ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+18 °C, +16 °C ... +27 °C Vaghy:+26 °C
Nar-Dos / noveli nshanavor varpety
02:06, 13.07.2014
21196 | 0
81 tari araj 1933 t. hulisi 13-in mahacel e Nar-Dosy, hay nshanavor grogh, ardzakagir, nshanavor en nra novelnery (cn. 1867 t.)

Nar-Dosy qnnadatakan realizmi hogebanakan ughghutyan
nshanavor nerkayacucichneric e hay grakanutyan mej: Nra grakan zharangutyuny hay ardzaki nor astitchan e, isk lezun:
zhamanaki grakan hayereni bardzrakety:

Nar-Dosy (nardos caghki anunic e, iskakan anun-azganuny: Miqayel Hovhannisyan) sovorel e Tiflisi Nikolaevyan erkdasyan dprocum, Qutayisi nahangi Xoni usucchakan seminariayum: Hetagayum inqnakrtutyamb harstacrel e giteliqnery. kardacel e hay groghneri gorcery, hrapurvel antik u Veracnndi shrjani mshakuytnerov, philisophayakan, geghagitakan usmunqnerov, XIX dari evropakan ev rusakan grakanutyamb: Nar-Dosy erkar tariner, kariqic drdvac, chnchin vastakov pashtonavarel e «Nor dar» tertum, vortegh el tpagrvel en groghi arajin steghcagorcutyunnery: «Nor dari» yndhatveluc heto ashxatel e «Aghbyur–Taraz», «Gegharvest», «Surhandak», «Horizon» parberakanneri xmbagrutyunnerum: Nar-Dosy (Miqayel Hovhannisyany) cnvel e 1867 tvakanin Tiflisum։ Havlabari cxakan dprocum skzbnakan krtutyunn stanalulc heto na yndunvum e qaghaqayin erkdasyan dprocy։ Usman vardzy vtcharel chkaroghanalu pattcharov kisat e toghnum Qutaisii usucchakan seminarian։ Anyuhetev mi tari sovorum e Tiflisi arhestagorcakan dprocum։


Nar-Dosy erkar tariner qartughari ev srbagrichi pashtonov ashxatel e "Nor dar", "Aghbyur—Taraz", "Surhandak" parberakannerum, voronq xlel en nra zhamanaki mec masy։ Hognatanj ashxatanqic heto miayn gisherayin zhamerin e na karoghacel steghcagorcel։ Nar-Dosy grel sksel e derevs arhestagorcakan dprocum sovorelu tarinerin։ 1866 tvakanphn tpagrum e "Tchyshmarit barekam" patmvacqy ev "Nune" vipaky, aynuhetev: "Qynqush larer" vepy ev "Anna Saroyan" vipaky, voronq patkerum en heghinaki steghcagorcakan inqnatip ashxarhy։ Ays hatkanishnern aveli en xoranum "Mer taghy", "Spanvac aghavni", "Tantirojs aghjiky", "Negh oreric meky", "Payqar" ev "Mahy" gorcerum։

Voghjunelov sovetakan kargery, Nar-Dosy ir taghandy nviraberum e sovetahay mshakuyti zargacmany։ Na grum e "Anhet koracy", "Verjin mohikannery" steghcagorcutyunnery ev ashxatum "nor mard" vepi vra։ Ardzakagiry phordzulm e naxaheghaphoxakan kyanqy patkerel nor luysi tak, cuyc taq ayd kyanqov aprac mardkanc hogebanutyuny։

Nar-Dosi "Es ev na" patmvacqy hay grakanutyan lavaguyn

erkeric e: Burzhuakan irakanutyan harvacneric xeghvac: anhaty korcanvum e, isk hatakic bardzracogh shnorhashat eritasardy haghtaharum e "verevi" ev "nerqevi" tarberutyunnery ev gravum arvesti bardzunqnery:

"Es ev Na" patmvacqy uni tchanachoghakan ev dastiarakchakan mec nshanakutyun:
Grakan phordzern sksel e vagh tariqic. grel e banasteghcutyunner, apa: dramatikakan gorcer: Sakayn nra steghcagorcakan dzirqy katarelapes drsevorvel e ardzakum:
Nar-Dosy kyanqi realistakan verlucutyan arajin phordzn arel e «Anna Saroyan» (1888 t.) namakani-vipakum, vortegh mi yntaniqi korcanman patmutyamb groghy nerkayacrel e ayn mec xzumy, vor goyutyun uner mardu idealneri ev ishxogh hasarakutyan mijev: Ays xzumn aravel xorutyamb e artahaytvel «Mer taghy» (1889–90 tt.) novelasharum, vortegh yuraqanchyur novel mi drama e: Xavari u tshvarutyan mijavayrum mec chariq en snahavatutyunn u tgitutyuny («Saquln uxt gnac», «Inchpes bzhshkecin»), vayragutyunn u koptutyuny («Te inch eghav heto, erb shaqaramanic erku ktor shaqar pakasec», «Hopop»), harbecoghutyunn u baroyakan ankumy («Hogun vra hasav», «Sev phogheri tokosy»):
1890-akan tvakanneric sksvum e Nar-Dosi steghcagorcutyan nor shrjany, vorin bnorosh e hogebanakan verlucutyan xorutyuny:
«Spanvac aghavnin» (1898 t.) vipakum groghy patkerel e mi knoj xeghvac u voghbergakan tchakatagiry: Herosuhin: Saran, korcanvum e voch te irakanutyany hamakerpvelov, ayl bardzr arzhanapatvutyamb boghoqelov bolor nranc anunic, vovqer datapartvac en ayd hasarakutyan mej:
«Negh oreric meky» (1904 t.) ev «Xmbagiry» (1913 t.) patmvacqnerum arandznaki uzhov en drsevorvel groghi cavn u mtahogutyuny hay mtavorakanneri tchakatagri hamar:
Nar-Dosi lavaguyn steghcagorcutyunneric e «Payqar» (1911 t.) vepy, vortegh groghy dzgtel e cuyc tal zhamanaki hasarakakan glxavor hosanqneri: pahpanoghakanneri (nordarakanner) ev azatamitneri (mshakakanner) baxumy, shoshaphel e socialakan xndirner, patkerel kyanqi mec u phoqr voghbergutyunnery, mardu hogu antesaneli calqery ev orhasakan payqary, qnnadatel hasarakutyan antarberutyunn u arhamarhanqy anhati handep:
1880-akan tvakanneri hay mtavorakanutyan kencaghn u hasarakakan kyanqn aveli yndgrkun en artahaytvac «Mahy» (1912 t.) vepum: Aystegh nerkayacvac en horetesakan philisophayutyuny vordegrac: «aranc davananqi» eritasardi ankumayin hayacqnery, voronc hakadrvum e turqakan brnakalutyan dem payqarum zhoghovrdi hamar kyanqy zohaberac anhaty: Vepy hay qnnadatakan realizmi bardzraguyn nvatchumneric e:
Nar-Dosi steghcagorcutyany bnorosh e ardiakanutyan sur zgacoghutyuny, gegharvestakan varpetutyuny: Ir gorcerum na havatarim e «grakanutyunn u lezun sirum en hayreni hogh, hayreni zhoghovrdi mtnolort» skzbunqin:
Haykakan herustatatrony bemadrel e Nar-Dosi «Mahy» (1988 t.) vepy, ekranavorvel e «Spanvac aghavnin» (2009 t., «Erevan» kinostudia) vipaky:
Nar-Dosi anunov Erevanum kochvel en phoghoc ev dproc, vori arjev teghadrvac e nra kisandrin, phoghocner: HH ev LGhH tarber qaghaqnerum:
Nar-Dosi vordin: Nar Hovhannisyany (1913–1995 tt.), Erevani operayi ev baleti tatroni menergich er, XSHM zhoghovrdakan artist:

«Bavakan che, vor grakanutyuny cuyc ta miayn ayn, inch vor ka kyanqi mej. petq e cuyc ta ev ayn, inch vor chka ev inch vor cankali e, vor lini...»:
Nar-Dos
1931 t-in, grakan gorcuneutyan 45-amyaki artiv, Nar-Dosin shnorhvel e Vrastani zhoghovrdakan groghi kochum:
«Nar-Dosy mer irapasht vepi mec, gitakic varpetneric mekn er: Na .... ushadir hetazotum er, manraznin ditum, irakanutyan luysi tak, mardkayin alekocvogh, covacaval kyanqy: krqeri baxum, shaheri kriv, visht, keghequm, tanjanqner... haghtoghner ev partvacner: hasarakakan tohubohy...»:
Avetiq Isahakyan,
banasteghc
Es ev na
(Mi korac mardu hishatakaranic)

Ays hishatakarann im dzerqn ynkav patahakan kerpov, te inchpes: hetaaqrrqakan che։ Sa mi mec tetr er, vori mej «korac mardy» inchpes inqn er entavernagrel ir hishatakarany, erkar tariner, hamarya te ory orin gri e ancrel ir anhatakan kyanqi ancudardzy։

Bolor koghmnakin, anhetaqrqakany bac toghnelov, es yntreci ev mi amboghjakan patmvacqi veraceci miayn ayn grancumnery, voronq hishatakarani ughnucucn en kazmum ev parzum «korac mardu» tragedian։

Ays el asem․ «korac mardy» ir hishatakarani ayn masy, vor veraberum e ir ankman tragediayin, vernagrel e «Es ev na» ։ Ayd vernagrov el talis em tpagrutyan։

Nar-Dos
ES

Es sirum ei nran։

Krknem ardyoq siro ayn xosqery, voronq aynqan cicagheli u taghtkali en tvum kyanqi hmayqy korcrac skeptiknerin, bayc voronq mi-mi haytnutyunner en noraboghboj sirogh srteri hamar։

Amen angam, vor nayum ei nra zarmanali paycar achqerin, voronc mej karces arevn er varvum, amen angam, vor lsum ei nra kensatrtir cicaghy, vori mej karces garnanayin charatchtchi vtak er qchqchum, amen angam, vor arnum ei nran girks u akanjis mot lsum nra kusakan krcqi hevqy, ayteris vra zgum ei nra tavish mazeri elektrakanacnogh shphumy, – indz tirum er aynpisi aynpisi mi xent zgacum, vori azdecutyan tak patrast ei gorcel ev amenamec araqinutyuny, ev amenamec votchiry— misyn te na hramayer։

Sirum er na indz nuynpes, — ayd es hima chgitem, bayc ayn zhamanak liovin havatum ei, vor chi keghcum, erb havatacnum er, te sirum e ev erdvum er, te mahn angam chi karogh anjatel mez iraric։

Ayn zhamanak verjin kursi usanogh ei ev shutov piti avartei iravagitakan fakultety։ Vstah eritasardakan tarm uzheris ev manavand hasarakakan layn gorcuneutyan burn tenchanqis vra: lcvac ei pharavor apagayi var huyserov։ Vogevorvac ayd apagayov ev xraxusvac erjanik sirov, burn erandov aranc hangist arnelu, patrastum ei avartakan disertacia, vory apaga mecutyans u pharqis hastatun himnaqary piti handisanar։

Bayc...

Oh, ayd «bayc» -y...

Ayzhm el, erb amen inch korac e, amen inch xortakvac verjnakanapes u andardz, ayzhm el, erb hishum em ayd momentnery, qich e mnum tchcham hogekan karever mi cavic― ayn astitchan ayd momentnery derevs chen korcrel indz hamar irenc srutyuny։

Sakayn sharunakem patmutyuns։

Mi angam, erb heru hyusisum usanoghakan menakyac senyakums phakvac, disertaciayis verjin gluxnern ei grum, mi namak staca, vori mej apshecucich anoghoq ankeghcutyamb grum er na, vor ir siro naxkin havastiacumnern yndunem ibrev cavali tyurimacutyun ev ashxatem moranal iren, vorovhetev inqy urishi kin e linelu shutov։ «Gitem, ays bany shat el hatcheli chpiti lini qez hamar, bayc inch arac, ashxarhis mej amen ban patahum e ev amen ban karogh e patahel» — ayspisi hegnakan asem, te divakan anxightch xosqerov er verjacnum ir namaky։

Skzbum karevorutyun chtvi ayd namakin․ karcum ei, te mi katak e ayd, vorov charatchtchin uzum e zvartchali mi xagh xaghal indz het kam phordzel im sery։ Bayc hetagayum vorqan eghav nax zarmaqns, heto zayruyts ev, i verjo, husahatutyuns, erb irar hetevic grac namakneriys ev heragrerics ev voch meki patasxany chstaca։ U erb ays xentacnogh lrutyunic heto, kataryal husahatutyan mej, inch aneliqs chgitei, anspaseli kerpov staca mi lakonakan heragir— «Amusnaca» ։ Mi bar miayn ev urish vochinch։ Ays heragiry tvel er, erevi, nra hamar, vor aylevs chdzandzracnem iren nor namaknerov u heragrerov։

Skzbum ayd heragirn indz aynqan el chazdec, vorovhetev arden naxapatrastvac ei, bayc heto nkateci, vor inch-or qaracum, hogekan apatia e ekel vras․ isk erbemn el, manavand gishernery, erb qnel chei karoghanum ev ugheghs gorcum er hivandagin huzman mej, indz tvum er, te xelagarvum em։ Araj, erb bnav chei kaskacum nra siruւn ev liovin havatacac ei, vor na ims e ev ims e linelu, ims anbazhan u havityan, indz tvum er, te aynpes uzhgin chei sirum nran, inchpes ayzhm, erb na davatchanel er indz, ev es arden korcrel ei nran armisht u andardz։ Aydpes e linum misht․ siruyd ararkan krknaki sireli e tvum nran korcneluc heto։

Aylevs chei haskanum, te inch e patahum indz․ aynpisi mi datarkutyun ei zgum shurjs u nerss, vor karces ugheghs hanel ein gangics u indz netel mi anapat: tapharelu soskali mi amayutyan mej, annpatak u anghek, aranc dzgtumneri, aranc idealneri, aranc phrkutyan voreve huysi։ Mi ban miayn zgum ei shat parz u shat voroshaki․ da vrezhi tuynn er, vor katil ar katil kutakvum er srtis mej ev sparnum paytelu ayn aghjka glxin, vor aynqan anxghtchoren anargel er voch miayn im amenanvirakan zgacumnery, aylev indz ibrev mardu, ev sparspur jaxjaxel bolor huysers, im amboghj apagan։ Qani na cher davatchanel indz, es mi arciv ei: hogov u mtqov bardzunqnerum savarnogh, ayzhm dardzel ei tevery ktrac voghormeli mi tchntchghuk: getni vra catkotogh։ Karogh ei es ayd nerel nran։ U vtchreci anoghoq linel depi na nuynqan, vorqan anoghoq eghav na depi indz։

«Es chkam, togh indz het na el chini», — asaci es u mi or ver kaca, toghi hamalsarann el, disertacian el, amen ban ev eka vtchirs iragorcelu։ Bayc aystegh indz aynpisi mi husahatutyun er spasum, vori masin bnav chei mtacel.– davatchan aghjiky meknel er artasahman ir, inchpes imaca, shat harust amusnu het։

Husalqumy noric ekav tirec indz nor taphov ev aynqan uzhegh, vorqan vrezhi zgacum mnacel er anhagurd։ Ayn gitakcutyuny, vor es katarelapes zinataph em eghac, parzapes xelagarecnum er indz։ U eghav mi rope, vor qich mnac dzerq bardzracnei inqs indz vra: hogekan antaneyi tarapanqneris miangamic verj talu hamar։ Bayc heto mtaceci, vor ayd arden chaphazanc phoqrogutyun kliner ev, baci ayd, huys unei, vor vagh te ush khandipem nran, indz hascrac anarganqi phoxancumy talu։

