ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+11 °C, +11 °C ... +24 °C Vaghy:+27 °C
Vazgen Ovyan, , Banasteghcutyunner
17:28, 12.02.2014
15146 | 0
Vazgen Ovyan

Poezia


AYS GhARABAGhN E

Ays Gharabaghn e.
Hetanos u hin։
Noyi tapanic trac aghavnin
Tegh er voronum ijnelu hamar
Ev teghn ayd eghav katarn ayn leran,
Ur Gtich vanqy piti bardzranar։

Ays Gharabaghn e։
Ev zguysh mi qich, hrabuxn hangac
Karogh e hankarc
Qo votqeri tak borboqvel noric,
Darerov lrac ir xarnaranic
Netel hur u boc,
Hoghmahar anel ev berd, ev amroc։
Ev mi qich kamac. hoghn akanj uni,
Dzayner e berum,
Dzayner e tanum,
Mer papern irenc gerezmanneric
Karogh en goral.
- Ayd inch es anum։

Ays Gharabaghn e։
Mer patmichneric menq arden gitenq,
Vor ayr mi Mashtoc: vanqum Amaras,
Dproc e bacel, hay mankanc krtel
Lineliutyan grerov anmah...
Sakayn vorteghic Mashtocn imanar,
Vor ayd grerov: mi hudayacin
Piti zrparter... Mesrop Mashtocin*.
Vov e Mashtocy: voch komunist e,
Voch qaghaqakan gorcich mecanun,
Nra nkary vonc e tegh gtel
Socialistakan mer tangaranum։

Ays Gharabaghn e։
Antarn inch ani, erb ir xorqerum
Havqeri koghqin krnchum e bun,
Vor careric en cnvum vordery,
Carerin utum։
Axr du covin vonc meghadres,
Erb shnadzuky ankusht e u neng,
Asa, ays zhayry inch meghavor e,
Erb ir tcheghqi mej odzn e bun drel...

Ays Gharabaghn e:
Hoghy xaghoghi u kenac haci։
Ev zguysh nayir qlungid cayrin-
Mek el tesar haytnaberecir
Ginu karasy hetanos hayi։
Um e harkavor, vor apacuces
Apacucacy qo naxordneri,
Erb patmutyuny xul e inch-or tegh,
Inch-or tegh kuyr u erkeresani։

Ays Gharabaghn e։
Hankarc patmutyan
Qarughinerum du chxoranas.
Shirmaqarery togh hangist mnan,
Gandzasar chka,
Chka Amaras,
Mrav sar chka
U ginu karas,
Chi eghel patmich Kaghankatvaci,
Sut en grery, vanqery sut en,
Uremn xeloq motecir harcin,
Ev xostovanir: vochinch chgitem.
Vochinch chgitem, hamr em, xul em,
Inch Mesrop Mashtoc, inch Xorenaci,
Mer patmichnery sxal en, cur en...
Ayl allah chka: allahic baci։

Ays Gharabaghn e։
Ev um es uzum du apacucel,
Vor nax ev araj hoghn ays Arcax er.
Inch-or patmaget arxivner peghel
Ev giteq inch e na haytnaberel.
Vor Gharabaghum hayer chen eghel,
Nranq otar en aystegh u tnkec,
Surb Muhamedy ays tshvarnerin
Korstic phrkec
Ir surb Ghuranov...
Ev patmagetn ayd:
Turq patmichneri keghtot meranov
Lutanqner merec ktchutchum ir gos,
Hrchakvec doktor-akademikos**...

Ays Gharabaghn e։
Tekuz zhayrery i cne havkur,
Bayc irenc gorcy nranq lav giten,
Te vor phrshtas du Xotavanqum,
Dzayny khasni vov gite: vortegh...
Gerzgonner kan anban u anqun,
Vor «azgamolner» haytnaberelov
Phaphuk pashton u ator en tchankum...
Ev inch tgherq en, inchpes en pashtum,
Inchpes en shefi pativy pahum,
Shefy ambionic te vor phrshtum:
Arajinn irenq en caphaharum,
Te shefn ayd ynkav (ashxarhi gorcn e),
Arajinn irenq piti qarkocen։

Ays Gharabaghn e,
Vor photorkvel e vtangi pahin,
Cars eghel xroxt ir lerneri het,
Zoravarner e tvel ashxarhin,
Inqy mnacel aranc zorapet...
Vor ir vogin misht pahel e anbic
U xavari dem luysi dur bacel,
Sakayn char baxti berumov noric-
Zrkvel e hska ir kaghnineric,
Gatchatch tpheri huysin mnacel։

Ays Gharabaghn e,
Ur qaghcrutyuny hakint xaghoghi-
Ginu vogin e, karasi shunchy,
Karcrutyuny aparazh qari-
Qartashn e zgum ev nra murtchy։
Lery chaphvum e dzori xorutyamb,
Isk xorutyunn ayd:
Geti zorutyamb։
Bayc erb tchahitchn e hatchax handgnum
Chaphvel covi het: ir nexac xorqov,
Ev inchpes lres, erb pghtor arun
Get e pghtorum: keghtot lutanqov։
Ev inchpes chases jorun ays amul,
Te dzi es irav, ur e taphy qo...
Crutyunner kan ays mec ashxarhum,
Vor ches ughghi voch mi orenqov։

Ays Gharabaghn e։
Ev cnel e na shephoraharner,
Tmbuk-poetner: hangavor tchari,
Vor nerboghner en anverj horinel
Vasn qcnanqi u... honorari,
Ev aranc xghtchi, aranc amoti
Shoghoqortel ayn avantyuristin,
Vor koxkrtelov amen srbutyun-
Azgayini mej tesel e miayn
Azgamolutyun...
Ayn molagarin, vor ambionic
Viravorel e mer hay linely,
Ev chgites inch tchanaparhov pighc:
Hrchakel iren mer baxti tery***...

Ays Gharabaghn e-
Ir phaphuk hogov u kosht barbarov,
Mi tevin Qirs e, mi tevin: Mrav,
Lery mi leran tikunq u satar,
Bayc dzory dzoric: dzhgoh u xrov,
Zhayrin ccvac mi hin vanqi katar:
Tchakaty naxshac mesropyan grov,
Cacum berdi mi qrqrvac patar,
Koghqin xachqary: patac mamurov,
Kanach hovti mej mi chqnagh Tchartar,
Demy xaghoghi aygestany cov...
Arun karogh e zhayri prunkin
Jrvezhi uzhov ahegh sharachel,
Ashnan guynery chvogh krunkin:
Garnan guynerov gerel, et kanchel...
Bayc zguysh eghir,
Ev mi qich kamac,
Tchamphad mi sheghir...
Mut andundner u viher kan qo dem.
Lerneri mardik vorqan srtabac,
Vorqan hogov mec,
Nuynqan el bard en։

Ays Gharabaghn e։
Xeloq mna, Zevs,
Qez pahir qo ayd shantery amburq,
Baxti berumov aysor hzor es,
Astvac geraguyn,
Ev kurqeri kurq,
Vaghn eresovd ktanq hanapaz
Brnac gorcerd anmaqur u cur,
Ev kdardznenq qez qavutyan noxaz,
Qo naxordi surb zohaseghanin:
Nor mataghacu։

Ays Gharabaghn e։
Vorqan krunkner chvecin andardz
U vorqan bner taphur en mnum,
Ev vov e, ardyoq, stugel nranc
Chvacucaky, te ur en gnum,
Inch en korcrel, um en voronum.
Ir pashtonakan atory grkac
Byurokraty piti harcner,
Erb na gtel er, voch te korcrel...
Ev eghan naev xizax aspetner,
Qaj netadzigner: atomi darum,
Vor sur tchotchelov hoghmaghaci dem,
Hrchakvum ein nor donkixotner...

Ays Gharabaghn e։
Blri katarin mi hrashq ardzan:
Im papn u taty,
Qo papn u taty...
Ev mi molagar, stahak mi neng:
Atrtchanaki sev phoghi nman
Ccec ir maty
Mer hrashqi dem****,
Vornac kataghi. «Isk inch eq gtel
Duq ays qarakert qarakuyti mej» ։
Ev na haskacav, vor menq anmah enq:
Im pap u tatov,
Qo pap u tatov,
Mer pap u tatov,
Mer naxnineri paycar havatov...
Goyatevely te vor arat e,
Phuyt che, togh tanjvenq menq ayd aratov։

Ays Gharabaghn e։
Cary hzor e, erb armatnery
Xorn en mxrtchvac mayr hoghi grkum,
Geti tikunqum kangnac e lery,
Ev dra hamar na chi camaqum.
Armatnerov en kaghninery ves,
Lerneri mej e uzhy geteri...
Erb naxordnerd chen xangarum qez,
Mi viravorir qo hetnordnerin։

Ays Gharabaghn e-
Mer surb ojaxy, cuxy cxani,
Vor bardzracel e eghegan phoghic,
Tagnapi gochy Dzenov Ohani,
Vor Sasna Davtin durs berec horic.
Herates achqy Meliq Avani,
Vor kamurj dzgec mer ays lerneric
Minch hoghy Rusac,
Hrashq tatchary mer Gandzasari
Ev pharavorvac
Mesropyan grov: Amaras vanqy,
Haratevelu ayn surb tanjanqy,
Vor havasar e xol-xizaxutyan,
Hpart tevelu ayn veh xoyanqy,
Vor hatuk e mer teverin miayn,
Ev ayn zrkanqy,
Vor mez liabur pargevec tery,
Ayn surb kapanqy,
Vor menq enq aha u mer lernery...
Ays hoghi vra du zguysh qaylir,
Maqrir votqerd, dimakd hanir,
Ev hishir mek-mek
Psakazercvac araqyalnerin.
Lernery lur en,
Bayc voch xul u kuyr:
Tesnum en, zgum.
Qary xosum e,
Qary asum e.
Hin hrabxi xarnaranum der
Hury chi paghel...
AYS GhARABAGhN E։
Dektember 1979 t.

-----------------------------------------------------------------------------------------
* Xosqy Gharabaghi brnakal Boris Kevorkovi masin e
** Nkati uni adrbejanci patmaban Zia Buniatovin
*** Xosqy Boris Kevorkovi masin e
**** Nkati uni hanrahayt «Menq enq, mer sarery» (Pap u taty) kotoghy




ARCAXAKAN



LERNERI LEGENDY

Ays lernery legendner en patmum indz-
Gharabaghcu kamqi masin annkun,
Hin legendner, vor ekel en dareric,
Hasel en mez u erg darel mer hogum։

Ays lernery eghel en vem u amroc,
Amen mi zhayr tshnamu dem mi banak,
Cars en eghel nzhuygnery sandzakoc,
Harachel e hoghy nranc votqi tak։

Aystegh aha: Qarasun kuys sari mot
Hetqn e mnum qajakorov aryuci,
Ays lernerov, kirtcherov ays qarqarot,
Arshavel e Davit Beki ayrudzin։

U shachel en trery ker, laynasheghb,
Sharachel en ays lernery anarik,
Inchpes hoghmi berann ynkac mi tashegh:
Neng Kajary glorvel e ays zhayric։

Ays lernery legendner en patmum indz-
Gharabaghcu kamqi masin annkun,
Hin legendner, vor ekel en dareric,
Hasel en mez u erg darel mer hogum։
1962 t.


