ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+20 °C, +11 °C ... +21 °C Vaghy:+24 °C
Vazgen Ovyan, Lernakert/mas B/
20:52, 15.02.2014
11793 | 0







Lernakert. B



GhARABAGhYAN PARADVoQS

Ayo, sireli yntercogh, orinakan harc e cagum: ayd inchpes eghav, vor Agham Birghamichy Karkaz Lernakertcu burdy qamun chtvec։ Inchpes karogh e Agham Birghamichi nman hayrenasery handurzhel ayd dursprcukin, erb Lernakerti pativn ir pativn e։ Gharabaghyan paradoqs: kaser patmutyan usucich Artavazd Karmiryany, mi shat kulturakan mard, vori hamar, inchpes pndum en beranbacnery, aghyusagorcaranater Heriqnaz Arnavudovnan hogi e talis։ Ev aystegh e, vor Lernakerti bazari ter u tnoren Orenq Ohani (ori masin menq kpatmenq heto) amusnaluyc quyry: Satenik Kerobovnan, tchaq-tchaq e linum, te tesnum eq, ays Lernakerti narody grehik u chtes e, prosto dikar, prosto aziaci... «Bessovestni, - asum e, - neuzheli mi angam cheq nayum dzer padshivka arac trusiknerin u nor miayn urishneri vra cicaghum։ Oy, oy, oy, prosto uzhasno» ։

Inchpes tesaq, Satenik Kerobovnan nuynpes bardzr kulturayi ter andznavorutyun e, Bostanchi Sraphioni patmelov: tuty aseghov e utum ev amen aravot gogli-mogli e xmum, vorpeszi dzayny chxzvi։ Ayd na e, vor Mambre Xabardanovichi banketnery zardarum e ir hiasqanch dzaynov ev aynpes e «Qele-qele» ergum, vor Duqan Sedraky hongur-hongur lac e linum u laci mijic asum. «Ed knikn imy liner, giteq inch kanei…»: Duq havanabar kraheciq, vor Duqan Sedrakn anpayman mi himarutyun piti asi, vorpeszi Simon Sarxoshyancy gluxn orori u naxati. «Du mard ches, maqur esh es, qo teghy gomn e» ։
Bayc menq sheghvecinq mer patmutyunic։

Uremn, ayd inchpes eghav, vor Agham Birghamichy Karkaz Lernakertcu burdy qamun chtvec։
Asum en: ayd orerin Lernakerti premier-qaghaqagluxy ibr gtnvum er Kislovodskum ev, Motal Minasi havasti teghekutyunnerov, horaquyrn ir harstutyuny ktakel er eghborordun։ Motal Minasn urish ban e asum. Agham Birghamichy bacakayum er ayd orerin, vorovhetev gtnvum er Shushium, Barishkayi sery noric nran glxahan er arel։ Bayc da kataryal bambasanq e…
Bambasanq kareli e hamarel naev Tavarac Duduli knoj qsphsocy. mtam inqn ir achqov Agham Birghamichin tesel e cmakum: mi sirun knoj het, ev ayd sirun kiny dzax aytin sev xal uner։ Isk te vov e ayd sirun kiny, vor dzax aytin sev xal uni, Tavarac Duduli koghakicy chi asum։ «Chem asi, - asum e, - vor asem, mer Duduln indz caqi kraki mej kdni» ։

Duqan Sedraky lsum e ays ameny u qti tak zhptum։ Aysinqn: mer es lernakertciq eshi akanjum vonc vor qnac linen։ Inch Shushi, inch Kislaveske, - ev zgushoren shurjn e nayum u patmum anhavatali baner։ Uremn, ayn ory, erb Agham Birghamichy shan or gcec Xmbapet Xorenin, dproci patmutyan usucich Artavazd Karmiryani het gnac tvabanutyan u ergecoghutyan usucchuhi Elizaveta Shekunci tuny։ Ayntegh ein naev hayoc lezvi usucchuhi Hamest Azatyany, Heriqnaz Arnavudovnan, Satenik Kerobovnan, Motal Minasy։ Duraki ein xaghum։ Duqan Sedraky chi sharunakum, «Esqan ban», - asum e, bayc nra kiny: Noyemy, sharunakum e patmutyuny։ Uzum eq havataceq, uzum eq mi havataceq, dzer gorcn e. lvacqajury Simon Sarxoshyanci vra e shprtel Hamest Azatyany, Agham Birghamichn el asel e. «Baghniqd anush, varzhapet» ։

Bayc ayd inchpes eghav, vor Simon Sarxoshyancn aysqanic heto nerec Agham Birghamichin։ Der avelin, na mi lav shshprec Duqan Sedrakin. «Esh cnvel es, esh el ksatkes։ Haskacir, xozi glux, Agham Birghamichn ayd orerin Komitei handznararutyamb gtnvum er Tiflisum» ։ Gharabaghyan paradoqs… O, voch, Simon Sarxoshyancin harkavor er Agham Birghamichi ajakcutyuny, vorovhetev ir ev paron Silvesti mijev cagac konflikty hasel er gagatnaketin։ Erku qandirbaznery chein karogh xaghal mi toki vra, ev na Duqan Sedrakin asac. «Menq ayd aknocavor izhi dimaky hamarya patrelu vra enq։ Ayd avantyurist srikan davatchanum e mer kusakcutyany» ։
Bayc i zarmanq Duqan Sedraki, paron Silvestn iren bolorovin davatchani pes cher pahum։ Aravel zarmanalin ayn e, vor ayd zhlat u agah Mambre Xabardanovichn ir qsaky bacec Silvesti arjev, bavakanin gumar tramadrec nran, vorpeszi Lernakertum steghci hatuk zoraxumb։

Steghcvec hatuk zoraxumby: tasnchors azhdaha tghamard: Xmbapet Aghajani mor cicy takic ktroghneric, voronq dzerbakalecin Aleqsanin, apa rus Matveyin u Nalband Atunin: vorpes hayreniqi davatchanneri։ Harcaqnnutyuny varum er inqy: paron Silvesty, ev henc ayd nuyn ory karces erkinqy phul ekav։ Sharzhn aynqan uzhgin er, vor Elizaveta Shekunci phoqrik otaxy ororvec։ Heriqnaz Arnavudovnan kpav Agham Birghamichin, Satenik Kerobovnan grkec Motal Minasin, hayoc lezvi usucchuhi Hamest Azatyany brnec patmutyan usucich Artavazd Karmiryani dzerqn u qich er mnum sarsaphic xostovaner ir sery, isk Artavazd Karmiryany cuyc tvec, vor inqy vaxkotneric che, u hishec napoleonyan hin gvardiayi general Kombroni tevavor xosqy Vaterloyi tchakatamartum. «Gvardian mernum e, bayc chi handznvum» ։

Bayc aystegh inch gorc uni gvardian, erb hods er cndel Xmbapet Xoreni tramadrutyan tak gtnvogh zinanocy, aysinqn: erku mec takar varod։
Paron Silvesti ishxanutyuny miayn mi shabat tevec։ Hatuk zoraxmbi hramanatary harbec ev beranic trcrec, vor ibr zinanocn irenq en paytecrel: paron Silvesti hatuk handznararutyamb։ Agham Birghamichy chspasec, mtav paron Silvesti shtaby, nstec seghani vra, mi cxaxot varec u xosec.
- Duq axmax eq, paron Silvest։ Durs e galis, vor amenamec davatchany henc duq eq։ Lav, zhamanak chunem, ayn phoghery hanir։
- Inch phogher, - paron Silvesti aknocy qrtnec։
- Chgites։ De lav, khishecnem. Mambre Xabardanovichic pokac phoghery։ Zhamanak chunem, petakan karevor gorcer kan։ Isk yndhanrapes arden dzandzracel em premier-ministrutyun aneluc, petutyun-petutyun xaghaluc։

O, voch, yntercogh, Agham Birghamichy harbac cher։ Togh Varzhapet Simony pndi, te nra mej qnel e hayrenaseri xightchy ev artnacel xrovarari vogin։ Togh Arustam Lalaxanbekyany paron Silvesti akanjin shshnja. «Ev ays ghumarbazy piti bardzracni azgi vogin» ։ Togh Heriqnaz Arnavudovnan ir annamus amusnu qti tak Birghamichi het kabardinski lezginka pari։ Togh Lernakerti anphoxarineli tamada Mushegh Chanchaxovy sharunaki ir charaxosutyunnery. «O, voch, paronayq, ays Agham Birghamichy qaghaqakan shutnik e» ։ Agham Birghamichy tqac uni ayd karciqneri vra։ Inch uzum: ayn el anum e։

- Bayc spaseceq, - Simon Sarxoshyancy zuyg dzerqov brnum e gluxy, - isk vorn e Agham Birghamichi idealy, yndhanrapes vov e ays azgayin herosy: miapetakan e, te hanrapetakan, bolshevik e, te menshevik, buntakan e, te oktyabrist… Isk guce caxu mi hogi e, vor Komitei gaghtniqnery haytnum e tshnamun։ Inqy: Arustam Lalaxanbekyann e pndum, vor verevic ekac «gaghtni namaknern» u hrahangnery tesel e zugaranum: shat anharmar vitchakum։
Hima el ayd anicyal paradoqsy txsahavi pes nstec Simon Sarxoshyanci ugheghum։
Minchder Lernakertic durs gorcery shat vat en։ Xmbapet Xorenn u Xmbapet Aghajany noric yndharvel en, mauzer qashel irar vra։ Xmbapet Aghajani gravac gyughery Xmbapet Xorenn e gravum, Xmbapet Xoreni gravacy Xmbapet Aghajann e gravum։ Isk hangamanqneric ogtvum en harevan turqery: aspatakelov haykakan gyugheri vra։




INTERMEDIA

Paron Silvesty nist hravirec ev Lernakertum teghi unecac verjin xaytarak depqeri hamar meghadrec Agham Birghamichin։
Xmbapet Xorenn arajarkec kalanavorel qaghaqaglux Agham Birghamichin ev nra phoxaren qaghaqaglux nshanakel Mushegh Chanchaxovin։ Simon Sarxoshyancn u Arustam Lalaxanbekyany pashtpanecin nra arajarkutyuny ev apa handes ekan mi nor arajarkutamb.
- Ays xarnakutyunneri hamar, paronayq, - xosec Simon Sarxoshyancy, - arajin hertin meghavor en bolshevik Aleqsany ev Matveyy։ Dzez em harcnum, paronayq, nranq inch iravunqov en xaytarakum mer azgi pharapanc heros Xmbapet Xorenin։

Apa yndardzak tcharov handes ekav Mushegh Chanchaxovy։ Na xostacav ughigh mi shabtum karg u kanon hastatel Lernakertum, kalanavorel Aleqsanin u Matveyin, qaruqand anel Usta Caturi, Nalband Atuni arhestanocnery։
Dahlitchum der chein lrel caphaharutyunnery, erb hankarc dury shrxkocov bacvec u ners mtav Agham Birghamichy: erku ghochu het։ Birghamichi mi dzerqum mauzer er, myus dzerqum: nagan։
- Nisty hamarum em phak, - gochec Birghamichy։- Es, vorpes premier-ministr ev nmanapes qaghaqaglux, arajarkum em, vor henc aysor Xmbapet Xoreny Lernakertic herana eshy hecac… Duq, paron Silvest, hraparakaynoren piti hrazharveq dzer axmax gaghapharneric։ Nuyny veraberum e naev paron Sarxoshyancin… Isk duq, hargarzhan paron Chanchaxov, henc hima piti kangneq ays seghanin u «Lezginka» pareq։

Da Agham Birghamichi hertakan oyinbazutyunn er։ Mushegh Chanchaxovy xaytarakutyunic phrkvelu hamar catkec patuhanic u minchev gotkateghy tnkvec Duqan Sedraki aghbanocum։ Mi xaytarakutyunic phrkvec ev ynkav mi urish xaytarakutyan mej։ Inch xosq, da el herosutyun e։ Agham Birghamichy nuyn ory Mnacakan Dandarovi faytonov slacav Shushi, vatcharec ir hayrakan tuny ev ir Barishkayi het meknec… Arayzhm anhayt e, te vortegh meknec Agham Birghamichy։ Asum en: Tiflisum mi qani amis axper-tghoranc het qef er anum։ Tiflisic gnac Baqu, Baqvic: Mijin Asia…




QAGhAQAKAN QAMELEVoN

Ed stic Sorbonn avartac Mushegh Chanchaxovy misht ishxanutyan anunic Er xosum։ Qani taxtin tagavor kar, tagavorakan er. teghy Kerenskin nstec, gluxn iskuyn Kerensku nman klor xuzec ev zhamanakavor karavarutyan anunic haytararum er, te azgi phrkutyuny dashnaknern en։ Henc vor Karmir banaky ekav, Chanchaxovy sksec hamashxarhayin heghaphoxutyan anunic chanchaxutyun anel։
(Usta Caturi oragric)


Shusheci manravatchar Donbazi: Mushegh anunov aru zavaky 20 tvakani mayisin xach qashec dashnakcakanneri ishxanutyan vra ev Aleq Bartughyani nerkayutyamb mi mec tchar asac hamashxarhayin heghaphoxutyan ogtin։ Aleq Bartughyany bani tegh chdrec nra tchary ev ayd mecaqanqar, tchartaraxos, anphoxarineli tamada mardun anvanec «erkeresani qaghaqakan lirb» ։
Mushegh Chanchaxovy chazdvec, chynktchvec ev achqy chtartec, citatner er berum Marqsic u engelsic, qnnadatum oportunistnerin u anarxistnerin։ Na ir hamar hetaqrqir kensagrutyun steghcec. ibr Sorbonum sovorelu zhamanak neghy lcec burzhuakan gaghapharaxosnerin, ev ibr 17 tvakani phetrvaryan heghaphoxutyan tund pahin, mi xumb ktritchneri het xuzhel e cari palaty, kangnel ayd brnakali, ayd aryunarbu cari dimac u gochel. «Hresh, aha ev ekel e hatucman zhamy, patasxan piti tas» ։

Ayn orerin, erb aghyusagorcaranater Mambre Xabardanovichy canr kacutyan mej er, Mushegh Chanchaxovy hamardzakoren bacec nra dury, mot erku zham xosec hamashxarhayin heghaphoxutyan deri u mijazgayin nshanakutyan masin, mi vayrkyanum hoghmacriv arec kapitalizmi phtac amrocnery ev apa shur ekav Heriqnaz Arnavudovnayi koghmn u asac.
- Ev aha, elnelov nerka bard iradrutyunneric u paymanneric, es qaghaqakan nkatarumnerov ekel em xndrelu oriord Olyayi dzerqy։

Qani vor Heriqnaz Arnavudovnan ir gegheckutyunn u aroghjutyuny chphchacnelu hamar qaghaqakanutyamb cher zbaghvum, nayec amusnun, verjins tchrtchracrec manrburzhuakan atorn u harcrec.
- Nereceq, isk ayd inch qaghaqakan nkatarumner en։
- Amusnanalov Olyayi het, - Chanchaxovn aystegh nayec oriord Olyayin ev mecahogabar zhptac, - es kamrapndem dzer qaghaqakan dirqery, aysinqn: duq kunenaq hamashxarhayin heghaphoxutyany nvirvac phesa ev kapreq apahov։
- Oho, teseq, kamrapndi mer qaghaqakan dirqery, - Olyan cicaghec, - duq, paron Chanchaxov, glux uneq dzer userin։

- Ev ayn El hoyakap glux։
- Xeloq linelu hamar gluxy derevs qich E, harkavor E unenal naev xelq, - ev ayd asac oriord Olyan, apa motecav ayd anpatkarin u shraxk, aynpes aptakec, vor Chanchaxovi achqery mtnvecin։- Menq qo voghormutyamb che, vor piti aprenq։ Durs aysteghic, qaghaqakan qameleon։
Mushegh Chanchaxovi hamar ayd anspaseli er, ev erb mi qani oric heto Olyan amusnacav Poghosi het, na handes ekav mi tcharov, vortegh Poghosin meghadrec bazum tequmneri mej, Heghkomi naxagah Aleqsanin anvanec «burzhuakan phtac berderi cptvac ishxan», ev urish shat baner։

Mushegh Chanchaxovy hraparak er voronum ir hayacqnery lriv drsevorelu hamar, ev ayd hraparaky shutov nran tramadrec Xmbapet Aghajany։ Xmbapet Aghajany avazakaxmbi het «azgi phrkutyan» lozungi tak arshavum er gyugheri vra, cecum, goghanum, spanum, talanum u bghavum. «Kecce azat u ankax heghaphoxutyuny» ։
Arcaxi nor tirakali «sxragorcutyunnery» anmahacnogh patmagir er harkavor, ev patmagri patvavor partakanutyunnern ir vra vercrec Mushegh Chanchaxovy։
Karcum em, yntercoghy dem chi lini, ete nran nerkayacnenq Mushegh Chanchaxovi grchi phaylatakumneric mi qani drvag։

«20 tiv, september։ Xmbapet Aghajany hayhoyec shtabi pet Ghukasin, anvanec nran qachal ghaz, aghbi vojil, qosot mozi, avanaki akanj ev ayln։ Ghukasy shtabi peti iravunqov erdvec: «Te es Ed shan phoric ekaci beghy chktrem, etevics shan tula kancheceq» ։ Bayc na chhascrec katarel ir erdumy, vorovhetev hajord ory Xmbapet Aghajany ynkav karmirneri sarqac darany ev gluxy phrkelu hamar inqn ir dzerqov ktrec ir beghy։ Sephakan beghy» ։
«20 tiv, hoktember։ Xmbapet Tyunin spanvec, tasnapet Vanin phaxav-miacav karmirnerin, haryurapet Habety tqec Arj Matosi demqin u anvanec nran «Qristosi orhnac avanak» ։
Mec payqary der arjevumn E» ։

«20 tiv, dektember։ Curty katu e xandzum։ Erek mer qajeric vec hogi herosabar sarchecin postum։ Shan tgherqy lakac parkel, qnel en u aydpes El mnacel qnac։
Xmbapety kargapahutyuny bardzracnelu npatakov hramayec talany katarel kazmakerpvac, dimadroghnerin paytel» ։
«21 tiv, hunvar։ Aysor teghi unecav razmakan tribunali hertakan havaqy։ Ereq hogi meghadrvum en davatchanutyan mej։ Tribunali naxarary Qachal Ghukasn Er, teghakaly: Ter-Mujuzy։ Ghukasy nor Er sksel ir tchary, erb hankarc mauzery taphaharelov ners xuzhec Xmbapet Aghajann u gorac: «Karmirnery galis en, phaxeq» ։ Ter-Mujuzy taky iskakanic lcrec, isk Aghajany sksec hrhral: «Vay, shan terter, axr katakum ei» ։