Hogekan ayd drutyany noric hajordec cayr astitchan antarberutyun u anzgayutyun depi amen inch։ Uzhegh cncumner ein petq: indz ayd antarberutyunic u anzgayutyunic hanelu hamar, ev ayd cncumnery es urish bani mej chgta, bayc ete miayn caxu kananc ev gishernery lusacnogh ynkerneris shrjanum։ Kyanqi tchahitchy kamac-kamac ccum er indz, ev es chei nkatum ayd։ U, erb nkateci, shat ush er. es korac mard ei arden։

Erbemni iravagitutyan verjin kursi usanogh, pharavor apagayi huyserov lecun, hasarakakan layn gorcuneutyan erazanqnerov tevavorvac, — ayzhm dardzel ei dataranneri koghmanocneri keghtot seghanneri vra zanazan xndragrer u klyauzner grogh, zanazan mut gorcer pashtpanogh, misht arbac ev misht qnat mi ablakat: ayd zzveli tipi bolor bacasakan hatkanishnerov։ Ev im amboghj tragedian ayn er, vor es liovin zgum u gitakcum ei ayd soskali ankumy, bayc elnel ayd tighmic anzor ei. tchahitchn arden indz shat er **** ir xorqy։ Ev mi angam, vor xach ei qashel indz vra, harutyun arnelu aylevs ankarogh ei zgum indz։

Mi angam, — ayd mer haraberutyunneri xzman hingerord tarum er, — phoghocum bolorovin patahakan kerpov, eres ar eres handipeci nran― im siro naxkin ararkayin։ Ayd handipumn aynqan anspaseli er indz hamar, vor karces kaycaknahar gamveci teghnuteghy nra arjev ev apshutyunic caph zarkeci akama։ Yst erevuytin, na sastik vaxecav ayd anaknkalic ev, inchpes nkateci, skzbum bnav chtchanachec indz։ Ev cher el karogh tchanachel, vorovhetev ir tchanachac naxkin misht lav hagnvac, laynatikunq u laynakurcq, 24—25 tarekan geghecik usanoghi tegh ayzhm tesnum er ir arjev keghtic plplacogh hnamash verarkuov, mazakalac eresov, profesional arbecoghi karmir qtov, kurcqy ners ynkac sapatavor mi mard, vori beranic ezhanagin ginu, cxaxoti ev sxtori hot er phchum։ Isk na amenevin cher phoxvel kam aveli tchishty, phoxvel er depi aynqan lavy, vor voch mi geghaget nkarich cher karogh nra mej voreve phut gtnel. naxkin mi qich nihar, charatchtchi aghjiky dardzel er bardzrahasak, phartam mi kin, vori motov ankareli er ancnel aranc et nayelu։ Isk hagusty։ Es, erevi, erbeq chei karogh aydqan shqeghoren hagcnel nran ev zardarel nra akanjnery, kurcqn u matnery shoghaknerov u margaritnerov, vorqan el vor ardaranayin pharavor apagayi vra mi zhamanak unecac huysers։ Amen banic erevum er, vor ynkel er mi mardu dzerq, vory vochinch cher xnayum nra hamar։

Apshutyans het miasin indz tirec akama mi varanum u patkaranq nra ayd haghtakan shqeghutyan arjev, ev inqs indz erbeq aydqan chnchin, voghormeli u zzveli chei tvacel, inchpes ayd mijocin։ Mi rope ashxateci hogus xorqum prptel vrezhi ayn zgacumy, vor mi zhamanak laphum er indz ev vori azdecutyan tak aynqan hpart, aynqan anxoceli u ardaraci ei zgum indz, u vochinch chgta, hogis miangamayn amayacel er։ U, erb shphotvac ev kakazelov, neroghutyun haycogh dzaynov phordzeci hishecnel nran, te vov em es, na skzbum karces te zarmacav, shphotvec, heto hankarc toghec indz aranc mi xosq angam artasanelu, karq nstec ev heracav, yst erevuytin vaxecac, vor es karogh em hetapndel iren։

Ayd ory es anckacri ginetany, vorteghic indz durs berin teverics brnac։

Aynuhetev, ays handipumic heto, ayn sakav zhamerin, erb xmac chei linum ev karoghanum ei qich te shat xoranal mtqeris mej, indz shat er mtatanjum ayn hangamanqy, te inch er bun pattchary, vor es ays astitchan ynkel ei։ Iskapes vor, xo cher kareli ayd pattchary dzhbaxt sery hamarel— mi ban, vory shat-shat karogh er miayn zhamanakavorapes ynktchel, bayc voch armisht korcanel mardu։ Da anhetetutyun kliner։

Bun pattchary petq e vor urish tegh liner։ U skseci ayd pattchary voronel siracs aghjka davatchanutyunic durs, voronel im eutyan mej, vorovhetev ankareli er, vor es ayd astitchan ynknei, ete ankmans saghmery chkrei inqs im mej։ Bayc voronq ein ayd saghmery, vorteghic ein ynkel im mej, inch er nranc armaty, — ays ughghutyamb katarac prptumners der erkar zhamanak mtatanjum ein indz aranc voreve ezrakacutyan hangelu, minchev vor, verjapes, miangamayn patahakan kerpov gta bun armaty mi patmvacqi yntercumic heto, vory hankarc lusavorec im minch ayd mut nerqin ashxarhy։

Ayd patmvacqn italakan mi siravep er «Vrezh» vernagrov։

Aystegh baraci targmanutyamb araj em berum ayd siravepy, vori vernagiry, sakayn, dnum em «Na», patmvacqi herosin indz hakadrelu hamar։


NA

Veneciayum, dozheri, jrancqneri ev gegharvestneri ayd hrashakert qaghaqum, mi hin aznvakan yntaniqi mej aprum er ayd yntaniqi miak zavaky― geghecik Juliettan։ Aynqan er geghecik na, vor tvum er, te hogheghen che, ayl mi haverzhahars, vor durs e ekel covi phrphurneric։ Achqery kapuyt ein, inchpes Italiayi jinj erkinqy, hayacqy zvart u anhun, inchpes Adriatiki horizonnery։ Voskeguyn camery sqancheli gangurnerov psakum ein nra phoqrik, sirunik gluxy։ Erb zhptum er (bayc erb cher zhyptum), nra chqnagh ayteri vra matneharner ein goyanum ev phoqrik berani mej vardaguyn shrtunqneri tak shoghshoghum ein phghoskri pes spitak u amur manrik atamnery։ Misht zvart er garnan arevi pes, misht trtrun: titerniki pes, misht charatchtchi: kaytar erexayi pes։ Erku guyn er sirum— karmir u spitak, ev nra arduzardi u krcqi vra misht anpakas ein ayd erku guyni caghiknery: mexakr ev shushany։ Na inqy tarm u hotavet caghik er: karmir kam spitak, nayelov te inch guyni hagust e hagnum― mexaki pes karmir, te shushani pes spitak։


2

Mi angam, garnanayin mi sqancheli ereko, vorpisin miayn Adriatiki apherumn e linum, erb Juliettan ir hor palaccoyi[3] verin harki ir phoqrik senyakum zbaghvac er ir spitak hagustov ev krcqin mexaki karmir caghikn er amracnum, vor zbosanqi gurs ga Ponte-Rialtoyi tak Mec jrancqi vra, drsic inch-or nvagacutyan dzayn lsec։ Mi hmut dzerq serenad er nvagum jutaki vra։ Juliettan vazec depi bac patuhany ev cac nayec depi phoghoc։

Nvagoghy mi patani er italakan laynezr glxarkov։ Aynqan meghanush, aynqan dyutich er nvagac eghanaky, vor Juliettan karcum er, te ir srti lareri vra en nvagum։ Na meqenayabar kisov chaph durs hanvec patuhanic ev lsum er amenayn ushadrutaymb։ Ir amboghj eutyamb lsoghutyun dardzac, agahoren klanum er marminy phaghaqshogh ayn dyutich dzaynery, vor patani erazhishty hnchecnum er jutaki lareric, inchpes aghbyuri akunqy durs e hosecnum ir qchqchan akanakit[5] jury anbrnazbosik u sahun։ Shunchy pahel er, vor voch mi hnchyun chtrcni։ Sqanchacman arcunqy gohari pes xaghum er nra achqeri mej։

Verjapes lrecin jutaki hnchyunnery, ev ayd hnchyuneri het karces amen inch lrec bnutyan mej։ — Vov es du, nayir verev, patani maestro, — kanchec bardzric Julietan։

Patani erazhishty nayec verev։

— Hanir glxarkd, eresd chem tesnum։

Patani artisty vercrec laynezr glxarky, erkayn mazery glxi mi sharzhumov et gcec tchakatic ev nayec verev։ Inch hrashali achqer, bayc lurj u xohun ev taxcali, inchpes ayn eghanaky, vor mi qich araj nvagum er na. inch gravich demq, bayc gunat u txur, inchpes marmari mi andri. inch bardzr u hpart tchakat, vori vra phaylum er voch erkrayin mi vehutyun։

— Inch e anund, — kanchec Juliettan։

— Antonio։

— Antonio, nvagir indz hamar dardzyal mi ban։

U noric hnchecin larern arajvanic aveli phaghaqush u dyutich, ev Juliettan, patuhanin gamvac, cher hagenum lseluc, minchev vor larern irenc verjin sirakez harachanqn ardzakecin u marecin։

— Antonio, asa indz, vov es du։

— Es vorb em։

— Vov e hayrd։

— Mi banvor, vor meqenayi tak jardvec ev merav։

— Mayrd։

— Mayrs gnac hors etevic։

— Quyr chunes։

— Voch mi harazat։

— Kuzes es qo quyry linem, du im eghbayry։ Es kxndrem hors, vor du mer tann apres ev indz hamar misht aydpisi eghanakner nvages։ Hayrs bari e, shat e sirum indz ev misht katarum e xndirqs։ Du aylevs stipvac ches lini phoghoce phoghoc tapharel mi ktor haci hamar։ Menq shat harust enq։

— Es shat hpart em, sinyorina։

— Im anuny Julietta e։

— Es hpart em, sirun Julietta։

— Menq chenq xli qo hpartutyuny, Antonio։

— Kxleq․ erb indz mi ktor hac taq։

Julietan mi dram netec nra votqeri arjev ev barkacac heracav patuhanic։ Bayc iskuyn el noric motecav patuhanin։

― Antonio, — kanchec na։

Patani erazhishty, vor vercrel er dramy ev uzum eer heranal, kang arav ev nayec verev։

— Hamadzaynir gone, vor amen ereko, tchisht ays zhamin, kgas knvages patuhanis tak։

— Kgam։ Bayc voch noric sra hamar, – asac Antonion cuyc talov dzerqi dramy։

― Ayl։

— Gegheckutyan hamar։

Ays angam patani erazhshti votneri arjev ynkav geghecik aghjka krcqi karmir mexaky։


3

U galis er։

Amen ereko, erb arevi verjin tcharagaytnery elektrakan luyser ein varum palacconeri patuhannerin, Julietayi lsoghutyuny phaghaqshum ein misht nor, misht dyutich hnchyunnery։

— Antonio, mite aynqan hpart es, vor ches hamadzayni bardzranal indz mot, im senyakum nvagelu։

Antonion lur bardzracav Juliettayi senyaky։

— Antonio, mite aynqan hpart es, vor ches hamadzayni indz het mi zbosanq katarelu covi vra։

Lusni katnaguyn luysi tak, covi handart jreri vra meghmik sahum er makuyky ev gisherayin anhun xaghaghutyan mej taracvum ein dyutakan hnchyunnery։ Amboghj bnutyuny, karces lsoghutyun dardzac, akanj er dnum ayd hnchyunnerin, voronq tevatarac, sahun u tetev, trchum taracvum ein chors bolory ev marum covi xaghagh jreri mej, parz u taphancik odi mej։

— Antonio, mite aynqan hpart es, vor tuyl ches ta gluxs dnem cnkand vra։

— O․․․— harachum e miayn patani artisty varvac achqerov ev nra kntntoci tak jutaki hnchyunnery nor taph en arnum nor, minchev ayd chlsvac nyuansnerov։

Juliettayi voskegangur gluxy hangchum e Antonioyi cnkan vra ev tavshya achqery hiacqov, sirov u erjankutyamb varic ver nayum en patani erazhshti veraslac demqin։ Makuyki mej, lusni katnaguyn luysi tak, inchpes dzyun, phaylum er nra spitak tetev handerdzy, vorov na nmanvum er iskakan haverzhaharsi: ynkghmvac covi phrphurneri mej։

Patani artisty veric var nayum er ir cnkan vra hangchogh erazakan gegheckutyany ev inqy evs zarmanum er, te ayn inch nor hnchyunner en, vor ir dzerqi sharzhumic geghum e jutakn aynqan tirakanoren։

— Antonio, mite aynqan, hpart es, vor mi hambuyr ches ta indz։

Jutaky lrum e։ Patani artisty kamac xonarhvum e haverzhaharsi demqi vra, nranc mazery grkaxarnvum en ev trtrun shrtunqnery mianum en mi bocot hambuyri mej։

― Antonio, Antonio...

― Julietta, Julietta…


4

Mi ereko el, sovorakan zhamin, patani erazhishty gotakan aparanqi bardzr patuhani tak kangnac: izur ashxatum er ir dyutakan hnchyunnerov durs kanchel haverzhaharsin։

Patuhany phak er։

Patani artisty, sakayn, cher husahatvum. jutaky mert kanchum hramayabar, mert xndrum aghersagin, mert xosum lalagin, mert harachum u lalis husahatoren։

Patuhany misht phak er։

Aynuhetev, erb jutakn ir verjin husahatkan tchichern er ardzakum, patuhani mi pheghky kisov chaph bacvec, nax mi dram zrngac getnin ev apa tghti mi ktor, odi mej pttvelov, cac ynkav patani erazhshti votneri arjev։

Tughty vercrec ev kardac.

«Hayrs asac, vor im ev qo mijev ananc andund ka։Menq verevn enq, du nerqevy, el mi ga։ Moracir indz» ։

Kardac, arzhamanak shantahar mnac teghnuteghy ardzanacac, heto cncvec uzhgnoren, mi kaycaknacayt hayacq netec depi aznvakan aparanqi bardzunqy, tughty, casumov li, uzec patar-patar anel, bayc zspec iren, xnamqov calec, cocy drec, votov den shprtec getnin ynkac dramy ev, jutaky pind seghmelov viravor krcqin, heracav anarganqi kskicy hpart srti mej parurac։

Ayd orvanic Veneciayi phoghocnerum el voch voq chtesav hanracanot patani jutakaharin։


5

Ancan tariner։

Noric Venecian։

Qaghaqi amboghj mamuln avetec hrchakavor jutakahar Antonio Bonvinii galusty, vor ir miak koncerty piti tar mec tatronum։ Verjin zhamanaknery voch miayn italakan, aylev evropakan u amerikyan amboghj mamuly xosum er ayd nor phaylun astghi masin, vor erevacel er erazhshtakan horizoni vra։

Koncerti gishery tatronum asegh gcelu tegh chkar։ Ayntegh er qaghaqi amboghj bardzr dasakargy։

Antonio Bonvini... Amenqn anhamber spasum ein nra eluytin։

Ev aha, verjapes, durs ekav na bem։

U amboghj dahlitchy grete miaberan harachec։

Mite sa ayn Antonion che, vorin tchanachum er amen mi veneciaci, ayn patani jutakahary, vor mijnadaryan trubaduri nman shrjum er qaghaqic qaghaq, phoghocic phoghoc, patuhanneri tak nvagum er serenadner։

Ayo, ayo, na e, inqy, vorovhetev— aha nuyn hnchyunnery, bayc ays angam arden arnakanoren hasun, inqnavstah, inqnamphoph, erbemn veraslac, erbemn martakochi xizax avyunov lecun։

U vorqan ayd hnchyunnery dyutich ein, aynqan geghecik u hmayich er inqy: Antonio Bonvinin, barekazm hasaky, hracayt achqery, varvac demqy, hantcharegh tchakaty, akanjneri mot crvac erkar phaylun mazery, bolory, bolory mi sqancheli nerdashnakutyun ein kazmum nra jutaki mogakan hnchyunneri het։

Erb verjin hnchyunnery trtralov marecin gerezmanayin lrutyan mej ev artisty heracav bemic, amboghj dahlitchy derevs pah mi nstac er lur u ansharzh, karces anhunoren qaghcr mi erazanqi mej kaxardvac։ U heto hankarc, vorpes mi gerezmanoc meken harutyun arni, amboghj dahlitchy shrjvec u tndac vorotagin. — Bonvini... Antonio Bonvini... Antonio... Hantchar... Nor Stradivarius...