* * *
Nkareci lerner
U lernerin kakach,
Ev gagatner dzyune,
Aghbyurneri karkach.
Hayrs nayec erkar
U gluxy kaxec.
- Tti cary chka,
Sa inch Gharabagh e։

Nkareci arter
U hndzanner hurti,
Hazaraguyn varder,
Hrashq cary tti.
Mayrs nayec dzhkam
U zhpity pagh er.
- Mrav sary chka,
Sa inch Gharabagh e։

Nkareci Mrav:
Arevn usin tiknac,
Nkareci Qirsy:
Aygabacic shiknac.
Horeghbayrs ekav
Nayec, achqum caghr er.
- Mer Tartary chka,
Sa inch Gharabagh e։

Nkareci Tartar
U qarakert dzorer,
Shurjy zmruxt antar,
Artuytner u lorer.
Ev tats ays angam
Honqy dardzrec aghegh.
- Gandzasary chka,
Sa inch Gharabagh e։

Es haskaca mi ban,
Gharabagh im angin,
Phoqr es du, sakayn
Mec e, mec qo vogin.
Vor matchard mna
Azniv ginu matchar,
Arcivnerd: arciv,
Tatcharnerd: tatchar.
O, tur indz: nvastis,
Rafayeli vrdzin
U Saryani hantchar։
1984 t.



* * *
Nkarich, Arcax nkarir, Arcax,
Vanqer nkarir u berder anar,
Lernery dardzru haverzhi ardzan,
Getery: zngun tavighneri lar։
Hoghmi dem kangnac antar nkarir,
Dzier nkarir antamb u ansandz,
Arcivner: tarac leran katarin,
Artuytner: erkni lazurov arbac։
Mashtocyan anmah giry nkarir,
Patmutyuny mer: grvac ayd grov,
Vor anzor ein jnjel srteric-
Ashxarhakorcan yataghannerov։
Ev crutyuny nkarir naev
U merkutyuny crvac ashxarhi,
Vor tchishtn u sxaly irar e xarnel
Ays patmutyuny erkeresani։
Nkarich, «aprem-chaprem» nkarir:
Trorvac otar krunkneri tak,
Vogin nkarir Meliq Avani
U mer linelu dzgtumy ardar։
Patmir ashxarhin: vov enq menq, inch enq,
Ev vovqer en tuyn xarnum mer hacin,
Baxti berumov tekuz ev qich enq,
Bayc voch qochvor enq, voch el xarnacin։
Vor menq enq aha u mer lernery,
Mer Gandzasary, vanqy Amaras,
Bac en misht el mer srti drnery,
Maqur enq hogov, shitak enq u parz։
Nkarich, Arcax nkarir, Arcax,
Lerner nkarir, hoghmateq carer,
Mer kamqy dardzru haverzhi ardzan,
Vogin: anxortak, erazy: anmer։
1983 t.



* * *
Qani hazar tari,
Qani cegher vayri
Qez neghel en,
Qani hazar tari,
Hazar u mi davov
Qez sheghel en։

Qani hazar tari
Ekel u pghcel en,
Varel tund,
Qani hazar tari
Crel u keghcel en
Patmutyund։

Qani neng Phanah xan
Ekel hacd ktrel,
Qcnel en qez, janys...
Heto goghi nman
Sury bkid drel,
Tiracel en tanyd։

Qani hazar tari,
Qani sultan u bek
Ekel durd takel,
Qani hazar tari
Qez xabel en aydpes
Ev tikunqic zarkel։

Qani hazar angam
Qani eluzak qez
Ir havatov erdvel,
Heto jraghacid
Jurn en ktrel taqun
U lckand mortel։

Qani hazar angam
Karucel es, kertel
Amrocner u berder,
Qani hazar angam
Arshavel en qo dem,
Karucacd qandel։

Qani hazar angam
Amur dzgel gotid-
Du qo herkn es herkel,
Agah u charakam
Gogh u eluzakic
Du qo ergn es phrkel...

Hoghy qo ays mi bur
Du dardzrel es edem,
Luysov tchamphad hartel,
I cav qo tshnamu
Karucelov aprel,
Aprelov es haghtel։
1984 t.



* * *
Hazar tarva antar,
Hazar tarva carer,
Demy bardzrakatar
Hazar tarva sarer։

Hazar shantov varvac
Lerneri mut koper,
Dashter hazar tarva,
Jardac hazar xopher։

Hazar tarva mi vanq
Zhayri cerpin tarel,
Zhayri votqeri tak
Hazar tarva qarer։

Hazar tarva berder,
Qarandzavner xavar,
Hazar tarva erger
U hastatun havat։

Hazar tarva barbar:
Hazar hrov ancac,
Ev vov gite: qani
Hazar tarva Arcax։
1984 t.



GhARABAGh

Es qo kamy u kaly qo,
Es hotaghn u matchkaly qo,
Es mamrapat xachqary qo,
Zorutyuns du es։

Es qo kaghnu luys sagharty,
Es stugvac qo havaty,
Es kenaci qo gavaty-
Xorutyuns du es։

Es hoghi hamn u hoty,
Es sarerid curtn u toty,
Es amperid xol voroty-
Darpas-durs du es։

Es qo shaghn u ciacany,
Es mrgashat qo hndzany,
Volor-molor qo kacany-
Ods-jurs du es։

Es artuytd lusabaci,
Es aghbyurd: caravacin,
Es buyry qo anush haci-
Tonratuns du es։

Es qo tvacn u toghacy,
Krvum anhayt qo koracy,
Es qo cicaghn u qo lacy-
Tikunq-kurs du es։

Es qo zangi zil ghoghanjy,
Aghbyurnerid jinj karkachy,
Es qo ergy u qo kanchy-
Maqrutyuns du es։

Es qo tary u giry qo,
Es havati jrkiry qo,
Es shaghaxy u kiry qo-
Amrutyuns du es։

Es bekory qo mi zhayri,
Es tatraky qo antari,
Es vtaky qo Tartari-
Zulal huns du es։

Ard, es goh em indz trvacov,
Qo zrngun lusabacov,
Lernastanum ays astghacol:
Tohmatuns du es։
1984 t.



* * *
Du anun ches sosk ergelu hamar,
Du hogh es, ler es, erkinq es, od es,
Antar es kangun u aygi dalar,
Du srteri mej ser u karot es։

Du dzoreri mej shachogh Tartar es
Ev srngadzayn zephyur es sari,
Du Amaras es u Gandzasar es,
Du Mrav sar es u mayr es bari։

Qo zhayreri pes du qarakert es
Ev qarerid pes amur es u kur,
Darerum kangnac anxortak berd es,
Du qaji dzerq es, vogi annkun։

Du buyr es caghki u tti car es,
Xaghoghi vaz es berqov canracac,
Erknqic kaxvac artuyti dzayn es
U arteri mej xtchtchvac kacan։

Aghbyurnerid pes zulal, ardar es,
Kamq u satar es hpart vogun mer,
Du tchartaradzer mi nor Tchartar es,
Nor tchanaparh es, du erg es anmer։

Aghjiknerid pes sirogh u jerm es,
Jahelnerid pes xizax u ari,
Du mer lerneric hosogh Xachenn es,
Ymbost kaghnin es Singara sari։

Voch, anun ches sosk ergelu hamar,
Du vardi tagh es, aghbyur es, bagh es,
Du mer srteri karotn es anmar,
Havityan kanach im Gharabaghn es։
1962 t.



* * *
Aystegh dzorer kan, lerner kaputak,
Caghikner pes-pes u hover maqur,
Mi luys aghbyur ka amen zhayri tak,
Amen dzori mej jrern en ergum։

Aystegh kirtcher kan, uriner lacogh,
Andundner mtin, sharachogh geter,
Varder kan varvac arevi bocov
Ev hnameni qarakoph berder։

Aystegh ayginer, arter kan cphun,
Gyugher kan tarac lerneri lanjin,
Aygabacner kan erkni pes kapuyt
Ev mayramutner: aygi nman jinj։

Aystegh srtahuyz erger kan aynqan.
Ergum e gety, ergum e arun...
Asum en, ibrev, arajin angam
Ergy cnvel e im lernashxarhum։
1962 t.



* * *
Qez voroneci mer hazarabuyr
Ev hazaraguyn caghikneri mej.
Du hez manushak u narot eir։

Qez voroneci mer hayrenaxos
Magaghatneri taghikneri mej.
Hreshtaki pes u xorot eir։

Qez voroneci lernerum mer lurt,
Dzor u kirtcherum qez voroneci.
Du garnan heghegh u vorot eir։

Qez voroneci dashterum kapuyt,
Xas ayginerum qez voroneci.
Du coghashaghax aravot eir։

Lerneric hosogh xent getakneri
Zulalutyan mej qez voroneci.
Aygabaci pes du shoghot eir։

Es im mankutyan canot vayrerum
Gisher u cerek qez voroneci.
Du voske eraz u karot eir։
1981 t.



* * *
Gharabagh em asum:
Hogis bac e linum,
Gharabagh em tesnum:
Sirts lac e linum։

Gharabagh em asum:
Ergs tev e arnum,
Gharabagh em tesnum:
Sirts sev e darnum։

Gharabagh em asum:
Erazner em hinum,
Gharabagh em tesnum:
Tevataph em linum։

Gharabagh em asum:
Havqs dzag e talis,
Gharabagh em tesnum:
Pats tchaq e talis։

Gharabagh em asum:
Sirts par e ynknum,
Gharabagh em tesnum:
Glxis qar e ynknum։

Gharabagh em asum:
Draxtin em hasel,
Gharabagh em tesnum...
Ax, es dzer inchn asem։
1981 t.



* * *
Indz stipecin ughti pes choqel,
Bayc es ught chei, ayl: arshavadzi,
Heto phordzecin indz qeznic pokel,
Dardznel tevatvac, anargvac arciv։

Es amur ei lernerd grkel,
Qo hoghi mej er uzhn im arnaci...
Chkaroghacan indz qeznic pokel,
Bayc qez indzanic inchpes pokecin։

Aydpes pokum en sirty marmnic,
Aydpes hogin en havatic vanum,
Aydpes xlum en luysy achqeric,
Aydpes havatn en miayn spanum։

Ev ka aveli patizh mi dazhan,
Qan ays zrkanqy birt u ahavor,
Erb hoghid vra terd ches qo tan,
Qo tnkac cary um e harkavor։



* * *
Te im Mrav saric zatvem
Ev cur nayem Shaghasaris-
Arvi nman piti halvem,
Mnam im kes tchanaparhin։

Te vor lqem Gandzasars,
Jraberds: leran arciv-
Kchorana tti cars,
Gtich vanqy indz kanici։

Te im Kishkum caghkazhpit
Bun chunena havqy garnan-
Sevadzoris zhayrery birt:
Srtis canr sar kdarnan։

Te vor toghnem tchaq ta pats,
Camaqi mer dran arun-
Haryur patan mashac paps
Shur kga ir gerezmanum։

Te handern ays chnashxarhik
U lernery toghnem anter-
Ampropagor mer Qirs sari
Kaycaknery indz kshanten։

Te vor darnam es taragir
U votqis tak hogh chunenam-
Gharabaghs kaghaghaki.
- Qez pes vordin togh chunenam։
1984 t.



* * *
Art e, arot e,
Ampi vorot e,
Jinj aravot e
Ays Gharabaghy։

Hinavurc vanq e,
Gandzeri hanq e,
Tchaqac mi zang e
Ays Gharabaghy։

Kaqav e, lor e,
Sar e u dzor e,
Krvaxndzor e
Ays Gharabaghy։

Xosum em: vay e,
Lrum em: cav e,
Vonc chasem hay e
Ays Gharabaghy։



DzVoN

Getaknern en karkachum xent,
Shurjy marmand phoshi maghum,
Covacel e geteri het
Garuny im Gharabaghum։

Ororvum en artery mer:
Korac garnan zmruxt shaghum,
Gegheckutyun ches tesel der,
Te ches eghel Gharabaghum։

Brnir tchamphan Shaghasari,
Votqd trjir garnan shaghum,
Ches cerana haryur tari,
Te vor apres Gharabaghum։

Hazar eraz, kyanq ka u tench
Pahvac mer jerm erg u taghum.
Kuzem kyanqum ergel anverj,
Ergov mernel Gharabaghum։
1960 t.