«21 tiv, mart։ Mi glux nahanjum enq։ Gharabaghy phoqracel u hima negh e galis mez vra։ Chem haskanum, inchu gluxs zur teghic gceci shari mej։ Inch piti lini sra verjy» ։
«21 tiv, april։ Inch dashnakcakan, inch Aghajan, inch Ghukas ... Es ayn glxic payqarel ev aysor el sharunakum em payqarel hanun hamashxarhayin heghaphoxutyan verjnakan haghtanaki: Xightchs maqur e, ev es maqur xghtchov gochum em: «Kecce...» ։
Aystegh yndhatvum e Mushegh Chanchaxovi dzeragiry ev, inchpes tesnum eq, nra «keccen» mnum e kisat։ Guce mardu toqerum aynqan od chkar, vor avarter ir «keccen» kam, vov gite, guce katvacy vra er hasel ayn pahin, erb uzum er artaberel: «hamashxarhayin heghaphoxutyuny» ։

Aracn asum e: sary sarin chi handipum, mardy mardun handipum e։ Ayd e vkayum Usta Poghosi ays phoqrik patmutyuny.
«41-in, erb Karmir banaky mtav Tehran, hankarc nkateci mi tchaghat mardu: phoghocum tarxun vatcharelis։ Na catkec teghic u gochec: «Kecce azatarar Karmir banaky» ։ Demqy canot er։ Moteca, nayeci motikic... Pah, qo inchn asem, Mushegh Dombazovich Chanchaxovn er։
- Hy, paron Chanchaxov, - asaci, - qefd vonc e։
Na chhascrec im harcin patasxanel: Phoghocum haytnvec angliakan mi zaram gndapet, nuyn pahin Chanchaxovy dzerqy parzec ver u tchchac: «Kecce paron Sengistony» ։
Che, Chanchaxovy eli nuyn qaghaqakan qameleonn er mnacel։




FVoTVo GAVRUShY

...en tarinerin Lernakertn uner mi klub, ereq xanut, erku anter zham, erku fayton, mi lusankarchatun, vor kochvum er «Nkarem tam», mi tchasharan, mi shuka, mi glxavor phoghoc, mi phoqrik deghatun, mi baghniq...
(Taregrutyun anhayt heghinaki)


...Ha, edpes er։ «Nkarem tam» -i aparatchin Galife Gugushi anertghan er, vory hetagayum dardzav Mambre Xabardanovichi horaqroj amusiny։ Votanavorner el er horinum։
(Usta Caturi oragric)


Barak, srvac qtov, cur sanrvac nosr mazerov, erkaraviz, negh userov ev iraric bavakanin motik, anguyn achqerov mard e Foto Gavrushy։ Nra mot yndhanrapes amen inch srvac en: ev akanjnery, ev nuynisk votnamanneri qtern u honqery։ Na ayn hazvagyut mahkanacuneric e, voronc demqin nayelov: ches karogh asel, te qani tarekan e, ev, voronc qashy voch avelanum e, voch pakasum։ Aystegh teghin e hishel Galife Gugushi xosqy: «ed tnacaki tghan hacy pakas tarum kshrvec: hisunic chancav, morexi tarum hisun er, hima el hisun e. voch avelanum e, voch el pakasum» ։
Nalband Atuny nran Galush e anvanum, erexanery: «Aparati cakin nayir», Poghosy, erevi nkati arnelov nra kanaci dzaynn u kanaciakan bnavorutyuny: «Madumazel Grushka» ։

Foto Gavrushy Lernakerti arajin banasteghcn e ayn imastov, vor nra votanavornery miayn Lernakerti masin en u lernakertcineri։ Hishatakman arzhani e «Tagh i vera Lernakerti» votanavory, vortegh heghinaky vogevorvac gochum e.

Bacvac al vard es cmaki mijin,
Du sosk qaghaq ches, ayl paycar edem.
Es sirum em qo ayd vitchi-vitchin,
Du im karotn es vaghuc ev arden։

Lusankarich Gavrushn ir arvesty reklamelu npatakov «Nkarem tam» cucanaki koghqin kaxel e zhptadem aghjikneri nkarner։
Nalband Atuny mi angam nayec ayd nkarin u harcrec.
- Galosh axper, es sirun knikn vov e։
Gavrushy katakov patasxanec.
- Chgites, mer Petoyi knikn e։
- Peton vov e։
- Balunc Araqeli tghan։
- Balunc Araqeln vov e։
- Qachal Mosu tory։ Tchanachecir։

- Tchanachely: chtchanacheci, menak chimaca, te es sirun knikn vov e, vor espes sirun-sirun indz e nayum։
- Asaci, che, Petoyi knikn e։
- To, Petoyi hern anicac, nra het inch gorc unem... Ekel em patkerqs qashes։
- Ba patkerqd erek chem qashel։
- De vor erek es qashel: tur gnam։
Nalband Atuny nayec ir patkerqin u harcrec.
- Galush axper, es mardn vov e։
- Chtchanachecir։
- Qo arevy, che։
- Du es, qo patkerqy։

Nalband Atunn iskapes iravunq uner chhavatalu, vorovhetev da aveli shut Gavrushi hertakan anhajogh negativn er։
- Ay tnacaki tgha, - characac taphaharec lusankary, - hima asa tesnem, sa im sagh vaxtva lusankarn e, te merac։
Gavrushi lusankarchakan aparaty, vorov na vastakum e orva ir hacy, gunataph u qrqrvac mi arkgh e: erotanu vra, ev erb na sev mahudy bardzracnum, gluxy cackum e ayd mahudi tak, erotanin darnum e hngotani։
Ete aparati arjev erexa e nstac, na layn zhptum e u asum: «Aparati cakin nayir, hima city durs kga» ։ Kananc nkatmamb xist kulturakan e ev hargalic: «Apa, xndrum em, hnaravorin chaph ughigh nayeceq», isk jahel aghjiknerin: «Gegheckuhi, zhpta, zhpity hogu hayelin e» ։

Nra hamar bolor kanayq, nuynisk Duqan Sedraki Noyemy, gegheckuhiner en: afroditener, lilitner, karmenner, dezdemonaner... Isk da vkayum e ayn masin, vor Foto Gavrushy bavakanin zargacac mard e, gaghaphar uni hamashxarhayin grakanutyunic։ «Es hasarak fotograf chem, - asum e na, - es zhamanakin lusankarel em Lev Tolstoyin, Hromi papin, Petros Adamyanin, general Madatovi torany, Ghazaros Aghayanin...»:
Foto Gavrushy amuri e, ev amen angam, erb phesan: Galife Gugushy, xosq e bacum yntaniqavorvelu masin, Gavrushy minchev verj xonarh ashakerti pes lsum e u philisophayum.
- Ayo, amusnutyuny mardus kyanqum shat karevor hangamanq e, yntaniq kazmely erku koghmeri phoxadardz kaperi phoxadardz hamadzaynutyun։

Galife Gugushy barkutyunic traqvum e.
- Ara, du cirk es, te tatron: Vor edqany imanum es, el um es spasum, psakvir eli, psakvir ev miangamic ayd kapern u hangamanqnery parzecru։
Mayisyan mi paycar or, erb arevy voske ciran er taphum Lernakerti vra, erb Usta Catury crmrvac erkaty drel er zndani vra u mtacum er: «Te sranic ban durs ekav, Duqan Sedrakic el mard durs kga...», erb Nalband Atuny nayum er ttenu shvaqum nstac Zhamkoch Manasi deghnaguyn gangin u mitq anum: «Axr ed tnaqandi mot voch mi ban ireny che, e, vonc vor havaqovi...», erb Duqan Sedrakn ir datarkvac xanutum tchantch er brnum, tevery pokum u inqn iren xorhum: «Tesnes es anternery dashnakcakanneri koghmn en, te menshevikneri kam bolshevikneri...», aha ayd zhamanak Foto Gavrushi qrqrvac arkghi arjev nstec shqegh mi tikin։ Foto Gavrushn yndgcvac qaghaqavarutyamb motecav nran u asac.
- Apa, xndrum em, hnaravorin chaph ughigh nayeceq։

Shqegh tikiny harmar dirq yndunec u zhptac, ev nra zhpitn aynqan dur ekav Gavrushin, vor dzerqy tarav, motecrec nra cnotin u sharunakec.
- Ayspes, aha ayspes... De, xndrum em chsharzhvel։
- Dzerqd, - tikiny xphec Gavrushi dzerqin u volorec achqery.-Es dzez hamar gavaraci aghjik chem։
Ayo, ayd shqegh tikiny gavaraci cher, lernakertci cher ev voch el shusheci. Mambre Xabardanovichi harazat horaquyrn er, vor cnvel er Tiflis qaghaqum ev amusnu mahic heto voroshel er aylevs chamusnanal kam cayrahegh depqum... Tikin Heghinen «cayrahegh depqy» drec harcakani tak, mi angam el zhptac nazanqov u harcrec.
- Dzer lernakertciq inch kmtacen im masin։

Foto Gavrushy bari npatakov nstec nra dimac, brnec nra phamphlik dzerqn u bari npatakov patasxanec.
- Husam, vor vaghy noric khandipenq։
...Foto Gavrushi ev Heghinei amusnutyuny teghi unecav aynqan arag, vor nuynisk Duqan Sedraki boshboghaz Noyemy chhascrec kargin bambasel ev bavararvec aysqanov: «Chem haskanum, Gavrushn e arel ed knkany, te ed knikn e arel Gavrushin» ։
Sakayn da chxangarec Foto Gavrushin, vorpeszi na hetagayum unena meky myusic sirun aru zavakner ev erdvi ir knoj anunov.
- Heghineis arevy, enpes patkerqd qashem...
Gavrushy Lernakerti arajin tghamardn er, vor handgnec erdvel knoj anunov։




INTERMEDIA

Sirts qez het, sers qez het,
Hrashq qaghaq im Lernakert,
Srtis aygum bacvac vard es,
Gharabaghum du mi hat es։
Foto Gavrush


Lernakerty qaghaq e, te gyugh։ Da mi harc er, vor erkar zhamanak hangist cher talis ayn ereveli lernakertcinerin, vovqer xorovacn u macuny pataraqaghov ein utum, tuty: aseghov, Galife Gugushi hamam-paghnisin asum en banya, oghin xmum ughti achqi chaph ryumkanerov, erekonery tevancuk arac durs galis zbosanqi, ev erb uzum ein zarmanal, voch te Nalband Atuni nman «pah» ein anum kam Bostanchi Sraphioni pes «vi...», ayl ughghaki: chudno...

Apetnak Meliq Ter-Atajanbeknazaryany inqnaspanutyun gorcec: chudno։ Oriord Olyan ser kapec Poghosi vra: chudno։ Duqan Sedraky baghnisum ir knoj koghery jardec ev anvanec «prazhextri lirb» : chudno։ Kartozhnik Kevin u Pianiska Aghamy Baghen shenum irar mi lav dnqsecin: chudno։ Qaghcac gelery gisherva kesin mtan Lernakert: chudno, Paron Silvesty cecec paron Lalayanin: chudno, Poghosy qich er mnum shansatak aner Motal Minasin: chudno։ Galife Gugushy vordu anuny Heghkom drec: chudno... Asaceq, xndrem, vor gyughum karogh eq aysqan chudno gtnel։ De, uremn, Lernakerty voch te gyugh e, ayl: qaghaq։

Ete datelu linenq Mambre Xabardanovichi xoseladzevic u sharzhumneric, Heriqnaz Arnavudovnayi caghkankar hovharic u naxshun tuflineric, inchpes naev nranc erkharkani tnic, vor uni spalni u bolshoy zal, balkon u sad, jravazan u tualet, uremn Lernakerty qaghaq e։
Lernakerty qaghaq e Simon Sarxoshyanci u Mushegh Chanchaxovi heghinakavor karciqov, vorovhetev ays yntir lernakertcinery phoghoc en durs galis shlyapayov u dzernaphaytov, phaylphlun votnamannerov u naxshun phoghkapnerov, shoshaphum qaghaqakan harcer ev canotnerin handipelis hanum shlyapanery, xonarhabar teqvum ev asum: «Voghjuynneris amenahavastiqy...» ։

Bayc aystegh urish mi harc e cagum: Lernakertn inchpisi qaghaq e: kentronakan, te cayramasayin, gavarakan, te parzapes qaghaq։ Gavarakany derevs kataryal qaghaq che, inchpes voghormac hogi paron Apetnaky, vor arqa er avansi kargov։ Kam Duqan Sedraky, vori masin Nalband Atunn asum er: «Voch karogh es asel mard e, voch el karogh es apacucel, vor mard chi» ։

Togh Heriqnaz Arnavudovnan vorqan uzum e ir shurtern u eghungnery nerki, binokolov patshgambic nayi aj u dzax... Togh Simon Sarxoshyancy Mambre Xabardanovichin handipelis hani shlyapan u gochi: «Voghjuynneris amenahavastiqy phrum em votqerid tak...» ։ Togh Kartozhnik Kevin danak qashi Pianiska Aghami vra u sparna: «Padlec, hima vonc es, vor taphantriqd shagh tam...» ։ Togh Galife Gugushy orakan qsan angam Lernakerti ev lernakertcineri cavy tani... mievnuyn e, Lernakerty Lernakert e, tchisht aynpes, inchpes Mambre Xabardanovichy Mambre Xabardanovich e, Duqan Sedraky: Duqan Sedrak, der merzavecn el vren։

Bayc Bostanchi Sraphiony ev Tavarac Muxany ayl karciqi en, ev ches karogh nkati charnel nranc karciqy։
Nax: Lernakertum chkan salahatakac phoghocner, shqegh cucapheghkerov xanutner, gavarapet u pristav, bant u sud, bulvar u tatron, akselbanderov general-nahangapet u beghery srac vostikanapet, phaphuk faytonner u duxavoy orkestr...
Myus koghmic: lernakertcinery ayc u vochxar en pahum, burd en gzum, esh u dzi unen, kov en ktum, bostan en anum, kal kalsum, ev irar het aynpisi lezvov en xosum, vor nuynisk Gaghtakan Petrosy zarmanum e: «Tchanym, es lernakertciq inch lezvov kxosin» ։ Ba Tavarac Muxany, vor cegy-cegin dzeny gluxn e gcum.
- Lernakerti xalx, tavary bereq, qshum em...

Vay, vay, vay... ba qaghaqum tavar en pahum, ba parizhecin tuyl kta, vor bulvari koghqov naxir qshen։ Vov e tesel, vor eshn or-cerekov baghnisi bakum zrra, xangari Heriqnaz Arnavudovnayi anush quny, isk Phanosyan Aristoteli aycy bardzrana Merel loghacnogh Mangasari ktury, pozahari chors amusnutyunic kuys mnacac oriord Susambarin։

Uremn Lernakerty gyugh e ev ayn el astco achqum ynkac gyugh։ Bostanchi Sraphiony «astco achqum ynkac gyugh» aselov nkati uni ayn, vor Zhamkoch Manasy goghacel e rusi zhami zangy ev phoxel mi phut koreki te garu het։ Urish phaster el kan։ Hangucyal Xmbapet Xoreny, ayd hamadani eshy, aynqan e lakel, vor phsxel e zhami pati tak, Heriqnaz Arnavudovnayi nerkayutyamb shalvari kotchaknern ardzakel e u... Toqush, Xoren, toqush... Isk Merel loghacnogh Mangasary «Aghotaran» -i ejery pokel, brnotu toprakner e sarqel։

- Lernakerty shen e, lernakertciq: shenaciner, - mahakn odum taphaharum e Tavarac Muxany։- Ba vor qaghaq e, vortegh en dzer tatronn u bulvary, davtarxanan u banky...
Bayc aha Mambre Xabardanovichy haytnvum e phoghocum, nuyn pahin erevum e Mnacakan Dandarovi faytony, Heriqnaz Arnavudovnan patshgambic heraditakov nayum e... astvac gite, te um, Foto Gavrushy mi tztzan erexayi stipum e, vor aparati cakin nayi, isk shan lakoty vochxari pes barachum e: «Es aparati cakin chem nayum, aparati cakin chishik anem» ։

Hapa Varsavir Artushi «Varsaviranoc-Dallaqxana-Parekmaxtrski» -in, ur amen shabat trashvum en Mambre Xabardanovichn u Simon Sarxoshyancy, Mushegh Chanchaxovn u Galife Gugushy, isk Mkr. Sazandarovy aydteghic misht durs e galis demqin bambak kpcrac u bacum ir hayhoyanqneri topraky.
- Ed cmakic brnac anglamaz arjy eresis sagh tegh chi toghel։
- Es inch meghavor em, - ardaranum e Varsavir Artushy։- Henc vor nayum em tnaqandi tghi qtin, cicaghs brnum e։ Ete im phoxaren urishy liner, qity qoqic kktrer։

Varsavir Artushy asogh-xosogh mard e, ev ches haskanum, te nra asacneric vorn e tchisht, vorn e sut։ Orinak, patmum e, vor inqn andzamb trashel e Irani shahin ev aynpes e trashel, vor shahy qnel e acelu tak u hajord ory xnjuyqi hravirel iren, nstecrel koghqin, asel: «es ashxarhum erku mec mard ka, meky du es, myusy: es» ։ Asum u erdvum e: «Te sut asem, en Duqan Sedraky shun darna... Merel loghacnogh Mangasarin taghem, te sut asem» ։
- Lernakerty qaghaq e, en el shahar qaghaq, - acelin taphaharum e Varsavir Artushy։- Vor qaghaq chlini, es aystegh inch ghalat em anum։ Hren, Irani shahy qsan mard e ugharkel im etevic... Te sut asem, Motal Minasy hazar cavi ga, Duqan Sedraki tunn el pazhar ynkni։

Ev noric harcy futboli gndaki pes glorum en des u den, Simon Sarxoshyancy hmut dzernacui pes dzernaphayty pttum e dzerqum: «Ayos, Lernakerty qaghaq e, bayc vorosh chaphov provincial qaghaq», Galife Gugushy bghavum e.
- Ay cavd tanem, qaghaqy qaghaq e, ba ed provincialn inchi es kpcnum։ Ibr Lernakerti karkatannery qich en, mekn el du es avelacnum։
- Merneq el, shen e, - irenic durs e galis Tavarac Muxany։-Es vor asum em shen e, uremn shen e։ De vor qaghaq e, dzez hamar kargin tavarac gteq, es chkam։




HANUN HAYRENYAC...

