ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+17 °C, +15 °C ... +26 °C Vaghy:+26 °C
Tadevos Hakobyan, Ani
18:40, 08.02.2014
9713 | 0
ANI

Hayoc hin mayraqaghaqneri sharqi mej amenic sirvacy terevs Anin e։ Anin gtnvum er Axuryan geti bardzradir aj aphin, HSSH Anii shrjani Xarkov gyughi dimac, ereq koghmeric xor akosvac sarahartaki vra։

Anii gravac taracqy bnakecvac e eghel hnaguyn zhamanakneric։ Aystegh haytnabervel en mec hnutyun unecogh kiklopyan karuycneri mnacordner, inchpes ev VIII-—VII dd. (m.t.a) dambaranadasht։

Ibrev sovorakan amroc, Anin hishatakvum e V daric: Ayn Shirak gavari het miasin patkanum er Kamsarakan naxararakan tany։ VIII dari verjerin irenc naxkin nshanakutyuny korcrac Kamsarakannery Shirakn u Anin vatcharum en Bagratuninerin։

Anii zargacumn u caghkumy sksvum e 961 tvakanov, erb ayn Bagratuni Ashot 3-rdy dardznum e petutyan mayraqaghaq։ Yndameny 40 — 50 tarva yntacqum hasarak gyughaqaghaqic Anin veracvum e erkri ev Merdzavor arevelqi xoshoraguyn qaghaqneric meki։ 961 —1020 tva–

[ej 40]
kanneri yntacqum karucvum en qaghaqi nerqin (kam Ashotyan) u Artaqin (kam Smbatyan) parispnery, Mayr tatchary, Gagkashen u Apughamrenc ev ayl ekegheciner, qaravanatner u hyuranocner, arquni palaty, zhayraphor kacaranner, bnakeli shenqer, baghniqner, arhestavorakan u arevtrakan kughpakneri sharqer ev bazmativ ayl shenqer։ Anin taracvum e naev Artaqin parspic durs phrvac saraharti vra։ Bagratunyac tagavorutyan tntesakan, qaghaqakan u mshakutayin kyanqi bolor telery dzgvum en depi Ani։ Mayraqaghaqi het arandznapes sert arnchutyun unein mshakutayin arumov: Tekory, Ardinan, Horomosy (Ghoshavanq) u Xckonqy, isk pashtpanakan arumov: Maghasaberdn u Tignisy, voronq mayraqaghaqi matuycnery pashtpanum ein artaqin hardzakumneric։

XI dari arajin qarordi verjeric Ani–Shiraki tagavorutyan nerqin kyanqum cayr en arnum erkparakutyunner։ Taroni ishxanutyuny (966 t.), Tayqi kyurapaghatutyuny (1000 t.) ev Vaspurakani tagavorutyuny (1016 t.) gravac Byuzandakan kaysrutyuny amen kerp dzgtum e nvatchel naev Bagratunineri Shiraki tagavorutyuny Ani mayraqaghaqov։ Dra het grete miazhamanak hasunanum er seljukyan arshavanqneri vtangy։ Anin gravelu hamar Byuzandian mi qani arshavanqner e kazmakerpum, voronq bolorn el avartvum en kayserakan zorqeri amotaber partutyamb։ Aynuamenayniv, kaysrutyany hajoghvum e 1045 t. gravel Anin։ Bayc byuzandakan tirapetutyuny Anium tevum e minchev 1064 tvakany, erb ayn gravvec seljukyan sultan AlphArslani koghmic ev avervec։ Verjins 1072 t. kisaver Anin vatcharum e Dvti Emir Abl–Svaren, vorn ir hertin ayn handznum e Manuchein։ Sksac ayd zhamanakneric minchev 1199 tvakany Anin gtnvum er Manucheyan emirneri tirapetutyan tak ev mi qani angam kartch zhamanakov ancel e vrac ishxanutyan nerqo (1124—1126 tt., 1161 t., 1174t.): Zaqaryan ishxannery 1199t. Anin azatagrum en otar tirapetutyunic ev ibrev sephakanutyun irenc dzerqin pahum minchev Lenktemuri arshavanqnery։