* * *
Gnam xarnvem mer geterin
U geteri het hordanam,
U geteri het xentanam,
U geteri het yntanam։

Gnam xarnvem lurt coverin
U coveri mej zoranam,
U coveri mej xoranam,
U coveri mej covanam։

Antarnery gnam mtnem,
Kaghnineric uzh stanam,
Cphanqnerov harstanam,
Kaghnu nman ymbostanam։

Gnam elnem lernery mer
U lerneri het caranam,
U lerneri pes bardzranam,
U lerneri het karcranam։

Gnam, gnam, varvem, halvem,
Lurt erknqum ciacanvem,
Arteri het cpham noren,
Ayginerum ptghavorvem...
Aysqan sery, karotn aysqan
Krcqis tak vonc teghavorem։
1962 t.



HUDAYIN*

Du atum es ayn, inch haykakan e,
Mesropagir e u mesropatar,
Qo dem mer hayoc ergy akan e
Ev rumb e hayoc ergy qez hamar։

Mer kotoghnery qez dur chen galis,
Qez dur chi galis Gandzasary pertch,
Ahov es nayum du mer xachqarin,
Tgeghy tesnum gegheciki mej։

Mer hin vosoxin anvanum qeri,
Bambasum es mez, lkti canakum,
Tchampha es talis shoghoqortnerin,
Tchshmartaxosi berany phakum։

Eghbayrutyun es ambionic gorum,
Erdvum droshov barekamutyan,
Bayc mer hin verqn es noric phorphrum,
Xarxlum es du syunery mer tan։

Ev du nengum es patmutyuny mer,
Hatel es uzum mer ardar lezun,
Mez anpatvum es birt u lrboren,
Anamotabar mez charaxosum։

Du mtagari ahegh molucqov
Votnaharum es iravunqy mer,
Ev Neroni pes xent u kamakor-
Mez stipum es qez caphaharel։

Aynqan lkti es: qo ttvac tany
Ardar yughi tegh shuka es hanel,
Ev mez xabel es uzum mer tany,
Du cankanum es meznic mez vanel։

Nyutum es mer dem daver noranor,
Barun dardznum char, charin: bari,
Ev yntrelov qez ardar datavor,
Mer baxti hacn es dnum nzharin։

Du datum es mez, bayc um anunic
Ev vovqer en qo daty pashtpanum,
Ayd um vra es gorum ambionic,
Umnic es aydpes du vrezh arnum։

Du eghbayrutyan surb droshi tak,
Azgi tarazov cptvac maneken,
Keghc neynimneri ushacac tutak,
Mer dem ambarvac hin lutanq u qen...

Ev du el kancnes, inchpes vor ancan
Qo naxordnery anbarisht u char,
Vov du hin u nor krknvogh hancanq,
Du hayrenadav pharamol lachar*1։
1975 t.



B. K.-iN

Du caxu hogi, qcnutyan meran,
Goroz anharki u mecaberan։
Du but u tget, xoramank sakayn,
Du korcanich dzerq u lezvi kapanq։
Du davov hzor, du neng qameleon,
Du, capher korzogh pharatench Neron։
Du, mer vosoxi pnchic trac bitch,
Du Gharabaghy korcanogh dahitch*։



BASARAKAN

Basary qochi mi phrchot shun er,
Hacheluc baci ban u gorc chuner։
Qochi shneri avagy inqn er,
Arajin lari nvagy inqn er։

Sur zhaniqner u akanjner uner,
Gisher u cerek anverj vornum er։
Bayc aynpes eghav, vor ays Basary
Ir qochy toghec, toghec ir sary,

Sirvac shneri cucaky mtav,
Gnac krkesum ir teghy gtav։
Hatakn er avlum pochov ir phrchot,
Catkum shikacac oghaki mijov։

Zuyg tati vra totik er anum,
Ccum er dunchy, ardzan er darnum։
Der parum el er «Mazurka», «Tango»,
Lezu cuyc talis komiki hangov։

Che, urish shun er mer ays Basary,
Krkesum chuner ir havasary։
Bayc ekeq gorcin motenanq hangin:
Vov e krkesum demq dardzel kargin։

Krkesn arvest e, voch mec asparez,
Arenayic durs vov e hargum qez։
Ev chancac tari: havur patshatchin
Mer ays Basarin araj qashecin։

Basary dardzav Bas Sarkisovich,
Pashton stacav, titghosner tovich...
Shefi votqery anverj lizum er,
Urish shun tesnum: brnum gzzum er։

Phqvac kangnum er handes shqertum,
Tcharer er asum u tpum tertum։
Asum er: es em shefi mahaky,
Ayd es em nra artun pahaky։

Ev uner naev lezu meghracor-
Inchpes ashxarhum amen draco։
De, shefn el, giteq, mec dirqi mard er,
Shun tchanachelu gorcum mi hat er։

Havatum er na xeloq Basarin,
Vonc havasary ir havasarin։
Axr, Basarn el shun cher hasarak,
Zngun hach uner, hachelu carav։

Sirum er kcel teghi-anteghi,
Pativn er pahum shnayin ceghi։
Ir shefi mitqy krahum arag,
Qashum tanum er mis, burd u karag։

Stic tver er tghterin sharum,
Te planner em gerakatarum։
Xoty pakas e, gomy tcheghq uni,
Hoty nvaz e: inqn inch meghq uni։

Ir inch gorcn e, te vov e talanum,
Vov e katin jur, yughin tan xarnum։
Misn vov e utum, voskorn um talis,
Vov e cicaghum ev vov e lalis։

Gorcy: ir shefi voty pacheln er,
Misht anmegh mardkanc vra hacheln er։
Gorcy amenqin xosqov xabeln er,
Beran phakeln u kasharq lapheln er։

Gorcn ashxatoghi hogin masheln er,
Shoghoqortnerin araj qasheln er։
Banket-xnjuyqy gorci vogin er,
Vortegh dursprcuk: nra koghqin er։

Eh, inch anenq, te mek-mek el lakum,
Gnum anpateh drner er takum։
Ir xaghn er anum krqerin geri,
Kam te dzer arnum entakanerin։

Karg u kanony na sirum e xist,
Tchisht xosq asacir: kdarnas nacist։
Te shefy kanchec: hey, hasir, Basar,
Patrast er Basarn inchpes mi vasal։

Um vra ases karogh er hachel,
Miayn verevum iren tchanachen։
Asen Basary hoyakap shun e,
Ir havasary Arcaxum chuni։

Basary: Basar, gluxy qary,
Bayc inch klini Arcaxi tchary,
Erb basarnery irenc etevic
Nor basarner en berum neng u pighc։

Eres en talis u bnavorum,
Aghmkum anverj tcharerov tchorom,
Ev apacucel phordzum hakane,
Te surb hoghy mer Basarakan e*։



MENQ

Menq aynqan xeghtch enq u aynqan antchar,
Vaxkot enq aynqan u aynqan enq tuyl,
Amen dursprcuk karogh e darnal
Mer glxin: norin gerazancutyun։

Menq aynqan thas u aynqan meghq enq,
Aynqan miamit, anzor u anxelq,
Amen tget mez karogh e herqel,
Zhxtel himnovin, vor menq: ayd menq chenq։

Menq aynqan qnquysh u nurb enq aynqan,
Aynqan barak en nyardery mer,
Vor karogh en mez qarasun angam,
Qarasun dzevi gzzel u manel։

Menq aynqan parz enq u anmtacvac,
Mer durn aynqan mer srti pes bac e,
Vor menq karogh enq mer tuny mtac
Amen Hudayi astvacacnel։

Menq aynqan phxrun, aynqan enq andzev
Ev kavi nman amorf enq aynqan,
Vor amen voq mez karogh e huncel
U ir cankutyamb: uzac tesqy tal։

Ev menq aynqan enq mer ays baxtic goh,
Vor tvum e, te ashxarhy mern e,
Te sa kochvum e aprel mec kyanqov,
Hapa asaceq: xeghdvely vorn e։




HAYRENADAVY

Na ambionneric aynpes e gochum,
Inchqan geghecik xosqer e asum,
Hayrenaser e iren horjorjum,
Bayc chgite ir mayreni lezun։

Gluxy qary, togh vor chimana,
Apri ir phqun tchareri vardzov,
Bayc teseq aha: cavn ayn e, vor na
Hpartanum e ir chimacacov։

Hpartanum e, parcenum angam,
Te inchpes e ir mayr lezvic xorshum,
Chi eghel gyughum ir hayrenakan,
Hor gerezmani teghy chi hishum։

...Hayrenadavy nranq chen miayn,
Vovqer tshnamu banakn en ancnum,
Lqum en tunn u hoghy hayreni,
Otar apherum gtnum grancum։

Hayrenadavy nranq en naev,
Vor erknqi tak mer jinj u lazur-
Irenc horjorjum hayrenaserner,
Bayc moranum en irenc mayr lezun։




PhARABANUMN

Te im mayr hoghn es,
Es qo hoghmateq ttenu bunn em,
Kacannerid u tchampheqid bacvac
Aprem-chapremid tokunutyunn em։
Qo qavac meghqn em, qo anmegh meghan,
Xachvac Hisusd: ashxarhin i cuyc,
Es: vanqum phakvac qo xeghtch abeghan,
Vor harachum e ir anhuys siruc։
Hndzannerid mej qltqltacogh lur-
Es qo xaghoghi qaghcrutyunn em,
Es qo agheghy, qo vahany kur
Ev qo zhayreri karcrutyunn em։
Amarva tapin meghm zephyur darac-
Qo Mrav u Qirs sareri dzyunn em,
Harsneri achqin arcunqov varvac-
Es qo taxicn u trtmutyunn em։
Vaghva geghecik havatov aprogh,
Crtic chxamrogh caghkunqid guynn em,
Arevi phoqrik shoghic chxabvogh-
Es qo boghboji zspvacutyunn em։
Es eraznern em qo hazaradzev,
Es qo imastun hamberutyunn em,
Meliq, xan u bek kgan u kancnen,
Es, srbazan hogh, qo zorutyunn em։
Es: apacucvac qo vehutyuny
Ev qo vogin u ergy qaghcrabar,
Du im hayreni ojaxn u tuny,
Tchichs Gharabagh, xightchs: Gharabagh։
1975 t.




HAYRENIQ

1.
Es anbazhan em havet qezanic,
Inchpes arevi shoghy: arevic։
Snund em arel qo hoghic, jric,
Inchpes arevi shoghy: arevic։
Voch voq chi karogh qeznic pokel indz,
Inchpes arevi shoghy: arevic։

2.
Luysd tur indz: chxarxaphem,
Tur serd indz: sirov arbem,
Tur huyzd cov: anerg chmnam,
Arevd tur: anberq chmnam։
Tur ampery qo lerneri:
Andzrev darnam,
Ciacani kamar kapem,
Tur zephyurd:
Bardineri het sosaphem,
Tur uzhd indz:
Darnam jrvezh u sharachem,
Tur krakd,
Vor bqeri mej chsarchem,
Karcrutyund tur poghpate:
Qo dem tchaytogh shanteri dem
Darnam vahan u shantargel։
Erkir, tur indz
Qo mayrakan orhnanqy jerm,
Vor qezanov mnam qo mej,
Du indznov: qez
Ev qezanov: indz tchanaches։



ShAGhASAR

Shaghasars shaghot:
Zngun-zulal aru,
Shaghasars shoghot:
Karmir-kanach garun։
Cogh u shoghi geri
Titerneri pars-buylq,
Dzorum xas havqeri
Harsaniq u knunq։
Zhayri usin: carer
U xtchtchvac moshot,
Votqeri tak qarer
U saylughi phoshot։
Lorn e kanchum dzagin
Kapi kapuyt kirtchum,
Moshahavy cegin
Ayd um het e vitchum...
Shaghasaris havqer,
Shaghasaris caghkunq,
Shaghasaris asqer,
Xnjuyq, cnund, erkunq...
Shaghasars erg e,
Ergi haverzh garun.
Shaghasaric ekel,
Shaghasar em gnum։
1982 t.