Xmbapet Xorenn u Xmbapet Aghajany Nngi gyughum irar vra mauzer en qashel, avel-pakas xosq asel u dardzel tshnaminer։ Aghajann ir xmbov qashvel E cmaknery, Xoreny korekov caxac shan nman eli ekel e, Lernakertum shntrnel:
Varzhapet Simony, paron Silvesty ev Duqan Sedraky hashtvel en Xmbapet Xoreni het։ Miasin el lakum en u gorum. «Hanun hayrenyac krvenq u mernenq...» ։
(Usta Caturi oragric)


Rusastanum kapitan Xasapetovi Katinkayi baxty chberec։ Xasapetovy zhamanakavor karavarutyan tapalumic heto miacav spitakgvardiakannerin, sharzhvec Petrogradi vra u... astvac nra hogin lusavori։ Katinkan amusnun korcneluc heto, chkaroghacav sev zgestner gtnel, stipvac ereq angam amusnacav, ereq amusinnern El phuch durs ekan։ Ekav Astraxan, Astraxanum siraharvec mi bocmani, paron bocmany ugharkec nran Baqu, inqy gnac anhayt ughghutyamb։

Ev Katinkan karotec Lernakertin, karotec nra phoshot phoghocnery, karotec Gorodovoy Antonin, karotec Duqan Sedraki sfatin, ekav։ Ekav u handipec paron Silvestin, paron Silvesty aspetavari choqec nra arjev, hamburec phamphlik dzerqn u asac.
- Katya, Katinka, Katyusha, sirum em dzez։
Katya-Katinka-Katyushan tvec ir hamadzaynutyuny։ Varzhapet Simony dardzav qavor, Xmbapet Xoreny: xacheghbayr, utel-xmely Duqan Sedraki hashvin er։
Harsaniqy teghi unecav rusakan ekeghecum։ Norapsaknerin orhnec Zhamkoch Manasy։ Na Astvacashunchy tars brnec u vra tvec.
- Orhnials paron Silvestoy ev oriordoy Katinkoy, amen։ Astvac cneal Isahak, Isahak cneal Hakob, Hakob cneal Huda...

Norahars Katinkan chhamberec.
- Nu, durachok, kuda, kuda...
Xmbapet Xoreny zgalov, vor caly pakas zhamkochy karogh E urish apheghcpheghutyunner El durs tal, vrndec nran ekeghecuc u xmec «erku antaram caghikneri kenacy» ։
Minchev ush gisher keran, xmecin, minchev ush gisher ergecin. «Hanun hayrenyac krvenq u mernenq», u mraph mtan։
Isk aravotyan...
Aravotyan parzvec, vor noraharsy ir amusnun shphotel E paron Xoreni het։ Ayd der vochinch, nman ban patahum E։ Bayc cavn ayn E, vor inch-or meky mtel E zoranoc, havaqel zenqern u heracel։ Gone, mi tur El chi toghel, vor paron Xoreny pahaki taphantriqy criv ta։

Ev Xmbapet Xoreny trorec karmrac achqery, moracav gisherva depqy u mtraky taphaharec odum.
- Ete zenqy chhandzneq, Lernakerty kvarem։
Chazdec։
- Bolorin ktchotchem kaxaghani vra։
eli chazdec։
Nkatec ttenu tak kangnac phuqs phchogh Poghosin, motecav, brnec odziqic։
- Hima kxoses, te voch։

Poghosy chxosec, ughghaki brnec nra gotkateghic, bardzracrec, pttecrec odum u netec Duqan Sedraki xanuti koghmy։ Duqani dury pokvec, lsvec kanaci mi sur tchich։ Xanutic durs ekan kisamerk Katinkan ev paron Silvesty։ Phoghocum bardzracav hrhroc, Duqan Sedraky, vor erekvanic harbac er, trav ttenu arjev ynkac datark takari vra u erku dzerqy bardzracrec.
- Paronner, ayd inch iravunqov eq dzerq bardzracnum...

Hracan chpaytec, trer chshachecin. Phuqs phchogh Poghosy volorec Xmbapet Xoreni dzerqery, kangnecrec ttenu tak ev haytararec.
- Zhoghovurd, es avazaki daty mer dzerqovn enq anum։
Bayc Xmbapet Xorenin baxt chvitchakvec lselu «datarani» ardar voroshumy. na pokvec teghic, mi akntartum motecav Gorodovoy Antonin, patyanic durs qashec nra erkar tury, koty dem arec getnin, ynkav vran։ Da Xmbapet Xoreni arajin ev verjin qajagorcutyunn er։




TARXAN TERXAShYAN

Nepi tarinerin Lernakerti meydanum: hayoc zhami mot Tarxan Terxashyann u Mkrtich Sazandarovy magazin bacecin։ Ed magazini vra Nalband Atuny espisi mi xagh kapec.
Gnaci magazin:
Ginin: bochka-bochka,
Araghy litrov,
Ginin bochka-bochka։
Kera u xmeci,
Phors hech ban chynkav։
Nepy chberec Duqan Sedraki baxty, ev na ir xanuty dardzrec xasharan։ Terxashyann u Sazandarovn irenc nepy mi qich shut sksecin: Isk erb iskakan nepy ekav, sksecin qchphchal. taza kargery shutov kveranan, ev mek el tesar: tagavorin noric taxtin nstecrin...
(Usta Caturi oragric)


Ogostosin Tarxan Terxashyany Tiflisic ekav: glxin erkar kzrokov kepi, bluzi odziqn oslayac, gotin arcate, shalvary galife, moruqy erankyuni, beghery cic-cic, votqerin tchrtchracogh sapogner։ Votqy aj E dnum: tchyrr, dzax E dnum: tchyrr, kangnum E: Eli tchyrr։
U Tarxan Terxashyany tchrtchracogh sapognerov qaylec Lernakerti cur u mur phoghocnerov, ruseren barevec canotnerin u ancanotnerin, ruseren zarmacav, ruseren uraxacav, ruseren hayhoyec Duqan Sedrakin u verjum el atamneri aranqic lezvi cayrov netec.
- Ky chortovo materi։

Duqan Sedraky xosqi tak chmnac, patasxanec.
- Ky chortovo materi El, ky chortovo dedushka el, babushka el, hala urish baner el...
Tarxan Terxashyany Lernakertum norutyun er։
Phosti Madaty phoshi bardzracnelov ekav, kangnec Usta Caturi darbnoci bakum ev asac. Tarxan Terxashyany yariy kamersant e, Tiflisi bankery phoghov lcrel e, hima el uzum e Lernakertum magazin bacel։ Vov havatum er: havatac, vov cher havatum, asac: «ChE mi, eshi pozer» ։ De lernakertcu hamar inch ka, kuzi ughti vra el pozer kdni, kuzi Duqan Sedraki qamakic mi mec poch kkpcni։ Vor kpcrec, prcav, pokoghn vov e։
Nalband Atuny kamersant Tarxanin brnec u sksec ir harcaqnnutyuny։

- Tavarishch Tarxan, duq Tiflisic eq։
Tarxan Terxashyany ruseren mtacec, vraceren shvshvacrec, hayeren patasxanec.
- Cnyals i qaghaqn Tiflis, Havlabaro taghin mej։
- Pepoyin tchanachum es:
- Inch Pepo:
- Pepon, eli, en, vor asum e: es qu sephakan hern em anicel, Arutin Zimzimovyan, ba du namus chunes, du ski mard ches...
- Lsac chkam:
- Hovhannes Tumanyanin tchanachum es։
- Chgitem, chem lsel։

- Ghazaros Aghayanin gites։
- ed vov e։
- Ashugh Jivanu anuny lsac kas։
- Da vov e։
- Lav, de vor Tiflisumn es cnvel, togh qo asacov lini... Hima asa tesnem Qri mej qani vedro jur klini։
- Chgitem։
- Ara, tnacak-tnacaki tgha, Pepoyi anuny lsac chkas, Tumanyanin ches tchanachum, Aghayanin chgites, Jivanu anuny lsac chkas, chgites, te Qri mej qani vedro jur ka, ba du ed vonc es cnvel Tiflisum։ Lav mtacir, guce voch mi tegh el ches cnvel...

Tarxan Terxashyann asac, vor chnayac inqy cnvel e Tiflisum, bayc iren hogov-srtov hamarum e lernakertci, sirum e Gharabaghn u gharabaghcinerin։
- Che, che, asa tesnem vonc es cnvel Tiflisum, - Nalband Atuny votqy xphec getnin։- Tahr u tuhricd erevum e, vor banvor dasakarg ches, gyughaci ches, match ches brnel, erkat ches cecel։
- Inteligent em։
- Hayevur asa: haskanam։
- Inteligenty qo xelqi bany chi։
- Uremn: Gharabaghn el qo xelqi bany chi։

Kamersant Tarxany tchrtchracrec sapognery, tchrtchralov qaylec meydanov, nstelu tegh chgtav։ Vaxenum er galife shalvary keghtoti։ Vaxenum er Sraphioni cankapati koghqi kotchghin mejqy heni, vorovhetev kotchghy borbosnac e, tcheghqeric inch-or karmraguyn blotchner en durs ekel, ulunqneri pes sharvel koghq-koghqi։ Vaxecav naev Duduli akanjnern u pochy ktrac Bogharic, vor yndhanrapes voch voqi vra chi hachum։ Bogharn ir ayd xaghaghasirutyuny havanabar zharangel er hangucyal Gorodovoy Antonic։
Ev vorpeszi kamersant Tarxany traqvi, ktor-ktor darna, Duqan Sedraky ergum e.
Gharabagh bagh em arel,
Jigars dagh em arel,
Dost u dushmani mijin
Qefs misht chagh em arel։

Bayc kamersant Tarxan Terxashyany chi traqvum, ktor-ktor chi darnum. erkarakot glanak e cxum. oslayac odziqov bluz e hagnum, tchrtchracnum sapognery։ Karces shan vordin Lernakert e ekel miayn nra hamar, vor oslayac odziqov bluz hagni, erkarakot glanak cxi ev tchrtchracni sapognery։ Mtam ayd ameny cher karogh Tiflisum anel։ Tiflisy mec qaghaq e, kareli e։
Nalband Atuni jghern aylevs chdimacan.
- Ara, ed tery meracnerin xi ches mi qich mazut qsum, vor dzen chhani... Aravoty: tchyrr, kesorin: tchyrr, irikuny tchyrr... Inch e, glxneris general Madatovn es, te knyaz Kutuzovy։
- General Madatovn vov e։

- General Madatovin chgites, - u Nalband Atuny qrqjac.- Vay, kamersant: kamersanti tgha։
- Madatovn vov e, - noric harcrec Tarxan Terxashyany։
- Isk knyaz Kutuzovin gites։
- Che, chgitem։
- Vor knyaz Kutuzovin chgites, general Madatovn inchid e։
Duqan Sedraky gluxy hanec ir xanuti neghlik patuhanic, hrhrac, hrhrac, u eli piti hrhrar, bayc phuqs phchogh Poghosi netac pomidory sepvec nra berani mej, u hrhrocy phoxvec ghlghloci։

Ogostosi verjerin Lernakerti meydanum tnkvec Tarxan Terxashyani ev Mkrtich Sazandarovi «T. Terxashov - M. Sazandarov ezhan gnerov apranqneri u mterqneri maghazin» -y։ Vatcharaseghani etevum erevac bulgharakan sorti mi karmir taqtegh, aysinqn Mkrtich Sazandarovi qity, vor haphshtakel er ir tiroj demqi mec masy։ Lernakertciq skzbum moracac arevtury, nayum ein Sazandarovi hrashq qtin ev qich er mnum harcnein: ed taqteghy qanisov es caxum...
Ogostosi verjerin Duqan Sedraki xanuti tchakatin erevac mi cucanak. «Mteq, anush areq qaghcr tchasher» ։ Qaghcr tchashery: aravotyan xash, erekoyan xash, kesorin xash։ Phuqs phchogh Poghosy «tchasher» -y jnjec, dardzrec: tchantcher, Tarxan Terxashyany ekav kardac, eresy zzvanqov shur tvec. «Tu, padlec» ։

Mkrtich Sazandarovn urishneri hashvin utogh-xmogh, kopeki hamar hogi tvogh mard e։ Uremn, ays Sazandarovy Tarxan Terxashyani hamar ev glxavor gorcakatar e, ev glxavor hashvapah։ Mkrtich Sazandarovy amen ereko shrxkacnum e hamrichi hatiknery, hashvum orva ekamuty, heto bavakanutyunic cpacnum shrtunqnern u cor talis.
Hayoc aghjikner, dzer hogun matagh...
Bayc vorovhetev chgite ergi sharunakutyuny, erazhshtutyan taktov hayhoyum e Duqan Sedrakin.
Hern em anicel Duqan Sedraki,
Vor Lernakerti mej haryav u avagh...

Kriv cheghav, arker chpaytecin, bayc eghav erkrasharzh։ Nepman Tarxany harust-harust qnec, artnacav aghqat։ Ekan asacin: heriq e vorqan phogh es dizel, qo «ezhan gnerov apranqneri u mterqneri maghaziny» piti handznes petutyany ev apres tchakatid qrtinqov։
Petutyuny Usta Caturn u Nalband Atunn en, phuqs phchogh Poghosn u phosti Madatn en... Naxrapan Duduly, vor verjapes gtel er groc anuny, dardzel Durasan, nuynpes petutyun er: Duqan Sedraky petutyun cher, kotr ynkac vatcharakan er։ Duqan Sedraky kangnec ttenu tak, xelagar-xelagar cicaghec, xelagar-xelagar bruncqy xphec krcqin ev lurj-lurj maty tnkec ver.
- entegh astvac ka, astvac tesnum e։

U Lernakerty nra achqin ororvec, Tarxan Terxashyann ororvec, Mkrtich Sazandarovn ororvec, ashxarhn ororvec։ U nran tvac, te tchrnchac Tarxan Terxashyani maghaziny, nstec u taphakec getnin։ Hima Duqan Sedraky karogh e qaylel ir mrcakicneri phlatakneri vrayov, bardzracrec votqy, chhasav, eli bardzracrec, korcrec havasarakshrutyunn u phrvec getnin։
- Hama lakel e, ha, - cicaghec Usta Catury։
Tarxan Terxashyany piti cicagher, bayc um vra, erb ashxarhy hima ir vra er cicaghum։ U na kepin qashec achqerin, qaylec։ Sapognery papandzvel, chein tchrtchrum։ «Mi nagan liner, karkazhs criv ktayi», - mtacec na darn hegnanqov ev karces mi pah tesav ir phshrvac gangy ynkac phoghocum, catkec, vor ancni vrayov, dem arav Nalband Atunin։ Nalband Atuny dzerqy meknec depi darbnocy, cuyc tvec patic kaxac tughty։
- Karda ։

Tarxan Terxashyany kardac. «Aysor: zhamy 8-in, irikuny rusi zhamum tatron։ Shirvanzade։ «Patvi hamar» ։ Handes e galis Hovhannes Abelyany ir xmbov» ։
Ev Nalband Atuny harcrec.
- Hovhannes Abelyanin tchanachum es։
- tchanachum em։
- Vov e։
- Artist e։
- Artist chi, derasan e։

- Shirvanzadein tchanachum es։
- Pisatel e։
- Pisatel chi, grogh e։
- Vor inch, - honqery ver qashec Tarxan Terxashyany։
- Vonc te: inch... Bjiji qartughar Aleqsanin el piti tchanaches, ynker Matveyin el, Usta Caturin el, indz el, Poghosin el, phosti Madatin el։
- Isk duq vov eq, - hamarya tchchac Tarxan Terxashyany։- Duq vov eq։
- Menq Lernakertn enq։




VoISTA CATVoIRI ORAGRIC

Varzhapet Simony shlyapan phoxec kepiov: chognec։ Moruqy xuzec, beghery xuzec, asac: es banvor dasakarg em, Nalband Atuny cur-cur nayec nran u harcrec. «Ba vor du banvor dasakarg es, menq inch enq» ։ Simon Sarxoshyancy larec ugheghy, mtacec, mtacec ev tesav, vor ban chi stacvum, brnec Mijin Asiayi tchanaparhy։ Asac: es mec masshtabi mard em, piti mec-mec qaghaqnerum aprem։

Paron Silvesty clkec Lernakertic։ Clkec, en el inchpes clkec։ Tnaqandi tghan mi angam el et chnayec, tesni vortegh mnacin Duqan Sedrakn u Varzhapet Simony։ Antony chkaroghacav tanel ayd «anhavasarutyuny», tury hanec taxti takic, phoxec mi shish ginu het, xmec, harbec։ Ev xeghtch u krak Gorodovoy Antony toky gcec vizy, kaxvec Duqan Sedraki duqani arjevi ttenuc։ Xeghtch Anton, xeghtch, inchu ekar, inchu gnacir։

Duqan Sedraky mi orum cacracav, ijav ev hasav Gorodovoy Antoni makardakin։ Duqan Sedrakn El piti gnar paron Silvesti hetevic, chgnac։ Asac: es Lernakerti masshtabi mard em, azniv cnvel em, azniv El kmernem։ Ev vorpeszi ir aznvutyuny apacuci, navt Er vatcharum, vatcharvogh navti het jur Er xarnum, ev lernakerticneri tchragnery aveli shat cux Ein ardzakum, qan: luys։ Heghkomi naxagah Aleqsany mi or El kangnec Duqan Sedraki xanuti mot u harcrec. «Lav, hima qez het inch anenq. arajnerum ginun Eir jur xarnum, hima El: navtin» ։

Zhamkoch Manasy xuzec cancar moruqy, cereknery hayhoyum Er ashxarhi bolor srberin, gishernery aghotum astcun։ Hayhoyec, aghotec, hayhoyec, aghotec ev tesav, vor ban chi stacvum, xelqi mnacordnery gluxn havaqec u xelarvec։
Duqan Sedraky ev Varzhapet Simony dardzan, inchpes Heghkomi naxagah Aleqsann e asum: erku anhaytov havasarum։ Poghosy haytnin gtnelu hamar darbnoci patin acxov grec. Varzhapet Simon + Duqan Sedrak + Paron Silvest = O։ Usta Catury ed zroyi koghqin mi zro el nkarec, zronerin qit u beran avelacrec, achq u unq avelacrec ev arjevum mi harcakan tnkec։

Mambre Xabardanovichn areres nor kargern yndunec, bayc de vay en yndunelun, eli mitqy cur er. havaqum er glxin, qsi-phsi anum, asum kariq chka husahatvelu, nor kargery erkar chen dimana։ Isk aghjiky: Olyan, hory bani tegh chdrec, amusnacav Poghosi het։
Galife Gugushy... Vay, mernes du, Gugush. mi glux heghaphoxutyan cavn er tanum։ Tghayi anunn el Heghkom er drel. Tamamy ham ororocy ororum e, ham el ergum.
Xorhrdayin nor zakonov
Bay-bay ara, Heghkom bala,
Horov lines, lines morov,
Shut mecanas, Narkom darnas։




OTELLVoN, DEZDEMVoNAN, ABELYANY EV NALBAND ATUNY

Ohannes Abelyany rusi zhami bakum ijav Mnacakan Dandarovi faytonic, eresy katakov xachaknqec u asac. «Vay te lernakertciq brnen u verjum El indz qahana ocen» ։ Abelyani het mi sirun knik El Er ekel, Dezdemona piti xaghar։ Mer Es Nalband Atuny nayec Ed siruyn knkann u gluxn ororec. «Mtam ashxarqum menq El enq aprum, Abelyann el» ։ Abelyany lsec u qti tak cicaghec։
Uremn erekoyan Abelyany rusi zhamum Otello xaghac, Es Nalband Atuny tatroni En tund vaxty mi Enpisi anhamutyun arec, mi Enpisi anhamutyun, vor ski voch aselu ban e, voch el grelu ban...
(Usta Caturi oragric)


