ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+14 °C, +14 °C ... +26 °C Vaghy:+25 °C
Avetiq Isahakyan, Kensagrakan
13:29, 12.01.2014
25959 | 0

Avetiq Isahakyan, Kensagrakan


Mankutyun


Avetiq Isahakyany cnvel e Aleqsandrapolum (Gyumri), 1875t.-i -hoktemberi 30-in: Avetiqi papy: Nikoghayos Isahakyany, cagumov patmakan Hayastani Bayazet qaghaqic er, sakayn na ir tohmov teghaphoxvec hastatvelov Aleqsandrapolum, hayry: Sahaky, arden Gyumrii cnund er, isk mayry: Almast Ghlttchyany Gharsic er hars bervac, aynpes vor inqy: Isahakyany, iren misht hamarel e bnik gyumreci, aveli tchisht: «Ani qaghaqaci»: A.Isahakyany mecacel e mijak, barekecik yntaniqum: Isahakyani mankutyunn ancel e qaghaqum ev Ghazarapat gyughum, ur hayry jraghac uner ev tntesutyun:
Erexayin dyutum ein hayreni Shiraki caghkazard garunnery, coreni cphun artery, Arphachayi vra teqvac lacogh ureninery, erphnerang caghiknerov varvogh hovitnery: Nran gravum en zhoghovrdakan parz uraxutyunnery, azgayin tonery, xaghern u gunagegh kencaghy, hayreni meghedinery, ergn u erazhshtutyuny, voroncov aynqan harust er Shiraky: Tasnyak tariner heto banasteghcy karotov e hishel gyughaci mankan eraz orery.


Erb manuk ei, ynkerneris het
Gyughi kalerum, dashterum caghkac
Tchipotnern ibrev nzhuygner hecac,
Mtrakum einq ev slanum xent
Dep heqiatayin ashxarhner heru,
Ev shrjum einq kaxard, hmayun,
Ayn vayreri mej: anhayt, ananun:

Na sirel e gyughakan mijavayry, yayla gnaly, hovvutyuny, zhoghovrdakan ergery, tapharakan gusannerin, voronc nmanoghutyamb 11-12 tarekanic sksel e votanavorner grel:

Krtutyun


Skzbnakan krtutyuny stacel e mayreni qaghaqi haykakan dprocum, vori phakumic heto: 1885t. ancel e petakan qaghaqayin dproc, ur dasery katarum ein ruseren: Mi tari aydtegh mnaluc heto gnacel em Ghphchax gyughi Haritcha vanqi erkdasyan dprocy, vory Ejmiacni Gevorgyan tchemarani naxadurn er:
Ayd dprocn avarteluc heto, 1892t.-in sovorel e Ejmiacni Gevorgyan tchemarany ev ereq tari ashakertel e K. Kostanyanin, banasteghc H.Hovhannisyanin, S. Lisicyanin: A. Isahakyany lav ashakert e hamarvel, sakayn lsarancineri harucac xrovutyany masnakcelu hetevanqov vtarvel e tchemaranic: dprocakan kursy chavartac: 1892t.:
1893t. meknel e Evropa: gitutyunner, lezuner dzerq berelu hamar: Ashxatel e Viennayi mardabanakan tangaranum ev, miazhamanak, unkndrel gitakan dasyntacnery, apa eghel Laypcigi hamalsarani azat unkndir: 1895t. veradardzel e hayreniq: 1895 tvakanin veradarnalov Laypcigic: yndgrkvel e norasteghc HHD kusakcutyan Aleqsandrapoli komitei mej, masnakcel Aleqsandrapolic Arevmtyan Hayastan ugharkvogh zinyal xmberi steghcmany, zenq ev dramakan mijocneri haytaytman gorcin։ Hay azgayin-azatagrakan payqarin masnakcelu hamar 1896t. dzerbakalvel e ev mek tarov bantarkvel Erevani bantum: 1898t. aqsorvel e Odesa: 1900t. krkin meknel e Evropa ev aprel Zhnevum u Cyurixum: 1901t. veradardzel e hayreniq: 1908t.-i dektemberin i tivs 158 hay arajadem mtavorakanneri, krkin dzerbakalvel e: «Dashnakcutyan gorcov» ev, vorpes HHD byuroyi andam, kes tari Tiflisi Metexi bantum mnaluc heto (inchpes ev H. Tumanyany) xoshor gravakanov azatvel kalanqic: Xusaphelov ir dem patrastvogh datavarutyunic: 1911t. meknel e Kostandnupolis:
Bnav chhavatalov eritturqeri xostumnerin Arevmtyan Hayastani inqnavarutyan veraberyal ev entadrelov, vor Hayastanin sparnacogh panturqakan vtangy karogh e kanxel Turqiayi hovanavor kayzerakan Germanian, Isahakyany meknel e Berlin ev mi sharq germanakan mtavorakanneri het masnakcel Germana-haykakan ynkerutyan steghcmany: miazhamanak xmbagrelov ynkerutyan «Mesrob» parberakan handesy: Sksvac arajin hamashxarhayin paterazmy ev Mec egherny hastatecin Isahakyani amenamrayl kanxatesumnery eritturqeri hayajnjich qaghaqakanutyan veraberyal:

Steghcagorcutyunner

Grakan asparez e mtel 1892t. dektemberin «Taraz» amsagrum luys e tesel nra arajin banasteghcutyuny: «Caghik ei noraboghboj» vernagrov:
Haykakan harcin arajin angam Isahakyany ardzagangec Sasuni ev Zeytuni kotoracneri anmijakan azdecutyamb: Ev ete minchev ayd aryunahegh iradardzutyunnery, Isahakyani qnarergutyan mej tirapetoghy siro, bnutyan, hayreni ezerqi gegheckutyan, mayrakan siro temanern ein, apa verohishyal patmakan depqeri azdecutyan tak Isahakyani poezia nerxuzhecin hayrenasirakan, azgayin azatagrakan payqari motivnery: Isk erb Arevmtyan Hayastanum, i patasxan turqakan brnutyunneri, sksec yndzyughner tal dimadroghakan sharzhumy, ev sksecin dzevavorvel arajin haydukayin xmbery: Aghbyur Serobi, Araboyi, Gevorg Chavushi, Mecn Cheloyi, Kukunyani, Andraniki, Sebastaci Murati ghekavarutyamb, Isahakyany dardzav fidayakan poeziayi arajin ergichy hay irakanutyan mej: Shnorhiv nra «Hayduki erger» hayrenasirakan sharqi: hay azatagrakan payqary mtav dasakan poezia ev gravec ir arzhani teghy: Na mer banasteghcneric arajinn er, vor patkerec fidayakan payqary..


Mi angam merir, qan hazar angam,
Kam eghir azat, hzor inqnishxan,
Kam ynkir hpart, dzerqovd aւerak
Brnapetutean bekorneri tak…


«Hayduki ergery» Isahakyany storagrum er Hay gusan keghcanvamb: Ayd sharqi gorcery tpagrvum ein HYD-i «Droshak» amsagrum: Sharqi nshanakalic gorceric en «Aւetiq Maloyeani anmah yishatakin», «Serobi yishatakin», «Indz tegh tueq, Siphan sarer», «Salnoy dzorerum, krui dzorerum…», «Ey, jan-hayreniq, inchqan sirun em…», «Vorskan axper, saren ku gas…», «Ver kac, zhoghovurd», «Bashern alecuph, bashern hoghmakoc…» banasteghcutyunnery:
19-rd daraverjin azatagrakan payqari zartonqin nor zark talu mghumov Isahakyany kertum e hay azgayin eposi votchov u vogov parurvac, sakayn zhamanaki patmakan iradardzutyunnern imastavorogh «Masysa Manuky» eposatip asqy:
Paterazmic ev eghernic heto Isahakyany artacolel e hay zhoghovrdi voghbergakan tchakatagirn u nra herosakan azatamarty: Banasteghcy dzeramux e eghel hayeri ceghaspanutyan meghadrakani: «Spitak grqi» steghcmany, vori mi zgali hatvacy tegh e gtel 1915-22t-i «Hishatakaran» grarumnerov: Isahakyani hamar 1915t.–i hogekan cncumy banasteghcoren haghtaharelu zoravig e darnum ir naxord steghcagorcakan phordzy: Arevmtahayutyuny minchev tchakatagrakan tvakany arden mi qani angam ancel er kotoraci dzhoxayin patkernerov: harkadrelov hay banasteghcneric yuraqanchyurin yurovi aprelu inqnahrazharumi tumanyanakan cavy: Ayd cavi ughghaki artahaytutyunneric e naev Isahakyani xostovanutyuny.



Sazy chi toghnum, vor ktritch darnam,
Tury chi toghnum vor gusan darnam:


Ayd zhamanakahatvacum Isahakyany himnakanum handes e ekel hraparakaxosakan hodvacnerov, voronc bovandakanutyuny Haykakan harcn er, Hayastani veramiavorman xndiry, haykakan petakanutyan verakangnumy: Egherni canr patkernerov en hagecac nra «Dzyunn e ekel cackel hima...», «Hayastanin», «Aha noren garun ekav» banasteghcutyunnery:
XIX d. verji ev XX d. skzbi hay qaghaqakan kyanqi, Haykakakan harci yurahatuk hamaynapatkery piti darnar Isahakyani «Usta Karon» mecacaval vepy, vory mshtapes ughekcec groghin steghcagorcakan kyanqum ev, avagh, mnac anavart: «Usta Karon» kavartvi ayn ory, erb lucvi haykakan harcy», -asel e Varpety: Isahakyany aydpes el chkaroghacav hamakerpvel Hayastani masnatman gaghapharin. «...mernei Sevany camaqac chtesnei, aprei Araraty mery tesnei...», — srti xor kskicov u cavov krknum er na ev havatum, vor kga zhamanaky, erb hay zhoghovurdy dardzyal ir hacy kvastaki harazat ezerqum:
1926t. Isahakyany aycelec Xorhrdayin Hayastany։ Aystegh na hratarakec nor banasteghcutyunneri havaqacu ev mi sharq patmvacqner (orinak: «Hamberutyan chibuxy» 1928) ։ Veradardzav artasahman 1930t ev aprec ayntegh minch 1936t: handes galov vorpes Xorhrdayin Miutyan koghmnakic։
Bazmativ syuzhener vercrel e hay ev Arevelqi zhoghovurdneri avandapatumneric u imastavorel zhoghovrdakan kensaphilisophayutyamb, erazanqnerov, dzgtumnerov («Hayreni hogh», «Shidhary», «Lilit», «Saadii verjin garuny», «Haverzhakan sery»): Poemneric hisharzhan en «Alagyazi maninery» (1895-1917tt), ayrakan siro geghecik patkerner en «Mayry» ev «Mor sirty» legendnery: Hayreniqi haverzhutyan gaghapharn aravel mec yndhanracman e hasel «Ravennayum» (1926t.) banasteghcutyan mej, vory grel e Italiayum: «Masysa Manuky» (1895-1905tt) vipasqy hay azgayin-azatagrakan sharzhman nororya eposn e։ Hay xohaphilisophayakan qnarergutyan mej anhas bardzunq e Isahakyani «Abu-Lala Mahari» poemy (1910t.): Hay ardzaki lavaguyn gorceric e «Usta Karo» anavart vepy (luys e tesel 2006 t.): Hay patmvacqi zhanry harstacel e groghi «Hamberanqi chibuxy», «Hors gutany», «Gerezmani vra» ev ayl gorcerov։ Grel e naev heqiatner u arakner, balladner u legendner, hushapatum, manrapatumner ev ayln։ 2001t. luys e tesel nra «Aforizmner» girqy:
Arajin banasteghcakan zhoghovacun e «Erger u verqery» (1898t.) ։ «Dards laceq», «Sev mut amper tchaktid dizvan», «Sireci yars taran», «Vorskan axper» ev qnarakan ayl banasteghcutyunner ergi en veracvel:
1930-36tt aprel e Pharizum, 1936t. veradardzel e hayreniq: 1946-57tt eghel e Hayastani groghneri miutyan naxagahy: Mahacel e 1957t hoktemberi 17-in: Erevanum: Verjin erku tarum Isahakyany unecel e srtamkani infarkt ev toqeri borboqum: Mahvan pattchary eghel e canr axtaharvac srtanotayin hamakargi haratchun anbavararutyuny: Taghvac e Komitasi anvan zbosaygu panteonum:
Cerunazard varpety manuknerin shat er sirum, hrtchvum, hpartanum er nrancov: Na antiv namakner er stanum artasahmanum bnakvogh hay erexaneric, txrum er vor nranq aprum en hayreniqic heru, bayc naev uraxanum er, vor sovorum en haykakan dprocnerum, giten mer patmutyuny, mer ergy, erazhshtutyuny, hianali xosum en hayeren:

A. Isahakyani sirayin arkacnery

Avetiq Isahakyany eghel e shat knamecar ev knamol: Mi angam banasteghcy siharvum e mi knoj, vov linum e shat geghecik ev unenum e shat geghecik votqer: Ir isk avtomeqenayov na hetapndum e ayd knojn amen or: Banasteghcy naev sirayin xostovanutyun e anum ayd knojy, sakayn erb imanum e vor ayd kiny amusnacac e, yntaniq uni, ev erb iren asum e vor menq chenq karogh erbeq miasin linel, na zayranum e: vororshelov hashvehardar tesnel: krakum e ayd knoj mi votqin: Aha ayspisi hetaqrqir bnavorutyan gcerov e ozhtvac eghel anvani hay banasteghc Avetiq Isahakyany:
HXSH Naxararneri xorhrdi 1980 t-i voroshmamb sahmanvel e Avetiq Isahakyani anvan amenamya grakan mrcanak:
Isahakyani patanekutyan siro herosuhin.
Patani Avetiqy sovorum er Gyumrii qaghaqayin dprocum: Ayd tarinerin amarnery gnum er papenakan harazat Ghazarpat gyughy: Mantashi lernern u dzorery, hovvakan yaylanery, ir ynkerneri mot: Ir ayd orerin u arajin siro zgacmunqi clardzakman masin Isahakyany grel e. «Alagyazi maniner» poemum: Poemy anmijakan vogeshunch, qnarakan xostovanutyun e heghinaki arajin siro masin: Isahakyani shrjapaty, nra hin ynkernern u harazatnery vkayum en, vor poemi derati herosuhin: Zaron, eghel e shat geghecik mi parmanuhi Ghazarapat gyughic, Avetiqi amenasireli xaghynkeruhin: Haziv 14-15 tarekan er Avetiqy, erb nra mej zartnum e siro arajin zgacmunqy Zaroyi nkatmamb: Patahakan che, vor «Alagyazi maniner» poemy naxnakan tarberakum vernagrvac er «Zaro» , apa: «Sirus garuny»: Zaron el ir hertin qnqush u nvirakan zgacumov er kapvac irenic mi phoqr avag apaga banasteghci het ev ir zgacumnery nra nkatmamb artahaytel e mankapatanekan tariqi geghjkuhi aghjka parz, anbarbar hogacutyamb ev miayn hayacqov artahaytogh xor u andznazoh sirov: Ev henc Avoyi u Zaroyi siravepn el poemi himqn e: Heghinaki arajin siro hishatakin havatarmutyan masin xosun phast e ayn hangamanqy, vor na ir derevs 16 tarekanum mtahghacac poemi vra evs ashxatec grete erkusukes tasnamyak: Poemy Isahakyany verjnakan mshakumic heto avartec 1917 tvakanin Shveycariayum: Pomum ergic erg, patumic patum nerkayacvac e Zaroyi ev Avoyi goghtrik siro aroryan: anurjnerov lecun, heqiatayin erazanqnerov u zhoghovrdakan ergeri u tagheri phnjov: Isahakyani qnarakan, romantik siro erky, astitchanabar veraphoxvum e azgayin banarvesti, inqnatip u ankrkneli tarrerov artahyusvac qnarepikakan patumi:
«Alagyazi maniner» (i dep «mani» zhoghovrdakan artahaytutyuny nshanakum e erg, xagh, tagh, banasteghcutyun) grvel e ibrev qnarakan ergashar, aynuhetev heghinaki hetevoghakan mshakumneri hetevanqov, grqic girq veracvel poemi: Ayn i hayt ekav derevs Isahakyani eraxayriqum: arajin zhoghovacui: «erger u verqer» (Tiflis, 1898t.) mej, vori mej yndgrkvel er «Alagyazi manineric» xoragrov sharqi ktorner:
Cavoq, erku patanineri garnan arajin caghki: dzncaghiki nman qnshqush u anapakan sery, ayd caghki nman el vaghancuk, taghcot avart unecav:
Zaroyi cnoghnery, vor bazmazavak, chqavor yntaniqi ter ein, cankacan derati, achqi ynknogh irenc gegheckuhi aghjka shnorhiv phoqr-inch kargavorel irenc yntaniqi aprelakerpy ev chmerzhecin harevan gyughic harsnaxosutyan ekac unevor, sakayn bavakanin tariqov phesacuin:
Isahakyani arajin sery ir avartov shat hishecnum e Aksel Bakunci «Mirhavy» patmvacqi herosuhi Lernayi tchakatagiry: Zaron evs vaxtchanvel e arajneki cnndyan zhamanak: Sakayn angam mahy moracnel chi talis «Haverzhakan sery» steghcagorcutyan heghinakin ir arajin anmorac siro paycar hishataky:
1920 tvakanin Bostonum hratarakvac zhoghovacuum «Hayreni aghbyuric» Isahakyann arajin angam taragrum e vorpes arandzin poem «Mantashi pherin» vernagrov «Nver Zaroyi antaram hishatakin» yncayakanov: Isk ir hush-oragrerum aha te inch e grum: «, Zaroyi patkery lusapsaki pes misht glxut verevn e»: Sa e pattchary, vor Zaron Isahakyani poeziayi guce te amenakanaci ev taxcot herosuhin e: anarat, maqramaqur eutyamb, zulal anmijakanutyamb ev anteri gegheckutyamb:

***


Varpety ev Shushiky Avetiq Isahakyany haytni e voch miayn toghac harust grakan zharangutyamb, aylev bazmahazar sirayin arkacnerov: Varpeti hmayqy voch mi kin cher karoghanum merzhel: Knamoli nra hambavy durs er ekel nuynisk Andrkovkasi sahmanneric: Sakayn Varpety kyanqum unecel e miayn mek mec, iskakan ser, ev ayn el: dzhbaxt: Kareli e entadrel, vor bazmahazar kananc mijocov Isahakyany phordzum er buzhel xocy, lracnel srti ayn bac taracqy, vorn arajacrel er nra heravor azgakan Shushiky:
Isahakyani «Hishatakaranic» 1891t., hunisi 17K – neri tany pataheca or. Sh. – in. voghjuneci ev nsteca moty. Na aseghnagorcutyamb er parapum. mer qaghaqi bolor aghjikneric aveli sa e indz gravum. chaphazanc geghecik e. sev ev klor achqerov, varvrun ev xeloq hayacq, vardaguyn shrtunq, dalkahar demq, parzorosh dzayn. ayo, sa mi hreshtak e, mi gerbnakan vogi, mi magnis, vor qashum e depi iren im sirtn u hogin: Es ev na erkar xosecinq arandzin. maqur hayerern er xosum, na erevi indz hamakrec. Gone hamakranqi cuycer er anum: Na hamakrum er tchemarani sharzhumy: Na kamenum er Sahakanushyan dproci pes indz strkacnel yur azdecutyany, bayc chhajoghvec. Es gerazanceci: O~, na xoramank e, phordzogh e: A~x, chnashxarhik Sh., du gerecir indz…Vorqa~n es dyurateq, shut xabvogh ev ynktchvogh em kusakan srti araj. aha im bnavorutyan mi tuyl koghmn el… Na iskapes mi «jadu parav» e… Na indz gerec: Im sirty shat yndardzak taracutyun e. «mec e erkinq, mec e erkir, sirts mec eno canic» . bolorn el karogh en nra siraboghboj xorsherum apastan gtnel.du el, sireli Sh., gravir nra kentrony… 1893t., mayisi 18. Es chem uzum anvanarkel «nran» . mite karogh em. «na» ims e, im hreshtaky…El vochinch chem grelu aysor. miayn «na» e grchis ev zgacacis u mtacmunqneris nyuty. «na» tirapetel e indz amboghjapes:
Patmum e Avetiq Isahakyany... «...Shushikn im heravor azgakanneric er: Zgacmunqneri amenajerm shrjanum mer mej mi datark bani hamar ereq amis haraberutyunneri xzum teghi unecav: Minchev kverakangnver mer naxkin jermutyuny, hangamanqnern aynpes dasavorvecin, vor es mekneci artasahman sovorelu. da 1893 tvakann er: Der nor ei ekel Vienna ev yndunvel teghi kayserakan mardabanakan tangaran, erb namak staca qrojics, vor Shushikn amusnacel e ev irenq el: quyrs u mayrs, nerka en eghel nra harsanekan handesin: Ays canr lury xist azdec vras: Dra tpavorutyan tak nuyn ory greci «Dards laceq» banasteghcutyuny: Indz hongur-hongur lacacnogh ayd ansirt mardy haytni mankavarzh Ter-Miraqyann er, vov nor er avartel Enayi hamalsarany ev veradardzel Aleqsandrapol: pashtonavarelu ev amusnanalu npatakov: Shushiki cnoghnery, shlacac ayd eritasardi dirqic u phaylic, srti u dzerqi arajarky chein merzhel: Isk es ayn zhamanak chusterov, xunacac vernashapikov mi tgha ei, vov ei nra koghqin...Sakayn, ardaraci linelu hamar petq e nshem, vor na shat lav mard er: Hstak imanalov nra knoj handep im anhun siro masin, tuyl er talis mez shphvel: Xostovanem: es voch mi depqum nman ban tuyl chei ta: Miguce na hamozvac er, vor Shushiky erbeq chi herana nranic indz hamar: Aynuamenayniv, nra koghqin im mec sern iren erjanik er zgum, ev es aylevs voch mi baroyakan iravunq chunei artahaytel zgacmunqners, aravel evs: voreve bani huys unenal: Hetagayum es el amusnaca, karogh em nuynisk asel, vor erjanik ei andznakan kyanqum: Chnayac Shushikin aydpes el chmoraca, bayc kins indz shat e sirum….»:


Mi qani namakner Avetiq Isahakyani

Namak ughghvac Shushikin.
1904t.Noric ver em arnum grichs, tataxum em hivand, aryunotvac srtis mej ev grum em qez, Shushik, mi qani togh, grum em es: Avetiq Isahakyans: Inchu em grum, inch e stipum indz grel. – sirel – es qez chem sirum, atel – es qez chem atum. Bayc du im hogum kas: vorpes mi canr eraz, vorpes mi dzhbaxtutyun, mi mghdzavanj. es uzum em qez hoshotel, es uzum em qez hazar-hazar angam spanel, spanel, noric spanel, kendanacnel: noric spanel, havityan aprel ev qez havityan spanel, bayc ayd chem karogh anel, anzor em, amboghj eutyuns bari e… ev vor amenaoghbalin e: es der qu tchirannerum em. inch anem, inchpes azatvem. erbemn qez atum em covachaph, covachaph, ev erbemn sirum em ev patrast em votqerd hamburelu, bayc vor hishum em ancyaly, es mrrik em darnum: Du mi voronir ays togheri mej vorosh mitq, vorosh imast. es grum em hamarya kisaxelagar, ev minchev mahs qez el voch mi togh grelu chem, ev achqerid nayelu chem:
Du asum eir indz, vor indz ches sirel – gitem, gitem, bayc ayd qez iravunq cher talis, indz: erb es qu votqeri tak tiezerakan hzor sirucs storacac ynkac ei, - caghrelu, arhamarhelu, durs shprtelu. che vor, Shushik jan, es mard ei…:
Ete amenakatghi tshnamu sirei, im, depi qez mrrkogh sirus mi chnchin masov, tshnamin indz kgrker, kgurgurer u kmghitarer, isk du, du giterir im dzhoxayin tanjanqners, bayc mot chekar, mi anush xosq chasir…: Du xaphecir jahel srtis mej dashuynner: chhanecir nranc, toghir srtis mej – mnacin, zhangotvan, ev aryunovs im qaylaphoxers cackecin, bayc du mnacir depi indz misht caghrogh, misht angut, misht ansirt…Es qeznic el ser chei uzum. qez tirel chei uzum, bayc qu mej mard tesnel kuzei, ev vor: du im mej mard tesneir…:
Du asum eir indz, vor ayn zhamanak jahel eir, ev urishnery nershnchum ein qez… bayc, che vor jahelnern unen gtarat sirt, bayc mite du jahel eir, du hasac eir ev ayn el shat zzveli kerpov, vor arajin patahac amusnu girkn ynkav:
Shushik, ateli, sireli Shushik, urish kerp es chei karogh varvel, es piti qez anpatvei, vayr gcei, vor karoghanayi azatvel ayd hreshayin siruc, vor indz ccec, kam spanec indz spanel chuzeca, vorovhetev bnutyunn im mej shat kyanq ev kyanqi uzh u ser e drel, bayc hayhoyel karoghaca iharke, aveli lav er mernei, qan hasnei ayn orerin, vori im darer, darer pashtac erazy srbapghcei, votac tak tayi… bayc ayd bolori miaynak meghavory du es:
Du mi soskavitxar verq bacir hogus mej, ev voch mi erknayin deghov da chi bzhshkvi…Bayc lalis em hima, ev srtics aryun e katum. gna, Shushik, Astvac qez het, aprir qu erexaneri hamar. indz mi anicir. im anuns erbeq, erbeq mi hishir ev voch mi tegh, voch mi mardu mot. aghachum em qez, indz taghir qez hamar havityan, indz erbeq mi nayir: Azniv xosq tur aydpes varvelu: Es togh bolorovin cheghac, chcnvac mard linem qez hamar. hogis xocotum e, erb mtacum em, vor erbemn du kmtaberes indz, petq che hishel ayn tatcharum mi urish Astcu anun, vorin ayd tatchary chi pashtum, chi «hnazandvum» , chpetq e ayd tatcharum urish dzoni seghan u patker drvi: Qu hogu tatcharic togh es linem durs: es otar, chtchanachvac Astvac em aydtegh: AGhAChUM EM QEZ…
ES EL KVARVIM QEZ HET AYDPES:
DU INDz HAMAR MERAR, MERAR…ARTASVELVoV HAMBURUM EM QU GEREZMANY EV TchAMPhA YNKNUM NVoR ASTVAC GTNELU
Avetiq 1904t.

***

Avetiq Isahakyani namaky Ervand Qocharin

Stacel em qo erku namakn el ev tiknojd phoqrik patkery, voric kareli e entadrel, vor hamakreli aghjik e: Barov vayeleq mimyanc: Voch mi arit chunis hori mtacumner unenalu im chpatasxanelu hamar. qez arajva pes sirum em, miayn culutyunn e pattchary, vor phaphagners chi iragorcvum: namaknerin iskuyn patasxanelu: Shat em sirum namakner stanal, bayc patasxaneln ughghaki tazhanq e: Brni, zorov em parapum, aysinqn: «Usta Karon» grum, aynqan stvar gorc e, hazar ej, aynqan demqer u depqer kan, vor xtchtchvel em mejy, durs chem karogh elnel: Hima el Venetiki amarn e: mi spanich, meghkacucich taqutyun, baghniq, vor tmbir e talis te kamqin, te mtqin, te zgacumnerin: Hnar chunim ays hamaric durs galu. sirts lerner e uzum, kapuyt u zov, bayc vov e tvel meghavorin arqayutyun:
Ayo, Charency ankeghc vogevorvac er «Usta Karoyov», na tchisht ymbrnec im hghacumy - tal epos, ur amen ban ka mejy ev piti lini amen ban, voghj dary, mtaynutyuny, dasakargery, mardik: kendani, real, ev mtqeri, gaghapharneri hord cov... Xndiry hajoghutyan mejn e, piti hajoghim aysqan anhnarin canrutyan tak dzerq zarkelu: Tesnenq, es lavates em:
Charency hetaqrqir tgha e, ev taghandavor e, ev zargacac e, ev lav ynker e: Sireci nran:
Aynpes vor, sirelis, neroghamit eghir chpatasxanelu hamar. qezi moranalu kam arhamarhelu nshan che da, bnav erbeq, ayl aseci arden. amenakarevor namakner - haci het kapac, shabatnerov eresi vra en mnum, im tariqis u im gorcis ter mardy petq e, vor mi qartughar unena: «Usta Karon» xeghdum eindz, amen ban es em anum, ev artagrutyuny, vor spanich e, nuynpes: es... ev zhamanak chi mnum nuynisk anhrazhesht grqer kardalu:
Du inch jreri va es, karogh es gluxd pahel, - aysinqn, aveli dyurin kerpov: Karcum em, vor arden mi tchampha bacac klines qez hamar...