UTNYAKNER
(shirazyan motivnerov


Hin gayl e eghel ays neng aghvesy-
Ush enq haskacel,
Shlyapayov e phoxel ir fesy-
Ush enq haskacel,
Eghbayrutyan droshov cptvac
Mtel mer tuny,
Turqacrel e Arcaxi kesy-
Ush enq haskacel*։

* * *
Muhamedi tornery
Ayc u gar en goghacel,
Tatcharneric: srbacac
Hushaqar en goghacel,
Sakayn inchu zarmanal,
Erb nranc gogh papery
Mer Hayastan ashxarhic
Masis sar en goghacel։

* * *
Tun-teghs indznic xlel
U asum es: vay chanes,
Aver Vanum, gervac Gharsum
Qristonya hay chunes,
Bayc es inchpes chymbostanam,
Asa, inchpes es lrem, -
Sirts kisel erku masi
U asum es: vay chanes։

* * *
Hin verqers, ax, ayd inchpes noracan,
Vshti beric seg tevers koracan,
Aynqan arcunq xlec Vany im achqic,
Vor chimaca: Arcaxs vonc goghacan։

* * *
Namazi pes dzer shiqasty
Srtakegheq cor eq talis,
Harachum eq u hekekum,
Hazar u mi cavi galis,
Avereln u talanely
Dzer arhestn e tekuz eghel,
Bayc ashxarhum dzer ergerov
Amenic shat duq eq lalis։

* * *
Corn Hudayi tuns mtav
U sksec vayrahachel
Ev mer xachvac naxordnerin
Mi angam el noric xachel, -
Pheghambari torn e nran
Kasharel dirq u pashtonov,
Bayc inch karogh ei anel,
Axr tarin xist nahanj er*։

* * *
Erku zhpit, erku havat
U erku demq uni na,
Tchamphan bac e: vortegh lini
Ev um durn el na bana.
Mi tevi tak Astvacashunch,
Mi tevi tak Ghurany, -
Mzkitnerum sheyx e shuny,
Ekeghecum: qahana։

* * *
Baqvum «Ghachagh Nabi» ergum,
Erevanum: «Siphan sar»,
Qelbajarum xananda e,
Abovyanum: mec gusan.
Ays anastvac xeghkataky
Erku astco carayum,
Erkusin el shoghoqortum
U xabum e havasar։

* * *
Asum en, te iraric
havatov enq otaranum,
Hogov, lezvov u aryunov
menq tarber enq u taranun, -
Hapa nayir, tes inchpes en
Qristosn u Pheghambary
Ginu tasy irar zarkum
u hamburvum restoranum։

* * *
Urishneric trcrac ergy
Chayxanayi tagh e dardzel,
Patmutyuny keghceln angam
Tgetneri xagh e dardzel։
Axr inchpes menq havatanq
Erdumnerin dzer keghcavor,
Erb mer gervac Araraty
Ataturqi dagh e dardzel։

* * *
Duq phordzeciq mer veh vogin
dzer Ghuranov «xratel»,
Voghj ashxarhum mi hay toghnel,
mnacacin tratel,
Bayc imaceq, te allahn el
ijni angam verevic-
Mer ays gervac Araratin
duq cheq karogh tlpatel։

* * *
Ararati seg katarin
Ampy nstel: dzyun e drel,
Cicernaky noric ekel,
Taniqis tak buyn e drel.
Eraz tesa, hrashq eraz,
Im Tavrosy indz er kanchum.
- Hey, vortegh es, xelar tgha,
Papd Vanum tun e drel։

* * *
Mardy mardu dem laroghy
Apakanvac darn e eghel,
Rumb-akani naxahayry
Parsatiki qarn e eghel.
Chem haskanum: Kayenn inchpes
Spanec ir eghborn anmegh-
Ka te chka, Muhamedi
Matn aystegh xarn e eghel։

* * *
Cor e talis ir bayatin
Kara-Shaban Gharabaghum.
«Dadey, aman, korcrel em
Es im tchamphan Gharabaghum» ։
Meky lini u harcni:
Inch es sug u shivan anum,
Erb pharos e tchanaparhid
Ali Baban Gharabaghum*։

* * *
Ays keghcavor patmutyuny
Krknum e sxaln ir hin,
Sut srbery astvacacel,
Carayum en irenc shahin։
Inch cncutyun, pharq u pativ
Ev inchpisi difirambner-
Mardik, mardik, zgushaceq,
Qaj Nazarn e nstac gahin*։

* * *
Covic inchpes anapatin get berel,
Anser sirty anush sirov get gerel.
Vay, xeghtch Shiraz, manuknerin havaqel,
Cankanum e Masis sary et berel։




PARVoDIANER


Im hayreniqy tesel es, asa...
Hovh. HVoVHANNISYAN
Im Gharabaghy tesel es, asa...
Tesel es, ardyoq, ayn hovitnery,
Ur tchox caghkum e mshtakan garun,
Vortegh Lachinic phaxac qrdery
Irenc sephakan hotern en pahum։

Tesel es, ardyoq, ayn ayginery,
Ur tteninern arden choracel,
Nranc xnamogh aygepan-tery
Inchpes e canr vshtic koracel։

Tesel es inchpes Tartari aphin
Ghachagh Najafi tornery vazum,
Xananda Alin akanjy daphin-
Arcaxi masin shiqast e asum։

Ev du tesel es instituty mer,
Dasaxosnerin nra hastabest,
O, du karogh es ayntegh yndunvel-
Kasharqi hamar ete phogh unes։

Tesel es, ardyoq, mer tgherqy qaj:
Vonc en atoric irar glorum,
Ev eghbayrutyan droshov cptvac-
Azgamolner en anverj voronum։

Du tesel es ayn caxu grchakin,
Vor qarsh e galis shefi etevic,
Ev shoghoqorti zhpity shurtin-
Erger e dzonum keghcavor u pighc։

Tesel es, ardyoq, du mer xmbagrin:
Kisagraget u kisatget,
Vor tertum tpum hodvacner jrik,
Seghan e nstum caxu mardkanc het։

Asa, tesel es hay mardy inchpes
Veranum e mer hay Gharabaghic,
Te hayeren xosq ambionic ases,
Iskuyn kanvanen qez nacionalist։

Ev du tesel es draco shefin,
Ayd aknocavor odzin srbapighc,
Zguysh, barekam, chdipches qefin,
Te che: kqshi na qez qo tnic։
Im Gharabaghy tesel es, asa...



* * *
Himi el lrenq...
R. PATKANYAN
Hima el lrenq, eghbayrq, hima el,
Erb turqy ekel, mtel tuny mer,
Votnatak tvel aygi u partez,
Ory cerekov anpatvum e mez,
Asum e: aystegh aygi, bagh chuneq,
Duq ays ashxarhum Gharabagh chuneq։

Hima el lrenq, erb mer qaghaqum
Sheyxi tornery shiqast en ergum,
Irenc hamarum tirakal u ter,
Arevangum en aghjiknerin mer,
Kasharqi uzhov pashton en tchankum,
Mer srbutyuny caghrum, canakum։

Hima el lrenq, erb ghachagh Nabin,
Ayd mardaspany, avazaky birt-
Maqur azgayin heros e dardzel,
Mer hay tatroni bemy bardzracel,
Erb Rasul Rzan vornum e aha.
«Ays hoghum voch mi Smbat chmna» ։

Hima el lrenq, aseq, hima el,
Erb mer vanqery pharax en darel,
Mesropyan giry jnjum qareric,
Grum en irenc anunnery pighc,
Te: dzayn chhaneq, chxoseq, tgherq,
Dzer Gharabaghy misht mern e eghel։

Hima el lrenq, erb Ali baban
Keghcavor lezvov phakel mer tchamphan,
Mer vov linely, mer pativy tank:
Drel e aha harcakani tak,
Ev cankanum e meznic mez vanel,
Ir tchaxarakov mer tely manel։

Hima el lrenq, erb shoghoqorty
Hamburum e mez xeghdoghi voty,
Mer tan drnery bacum e xndun
Ev nran «bari galust» e maghtum,
Voti tak vochxar u gar e mortum,
Toghac mer astcon: nran aghotum։

Hima el lrenq, erb gogh Basary
Toghel ir oban, toghel ir sary,
Ekel mer glxin darel tirakal,
Ekel mer glxin darel brnakal,
Kokord e patrum. «Allahy vka,
Allahic baci ayl allah chka» ։

Hima el lrenq: lrenq, chxosenq,
Togh mer phoxaren qarery xosen,
Mer qaj naxniqy harutyun arnen,
Tuq-naxatinqov mez xeghden, varen,
Asen: duq pativ u namus chuneq,
Minchev erb piti lreq u nereq։

Menq, vor voch munj enq, voch andamaluyc,
Chenq sarsel kyanqum voch mi tshnamuc,
Nuyn uzhgnutyamb mer eraknerum
Te mer paperi aryunn e erum,
Inchu vorbi pes mer vizy crenq
Ev inchu lrenq։



* * *
Du hpart ches, im hayreniq...
V. TERYAN
Du hpart ches, im Gharabagh,
Inchov piti hpartanas-
Zavaknerov qo tarabaxt,
Te cxanid cxov nvaz։
Ayd erb aydqan du hezacar
Sandzin geri nzhuygi pes,
Qezanic du vonc heracar,
Vor phntrum u ches gtnum qez։

Char katak cher ev xagh mi xent,
Barbarosi hegnanq ancir-
Nshanecin qez hayi het,
Bayc turqi het psakecin։
Anun chunes, sakayn, avagh,
Chunes hima du azganun,
Ev erb asum en Gharabagh-
Crutyun em es haskanum։



* * *
Mite verjin poetn em es...
V. TERYAN
Kkorchen havet ev pharq, ev anun,
Inchpes hoghmi dem caghkunqy anzor,
Ev kga mi or, vor Gharabaghum
Mi hay ches gtni hayeren xosogh։

Es klinem qo poety verjin,
Qo verjin boghoqn u namakanin։
Dzerqs kdnem im anmegh xghtchin,
Voghbam: o, tur indz cuxn im cxani։

Qo voghbasacy klinem verjin,
Otar votqi tak trorvac acud,
Klinem verjin harachanqy qo,
Verjin handugn u verjin caghracun։

Ev indz kanvanen cnorvac u xent
Torn u cornery neng Pheghambari,
Indz kqarkoci amboxy anget-
Dasakan votchov qsanerord dari։

Ev es klinem moracvac havet:
Verjin poety im lernashxarhi։



* * *
Hoty galis e,
Qochy: etevic...
H. SAHYAN
Hoty galis e,
Qochy etevic,
Qochy galis e,
Pochy: etevic։
Galis en, galis
Dzorerov, hovtov,
Irenc shariatov
Ev mughamatov,
Corun namazov,
Oba-vranov
Ev amenazor
Irenc Ghuranov։
Galis en hotin
Hatuk culutyamb,
Bayc hastatakam
Irenc hin davov.
Galis en, inchpes
Morexi sev amp,
Morexic angam
Birt u ahavor։
Galis-asum en:
Sa mer erkirn e,
Sa mer surb hoghn e
U mer tatchary,
Sa mer tan syunn e,
Allahi girn e,
Sa mer xaghoghn e
U mer matchary...
Ev durs e galis,
Vor Pheghambary
Aystegh e cnvel
Ir apupapov,
Ev durs e galis-
Ghachagh Ghambary
Aystegh e krvel
Ir mec banakov,
Ev durs e galis,
Vor Ghurann angam
Aystegh e grvel
Allahi kamqov...
Sut en Gandzasarn
U Amarasy,
Tchishty Ghurann e,
Mek el: namazy...
. . . . . . . . . . . . . . .
Irenc heravor
Apastanneric,
Avazot u chor
Taphastanneric
Hoty galis e,
Qochy: etevic...