[ej 41]

Anii nerqin kyanqi zargacumy, seljukyan tirapetutyan shrjanum masnaki kangaric heto: Zaqaryanneri ishxanutyan oroq, minchev mongholakan canr lci hastatumy, sharunakvum e bavakan arag taphov։ Ayd zhamanaknerum Anium karucvum en mi charq ekegheciner, ishxanakan palatner u bnakeli shat shenqer, veranorogvum en qaghaqi pashtpanakan parispnery, arandzin anhatneri koghmic ayd parispneri ughghutyamb karucvum en nor ashtarakner, sharunakvum e arevtri u arhestagorcutyan, mshakutayin kyanqi arajyntacy։

Anin arhestagorcutyan xoshor kentron er։ Aystegh zargacac ein metaghamshakutyuny, brutagorcutyuny, shinararakan, kencaghayin, arevtury spasarkogh ev ayl arhestner։ Anii arhestneri tivy mot 50–i er hasnum։ Dranq irenc zhamanaki bardzr zargacac arvestnern ein, voroncic shateri artadranqy mec hambav uner voch miayn erkri nersum, aylev harevan ev heravor erkrneri shukanerum։ Arandznapes haytni ein gorcvacqegheny, gorgery, metaghya irern u zenqery, xecegheny։

Arhestagorcutyunic voch pakas zargacac er naev qaghaqi nerqin u artaqin arevtury։ Qaghaqn uner ir shukan ev qaravanatnery, vortegh katarvum er nerqin u artaqin arevtury։ Arevtri himnakan ararkanery gyughatntesakan mterqnern u arhestavorakan shinvacqner ein։ Anin mijazgayin tarancik arevtri kentron er։ Aystegh hatvum ein qaravanayin arevtri mi sharq mayrughiner: Drancic ein: Ani — Tphxis, Ani — Kars — Karin—Sev covi apher, Ani — Mayafarkin (Tigranakert) — Asoriq, Ani— Erevan — Dvin — Tavriz tchanaparhnery, voronq hatkapes mec nshanakutyun ein dzerq berel XI — XIII darerum։ Anin ayd darerum arevtratntesakan kaper uner voch miayn harevan Vrastani, Aghvanqi, Atrpatakani, Parskastani, Hayastani arevmtyan hatvaci, Sev covi araphnya qaghaqneri, ayl naev Galiciayi, Lehastani, Haravayin Rusiayi, Kilikiayi ev urish erkrneri het։ Anium arden handes ein ekel mecaharust vatcharakanner u arevtrakanner, voronq miazhamanak kalvacaterer u vashxaruner ein (Tigran Honenc, Sahmadin ev urishner) ։

[ej 42]
Anii bnakchutyan mi masy zbaghvum er gyughatntesutyamb: hacahatikneri, qnjuti, banjaregheni ev ayl kulturaneri mshakutyamb, anasnapahutyamb։

Anin mijnadaryan Hayastani mshakutayin xoshor kentronneric er։ Ibrev mayraqaghaq, aystegh havasarapes zargacac ein ev krtutyan gorcn u matenagrutyuny, ev gitutyuny, tchartarapetutyunn u arvesty։

Bagratunyac tagavorutyan zhamanaknerum sovorakan dprocneric baci mayraqaghaq Anin uner ir bardzraguyn dprocy tchemarany (hamalsaran), vori tchanachvac dasaxosneric en eghel Grigor Magistrosy, Hovhannes Imastasery ev urishner։ Hayastani ayl vayrerum eghac bardzraguyn dprocneri nman Anii tchemaranum nuynpes kronakan ararkaneric baci avandvum ein hamaroghakan arvest (matematika), erazhshtutyun, tchartarapetutyun ev ayl ararkaner։ Anii matenagirneric haytni en Samvel Anecin ev Mxitar Anecin։ Anium gorcum er arqayakan gradaran։ Bagratuni tagavornery: hatkapes Hovhannes Smbatn u Gagik 2-rdy, arandznaki ushadrutyun ein dardznum gri u grakanutyan zargacman vra։