Tatrony Lernakertum norutyun er։ Norutyun er naev marmari pes tchermak demqov ayn derasanuhin, vor tevancuk arec Abelyanin, gluxy nazanqov et gcec u qrqjac։ Karces chor anapatum aghbyur karkachec։
- Vay, satana-satanayi knik, - asac Nalband Atuny։- Mtam ashxarhum menq el enq aprum, Abelyann el։
- Chem asel: arsyz-arsyz durs chtas, - barkacav Usta Catury, - Abelyany zhoghovrdakan mard e, du inchu es nra het chaphvum։
- Vor ed sirun knikn indz el padrushka ani, es el zhoghovrdakan klinem, - patasxanec Nalband Atuny ev noric krknec.- Vay, satana-satanayi knik։

Mi afish Usta Caturi darbnoci patic kaxecin, mi afish Nalband Atuni darpasic, mi afish phosti shenqi tchakatic։ Vorovhetev mi qani or araj «Patvi hamary» cncel er Lernakerty, hima bolory srtatroph spasum en «Otello» -in։ Erekoyan dem phosti Madaty kangnec bostanchi Sraphioni ktrin, vizy erkarec u kanchec.
- Lernakerti zhoghovurd, Abelyani tatrony sksvum E, ekeq...
Tavarac Duduly «Otello» -i masin vorosh baner lsel Er Phosti Madatic։ Phosti Madatn asel er: Otellon arab e, ira kniky kam ingliz e, kam francuz։ ed araby namusov mard e, knka ghalatnery chi karoghanum tanel, brnum: xeghdum e։ Tavarac Duduly hishec Phosti Madati patmacn u reklamec nerkayacumy.
- Zhoghovurd, Hovhannes Abelyann es tatronum ira lirb knkany piti xeghdi, ekeq tamasha areq։

- Ev achqn el khani, - lurj-lurj ardzaganqec bostanchi Sraphiony։- Iskakan tghamardy Abelyann E, ba Mambre Xabardanovichi nman klini... Dudul axper, mi angam el kanchi, togh ed annamus Mambre Xabardanovichy lav lsi։
- Im anuny Dudul chi, - neghacav Duduly։- Duduly en qyohna vaxterumn e eghel։ Im iskakan anuny Durasan e։
- Ya, - zarmacav Sraphiony, - du ed erb derasan dardzar։
- Asaci: Durasan։
- E, lav. inch tarberutyun ka Durasani u Derasani mijev։

U ekan։ Rusakan ekeghecum asegh gceir, getnin cher ynkni։ Ekel er Mambre Xabardanovichy: Heriqnaz Arnavudovnayi het, Simon Sarxoshyancn er ekel: kepin qashac achqerin, Merel loghacnogh Mangasarn u Zhamkoch Manasy, Galife Gugushn u Tamamy, Foto Gavrushn u Varsavir Artushy... Ekel ein harevan Qarashen, Armenavan, Xnacax, Shosh gyugheric, ev bolorn el lozungnerov. «Kecce socialistakan tatrony, korchi burzhuakan phtac arvesty» ։ Varaguyrnery qashecin, bemum erevac mi arab: akanjneric klor-klor ogher kax arac, atamnery tchermak, hagin tankarzheq zgestner։ Araby xosec inch-or Yagoyi het, heto ners mtav Dezdemonan: eresy tchermak, tevery tchermak, paranocy tchermak, shorery tchermak։ Phosti Madatin mnum er miayn zarmanal, te ayd araby vorteghic gite hayeren, ev teqvec u shshnjac Duduli akanjin. «Uremn: es araby hay e, ev inqn el Hayastani hay...»:

U erb Otellon zayracav knoj vra u gorac.
«Dev, dev, dev։
Erkri argandy ete hghanar knoj arcunqic,
Amen katilic mi kokordilos kcnver։ Korir,
Korir im achqic...», - dahlitchn aveli larvec, vizn aveli erkarec depi bemy։ Bolorn anhamber spasum en, te inchov piti avartvi arabi u nra geghecik knoj patmutyuny։
U ekav ayd pahy։ Erb kataghac Otellon netvec Dezdemonayi vra, brnec kokordn u asac: «el ush e», teghi unecav zarmanali ban. Nalband Atuny ver trav teghic, netvec bem u Otelloyin hrec mi koghm.
- Inch es anum, ay tnaqand-tnaqandi tgha, ho alan-talan chi։

Mecahrchak Abelyany, vor hima Nalband Atuni hamar miayn arab e, shrjvec, nayec Atunin... brnec phorn u qrqjac։ Nra ayd qrqijy dur chekav Nalband Atunin. dur chekan klor-klor oghery, tchermak-tchermak atamnern u phaylphlun zgestnery, ev dzaynn aveli bardzracrec.
- Che, asa mi tesnem: xi es uzum xeghdel ed sirun knkan։ Axper, ches karoghanum pahel, tur menq pahenq։
Dahlitchy paytum er cicaghic, isk Nalband Atuny kpel er Abelyanic u irenn er qshum.
- Che, asa mi tesnem: xi es uzum xeghdel ed anmegh knkany։
Shphotvac Dezdemonan kuch er ekel mi ankyunum, lur nayum er, te ayd amenn inchov piti verjana։

Ayo, inchpes Usta Caturn e vkayum: «shat anham ban stacvec» ։ Bayc de nerkayacumy piti avartel, ev Abelyany elqic durs galu hamar voroshec lezu gtnel Nalband Atuni het։ Asac, vor inqy Dezdemonayin iskakanic chi xeghdum, ev xndrec, vor hargarzhan Nalbandy toghni bemy։ Bayc Nalband Atuny aroq-pharoq nstec Dezdemonayi mahtchakalin u gluxn ororec.
- Che, arab axper, es esteghic heracoghy chem։ Es chem toghni, vor Lernakertum, en el astcu tany, knik xeghden։
Abelyany tesav, vor Nalband Atuny teghum pind e nstel, isk nerkayacumn el mnacel e terat, stipvac katarec Otelloyi verjin menaxosutyuny, hanec sury, gochec: «Aha ayspes» ev zarkvac ynkav getnin։ Nalband Atuny zarmanqic plshec achqery, anmegh-anmegh nayec dahlitchin u asac.
- Pah, qu shary ktrvi, ha...

Ayspes avartvec Nalband Atuni, Otelloyi ev Dezdemonayi patmutyuny։ Avartvec... Che, chavartvec։ Amboghj mi amis Lernakertum ayd masin ein xosum ev cicaghum։
Asum en: hajord ory Nalband Atuny motecel e Abelyanin u harcrel.
- Uremn ed Otellon hayacac arab e։
- Che, mavr e։
- Mavrn inch e։
- Cegh e։
- Isk ed sirun kniky francuz e, te ingliz։
- Isk inchu francuz kam ingliz։

- Es el ed em asum eli, ed em asum։ Ba francuzi kniky arabi vra ser kkapi... Uremn ed bolory stic sarqac baner en...
- Ha, sarqac։
- Ba Ed vov E sarqel։
- Sheqspiry։
- Sheqspirn vov E։
- Angliaci E։
- Pah, dzer inchn asem։ Ed inchi mer hayeri ghortic sarqac banery toghel, angliacu stic sarqac baneri etevic eq ynkel։

U Abelyany qah-qah cicaghel, dzerqy drel E Nalband Atuni usin ev asel.
- Hama du El hetaqrqir mard es, ha... Ay tnasheni nalband, qich Er mnum Ed knka pattcharov indz spaneir։
- Vay, qu cavy tanem, ynker Abelyan, indzanic ho ches neghacel։
- Che, chem neghacel։
- De vor ches neghacel, gnanq mi-mi tas aragh xmenq։
U Nalband Atuny mecahrchak Hovhannes Abelyanin hravirel e irenc tun, bazhak-bazhaki xphel, asel.
- Axper Abelyan, qo ed shnorhqi kenacy։ Qo ed bac tchakati kenacy։ Qo ed Dezdemoni kenacy։ Qo tatroni kenacy։ Qani Nalband Atuny sagh e, Lernakerti drnery qo araj misht bac klinen։

Hovhannes Abelyany datarkel e bazhaky, xoramank-xoramank nayel Nalband Atuni achqerin, lurj-lurj harcrel.
- Axper Atun, drustn asa, ho ser ches kapel en sirun knka vra։
- Inch sirun knik, - mtam chi haskacel Nalband Atuny, phordzel e xosqy shur tal.- mi-mi tas el chxmenq։
- Xmely: kxmenq, menak drustn asa։ Dezdemonayin siraharvel es։
- Dezdemony vov e։

- Xosqd inchu es ktury gcum, achqericd erevum e...
- Axper Abelyan, ed inch arabayi shar e։
- Che, tchishtn asa։ Ba el vortegh mnac mer axperutyuny։
Nalband Atuny erexayi pes karmrel e, nayel des u den u vizy xeghtch-xeghtch crel.
- De lav eli, axper Abelyan, esqan tarva pahac aburs inchi es taphum։ Mi qar du dir ed bani vren, mi qar: es, mi qar: mer Catury, mi-mi qar el: mer lernakertciq, menak ashxarhov mek chaneq։



NEP

NEP-y, Aleqsani aselov, nshanakum e: nor tntesakan qaghaqakanutyun, Phosti Madati bacatrutyamb: «Hla spaseceq, nor platformi verjn urish ban e durs galu», yst Duqan Sedraki: «Asum ei, che, ashxarhn espes chi mna», Galife Gugushi xelqov: «Tgha es, takd u gluxd lcru» ։
(Usta Caturi oragric)

Aysor: aha menq hamardzak
parzum enq nep,
Vor imananq vov e mer dem «
vov e mez het։
(Xosq anhayt banasteghci)


Isk Mambre Xabardanovichy vochinch el chasac, vorovhetev nax na voch te xosqi, ayl gorci mard e, ev heto el: ir mtqery bardzradzayn artahaytelu sovorutyun chuni։
Na ayd ory artnacav bardzr tramadrutyamb, trashvec, Heriqnaz Arnavudovnayi ayty hamburec, durs ekav phoghoc։ Heriqnaz Arnavudovnan nayec amusnu etevic, qrtmnjac dzhgoh. «Hoghem gluxd, gishernery bardzy grkum: xrmphacnum e kusht kerac arji nman, cereknern: indz mity gcum» ։
- Bari luys, Mambre Xabardanovich, - nran arajiny voghjunec Galife Gugushy, - lav baghnis unem, hameceq։
- Mecapes shnorhakal em, - patasxanec Mambre Xabardanovichy, - es hima shat karevor gorcer unem, ushanum em։

- Bari luys, Mambre Xabardanovich, - erktakvec Merel loghacnogh Mangasary։- Inchpes e hayr Xabardani tankagin aroghjutyuny։
- Hianali։
Merel loghacnogh Mangasary honqery kaxec u hayhoyec mtqum. «Qavtary pind tchakat uni, voty dem e arel, chi uzum mernel» ։
- Bari luys, Mambre Xabardanovich, - Duqan Sedraky cucamatov netec tevery pokac tchantchy, vizy erkarec։- Ba vor asum em ashxarhn espes chi mna...
- Bari luys, Mambre Xabardanovich, - xxunji pes gluxn ir xcikic hanec Bzhishk Sermaqashyany։- Glxacavi hianali haber unem։

- Harganqneris amenahavastiqy, - bardzragoch voghjunec Simon Sarxoshyancy, - deh, inch kaseq, hargarzhan Mambre Xabardanovich, dzez chi tvum, vor zhamanaknery noric phoxvum en hogut mez։
- Hnaravor e, - Mambre Xabardanovichy aragacrec qaylery, chcankanalov zruyci brnvel Simon Sarxoshyanci het։
Bayc Varzhapet Simony iskuyn hasav nran, brnec tevy.
- Nereceq, Mambre Xabardanovich, mi ban piti xndrem։
- Inch ka։
- Inchpes asum en: es phoghi xist tagnap em zgum, ete hnaravor e, hanun mer barekamutyan...

- Isk ayn partqern vov piti veradardzni։
- Nereceq, indz tchanaparhacaxs e harkavor, vaghy piti meknem Mijin Asia։
- Bari tchanaparh։
Simon Sarxoshyancy uzum er nran mi lav shshprel: burzhuakan tzruk, hla spasir, bolsheviknern aynpes tozd qamun tan... Bayc lezun pahec atamneri tak, cher uzum tchanaparhveluc araj bolor kamurjnery varel։
- Voghjuyn Mambre Xabardanovichin, - ir qrqrvac aparat-arkghi koghqic dzerqr patetik tonov araj parzec Foto Gavrushy։- Erb kbarehatcheq lusankarvel yntanyoq handerdz։

Usta Catury sovorakani pes ir gorcin er, Nalband Atuny hima el Zhamkoch Manasin toghel, brnel er Merel loghacnogh Mangasari odziqy: «Yani pheshakd merel loghacnely chi... Yani du el qez mard es hashvum» ։
Mambre Xabardanovichy phesayi: Poghosi het pind er xrovel, asel er: es voch Poghos anunov phesa unem, voch el Olya anunov aghjik։ Na achqi pochov nayec shikacac erkati het kox brnac phesayin, sirty phaphkec։
- Mer tgha, Olyan inchpes e։

Poghosy erkaty tshshacrec jri mej u patasxanec.
- Olyan lav e։
- Cheq galis, cheq gnum։
- Chenq galis, chenq gnum, - Poghosy zhptac qti tak։- Axr inchu ganq, inchu gnanq։
- Neghacac eq։
- Che mi։ Umnic ev inchi piti neghanam։
- Lav, es gorc unem, heto kxosenq։

Mambre Xabardanovichy vitchelu tramadrutyun chuner, na gorci mard e, nra hamar karevory ev glxavory ayn e, vor karoghana et berel ir naxkin pharqy։ Aghyusagorcarani koghqin kkaruci kahuyqi fabrika, Mec meydanum kunena ir grasenyaky, heto kbardzrana ev tqac kunena ayd Gugushi, Sedraki, Gavrushi... ayd charchineri, ayd chaxkalneri, ayd qndzrotneri vra։ Zhamanaky hima xosum e Mambre Xabardanovichi ogtin, harkavor e shtapel, shtapel, noric shtapel։
Shinutyuny, vori tchakatin mi zhamanak grac er: «Dury bac, ker xorovac» , ev erb xorovac utelu axorzhakov Zhamkoch Manasy dury bacec, ayntegh arden mknern ein parum, - hetagayum dardzav manr-munr apranqneri maghazin, 18 tvakani verjerin, Galife Gugushi ev Mushegh Chanchaxovi hamar janqerov: klub։ Inchu Tiflisy, Baqun, Erevany, Shushin klub kunenan, Lernakerty: voch։

Da cxic sevacac paterov, negh lusamutnerov erkaravun mi otax er, vortegh amen ereko Lernakerti nshanavornery tught ein xaghum, zarer glorum u qnnarkum zanazan harcer։ Erb Tarxan Terxashyann u Mkr. Sazandarovy haytnvecin Lernakertum, Galife Gugushy orakargi mej mtcrec Terxashyani tchrtchran sapognery ev Mkr. Sazandarovi balgarski taqtegh qity։
- Lernakerti patmutyan mej aydpisi qit chi eghel ev chi lini, - asum er Galife Gugushy։- Lernakerty piti hpartana, vor Sazandarovi nman mardy dardzel e ir orinakan bnakichy։

Ayd ory Galife Gugushy erku bazhakic heto phaphkel ev mom er darel։ Na asac, vor inqy kamavor kerpov NEP-i cavy tanum e, ev vorovhetev da shat mec erevuyt e Lernakertum, xostanum e shutov ir baghnis-hamami tchakatin xphel nor cucanak: «Nor erayi paghnis» ։
Aha ayd zhamanak el bacvec klubi dury ev erevac Mkr. Sazandarovi bulgharakan taqteghy։ Galife Gugushy layn taracec tevery, xonarhec gluxn u asac.
- Mkrtich Sazandarov, es qo bolgarski taqtegh qti cavy tanem։ Te chtanem, hazar amot indz։ Ayd qity vor imy liner, cirkum bol-bol phogh kashxatei...

Mkr. Sazandarovy, ayd tgety, ayd voghormelin, vor partavor er qaghcr zhptal Galife Gugushin, asel: shnorhakal ev zgacvac em, vor im qti masin aydpisi mec karciq uneq, votnaharec qaghaqavarutyan tarrakan normery ev aptakec Lernakerti parcanq Galife Gugushin։
Lernakerti yntir hasarakutyan nerkayutyamb aptakel Galife Gugushin, da arden anpatvutyun e ev pazor։ Bayc Gugushy namusov mard e, glxin knka lachak cher kapel, vor kul tar ayd ahavor viravoranqy։ Na brnec ir axoyani useric ev glxov, inchpes Duqan Sedrakn e vkayum: bashkoy tvec։

- Vor bashkoy tvec, - hastatum e Merel loghacnogh Mangasary, - es Mkrtich Sazandarovy parki pes phrvec hatakin, dardzav loghacman entaka merel։
- Es vor tatron em asum, duq kino haskaceq, vor kino em asum: cirk haskaceq, vor cirk em asum: inch uzum eq haskaceq, - patmum e Usta Catury.- Vonc vor Charli Chaplini lazat banery։ Sagh Lernakerti xalxy havaqvel u tamasha er anam։ Ski Xananda Shashayi hamergin edqan mard cher galis։ Gugushs vorn e, shan tghan aslan er ktrel։ es Terxashyany gluxy bardzracrec, Gugushs sra karkazhin: dyraxk։ Duqan Sedraky kotrac gdali pes mej ynkav, Gugushs sra glxin: shyraxk։ Merel loghacnogh Mangasary berany bacec: tyraxk։ De hima ekeq dzer merelacunery tareq։

Erb Poghosy kapy ktrac nepmanakannerin durs arec klubic, vetchy borboqvec mec ynkuzenu tak։ «en ashxarhy gnacac, et ekac» Mkr. Sazandarovy iskapes cucadrec ir artakarg taghandy ev apacucec, vor inqy voch miayn mec qti, aylev hoyakap hayhoyanqneri varpet e։ Na hayhoyum er chaphazanc patkeravor, epitetnery ogtagorcum teghin u dipuk ev anum aynpisi hamematutyunner, vor nuynisk Foto Gavrushy knaxandzer nran։
- Galife Gugush, du rusi zhami pati takin ppzac angliakan buldog shun es։ Havlabari quchequmy molorvac meymuni tandzraguyn tesak... Dabaghic ynkac vochxari vordnac u pighecnac ktchghak... Du mard ches, ayl mardkayin kerparanqov voghormeli mi pochavor, vorin Charlz Darvinn anvanel e kapik։ Du atamnery taphac himalayan sapatavor ughti qurak ev anapatum satakac zolavor gorti dzag es...