* * *
Dle yaman,
Qochy ekav selav inchpes,
Vay, dle yaman,
Ekav qshec mer hoghic mez,
Yaman, yaman։

Dle yaman,
Aver dardzan mer tun, dzer tun,
Vay, dle yaman,
Mer Tartary tnqac trtum,
Yaman, yaman։

Dle yaman,
Kaycak xphec Mrav sarin,
Vay, dle yaman,
Turqy tirec mer ashxarhin,
Yaman, yaman։

Dle yaman,
Qurdy ekav nman mrrki,
Vay, dle yaman,
Gandzasary shinec mzkit,
Yaman, yaman։

Dle yaman,
Gharabaghum hay chmnac,
Vay, dle yaman,
Mer hayrenin anter mnac,
Yaman, yaman։

Dle yaman,
Hoghmy kenac-cars pokec,
Vay, dle yaman,
Sev ughty mer dran choqec,
Yaman, yaman։
1975 t.




KAPUYT HUShER

ARAJIN ERGY

Xoty mayisyan coghov er tacvel,
tchermak caghkunqov zugvel akacin,
Tasnerku taris nor er lracel,
Erb im arajin ergy greci։

Hagins chte mi hin bluz er
Ev kartch phoghqerov gunataph tabat...
Ax, paterazmi dazhan tariner
Ev ashxarh: mah u aryunov arbac։

Payusakis mej, grqeris koghqin
Mi ktor smqac hatchari hac er,
Hand ei qshel naxiry cegin
Ev aha noric dasic ushacel։

Arajin ergs hacin er dzonvac,
Hacin, vor tank er angam ev kyanqic,
Mahy ayntegh er, vortegh chkar hac,
Vortegh chkar hac: ayntegh lac, kskic։

Ev ayd orn er, vor es patmutyunic
«Hing» vastakeci, isk varqic: «erku» .
Usucchanoc kanchec direktory indz,
Nayec tabatis, bluzis anguyn,

Nayec veherot u kshtambalic,
Demqy dazhan er, achqy cher tartum,
Ev aynpes nayec, mi pah tvac indz
Hayacqic tuyn u leghi e katum։

- De, hapa, - gorac, - teseq mi sran,
Misht ushacac e daseri galis,
Banasteghcum e, poet e tghan
Ev incher aseq, vor durs chi talis։

U demqis ijav aptaky canr,
Aptak: im ardar u anmegh xghtchin,
Ergis arajin gnahatakany
Ev honorarn er da im arajin։

Zangy clngac u harachec xeghtch,
Nahanj er tarin, arcunq u lac er,
Girq-tetrakis het, payusakis mej
Mi ktor smqac hatchari hac er...

Tasnerku taris nor er lracel։
1981 t.



MANKUTYUN
Mankutyun im deghnacam,
Mankutyun im, vor ancar
Noracan artic։
G. MAHARI

Mankutyuns anbun havq er
Mer kirtcherum xorunk,
Anbun havqi naxshun dzag er
Shaghasari dzorum։
Mijorein tonric elnogh
Palan-palan cux er,
Mi aghjik er hogi gerogh,
Ayti xaly tux er։

Mankutyuns kam u kal er,
Hashan: phrac kalum,
Lcic phaxac xev lckan er
Susambari sarum։
Im eraphesh Manush tati
Heqiati al dzin er,
Erg-legendn er zmruxt havqi
U legendy hin er։

Mankutyuns tti car er,
Erknaslac bardi,
Karmir-kanach ciacan er,
Artuyt: trac artic.
Mer dproci tchaqac zangi
Crtic sarac dzaynn er,
Erkar u sev chuxan hagin:
Kuqan papis «vay» -n er։

Mankutyuns horovel er:
Andzrevi tak trjvel,
Kami vra ororvel er,
Dezi koghqin nnjel։
Mankutyuns qaraphneri
U lerneri uxt er,
Krvi ahegh tarinerin
Sevov grvac tught er։

Mankutyans usin bah er
U tchakatin qrtinq,
Volor-molor tchanaparh er
Ev kacanner antiv։
Mer Honutic katuk berogh
Glor-glor arx er,
Jraghaci qarin parogh
Xelar chaxchax er։

Mankutyuns im Qarashen
U qarashat gyughn er,
Totic shiknac zhayrery shek,
Apupapis hyughn er։
Im arajin hangn u vankn er,
Patanutyan shemin,
Im arajin totovanqn er
Ughghvac ays ashxarhin։
1981 t.



KALUM
Vordus: VARDGESIN
Pttvum e kamy kalin
Aynpes dandagh, culoren,
Txlik Sonan qti takin
Inch-or erg er volorel։

Ergy hin er, mi qich txur,
Voch tagh er, voch horovel,
Maryan nany nstel: lur,
Mtqeri mej molorvel։

Kcotum er arevn amran,
Vay te hankarc andzrev ga,
Axr es em kali tghan,
Im huysin en luc-lckan։

Kali bany vov chgite,
Xurdzy saylic taphel ka,
Kaly jrel, kemy qandel,
Kamy lcic kapel ka։

Canr haky shalakn arnel,
Uzh u mkan larel ka,
Cegy-cegin nor dez dnel
U kamery qarel ka։

Vor eznery tanem jri,
Ory piti kes darna,
Isk Xumary xam ajar e,
Der nor piti ez darna։

Minch ez darna u luc qashi,
Incher ases chi anum,
Mert nstum er hashani mej,
Kamy kalic mert hanum։

Qrqjum er txlik Sonan,
Cicaghn anmit u gizh e,
Sirty vay te ser e mtel,
Es inch cav u patizh e։

Maryan nany cul e linum,
Taphaharum tchipoty.
- Ay glxamer, mer es kalum
El chtesnem qo voty։

Sonan totin zulal jur e,
Nranic vonc neghanam,
Tevs brnum, shshnjum e.
- Vonc es, vor qez goghanam...

Sirun Sona, xelar Sona,
Es inch asem hima qez,
Axr du indz vonc goghanas,
Indz goghanas: ur tanes։

Ev ijnum e zov erekon,
Ory mtnum e kamac,
Phntphntum e nany dzhgoh.
- Es aghjiky ur gnac։

Qamin kalum par e brnel,
Es coreny ernel ka,
Kamy qarel, kaly avlel,
Berqy saylin bernel ka։-

Ev akanjis dzayn e hasnum
U nayum em es taqun,
Txlik Sonan, krak Sonan
Lac e linum maragum։

Motenum em, bayc inch asem,
Harmar barer chem gtnum,
Maryan nann el: Ay srtasev
Inch es anum ed mtnum։

U qti tak mtmtum e.
- Inch zulum e, phrkir, ter,
Es aghjiky inchi ter e,
Vor sirty ser e mtel։-

Sonan canr hogoc hanum,
Harachum e srtabek,
Es: xelars, chem dimanum,
Lac em linum nra het։

Harachum e Maryan nany,
Cnkin xphum zarmacac.
- Inch klini sranc bany,
Mi xelq cuyc tur, ter astvac։
. . . . . . . . . . . . . . .
Pttvum e kamy noren...
Ays inch hrashq eraz e.
Erazums es kalvor em,
Kaly ser e, muraz e։
1981 t.



ORY

Ory bacvec, cphac bosor,
Ory lcvec orva hogsov։
Cari stvern hoghum ccvec,
Getn ir dzayny phory gcec։
Ory qrtnec, ynkav halic,
Ezy xrtnec, phaxav kalic։
Mi shataxos himar tchitchi
Havqeri het mtav vetchi։
Xotin tiknec titern antchar,
Dzorum tchchac chardy lachar։
Arun bkum xeghdec tchichy,
Shogic: iren netec kirtchy։
Getaphov mi aghjik ancav,
Hrashq aghjik mi voskecam,
U karkachec ory arcat,
Ory anush karot dardzav։

Mi dzayn zngac im akanjum.
Mayrs er, indz tun er kanchum...
. . . . . . . . . . . . . .
Es artnaca, phaxav quns...
Ayd erb ancav mankutyuns։
1980 t.



HVoRVoVEL

Coghot dashterum, shoghot dashterum
Hotagh ei es. matchkals cer er,
Qaylery erer, bayc ari u tes:
Anush dzayn uner, anush horovel։
Erb dzerqy matchin na cor er talis
Soxaky hervic mer handn er galis,
U kaxardvum er eghniky sarum,
Urish dzenov er glglum arun։
Ev mi or es el dzayns lareci,
Im ergy nra ergin xarneci։
Matchkals lsec: achqerum zarmanq,
Gluxn ororec, zhptac qti tak.
- Che, es im hogin, arevs vka,
Qezanic kargin matchkal durs kga։
Erexayi pes es eres ara
U chei lsum taghery nra.
Im ergerov indz huys ei talis,
Inqs indzanic durs ei galis...
Ev hyusum ei beyter u gazel,
Ev uzum ei matchkalis hasnel։
Bayc de matchkal er, ev chhamberec,
Tchipoty qashec u mejqis berec.
- Ay zulum, - asac, - inch es tchrvrum,
Qo horovely imin chi brnum։
Ed vonc klini, anxightch tnaver,
Matchkal chdarac eres es arel։

Tarinern arag ekan u ancan,
Aydpes el aha matchkal chdardza։
1982 t.



1941 TIV

Voch, chi moracvi ayd tivn u tarin.
Jinj er erkinqy, vtchit u maqur,
Hovy sanrum er varsern arteri,
Gety dzori mej ir ergn er ergum։

Ev luysy bacvec... cheghav luys bari,
Hrdeh brnkvec arterum mer cov,
Ev luysy bacvec inqnatirneri
Tagnapalic u xol hrndocov։

Ev luysy bacvec rumbi vorotov,
Bacvec arkeri sharachov ahegh,
Mtnec, photorkvec antary andorr,
Cars eghav ymbost, shachec xelahegh։

Ev luysy bacvec... O, paterazmi
Arajin tarva aryunot amar...
Zinvory verjin nrnaky netec,
Verjin phamphushty pahec ir hamar...
1981 t.