Mshakutayin arumov hskayakan hetaqrqrutyun en nerkayacnum Anii minchev 250–i hasnogh vimagir ardzanagrutyunnery, voronq phoragrvac en pashtpanakan parispneri u dranc ashtarakneri paterin, ekeghecineri u palatneri vra։ Dranq himnakanum veraberum en ekeghecinerin arvac nviratvutyunnerin, ashtarakneri, parispneri, palatneri, ekeghecineri, tatcharneri u maturneri shinutyany, veranorogmany ev verashinutyany։

Anin vormnankarchutyan ev qandakagorcutyan haytni kentron er։ Arvesti ayd tchyughern aystegh himnakanum unein kirarakan nshanakutyun։

Ir bazmadaryan patmutyan yntacqum hay zhoghovrdi steghcac zharangutyan mej tchartarapetutyuny gravum e amenaarajnakarg tegheric meky, isk tchartarapetutyan mej el, kareli e asel, aryuci bazhiny patkanum e Aniin։ Ani aycelac tasnyak heghinakner, tchanaparhordner ev tchartarapetner, aranc bacarutyan, hiacel en nra nrbakert shenqerov, pashtpanakan parispnerov u ash-

[ej 43]

taraknerov, tasnyakneri hasnogh ekeghecinerov, Axuryani vrayi kamurjnerov ev ayl karuycnerov։

Anii mecataghand tchartarapetneric meky: Trdaty, vor aprel u gorcel e X dari verjerin ev XI dari skzbnerin, ogtvelov mer ancyali zharangutyunic, steghcel e monumental shat shenqer (Anii Mayr ekegheci, Argina ev ayln) ։ Yst heghinakavor shat masnagetneri karciqi, ayd shenqern irenc azdecutyunn en toghel Arevmutqi gotakan ev romanakan votcheri vra, vorovhetev, inchpes nshum en, dranq irenc mej parunakum en verjinneris naxnakan tarrery։ Anium dzevavorvec hay tchartarapetutyan aniakan votchy, vorn ir barerar azdecutyunn e toghec hetaga zhamanakneri haykakan tchartarapetutyan vra, ev vori nshanakutyuny durs e galis azgayin tchartarapetutyan sahmanneric։

Anin XI—XIII darerum Arevelqi xoshoraguyn qaghaqneri tvin er patkanum ev uner shurj 100 hazar bnakich։ Qaghaqakan annpast paherin Anium apastan ein gtnum shrjakayqi gyugheri tasnyak hazaravor bnakichner։

Anin ir karucvacqov har u nman er mijnadaryan myus xoshor qaghaqnerin։ Ayn baghkacac er mijnaberdic, bun qaghaqic kam shahastanic ev arvardzanneric։ Mijnaberdy gtnvum er qaghaqi haravarevmtyan cayrin ev shahastanic bazhanvac er hatuk parspov։ Mijnaberdum ein gtnvum arquni palaty, ekegheciner, arquni baghniqy ev ayl karuycner։ Mijnaberdic hyusis-arevelq, yndardzak saraharti vra, phrvac er bun qaghaqy, vory nuynpes patac er parspov։

Anium mi hatuk yndardzak taghamas er kazmum, ayspes kochvac «Storgetnya Anin» : bnakan ev arhestakan haryuravor qarandzavneric baghkacac taghamasy, vory gtnvum er Caghkocadzori ev Gayladzori ughghutyamb։ Ays qarayrnerum kayin krknahark ev erahark bnakaranner, yndardzak srahner, ekegheciner, xanutner u pahestner, gerezmanatun, gaghtnaranner։ Miangamayn haskanali e, vor ayd qarayrnern ogtagorcvel en naev pashtpanakan npataknerov։ Qaghaqn unecel e mi sharq drner: Dvini dur, Karno dur ev ayln։

[ej 44]