Ev amen voq shtapum er depi kulis: andzamb seghmelu eritasard hantchari dzerqy ev ir hiacqn u shnorhakalutyuny haytnelu nran։

Eritasard maestron hognac er։ Phakvec ir senyakum ev haytnec, vor aylevs voch voqi chi karogh yndunel։

Bayc aha mtnum en ev haytnum, vor mi kin uzum e nran tesnel։

— Ankarogh em yndunel։

— Taxandzum e sastik․ shat nshanavor andzi amusinn e։

U talis en aznvazarm tohmi mi bardzrastitchan mardu anuny, voric kaxvac e hazaravor mardkanc baxty։

— Togh mtni։

Geghecik: inchpes Rafayeli Madonnan, hagnvac inchpes mi taguhi, shtapov mtav mi norati kin ev ughghaki ynkav eritasard hantchari votneri arjev։

― Antonio, es qo Juliettan em, es sirum em qez...

Eritasard maestron aylaylvac: bardzracrec gegheckuhun։

Nra achqery varvum ein inch-or tarorinak phaylov, nman ayn hracayt hayacqin, vor na, derevs patani mi xeghtch erazhisht, netec ir storin cagumn u hpartutyunn aynqan mecamtoren arhamarhogh palaccoyi bardzunqn i ver։

Aranc mi xosq artasanelu: dzerqy cocy koxec, hanec hushatetry, hushatetric: xnamqov pahac tghti mi ktor ev meknec Juliettayin։

Juliettan arav, nayec ev hankarc kaskarmir ktrec։

— Kardaceq, sinyora, kardaceq, — asac Antonion, tesnelov, vor na cayr astitchan shphotvac, chi hamardzakvum achqery ver bardzracnel։

U haziv lseli dzaynov Juliettan kardac ir namaky։

«Hayrs asac, vor im ev qo mijev ananc andund ka։Menq verevn enq, du nerqevy։ El mi ga։ Moracir indz» ։

Antonion namaky et arav nra tulacac dzerqic, ev noric xnamqov pahelov hushatetri mej, asac․

― Avagh, sinyora, nereceq indz, vor es chlseci dzez ev tepet aylevs cheka dzez mot, bayc chmoraca dzez, aylapes dzer ays namaky ayspes xnamqov chei pahi indz mot։ Sa mi angnahateli gandz e, vor duq pargeveciq indz, ev ays gandzn achqis luysi pes kpahem minchev mahs, vorovhetev ete dzer ays namaky chliner, es terevs ayn chlinei, inch vor em ayzhm։ Es moraca dzez, ayo. bayc, inchpes erevum e, duq moracel eq ayn andundy, vor mez bazhanum er iraric։ Duq verevn eiq, — es nerqevy, ev ayd dzez iravunq er talis arhamarhanqov nayelu depi nerqev։ Bayc duq hashvi cheiq arel, vor nerqevgtnvoghnery erbemn tever en arnum, trchum verev, ev, vrizharutyan zgacumov lecun։ Ayn ory, vor duq dzer bardzunqic arhamarhanqov merzheciq indz— nerqev gtnvoghis, es erdveci vrezh arnelu ev, dra hamar urish mijoc chgta, bayc ete miayn bardzranal, misht bardzranal, andadar bardzranal, minchev vor ir dzerakert aparanqi bardzunqic indz vra nayogh qmahatchuyqn inqy gar im andzerakert bardzunqi arjev cnradrelu։ Aysor es hasa im npatakin։ Bayc noric sirel nran, vov xaghum e urishi nvirakan zgacamneri het, vov tarberutyun e dnum verevi ev nerqevimijev, avagh, sinyora, es chem karogh։


―――――――――――――

Ayspes er verjanum italakan siravepy։

Mi siravep: har ev nman im siravepin, mi sur hakadrutyamb miayn․ aystegh es ei― im burzhuakan mijavayri harazat cnundy, taquk aprelu sovor, kamazurk, phaphkamarmin mi inteligent, vor arajin isk harvacic ynknum e aylevs chelnelu hamar, isk ayntegh na― ashxatavor zhoghovrdi cocic elac anapastan, tapharakan mi patani ir mijavayri erkatakur kamqov, vorov zinvac, voch te ynktchvum e indz pes arajin isk harvacic, ayl yndhakaraky, vov gite inch dzhvarutyunner haghtaharelov, hetzhete bardzranum e minchev glxaptuyt bardzunqnery, vorpeszi aynteghic vrizharutyan tuyny taphi ir mardkayin arzhanapatvutyunn arhamarhoghneri, iren nvastacnoghneri glxin։

Bardzranal, misht bardzranal, andadar bardzranal․․․ O inch hrashali vrizharutyun, vori hamar, sakayn, es anyndunak egha։

Ev aynuhetev inchpes chhavatam im dasakargi tchakatagrin, vorin bnakan mi anecqov datapartvac na hetzhete aylaservelov, piti darna indz pes ibrev phtac cari kotchghin bsac mi mglac makabuyc ev chqana anhet, teghi talov nranc, voronq nerqevic bardzranum en verev...


Hogun vra hasav


Dzmernamut oreric mekn er: Muty der cher koxel erkiry: Erkinqy pghtor er garnan jri pes: Kataghi qamin vzhzhalov ners er prcnum phoghoci mi beranic, trcnum er arajin patahac mardu gdaky, lizum er getnic aghbn u phoshin, cecum er drnern u patuhannery, bardzracnum, patovn er talis manravatchari xanuti tchakatic kaxvac cucanakn u korchum phoghoci myus beranic: Lapteravary, sandughqn usin, phoqrik laptery dzerqin, vazum er lapternery varelu: Phoghoci ankyunum arden varvac laptery, hoghmacec, crel er gluxy ev nayum er shurjy keghtot apakineri mijic: mardu cavagar tchprot achqeri pes: Amayi phoghocum mi phoqrik shun kuch er ekel mi phak dran arjev, srtsrtum er amboghj marmnov ev kaghkandzum:

Naxshqar Davity gnum er tun, matneri cayrery kapuyt arxalughi grpannery koxac: Qamin phrphracnum er nra mashvac chuxayi pheshery ev karmir aghluxy, vor mi cayrov pndacrac er koghqin kashu gotkic: Amboghj hagusty, sksac gotikic minchev votnamannery, cackvac er amen guyni nerkeri bcerov, voronc mej arandznapes achqi ein ynknum spitaknery: Na ancnum er anhuys u annpatak mardu anorosh qaylerov ev qti tak mrtmrtum er trtunji ev hayhoyanqi pes mi ban: Curt qamin cecum er nra mazakal eresy, phoshov cackum moruqy, beghern u tav honqery, stipum cackel achqery, sparnum xlel gdaky, vor na qashel er minchev akanjnery, ev erbemn–erbemn groh talis nra vra aynqan uzhgin, vor na akama kang er arnum ev amboghj marmnov araj teqvum, vor et–et chgna: Bayn na vochinch cher zgum. zgum er miayn mi ban–siruhu chaph tenchali ev mahvan chaph andimadreli. zgum er carav. vogelic xmichqi anhun carav, voric lezun camaqel er beranum, vorkory qervum er, aghiqnery galarvum ein phorum ev amboghj marminy karces zrkvel er sovorakan jermutyunic:

Amboghj ereq shabat er, vor parap er. gorc chkar, cher tcharvum: Dzmernamut er. tun shinoghy shinel prcel er, veranorogoghy: veranorogel prcel. aylevs voch voq nor tun cher shinum, voch voq hataknery, patshgambnery, taniqnery nerkel cher talis, paterin nor pastarner kpcnel cher talis: Naxshqarneri bani orery ancel gnacel ein:

Amarva ev ashnan ashxatanqi phoghn ory galis er, ory gnum: Ayzhm–och mi sev grosh grpanum, vor achqy koxer: Isk aysor arajin angamn er, vor berany mi katil angam cher arel voch araghic, voch ginuc: Mi amboghj or…Xentanalu ban er ayd, ev na ankeghc kerpov zarmanum er, vor minchev ayzhm der xelqy cher korcrel kam cher merel: Ayninch minchev aysor, minchev ays tazhaneli mi ory, amboghj amsva yntacqum ev heto, erb grpanum misht phogh kar, patahel er mi or, get mi hatik or, vor bani zhamanak dzerac chvazer motaka «padvaly» , berany mi qich tac anelu kam banic heto amboghj zhamerov chnster ginetany ir ynkerneri het ev lav «trjvac» tun chdarnar kesgisherin bayati ergelov: Isk ayzhm…Gone aparik tayin mi kes tungi gini kam mi «tricatka» aragh.–che, chein talis anxightchnery, aysinqn: tvel ein, bayc el chein talis, tesnelov, vor arden havaqvac partqy vtcharel chi karoghanum, minchder ayd aperaxtneri mot er toghel ir vastakac grete bolor phoghery: Gone ynkerneric mekn u meky hravirer.–che, chein hravirum.amenqn el ir pes parap ein, amenqi grpanumn el mkner ein xaghum: Anter tann el chkar aynpisi mi ban–arcate gdal, voske matani, akanji ogh kam gorg, tekuz knojic cacuk taner grav dner kam caxer.–tuny srbac, kinn u erexanery: tklor, inqy: dar u datark:

Aysor ginevatchary, vori mot na toghel er ir amarva grete amboghj vastaky, bac arec nra arjev davtary ev asac.


  • Ay, usta Davit, tasy manet hing shayi nisia ka vred. be tu, axper, u

eli inchqan uzum es: nsti xmi, qez anush yli:

U, chnayelov Davti aghachanq–paghatanqin, merav–ktrvec: mi bazhak oghi chtvec, vor camaqac berany tac aner u mi qich taqanar ays anpitan curt eghanakin:

Ayzhm na tun er darnum huysy bolorovin ktrac ev xist characac amenqi ev amen bani vra: U vor mtacum er, te vaghn el, myus orn el, errord orn el–ov gite dardzyal qani orer–nuyn anhajoghutyuny piti unenar, inch vor aysor, qich er mnum iskapes xentanar: Matnerov andadar prptum er arxalughi grpannery, husalov te mi guce tasy kam tasnhing kopekanoc mi dram xckvac lini karkatanneri aranqy, inchpes shat angam er patahel phogh unecac zhamanak, bayc matneri cayrery miayn shoshaphum ein gzgzvac grpanneri mazanman mtchtchvac keghty:

Qamu dem krvelov, na mtav irenc negh u cur phoghocy, vori erkaynqov ays u ayn koghmy irar henvac ein, karces chtaghvelu hamar, xghtchuk tnakner cacr, hoghacack kturnerov, curtik–murtik patuhannerov, phtac drnerov, vory getni mej xrvac, vory getnic bardzr:

Davity kang arav ayd drneric meki arjev, vori cakotineric ev tcheghqeric tchragi luys er erevum: Phoxanak cecelu, na voty bardzracrec ev mi pind harvac tvec drany: Dury tchrtchrac, qich mnac teghahan liner, bayc chbacvec. nersic phak er: Ayd bann aveli kataghecrec Davtin, ev na krknec harvacn arajvanic aveli pind:


  • Merel eq, satkel eq, – gorac na sarsapheli hayhoyanqner taphelov:

Nersic lsvec dran phakanqi shrxkocy: Votabobik, patarotun hagustov, xtchtchvac mazerov mi phoqrik aghjik dury bac arav ev, crtic sarsralov, mi koghm qashvec, vor hayry ners mtni:

Davity mtav aryun ktrac achqerov:

Aghjiky sovalluk hayacqov achqi takic nayec hor datark dzernerin, ev ayn mijocin, erb phakum er dury, mi canr harvac zgac glxin: Na dzayn chhanec, ayl dzerqery drec gagatin ev teghn u teghy ppzec tap–tap arac havi pes: Yst erevuytin spasum er, te harvacy piti krknvi, ev ir mankakan sovalluk marmni fizikakan amboghj uzhy voskracac dzerqeri mej havaqac: ashxatum er pashtpanel gluxy: sheqeri mej koxac:

Sakayn hayry bavakanacav mi harvacov miayn ev anmijapes dardzav knojy, vor taxti vra nstac kar er anum lampi lusov.