DzIERY

Ayd inch dzier ein, ax, inch dzier: trchkan,
Ayd dziern ur en, hima chkan։
Krak u boc ein ynchacqneric zhaytum,
Ev sandzakoc ein kanach dashtum։

Nranq tchermak ein, tux u narnjaguyn,
Hur u krak ein eraz kapuyt։
Ev zambikner kayin jahelutyamb arbac,
Geghecik u vayri, der chtambac։

Ayd inch dzier ein, ax, inch dzier: trchkan,
Ayd dziern ur en, hima chkan։
Getinn ein dophum u vrnjum caskot,
Lkamnerin phrphur u kanach xot։

Ases hrdeh ein hracolq basherin,
Dzier che, xev ein mut gisherin։
Ev kriv er: taran- inch imanas, te ur,
Dzieri dzig sharan, ory: txur։

Taran: furgon qashen u geranner xoshor,
Taran: payter mashen tchamphanerin phoshot։
Taran: kren berner, berneri tak tnqan,
Taran krvum mernen u et chgan։

Taran: covum loghan, dzyunot lerner tcheghqen,
Taran: crtum doghan, - dzier en, che, meghq en։
Ev inch dzier ein, ax, inch dzier: trchkan,
Ayd dziern ur en, hima chkan։

Bayc dziern inch anen, shurjy aghmuk, tchrinch,
Voghj ashxarhn e xarnvel, dardzel kakan u tchich։
Lezu chunen asen: duq mez ur eq tanum,
Lezu chunen xosen: inch eq anum։

Lezu chunen, sakayn karces lac en linum
U xrxnjum ankar, cars en linum։
Nranc ghumash mejqin mtraknern en shachum,
Pttvum en teghum, xul harachum։

Dzier, tchermak, karmir, narnjaguyn u sev,
Dzier: lurt dashteri, dzer inchn asem...
Erknqum sev cinn er, vishtn u cavy anaph,
Qarasunmek tivn er, ashun, terevataph։

U gnacin nranq tchamphanerov qarot,
Dardzan eraz, patranq ev heravor karot։
Ayd inch dzier ein, ax, inch dzier: trchkan,
Ayd dziern ur en, hima chkan։
1981 t.



* * *
Kriv er, gnac, dury mnac phak,
Dran mot ynkac salaqari tak
Anter banalin sevacav zhangic
Xoterov cackvec kacany baki։
Vorb er mecacel,
Na voch mayr uner,
Voch hayr, voch el quyr, vor dury bacen,
Ojaxy varen, maqren bak u tun,
Anshuq xrtchity chtoghnen mtnum։
Hishen tghayin txach u jahel
Ev tchamphan pahen։
Ev kturi tak txlik saryaky
Ir buyny hyusec, geghgeghac dardzyal,
Partezum zngac noric arvaky,
Xoterin nstec garnan coghn arcat։
Tariner ancan,
Bayc na chdardzav,
Ev kaxvac mnac gerandin syunic,
Hoghe ktury canracav dzyunic
U xarxlvecin gerannery tan։
Phlvecin handart,
Ev ayd hnacac geranneri tak
Trorvec, korav kisat mi namak,
Mi hur erazanq,
Karot mi anhun,
Chcnvac siro mi voghj patmutyun։




NAHANJ TARI

Ayd erb er, nahanj er tarin,
Sev cavi pahanj er tarin.
Kriv er, apery gnac,
Apor het axpery gnac,
Tany mi xeghtch nani mnac
Ev phoqrik mi Vani mnac։
Morexy arter er laphum,
Urury erkinq er chaphum,
Jaghacy llkvel dzorum,
Chaxchaxy glux er qorum,
Handeri qaraph u qrum
Erashty chor hoghn er qrqrum,
Isk nanin sphroc er bacel,
Sphrocin mi ktor hac er,
Koreki mi ktor chor hac,
Mi ktor hacy: mi astvac։
Ayn erb er, zulum er tarin,
Lxkvel er ptughy carin.
Erknqum kaycakn er tchaytum,
Taniqic andzrev er katum.
Garuny vorotov ekav,
Axpery «sev tghtov» ekav։
Tan dury qamu dem bac er
Ev tany shivan u lac er,
Harachum, lalis er Vanin,
Inch ani, el chka nanin...
Apery hin taxtin tiknel
Ev kurcqy medalov liqn er.
Kriv u mah tesac mard er,
Hayhoyec ashxarhin anter,
Ev heto mnacin menak:
Hayr-ordi u mi zuyg henak։

Ayn erb er, zulum er tarin,
Ev inchpes morana Vanin,
Vonc chasi: de axr es el
Ashxarhum kriv em tesel,
Ev inchpes karogh em lrel,
Patrast em krvi dam krvel,
Vor vordin aperov mna,
Axpery axperov mna
U mna erkiry hacov,
El mayrer chlinen lacogh,
Vor vshtic chmerni nanin,
Ashxarhum chlini vorb Vani։

Ayn erb er, zulum er tarin։
1981 t.



MAYRY VoRVoNUM E

...Ev voronum e mayry ir vordun,
Voronum e na anverj, andadar,
Cecum e canot patuhan u dur,
Bacum amenqin ir sirty ardar։

Ev dimum e na naxkin zinvorin,
Verjin namaky cuyc talis vordu,
Vor hogu cavy patmum bolorin
U harachum e der huysy srtum։

Ev mayry vordun phntrum e anverj
Qaghaqnerum mer motik u heru,
Hervic ugharkvac namakneri mej
U eghbayrakan gerezmannerum։

Qaylum e mayry arcunqn achqerin,
Mtnum amen gyugh, mtnum amen tun,
Nayum bronze hushardzannerin,
Zinvorneri kur sharqery ditum։

Phntrum e vordun xor hanqeri mej,
Lrutyunnerum canot vayreri,
Garnan arteri cphanqneri mej,
Sirogh srterum bolor mayreri։

Qaylum e: hogum havaty andav,
Qaylum e: huysn u karoty srtum,
Ev voronum e anverj, andadar,
Ev voronum e mayry ir vordun։
1965 t.



* * *
Ayd inch krak er, inch cav u kskic,
Vecic voch meky chdardzav krvic։
Mec vordin ynkav Kerchi tchakatum,
Hetaxuyz tghan: Stalingradum։
Navasti vordin covin gnac kul,
Chorrordn odachu: xocvec erknqum։
Hingerord vorduc voch namak, voch lur,
Anhayt korel er: vov gite, te ur։
Isk phoqr vordin: qsan tarekan,
Mayisi yotin Berlinum ynkav։
Datarkvac tany mi cer mayr mnac,
Dzerqy coci mej, achqn arcunqic tac։
Astvac ayd tari shat er anastvac։




ANHAYT KVoRACY

Inch anhayt korac, anhayts vorn e,
Anhayt koraci shirimy covn e:
Dzulvac anhunin- covn anun uni։
Anhayt koraci shirimy lern e-
Lern anun uni, siraharvel e
Na kyanqum mekin- sern anun uni։
Na mard er hoghi u hoghapasht er,
Anhayt koraci shirimy dashtn e,
Hoghy hayreni- hoghn unun uni։
Anhayt koracy tchampheq e ancel
Mah u aryuni, ir tchamphan pahogh
Mayr e unecel- mayrn anun uni։
Harazatnerin ugharkel e gir-
Girn anun uni, unecel e na
Havatarim kin- kinn anun uni։
Sharachel e na hord geti nman,
Elel ir hunic, ev marti dashtum
Ynkel e pharqov- pharqn anun uni։
Erb na dzulvel e hogh u jrin mer,
U srtum paycar erazner uner-
Inch anhayt korac, anhayts vorn e։




ASQ ANMAHUTYAN
Sermnacannery chveradardzan...
G. SARYAN
Sermnacannery chveradardzan.
Kanach dashterum shogh u shagh dardzan,
Lerneri krcqin: caghikner deghdzan,
Dardzan hrtirner, erkinq xoyacan,
Erkni kapuytum ciacanacan։
Ev jahel ein, jlapind u dzig,
Aydpes el kyanqum jahel mnacin...

Dardzan luys, arev, pharqi sermnacan,
Kotogh marmare, hpart hushardzan
U mer aryan het mer mej marmnacan։
Nranq dzulvecin mer hogh u qarin,
Mer zhayr u sarin: qaraphner dardzan.
Nranq dzulvecin tchermak amperin,
Garnan andzrevi taraphner dardzan,
Nranq xarnvecin covi jrerin,
Kapuyt coverum karapner dardzan։

Sermnacannery chveradardzan...
Lurt stepnerum coghot u shoghot
Caghkanc buyr dardzan, cphun arterum
Haskery shoyogh meghm zephyur dardzan,
Tchampheqi vra: kyanqi kenac car,
Haverzh karkachogh hushaghbyur dardzan,
Sirogh zuygeri papak shurterin
Jerm hambuyr dardzan։

Chveradardzan... Mayreri achqum
Huys u karoti arcunqner dardzan,
Tangarannerum surb hishataki
Masunqner dardzan, mer ayginerum:
Zngacogh aru u tiezerqum
Asupner dardzan, mer qaghaqnerum
U shen gyugherum pharq u sxranqi
Bardzunqner dardzan։

Chveradardzan... Dardzan shantargel
Ashxarhakorcan mrrikneri dem,
Dardzan surb erdum, srbacac havat,
Cxanneri cux, kenaci gavat.
Dardzan palat, tun, anmahutyan erg,
Iravunq, patgam, vor el ashxarhum
Chpayti erbeq voch mi rumb, akan.
Ser u karoti srter trophogh
Anurjner dardzan, geteri vra
Aphn aphin kapogh kamurjner dardzan,
Zangi tagnapogh ghoghanjner dardzan
Ev kamq poghpate, vogi ansasan...
. . . . . . . . . . . . . . . .
Asaceq, mite veradardz che sa։
1984 t.



HIRVoSIMA

Du shrtunqnerov dzhbaxt mayreri, -
Vor tesan aydqan
Arcunq u kakan, -
Sharunakum es nranc nzovel,
Vovqer ashxarhum arajin angam
tcheghqecin mahvan mijuky ahegh։

Du xarxaphum es
Ayn zinvori pes,
Vori datarkvac aknaxorochum
Xavar e tirum sev u dzhndak,
Ev eraknerum lalis e, Tchchum
Aryuny tchermak։

Du tarapum es
Ayn boroti pes,
Vor amen degh u mijocic zrkvel,
Uzum e gone inch-or hnarqov
Ir hetnordnerin
Atomayini tcharakic phrkel։

Du choranum es
Ayn balenu pes,
Vor armatnery phtel en hoghum,
Ev keghevi tak vordern en soghum։

O, Hirosima,
20-rd dary qez kuracrec,
Qez xlacrec 20-rd dary,
Tchakatid mahvan sev xaran drec
20-rd dary...
Votchragorcnery 20-rd dari
Aynpes sarnasirt
U hastatakam
Varecin kraky ayn vitxari,
Vorin karogh er kaysr Nerony
Naxandzel angam,
Ev qez dardzrin qo dran u tan-
Kisvac mijuki tcharagaytnerov
Haverzh hashmandam։

U der chcnvac qarasunhingin,
Bayc qarasunhingi axtov varakvac
Kanayq cnecin
Manukner xarkvac,
Manukner ev kuyr,
Manukner ev xul,
Manukner anguyn,
Anaryun, andemq,
Merac,
Kisamer-
Anmegh manukner, -
Demqnerin xrovq:
zhpiti phoxaren,
Shrtnerin nzovq:
ergi phoxaren,
Ev anecq, anecq achqerum xamrac...
O, Hirosima,
Du dzhbaxt im mayr...

