17 hulis, 1894 - 26 mart, 1958 Karapet Mamikonyan Cnvel e Arevmtyan Hayastani Van qaghaqum: Naxnakan krtutyunn stacel e teghi Eremyan dprocum։ 1908-11tt sovorel e Kostandnupolsi kentronakan varzharanum։ Banasteghci grakan anuny 1910-akan tvakanneri hay mtavorakanutyan tramadrutyunneri artahaytutyunn e։ Hay zhoghovrdi kyanqum hakasakan ein azatutyan ighdzn u vishty, voric el cnvum e «Azat Vshtuni» grakan anuny։ I dep: nuyn anunn e krel grakan phordzer katarogh tiflisci mi eritasard, vori anvan dem banasteghcy boghoqi namak e tpagrel։ Baci ayd, storagrel e naev Karap, Azat, Karapet Tashtchyan, Seid el Nur anunerov։ 1911t. meknel e Phariz ev dardzel Sorboni hamalsarani grakan-philisophayakan fakulteti azat unkndir։ 1914t. meknel e Tiflis։ 1918-19tt ashxatel e Tiflisi Hin Nersisyan vorbanocum, vortegh himnadrel e «Pharos» tpagir handesy։ 1919-20tt eghel e Ghrimum։ Hayrenadardzutyan gorcov 1921t. meknel e Iran ev Iraq։ Xmbagrel e «Murtch» amsagiry (1922t.), «Dirqerum» erkshabataterty (Tiflis, 1924t.), «Murtch-mangagh» terty (Doni Rostov, 1926-27tt), «gegharvesti frontum», «Xorhrdayin Hayastan» -i grakan havelvacy (Erevan, 1930t.), «Xorhrdayin arvest» (Erevan, 1932-34tt) amsagiry։ Eghel e Sovetakan Hayastani grakan arajin kazmakerputyan: Sovetakan Hayastani Groghneri asociaciayi naxagahy, Hayastani proletarakan groghneri asociaciayi nerkayacucichy Moskvayum (1925t.), HXSH luszhoghkomati arvesti sektori varichy (1929t.), grakan «Ereqi xmbak» -i (Eghishe Charenc, Gevorg Abov, Azat Vshtuni) andamneric։ 1934t-ic eghel e XSHM Groghneri miutyan andam։ Nra steghcagorcutyunnery targmanvel en ruseren, ukraineren, vraceren, adrbejaneren, qrderen, franseren, chinaren ev ayl lezunerov։ Mahacel e Erevanum: AZAT VShTUNU «PAYVoKY» 1942-in hay groghneri mi xumb: Harutyun Mkrtchyany, Azat Vshtunin, Vaxtang Ananyany ev Babken Shahumyany, «steghcagorcakan» gorcughman meknec razmatchakatayin gic: Tamanyan terakghzi, ur erkar ev dzhvarin krivneric heto dadar er arel haykakan 89-rd divizian։ Arajadranqy parz er: hay zhoghovrdi voghjuyny haghordel mer qajari martiknerin ev mamulum nkaragrel nranc sxragorcutyunnery։ Xumby tchanaparh ynkav apranqatar gnacqov, apa, mi qani bernatar meqenaner phoxelov, verjapes hasav terakghzi։ Minchev diviziayi teghakayman vayr hasnely hark eghav kang arnel terakghzu kisaver gyugheric mekum, ur groghnerin hyurynkalec bari, ceracac mi kin։ Bolory hognac ein, ev hatkapes: Azat Vshtunin, vory xmbum amenaavagn er: bolorum er hisun tarin, baci ayd: aranc ayn el tulakazm er ev haziv er qarsh talis zinvorakan payusaky, ur ir irern ein ev «Suxoy payoky» : choracrac tarex, tupherov «chor kasha» ev «buxanka» hac։ Vanum cnvac, Pharizi Sorboni hamalsaranum usanac, nrbakirt u barakiran ayd mardu hamar, iroq, dzhvar er «dimanal» zinvorakan payusaki canrutyany, ev Dilijani sarerum mecacac, pndakazm u aruyg Vaxtang Ananyann stipvac er nra bern el krel։ Aydpes hasan gyugh, teghavorvecin, ev ayn e, ancnelu ein «payokin», erb Azat Vshtunin cocagrpanic mi calac tught hanec u meknec xmbi «tntesvari» partakanutyunn standznac Babken Shahumyanin. «Karda: aneliqd kimanas» ։ Vshtunu meknac tughty anvani bzhishk, profesor Artashes Meliq-Adamyani grac «receptn» er։ Vshtunin gangatner e unecel, dimel e Meliq-Adamyanin, vorn, i dep, 1932-ic hanrapetakan zinkomisariati razmabzhshkakan handznazhoghovi naxagahn er, u na znneluc heto parzelov, vor Vshtunin hyucvac e, aryan pakasutyun uni, degheri het nshanakum e naev «uzhegh snund» : yndunel tarm karag: orakan aysqan gram, hum dzu: aysqan hat, aysqan kat, kakao ev nunisk: aysqan xaviar… Babken Shahumyany bardzradzayn kardum e profesori deghatomsy, ev xeghtch paravi xrtchity dghrdum e hrhrocic։ -Lsir, ed profesory qez dzerq e arel, - cicaghi mijic asum e Harutyun Mkrtchyany, - nra