– Haa, merel eq, satkel eq: To, durn esqan kotratum em, cheq imanum: Ay xlanaq duq, xlanaq: Pind el koghpel eq, te inch: Gitam, enqan ban–man unes anter tand, vor vaxenum es ni chtaphven, chtalanen: Vay dzer cnundy chorana, dzer cnundy: Duq xo indz hmar knik u vordiq cheq, cav u krak eq indz hmar, cav u krak ga dzer glxin: El jybums baraqat chmnac, inch du ed kotrac votd tun drir ystegh…

Davti artasanac amen mi parberutyuny hamemvac er amenayntir ev erbemn shat inqnuruyn hayhoyanqnerov:

Kinn amenevin dzayn chhanec, nuynisk gluxy chbardzracrec kari vrayic: Amusnu gorgorocn u hayhoyanqn aynqan sovorakan ban ein dardzel nra hamar, vor miangamayn korcrel ein irenc bolor nshanakutyunn u azdecutyuny, ev vaghuc er arden, vor Mayin aylevs cher patasxanum, mi angam ar misht hamozvelov, vor ayd voch miayn anogut, ayl nuynisk vtangavor e, vorovhetev xosqy xosq er berum, ev Davity verjiverjo xosqic ancnum er «gorci»: Knoj miak patasxany lrutyunn u antarberutyunn er linum: Shuny hacher, te Davity– ayd mievnuyn er nra hamar: Patahum er, vor Davitn amboghj zhamerov gorum–gorgorum, hayhoyum er amenazzveli acakannerov, bayc Mayin gluxy kax: mnum er ir banin, qari pes lur u antarber:

Canr, shat canr ein xeghtch knoj qashac orern arbecogh amusnu dzerqin: Inch Mayin vot er drel amusnu tuny, voch mi lav or cher tesel, misht cec u hayhoyanq, misht hayhoyanq u cec: Cecn u hayhoyanqn eli vnas chuni, – ayd banin ayspes te aynpes der kareli er dimanal, – bayc gone tan ev erexaneri hogsy qasher. ayd el chkar: Inch vastakum er, ir phorn er acum: Uremn el inchacu er. aveli lav cher lini, vor iski chliner. xeghtch kiny gone hangist ir banin kkenar, gone gishernery cher spasi ah u doghov, te aha vortegh vor e: piti ga ir dahitchy arbac–traqac, erexanerin leghatchaq ani, amboghj taghy havaqi glxin: Tuny inqn er pahum, erexanerin inqn er hagcnum, kerakrum ir dzerqi ashxatanqov, uremn el inchacu er ayd misht arbac mardy, el inch srtov er bghavum, hayhoyum, cecum, inchu ev inch iravunqov:

Mayin ashxatum er, gisher–cerek ashxatum–kar er anum, lvacq er anum, hac er txum, tok er gzum, bardanner er karum, hinac er hinum, parsik vatcharakanneri hamar nush, ynkuyz, txil er kotrum. kariqy stipel er nran varzhvelu amen tesak ashxatanqi, ev voch mi or nra dzerqy dadar cher arnum: Haratev ashxatanqy, zrkanqnern u hogsery ev amusnu pattcharac fizikakan u baroyakan tanjanqnery halumash ein arel xeghtchin: Nra kyanqy dardzel er mi tesak anasnakan. cher imanum inch or e lusanum, inch or mtnum. mi ban er miayn imanum– erexanery qaghcac en: petq e ashxatel, erexanery tklor en: petq e ashxatel, tantery pahanjum e vardzy: petq e ashxatel:

Aha ays gisher el, chnayelov shabat gisher e, kirakshteq e, erb amen ashxatanq dadar e arnum, na dardzyal ashxatum e. karum e amboghj ory: vagh aravotic nstac, vorpeszi verjacni, tani ta tirojy, mi qani kopek phogh stana: get vaghy mi qich hac arnelu: Aranc ayn el erexanery aysor amboghj ory sovic vngstum ein: Phoqrn arden shat vngstaluc hognel, qnel e, mecn el, aghjiky: ches imanum inchi e spasum: Nra matnery phetacel en, aseghy haziv en brnum. mejqy koracel, choracel e, vor shtkum e, karcum e, te voghnasharn uzum e kotrvel:

Erkar, shat erkar gorac, gorgorac Davity, hayhoyec, el merel u kendan chtoghec, heto parkec taxti vra, dzernery drec glxi tak ev sksec nayel arastaghi katilqic bazmazan guyner stacac, tchaqtchqac gerannerin:

Phoqrik aghjiky, vor hor ahic henc aynpes el mnacel er dran mot ppzac, ur dran tcheghqeric phchogh sary qamin mrsecnum er nra vtit marminy, kamac ver kacav, katvi qaylerov gnac bardzracav taxty ev nstec mor mot, merk srunqnery cackelov chti deriayi kartch phesheri tak: Shutov nra achqeri kopery canracan, ev na nstac teghy sksec nirhel:

Mayrn atamnerov ktrec kari tely, vori zhamanak achqn ynkav nirhi mej gluxy bardzr u cacr anogh aghjka vra:


  • Aghji, qund tanum a, gna qni:

Aghjiky bac arec shaghvac achqery, mi rope apush–apush nayec mory, heto sur–sur eghungnerov sksec qorel gluxy ev kamacuk vngstac.


  • Hac em uzum:

  • Es el em uzum, – ardzaganq tvav taxti cayric phoqriky, vor hor gorgoroci vra zartnel er ev, minchev ayzhm lur, mteli takic plzac achqerov nayum er tchragin:

  • Eguc, eguc, bala jan, hmi qneceq, – asac mayry:

Bayc phoqriky ev nranic sirt arac mecy sksecin aveli u aveli vngstal:


  • Sus, shan lakotner, te che, es a ver kaca, – hankarc gorac Davity, aragoren shur galov parkac teghy ev bruncqy uzhgin zarkelov taxtin:

Phoqrikn iskuyn sus arav ev mtely glxin qashec: Aghjiky nuynpes lrec, choqechoq gnac depi ankoghiny, parkeluc araj qorumor ekav amboghj marmnov, heto mteli mi cayry bardzracrec, mtav taky, gluxy drec eghbor glxi mot, kuch ekav srtsrtalov ev hamarya te nuyn ropein el qnec:

Qamin shvshvacnum er dursy, bzzum er buxaru mej, cecum er dury u patuhany, isk nersy lrutyan mej lsvum er qnac erexaneri shncharutyuny ev erbemn–erbemn Davti mrmrocy: Ayninch Mayin, gluxy misht kax, karum er ha karum, ev spitak qatany nra hognac achqeri araj erbemn–erbemn shertavorvum er karmir, kanach, deghin zolerov:

Parkac teghn el hangist cher karoghanum mnal Davity, tendov brnvac mardu pes des er shur galis, den er shur galis, mrnchum er, phrnchum, vogelic xmichqi caravn aveli u aveli er neghum nran: Nran tvum er, te ayd gisher chi lusacni. kam kmerni, kam kgzhvi: Arhasarak amboghj ory hivand er zgum iren. gluxy canr er qari pes, achqeric jur er gnum, dzernery doghum ein, cnkneri mej inch–or mghmigh er zgum, isk stamoqsi mej karcum er, te mzheghner en dzhvzhum. chnayelov, vor vochinch cher kerel, aynuamenayniv qaghc cher zgum ev utelu masin cher el mtacum: Zgum er miayn, vor mi qani bazhak oghin bavakan er ayd hivandagin bolor erevuytnery dzerac vanelu hamar:

– O, es dzer, … – mi canr bruncq ijecnelov taxti vra, zoravor hayhoyanq ughghec na haytni che um hascein, nstec, votnery kaxec taxtic, xonarhvec ev gluxn arav dzerqeri mej: Gone quny gar, vor terevs arzhamanak moranar ayd antaneli papaky: Vogelic xmichqi caravy cher aynqan, vor tanjum er nran, ayl aveli erevakayutyuny, vor aynqan hrapurich u gaytakghich mtapatkerner er steghcum oghu ev ginu shurjy ynkerakan shrjanum, duduki ev argani dzayneri tak, ginetan mej, vori qacaxac ody nra hamar aveli axorzheli er, qan buravet vardn u caghiky:

Na ver kacav ev sksec qaylel senyaki erkaynqov: Mtacum er: inch aner ayd soskali drutyunic elnelu hamar. mtacum er kyanqi ev mahvan areghcvaci arjev kangnac mardu mtatanjanqov: Amen angam, vor motenum er senyaki ankyany, nra achqovn er ynknum jri kulan: Skzbum ushadrutyun cher dardznum, heto kang arav kulayi araj ev erkar zhamanak cher karoghanum haghtaharel ir mej mi tarorinak zzvanq, vor, ibrev arbecogh, tacum er depi jury: Bayc vogelic xmichqi caravy spanum er nran, tuqy camaqel er, vorkory xandzvel, petq er berany mi banov tac anel: Ev Davity kama–akama xonarhvec depi jri kulan:

Bayc ayd mijocin hankarc mi mitq cagec nra glxum, ev nra dazhan demqy mi rope karces paycaracav:

Na aragoren motecav pati mej gtnvac paharanin, bac arec, hanec oghu datark shishy, kulayic mi gavati chaph jur acec mejy ev sksec voghoghel: Voghoghec, voghoghec oghu shishy, heto glxin qashec ev sksec ****: Ccum er achqery phak ev shrtunqnery pind seghmac shshi prnkin: Ayd mijocin nra demqy garshanqi aynpisi artahaytutyun er stacel, vor karces lucoghakan er yndunum:

Kinn arajin angam bardzracrec gluxy, nayec nran, hetevic mi chanch arav ev noric sharunakec kary:

Davity chtesav ayd chanchy, bayc nran tvac, te kinn ir hascein inch–or phntphntac qti tak:

– Hy, inch es phntphntum, –kamac dardzav na knoj koghmy, shishy heracnelov shrtunqneric: Hracayt achqerov erkar zhamanak lur u ansharzh xetum er knojy, heto avelacrec canr u sparnalic, – jand xo qor chi galis: Te qor a galis, qorem…

Kiny dzayn cput chhanec:

Davity shishy teghy drec, paharani dury shrxkacnelov phakec ev gnac noric parkec taxti vra, chmoranalov hayhoyanqi mi nor phunj hramcnelu knojy: Jury teev mi qich oghu ham er stacel, bayc, iharke, ayn cher, inch–or qtic cux hanogh, achqeric artasuq qamogh oghin, vor xmelun pes balasani nman taracvum e mardu erakneri mej, ev ayd bann er, vor aveli jghaynot er dardzrel Davtin, aveli evs grgrelov nra vogelic xmichqi papaky: Na sastik cankanum er, vor kiny dzayn haner, ban aser, vorpeszi iskuyn ver trcher ev mi lav trorer nran, srti bolor maghdzy nra vra taphelov: Bayc Mayin dzkan pes lur, ir banin er:

Dury drsic cececin:

Davity gluxy bardzracrec, nayec drany ev noric parkec: Ayd anshusht Akobn er – andranik vordin: ut tarekan, vor nor er veradarnum xanutic: Chorrord amisn er, vor nran ashakert er tvel mi pghndzagorci: mi tari anvardz carayelu, minchev vor arhest sovorer:

Vorovhetev durn iskuyn bacogh cheghav, noric cececin:

Davity ver trav, nstec ev dardzav knojy kataghac.

– To xlacel es, ches imanum: Es el xo es chem, ve kac bac ara, eli: Ay choranas ed tchragi taky, hy, ynenc kpches ed taxticy, vor el pok chgas: Mi harcnogh yli, ogutd inch a, e, ed anter–mundrik karicy: Navtn el minchev lis erum es:

Mayin kary mi koghm drec, mejqy haziv shtkec, ver kacav, ijav taxtic ev amusnu anhatnum hayhoyanqneri ughekcutyamb gnac dury banalu:

Mtav Akoby gzgzvac hagustov, mric sevacac demqov, dzerqerov ev minchev srunqnery merk votnerov: Crtic srtsrtum er amboghj marmnov ev atamnery nkateli kerpov zarnum irar. bayc achqern irenc tarorinak spitakucnerov sevacac demqi vra phaylum ein mankakan inch–or anhun berkranqov:


  • Mayilo jan, – mtnelun pes bacakanchec na, – ysor mekn ekav, pghindzner arav, tara tun, mi abasi phogh bashxec: Ay:

Davity phoghi anuny lselun pes cti nman trav teghic ev mi vostyunov hasav dran mot.


  • Aba, aba…

U qaghcac gayli pes vra ynkav erexayin:

Mayrn ynkav vordu ev nra mejtegh:


  • Chtas, chtas, Akob jan, hac chunenq. hac kar…

Xosqy chverjacav knoj beranum. Davitn erku dzerqov brnec nra voskracac useric ev aynpisi uzhov et shprtec nran, vor na phrvec getnin mejqi vra:


  • Indz tu, – bghavec ev aynpes pind hup tvec vordu bruncqy, vor na cavic tchchac ev iskuyn phoghy vayr gcec dzerqic:

Davity phoghy trcrec getnic ev xelagari pes durs trav…

Erb Mayin ushqi ekav ev achqery kamac bac arec, karces erazi mej tesav, vor Akoby patin kpac: lac e linum erexayakan uzhgin heckltanqov, ev curt qamin phchum e bac drnic, blblacnelov lampi luysy taxti vra: Mec dzhvarutyamb nstec, erku dzerqov brnec cocraky, achqery phakec inch–or sur cavic ev mi erkar u dzig taranch qashec:


  • Dury koghpi, Akob jan, dury koghpi, curt a, – haziv karoghacav artasanel na:

NUNE

Hayoc kyanqic

A

Amarva kiraknayin ayn geghecik erekoneric mekn er, erb amen mard, orva antaneli totic stipvac: tany phakvac mnaluc heto, durs e galis mi phoqr azat odshnchelu:

Arevn arden mayr er mtel:

Tiflisi gegheckashen tneric meki patshgambum, vor nayum er depi mi mec phoghoc, zbosnum er mi oriord: Nran tasnevyot tarekanic aveli cher kareli hamarel, etenra hasakn ayd tariqin anhamemat bardzr chliner: Na uner kataryal gegheckutyan bolor nshannery, bayc nra phoqr-inch nihar ev gunat demqic, vori vera mi tesakmelamaghdzot artahaytutyun kar, iskuyn kareli er gushakel, vor mi inch-or hogekan cav mashum er nra qnqush kanaci sirty: Isk nra qaylvacqy, demqi gravichgcagrutyuny ev hamest, bayc xist xeloq, taphancogh hayacqy nayoghi vera mi anbacatreli azdecutyun ein anum:

Dzerqery kcac ev gluxy kor: na canr qaylerov man er galis patshgambum: Erevum er, vor na ynkghmvac er xor mtacutyan mej ev, karces na amenevin cher lsum nerqevy —phoghocum ancudardz anogh xumb-xumb mardkanc dzaynern u karqeri dghrdocy: Na kangnec patshgambi erkate barak syuneric meki mot, yur geghecik gluxy henecnran ev mec u sevorak achqery dzgec herun: dep mayr mtac arevic sharagunac horizony: Der erkar zhamanak ev bolorovin ansharzh, vorpes ardzan, na antart ditumer herun, karces kamenalov taphancel, tesnel, te inch e katarvum ayntegh horizoni myus koghmy, erb hankarc artasuqi erku xoshor katilner durs caytecinnra achqeric, nra gunatvac ayteri verayov cac glorvecin, mievnuyn zhamanak nra krcqic durs trav mi shat nvaz srtamash harachanq, na dzyuni nman spitaktashkinaky motecrec achqerin ev kamac nstec ayntegh drvac atori vera: Artasuqy xeghdum er nran, bayc na zspum er iren:

«Dzhvar e, dzhvar...», — verjapes shshnjac na, ev artasuqy arvi nman durs caytec nra achqeric: Na tashkinaky amur seghmec achqerin, ev erkar zhamanak der lsvumer nra zspvac, xul hekekanqy: Na moracel er angam, vor phoghocum yur vera ushadrutyun dardznoghner karogh ein linel: Verjapes na srbec artasuqy, mi phoqrhangstacav ev, yur geghecik gluxy dzerqerin henelov, dardzyal ynkghmecav xor mtacutyan mej:

Ayd mijocin hankarc bacvecav patshgambi dury, ev shemqi vera mi hastaphor mard erevac: Da mot hisun tarekan, mijin hasakov, kartch begherov u mazerov mimard er: Mi inch-or xstutyun ev angtutyun nshmarvum er nra sur hayacqi mej: Nra liqy karmir tshery cuyc ein talis, vor jri tegh nran carayum er kaxetu «gluxginin», isk nra durs ynkac hast phory karces asum er, «Giteq, paronner, te vorqan anmeghneri u aghqat gyughacineri qrtinqi u artasuqi gnov em es ayspeshastacel» ... Shogn stipel er nran ardzakelu yur sev-atlas arxalughi kotchaknery, vori takic erevum er nra spitak, oslayac shapiky: Nra urac achqeric erevum er, vor xaghagh ev kusht qnic nor er artnacel:

Sa oriordi hayry: agha Yagor Bughdanichn er:

— Du esti is, Nino, — asac na dandaghutyamb horanjelov:

Oriordy, vory nra haytnvely cher lsel, hankarc ayd dzayni verastaphvec ev iskuyn evet ver kacav teghic:

— Ayo, hayrik, — asac na shat nvaz dzaynov ev eresy dardzrec depi phoghoc, vorpeszi hayry chtesne, te lac er eghel:

— Inchi dedid het chgnacir baghy man galu, — harcrec agha Yagor Bughdanichy canr ev barery parz u vorosh artasanelov, inchpes ayd hatuk e arhasaraktifliseci vatcharakanakan dasakargin: — Himi endi muzik kuli acum... me qich bolta kutayiq u yid kugayiq:

— Chkameca, hayrik...