O, Hirosima,
20-rd dari xachakirneri
Dzerqov du xachvac Qristos mi nor,
Ev ka aveli
Patizh ahavor,
Qan ayn:
kendani mahardzan linel
Hegnanqov baxti,
Ev dandagh mernel atomi axtic։

O, Hirosima...
Der chcnvac qo mankanc anunic,
Nranc anunic:
Qarasunhingin vovqer moxracan,
Vor chen bacvi:
ayn caghkanc anunic,
Xeghandam arvac
Qo hazaravor mardkanc anunic-
Elir,
Ghoghanjir voghj ashxarhov mek,
Tnda, vorota atomic uzhgin.
- Mardik,
Hisheceq
U mi moraceq
Duq Hirosiman u Nagasakin։



ANTER TUNY

Pateri takin eghinj e busel,
Xoti mej korel bak u aygin,
Tchntchghuknery bner en hyusel
Crvac kturi teqvac krnakin։

U taniqi tak matnerov antes
Nvagum e xent qamin ir shvin,
Ev jrhordany datark tevqi pes
Kaxvel, parum e xarxlvac qivin։

El ekogh chka, gnacogh chka,
Cicaghogh chka u lacogh chka,
Qani tari e, vov e imanum,
Ays tan dury mi bacogh chka։

Vortegh en hima terery ays tan.
Xoseceq, qarer, inchu eq lrum։-
Mi bari tatik motenum dandagh,
Asum e.
- Nranq ynkel en krvum։

Miayn aysqany։ Es xosq chem gtnum,
Vishty voghbalu: chem gtnum barer։
Anter tan bakum kangnel em trtum
Ev artasuqn e achqis mej sarel։

Bayc artasuqy uzh chuni aystegh,
Um e harkavor ev trtmutyuny։
Bruncqvel e petq sev hoghmeri dem,
Vor chkrknvi ays patmutyuny։
1984 t.



EZY

Ka hin maragy ev xoti dezy,
Kalateghn el ka, bayc chka ezy։
Ezy inch aner, ancel e dary,
De ez e, eli, gluxy qary...

Traktori tvac bariqy cov e,
Atomi darum ez pahoghn vov e։
Arori baxty berec ays angam,
Ekan qaghaqic, taran tangaran։

- Eqsponat e arory, - asin, -
Piti imana ashxarhn ed masin։
- Ba ezn, - harcrin, - inch ani angorc։
- Ezan hamar el ka spandanoc։

Ezy xeghtch ez er, de um boghoqer,
Vtchiry anbek u anoghoq er։
Taran mortelu, u chbarachec,
Taran qertelu, u chharachec.

Akanjum arti shrshyun-shororn er,
Hogum matchkali ho-horoveln er։
Hervum maragn er u xoti dezy...
Ev voch voq chasac. «Aphsos e ezy» ։
1984 t.





SIRVo TARINER


* * *
Aranc qez ors dzhvar e mtnum,
Aranc qez lors buny chi gtnum։
Aranc qez: indznic shvaqs xrtnum,
Gnum urishi aygin e mtnum։
Aranc qez havqs misht lur e mnum
U jraghacs anjur e mnum։
Aranc qez inqs indznic phaxchum em,
Aranc qez es indz varum, tanjum em։
Ari, lsum es, varir tchrags,
Curt e, mrsum em, ari, kraks...
Tuns aranc qez ham u hot chuni,
Quns aranc qez aravot chuni։ 1962 t.



* * *
Gyughic ayndin er, heru handin er,
Mer siro vkan kanach bardin er։
Sirts karoti xosqerov liqn er,
Xnamaxosy kapuyt erkinqn er։
Cghridn ir anush tavighn er larel,
Caghkac masrenin mer xacheghbayrn er։
Gety daph zarkum, hovy parum er,
Ev mer qavory zngun arun er։
Hagid tchermaky qo boy-busin er,
Harsanqi jahy lialusinn er։
Gishern ir hrashq heqiatn er manel,
Mez psakoghy mer Shaghasarn er։
Ev luysy bacvec erkinqy lurt er,
U mez orhnoghy: orhnvac artuytn er։



SVoNAN PARUM E

Nvagn e tndum akumbi bakum,
Ton e, garun e,
Zurnayi dzeny akanj e cakum,
Sonan parum e։

Huzvum, photorkvum u caph en talis
Tgherqy jahel,
Vahany teghum ptuyt e galis,
Uzum e parel։

Sonan tchkvum e, shororum, nazum,
Kaqavum arag,
Tgherqn irar en nayum u asum.
- Krak e, krak։

Xor ax e qashum Muqeln alevor.
- Hey, jahel orer,
Ev shshnjum e Vahann inqn iren.
- Chi sirum, zor e։

Sonan zhptum e, hovi pes sahum
Vahani motov,
Tghan shiknum e, photorkvum, varvum,
Lcvum karotov։

Nvagn e tndum akumbi bakum,
Ton e, garun e,
Zurnayi dzeny akanj e cakum,
Sonan parum e։
1958 t.



* * *
Knojs: AMALIAYIN
Qonn en ashxarhi caghiknery pertch
U karkachnery ays getakneri,
Qonn en srteri kraknern anshej,
Astgheri luysn u zhpitn arevi։
Qonn en coveri kapuyt anhuny,
Ays puraknery,
Ays puraknerum anverj karkachogh
Shatrvanneri xelarutyuny,
Ev xanutneri cucapheghkeri
Shqeghutyuny,
Ays maqur dzyuny,
Vor vorakum enq ayl xosqov: anbic,
Ev ays ashuny,
Vor arcunqner e qamum tux ampic,
Ays zhpitnery, ays parzka ory...
Qonn en bolory։
Qonn en, qez hamar.
Isk es, angins,
Es inch em uzum.
Uzum em lines ashxarhum imys,
Uzum em lines im hogu syuny,
Indz xentacnogh erjankutyuny,
Im teghy, tuny...
Te che: inchis e
Harstutyuny։



NANARY EKAV...

Nanary ekav: arty kanach er,
Inqy arti mej karmir kakach er,
Dzayny aghbyuri zngun karkach er,
Zhpitn arevic pokvac tchatchanch er։

Nanary ekav: orva kesin er,
Jric er galis, kuzhy usin er,
Camtely tac er, coghy hyusin er,
Hagi atlasy boy u busin er։

Nanary ekav: krak u hur er,
Kurcqy erknayin draxti dur er,
Kzhiny zulal aghbyuri jur er,
Artaky nayec u mitqy cur er։

Nanary ekav: mi qich qrtnac er,
Sari eghniki nman xrtnac er,
Maghaxum karag u lavash hac er,
Artaky zhptac: zhpity xayc er։

...Nanary gnac: ayty shiknac er,
Mi achqum arcunq, mi achqum lac er,
Camtely korel u cunky bac er,
Ax, Artak tghan inch anastvac er։

Nanary gnac: sirty barak er,
Zhpity hangac momi tchrag er,
Kanach teghu tak kuzhy datark er,
Es inch krak er, es inch krak er։




HARSANIQ

Lusabaci het sharachec zurnan,
Gyughy aghmkec lusabaci het,
Lusabaci het dholy tndac,
Ergy karkachec lusabaci het։

Makar tgherqy kanchecin irar.
- Ekeq, gnum enq harsi hetevic, -
Xacheghbayry ev jahel qavory
Ekan brnecin phesayi tevic։

Aghjiknery ev jahel harsnery
Zardarecin u zugecin harsin.
- Baxtavor lines, erjanik lines,
Namusov lines, aziz jan, - asin։

Phoqrern u mecern irar xarnvecin.
- Harsy berum en, harsy berum en։-
Duduky anush ha geghgeghum er,
Dholy tndum, zurnan gerum er։

Harsi votqi tak aphse drecin:
Votnagalustd togh lini bari,
Makarapety barak tchipoty
Taph tvec odum: «Harsy togh pari» ։

Ev shororalen harsy tevery
Dzgec nazanqov, ir pary parec,
Kesrary shoyec erkar beghery,
Kesury vizy drnic erkarec։

Tamadan ekav, brnec ir teghy,
Kokordy maqrec, zhptac arnaci.
- Xmenq mer erku caghki kenacy,
Cankanq ceranan kyanqum mi bardzi։

Zurnan sharachec, dholy tndac,
Duduky noric anush geghgeghac,
Tghayi hayry cul eghav, xndac.
- Qef piti anenq minchev lusabac։

Ev hoghmi nman jahel tgherqy
Suracin mejtegh. parel e: parenq...
Tamadan korcrec ir mtqi tely
U gorac. «Tgherq, hamy chhaneq» ։

Ev harsaniqy dzgvec, erkarec,
Gnac dem arav aqlorakanchin.
Heto zurnachin hognac horanjec,
Dholchin nnjec: dholn akanjin։

Harsy ev phesan dzerq-dzerqi tvac
Elan, heracan anshshuk, andzayn։
Lusiny taqnvec ampi etevum
Ev lur zhptacin astghery arcat։



* * *
Chsasanec indz hoghmy xent,
Chtapalec vosoxy indz,
Es covaca coveri het,
Sharacheci casumnalic։
Mrriky inch er: ekav ancav,
Inch er arki vorotn im dem
Shanteri dem aheghadzayn
Es shant ei u shantargel։
Glxis dzyun u karkut teghac,
Karkutn inch e, tvi anca,
Ginu tasin cheka megha,
Xmeci u aryuc dardza...
Bayc chgitem, ays vonc eghav:
Knoj arjev es xeghtchaca։
1984 t.



ES JAHEL EI

Es jahel ei, tasnut tarekan,
Qtis tak mazy nor er clel der,
Siraharveci mi lav aghjka,
Gyughum ayd masin voch voq chgiter։

Ev na quyr uner: tchisht iren hanguyn,
Inchpes vor mijic kisac mi xndzor...
Gisher er amran, arun er zngum,
Veric lusiny zhptum meghracor։

Es lusamutic taqun mta ners,
Kisamuti mej grkeci nran,
Aptaky demqis sharachec aynpes,
Vor achqerics shek kaycer tran։

Meghaparti pes es kangnel shvar,
Isk na qrqjum, dzer er arnum indz.
- Mite kuyr es du, ay xeghtch sirahar,
Vor ches tarberum indz qo siracic։

Es jahel ei, tasnut tarekan,
Qtis tak mazy nor er clel der...
Jahelutyuns ur e te et gar
Ev ays sxaly noric krknver։
1984 t.



AYS USh GIShERIN

Ays ush gisherin phaxel e quns,
Chgitem, te um drnern e takum,
Chgitem: mtel vor havqi buny,
Indz erazis mej toghel e anqun։

Ays ush gisherin mi anmit cghrid
Toghac dashtern u antarnery mer,
Trel mtel e im patuhanic
Ev akanjis tak ir ergy zlel։

Ays ush gisherin mer Xumar ezy
Indz mot e ekel husheris kalic,
Crel e lcic koshtacac vizy
U harcnum e im qef u halic։

Ays ush gisherin mi qnqush aghjik
Coghot dzerqerov im dury bacel,
Zhpity pahac achqerum vtchit,
Asum e: ardyoq indz ches moracel։

Ays ush gisherin Manushak tats
Erkar tchampha e ktrel u ekel,
Ekel asum e: asa indz, jans,
Ayd inchu aydpes vagh es tchermakel։

Ays ush gisherin ekel hayrs cer:
Hoghot votqerov ev bahy usin.
- Ver kac, - asum e, - qnov es ancel,
Mer bostannery toghel um huysin։

Ays ush gisherin xelar mi tgha
Indz e kanchum mer Xamuti saric.
Asum e: es qez gtel em aha,
Vortegh es korel du aysqan tari։

Qo teghn aystegh e: lernery kapuyt,
Antarnery bil, dashtery behez,
Ur arcivnery erkinqner chaphum,
Getern en vitchum qaraphneri het։

Ays ush gisherin phaxel e quns
U netel e indz girky husheris,
Indz hyur e ekel patanutyuns
Ev quns xlel ays ush gisherin։



VoV ZARMANALI

Te astvac iroq ararel e qez
Adami koghic: aydpes nurb u dzuyl,
Aydpes hogheghen, hiasqanch aydpes -
Havatacyali erkyughov mi surb
Erkrpagum em es ayd astcun։

Te du bocn es ayn phoghi eghegan,
Vor cnec manuk mi hragangur,
Hur psak glxin, achqern aregak -
Choqum em demd es qurmi hanguyn
Ev xunk em varum qo votqeri tak։

Te du es iroq ayn astvacuhin,
Vorin hetanos naxninery mer
Kochecin siro hrashq Astghik -
Qo vehutyany tuyl tur xonarhvel,
Orhnel cnundy qo sqancheli։

Te du es irav uzhn ayn anmehi,
Vor shanteri dem darnum shantargel,
Ashxarhn e phrkum davic u mahic -
Patrast em kyanqs pargevelu qez,
Vov herosamayr, vov zarmanali։
1984 t.