Galife Gugushy, vor qich araj aryuc er ktrel, mec bavakanutyamb yndunec Mkr. Sazandarovi beranic taphvogh lala-javahirnery, nuynisk qich er mnum huzmunqic artasver, sakayn tghamardu pes zspec iren, dzerqy drec krcqin u asac.
- Vay, es qo sobstvenni cavy tanem, Mkrtich Sazandarov։ Ara, du hrashq mard es, du mec, Charli Chaplinic el, Tarxan Terxashyanic el, Karkaz Lernakertcuc el mec mard es։ Ev es, anapatum satkac tchermak zolavor gorts, minchev hima ayd chem haskacel։ Te sranic deny qo tanin ttu asem, hazar amot indz։ Te sranic heto baghniss mtnes, qezanic mi kopek vercnem, Nalband Atuni shan koghqin ppzem u Merel loghacnogh Mangasari vren hachem...

Mambre Xabardanovichy, inchpes arden verevum asacinq, gorci mard e, ays zavzakneri, beranbacneri, antashneri u sandzardzakneri het votq meknelu iravunq chuni։
Erkar yndmijumic heto aghyusagorcarany cux arec, huncac kavy shikacav, dzevaphoxvec u dardzav aghyus, apa sksec gorcel tabureti fabriky, dra koghqin «Patvernerov glxark» -y ev, verjapes, Mambre Xabardanovichn er, vor Lernakertum arajin angam bacec «Papiros-tambaqi-mushtuk-chibux» xanuty։

Tchisht e, lurer taracvecin, vor ibr Mambre Xabardanovichy tambaqu het tbghlu choracac terev e xarnum, nra artadrac taburetnery mi shabat el chen dimanum, vor ibr Heriqnaz Arnavudovnan amen or: kesorin, tchipotov cecum ev ankyun e kangnecnum ir kesrayrin, te ibr Mambre Xabardanovichy amen ereko ir harazat hor vra gorum e: «Verjapes inchu ches uzum patvov satkel, qavtar ghuzghun» ։ Bayc ayd ameny datark baner en, aysinqn xalastoy krakocner, vor Mambre Xabardanovichy akanji etevn e gcum u qti tak cicaghum։
Bayc teghi unecav phoqrik mi depq, vorn, inch xosq, cher karogh pativ berel Mambre Xabardanovichin, mi mardu, vor anzugakan amusin e, hianali hayr, lav yntaniqi hrashali zavak։

Mi tot or, erb hognac u bezarac Lernakerty gluxy drel zov antari cocum ev hangist u hamachaph nnjum er, ceruni Xabardany: Mambre Xabardanovichi hargarzhan hayry, bardzracav Duqan Sedraki xanuti ktury, zgestnery cucadrabar mek-mek hanec, netec phoghoc, ktri cerin kangnec merkandam u xzvac basov gorac.
- Ay xalx, es Hisus Qristosn em, harutyun em arel, ekeq tamasha....
Ev cndac cerunin sksec parel, chnayac Astvacashnchi voch mi Ejum xosq chka ayn masin, vor Hisus Qristosy xachveluc araj par E brnel merkandam ev ayn El Lernakertum: Duqan Sedraki xanuti ktrin։ Uremn, yst cndac Xabardani, Qristosy erku angam E xachvel, mi ban, vorin chi karogh havatal nuynisk Zhamkoch Manasy։

Jahelnery hrhracin, kanayq shur tvecin irenc eresnery, ayri Susambary chors angam xach hanec demqin u netec.
- Vuy, hoghs qavtar glxid, ba du ski abur chunes։
Da ceruni Xabardani verjin parn Er։
Erb lernakertciq harganqov u patvov cerunu diaky pah tvecin hoghin, Galife Gugushy merelahacin bardzracrec bazhakn u asac.
- Xabardan Habudovichi cavy tanem, aprec mec kyanqov ev ir geghecik mahov zardarec mer Lernakerty։ Erani nran, vov ir mahic araj kkaroghana parel aynpes, inchpes ayd imastun cerunin Er parum Duqan Sedraki xanuti ktrin։ Xabardan hayriky zhoghovrdakan mard E։

- Ba vonc, - kotrac gdali pes mej ynkav Duqan Sedraky։- Mard zhoghovrdakan piti lini, inchpes, orinak, es։ Ayd vor himary ktogher, vor merkandam mardy pari ir ktrin, bayc es togheci ev da mec pativ E indz hamar։ Xabardan hayriki shat tankagin kenacy։ Lazat mard er ev lazat-lazat el merav։ Oghormi iren։
Isk Merel loghacnogh Mangasary xist neghacav, vor ir kenacy moracan, neghacav naev nra hamar, vor Mambre Xabardanovichy cerunu hin zgestnern Er tvel iren, vorpes merelaloghaci vardz։

Phoqrik oghaknery mianum irar, darnum en mec shghta։ Mambre Xabardanovichi karciqov: karevory shghtayi cayrn e։ Ayd shghtayi cayry aghyusagorcarann e, vor ir dzerqum piti amur paher։ Ayn artely, vor himnel e Catur-Atun-Poghos eryaky, aghyusagorcarani koghqin vochinch E։ Bayc, aynuamenayniv, arteln u artelakannery sghocum en Xabardanovichi ugheghy, ev na amen or nuyn harcn E talis iren: «Axr sra verjn inch klini» ։
Klubum teghi unecav zhoghov, ev ayd zhoghovin chhravirvec voch Mambre Xabardanovichy, voch Galife Gugushy, voch Tarxan Terxashyany, voch Mkr. Sazandarovy ev voch El Duqan Sedraky։

Zhoghovum xosecin Phosti Madatn u Usta Catury, rus Matveyn u Nalband Atuny... Duqan Sedraky, vor kangnel Er klubi dran etevum, ir akanjov lsec, te inchpes Aleqsany asac. «Ynkerner, sa kapitalizmi mnacukneri zhamanakavor ashxuzhacum E։ Sra verjn El ktanq։ Menq Lernakertum piti himnenq mer artelnery... Isk hima mi qani xosq kooperaciayi masin...» ։

Duqan Sedraky chhascrec minchev verj lsel, vorovhetev ayd pahin Matveyy bacec dury u votqov tvec nra phaphuk teghin.
- Pashol ti von, merzavec։
Hajord ory klubi patic kaxvac Er ayspisi mi chaphaco koch.
Togh chqven-korchen
Mambre u Terxash,
Hima mer kochn E:
Hpart qaylov marsh։
Menq enq Lernakerti
Iskakan tery.
Korchi vashxarun,
Kecce artely։

Mambre Xabardanovichi marmnov ahegh sarsur ancav, mejqy henec Artushi varsaviranoci patin, vor chynkni։ Varsavir Artushy nersum zruyci er brnvel Foto Gavrushi het. «Ha, im arevy, - asum er, - vorqan mtacum em, es artely xelqi motik ban e։ Vor artel darnanq, irar tikunq linenq, mer koghqovn vov piti ancni» ։
Mambre Xabardanovichy sharunakutyuny chlsec, ancav darbnoci koghqov, qaylern aveli aragacrec, tun hasav antramadir, parkec u qrtnec.
- Banka kpcnem, - Heriqnaz Arnavudovnan dzerqy drec amusnu tchakatin.- Vuy, kraki pes varvum e։
- Mrsum em, - Mambre Xabardanovichy mshushvac achqerov nayec knojy։- Mrsum em...
- Doktor Sermaqashyanin kanchem...

- Chem uzum։ Es curtn urish curt e, buzhum chka։
- De lav, erexa ches։
- Artely mer tuny kqandi։ Ha, kqandi։ Durs e galis, vor es geti vra nstel, alyur em maghum։ Galife Gugushy, Varsavir Artushy, Foto Gavrushy nuynpes artel en grvel։
- E, du el grvir։
- Inch grvem, artel, - Mambre Xabardanovichy tiknec bardzin, - grvem, ha, grvem... vor unecvacqs qamun tam... vor du el lrbutyun anes։ Uzacd ed chi...
Na chlsec, te kinn inch patasxanec, ev amboghj gisher taqutyan mej zarancum er.
- Artely, artely tuns kqandi...




PLATFVoRM, PLATFVoRM...

Chem haskanum, te es Lernakerti bany inch klini. voch gyughi nman gyugh e, voch avani nman avan, voch el qaghaqi nman qaghaq... Hin Lernakerty kamac-kamac nahanjec, mejqy dem arec Vararakni dzori beranin, asac: spaneq el, teghics sharzhvoghy chem։ Asac: duq edtegh apreceq nor kyanqov, togheq es estegh hin kyanqov mernem...
(Usta Caturi oragric)


Lernakerti het nahanjec Duqan Sedrakn ir xarxlvac xanuti shenqov, ginu datarkvac takarnerov: Darnacac nahanjec: Mi glux hayhoyum er Simon Sarxoshyancin, vor hima aprum e vov giti vortegh, ev voch mi tught chi grum: harcni ir zinakci vorpisutyuny...
Nahanjec naev Tarxan Terxashyany, xoracav dzorum, amur cankapat qashec, ev vorpeszi Duqan Sedraki eresy chtesni, chlsi nra cghrtocy, (vay, kamersant-kamersanti tgha) tan drnern u patuhannery bacec depi arevmutq u mtacec. «En arevy, vor arevelqic e durs galis, halbat mi or el arevmutqic durs kga» ։
Heto Tarxan Terxashyany zor tvec ugheghin ev gtav, vor ashxarhum mi nor nep el klini, noric xanut kbaci, kapri aghavari։

Nep cheghav։ Tchrnchacin meydani phaytashen u kavashen tnery, bardzracav tandzr phoshi, Duqan Sedraky dzoric vizy erkarec, Tarxan Terxashyany vizy erkarec, erku anhasht tshnaminery atelutyamb nayecin irar ev hamarya miasin gochecin.
- Qaghaqy qandum en։
Ev vorovhetev qaghaqy qandum en, isk irenq el bazhanelu ban chunen, atelutyuny kamac-kamac nahanjec, u irenq el chimacan, te inchpes hashtvecin, dardzan nax hin canotner, heto mterimner u barekamner։ Tarxan Terxashyany hanec nepi zhamanakic mnacac hnamash kepin u xosec։ Asac: Aleq Bartughyany zhoghov e arel u ed zhoghovum asel: «Mer platformy hima nor platform e» ։

«Platformy» Duqan Sedraki gangi mej chteghavorvec, mtqum mi qani angam krknec, «platform, platform, platform» ancanot bary mtqum xaxalec, maghec, camcmec u bacatrec.
- Urems dranq voroshel en Lernakerty qandel, teghy platform shinel։
- Platform, - Mkr. Sazandarovy Varsavir Artushi acelu tak aynpes sharzhvec, vor otcharvac vrdziny xckvec nra qtancqy.- Asum es platform, eli... Isk ayd platformy menak Gharabaghi hamar e, te mezhdunarodni...
- Mezhdunarodni e, - Varsavir Artushy maqrec nra qtancqy, - banvor dasakargi hamar e։ Es el em banvor dasakarg։ Galife Gugushy: nuynpes։ Isk du Tarxan Terxashyanic kaperd xzel es։

- Tarxany zhulik e, aghves e Tarxany, padlec
- Erevi phoghery havasar chi kisel։
- Es tuqel em nra phogheri vra։
- Tuqel chi, tqel e, - ughghec Artushy։
- Togh qo asacov lini: tqel em։ Ed platformy shut klini։
- Aleqsann asum e: klini։
- Togh lini, indz inch, es el em banvor dasakarg։

Isk Tarxan Terxashyani hamar, vor platformy voch ayl inch E, ete voch nepi nman mi ban, harganqov nayec Duqan Sedrakin u glxov havanutyan nshan arec։ Duqan Sedrakn el voroshec ir giteliqnerov aveli zarmacnel nepmanakanin u hishec Simon Sarxoshyanci «ahavasiky» , kpcrec ayn platformin u hamozvac tonov hastatec.
- Ahavasik, platform...
Platformy Phosti Madati hamar ayn zarmanali sarqern ein, vor berecin Baqvic, asacin: telefonner en։ Phosti pet Karapetyany pttec phoqrik brnaky, lsaphoghy seghmec akanjin, asac: «Alo, alo... Qarashen, lsum es» ։ Qarasheny lrum er, ev phosti pet Karapetyany kargadrec: «Bjijneri qartugharneri zhoghov e, ynker Araqelyanin ugharkeceq» ։

Erekoyan Phosti Madaty akanjy hpec ayd phoqrik arkghin, dzayn chhanec։ Pttec brnaky, vercrec ynkaluchy, hakarak koghmi vra seghmec akanjin u gorac. «Qarashen, alo... Ara, ynker Araqel, ed inchi dzaynd nerqevic e galis» ։ Ayd pahin ners mtav Duqan Sedraky, votqi cayreri vra motecav, inqn el dem arec akanjy։
- Xangarum es, - Phosti Madatr volorec achqern u sharunakec heraxosazruycy.- Asum em: dzaynd telephoni en mi koghmovn e galis... tars em brnel, - ynkaluchy shur tvec։- Ha, hima iskakanic alo...

Heraxosavaruhi Tamary tchanachec Phosti Madati dzayny, hup tvec shrtunqnern u patasxanec.
- Inch Qarashen, sa Moskovn e, Moskovy lsum e։ Madaty shphotvec, bayc chkorcrec iren.
- Moskovn e... Alo, Moskov, Lernakertic e... Lsum es։
- Lsum em, lsum em։
- Mez bol-bol cement e harkavor, truba e harkavor, en luysi stancu hamar sarqer en harkavor... Alo, lsum es։
- Lsum em, el inch e harkavor։
- Sholki nor phabrik enq karucel, gites։
- Gitem։

- Ed phabriki hamar nor charxer en harkavor։ Ynker Bartughyann asel e: ed banery Moskovy piti ugharki, inchi cheq ugharkum։ Alo, lsum es։
- Lsum em։ Isk dzez mot gorcern inchpes en gnum։
- Shat lav en gnum... aysinqs: platformov...
Heraxosavaruhi Tamari hamar «platformy» ancanot bar Er, shrjancec.
- Alo, alo... xosoghn vov E։
- Phosti Madatn E։
- Uremn, ynker Phosti Madat, dzer patvery katarvac E։ Ctesutyun։

Phosti Madatn ynkaluchy kaxec, phqvac-phqvac gnac-ekav u kangnec Duqan Sedraki dimac։
- Hy, tesar։
- Halal E, axper... Ba sranic heto qez het xosel klini... Bayc ed platformn inch ban e...
- Platformy chgites, - Madaty cicaghec, - minchev hima ed hasarak bany chgites։
- Chgitem, axper։
- Ba inchu chgites։ Inchu urish baner gites, bayc mer harazat platformy chgites։ Vor chgites, inchu es mtel xorhrdayin phosty։ Gna Foto Gavrushi mot, togh bacatri։

Foto Gavrushy nor aparat er stacel, tramadrutyuny bardzr er, Duqan Sedraki harcin chaphaco patasxanec.
Hin ashxarhy qandel enq,
Cmphornerin bantel enq,
Platformy shen kena,
Xorhrdayin artel enq։

Erb mi shabtic heto apaga hidrokayani sarqery Evlaxic teghaphoxecin Lernakert, Phosti Madaty phoshi bardzracnelov gnac Usta Caturi mot u harcrec.
- Usta Catur, hima es inchpisi tgha em։
- Aysinqn: vor koghmani։
- Platformi koghmani։

- Platformi, - Usta Catury manr-manr cicaghec: - Axper, Es inch ban E, Tarxan Terxashyann E xosum: platform, Duqan Sedrakn E xosum: platform, Nalband Atuny mi glux: platform, platform, platform... Lav, mi chimananq, te inch ban E Ed platformy։
Tarxan Terxashyann asac: platformy nepi mi nor tesakn e, Duqan Sedraky chhamadzaynec nra het. «Platformy, - bacatrec na, - ahavasik, da henc inqy platform e, der mi ban el aveli» ։
Nalband Atuny nayec Phosti Madatin.
- Ba lav, mi chimananq, te ed platformn inch ban e...




VAVERAGRUTYUN

Lernakerti zhoghovurdn ir achqov iskakan avtomobil tesav։ Phosti Madaty nor platformov tchar asac, Xananda Shashan ed avtomobili vren nor erg ver kalav։
Mashinen ekav, yaro jan,
Aknery manr, bernery canr,
Ari, mi gna, ari, mi gna,
Ekel es, mna…
Ed nshanavor ory Habunc Ghushin juxt erexa berec, tghayi anuny Avtomobil drecin, aghjka anuny: Mashine։
(Usta Caturi oragric)


Lernakerty qaghaq E, te gyugh։
Mer dzerqi tak E Heghkomi naxagah Aleqsani hashvetvutyuny, vortegh grvac E. «Lernakerty mi vayr Er, ur averakneric baci urish vochinch chkar, hat u kent mardik stverneri pes Ein erevum phoghocum» ։
Isk vortegh gnacin Mambre Xabardanovichi erkharkani tunn u aghyusi gorcarany, Galife Gugushi paghnisn u Varsavir Artushi «Varsaviranoc-Dallaqxana-Parikmaxterski» -n, klubn u Duqan Sedraki xanuty, inchpes naev Bazar-Lernakertn u Tarxan Terxashyani govakan maghaziny։ Inchpes eghav, vor ayd ameny dardzan averakner։

Havanakan E, vor Mambre Xabardanovichy Lernakertic clkeluc araj averak E dardzrel ir aghyusagorcarany ev erkharkani tuny։ Ayd masin Usta Caturn ir «Oragrum» vochinch chi hishatakel, isk Nalband Atuny hetagayum mez het unecac zruyci zhamanak asel E. «Ed nepman ghurumsaghnery verjum shat vnas tvecin mer gyozal Lernakertin» ։
Isk ayd tari Gharabaghum aynqan phoshi chkar, vorqan miayn Lernakertum։ Nalband Atuny votqy dnum er getnin: phoshi er։ Beghery shoyum er: phoshi er։ Arxalughy taph er talis: phoshi er։
- Axper, - asum er, - es eser-meseric, hnchak-mnchakic mi kerp azatvecinq, ba es phoshuc vonc azatvenq։

Ogostosin Duqan Sedraky semichka er vatcharum։ Shutov Merel loghacnogh Mangasarn el sksec semichka vatcharel։ Semichkayi arevtury vogevorec naev Mkrtich Sazandarovin, apa Galife Gugushi Tamamin u Motal Minasin։ Mec meydany Duqan Sedrakinn er, rusi zhami duzy: Tamaminy, bazary patkanum er Mkr. Sazandarovin։ Motal Minasy tegh chuner, bnakaly korcrac havi nman des u den er vazum u hayhoyum. «Tu, es dzez mard asoghin... Sagh teghery vercrel en, karces irenc het gerezman piti tanen» ։
- Hing semichkavatchary Lernakerti hamar shraylutyun e, - boghoqec Mkr. Sazandarovy ev ancav bovac egiptacoreni vatcharqin։
- Lav xambar, Tiflisi xambar...