— Ha... dun gidis, vurti, — erkaracrec hastaphory: — Ama et meky lav chis anum, ur dedid hakarakum is, — avelacrec na patshgambic nerqev phoghocynayeluc heto. — enqan xndric, aghachic, du qunn arir u chgnacir:

— Hayrik, duq giteq, vor es hivand em…gluxs cavum e... ev, baci ayd, es zbosnel arhasarak shat chem sirum, — ardaracnum er iren oriordy:

— Ha: Et nramen e, vur du jer mtet chis gci en... — Agha Yagor Bughdanichy chverjacrec yur aseliqn ev hankarc xosqy phoxec. — vur du is kartum u otaxemedvuxch orn iski ches durs gali... Shat kartaly, vurti, lav che... atchkerut el vnas e:

Oriordy vochinch chpatasxanec, na heracav patshgambi myus cayry, isk agha Yagor Bughdanichy mejqy depi aghjiky dardznelov, canrutyamb nstec atori vera, nracanrutyunic tchrtchrac atory:

— Es inch chixlipito skamiq gidin es vuxty, — mrtmrtac na ev bolorovin anhog kerpov sksec shvshvacnel mi inch-or eghanak, vorin hetevec vraceren «Gamo, mzeo, gamigonen» cac dzaynov: Ayd zhamanak oriordy mi xist sar hayacq dzgec nra vera ev sksec nayel nerqevy phoghocum xrnvogh amboxin:

— Iphrime, — hankarc ergn yndhatelov: kanchec agha Yagor Bughdanichy:

Imerel caran iskuyn haytnvecav patshgambi vera:

— Ra gnebamt, batono (inch eq kamenum, paron), — taphec na mimyanc vera barery.

— Ghvino (gini):

Imerely chqacav ev mi qani ropeic heto erevac dzerqin mi mec arcatya bazhakov, vor taphvelu chaph lcrac er mug-karmir ginov: Agha Yagor Bughdanichy arav bazhakynra dzerqic, ev minchev kesy mi shnchov xmeluc heto, «Oxay» shunch qashec u srbec beghery, teev vochinch chkar nranc vera: Na erkrord angam bazhaky motecrec shrtunqnerin evhenc kamenum er mnacac ginin el ****, erb hankarc nra hetevic lsvec mi sastik tchich ev vayr ynknelu mi xul dzayn: Aranc bazhaky dzerqic toghnelu, na shur ekavhetevy ev yur aghjkan anshnchacac patshgambi vera taracvac tesav:

Nra ginin «haram e lav»:

B

Verohishyal ancqic ancel er ereq or: Gisher er. heghghanman andzrevy taphvum er verevic, erbemn-erbemn voroti sarsapheli tndyunnery xlacnum ein andzrevi shphshphocy:

Ch... taghi erahark tneric meki nerqin harki phoqrik ev xonav senyakneric, kam aveli lav asac, xuceric minum, seghani vera shurjn aghot luys taracelov:varvum er mi phoqrik lampa, nra cxic sevacac apakin kotrvac er, ev kotrvacy tghtov kpcrac: Cereky ayd xucy lusavorvum er mi voch aynqan mec lusamutov, vorikesn er miayn phoghocic ver gtnvum: Lusamuti araj drvac er seghany, vori vera xarnixurn mimyanc vera taphvac ein grqer, tghter, lragri mi qani hamarner, haci phshrtanq, grich, tanaqaman ev urish baner, isk seghani araj drvac er mi hin mahtchakal yur hin ankoghnov, vor mievnuyn zhamanak amboghj senyaki mej ev atoritegh er carayum: Senyakum aylevs urish vochinch cher erevum, baci mi inch-or hin verarkuic, vor kaxvac er patic mek antchorni dzernaphaytic, vor drvac er ankyunum: Patery sastik xonav ein, voric ev senyakum mi tesak canr od er phrvac:

Mahtchakali vera armunknery chor taxtakin henac ev gluxy dzerqeri mej brnac, nstel er mot qsanereq tarekan mi eritasard: Chnayelov xist chqavorutyan, voryur hetqery shat parz kerpov toghel er nra vera, na takavin pahpanel er yur arajva gegheckutyan mi: nshanavor masy — achqery, voronq ayd ropein xistmtacutyamb beverac ein arjevy drvac mi inch-or tetraki vera ev voronq parz kerpov artahaytum ein nra hastatakamutyunn u xelqy: Isk nra layn tchakaty, vori vera darnutyan kntchirner ein erevum, psakvac er erkar ev sev et sanrvac mazerov:

Erkar zhamanak ev bolorovin ansharzh na nstac er nuyn drutyan mej: Inchpes erevum er, na nstel er mi ban grelu, bayc kam cher karoghanum mtqery kargavorel, kamnra mitqy trel, degerum er heravor kam motik txur ancyali mej, vory, guce, ayzhm ancnum er nra chrac achqeri arajov, inchpes mi fantastikakan erevuyt, vory, erbemn, minchev angam amboghj zhamerov zbaghecnum e mardus bolor ushqn u mitqy: Mi xosqov, na gtnvum er artun qni mej, na voch andzrevi shphshphocn er lsum ev voch vorotiakanj xlacnogh tndyunnery:

Minchder na gtnvum er ayd drutyan mej, voq-min kamac baxec dury, bayc na ayd chlsec: Ancav mi rope, dran harvacy krknvecav, na dardzyal chsec: Bayc errordangam, erb arden arajvanic aveli pind baxecin, na bardzracrec gluxy ev nayec senyaki ankyunneric mekin.

— «Dardzyal mknery», — shshnjac na ev krkin ynkghmecav yur mtqeri mej: Chorrord angam dury cececin ev ays angam bavakan pind, na dardzyal gluxy bardzracrec evays angam tesav, vor sxalvel e: txktxkocy mknerin veragrelov.

— Vov e, — kanchec na mi phoqr xrpot dzaynov: Drsic voch voq chpatasxanec, bayc dardzyal cececin dury:

«Zarmanali e, — mtacec na, — vov piti lini ays kesgisherin indz mot ekoghy»:

Na ver kacav ev uzum er gnal dury banalu, bayc hankarc kang arav. «Chlini te gogh e», — shshnjac na kamac: layn bacac achqery drany harelov: «Ax, mievnuyn eayzhm indz hamar», — hankarc kanchec na mi tesak darnutyamb ev vazec depi dury: Dury banalun pes erku dzerqery phatatvecan nra vzovy, ev kanaci shatnvaz mi dzayn shshnjac nra akanjin.

— Grigor, es em...

— Nune ... — bacakanchec iskuyn iren grete moracac eritasardy ev seghmec nran yur sastik babaxogh srtin. — Nune ... Nune, mite ays du es... mite aysirakanutyun e...

G

Grigor Seyranyany gyughi harust bnakichneric meki vordin er: Phoqr hasakum avartelov gyughakan usumnarany, na cnoghneri hamadzaynutyamb gnacel er Tiflisaynteghi usumnaranneric mekum yur usumy sharunakelu hamar: Tiflisum na bnakvum er yur horeghbor ayri knoj mot, vor yur chqavorutyan pattcharov ynduneler nran ibrev mi hasuytavor, ev nra amen petqery hogalu hamar amsakan bavakan mec phogh er stanum: Tiflis galu arajin tarin Seyranyany mechajoghutyamb patrastvelov masnavor usucchi mot, mtel er gimnazioni erkrord dasatuny: Na shat ashxataser er ev amen tari phoxum er dasatuny:

Skzbi mi qani tarinery na mec dzhvarutyamb karoghacav yur horeghbor ayri knoj yntaniqum aprel, vorovhetev baci ayn, vor nranq miasin aprum ein mievnuyn evayn el mi shat phoqrik senyakum, na stipvac er parapelu yur horeghbor char erexaneri akanj xlacnogh gorum-gochyunneri mej, myus koghmic el, yur horeghbor ayrikiny shat vat er pahum nran chnayelov vor lriv stanum er yur amsakany: Seyranyany mtacec, vor ayd amsakanov kareli er mi geghecik arandzin senyak vardzel evhangist aprel: Na namakov xndrec ayd masin yur cnoghnerin, cuyc talov nranc ayn pattcharnery, voronq stipum en nran toghnelu ayd yntaniqy: Cnoghnery chaphicdurs sirum ein irenc miak zavakin, usti ev sirov hamadzaynecan nra het: Seyranyany anmijapes amsakan hing rublov vardzec yur hamar mi arandzin senyakmi gegheckashen tan mej, vortegh kayin ev urish shat bnakichner: Cnoghneric na miangamic haryur rubli phogh stacav, yur hamar shorer ev senyaki kayq gnelu hamar: Nashat parz, bayc maqur kerpov zardarec yur usanoghakan phoqrik senyaky ev aynuhetev bolorovin hangist u aveli mec erandov sksec parapel daserov: Hayryamisy mi erku angam aycelum er yur sireli vordun ev amen angam nran xratner er talis: I dep e asel, vor Seyranyany, chnayelov vor hingerord tarin er inchTiflisumn er, bayc aynuamenayniv na dardzyal pahpanel er yur gyughakan parzutyunn u hamestutyuny: Baci ayd, na i bne canr bnavorutyan ter, xelaci evmiangamayn shat bari u azniv tgha er: Nran bolorovin canot chein Tiflisi sovorogh eritasardneri mec masi zvartchutyunnern u cophakecutyuny: Na xorshum eraydpisineric: Ynkernery nran misht caghrum ein aselov, vor na «esh gyughaci» e: Bayc Seyranyany ushadrutyun cher dardznum nranc vera: Teyy xmeluc heto naaravotyan zhamy yot anc kesin gnum er gimnazion: Mi angam aravotyan, senyaki dury phakeluc heto, erb na kamenum er baki drneric durs gal, tesav, vorverin harki patshgambi sandughqneric, mi qani tetrak dzerqin, ijnum er mi oriord — da mez canot agha Yagor Bughdanichi miak aghjik Nunen er, vor noravartac linelov teghakan hay oriordakan usumnaranneric meky, ayzhm nuyn usumnaranum storin dasaranum varzhuhu pashton er varum: Aystegh nkatenqphakagcerum, vor tuny, vortegh bnakvum er Seyranyany, patkanum er agha Yagor Bughdanchiin: — Nranc hayacqnery hankarc handipecan mimyanc, ev Seyranyanninqn el chhaskacav, te inchi nuyn vayrkyanin yur amboghj marmni mijov mi inch-or sarsur ancav: Na arhasarak sovorutyun chuner erkar-barak ditelu geghecikserin ev ayd pattcharov, shtapov durs gnalov phoghoc, grete vazec depi gimnazion:

Ayd arajin angamn er, vor na tesnum er oriordin ev, chnayelov, vor vayrkenapes miayn nayecav nra vera, bayc oriordi patkern aynpes er droshmvel nra ugheghi vera, vor bolor daseri zhamanak oriordy cher heranum nra mtqic: Ev na cher haskanum, te inch er nshanakum ayd:

Dasery verjacneluc heto na shtapec depi tun: Na cher karoghanum inqn iren hashiv tal, te inchi inqn aynpes shtapum e: Hasnelov irenc phoghocy, na tesav, vorphoghoci myus cayric galis er Nunen: Nranq, galov handipakac koghmeric, henc baki drneri mot handipecan: Or. Nunei ev Seyranyani hayacqnery dardzyalhandipecan mimyanc... Oriordy kangnec, vorpeszi tchanaparh ta Seyranyanin drnic ners mtnelu: Seyranyann el nuynn arav: Ropeakan shphotutyunic heto, vorimijocin nranq erkusn el sastik karmrel ein, oriordy shutov ushqi galov: arajiny shtapov mtav baky: Seyranyany meqenayabar hetevec nran ev tesav, te inchpes, grete vazelov, oriordy bardzranum er sandughqnerov ver: Na bacec yur senyaki dury ev mtav ners: Nra sirty sastik babaxum er:

Ayd handipumy mec azdecutyun er arel nra vera: Na ayd ory vochinch chkaroghacav anel, minchev angam moracav tchashelu gnal, inchpes gimnazionic veradarnalunpes na ayd anum er amen or: Oriordi amotxac, sirun patkery mi rope angam cher heranum nra achqi arajic: «Inch eghav indz, — mtacum er na andadar, —mite sranq en siraharutyan arajin nshannery»: Na cicaghec ays xosqeri vera ev nstec parapelu: Sakayn togheri tegh grqi eresneri vera na oriordi, mishtoriordi patkern er tesnum: «Eh, ays antaneli e», — kanchec na verjapes ev, verarkun useri vera gcelov, durs gnac phoghoc: ugheghy mi phoqr hangstacneluhamar: Na hanec zhamacuycy ev nayec. «Vah, kanchec na zarmacac, — arden ereko e... ter astvac, ays inch e eghel indz, vor es chem el imanum, te inchpes e ancnumzhamanaky»: Na chkaroghacav zbosnel, nersic mi ban depi tun er mghum nran: Ev na veradardzav yur senyaky, bolorovin hognaci nman ynkav mahtchakali vera ev, gluxy dzerqeri mej seghmelov, andadar krknum er. «Es kxelagarvem... es kxelagarvem» ...

Shat vat anckacrec na gishery: Aravotyan vagh ver kenalov, na tesav, vor aranc hanvelu e qnel: Na dardzyal cicaghec yur ayd artasovor varmunqi vera: «Tesnenq inchov piti verjana ays haneluky», — asac na ev lvacvecav: Sary jury kazdurec nra grgrvac jghern, ev na nstec dasery sovorelu: Yur zhamanakinberin tey, na xmec hacov ev, vercnelov grqery, durs gnac: Na akamayic kang arav baki drneri mot, erekva teghum ev nayecav sandughqnerin, «na kijne», —akamayic shshnjacin nra shrtunqnery: Bayc ays angam oriord chkar: «Himar em», — asac na ev durs gnac:

Ayd orvanic karces mi canr qar drin nra srti vera: Bolor zhamanak nra achqeri araj phaylum er oriord Nunei hamest, amotxac patkery, ev erb mi or chertesnum nran, grete lalis er na husahatutyunic u vshtic: Na shat qich er utum, nra axorzhaky bolorovin kapvel er: Daserov angam, vor nra miak amenasireliparapmunqn ein, na cher parapum ev ayd pattcharov el na mi qani angam amotov mnac usucchi araj:

— Inch e patahel dzez, Seyranyan, — mi angam harcrec nran usolcichy, — inchpes erevum e duq aylevs daser cheq patrastum:

— Hivand em, p. usucich, — patasxanec Seyranyany: iren ardaracnelu urish mijoc chgtnelov:

— Ete hivand eq, mi gaq daserin, minchev vor aroghjanaq: Dimeceq bzhshkin, aydpes chi kareli toghnel:

Seyranyann aydpes el arav: Na mot mi shabat gimnazion cher hatchaxum ev amboghj orerov mnum er tany phakvac: inqn el chimanalov, te inch e anum:

«Ayspes sharunakel kareli che», — verjapes asac na mi angam yur daseri, dasynkerneri ev apagayi masin mtaceluc heto:

«Bayc inch anem, inch anem» . avelacrec na husahatutyamb: — «Ays anpitan zgacmunqn indz hangist chi talis... indz xelagarecrel e» ...