Ir zhamanaki arumov Anin ozhtvac e eghel arajnakarg komunal paymannerov։ Qaghaqum kayin cancavorvac jrmugh, hyuranocner, baghniqner, masnaki koyughiner։ Qaghaqi glxavor phoghocnery salahatakvac ein ev unein minchev 6 m laynutyun։

Anium irar zugordum ein tchox arandznatnern u hasarak xrtchitnery։ Ayntegh kareli e handipel shqegh palatneric sksac minchev aghqatik hyughakneri u hasarak qarandzav–bnakaranneri։

1238 tvakanin mongholnery nax pasharecin, apa davadrabar gravecin u averecin Anin։ Mongholakan canr lci hastatmamb, Hayastani myus caghkac qaghaqneri het miasin Anii patmutyan mej evs sksum e ktruk amayacman ev ankman zhamanakashrjany։ Aniic sksvec zangvacayin artagaght, vory seljukyan shrjanum der aynqan el mec caval chuner։ Anin astitchanabar hetadimelov, XIV dari verjerin arden dadarum e goyutyun unenaluc։ Nra teghum mnum e haykakan mi xghtchuk gyugh, vory hetagayum dardzav turqabnak։

Layn en anecineri artagaghti vayreri u erkrneri ashxarhagrakan sahmannery։ Nranq tarrer zhamanaknerum gaghtel u bnakutyun en hastatel Naxijevanum, Jughayum, Vanum, Kilikiayum, Karinum, Polsum, Sev covi haravayin ev hyusisayin araphnya qaghaqnerum (Trapizon, Teodosia ev ayln), Astraxanum, Arevmtyan Ukrainayum, Lehastanum, vortegh nranq, chnayac moracel ein mayreni lezun, bayc minchev mer zhamanaknery avanduyti uzhov irenc hamarum ein aneciner ev hpartanum dranov։

Averakneri kuyti veracvac Anin darer sharunak dardzel er xashnarac cegheri qochavayr։ Nranq irenc gomery, pharaxnery ev kisagetnaphor xrtchitnery karucelu hamar anxna talanum ein vaghemi mayraqaghaqi sqancheli shenqeri srbatash u qandakazard qarery, averakneri vayrum amenureq voski ev tankagin irer voronum։

Chnayac daravor averumnerin, aynuamenayniv, mijnadaryan Hayastani vehashuq mayraqaghaqic minchev mer orery pahpanvel en ushadrutyan arzhani tchartarapetakan shat kotoghneri averakner u mnacordner։

[ej 45]

Anium kayin tasnyak ekegheciner։ Avandutyuny dranc tivy hascnum e nuynisk 1001-i։ Ekegheciner u maturner kayin ev bun qaghaqum u nra arvardzannerum, ev pashtpanakan parispneri ashtaraknerum, ev «Storgetnya Anium» ։

Anii ekeghecineri taguhin Mayr tatcharn er, vory masnagetneric ev tchanaparhordneric shatery hamarel en Kovkasi tchartarapetutyan zardy։ Ayd ekeghecin nvirvac er Astvacacnin։ Shinararutyuny sksvel e Smbat 2-rdi oroq 989 tvakanin ev avartvel e Gagik 1–ini oroq, nra knoj Katramide taguhu hogacoghutyamb 1001 tvakanin։ Tchartarapety haytni Trdatn er, Kostandnupolsi s. Sofia tatchari gmbeti varpet verakarucoghy։ Tatchari vra kan bazmativ ardzanagrutyunner։ Gmbety phlvac e, isk patery xarxul vitchakum hasel en minchev mer orery։ Mayr tatchary Anii amenaxoshor karuycneric e։ Nra hmayqy parzutyan mej e, keghc kamarakalneri, nrbaslac syuneri, xoyakneri u bardzrarvest qandakneri mej։ Araqeloc ekeghecin, vory, havanabar, himnadrvel e 1004 tvakanin, hamarvum e Anii amenahaytni kotoghneric meky։ Ayzhm pahpanvac en miayn ekeghecu arevmtyan tchakaty ev arevelyan hatvaci kamarnery։ Ereq gmbetneric kangun e miayn meky։ Karucvac e sev ev karmravun qarerov։ Paterin kan ardzanagrutyunner։ Dran shrjanaknery patac en bardzratchashak qandaknerov։ Amenaush shrjani ardzanagrutyuny veraberum e 1348 tvakanin։ Entadrum en, vor Araqeloc ekeghecin katoghikosaran e eghel ev karevor der e xaghacel Ani mayraqaghaqi hogevor kyanqum։