Duqan Sedraky karces dran er spasum, inqn el ancav egiptacoreni vatcharqin ev eghav turudmphoc։
- Merzavec shanordi, inchu qo axorum ches zrrum, - bghavec Mkr. Sazandarovy։- ed el nep-i zhamanaknery chen, te inch uzes: anes։
Tarxan Terxashyany kamersant er, dardzav arajin kargi spekulyant։ Vov kmtacer, vor Tiflisum paghpaghak ka, ev ayd paghpaghaky hatuk arkghnerov kareli e teghaphoxel Lernakert: vatcharel։ Terxashyany phogh ashxatelu dzevy giter, ev na ays angam hrazharvec Sazandarovic u gorcynker yntrec Motal Minasin։

- Marozhni, perozhni, darozhni, - kanchec Motal Minasy։ Na perozhnin u darozhnin avelacnum er parzapes hangi hamar, ev achqacaki tghan, vor ankushti mekn er, graz brnec Mkr. Sazandarovi het, miangamic qsanhing paghpaghak kerav, bayc chmarsec. aynpes er doghacnum, atamnery xphum irar, Merel loghacnogh Mangasary qich er mnum hrtchvanqic tchchar. «Ara, el um es spasum, merir eli, merir, mi enpes loghacnem, vor qefd ga» ։
Motal Minasy mi shabat tanjvec։ Bzhishk Sermaqashyany znnec hivandin u asac: datelov ayn banic, vor hivandy doghacnum e, uremn uzhegh mrsel e։ Sakayn elnelov ayn hangamanqic, vor stamoqsic inch vor heghuk e bac toghnum, voch ayn e: kat e, voch ayn e: shmat, uremn kareli e asel, vor da phorlucutyun e։

Bayc sharunakenq mer patmutyuny։
Duqan Sedraky voroshec Gorodovoy Antoni orinakov kaxvel, toky phtac durs ekav ev mi koghmic el Noyemy dzeny gluxy gcec, te: hay, haray, Sedraks dzerqic gnac, haseq։ Tu, lachar, mard kargin mernelu iravunq el chuni։
Lernakertn aprum er ir sovorakan kyanqov, erb teghi unecav voch sovorakan mi depq։ Phoshu kciky etevic qarsh talov, phnchalov, tnqalov hraparak xuzhec Lernakerti arajin avtomobily։
- Mashinen ekav, - irenc ktric ckltac chors angam psakvac ev chors angam bazhanvac (ete Bzhishk Sermaqashyanin el hashvenq) Susambary։- Ay xalx, achqnerd luys, mashinen ekav։

Mashinen hraparakum erku ptuyt gorcec, erku tonna phoshi erkinq hanec, phrtphrtac u kangnec։ Shofery Lazgunc Stephann er, durs ekav avtomobilic, taph tvec shoreri phoshin u xosec.
- Hama qaghaq eq pahum, ha, sagh phoshi e։
Phosti Madaty Lernakerti nshanavor tcharaxosy, vor verjin zhamanaknery sksel er qaghaqakan bararanner usumnasirel, voroshec ogtagorcel pateh aritn u tchar asac.
- Ynkerner, aysor mez hamar eqspromt or e։ Menq vstahoren ev ansheghoren, sheshtakioren jaxjaxecinq oportunistneri dogmatizmy։ Hapa nayeceq, Lernakerty, burzhuakan naxkin qaghaq kochvacn aysor avtomobil uni...

Aynuhetev hretory xosec ayn masin, vor gitutyunn u texnikan zarganum en mec aragutyamb, xarxlvel en burzhuakan antogonistakan kargery, minchev verj payqary sheshtakioren piti sharunakel nacionalizmi u dogmatizmi dem։
Phosti Madati tchary mec azdecutyun gorcec lernakertcineri vra ev qich anc lusankarchakan arkgh-aparaty hraparak qarsh tvec Foto Gavrushn u dzerqy bardzracrec.
- Moment, nkarum em։
Aparaty chxkac, Nalband Atuny nkatec Tarxan Terxashyanin u Mkr. Sazandarovin, maty atrtchanaki phoghi pes tnkec u krakec.
- Duq upurtunistner eq, menq: avtomobilistner։

...Uremn ayspes, nax heraxosy mutq gorcec Lernakert, heto ayn patmakan avtomobily, voric aysor dzhbaxtabar vochinch chi mnacel, aynuhetev Mkr. Sazandarovi gramafony, kam inchpes Nalband Atunn e asum: tchlvstaphony։
Da mi hrashq gramafon er, erevi texnikayi naxaverjin kam ughghaki verjin xosqy, vorn aravotic minchev ush ereko nuyn ergn er xzxzacnum։
Gaceq teseq, vov e kerel zec,
Gacin tesan geln E kerel zec։

Bayc Mkr. Sazandarovi «texnikayi verjin xosqy» chdimacav qnnutyan, ir teghy zijec Tarxan Terxashyani Chanchax (Mushegh Chanchaxovi akanjy kanchi) anunov tutakin, vory gisher-cerek hayhoyum Er Duqan Sedrakin, Mkr. Sazandarovin, Galife Gugushin, Mambre Xabardanovichin, Heriqnaz Arnavudovnayin։ Hayhoyum er, inchpes amenaverjin xuligany ev aynpisi xosqer er asum, vor Heriqnaz Arnavudovnan matnery xrum er akanjnern u tchchum.
- Vuy, ayd Junglistanic phaxacy, ayd Tarxan Terxashyany es incher e sarqel։
Bayc aha ekav RADIVoN։

Che, nax Phosti Madaty ekav Baqvic, jaxjaxec Mkr. Sazandarovi burzhuakan gramafonn u Tarxan Terxashyani qaghqeniakan tutaky, koch arec: «Bolors mi mardu pes hayacqners teqenq depi radion» ։
Montyor Bagratn arajin radioaparaty kaxec Usta Caturi darbnoci koghqi heragrasyunic, Nalband Atuny akanjy hpec heragrasyunin, lsec lareri tzhzhocy, gluxn ororec.
- Dzeny galis e, menak chem haskanum, te inch lezvov e xosum։
- Pah, enpes el radio eq asum, - achqery tchptchpacrec Duqan Sedraky։- Togh dzen hani eli, ba inchi dzen chi hanum։
- Te dzen hanec, - xosec Galife Gugushy, - Mec meydanum kkangnem ev shan nman khachem։ Te chhachem, hazar amot indz։

Ev hankarc tarorinak aparaty tshshac u sksec xosel.
- Xosum e Moskvan...
Sazandarovy nayec Galife Gugushin ev nra hayacqn asum er: um es spasum, gna Mec meydanum kangnir ev shan nman hachir։ Duqan Sedraky nayec aj u dzax ev, votqery qarsh talov, toghec asparezy, isk Tarxan Terxashyany tevqov maqrec tchakati qrtinqn u mrltac.
- Daaa...




YNKER LIKKAYANY

Apris, ynker likkayan,
Ham es dardza graget,
Ham el azin u ayan։
Nalband Atun


Poghosy akumbi tchakatic lozung kaxec: «Korchi angragitutyuny, kecce Likkayany» ։ Verjin bary mecatarov er grel ev erevi dra hamar el Nalband Atuny Stephanakerti arajin likkayani arajin usucchuhi ynker Verginein skzbum ynker Lixkaryan er anvanum։
Likkayany baceluc araj, akumbum mec zhoghov eghav, vortegh ynker Aleqsany xosec gragitutyan karevor deri u nshanakutyan masin, verjum koch arec: «Kecce hamatarac gragitutyuny։ Bolors depi likkayan» ։

Nalband Atuny kosht u kopit matnerov kavitchy seghmec grataxtakin, kavitchy phshrvec։ Matity seghmec tghtin, matiti sur cayry jardvec։ Taphov grichy tataxec tanaqamani mej, tanaqy caytec, keghtotec ir ev Usta Caturi dzerqery։
- Atun, mi qich kamac, - asac Usta Catury, - sa qez hamar boyaxani karas chi, tanaqaman E։
Ynker Verginen brnec Nalband Atuni dzerqy, zhptac qnqshanqov u asac.
- Varpet Harutyun, grichn aha ayspes en pahum։ Mi seghmir, azat, azat... De hima el du inqd phordzir։

Varpet Harutyuny minchev nkarec ir anvan skzbnatary, korav qaph u qrtinqi mej ev mtqum asac: «Lav e miangamic chors gomesh nalem, qan mi tar grem» ։
- Hima el «t» grir, - hushec ynker Verginen։
- Che, es ed tary chem gri, - gluxy sharzhec Nalband Atuny։
- Inchu։
- Axr, ynker Lixkaryan, es inchi piti ed Tarxan Terxashyani anvan tary grem։ Phis mard e։
Ynker Verginen cicaghec, aynqan geghecik cicaghec, vor erb Nalband Atuny nayec nra Tchermak atamnerin u zhptun achqerin, mtacec: «Lav aghjik e, mer Vardani hamar piti arnem» ։

Vardany Nalband Atuni krtser eghbayrn e, Lernakerti arajin inzhenery, vor nor elektrakayan karucelu harcov meknel er Moskva։
Usta Catury, Usta Poghosy, Phosti Madaty ev eli mi qani hogi achqabac sovoroghner ein, aysinqn: en glxic el grel-kardaln imanum ein, dra hamar ynker Verginen nranc miangamic phoxadrec chorrord dasaran։ Usta Caturn ir banimacutyamb mi erku glux bardzr er nuynisk Phosti Madatic. aynpisi harcer er talis ynker Verginein, vor Phosti Madati berany mnum er bac։ Asum er: ynker Vergine, axr ayd inchpes eghav, vor Pharizi komunan tapalvec։ Ba Fransiayi banvor dasakargn inch bani er։ Inch tarberutyun ka burzhuakan ev socialistakan heghaphoxutyan mijev, ev vorn e Plexanovi eakan sxaly։

- Mer Catury prophesori xelq uni, - hpartanum er Nalband Atuny։- Mi teseq inch e asum, e, eakan։ Es el pakas glux chunem, bayc shat aphsos, kyrts mi qich pakas e։
Ev na ir pakas «kyrty» lracnelu npatakov sksec aveli shat matitner u grchacayrer jardel։ Tany nran aghjikn er ognum, artelum: Caturn u Poghosy։ Patahum er, dasery sksveluc araj, akumbi bakic kanchum er.
- Aghji, Varsen։
- Lsum em, aper։
- Cavd tanem, en qity cur tari anunn inch e։

Nalband Atuny mi tarum sovorec aybubeni tarery, ev mi or ynker Verginen nra tevi tak mi hast girq tesav u harcrec.
- Varpet Harutyun, ayd inch girq e։
- Mer Vardani grqeric e, uremn ynker Karl Marqsn e grel, anuny «Kapital» e։
Ynker Verginen neroghamtabar zhptac.
- Varpet Harutyun, «Kapitaly» hima qez hamar dzhvar klini։
- Ba inchi mer Vardani hamar dzhvar chi։
- Vardany bardzraguyn krtutyun uni։

Qani vor xosq bacvec Vardani masin, Nalband Atuny nayec shurjy ev, inchpes likkayanum, maty tnkec ver.
Ynker Vergine, kareli e mi harc։
- Xndrem։
- Nshanvac es։
- Chem hascrel, - shiknec ynker Verginen։
- Ek mer Vardani het psakenq, ham indz dardzru hamatarac graget, ham: meronc:
Ynker Verginen cicaghec, ev qani vor geghecik er cicaghum, nra cicaghn anmegh aghjka cicagh er, Nalband Atuny chviravorvec։

Vardany Moskvayic veradardzav, shutov dzorum vorotac dinamity, Tarxan Terxashyany nayec Mkr. Sazandarovin u asac.
- Sksvec։
- Inchy sksvec, - bulgharakan taqtegh qity sharzhec Mkr. Sazandarovy։- Chlini te kriv e։
- Kriv e, en el tund kriv։
- Um dem։
- Im dem, qo dem, Mambre Xabardanovichi dem, Duqan Sedraki dem, Lernakerti dem։
- Es dzer cucakum chkam, - hersotvec Mkr. Sazandarovy։- Indz ed cucakic hanir։

Galife Gugushy dzori glxin kangnec, nayec zhayreri het krivs tvogh banvornerin u dardzav Duqan Sedrakin.
- Axr, cavd tanem, jric vonc karogh en luys stanal, esqan tari baghnis em pahel, inchi mi angam ed luysy chtesa։ Te ed bany glux ga, kgnam Mec meydanum kangnem, kovi pes barachem։
Ev luysy ekav u hasav Lernakert։ Stvernery kamac-kamac chqacan։ Mec meydanum erku haryur momanoc laptery tcharagec, ynker Aleqsany seghmec inzhener Vardani dzerqy, Usta Poghosy kardac ir votanavory.
Lernages, Lernages,
Sirts qez, hogis qez,
Mer sirun qaghaqy
Dardzel e mi partez։

Usta Catury ayd depqic mi shabat anc grec ir oragrum. «Lernagesi kanach-karmir luysi tak teghi unecav ynker Verginei ev Vardani harsaniqy։ Tamadan ynker Matveyn er։ Mer Atuni tramadrutyuny bardzracav, xosq xndrec u espisi mi votanavor ver kalav.
Vov karogh e hasnel mez,
Hima unenq Lernages.
Apris, ynker likkayan,
Ham es dardza graget,
Ham el azin u ayan։
Lernakerty banasteghcneri qaghaq e darnum» ։




INTERMEDIA

Tehranabnak Mihran Chanchaxovy, vordin Mushegh Dombazovich Chanchaxovi, nayec ashxarhagrakan qartezin, maty sharzhec Sev u Kaspic coveri, Qur u Araqs geteri aranqum, gtav Gharabaghy, bayc Lernakerty chgtav։
- Cerunin, - asac, - ir kyanqi verjin orerin erevi xelqy trcrel er. ashxarhum Lernakert anunov qaghaq chka։
Cerunin nra hangucyal hayrn er, Mushegh Chanchaxovy, vor mahvan mahtchum hatchax er hishum Gharabaghy ev vordun xorhurd talis: kgnas qo achqov tesnes Lernakerty... Partakan mnas, te chtesnes։

Angliaci mister Sengistoni tory: Charlz Sengistony, ir maraxlapat Londonum kardac papi hushery, ur grvac er. «Es Shushi qaghaqi blralanjic heraditakov tesa Lernakerty։ O qey, es ayn kdardznem im sephakan kalvacqy» ։
Charlz Sengistony qartezi vra gtav Kovkasy, apa Baqun, Erevany, Tbilisin, Batumin, Kirovakany, Leninakany, bayc Lernakerty chgtav, taph tvec dzerqy.
- Erevi hangucyali achqin e erevacel, - asac, - Kovkasum Lernakert anunov qaghaq chka։
Pharizum hratarakvogh hayatar mi tertum paron Silvesty handes ekav hodvacov, ur iren nerkayacnum er gharabaghaget։ Na yntercoghneri ushadrutyuny hravirec ayn phasti vra, vor Gharabagh kochvacy lernot mi erkir e, ur miayn aprum en xashnaracner, ev miak ptghatu cary ttenin e։

Mi zbosashrjik, vori papy eghel e naxkin lernakertci, tasniny kam qsan tvakannerin chvel e Gharabaghic: otar apherum baxt voronelu... Mi zbosashrjik, vori eraknerum hosum er gharabaghcu aryuny, bayc na chgiter, te da inch aryun e, votq drec mer hrashq hoghin, nayec shurjn u harcrec mi patanu, vor torn er Nalband Atuni te Usta Caturi.
- Nereceq, inchpes e kochvum ays qaghaqy։
- Lernakert։
- Isk vortegh e hin Lernakerty։
- Hin Lernakerty hangchum e nor Lernakerti votqeri tak... Duq inch eq korcrel hin Lernakertum։
- Im harazat papi votnahetqery։
- Cavum em, - patasxanec patanin, - du mer qaghaqum karogh es gtnel miayn nranc votnahetqery, vovqer hin Lernakerty dardzrel en nor Lernakert։




EPIKAKAN ANTRAKT

Aha ev yntercogh, menq etevum toghecinq hin Lernakerty ev hasanq nor Lernakert։ Da erkar u dzhvarin mi tchanaparh er, sakayn bolor depqerum mez hamar ughecuyc pharos er Usta Caturi hanrahayt «Oragiry» ev Nalband Atuni ayn mitqy: te mi ban, vor sksum es, piti verjacnes։ Guceev Usta Caturn ir «Oragrum» guynery xtacrel e mi qich, ev heghinakn el inch-or tegh zor e tvel ir erevakayutyany։ Bayc sharunakenq։

Lernakerty: careri, caghikneri, erg u cicaghi ays qaghaqn uni mutqi erku dur։ Glxavor mutqy sksvum e Baghen shenic, ur tchanaparhi xachmerukum kangnac e hska mi aryuc: qare patvandanin։ Erkrord mutqy skizb e arnum Maze kamrjic։ Aystegh voch mi Maze kamurj chka, koghq-koghqi erku larakoph kamurjner en, hin kamrji tak Gorodovoy Antoni gyoln e։ Lernakerti arajin ev verjin vostikany misht loghanum er ayd gyolum ev, asum en, mahic araj na ktakel er: erb shunchs phchem, atchyuns khandznenq Maze kamrji gyolin։

Mtnum es Lernakert, ev arajiny qez voghjunum en bzhshkakan usumnarani usanoghuhinery։ Ayo, ayo, «uhinery» ev akama mtacum es: havanabar ays usumnaranum yndunum en miayn Gharabaghi gegheckuhinerin։ Ete Galife Gugushy jahel liner, inchpisi vogevorutyamb ktaner ays sirunneri cavy. «Ay gyozalner, - kaser, - enqan aprem, vor duq bzhishkner darnaq, ynknem dzer nshtari tak, mernem: dards chi...» ։

I dep, erb usumnarany nor er bacvel, bzhishk Araqel Sermaqashyanin hravirecin dasavandelu mardu anatomia։ Hargarzhan bzhishky dzerqi tak chunenalov mardakazmutyan veraberyal nkarner, anyndhat gorter er herdzum ev phordzum apacucel, vor kapkic araj, mardu naxahayry gortn e eghel։ Sermaqashyani mankavarzhakan gorcuneutyuny shat kartch tevec. apaga bzhshkuhinern u buzhquyrery nran dzer ein arnum. anvanum gortaban, cndac heqim ev ayln։
Karogh eq Lernakert mtnel, hankarc chaycelel Usta Caturin u Nalband Atunin։ Da klini anardarutyun։ Ete Usta Catury Lernakerti kendani hanragitarann u patmutyunn e, apa Nalband Atuny ayd patmutyan u hanragitarani phastaci hastatumn e u patasxanatu xmbagiry։

Lernakerty lernakertcineri hamar nuynn e, inch Moskvan: moskvacineri, Erevany: erevancineri hamar։ Nranq irenc sirun qaghaqy zardarel en carerov u caghiknerov, shurjy steghcel aygestanner։ Qaylum es qaghaqi kentronakan poghotayov: carer en, ancnum es Tumanyanov: carer en, mtnum es Stephan Shahumyani anvan qaghaqayin marzadasht: carer en։ Bayc tarorinakn u zarmanalin ayn e, vor lernakertci banasteghcnery minchev aysor irenc sirun qaghaqi masin mi aynpisi banasteghcutyun chen grel, vor Usta Catury karda u asi. «Uxay, hogis pharavorvec» ։