Sakayn baxty nran arajin angam zhptac, zhptac, vorpeszi verjy nran amenasoskali tshvarutyan hascne:

Nuyn shabat ory lranum er arajin amisy, inch na bnakvum er agha Yagor Bughdanichi tany: Seyranyany patrastvecav nuyn orn erekoyan senyaki vardzyvtcharelu: ekogh amsva hamar: Agha Yagor Bughdanichn, inchpes ayzhm arhasarak sovorutyun e dardzac, tan vardzy amsi glxic er arnum:

Minchev ayn ory nran bolorovin cher hetaqrqrel, te vov er ayn aghjiky, vor iren mi hayacqov aynpes kaxardel er: «Inch klini, ete na tantiroj aghjiky lini» ... —mtacum er na: Na shtapov hagnvec, sanrvec ev patrastvecav gnalu: Sandughqnerov bardzranalis na zgac, vor: sirty sastik babaxum e, ev cnknery doghum en: Ancnelov mi sharq lusamutneri arajov, na kang arav agha Yagor Bughdanichi senyakneric meki dran mot, erkchotutyamb bacec dury ev mtav ners: Arajiny nraachqin ynkav Nunen, vor depi phoghoc nayogh lusamutneric meki araj, bazkatori vera nstac girq er kardum: Nranic mi phoqr heru bazmoci mej, taghvac er nramayry: agha Yagor Bughdanichi kiny, vor mi gegheckatesil, vrac tarazi hagustov, mot eresunevhing tarekan kin er: Na aynqan nman er yur aghjkan, vor karces mixndzor linein kes arac: Na nuynpes mi inch-or girq er kardum: Seyranyany mtnelun pes: mayr u aghjik dardzan depi dury:

Seyranyany sastik shphotvac: glxarky dzerqin kangnac mnacel er drneri mot. na zgac, vor vat e ev grete vaxenalov xosec cacr dzaynov.

— Nereceq, tikin... es... es... dzez xangareci...

— Ax, amenevin voch. p. Seyranyan, — shtapec patasxanel nran tantikiny siralir zhpitov ev mi tesak gravich dzaynov: — Inch eiq kamenum... gorc uneq:

— Es... es tan vardzy berel em, tikin, — asac Seyranyany dardzyal shphotvac: Ayd ropein na chaphic durs geghecik er: Or. Nunen nayecav nran ev amotic karmrelov, gluxy kaxec grqi vera:

— Inchi eq aydpes shtapel, — asac tantikiny, nuyn siralir zhpitov ev mi tesak phaghaqush hayacqov nayelov Seyranyani amotic vayr toghac geghecik achqerin: —Bayc inchi cheq nstum, p. Seyranyan: Hameceq. — ev tantikiny cuyc tvec irenic mi phoqr-inch heru mi bazkator:

Seyranyany mek kamenum er shutov durs gnal aydteghic, mek el mi ban nran nersic stipum er mnalu: Mi qani vayrkyan tatanveluc heto verjapes na sirtarav ev meqenayabar nstec tantiknoj cuyc tvac bazkatori vera: Na cher hamardzakvum nayelu or. Nunein, tepetev nra ushqn u mitqn amboghjapes nra koghmnein:

— Ha, duq der canot cheq karcem im aghjkans het, — hankarc harcrec tantikiny:

— Voch, tikin... der es... ayd pativy chem unecel, — aravel evs shphotvelov patasxanec Seyranyany, vori sirty sastik aragutyamb sksec babaxel, aynpes vor naminchev angam dzerqy seghmec krcqin:

— Uremn xndrem canotanaq:

Seyranyany meqenayabar ver kacav, or, Nunen: nuynpes, nranq motecan mimyanc ev chhamardzakvelov mimyanc demqin ughigh nayelu, seghmecin mimyanc dzerqy evmievnuyn zhamanak erkusn el shshnjacin irenc anunnery: Seyranyann inqn el chhaskacav, te inchi sovorakanic aveli pind seghmec ev aveli erkar pahec nra dzerqn yurdzerqum, miayn na zgac, te inqn ayd zhamanak amboghjapes cncvec: Aynuhetev nranq dardzyal brnecin irenc arajva teghery:

Ayd zhamanak mtav caran ev tantiknojy mi inch-or bani hamar durs kanchec:

— Nereceq, p. Seyranyan, — asac tantikiny teghic ver kenalov, — es iskuyn kgam... mi qani rope miayn... xoseceq arzhamanak miasin... Nune, zbaghveceqxosakcutyamb, es galis em ays ropeis:

Ev tantikiny, girqy seghani vera dnelov, durs gnac senyakic:

Seyranyani drutyuny vatacav, na mnac menak ayn oriordi het, vorin inqy sirum er ev vori hamar zgum er, vor patrast klini amen ban. minchev angam kyanqyzohelu: Na voch amachum er ev voch vaxenum, ayl mi tesak xarn, anorosh drutyan mej er. aynpes vor hashiv tal cher karoghanum iren, te inch er katarvum yur mej aydropein, miayn na zgum er, vor sirty mi inch-or qaghcr babaxmamb trtrum er yur krcqi mej. karces uzum er durs prcnel aynteghic ev ynknel oriordi votneri tak: Nadardzyal cher karoghanum ughigh nayel oriordi demqin ev achqery man er acum andadar pateri vera, Nunen nstac er dardzyal yur arajva teghy: Na vayr er toghelyur erkar, tux terterunqnery, voronq mi tesak mut aghiqnerov sqoghel ein nra geghecik sevorak achqery: Nra spitak ayteri vera xaghum er vardi guyny, iskkurcqy nkateli kerpov bardzranum er u cacranum, karces mi inch-or nra mej el katarvum er: Na anoghorm kerpov tertum er yur araj drvac girqy, karces, miinch-or jigr uner ayd anbaxt grqi vera ev uzum er hanel: Lrutyuny senyakum tirel er: Verjapes Seyranyany mi angam ughigh nayecav nran, ev karces nra achqerymi angamic gamvecin nra demqi vera: Astvac im, vorqan geghecik, vorqan hrashali tvac ayd oriordy, vorqan hamest, hez ev xonarh er na... na ver kacav akamayicev anzgayabar gnac depi na. karces mi inch-or anhayt zorutyun qashum er nran depi ayd chqnagh oriordy: Na hankarc kang arav nranic erku qayl heru, naannkateli kerpov doghum er:

— Inch eq... kardum, oriord, — harcrec na grete shshnjalov:

Oriordy shphotvec ev karces moracav grqi anuny, na shtapov bacec grqi eresy ev nayecav:

— Inch... Hyugo... «Tshvarner», — patasxanec na ankap kerpov ev aranc achqery grqi eresic heracnelu: Sakayn na shtapov zhoghovec iren ev nayecav Seyranyanidemqin:

Seyranyany arden nuynpes nayum er nran:

— «Tshvarner», — krknec verjapes:

— Ayo... Duq kardacel eq:

— Es... ayo... kardacel em:

— Ev inchpes e tvacel dzez:

— Inchpes... es ayd... kardacel em «Tshvarnery» ev... lac em eghel:

Oriordy zhptac:

— Es el em lac eghel, — asac na:

— Ev ankareli e lac chlinel... vov karogh e ays kardal ev lac chlinel... nra sirty qar piti lini:

— Ev vov dzez aystegh aveli e zgacnel talis...

— Vov... zhan Valzhany... isk dzez:

— Mariusn u Kozetty, — hankarc akamayic durs trav Seyranyani beranic, na sastik karmrec: Nunen nuynpes karmrec ev achqery vayr toghec grqi vera:

Nuyn ropein ners mtav tantikiny: Seyranyany, senyaki vardzy handznelov nran, kamenum er durs gnal: Bayc na xndrec nran teyin mnalu. Seyranyany skizbyhrazharvec, bayc heto mnac: Na aylevs voch shphotvum er ev voch amachum, na hetzhete aveli hamardzakutyun er stanum: Ekav ev agha Yagor Bughdanichy: Na shat sirovyndunec Seyranyanin: Nranq miasin tey xmecin, xosecin erkar zhamanak, verjy agha Yagor Bughdanichn arajarkec «nardi» xaghal, bayc Seyranyany chgiter.Nunen handzn arav nran sovorecnelu: Seyranyann amenaqaghcr tpavorutyan tak ush gishery veradardzav tun: Na parkec ankoghnum, ev nra quny der erkarzhamanak cher tanum: «Nune, Nune», — shshnjum er na mankakan erjankutyamb:

Ev ayspes agha Yagor Bughdanichi tan drnery bacvecan nra araj: Amen shabat ereko nran hraverum ein katov teyi ev minchev kesgisher anc ein kacnumxosakcutyamb kam «loto» ev «nardi» xaghalov: Nunen ev Seyranyany kapvecan mimyanc het ayn sert barekamakan kapov, vor tevum e anqakt minchev verjin shunchy: Erbemn nranq parapum ein miasin: Shat angam el vitchabanum ein zanazan harceri, erevuytneri veraberutyamb ev nranc ayd vitchabanutyuny «ughti poch» cherdarnum, inchpes ayd linum e mer ardi phophoxamit, taqaryun ev vochinch hastat hamozmunq chunecogh eritasardneri mej: Nranc hamozmunqy, hayacqnery kyanqi, aravelapes shrjapatogh kyanqi zanazan erevuytneri vera, shat tarber chein, ev ayd pattcharov nranc vitchabanutyuny misht verjanum er yndhanurhamadzaynutyamb: Ev iharke, inchpes bnakan e, Seyranyani sery hetzhete borboqvum er depi Nunen, ev xosq chka, vor ays verjins el nran er sirum: Nranq ayzhmerbeq chein shphotvum mimyanc araj, yndhakaraky, nranq shat lurj ein pahum irenc mimyanc mot gtnvac zhamanak ev minchev angam nranc varmunqy mi tesakpashtonakan dzev er stacel: Sakayn henc arajin oric nranq haskanum ein, vor sirum en mimyanc, nranq ayd kardum ein mimyanc achqeri, hayacqneri mej ev lrum ein: Nranq voch mi kerp chein karoghanum bacardzakapes haytnel mimyanc ayn zgacmunqy, vor nranq tacum ein phoxadardzabar: Mi koghmic oriordi cnoghnern ein argelqlinum ayd banin, myus koghmic, vor amenaglxavorn e, nranq erkusn el amachum ein:

Bayc shat erkar chtevec ayd anel drutyuny:

Mi angam, kiraki aravotyan teyic heto, Nunen yst sovorakanin mtav Seyranyani senyaky: Na nuyn orva lragiry berel er miasin kardalu hamar, inchpes naayd anum er misht: Ayd ory na shat urax tramadrutyan mej er. nra geghecik demqi vra nkatvum er mi inch-or erjanik zhpit: Seyranyany nstac er seghani arajqamaky depi dury ev zbaghvac er mi inch-or grutyamb: Na ayn astitchan andznatur er eghel grutyany, vor or. Nunei mtneln angam chlsec: Verjins mi rope kangnecdrneri mot, heto tesnelov vor na yur mtnely chlsec, ev sharunak grum e, votneri matneri vera kamac-kamac motecav nran ev kangnelov nra atori hetevy, zhptalovsksec nayel nran: Seyranyann aranc vochinch imanalu sharunakum er grely, bayc verjapes, erevi verjacnelov: bardzracrec gluxy, vayr drec grichy ev hogoc hanelov verkacav teghic: Hankarc na shur ekav, ev nra achqery handipecan or. Nunei amenaqaghcrik kerpov zhptacogh achqerin:

— Oriord, — kanchec na zarmacac ev hankarc karmrec:

— Bari luys dzez, p. Seyranyan, — asac or. Nunen nuyn zhpitov ev dzerqy meknelov depi na:

Seyranyann amur seghmec depi iren meknvac dzerqy:

— Duq goghi nman eq mtel, oriord, — asac na inqn el zhptalov:

— Erevi es dzez xangareci... Duq aynpes ynkghmac eiq dzer grutyan mej... Bayc kareli e tesnel, inch eiq grum. — ev oriordy akamayic dzerqy tetrakin meknec:

— O, voch, ayd ankareli e. — hankarc bacakanchec Seryanyany ev naxqan oriordy dzerqy kdipcner tetrakin, na shtapov vercrec ayn ev pahec yur dzerqeri mej:

— Bayc kareli e imanal, inchi kareli che, — harcrec Nunen bolorovin chhaskanalov, te inchi na aynpes shphotvec tetraki hamar:

— Ays voch voq chpiti tesne...

— Minchev angam ev es...

Oriordy chhaskacav, te inchi ayd barern artasanec ev miangamayn «es» bari vera sheshtelov. Seyranyann ughigh nayelov nra demqin, orioidi zhptogh, siralirhayacqy taphancec eritasardi srti: xorqy, ev na noric karmrelov: achqery vayr toghec:

— Minchev angam ev... duq, — shshnjac na:

— Isk es kamenum em ayd tetraky tesnel... Erevi mi vorevice sharadrutyun eq grum:

— Ayo... bayc duq ayd cheq tesnil... chpiti tesneq ayd...

— P. Seyranyan, verjapes xndrum em...

Oriordy mi aynpisi eghanakov artasanec ayd basery, vor voch te tetrakn, ayl ete hogin el kamenar, Seyranyany ktar nran: Na meknec tetraky depi Nunen, baycev iskuyn el kamenum er dardzyal et arnel, oriordy shutov xlec ayn nra dzerqic:

— Erevi duq karcum eq, vor es dzer sharadrutyuny chem havanil... Duq giteq, vor es kritikos chem ayd xosqery aselov na nstec seghani mot ev sksec tertel tetraky: Seyranyany lur ev ansharzh kangnac er: Sary qrtinqy durs er caytel nra tchakati vera, karces nra mahu datavtchiry piti kardayin:

Oriordy lur kardum er tetraky: Ayd zhamanak na sksel er aveli u aveli sharagunel, nra kurcqy nkateli kerpov bardzranum u cacranum er, isk shrtunqnerydoghum ein: Hankarc tetraki mi eresy kisat toghnelov na kardum er myus eresy, heto errordy, chorrordy... verjapes verjin eresi verjin toghery kardalov, nacackec tetraky, ver kacav atori verayic, ev motenalov Seyranyanin, vory kangnac er yur arajva drutyan mej, brnec nra dzerqn u shshnjac doghdojun dzaynov.

— Ayo, Grigor, es qez sirum em...

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ankaskac, yntercoghn arden haskacav, te inch er parunakum yur mej ayn tetraky: Seyranyann arhasarak sovorutyun uner yuraqanchyur orvapataharnery, yur stacac lav kam vat tpavorutyunnery ardzanagrelu ayd tetraki mej: Mievnuyn tetraki mej er ev ayn bolory, inch vor veraberum er yurNunei vera siraharvelun: sksac henc arajin oric minchev ayd ory: Minchev angam na grum er tekuz henc amenachnchin xosakcutyuny, vor yuraqanchyur or patahumer nra ev Nunei mej: Nra mej er ev nuynpes erekva xosakcutyuny bar ar bar, isk verjum avelacrac er. «Bayc, astvac im, minchev erb piti ayspes sharunakvi...Mite voch mi zhamanak es nra beranic chpiti lsem: na indz sirum e, te voch»: Aha ayd verjin barern ein, vor oriordy kardac ev aylevs chkaroghacav zspel iren, artasanec ayn erknayin barery, voronc: mec dzhvarutyamb na karoghacel er minchev ayd zhamanak sandzac pahel yur mej, ev voronq amen zhamanak patrast einhrabxi lavayi nman durs zhaytqelu: Mite aylevs hnar kar cackelu, ev ayd mec, srbazan bareri het na tvec nran yur sirty, yur hogin, yur bolor goyutyuny...