Meronq lav en, ev hishum en misht qez, inchpes Zhorzhi ev Menoyi het handipelis:
Bolorn el jerm barevum en qez: Qaj eghir, lav eghir, aroghj ev urax: Srtagin barevner tiknojd:

Hambuyrnerov, qo: Avetiq


Husher A. Isahakyanic

«…Varpety vaxenum er mahic: Ev cher taqcnum: Amen hasakakci mah na yndunum er krknaki harvacov: Abeghyany mahacav, ev na vshtacav voch miayn ynkeroj ev mecaguyn hayageti korstov, aylev ayn pattcharov, vor ynkeroj mahvan phasty vkayum er ev ir mahvan merdzavorutyuny: Nuyny Manandyani zhamanak, inchpes ev Atcharyani mahvan orerin:

Mi or asac. «Motenum e herts»:

Amenic shat vran azdec Demirtchyani mahy: Da nuyn kskicy cher, inch vor myusneri mahvan zhamanak: Isahakyani ev Demirtchyani mtermutyuny hnic er galis, bayc verjin mi qani tarin aynqan mtermacan, yntelacan ayn astitchan, vor cav ein aprum, erb mi or mimyanc chein tesnum kam gone heraxosov chein xosum irar het: Nranq mimyancic gaghtniq chein pahum:
Demirtchyani mahy kotrec nran, sharqic durs ekav voch miayn serndakic mi mard, yndhanrapes, arzheqavor mi andz mer mshakuyti hamar, ayl mi aynqan mot u harazat mard, vor lcnum er nra shrjapaty ev vori korustov amayacav shurjy:
V arpeti nerkayutyamb xusaphum einq Demirtchyani mahvan masin xosel: … Mi or asaci, te voroshel em artasahman gnal, shrjel, ashxarh tesnel:
U sksec tvel qaghaqnery, vor hnaravor e shrjel, tesarzhan vayrer hishel, bayc mtovin teghaphoxvac er Hunastan, ur eghel er shat tariner araj:
- Anpayman kgnas gerezmanatun: Ayntegh mi shirim ka, vran mi hska bronze cul: Amerikacinery ir qashov mek voski ein arajarkum, huynery chein talis: Gna tes ev indz mi lur ber, teghumn e, te arden tarel en:
Hunastan meknelu ory vorosheci zang tal:
- Orhnum em tchanaparhd: … Gas te che: ancir, chlini te ushanas: Uzum em imanal, te inch es tesel: Bronze culy chmoranas:
… Veradardza hoktemberi 16-in: Hajord ory petq e gnayi moty: Ev cereky qaghaqum taracvec Varpeti mahvan boty:
Stephan Zoryan


***


Mi angam, erb xosum einq shat kardalu masin, Av. Isahakyany asac.
-Ete es aysqan tarva mej qich ban em grel, pattchary shat kardals e: Mtqumd kan hghacumner, kardum es ays-ayn girqy, hankarc tesnum es, vorr qez zbaghecnogh teman, mitqy shoshaphvac e u aylevs ches uzum grel qo teman, gri arnel qo syuzhen: Tesnum es kusutyuny xaxtvec, hrazharvum es angam dra masin mtaceluc: Minchder mard vogevorvum e ayn zhamanak, erb karcum e, te ir nyutov norutyun e aselu… Heto. kardacacd girqy erbemn aynpes e klanum qez ir temayov u arcarcac xndirnerov, vor chi toghnum mtaces, xoranas qo hghacumneri mej: Dra hamar el, mtacel em hatchax, vor lav e groghy hghacumy hasunacnelu shrjanum vochinch chkarda, vorpeszi chcrvi ev xorana ir nyuti mej: "Abu-Lalan" grel em aydpes’ gyughum, grqeric ktrvac, mtqov Arabiayi
Anapaty teghaphoxvac:
-Terevs da tchisht e, - asaci es’ berelov Dostoevsku ev hatkapes’ Bayroni orinaky, vor vec amis shrjagayum er, vec amis phakvum’ grelu hamar:
Stephan Zoryan