receptov himi Pharizum el ban chi gtnvi: germanacinery morexi nman xzhrel en amen inch։ Qaghcac mardik aydqan yntir utestegheni anunner lselov inch zgacumner kunenan, ev Ananyany barkacac asum e Shahumyanin. -Lsir, du ed recepty ho mez tanjelu hamar chkardacir, xightch unes, te che։ Vshtunin phordzec kataky tanel minchev verj ev lurj tonov pndec ireny. -Im gorcy chi, Meliq-Adamyann anvani bzhishk e, na anteghi ban chi gri։ Te vor uzum eq hetnerd divizia hasnem: tveq receptov indz hasaneliqy։ Groghnery, aynuamenayniv, voroshecin ognel «hivand banasteghcin», ev tantiruhun xndrecin gone mi bazhak kat ta։ -Erdvum em, kat chunem, - asac bari paravy, - gyughum voch mi kov chi mnacel, germanaciq bolory mortecin։ Mi erinj unei, qani amis taqun paheci gomum, achqic heru, germanaciq vor koran: durs haneci։ Haneci u phoshmaneci: xeghtch anasuny kuracav. erkar zhamanak luys cher tesel… Inch arac, Vshtunun mnum er «mec visht» aprel: bavararvel ir zinvorakan «payokov» ev manavand goh linel, vor ynkernerin mi lav cicaghecrec։ Parkecin qnelu։ -Aqlorakanchin bolors petq e votqi vra linenq, minchev divizia der ahagin tchanaparh unenq gnalu, - hrahangec Harutyun Mkrtchyany, vory xmbi «hramanatarn» er։ Inch aqlorakanch, gyughum aqlor el cher mnacel, vor kancher, ev hognac xumby qnac mnac minchev kesor… Groghnern i verjo hasan divizia ev inchpes harkn e nerkayacan Nver Safaryanin։ Nranc patkeracmamb: pharabanvac diviziayi hramanatary petq e vor bardzrahasak, amrakazm meky liner, bayc nranc arjev mijahasak, nihar u tux demqov mard er kangnac։ Na groghnerin yndunec siralir, harcuphordz arec: inch ka Hayastanum, inchpes divizia hasan, ev kargadrec teghavorel nranc։ Motecav diviziayi hramanatari tntesakan gcov teghakal gndapet Chilingaryany ev hetaqrqrvec, te hyurern inchi kariq unen։ Babken Shahumyany, vory «groghakan masnagitutyamb» ergicaban er (heto erkar tariner ashxatec «Vozni» handesum) voroshec nor erangner avelacnel Meliq-Adamyani «recepti» het kapvac urax patmutyany ev Chilingaryanin handznec Vshtunu tvac tughty։ Gndapety tntghec ayn ev zarmanqov harcrec. -Sa inch e, vochinch chem haskanum։ -Da profesor Meliq-Adamyani grac deghatomsn e, Azat Vshtunu «payoky», - lurj-lurj bacatrec ergicabany։ Groghnern irar nayelov cicaghecin, isk gndapety, dardzyal vochinch chhaskanalov, qaghaqavarutyan hamar asac. -Lav, mi ban kmtacem… Cicaghi nor aliq bardzracav. axr, vorteghic er gndapety tcharelu tarm karag, hum dzu, kakao, hetn el: xaviar, nuynisk generalnern aydpisi «payok» chunen։ Urax kataknery, zvartchali patmutyunnery tetevacnum en krvogh martikneri kyanqy, mi tesak aprecnum mahvan dem handiman kangnac zinvorin, ev ergicaban Babken Shahumyani hmut gunavormamb aydpisin eghav Vshtunu «payoki» patmutyuny, isk aha Vaxtang Ananyani hamar ayn dardzav hushagrutyun, vory luys tesav arden paterazmic heto, «Profesor Meliq-Adamyani deghatomsy razmatchakatum» vernagrov։ LUSABACIN Lusabacin, Lacin, lacin Vardery: sev terter bacin... Lusabacin, Jinj, lusacin Havqer tran lur, gnacin... Lusabacin, Urin, hacin Arvi aphin meghmik lacin... Lusabacin, Es tun dardzin, Xamrac gta im siracin... Lusabacin, Shagh u tacin, Srtis hamar shirim bacin... ORHNERG HMAYQID Hasun nrnerov e aygid, bayc phak drnerov e aygid, Anqun pahapany linem aygud u dyutogh hmayqid։ Linem trvrun mi titer, tarem qo phartam userin, Halvem achqerid gisherin, calvem camerid hyuserin։ Vardi, kndruki buyr unes, shrtunqs banam tam buyrid, Te gandz es uzum: andzs tam ayrogh mi hatik hambuyrid։ Srtis taguhin es dyutogh, tirel es srtis pertch gahin, Xghtcha, kam kyanq tur, vor aprem, ev kam shut handznir indz mahin։ Te kyanq es talis: durd bac, mtnem buravet, var aygid, Te mah tas: verjin shnchis het orhnerg kdzonem hmayqid։ Vshtunu heghinakutyamb hratarakvac grqery
|