Ancav mi tari: Seyranyany takavin bnakvum er agha Yagor Bughdanichi tany: Nra ev or. Nunei mej eghac haraberutyunnery bolorovin sertacel ein: Nranc siromej mi mazachaph phophoxutyun angam cher patahel, nranq aveli u aveli andznatur ein linum irenc siro burn zgacmunqnerin ev karcum ein, hamozvac ein, voraylevs vochinch uyzh nranc srtery bazhanel chi karogh minchev verjin shunchy: Shat angam lav eghanaknerin, erekonery nranq gnum ein zbosnelu, isk kyuraki aravotnerygnum ein ekegheci kam menak erkusov, ev kam erbemn el nranc ughekcum er ev oriordi nuynchaph parzamit, vorqan ev bari mayry, vor Seyranyanin yur vordu chaph sirumer: Siraharvacnery irenc aynpes ein pahum, vor oriordi cnoghnery voch te imanal, ayl kaskac angam tanel, chein karogh, vor nranq sirum en mimyanc, manavandSeyranyany, vor henc skzbic tchanachvac er ibrev mi shat hamest, azniv u xelaci eritasard:

Nranc siraharakan tesakcutyunnern arhasarak patahum ein Seyranyani senyakum: Nranq sirum ein mimyanc ankeghc kam inchpes asum en, surb sirov: Nranq urish vochinch chein kamenum, bayc ete miayn xosel mimyanc het, zanazan erexayakan katakner anel, cicaghel, nayel mimyanc achqerin, zhptal mimyanc eresinev grkaxarnvel: Ev ayd nranc hamar erknayin erjankutyun er, vorin urish mi bani het phoxel chein karogh: Nuyn tarin Seyranyany verjnakan qnnutyun tvavgimnazionum ev amenaarajin avartoghneric meky eghav:

Ayzhm harkavor er hog tanel apagayi masin: Na vaghuc arden, usumy teri chtoghnelu hamar, mtadir er gnal Rusia kam artasahman usumn aynteghihamalsaranneric mekum sharunakelu, na vaghuc mi vorosh npatak uner yntrac — ayn e: bzhishk darnal: hayreniqum gorcelu hamar: Na sirum er hayreniqy yursrti srbazan zgacmunqnerov, sirum er kosht, kopit gyughacun, nra hoghy, ashxatanqy, nran hamarum er yur harazaty, yur aryunakicy, nra ev nra qrtnatorashxatanqi mej er tesnum yur goyutyan henarany, hetevabar na iren partavor er zgum ognelu ayd gyughacun, ognelu aynqan, vorqan yur uyzhery knerein: Shatangam ayd masin na xosum er Nunei het, vor aydpisi zhamanaknerum zhptalov asum er.

— Ayzhm aydpes es asum, bayc erb kertas, ktesnes evropakan kyanqy, kmtnes ayd kyanqi mej, kcanotanas nra paymanneri, pahanjneri het ev verjapeskyntelanas ayd kyanqin, ayn zhamanak voch te aydpes ches xosi, aylev bolorovin kmoranas gyughacun el, hayreniqd el, inchpes ayd anum en mer nerka eritasardnericshatery:

— Lsir indz, Nune, — patasxanum er Seyranyany, — du kataryal iravunq unes aydpes xoselu, vorovhetev shat depqer qez teghiq en tvel aydpes datelu: Bayc inchi du indz anpattchar kamenum es nmanecnel qo asac eritasardnerin... inchi du ches kamenum nax ev araj qnnel ayn shrjapatogh kyanqy, hasarakutyuny, paymannery, voronc mej mecacel en nranq ev es... isk ete du qnnes, ktesnes, vor irav shat mec tarberutyun ka dranc mej..: Es, iharke, indz chemuzum govel kam ardaracnel, bayc aynuamenayniv, du shat lav tchanachum es im bnavorutyuns, bavakan canot es im varac kyanqin... Ete Tiflisy, vor aysqanphchacac e, aysqan tarva mej chkaroghacav indz phchacnel, phoxel im bnavorutyuny, apa huys unem, vor aylevs vochinch evropakan kyanq chi karogh indz phoxel: Es qezkarogh em havatacnel, Nune, vor chnayelov aysqan tari heracac em gyughic, hayrakan ojaxic, avartel em gimnaziony, lav, ev kareli e asel, pharavor kyanq emvarel, bayc aynuamenayniv es ays ropeis dardzyal gyughaci em, im erakneris mej vazum e dardzyal janaser gyughacu taq aryuny, ev es amen zhamanak patrastem hoghy varelu, darn qrtinq taphelu, isk kali «horovelan» indz hamar aveli qaghcr e, aveli mot im srtin, qan zanazan simfonianer u romansner...

Aydpisi xosakcutyunnery vorpes dur ein galis Nunein, vorpisi anhun hogezmaylutyamb ev erjanik zhpitov na nayum er ayd zhamanak Seyranyani lurj, xelacidemqin:

— Ax, Grigor, — shshnjum er na ayd zhamanak, — du qo ayd xosqerov akamayic indz sirecnel es talis gyughakan kyanqy... Ayo, qaghcr e da, Grigor... Inchi es elgeghjkuhi chem cnvac... es el kgorcei... qez het... miasin...

— Ayo, ayo, im angin Nune, menq ayntegh kgorcenq miasin — ayntegh — gyughi xaghaghutyan mej, — bacakanchum er vogevorvac eritasardy ev Nunein yur huzvackrcqin seghmum:

Hulis amisn er:

Erekoyan, erb arevn arden mayr er mtel, Seyranyany: yur phoqrik lusamati araj nstac mtqum hazar u mi naxagcer er kazmum yur apagayi hamar... navaghuc arden cnoghneric hamadzaynutyun er stacel hamalsaran gnalu ev ayzhm urax er, erjanik, inchpes mi anmegh mankik, nra sirty, hogin, ugheghy dercanrabernvac chein kyanqi darnutyunnerov, ev na ayd darnutyunneri masin mtacel angam cher kamenum: Inchi: Vov gite, guce na karcum er, vor mardus miangam vitchakvac baxty nranic aylevs heranal chi karogh, kam shat kareli e na erkyugh er krum, te mi guce, steghcelov yur araj mtin, mrayl kyanq, tunavorvi yuranhun erjankutyuny... Inchevice, bayc inch hark er steghcelu yur araj mi aydpisi mtin, mrayl kyanq, qani vor takavin baxty zhptum er nran...

Der erkar zhamanak nstac ansharzh: na andznatur er eghel yur qaghcr cnorqnerin, erb hankarc ners mtav tantiroj caran ev nran heragir talov, durs gnacdardzyal: Seyranyann ayd arajin angamn er, vor heragir er stanum, ayd pattcharov na anhangstutyamb bacec heragiry ev sksec lur kardal: Hankarc na odzicxaytvaci nman ver catkec teghic ev, amboghj marmnov doghalov, vayr ynkav getin: Heragiry ynkel er nra koghqin:

Nunen yur sovorutyan hamemat ayd mijocin ners mtav senyaky: nra het mi phoqr xosakcelu. bayc vorqan zarmacav ev mievnuyn zhamanak vaxecav na, erb nrangetni vera anshunch taracvac tesav: Na iskuyn, xelagari nman, brnec nran ev sksec sharzhel:

— Grigor, Grigor, — krknum er na andadar husahatutyamb:

Seyranyany kendanutyan mi nshuyl angam cher cuyc talis:

Oriordy karcec te na arden merac e, bayc inchic... sarsaphic anpatmeli kerpov cavum, tchmlvum er nra sirty: Na drec yur dzerqy nra krcqin, — na babaxum er, — yur sirelin takavin kendani er... Uremn huys kar... ev na iskuyn durs vazec senyakic: Mi ropeic heto na dardzyal ners ynkav mi inch-or srvak dzerqin brnac: Namotecrec srvaky Seyranyani qtin, ev mi ropeic heto Grigory bacec achqery... Erbeq Nunen yur kyanqi mej aynqan cher uraxacel, vorqan ayd ropein, erb yur sireliimerac hayacqy ynkav yur demqi vera:

— Grigor, — bacakanchec na ev iskuyn grkelov nran: ognec voti kangnelu: Na Seyranyanin nstecrec mahtchakali vera, inqn evs nstelov nra koghqin, — Grigor, inch epatahel qez, — harcrec na: dzerqy nra tchakatin dnelov:

Seyranyann apushi nman nayum er nra eresin:

— Du indz ches lsum, Grigor, inch e patahel qez, — krknum er oriordy anhangstutyamb:

— Inch, — verjapes harcrec Seyranyany mi tesak merac dzaynov:

— Inchu du ushataphvel eir... Du hivand es... Inchd e cavum:

Seyranyany mi phoqr ushqi ekav, yst erevuytin, na: vochinch cher hishum: Na pind seghmec yur gluxy dzerqeri mej: Hankarc nra hayacqn ynkav hataki vera ynkacheragrin, na uzec ver kenal ev vercnel heragiry. bayc aynqan uyzh chuner: Na anxos, dzerqov cuyc tvec hataki vera ynkac heragiry: Nunen bolorovin zarmacacvercrec ayn ev kardac: «Erek gisher avazaknery mtnelov dzer tun: dzer cnoghnerin spanel en ev voghj harstutyuny tarel: Shutov haseq»: Seyranyany henc arajinxosqeri vera amen ban hishec ev anmegh erexayi nman hekekalov ynkav bardzi vera:

Nunei hamar amen ban parzvec ayzhm: Bayc na zarmacav, te vor anmity kam angutn er mi aydpisi heragir ugharkel... Mite kareli er mi aydpisi soskaliheragir ugharkel vordun... Ev na haskacav, te minchev vor astitchan tanjvelis piti lini yur sirelin, che vor nra tanjanqn ev yur tanjanqn er, ev na lselovSeyranyani darnagin hekekanqy, zgac, vor artasuqy xeghdum e iren el: Sakayn na zspec iren, na haskacav, vor ayd zhamanak inqy mi phoqr qajasirt pitigtnver: yur sireliin mxitarelu hamar: Ev na sksec mxitarel nran zanazan qaghcr u siralir xosqerov: Bayc Seyranyani korustn aynqan mec er, vor nachkaroghacav nran hangstacnel, manavand vor ayd Seyranyani kyanqum arajin harvacn er:

— Es chem karogh aprel... Es vorb em, — krknum er na: andadar darn artasuq taphelov:

— Hangstacir, Grigor, hangstacir, — sirt er talis nran Nunen, — du takavin vorb ches, es aystegh em... Ev inch karogh es anel tchakatagrid dem... Du tghamardes, aydpes tulasirt mi linil... Ariacir, Grigors... artasuqy miayn kanayq en taphum:

Seyranyann amachec ayd xosqeric ev srbec artasuqy:

— Aha aydpes, Grigors... Mite du ches haskanum, vor husahatutyuny lav che, vor mards husahatutyan erbeq andznatur chpiti lini, apa te voch na korac e... Evinchi du ches kamenum tchanachel kyanqy, hashtvel nra dzaxordutyunneri het... ev vor mi mahkanacun azat e dranic: Krvir, Grigor, kyanqi dzaxordutyunneri dem, krvir anveher, hastatakamutyamb ev havatacir, vor haghtanaky qony klini...

Ev oriordy nran aveli evs xraxuselu hamar grkec nran jermagin:

Ayd isk ropein senyaki dury bacvecav ev shemqi vera erevac agha Yagor Bughdanichi klor, hast marminy: Na tesav, vor yur aghjiky grkac e Seyranyanin, ev mi ropeder teghn u teghy mnac qaracac: Or. Nunen hory tesnelun pes: mi tchich ardzakec, ev bac toghnelov Seyranyanin, iskuyn ver trav teghic: Seyranyany mnac apshac: Agha Yagor Bughdanichn arhasarak shat qich er mtnum nra senyaky ev ays angam, erevi, char baxtn er berum nran, vorpeszi mi harvacin avelacni ev myusy:

Menq, iharke, chenq karogh nkaragrel, te ayd zhamanak aydtegh inch tesaran nerkayacav, te vorqan hishocner, anvayel acakanner, minchev angam ev kyanqi verasparnaliqner taphvecan Nunei ev Seyranyani glxin, miayn aysqans kasenq, vor myus orn aravotyan Seyranyani: senyakn arden datarkvac er, ev bolor kayqy nrahoreghbor ayri knoj tunn er tarvac, isk inqy, Seyranyann, arden irenc gyughi tchanaparhi vera er:

D

Ayd oric ancel er mi tari: Menq Nunein ev Seyranyanin dardzyal tesnum enq mer erkrord glxum nkaragrac xuci mej: kes gisherin andzrevayin eghanakin:

Erkaratev anjatumic heto krkin tesakcutyuny nranc vera mec azdecutyun er arel, manavand Seyranyani vor amen huys ktrel er, te erbevice dardzyal karogher tesnel yur sireliin, xosel nra het: Sakayn inch zorutyun karogh e bolorovin azatel erku amenajerm kerpov sirogh srter. — ayzhm Seyranyany dardzyal Nuneigrkumn er:

Oriordy xosel cher karoghanum, nra hordarat artasuqy argelum er nran mi bar angam artasanelu, na uyzh talov yur tuyl dzerqerin, ashxatum er vorqankareli e sirac eritasardin pind seghmel yur krcqin: Na karces vaxenum er, vor nran dardzyal kxlen yur grkic, vor nran aylevs erbeq cher tesnil: Seyranyany lselovnra heckltanqy ev mievnuyn zhamanak mtaberelov yur ancyaly, chkaroghacav iren zspel ev inqn el anmegh erexayi nman sksec lal:

Takavin erkar grkaxarnvac, nranq heckltum ein amen inch moracac — erb verjapes sastik qamin sulelov andzrevi het ners taphancec bac drnic ev staphecrecnranc:

— Ek im kyanqs, im hogis, im hreshtaks… Ek, nstir aystegh, — asac Seyranyany ev grkelov bolorovin uyzhi:c ynkac oriordin, nstecrec mahtchakali vera, isk inqyphakec dury: — O:, vorqan ban unim es qez aselu, qeznic harcnelu, angin im Nune, — xosec na dardzyal: nstelov oriordi koghqin ev brnelov nra doghdojun qnqushdzerqery: — Bayc du kmrses, hreshtaks, du bolorovin trjvel es... Spasir, iskuyn verarkus cackem. — ev dardzyal ver kacav teghic, vercrec patic kaxac yur hinverarkun ev gorovagut mor nman gcec oriordi tetev kerpov cncvogh useri vera: — Ayspes ayzhm du ktaqanas, — sksec na dardzyal: nstelov nra koghqin: — Ayzhmasa, hreshtaks, du inch giteir, te es aystegh em…

— Grigor, mite es ekel em qo aydpisi chnchin harcerin patasxanelu... bavakan e, vor es dardzyal qez het xosum em...

Mrayl eritasardi achqery phaylecin uraxutyamb, ev na hambuyrnerov cackec oriordi nihar, qnqush, spitak dzerqery:

— Angin Nune, gites, te vorpisi erjankutyun en pattcharum tshvaris qo ayd xosqery, — bacakanchec na vogevorvac: — Bayc inchi chimanam, hogis, te Du inchpesays kesgisherin ev ayn el mi ayspisi sarsapheli eghanakin karoghacar indz mot gal... Du inch giteir, vor es ekel em ev ays senyakumn em bnakvum:

— Ax, Grigor, mite ayd dzhvar e sirogh srti hamar... Es qez bolory kpatmem, bayc togh der nayem qo demqin, che vor amboghj mi erkar tari es qez chem tesel: — Ev nadzerqery dnelov eritasardi useri vera, anhag kerpov nayum er nra mec, krakot achqerin, voronq ayd ropein phaylum ein anhun erjankutyamb: — Qo demqic esgushakum em, Grigor, te vorqan visht u karotutyun piti krac linis, bayc, aynuamenayniv, qo achqery nuynn en mnacel...