Anium haytnabervac ekeghecineric hnaguyny palatakan ekeghecin e, vory karucvel e VII darum, isk hetagayum, hatkapes XIII darum, dran kic katarvel en shinararakan nor ashxatanqner։ Ekeghecu vormnasyuneri vra kan ushadrutyan arzhani bardzraqandakner։

Mayr ekeghecu shinararutyunn avartveluc anmijapes heto, Gagik 1-iny 1001 tvakanin sksum e mi ayl haytni ekeghecu: s. Grigori (ory kochvum e naev Gagkashen) karucumy։ Ayn avartvel e 1010 tvakanin։ Ekeghecin erahark er, ir tchartarapetakan karucvacqov nman Zvart-

[ej 46]
nocin։ Dra tchartartarapety nuynpes Trdatn e eghel։ Tatcharn artaqin koghmic shrjapatvac er 36 kamarnerov, uner 36 patuhan, ereq dur, voronc shrjanaknery cackvac ein qandaknerov։ Sakayn Gagkashen ekeghecin erkar chi dimanum, talis e vtangavor tcheghqer u korcanvum։ Ekeghecu pati vra teghadrvac er Gagik 1–i ardzany։

Vormnankarnerov amenahaytnin s. Grigor Lusavorich ekeghecin er (hetagayum «Naxshli» kochvac), vory karucel er Tigran Honency 1215 tvakanin։ Na ir karucac ekeghecun tvel er tankagin spasq, zanazan kalvacqner։ Ekeghecun kic karucvac ein ozhandak senyakner ev baghniq, vor uner aradzin bazhanmunqner։ S. Grigor ekeghecin ir hatakagcov nman e Mayr ekeghecun, bayc mecutyamb shat e zijum verjinin։ Gmbety bazmankyun e: konadzev taniqov։

Anii artaqin parspic durs gtnvum e Hovvi ekeghecin, vory karucvel e XI darum։ Ekeghecin erahark e, gmbetov ev ir mej parunakum e gotakan votchi «naxnakan tarrery» ։ Hay tchartarapetutyan akanavor patmaban Toros Toramanyany Hovvi ekeghecin hamarum e tchartarapetakan goharneric meky։

Anium kar naev vracakan (qaghkedonakan) ekegheci, inchpes ev mi qani mzkitner, voronq karucvel ein XI-—XII darerum։ Arandznahatuk hetaqrqrutyun e nerkayacnum Manuchei mzkity, vory karucvel e XI dari erkrord kesin Manuchei ishxanutyan oroq (aveli hin varchakan shenqi veraphoxmamb) ev nra anunov el kochvel։

Pashtamunqayin shenqeri het hamematac, qaghaqaciakan karucvacqnery shat vat en pahpanvel։ Drancic shatern yndhanrapes himnahatak avervel ev anhet korel en։

Anii qaghaqaciakan shenqeric karevoraguyny arquni palatn er, vory gtnvum er mijnaberdum, karucvel er Bagratunineri tagavorutyan shrjanum, isk hetagayum entarkvel vorosh phophoxutyan։ Arquni palati averaknery shat vat en pahpanvel։ Eghac mnacordnern el taghvac ein hoghi hast sherti tak ev i hayt en bervel akademikos N. Mari ghekavarac peghumneri zhamanak: 1907 ev 1908 tvakannerin։