HASUN TARI


* * *
Ayd es chem ergum, ergum e hovy,
Zephyurn e arti varsery shoyum,
Ayd getn e ergum, ergum e covy,
Mer aghbyurnern en karkachum dzorum։

Ayd kaghninern en hpart sharachum,
Kaycakn e colum amperic mtin,
Ayd cghridnern en dashteric kanchum,
Zephyurn e xaghum leran gagatin։

Ayd artuytnern en kaxvel erknqic
U jrvezhnern en ckltum kirtchum,
Mite cheq lsum, ayd eghniknern en
Antari xorqum aydpes barachum։

Ayd es chem ergum, ergum e arun,
Getakn e dzorum tmbukn ir zarkum,
Ayd terevnern en xshshum antarum,
Qamin e mer tan pheghkery takum։

Ayd aghjiknern en, lsum eq nranc,
Ergum en siro, karoti masin,
Ayd caghiknern en shshnjum kamac,
Voghkuyzn e doghum xaghoghi vazin։

Ayd siruc merzhvac tghanern en mer:
Siraci hamar aydpes harachum,
Ayd mayrn e xosum korac vordu het,
Ayd manuknern en anhog qrqjum։

Ayd es chem ergum... Es antarneric
Shshuk em pokum karotov ananc,
Aghmukn em berum mer getakneri
Ev aranc vardzi bazhanum mardkanc։

Es siraharvac patanu nman
Lusacnum em gishernern anqun,
U lsum eq duq ergern ays hima
Ev duq karcum eq ayd es em ergum։
1963 t.



IMASTUTYAN TARI

Hisun tarin, asum en,
Imastutyan tari e,
Hisun tarum, asum en,
Mardik anchaph bari en.
Tikn en talis bazmocin,
Ancac orern en hishum,
Karmir-kanach mankutyan
Sar u dzorern en hishum,
Irenc naxkin sereri
Oror-shororn en hishum,
Kanach behez handeri
Txlik lorern en hishum...

Ev hishum en, hishum en,
Mayrakan surb orhnanqi
Anush barern en hishum,
Hervic kanchogh tchampheqi
Caghkac carern en hishum,
Irenc jahel oreri
Xroxt parern en hishum,
Ev patranq u hush darac
Eraz yarern en hishum,
Heto apupaperi
Shirmaqarern en hishum։

Ev hishum en, hishum en,
Kriv tarin en hishum,
Ezy choqac herki mej,
Kamy kalin en hishum,
Apin gnac, lur chka,
Tatiki sugn en hishum,
Phoghocnerum galarvogh
Borann u buqn en hishum,
Gtac inch-or hrashqov:
Koreki hacn en hishum,
Ev ayrerin spasogh:
Mayreri lacn en hishum...
Hushy hushin darsum en,
Hushy char u bari e...
Hisun tarin, asum en,
Hasun mtqi tari e։
6 hunvari, 1982 t.



I N Dz

Ays ceranaly inchpes e linum.
Ashuny glxid eghyam e dnum,
Mi karmir-kanach garun es hishum,
Ev husherid mej amarn e xshshum,
Bayc hin ilikov nuyn teln es manum:
Teseq, jahel em u chem ceranum.-
Sirun kin tesnum: xor ax es qashum,
Che, «axs» vorn e, hogi es mashum,
Mtqum hazar mi namak es grum
Jivan orerid tarlan siruhun,
Ev gluxd es govum zor-gisher:
Eh, qanisin em es kyanqum merzhel...
Dzerqovd ekacn ayd e, inch anes,
El takid Qurkik Jalali chunes,
Qurkik Jalalun harmar tamb chunes,
El arajva pes uzh u taph chunes,
Vor krak ktrac: andzrev u dzyunin
Gnas hasnes qo Xandut Xatunin։

Ays ceranaly inchpes e linum.
Qo lrutyan het menak es mnum,
Mi erku bazhak ginuc harbum es,
Hush-patranqnerov du qez xabum es,
Qo ayd mankutyan tchampheqn es chaphum,
Ur kaghninern en hpart sosaphum.
Hin eraznerd irar es xarnum,
Mi qaghcr xosqic erexa darnum,
Erexayi pes hrtchvum u tchchum,
Erazic xabvac teghic ver trchum...
Ev heto achqid el qun chi galis,
Mitqd noric es husherid talis,
Husheri tevov herun es tevum,
Lerner es patrum, erkinq es dzevum,
U hankarc hishum: shat es ushacel,
Jahelutyund vaghuc e ancel...

Ays ceranaly inchpes e linum.
Mtqid teleric gorger es hinum,
Mek-mek trtnjum, mek-mek phntphntum,
Ban es korcrel, ibr ches gtnum,
Ayn es havanum, ays ches havanum,
Ev qo asacn es ha araj tanum.
Bayc teghn e galis: sirtd barakum,
Knojd angam du ches ararkum,
Aynpes es nran «hogi», «jan» asum,
Vor aghjka pes zhptum e, nazum...
El inch es uzum.
Tarlan kin unes,
U inqd qo mej jahelanum es,
En naxkin sirov varvum, halvum es,
Halvum, calvum es,
Calvum, kes linum...
Ceranaln aha ayspes e linum։
1982 t.



Aghjkas: NARINEIN
Qani koghqis es, indzanic anmas,
Hogus satar es u srtis henak,
Havq es, ktrches mi or, kgnas,
Buynd khyuses urish harki tak,
Bayc noric qo hin buyny khishes,
Im glxi tchermak dzyuny khishes։

Siravar sirts qez voske sini,
Orhnum em tchamphad es gorovanqov,
Garnanamutd togh caghkov lini,
Amarnamutd: berq u bariqov,
Ur el vor lines: qo tohmin mnas
Ev qo hayrakan tuny churanas։
1982 t.



Aghjkas: NVARDIN
Caghkum, bacvum es,
Isk es xarkvum em,
Kyanqov lcvum es,
Es tchermakum em։
Du karkachum es,
Es camaqum em,
Du kanachum es,
Es datarkvum em։
Du zoranum es,
Es koranum em,
Du noranum es,
Es choranum em։
Du bockltum es,
Isk es halvum em,
Zngum, hordum es,
Isk es calvum em։
Ciacanvum es,
Isk es hangchum em,
Du bardzranum es,
Isk es ijnum em։
Du hur es talis,
Isk es dzyunum em,
Du nor es galis,
Isk es gnum em։
O, aghjik, im luys,
Hogus erkinq mov,
Qez bari galust,
Indz: gnas barov։
1982 t.



ERJANKUTYUNY

Erjankutyuny da qo arajin
Qaylern e erer: seghanic: ator,
Dzer bakov hosogh arvakn e vtchit,
Mord orory jerm u siratov։

Erjankutyuny: da qo arajin
Zhamadrutyunn u sern e arka,
Erb du arajin angam qo kyanqum
Hamburecir ayn qnqush aghjkan։

Erjankutyuny ayn e, vor gtar
Qo tchanaparhy ays mec ashxarhum,
Haskacar, vor lern uni veh katar
Ev tever unes: trchelu herun։

Erjankutyuny qo maqur xightchn e,
Ankeghcutyuny: handep qo xghtchi,
Harazat vordud andranik tchichn e
Ev totovanqy nra arajin։

Erjankutyuny ayn e, vor gites:
Inchi hamar es aprum, payqarum,
Qo npatakn u eraznern unes
Ev hayreniqid partq unes talu։

Erjankutyuny da odic kaxvac
Shqegh dghyak che xaghagh u andorr,
Voch el patahmamb gtac inch-or gandz
Kam pashtonakan phaphuk bazkator։

Erjankutyuny qo tnkac carn e,
Qo canac artn e, erandd anhun,
Qo dzerqov tashac ayn glxaqarn e,
Vor tan patery amur e pahum։

Erjankutyuny ayn e, vor mardkanc
Srtanc maghtelu «bari luys» unes,
Qez hamar siruc trophogh sirt ka
Ev inch-or mi tegh spasum en qez։

Erjankutyuny da ayn e, vor du
Ev karoghanas ymbost sharachel,
Lines lav ynker ev tikunq mardu,
Qo aprac kyanqi hamar chamaches։

Erjankutyuny iravunqn e qo
Anerkbayeli, qez het e cnvel,
Ayn, vor karogh es qo aprac kyanqov
Ev urishnerin erjankacnel։



* * *
Poetnerin mecarel en,
Tvel pharq u pativ ancir,
Poetnerin qarkocel en
Neng u naxandz phariseciq։

Poetnerin zrpartel en
Hudanery phoghi geri,
Poetnerin bantarkel en,
Gndakel en poetnerin։

Daphniner en drel kanach
Poetneri seg tchakatin,
Dzerqy xotel atrtchanak,
Hravirel menamarti։

Poetnerin xaranel en,
Varel nranc ergern yntir,
Poetnerin daranel en
Dantesnery baxtaxndir։

Poetnerin tvel tever
U mghel en xoyanqneri,
Poetnerin siraharvel
U lqel en poetnerin։

Poetnerin hayhoyel en,
Halacel en u aypanel,
Poetnery zenqy dzerqin
Hayreni hoghn en pashtpanel։

Poetnery chen nahanjel
U chen eghel pharqi geri,
Pharqy inqn e vstahoren
Ekel gtel poetnerin։



* * *
Ays vazery im dzerqov em tnkel
Ev inch gnov em erashtic phrkel։
Te darn e mi qich im ays matchary,
Duq nerogh egheq, es em pattchary։
Vat mardkanc dzerqic shat em darnacel
Ev matcharis e darnutyunn ancel։
1984 t.



* * *
Ays shqertneric hognel em arden
U dzandzracel em tchareric datark։
Tchar e haghordum radion ergi tegh,
Valsi phoxaren: aghmuk-aghaghak։

Kurqy tapalvel, bayc mi urish kurq
Kangnel e aha nuyn patvandanin,
Shoghoqortneri vohmakn aharku-
Krknum e noric patmutyuny hin։

Inch difirambner ev inch cncutyun,
Terterum: capher, eterum: capher,
Anmit caphern ays mez ur en tanum,
Ayd um enq uzum capherov xabel։

Ays shqertneric hognel em arden
U dzandzracel em tchareric datark-
Lezus hateceq: chshoghoqortem,
Ktreceq dzerqs: vor el caph chtam։
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6254 | 0
02:40, 11.05.2020
6865 | 0
01:54, 29.11.2019
12418 | 0
05:28, 08.01.2018
12398 | 0
03:29, 22.12.2017
13082 | 0
01:01, 08.12.2017
29961 | 0
16:32, 06.12.2017
11539 | 0
16:11, 06.12.2017
16331 | 0
02:42, 05.09.2017
17571 | 0
23:45, 27.08.2017
21712 | 0
depi ver