Isk ayd tarinerin Lernakertum yuraqanchyur graget mard votanavor er grum։ Arandznapes layn taracum ein gtel sonetnern u nonetnery, tercinnern u trioletnery։ Irenc norarar hamarogh poetnery grum ein haryur, nuynisk erku haryur toghanoc sonetner, tasnchors toghanoc trioletner, gazelnerov poemner, inchpes naev: poemnerov gazelner։ Sharachun hangeri hamar shat mec payqar er cavalvel։
Shutov gyughatntesakan texnikumy dardzav qaghaqi banasteghcakan kentrony։ Apaga agronomnern u anasnabuyzhnern irar het xosum ein chaphaco, zhoghovnerum chaphaco eluytner unenum, chaphaco namakner grum irenc siracnerin, usucichneri tvac harcerin patasxanum chaphaco։ Tchisht aynpes, inchpes dramatikakan poemnerum։ Nranq arandznapes ushadrutyun ein dardznum xosqi artaqin gegheckutyann u sharachun hangerin։

Ayspes.
USUCICh- Asa, mayr hoghin inch kxostanas,
Vor hektarneric shat berq stanas։
USANVoGh - Ayn xor kherkem xophov im cncun
Ev zhamanakin tam parartacum։
USUCICh - Du, ahavasik, anasnabuyzh es,
Kovy dabaghic inchpes kbuzhes։
USANVoGh - Menq nor koveri hzor cegh unenq
Ev dabaghi dem huzhku degh unenq։

Mkr. Sazandarovi grelacavy nuynpes brnec, ev vorpeszi unena ir nershnchman aghbyury, siraharvec Merel loghacnogh Mangasari qrojy: Susambarin u nepic hishatak mnacac hashvapahakan matyanum sksec artagrel Omar Xayami qaryaknery։ Tchisht e, na chkaroghacav Omar Xayam darnal, bayc dra phoxaren koncelu mej aynqan arajadimec, vor ginin ughghaki shshic er xmum։
Grakan disputnern u grakan datery teghi ein unenum texnikumi akumbum, ev ayn varum er shrndalic banasteghc Jumi Jurshatuncy։ Patahum er, vor gorcy hasnum er brncqamarti u ymbshamarti, ev texnikumi fizkulturayi usucich Aghabek Gaguncy haghtoghnerin yndgrkum er sportayin hatuk sekcianerum, asum. «Ay lakotner, heriq e vorqan votanavorner eq grel, hima el sportov zbaghveq» ։

Jumi Jurshatuncn iren hamarum er Lernakerti arajin pashtonakan banasteghcy։ Da nihar, shilachq, crvac beranov mi eritasard er, ughghaki Merel loghacnogh Mangasari kendani parodian։ Hagnum er zhangaguyn kostyum ev phoghocov aynpes er qaylum, karces voch voqi chi nkatum։
Grakan daty hrapurec naev Mkr. Sazandarovin (grakan anuny: Mkrtich Sazandar) ev voroshec meghadrel Omar Xayamin, vor mec banasteghc linelov handerdz, trcrel e ir: Mkr. Sazandarovi mtahghacumnery ev qaryakner sarqel։ Vkan piti liner Galife Gugushy, bayc verjins ir teghy zijec Varsavir Artushin։ Artushy, vor yndhanrapes ir masnagitutyany hamapatasxan phaphuk sirt uner, hraparakaynoren haytararec: «Omar Xayamy lav mard e, Xersonum eghac zhamanaks mi qani angam trashel em nran ev «Evropa» restoranum miasin mi pochinka gini enq xmel» ...

Bayc du nerir indz, yntercogh, vor es aystegh yndhatum em patmutyuns։ Meghavory Mambre Xabardanovichn e, vor aydpes hankarcaki inqnaspanutyun gorcec։ Da suyn vipaki hamar chnaxatesvac mah er։
Ayn txur ory, erb Mambre Xabardanovichy harstaharvec, gtav, vor ir apreln avelord e։ Na spasum er mi nor nepi, bayc nor nep cheghav։ Da amrann er, paycar mi or, Pazharni Vaghon Mambre Xabardanovichi diaky hanec Lernagesi jravazanic։

Mambre Xabardanovichi mahy cncec... iharke, erkrasharzh cheghav, ayd cncumn aynqan annshan er, vor Merel loghacnogh Mangasary bolorovin chzarmacav. na hangucyalin parkecrec taxtakneri vra u sksec ereseranq tal. «Tesar, che, Xabardani tgha Mambre Xabardanovich, du el gnacir։ Hy, hima inch kases: qitd aynpes eir ccel, vonc vor ashxarhi tery lineir։ Vaghvanic kostyumd es piti hagnem. mi qich hnacel e, bayc vochinch... Xosqy mer mej, Xabardanovich, du lav mard ches։ Ashxarhy kqandver, vor en bol-bol phogheric mi qani manet el indz tayir։ Hima vonc es, vor chloghacnem, toghnem: inchpes keghtot ekel es, keghtot aprel es, edpes keghtot el nerkayanas tiroj ardar datastanin» ։
Anshuq er Mambre Xabardanovichi taghumy. voch voq dambanakan chasac, qelexi nerkanery mi erku beran harachecin, hishecin hangucyal Gorodovoy Antonin u Mambre hayrikin, gtan, vor ashxarhum amen inch ancavor e, ev inchpes aprely, aynpes el mahy, orinachaph erevuyt e ays ancavor ashxarhum։



NVoCA KENACY

Kanachavann arajnerum kochvum er Haphur mahla։ Meliq Mujuzbekyann uzum er aystegh tok u chvani phabrik bacel, Arj xeghdogh Arshaky cmakic gorac. «Ara, hey, du um shunn es, vor uzum es qo tok u chvanov mer Malinki Tiphlizy keghtotel։ De hashtuphushtad qashir, qani karkazhd chem tchghel» ։
Kanachavani nerqevi taghy kapvac e Qarasheni het, verin taghy: Lernakerti։ Isk ayd nshanakum e, vor kanachavanciq hogov gyughaci en, srtov: banvor dasakarg։ Ed masin Foto Gavrushy espisi mi votanavor e horinel.
Ham qaghaq enq, ham gyugh enq,
Ham metaqs enq, ham yugh enq,
Lernakerty kanach car,
Menq ayd carin mi tchyugh enq։
(Usta Caturi oragric)


Haphur mahlayi amenahargvac mardy Ays e tapan Hambardzin e, mi arhestavor, vor gerezmanaqarer er tashum, vran grum. «Ays e tapan lusahogi...» ev haskanali pattcharov bac er toghnum apaga hangucyali anun-azganuny, cnndyan u mahvan tvery։ Hambardzin dzhgoh er ir arhestic. «Sa inch pheshak e, - asum er, - ba mard el hangucyalneri vra mi mec qar dni u asi: hoghy dzez vra tetev lini» ։
Haphur mahlan phoxvec, shenq u shnorhqov avan dardzav։ Ays e tapan Hambardzin mi qar tashec, vran grec. «Ays e tapan lusahogi Haphur Mahlayi», tarav drec Arj xeghdogh Arshaki gharadami ktrin u asac. «Prcav, sa im verjin tapanaqarn e, sranic deny nor karucvogh shenqeri hamar em qar tashelu» ։

Xosel kanachavancineri masin ev hankarc moranal Noca kenac Badal Markosovichin, nshanakum e mtnel patkerasrah u chtesnel ashxarhahrchak nkarchi gluxgorcocy kam linel Egiptosum, antarber ancnel ashxarhi ayn yot hrashaliqneric meki koghqov, vor kochvum e Qeophsi burg։
Noca kenac Badal Markosovichy voch miayn Kanachavani, aylev Lernakerti amenapertchaxos ev phastakan harust giteliqneri ter mardn e։ Na aynqan geghecik e xosum, vor harsanqavornern utel-xmely moranum, berannery bac nran en lsum։ Isk taghumneri zhamanak aynpes e anmahacnum hangucyalnerin: Galife Gugushn uzum e kyanqum mi angam mernel, aynpes mernel, vor karoghana lsel, te Badal Markosovichn inchpisi yntir barerov e mecarum iren։ Heto mardik zarmanum en naev, vor ayd pertchaxos mardy hasarak hashvapah e ev voch te mecaguyn patmaban kam grogh։ Arandznapes hiacac er Nalband Atuny. «Mer es Badal Markosovichi gluxy glux chi e, - asum e, - glux chi, qaghaqayin gradaran e, inch uzes: kgtnes» ։

Noca kenac Badal Markosovichi ghekavarac harsaniqnern urish ham u hot unen. nra tavshya dzayny, hretori kecvacqy, achqeri phayly... Aha na bardzranum e teghic dandagh u handisavor, mi tirakan hayacq e netum harsanqavorneri vra u sksum։ Heruneric e sksum, aynqan heruneric, vor Phosti Madatn ir giteliqnerin nor giteliqner bazmapatkelu herankarov, grpanic hanum e matitn u bloknoty, nshumner katarum։
- Harsanyac handesnern aynqan hin en, - asum e Badal Markosovichy, - vorqan hin e ays moloraky, vor kochvum e Erkir։ Derevs naxnadaryan hamaynakan kargerum, erb derevs voch mi xosq cher karogh linel qaghaqakrtutyan masin, sery, vorpes mardkayin srti vehaguyn zgacum, goyutyun uner։ Isk erb sery goyutyun uner, nshanakum e goyutyun uner naev amusnutyuny, ayd partadir voske shghtan, vor surb kapanqnerov shghtayum e erku hraborb srtern u asum: ev eghice luys։

Noca kenac Badal Markosovichy verjapes Qare daric galis hasnum e Pghndze dar, kamac-kamac motenum Erkate darin, ev der chhasac Voske dar, Phosti Madaty nshumneri tetraky te bloknoty cnknerin nnjum u aynpes e xrmphacnum, vor Galife Gugushy stipvac nkatoghutyun e anum. «Ara, ynker Madat, inch es xeghdvum, ches karoghanum mardavari xrmphacnel, harsaniqy xangarum es» ։ Inch karogh es anel, ashxarhum amen mard uni ir terutyuny. Phosti Madati terutyunn el harsaniqnerum u zhoghovnerum qnel-xrmphacneln e։

Ete Noca kenac Badal Markosovichy harsaniqneri anphoxarineli tamadan e, apa Kto prishol Pavlin tamadayi anphoxarineli ognakann e: seghany caghkecnelu gcov։ Na arhestov titeghagorc e, ev mi hetaqrqir sovorutyun uni: phoghocum um handipum e, canot lini, te ancanot, tevery bardzracnum e u gochum. «Oy, oy, oy, kto prishol, kto prishol... Privet iz dalokovo Kaphkaza bez atkaza» ։ Da nra ev bari luysn e, ev bari ory, ev bari erekon։ Ruseren el mi qich gratchanach e, Pushkini «Dzmran erekon» aynpes e artasanum, vor ete heghinaky kendani liner u lser, kaser: banasteghcutyuny vonc vor imn e, bayc te inch lezvov e artasanum, chem karogh asel։

Kto prishol Pavlin, vor hrashali dzayn uni, ayd chi karogh zhxtel nuynisk Gharabaghi hrchakavor Xananda Shashan։ Tnasheni tghan aynpes e nayum Noca kenac Badal Markosovichin u klklacnum. «Dun en glxen imastun is, xilqd himarin bab mi ani», vor Badal Markosovichy kurcqy hpart ccum e, glxov hamadzaynutyan nshan anum, aysinqn du tchisht es, es en glxic el imastun em eghel, hark eghac depqum, hanun mer Kanachavani, imastun el kmernem։

Galife Gugushy pndum e, vor Kto prishol Pavlu kokordy shat hazvagyut kokord e, italaci mi haytni profesor mec gumar e xostacel ayd kokordi hamar։ Duqan Sedraky zarmanqic chrum e achqery։
- Isk Pavlu kokordy profesorn inch piti ani։
- Uzum e usumnasirel, tesni da inch boghaz e, vor edpisi anush dzayner e hanum։
- E, togh Xananda Shashayi kokordn usumnasiri։
- Xananda Shashayi kokordy stic ban e։

Kanachavani nshanavor mardkancic e naev Evrika Artushy, vori mitqy gisher-cerek bevervac e mi shat karevor gyuti vra: steghcel haverzhakan sharzhich։ Aysinqn: aynpisi mi sharzhich, vor aranc navti, benzini, mazuti, elektrakan hosanqi: ashxati։ Na ayd npatakov havaqel e bazmativ anivner u taphanivner, tarber chaphseri arancqakalner u avtomeqenaneri maser, ev amen or, erb ashxatanqic tun e galis, phakvum e ir phoqrik arhestanocum, sksum ashxatel։ Qandum e, havaqum e, havaqacy noric e qandum u havaqum։ Asum en: na praktikapes gtel e haverzhakan sharzhich steghcelu eghanaknery, bayc teoriapes chi karoghanum apacucel, te inchpes e gtel ayd eghanaknery։

Kanachavancineri hargeli hyurn e Foto Gavrushy։ Karg e, vortegh harsaniq, ayntegh el Foto Gavrushy: ir erotani aparatov։ Ayn pahin, erb Noca kenac Badal Markosovichy arajarkum e xmel «erku antaram caghikneri» kenacy, Foto Gavrushy ners e qashum aparaty, dzerqy handisavor kerpov bardzracnum u gochum. «Moment, chsharzhvel, anmahacnum em» ։

Foto Gavrushy erevi Lernakerti miak tghamardn e, vor erdvum e ir knoj anunov. «Heghineis aziz arevy vka, enpes mi nkar hanem, vor hayil-mayil mnas» ։ Yndhanrapes arzhe erdvel aydpisi knoj anunov, mi glux aru zavakner e pargevum Foto Gavrushin։ Nalband Atunn asum e: mer es Gavrushi mot erexaner steghceln aveli hesht e stacvum, qan patkerq qashely։ Aystegh e, vor Duqan Sedraky naxandzic tchaq-tchaq e linum, zinqy criv e talis, qich e mnum toky gci vizy: xeghdvi։ «Ay balam, - asum e, - mer Noyemn el e shnchum nuyn ody, nuyn jric xmum, menak chem haskanum, te ed inchid e: im kniky phis «xozi nman menak eger e cnum» ։
- Ed nranic e, - bacatrum e Nalband Atuny, - vor Foto Gavrushy azniv ashxatavor e, isk du keghtot: navti het jur es xarnum։

Ayd tarinerin Kanachavanum harsaniqnern aynqan shat ein, vor Noca kenac Badal Markosovichy hamateghutyan kargov mi orum erku-ereq harsaniq er ghekavarum, cucadrum tamadayakan ir hrashali taghandy, Phosti Madaty masnakcum er bolor harsaniqnerin, ev vor chqni, dzayn er xndrum u eluyt unenum։ «Nerka etapum menq kangnac enq nor platformi vra, - asum er, - usti karevory voch te mardus artaqin gegheckutyunn e, ayl: hogu materialistakan makardaky, idealistakan maqrutyuny ev humanistakan erjankutyuny» ։

Yst teghekutyunneri, mi orum Kanachavanum teghi e unecel chors harsaniq ev Kto prishol Pavlin aynpisi taphov e ergel «Mi bala e es im yary», vor Kraska Vardany brnel e txlik Sofiki dzerqy, gnacel nra hor: Phosti Madati mot, asel: es ev Sofiky irar sirum enq materialistakan bardzr makardakov, idealistakan maqrutyamb, usti xndrum enq dzer hayrakan humanistakan hamadzaynutyuny։

Phosti Madaty, chnayac lav er tchanachum Kraska Vardanin, bayc nra idealistakan makardaky stugelu hamar pahanjel e lracnel hatuk anketa, mi teghekanq miliciayic berel, mi teghekanq: taghkomic, mi teghekanq el: Badal Markosovichic: «ar ayn masin», vor inqy azniv ashxatavori zavak e, kapitalistakan erkrnerum barekamner chuni, kyanqum arajin angam e amusnanum ev ayln։ Kraska Vardany barexghtchoren katarel e ir apaga aneroj pahanjnery, nerkayacrel e bolor phastatghtery, bayc Phosti Madaty chi bavararvel, asel e. «Hamadzayny: hamadzayn em, bayc mi pahanj el unem: dzer harsaniqy piti katarvi nor platformov: dzevov idealistakan, vogov: hayrenasirakan։ Usti harkavor e mi teghekanq el komsomolic» ։

Aha ayd zrngun paycar ashnany, erb Karkary dzorum ir hin ergn er manum, Kto prishol Pavlin Haykasar Tchagharovichi taniqn er titeghapatum u qti tak dndnum. «Es putchur, yars putchur...», lur taracvec Kanachavanum, te Evrika Artushy verjapes avartel e haverzhakan sharzhichi gyuty։ Mardik shtapecin shnorhavorelu taghandavor mexanik-gyutararin, ev erb ners mtan nra arhestanocy, inch tesnen, vor lav lini... Evrika Artushy, ed anastvac-anastvaci tghan, grkel er Nargiz bibu sheklik Nazikin, anush-anush proshti er anum։

- Ara, ynker Artush, ba vortegh e qo haverzhakan sharzhichy, - qrqjac Noca kenac Badal Markosovichy, ev qani vor xoselu arity ekel er, inqn el bazhakatchar aselu lav tramadrutyun uner, vercrec dzerqn ynkac bazhaky, erku koghmerin cankacav phoxadardz erjankutyun, mi tun liqy shek u txaher manukner, ev nuyn pahin Foto Gavrushy ners mtav ir erotani aparatov.
- Moment։ Chsharzhvel, anmahacnum em։

Ev erb aparaty chxkac, Noca kenac Badal Markosovichn ir xosqy ezraphakec ayspes.
- Ashxarhi glxavor u haverzhakan sharzhich uzhy sern e ev kariq chka urish haverzhakan sharzhich voronel։ Uremn, hargeli seghanakicner u seghanakicuhiner, tuyl tveq xmel noca kenacy, vovqer cnvel u aprum en siro hamar, qanzi sern e bolor geghecik gorceri ayn vogeshunch uzhy, vorin banasteghcnern anvanum en Musa։
Kto prishol Pavlin spasel chtvec, votqi vra klklacrec. «Dun im musan es, aranc qezi aprel chem karogh» ev zngacin bazhaknery: noca kenacy։
Che, kanachavancinery hetaqrqir mardik en, arzhe xmel noca kenacy։




PAZhARNI VAGhVoN

Vaghoyin eq harcnum։ Mer qaghaqum qani Vagho ka, ha...Pryamoy Vagho, Svaghchi Vagho, Mexanik Vagho, Chorni Vagho, Sekretni Vagho, Kachagar Vagho, Shofer Vagho, Pazharni Vagho... Yani Lernakertum mard ka, vor Pazharni Vaghoyin chtchanachi։ Begher uni: yhy, cayrery karogh es tanel etevic qshkrel։ Tchisht e, mi erku angam hakahrdehayin kanonnery xaxtelu hamar mez el e tuganel, bayc xosq chunem, aziz mard e։
(Usta Caturi oragric)