[ej 47]
Peghumnerov bacvac e palati mijancqy: 50 metr erkarutyamb, vory palaty bazhanum e hyusisayin u haravayin teveri։ Haravayin tevi vorosh hatvacner erkharkani en։ Erkrord harkum sovorabar teghadrvac en handisasrahnery, isk arajinum tntesakan ozhandak senyaknern u pashtpanakan npatakneri carayogh ayl bazhinner։ Zaqaryanneri ishxanutyan oroq Anium karucvel ein naev ishxanakan palatner։ Drancic haytni ein erkusy, voroncic meky, vor erahark er, gtnvum er Caghkocadzrri kirtchi zaritaph koghin ev kochvum er Ishxani kam Paroni palat, isk myusy: «Sargsi» palat, peghvac 1905 tvakanin։

Anii averakneri dzevov mez hasac pashtpanakan parispnery veraberum en Bagratunineri tagavorutyan shrjanin։ Qaghaqy patac er krknaki parispnerov, voroncic arajiny karucel er Ashot 3-rdy 963 — 964 tvakannerin ev kochvum er Nerqin, Phoqr kam «Ashotashen» parisp։ Nerqin parispy karucvac er Axuryani u Caghkocadzori irar motecman vayrum։ Parspi ashtaraknerum eghel en phoqrik ekegheciner։ Artaqin, Mec kam «Smbatyan» parispnery karucvel en Smbat 2-rdi oroq։ Dra shinararutyuny tevel e 8 tari ev avartvel e 989 tvakanin։ Artaqin parispy dzgvum er Nerqin parspic bavakan heru ev vorosh hatvacum krknaki er։ «Smbatyan» parspi erkarutyuny 2, 5 km er, bardzrutyuny: 8—10 m։ Shaddadyanneri u Zaqaryanneri oroq mi qani angam entarkvel e norogman։ Ashtarakneric u burgeric shatery nersi masic 2—3 harkani ein։ Dranq unein hatuk anunner: Abrahami burg, Shanushi burg, Ashoti burg, Mxitarichi ashtarak ev ayln։ Drancum teghavorvel e qaghaqapashtpan pahakazory։ Artaqin parspi artaqin koghmov, dran zugaher dzgvum er aveli qan 500 m erkarutyamb bavakan xor xramy։

Tchartarapetakan shinararakan arumov irenc uruyn teghn unen Anii kamurjnery, voronq dzgvum ein Axuryan geti vra։ Dranq mi qani hat ein ev himnakanum karucvel ein X—XI darerum։ Arandznapes haytni ein erku kamurjner, voroncic meky gtnvum er qaghaqi haravayin cayrin s. Grigor ekeghecuc mi phoqr hyusis, isk erkrordy

[ej 48]

Manuchei mzkiti ev Mayr ekeghecu mijev։ Arajinic pahpanvel en miayn arandzin mnacordner, isk erkrordi averaknery hamematabar lav en pahpanvel։ Ayn unecel e ereq achq, kentroni kamari trichqy 31, 5 m e, erku koghmum unecel e erkatagam drner ev phaytya bacvogh maser, voronq hnaravorutyun ein talis cankacac zhamanak kamrji cayrayin hatvacnery havaqel u kamurjy dardznel anancaneli։

Nshvacneric baci, Anium kan naev tarber astitchani avervac hnutyunner ev hushardzanner, voronc usumnasirutyuny lracrel e vaghemi mayraqaghaqi, Hayastani mijnadaryan myus xoshor qaghaqneri ev, masamb, harevan erkrneri qaghaqneri patmutyan shat harcer։ Drancic kareli e hishatakel s. Hovhannes, Apughamrenc, Shushan Pahlavanu (s. Sargis), Shaxmatayin, Zaqarei (s. Astvacacin), Qarimandini, Horomi, Aghberki (s. Astvacacin) ekeghecinery, vimaphor ekeghecinery ev tasnyak vimaphor u sovorakan maturnery, Barseghi, Avagi, Mxitari ev ayloc hushardzannery, Tigran Honenci tapanatuny, Aghjkaberdy, «Storgetnya Anin», kiklopyan parispnern u shinvacqneri hetqery, Mayr tatchari tchanaparhin gtnvogh utankyun ashtaraki bekornery, qaghaqi mutqi mot gtnvogh erku ashtaraknery (haghtanak kamary) ev ayyn, ev ayln։