***


Erkar tariner bacakayeluc heto Avetiq Isahakyany ayci e galis hayreni Gyumri qaghaqy: Mi or handipum e sirac aghjkan:Shushikin, vorin vaghuc cher tesel: Karotakez siraharnery voroshum en zbosanqi gnal qaghaqic durs: Varpety dimum e qaghaqi nshanavor karapan Vesyoli Vardanin ev xndrum e, vor irenc tani qaghaqic durs: shrjagayutyan: Vardany sirov hamadzaynum e ev karqy qshum sarn i ver:depi Aragac leran pheshery: Qaghaqic durs galu zhamanak Varpety cacuk karapanin haskacnum e, vor erb hasnen motaka blurnery, mi harmar pahi aynpes ani, te ibr dzerqi knuty//mtrak// vayr e ynkel u irenc menak toghni karqi mej: Vesyoli Vardanin el et er petq: Erb karqy surum e blurneri motov, u tchanaparhy xordubord er, Vardany te: vay Avo jan, kneres, knuty dzerqics vayr e ynkel, ijnem man gam: Vardann ijnum e, jahel siraharnern irenc azat zgalov hrtchvum, uraxanum en, isk Vesyoli Vardany, erkar u barak man galov knuty, gtnel chi karoghanum....
Tariner anc Isahakyany krkin Tiflisic galis e hayreni qaghaq, bayc ays angam arden ir tiknoj:Sofiki het: Aynpes e linum, vor banasteghcy voroshum e zbosanqi durs elnel ir canot, bayc arden ceracac karapani karqov: Erb mi phoqr qaghaqic heranum en, Vesyoli Vardany hishum e tasnamyakner araj Avoyi apspranqy//handznararutyun// ev darnalov nran: asum: hy, inch kyses, knuty gcem:
Isahakyany te:Vardan jan, izur neghutyun mi kre, koghqis kins e:


A. Isahakyani taghumy

Hoktemberi 21-in Isahakyani dagaghy drvec Hayfilharmoniayi hamergayin phoqr dahlitchum: Patvo pahak kangnecin HXSH Ministrneri soveti arajin teghakal H. Hovhannisyany, HKK Erevani qaghkomi qartughar G. Arzumanyany, M. Saryany, S. Zoryany, G. Saryany, G. Maharin, H. Shirazy, M. Armeny, S. Kaputikyany, G. Eminy ev urishner:

Isahakyani taghumy teghi unecav hoktemberi 22-in: Sgo taphory Abovyan phoghocov, Lenini hraparakov ancav Shahumyan phoghocy, apa Karmir banaki phoghocov sharzhvec depi Komitasi anvan zbosaygi: hin Panteon: Chnayac ashnanayin andzrevin, mardkanc bazmutyuny gnalov stvaranum er:


Sgo mitingy bacec Hr. Hovhannisyany: Aynuhetev hrazheshti xosq asacin HKK Kentkomi arajin qartughar S. Tovmasyany, grogh St. Zoryany, D. Graniny (XSHM Groghneri miutyan varchutyan anunic), L. Qocharyany (Leninakani qaghxorhrdi gorckomi naxagah), B. Zhghetnin (Vrastani groghneri anunic), akademikos Mayskin (XSHM GA anunic), G. Ceretelin (Vrastani GA anunic), M. Rahimy (Adrbejani groghneri miutyan anunic), Hayastani mtavorakanneri ev GA bolor ashxatoghneri anunic HXSH GA prezident, akademikos V. Hambardzumyany, vor masnavorapes asac. «…Mez het e mnum, mer mej e mnum mec banasteghcy, kendani Varpety, nra katarac gorcy… Vorpes iskakan hayrenaser, na cankanum er ev pahanjum, vor Hayastani gitnakannery vorqan kareli e mec bazhin unenan zhamanakakic gitutyan zargacman gorcum… Na hrtchvum er, erb tesnum er mer arajin hajoghutyunnern ayd ughghutyamb… Karces nra hayacqy misht ughghvac er depi apagan…» (Sovetakan Hayastan, 23 hoktemberi 1957):
Sgo havaqi avartin Hayastani XSHM Petakan orhnergi hnchyunneri nerqo mec groghi u hayrenaseri atchyuny handznvec hoghin: Haryuravor psakneric u caghikneric mi tarm shirim goyacav panteonum: Avetiq Isahakyani shirimy:
Isahakyani kyanqi mayramuty harazat zhoghovrdi koghqin er: Hay nor serndi hamar na eghel e tchshmartutyan pharos, hayrenasirakan veh gaghapharneri pahapan u jatagov: Hayutyan bolor vishtern u erazanqnery xtacac ein nra mej: Ev na erbeq chhashtvec Haykakan harci nerka vitchaki het, yst vori: Haykakan harcn «sparel er» iren u «avartvel»: Ev zhamanaky coyc tvec, vor iravaci er banasteghcy, vori verjin cankutyuny eghav. «Aprei: Anin tesnei, mernei: Sevany choracac chtesnei»:


Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6234 | 0
02:40, 11.05.2020
6837 | 0
01:54, 29.11.2019
12396 | 0
05:28, 08.01.2018
12381 | 0
03:29, 22.12.2017
13071 | 0
01:01, 08.12.2017
29951 | 0
16:32, 06.12.2017
11531 | 0
16:11, 06.12.2017
16301 | 0
02:42, 05.09.2017
17549 | 0
23:45, 27.08.2017
21696 | 0
depi ver