- Mazeris hamranqov pazharner em hangcrel։
Da asum e qaghaqi hakahrdehayin jokati pet Pazharni Vaghon, vori gluxn yndhanrapes zurk e busakanutyunic։ Ete aser begheris mazeri hamranqov, aveli tchisht kliner, vorovhetev qaghaqum nra phartam begheri pes voch voq begher chuni։ Noca kenac Badal Markosovichn asum e: Pazharni Vaghon amen aravot beghery sev nerk e qsum, bayc da bambasanq e, ev pativ chi berum Markosovichi nman mecahrchak tamadayin։ Ete aser: qaghaqum henc vor mi sirun knik e tesnum, dzerqy tanum e depi merk gluxn u asum: axr mazn inch e, vor chi busnum, sev chlini: spitak lini, deghin lini, kanach lini, miayn te lini: eli mardik khavatan։

Pazharni Vaghoyi xosakcutyan himnakan teman hrdehn e։ Ete voreve mekn ancac tarineric uzum e inch-or depq hishel, na iskuyn tchshtum e ory. «Ha, vonc che, mits e, da en orn er, vor nepman Mambre Xabardanovichn iren gcec Stephgesi hovuzy: xeghdvec։ Voghormi iren, phis mard er» ։ Ete nran harcnelu linen: vor amsi ev vor orin e mer tatrony bemadrel Vagharsh Vagharshyani «Oghakumy», iskuyn kpatasxani. «Da ayn zhamanak er, vor fashistnery Rayxstagy varecin, vorpeszi shary dnen komunistneri vra։ Hama ynker Dmitrovy, kecces, halal lini, dati zhamanak dranc shany teghy kapec, vonc kapec...»:

Inchpes tesnum eq, Pazharni Vaghon teghekutyunner uni naev hamashxarhayin masshtabi hrdehneri, inchpes naev dranc cagman pattcharneri masin։ Na karogh e asel, te kaysr Nerony vor tvakanin e varel Hromy, mongholakan nvatchoghnery inch qaghaqner en varel, arajin hamashxarhayin paterazmi tarinerin ashxarhum qani xoshor hrdeh e eghel... Kartch asac, Pazharni Vaghon, Phosti Madati vkayutyamb, hrdehneri ciklopedia e, isk Duqan Sedraki charaxosutyamb: pazharni shlang։

Aha phoghocov tagnapi azdanshan hnchecnelov slanum e hrshej karmir avtomeqenan։ Koghqi hatuk nstateghin, glxin pghndzaguyn saghavart, dzerqin jracayt xoghovaky, tav beghery ktritchavari ccac: hrshej jokati petn aynpisi dirq e yndunel, karces ayd pahin Foto Gavrushn aparaty dem e arel u hramayel. «Chsharzhvel, stop, nkarum em։ Moment։ Chyxk։ Apres, patkerd patrast e, ktanes tesnes: ete du es, qez nman e: kvercnes, ete du ches: ktas dzer harevanin, karogh e: inqn e» ։
Ev arzhe nkarel Pazharni Vaghoyin։

Erb Tarxan Terxashyany phordzec hrdehel arden petakanacvac aghyusagorcarany, ayd vov nra dzerqic xlec navti shishn u asac. «Hla mi kac, ay nepman terxash aghves, ba menq qnac enq, vor ory cerekov uzum es vochnchacnel mer harazat zhoghovrdi socialistakan sephakanutyuny»: Pazharni Vaghon cher, vor Karmir mebel fabrikayi choranocum Motal Minasi dzerqic luckin xlec, volorec nra karkut takac akanjnern u asac. «Hy, Motal Minas, eshin taq jur ktas, te curt» ։ Pazharni Vaghon er։ Ayd na er, vor ir qaj tghanerov hangcrec Artistneri shenqum cagac hrdehn u arzhanacav tatroni direktor ynker Karpis Alamyani govasanqin. «Maladec Vagharshak Vardanovich, aysorvanic du mer tatronum qo patvavor teghn unes» ։
Ete Pazharni Vaghon hrdehner hangcnelu gorcum iskakan ktritch e, apa kananc nerkayutyamb iren aynpes e korcnum, vor nuynisk Ghyrchi Akuphi kiny: Hamasphyury, asum e. «Vuy, aghji, es xeghtchy vonc piti knik arni, beranumy vonc vor lezu chlini» ։

Amran mi tot or, erb Duqan Sedraky parkel er ttenu shvaqum u berany layn bacel, ev aneres tchantchery ners u durs ein anum nra beranic... Erb Merel loghacnogh Mangasary arden lriv cnorvac, qaylum er phoghocov, cecum patahac darpasn u harcnum. «Dzer tany merel chka, gam loghacnem» u cicaghum cndac-cndac... Erb Tarxan Terxashyann u Susambar Aghajanovnan lezvakrvic ancel ein brncqamarti, ev dzhvar er kanxagushakel, te vov piti haghti... Erb Mkr. Sazandarovy cankapati aranqic hanel er ir bulgharakan taqtegh qitn u mtik er talis nranc menamartin, qaghaqi shenqeric mekum hrdeh brnkvec։ Nuyn pahin phoghocov dghrdalov ancav hrshej avtomeqenan։ Depqi vayry hasnelun pes, Pazharni Vaghon catkec avtomeqenayic, sandughqn amracrec erkrord harkic cux zhaytqogh bnakarani lusamutin u netvec kraki u cxi mej։ Nman depqerum hrsheji partqn e arajin hertin phrkel mardkayin kyanqy։ Isk aghyusagorcarani hashvapahuhi Lidia Petrovnan moracel er ir tankagin kyanqy, ushakoruys ynkel mahtchakalin։

Ev Pazharni Vaghon grkec nran, erkrord harkic ijecrec, cuyc tvec arajin ognutyuny...
Erb Lidia Petrovnan bacec mshushvac achqery, hrshej jokati pety hanun ayd achqeri patrast er netvelu tekuzev bocavarvac benzini baqi mej։ Achqer chein, kapuyt manushakner ein, inch burmunq, inch burmunq...
Pazharni Vaghoyi srtum aynpisi mi hrdeh brnkvec, aynpisi mi hrdeh, vor voch mi hrshej cher karogh hangcnel ayd kraky։
Asum en: sepy sepov en hanum, ev kyanqum aynpisi hrdeh ka, vor marum en miayn... hrdehov։

Hrshej jokati petn aravotyan shat vagh artnacav, Varsavir Artushi mot eqstrni trashvec, bardzracav arden canot shenqi canot astitchannerov, cecec dury, tchakati qrtinqy tashkinakov maqrec, shat qaghaqavari barevec Lidia Petrovnayin u asac.
- Lidia Petrovna, xndrum em im masin vat ban chmtaceq։ Es ekel em hrdehi pattcharnern ardzanagrelu։ Da mtnum e im anmijakan partakanutyunneri mej։

Lidia Petrovnan hrshej jokati petin shat qaghaqavari ners hravirec, ator arajarkec, patasxanec nra harcerin u hishec erekva depqy։
- Ynker pet, es dzezanic shnorhakal em, - ev na aynpes nayec Pazharni Vaghoyin, aynpes anush-anush zhptac, vor miayn ansirt mardik karogh ein chzgal, te ayd pahin inch er katarvum hrshej jokati peti srtum։ Inch hayacq, inch qnqshanq, inch zhpit, inch shurter։- Duq phrkel eq im kyanqy, - sharunakec Lidia Petrovnan։- Duq im phrkararn eq, ev es erbeq da chem morana։

- De, arandznapes..., - Vaghon shphotvec, qrtnec, karmrec, kakazec։ Karces ayn Vaghon cher, vor hamardzakoren netvum er boceri mej, ayd tav beghern el ireny chen, kpcrac en, inchpes tatronum։- Lidia Petrovna, nman depqerum menq iravunq unenq... nu, inchpes asum en, grkel tekuzev qaghaqacuhinerin։ Kyanqi harc e։ Isk duq, xndrum em, im masin vat ban chmtaceq։ Es sa asum em bari mtqov։ Ete dem cheq, vaghy es inqs kgam ev dzer cxneluyzy... Haskanum eq, orenqov piti veracnel hrdehi ojaxy։
Lidia Petrovnan el karces dem cher hrdehi ojaxy veracnelun, manavand, vor ayd hrdehy hasarak hrdeh cher, srti hrdeh er։

Hajord ory Vagharshak Vardanovichin na, aysinqn: Lidia Petrovnan, hyurasirec murabayov u teyov, myus ory: konyakov, isk mi shabatic heto, ashxarhi amenaqaj ev amenaamotxac mardy brnec nra tevn u asac.
- Lidia Petrovna, es dzez sirum em ankeghcoren ev xndrum em im masin vat ban chmtaceq։
Lidia Petrovnan el, ir hertin, shat qaghaqavari patasxanec.
- Ete duq indz iskapes sirum eq, es el dzez em sirum, xndrum em duq el im masin vat ban chmtaceq։

Sharunakutyuny nman e urax heqiati։
Erb tamadaneri tamada Noca kenac Badal Markosovichy mek u kes zham xosec amusnutyan deri u nshanakutyan masin, ev apa ancav Hannibali arshavanqin u Gryunvaldi tchakatamartin, nor er sksel patmel Aleqsandr Makedonacu herosakan tchakatamarteri masin, Usta Catury chhamberec, teghic gochec. «Gorko, gorko...» ։ Ev Pazharni Vaghon achqery phakec u noraharsi akanjin shshnjac.
- Lidia Petrovna, massan pahanjum e... ete kareli e... xndrum em vat ban chkarceq։
- Kareli e, kareli e, Vagharshak Vardanovich, - zhptac Lidia Petrovnan, ev ayty motecrec Pazharni Vaghoyi papakvac shurterin։

Ayd ory kyanqum arajin angam Pazharni Vaghon hamburec ayn hrashq eakin, vor tghamardkanc srterum hrdehner e arajacnum, ev vori pattcharov varvec Troyan, Otellon xandic galarvec, Paghtasar aghbary bghavec. «Oh, kiner, kiner», Seyrany, Romeon, Mejnuny, Hamlety, Arbeniny, Sosy, Saron... Bayc dranq ancac-gnacac serer en։ Pazharni Vaghon ayd ory haskacav shat karevor mi ban: aranc knoj ashxarhum goyutyun chuni voch ser, voch karot, voch xaghaghutyun ev voch el... srti hrdeh։
Araj ancnenq։

Paterazmi arajin tarum Pazharni Vaghon votqic viravorvec u ynkav partizanneri mot։ Na phoxec ir masnagitutyuny: hrshej jokati naxkin pety sksec inqn ir dzerqov varel։ Varum er tshnamu zinanocnery, mterqneri pahestnery, paytecnum kamurjnery, qandum erkatagcery։ Erb hredehneri hrashek bocery lizum en erkinqy ev vorotum rumbery, xachakir tankerov bernvac gnacqnery glorvum en andndaxor dzorery: bolorn asum en, vor da Partizan Vaghoyi gorcn e։ Na aynpes er varum, vor partizanakan gndi hramanatar Andrey Martinyukn asac. «Groghy tani, vov khavata, vor du erbevice hrshej es eghel» ։

Ereq taruc aveli Partizan Vaghon varec, qandec, paytecrec, fashistnerin matneri vra aynpes xaghacrec, vor esesakannery nra glxi hamar mec gumar nshanakecin։ Bayc ir glxic bezaracn vov e, vor dzerq bardzracni Partizan Vaghoyi vra։
Qarasunhingin, erb karmir banaky grohum er Berlini vra, Partizan Vaghon knojy namak grec, jerm u karotali namak. «Im annman Lidia Petrovna, im tankagin erexaneri mayr, Berlini vra em gnum, ev xndrum em im masin vat ban chmtaces» ։

Lidia Petrovnan kardac amusnu namakn u patasxan grec, srtahuyz u bovandakalic patasxan. «Im tankagin Vagharshak Vardanovich, im annman erexaneri hayr, urax em, vor Berlini vra es gnum։ Es qez spasum em u kspasem tekuzev hazar tari, xndrum em du el im masin vat ban chmtaces» ։
...Tariner en ekel u ancel, ashxarhi geterov shat jrer en hosel։ Aysor el Pazharni Vaghon chi phoxvel, karces nuyn Vaghon e mnacel։ Nuyn phartam beghery, nuyn urax demqy ev nuynn e nra trtunjy: ir busakanutyunic zurk glxi nkatmamb։ Ev nuynn e nra srti kraky։




IBREV VERJABAN

Mi paron Silvest, vor tarva bolor eghanakneri het phoxum e ir hamozmunqnern u droshy, qsanakan tvakannerin clkec artasahman, kangnec tarber droshneri tak ev Hayrenakan mec paterazmic heto, hankarc haytnvec eterum. «Inch Gharabagh, inch ban, - barbarec na, - da hetamnac mi erkramas e։ Isk ayd Lernakerty gavarakan hetamnac mi avan e, vori bnakichnery himnakanum zbaghvum en banjarabucutyamb» ։
Paron Silvesty phchec mi tari, erku tari, aynqan phchec, vor toqery tulacan, ev mi or el zgalov: phchocnery tegh chen hasnum, iren netec gnacqi tak u «anmahacav vorpes azgayin heros» ։

Mi baxtaxndir Kara-Beqir, musavatakan mi takanq, qsanchors tvakanin brnvec anasnagoghutyan mej, heto ancav sahmany, haytnvec Ankarayum։ Na aystegh handes er galis vorpes «Gharabaghi hayrenaser musulmanneri nerkayacucich», kazmakerpum er pres-konferansner u koch anum. «Ughghapharner, zhamanakn e, menq piti arshavenq Gharabaghi vra, qshenq bolor hayerin u phrkenq mer naxnineri surb hoghy» ։ Asum en: minchev aysor el Kara-Beqiry Ankarayic sharunakum e vornal Gharabaghi vra։

Mi oyinbaz Agham Birghamich Samarghandum handipec Simon Sarxoshyancin, tarav restoranum ir hashvin hyurasirec u sksec dzer arnel։ Varzhapet Simonin na mecarec zanazan epitetnerov, heto zgalov, vor na humori zgacum chuni, asac. «Che, varzhapet, qo mej gharabaghcu aryun chka, eli en cndac varzhapetn es» ։
Aha ev yntercogh, verjacrinq mer asqy Lernakerti masin։ Verjacrinq... O, voch, menq parzapes hasanq ayntegh, vorteghic sksvum e Nor Lernakerty։ Horizonnery erbeq chen verjanum, horizonneric ayn koghm nor horizonner u nor herastanner kan*։
1972-1982 tt.
q. Stephanakert



-------------------------------------------------------------------


CANVoTAGRUTYUN։ Vepi arajin tarberaky 1973 t. tpagrvel e «Xanqenduc minchev Stephanakert» ev «Xanqendi» vernagrerov։ Zhamanakin ayn layn yndunelutyun er gtel yntercoghneri shrjanum, ev heghinaky dzernamux e eghel vepi nor: erkrord masy grelun։ Aynuhetev grel e naev errord masy։

Suyn «Lernakert» -y kazmvel e vepi arajin ev erkrord maseric։ Menq himq enq yndunel heghinaki kazmac, zgalioren veramshakvac tarberaky, miazhamanak, npatakaharmar gtnelov avelacnel heghinaki koghmic durs toghnvac gluxner («Apetnak tagavory», «Dzmerayin heqiat», «Azgi herosy», «Gzheri tagavory», «Vostikanapet Lalaev», «Kecce ankax Lernakerty», «Annaxadep xaytarakutyun», «Karkaz Lernakertci»), voronq aveli en amboghjacnum vepi karucvacqy ev hnaravorutyun en talis aveli layn patkeracum kazmel V. Ovyani nshanavor ays erki masin։

* - «Gzheri tagavory» - Ays gluxy heghinakn anjatel er vepic ev arandznacrel vorpes arandzin patmvacq: Bnakanabar, na vepic durs er toghel naev ayn gluxnery, vor arnchvum en «Gzheri tagavori» : Agham Birghamichi het:

* - «Verjaban» - Irakanum aystegh avartvum e vepi erkrord masy: Errord masy, vori gorcoghutyunnery katarvum en naxapaterazmyan ev hetpaterazmyan tarinerin (1940-1945 tt.), bacarutyamb ereq gluxneri «Epikakan antrakt», «Noca kenacy» ev «Pazharni Vaghon»), heghinaky npatakaharmar chi gtel ogtagorcel «Lernakert» -um:


HATVAC VEPI MASIN HVoDVACIC։ Vazgen Ovyani «Lernakert» («Xanqenduc minchev Stephanakert») vipakn ir «elman» ketum arnchutyunner uni Charenci «Erkir Nairi» -i, Bakunci «Kyores» -i, Xanzadyani «Matyan eghelutyanc» -i het (teev xist tarber en matucman eghanaknery, yurorinak en kerpn u hayacqy) ։ Apa ev anughghaki shoshaphumner kan «Lernakerti» ev Totovenci «Kyanqy hin hrovmeakan tchanaparhi vra» vipaki mijev, qich ayn koghm e naev Maharu «Ayrvogh aygestannery» ։

Ovyann ir «Lernakert» vipakov darnum e mer naxordneri avandneri sharunakoghneric meky... Ete nyuti yntrutyan kam elaketi harcum groghy henvum e naxordneri vra, apa votchi, arvesti, artahaytman eghanakneri tesaketic ays vipaky miangamayn uruyn erk e: hamemvac shat hatchax nrbin humorov, hatchax el sarkastik cicaghov։ Yndhanrapes, Ovyani ardzakn achqi e ynknum humori, ergicanqi uruyn mijocneri harstutyamb: Arandzin depqerum, ays marzum na hasnum e aknhayt nvatchumneri:

Vazgen Ovyann arag er ashxatum: Zarmanali erandov na piesin zugaher grum er patmvacq kam novel, banasteghcutyan het yntercoghi datin er handznum voreve arak kam humoresk: Ir grakan gorcuneutyan eresun tarum qich gorc chi arel V. Ovyany: ev ibrev grogh, ev ibrev qaghaqaci: Misht zbaghvac, bayc zarmanali kerpov ashxuyzh, srtabac u srtamot, katakaser u erandun, chaphazanc bari u ankeghc, - aha ayspisinn e, banasteghc, dramaturg, ardzakagir, ir hoghin u jrin nvirvac, gharabaghyan ir shitakutyamb parz u paycar Vazgen Ovyany։
SERGEY ATABEKYAN
grakanaget



Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6226 | 0
02:40, 11.05.2020
6814 | 0
01:54, 29.11.2019
12373 | 0
05:28, 08.01.2018
12368 | 0
03:29, 22.12.2017
13057 | 0
01:01, 08.12.2017
29940 | 0
16:32, 06.12.2017
11505 | 0
16:11, 06.12.2017
16255 | 0
02:42, 05.09.2017
17515 | 0
23:45, 27.08.2017
21671 | 0
depi ver