Anii het sertoren arnchvac ein nra shrjakayqum gtnvogh Maghas u Tignis berdery ev Tekor, Bagnayr, Horomos (Ghoshavanq) u Xckonq vanqery, bun qaghaqi hnutyunneri u hushardzanneri het kazmelov mi bard u tchartarapetakan–patmakan arumov verin astitchani hetaqrqir hamalir, hushardzanneri u hnutyunneri bnakan mi vitxari tangaran, vori usumnasirutyuny takavin avartvac chi kareli hamarel։

Bayc ev aynpes Anin mijnadaryan Hayastani amenalav usumnasirvac qaghaqneric e։ Anii veraberyal bazmazan teghekutyunner en haghordel V—XVIII dareri hay shat te qich haytni grete bolor patmagirnery: sksac Gh. Pharpecuc, verjacrac Abraham Kretaciov, chhashvac hishatakarannern u manr zhamanakagrutyunnery, voronq

[ej 49]

evs parunakum en ayd kargi mi sharq nyuter u haghordagrutyunner։ Qaghaqi arandzin harcer lusabanvum en peghumneri yntacqum haytnabervac nyutakan mshakuyti mnacordneri (gorciqner, irer, zarder, arhestavorakan artadranqi mnacordner, shenqeri averakner ev ayln) ev vimagir ardzanagrutyunneri himan vra։ Anii veraberyal shat en hishatakutyunnern otar aghbyurnerum: vracakan, byuzandakan, arabakan, parskakan patmagirneri u zhamanakagirneri erkerum։

Aniagitutyan mecaguyn eraxtavory akademikos N. Marn e, vory 1892 — 1893 ev 1904 — 1917 tt, hnagitakan peghumner e katarel qaghaqi averaknerum, manrakrkit usumnasirel bolor kargi skzbnaghbyurneri hishatakutyunnery ev dranc himan vra grel «Ani» kapital ashxatutyuny, vorn ir mej amphophum e qaghaqi hamarot patmutyunn u hamakoghmani hnagitutyuny։ Bayc akademikos Mary Anii miayn sosk hetazotoghy che։ Na hanganakanutyamb havaqvac ev ir hnagitakan arshavaxmbin tramadrvac hamest mijocneri hashvin zgali veranorogman ashxatanqner e katarel: vorosh hushardzanner pahpanelu hamar։ Anium steghcvel ein tangaranner (Manuchei mzkitum, hatuk ayd npataki hamar karucvac shenqum ev Mayr ekeghecum), vortegh kentronacrel ein arshavaxmberi yntacqum haytnabervac nyutakan mshakuyti mnacordnery։ Nra arajarkov 1917 t. steghcvec Anii gitahetazotakan instituty, bayc ayd npataki hamar Petrogradic Tbilisi ugharkvac nyutery xary iradrutyan hetevanqov tegh chhasan։

Ayzhm vaghemi mayraqaghaqic 2—3 km arevmutq gtnvogh turqakan Ani anshuq gyughum steghcvac e mi xghtchuk pansionat, vortegh aycelum en zbosashrjikner amenatarber eykrneric: Anii averaknery ditelu hamar, isk nra hushardzanneri u hnutyunneri pahpanman masin xosq angam chi karogh linel։ Amenazor zhamanaky ev mardu averich dzerqy anxna vochnchacnum en ayd anzugakan hnutyunnern u hushardzannery։
Tadevos Hakobyan
PATMAKAN HAYASTANI QAGhAQNERY
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6234 | 0
02:40, 11.05.2020
6837 | 0
01:54, 29.11.2019
12395 | 0
05:28, 08.01.2018
12381 | 0
03:29, 22.12.2017
13070 | 0
01:01, 08.12.2017
29951 | 0
16:32, 06.12.2017
11529 | 0
16:11, 06.12.2017
16301 | 0
02:42, 05.09.2017
17547 | 0
23:45, 27.08.2017
21696 | 0
depi ver