— Isk du teev aveli gunatvel es u niharel: bayc sovorakanic aveli gegheckacel ev aveli qnqshacel es, — ev nranq dardzyal jermagin grkaxarnvecan: — Patmir, patmir, patmir, hreshtaks, te inchpes ancrir du ays charagushak tarin, — asac dardzyal Seyranyany, verjapes bac toghnelov nran: — Erevum e, vor du shat estanjvel:

— Ayo, Grigor, es shat, xist shat tanjveci ays mi tarva mej, qo bacakayutyan mijocin, — sksec oriordy xor hogoc hanelov: — Bavakan cher, vor qez ayn soskalidzhbaxtutyuny patahec, im angut hayrs el qez aynpes anarganqov vrndec mer tanic: Ev ayd bolory mi aynpisi sarsapheli vshti mej er dzgel indz, vor es minchevayzhm vaghuc arden merac klinei, ete qo sery, qez krkin tesnelu huyss qajutyun chein nershnchel indz: Qo karotd mi koghmic tanjum er indz, isk myus koghmic el imangut hayrs, ayn charagushak oric heto, indz mi rope angam hangstutyun cher talis, inch anaseli anarganq u anvayel xosqer ases, vor na im glxis cher taphum...Vorqan el qajasrtutyun unenayi, Grigor, vorqan el nra ayd xosqery vochnchi tegh chdnei, bayc, aynuamenayniv, es kin ei — mi tuyl, zgacogh ararac, es dimanal cheikarogh ays bolorin — ev es verjapes, grete merdz i mah hivandaca... Ayd Zhamanakvanic miayn im angut hayrs lrec, ayd zhamanak miayn na haskacav, vor indz hetshat xist u anxightch kerpov er varvum, ev erb es aroghjaca, aynuhetev na indz minchev ors el voch mi anvayel xosq chi asel, minchev angam mer siro masin vochinch chi hishecrelev indz het misht qaghcrutyamb e varvel, isk mayrs, vor indz misht pashtpanum er, ayzhm el indz srbi tegh pashtum e... Ev chnayelov, vor es aroghjaca, bayc mer siro cavysarsapheli kerpov krcum er sirts, manavand vor qeznic voch mi lur chei stanum... Amen or, amen or, amen rope im mitqs misht ev misht qez mot er: Avelord e asely, teinchpes ancri es ays amboghj erkar tarin... Es huys unei, vor dardzyal qez ktesnem ev ayd huyss, iragorcvecav sranic ereq or araj erekoyan, erb du aynpesshtapov ancnum eir mer tan arjevov: Es ayd ropein mer patshgambumn ei, ev mitqs amboghjapes dardzyal du eir pasharel: Es hishum ei mer ancyaly, mer qaghcrancyaly, erevakayum ei qo vitchaky, ev, vov gite, te incher ei mtacum qez vera, es verjapes chkaroghaca indz zspel ev lac egha... O, Grigor, du ches karogh erevakayel, vorqan canrutyun ei zgum aranc qez... Es tesa qez ancnelis mer patshgambi takov, iskuyn tchanacheci qez ev ayd zhamanak chgitem, te hankarc inch patahecavindz, miayn akamayic mi tchich ardzakeci ev ynka ushataph... indz ushqi berin ev erb ushataphvelus pattcharn harcrin, es patasxaneci, vor glxis vera hankarc mi inch-or sastik cav zgaci, vorin ibr te chkaroghaca dimanal: Aynuhetev amboghj ereq or es mi vayrkyan angam hangstutyun chunei... verjapes es vtchreci anpattchartesnvel qez het, es aylevs chei karoghanum hamberel: Bayc inchpes, inchpes imanayi, te du vortegh es bnakum. — ayd mitqn indz husahatecnum er... Erek erekoyanes dardzyal mer patshgambumn ei, ev achqers akamayic qez ein voronum, isk nersic karces mekn asum er, vor du piti ancnes ayn koghmovn, ev irav vor es tesa qezverevic shtapov galis, du aynpes eir ancnum, vor karces qez vochinch cher hetaqrqrum. minchev angam cheir nayum mer patshgambin: Iskuyn es ners gnaci, glxarkscackeci, nerqev vazeci, ev aranc achqs heracnelu, hervic skseci hetevel qez minchev aystegh — senyakd: O, Grigor, es patrast ei ayd zhamanak ners ynknel qez mot, ete miayn... chamachei ev erkyugh chkrei urishneric... Bayc es xo imanum ei qo bnakutyand teghy, urish inch er harkavor indz aylevs... sakayn dardzyal mi mitq indzanhangstacnum er, ayn: te inchpes ev erb tesnvei qez het: Shat mtaceluc heto verjapes vtchreci henc ays gisher anpattchar gal qez mot: tekuz dra hamar indzspanelu el linein: Amen koghmic indz hajoghutyun ein xostanum mitqs iragorcelu, hayrs, voric es amenic shat ei erkyugh krum, bolorovin arbac veradardzav tunev iskuyn evet qnec, mayrs el erkar chmnac artun — na el menakutyan pattcharov shutov qnec, isk eghanaki vatutyan pattcharov mer bnakichnery bolory tun einmtel, ev ayspes es voch voqic erkyugh chunei: Im nnjarans bolorovin arandzin e. es kamac u anerkyugh durs eka ev vtchrakanapes dimeci depi qo senyaky: Ev ayzhm, aha, es aystegh — qez mot em, im Grigor:

Ev oriordy verjin xosqeri het phatatvecav nra vzovy:

— Du heros es, im angin Nune, — bacakanchec vogevorvac eritasardy:

— Ayo, sern indz nman tuyl araracnerin angam qajutyun e talis, — shshnjac oriordy: — Es qez bolory patmeci, Grigor, — xosec dardzyal mi ropeic heto, — bayces gitem, tesnum em, vor im tanjanqs hamematelov qoni het chnchin mi ban piti lini, aynpes che, Grigors... bayc patmir, patmir qo ays mi tarva kyanqy, eschaphic durs hetaqrqrvum em dranov: Shorerd, demqd cuyc en talis, vor du aveli es korcrel, qan vor es ei karcum: Eritasardi demqy dardzyal mraylvecav, darnutyan kntchirnery dardzyal cackecin nra layn tchakaty:

— Ayn oric, erb im xabusik baxti anivy sksec hakarak pttvel, — sksec na, — aysinqn ayn oric, erb im anbaxt cnoghneris mahvan guyzhn staca ev aynpesxist kerpov anargveca qo horic, minchev ors takavin voch mi ban indz uraxutyun, mi qaghcr zhpit angam chi pattcharel... Es, iharke, qez chem patmimanramasnoren, te inch em krel es ays amboghj mi tarva yntacqum. miayn aysqans kasem, vor im sirts bolor ayd zhamanak tuyn er...

«Erb es gnaci mer gyughy, srti anpatmeli vshtov tesa anbaxt cnoghneris anter taphac diaknery, voronc angut turq avazaknery, vor nor ein haytnvel mergyughi shrjakayqum, irenc agahutyany zoh ein tarel: Imanalov, vor im hayrs grete amenaharustn e amboghj gyughi mej, nranq ogut en qaghel eghanakivatutyunic, gisherov mtel en mer tuny ev hramayel en cnoghneris, vor irenc harstutyan teghy cuyc tan, hakarak depqum sparnacel en erkusin el mortelu: Hayrs vat sovorutyun uner harstutyan mec masy dzerqi tak pahelu ev ayn el phogh dardzrac, na ayd pahum er miayn iren haytni gaghtni teghum: Der erkarzhamanak na chi kamecel zrkvel yur ayd xnayoghutyamb gumarac harstutyunic, bayc verjapes, na iren kyanqn aveli tank e hamarel, qan harstutyuny ev boloryhandznel e avazaknerin: Chgitem, te gumary vorqan e eghel iskapes, bayc gitem, vor bavakan shat petq e liner: Sakayn anirav avazaknery dranov chenbavakananum ev, erkyugh krelov, te mi guce cnoghners nranc matnen, nranq erkusin el mortum en u phaxchum:

Ayd bolory indz patmec mer caran, vor ayd tesaranin nerka e eghel, bayc mi kerpov azatvel e nranc dzerqic: Harevan qaghaqi vostikanutyuny tepet imacel eviskuyn hetaxuzutyun e sksel, bayc avazaknery minchev ors el korac en:

Amboghj hing or anbaxt cnoghneris diaknern ynkac ein, ev es nranc taghelol phogh chei gtnum: Menq uneinq mi phoqrik kalvacq, mi qani lav ezner u vochxar, verjinstanogh tanoghi e eghel, isk ezneri verabermamb mi phoqr azniv en gtnvel: Eznerin iskuyn evet caxeci shat azhan gnov ev stacac phoghov tagheci cnoghneris...Aynuhetev ur gnayi, inch anei, inchpes karavarvei — ayd harcern ein indz andadar zbaghecnum, ev im ugheghs mi aynpisi tmrac drutyan mej er, vor dranc voch mikerp lucel chei karoghanum: Mi koghmic im sireli cnoghneris antaneli korusty, myus koghmic mer antaneli anjatumy, errord koghmic im aghqatanals, mi xosqovayn anhamar dzaxordutyunnern u harvacnery, vor amen koghmic teghum ein tshvaris vera, indz mi tesak antaneli, husahatakan drutyan mej ein dzgel, aynpesor es ayzhm zarmanum em, te inchpes eghav, vor chxelagarveci... kyanqy indz hamar aynqan antaneli er, vor minchev isk mi qani angam mtadrveci inqnaspanutyungorcel, bayc ayd aravel evs sarsapheli er tvum indz, erb mtacum ei dra bolor hetevanqneri masin:

— Voch, — mtacum ei es: hishelov qo xosqery, — Nunen ughigh er asum, aveli lav e krvel kyanqi darnutyunneri: dem, ev haghtanaky guce im koghmy lini... cheor es mardem, ayl xosqerov — amenauzheghy bolor araracneri mej... Amen ban petq e phordzel: Ayd xosqern anpayman droshmvac en yuraqanchyuris vera — aydpes e kyanqy, aydpes e mardkutyuny... Xo havityan chem tanjvil... erevi mi or indz hamar dardzyal paycar or kphayle... Ev ayd xraxusanqn indz sirt er talis, aydpisimtacmunqneric heto im antaneli vishts phoqr-inch tetevanum er»:

Na lrec ev dzerqy mi qani angam ancrec ir erkar mazeri mijov: Nra bolor ayd patmutyan zhamanak Nunen dzerqy phatatel er nra paranocovy ev yur geghecikgluxy drac nra usin mec karekcutyamb nayum er nra taxcalic demqin ev achqerin:

— Es qez mi qani angam asel ei, sirelis, — sharunakec na phoqr-inch hangstanaluc heto, — vor hamalsaran piti gnam usums sharunakelu: Haskanali e, vor aydxaphanvecav. dra hamar phogh er harkavor, isk es der gyughumy haziv ei karoghanum karavarvel... Um dimei, voch voq chkar, ev ete unenayi el mi aydpisi azgakankam, inchpes asum en, barekam, vov e gzhvel ays zhamanakin mi vorevice indz nman aghqatin ognelu... Es voch mi kerp chei kamenum aystegh — qaghaq ijnel: Qaghaqumapreln indz hamar vorqan ankareli, nuynqan ev antaneli piti liner, aveli ayn pattcharov iharke, vor piti aprei qez mot, bayc qez het tesnvely, xosely minchevangam voghjunely argelvac piti liner... Qez vera unecac bolor huyss der ayn zhamanakvanic ktreci, erb qo hayrn aynpes xist anarganqov ev kyanqis demsparnanq kardalov vrndec dzer tnic: Ev ayd pattcharov es mi tari sharunak mer gyughum mnaci: Ayd mijocin es amen kerp ashxatum ei qez moranal, tchnshel, mercnel im mej ayn sarsapheli kerpov kegheqogh zgacmunqy, vor es tacum ei depi qez. bayc: angin im Nune, mite ayd kareli er... mite kareli e soskali hrdehyphchelov hangcnel...

Shat angam nstac menak, es darnutyamb mtacum ei im anhog ancyali vera, erb mi tari araj es aprum ei qez het miasin, erb menq sirum einq mimyanc azat, xosum, datum, vitchabanum einq, erb erjanik einq baris bun nshanakutyamb, ev ayd mtacmunqy, ayd darn mtacmunqy aveli u aveli krknapatkum er im vishty...Vor koghms nayum ei– amenureq gerezmanakan lrutyun... chunei gone mi barekam, mi mterim ynker, vor aydpisi zhamanaknerum indz mi qani mxitarakan xosqeraser, chkayir du, angin im Nune, vor qo ayd qaghcr, sphophich lezvov tetevacneir im antaneli vishts ev im mej nor huys, nor erand nershncheir... Ev aydpisizhamanaknerum es tcharahatyal andznatur ei linum lacin, es darn artasuq ei taphum, ev im ayd artasuqs verj cher unenum:

— Ays tulasrtutyun e, — asaci verjapes inqs indz ev aynuhetev amboghj mi tari evs– miayn grqerin andznatur egha: Ayd bolor zhamanak es karavarvum ei merphoqrik kalvacqic stacac phoghov, vor shat azhan gnov caxeci: Aynuhetev chgitei, te inch piti anem... Es mi voroshyal apagayi huys chunei ev amen ban baxtibermunqin ei toghel — togh tchakatagirs katarvi, — andadar krknum ei es:

Mi angam, aysinqn sranic erku shabat araj, Peterburgic es mi namak staca, vor im dasynkerics er: Es u na miasin piti gnayinq hamalsaran, na gnacPeterburg, isk indz patahac dzhbaxtutyan pattcharov es mnaci: Na grum er yur namakum, vor lsel e im dzhbaxtutyuns, aysinqn im bolorovin aghqatanals, evxorhurd er talis, vor ete es chem phoxel usums sharunakelu mtadrutyuns, togh minchev Peterburg hasnelu tchanaparhacaxs tcharem ev ays tari gnam aynteghhamalsaran mtnelu: Tepetev na shat harsti zavak che, bayc aynuamenayniv xostanum er, vor indz mi kerp karogh er yur mot pahel: Ayd, iharke, indz hamar mecuraxutyun er, ev es shtapeci aystegh — qaghaq ijnelu: Ayntegh anmijapes skseci hanganakutyun anel im ynkerneris mej, voronq shat qich en, bayc zhoghovacnaynqan chnchin e, vor chor haci hamar angam bavakan che minchev tegh hasnels... Ev ayzhm chgitem te inch piti anem:

Nunen toghec nra paranocn ev nayelov ughghaki nra grete artasvalic achqerin, asac.

— Ev dra hamar du husahatvum es, Grigor:

— Urish inch karogh em asel, angin Nune. im bolor huysn dra vera er. bayc erb ayd evs chhajoghvecav…

— Du bolorin dimel es dra hamar:

— Bolorin, um het el vor lav canot em:

— Isk indz dimel es:

Eritasardy zarmacmamb nayec ughghaki nra achqerin:

— Qez, — kanchec na:

— Henc indz, inchi es zarmanum:

— Bayc du inch unis, angin Nune:

— Aynqan phogh, vor im karciqov karogh e tchanaparhacaxsd cackel:

— Du katak es anum, Nune...

— Havatacir, Grigor, es ankeghc em asum... Ancyal tarva rotchikis mi masn e, vor es pahac unem... Ays tari hivandutyans pattcharov es usumnaran chei gnum, apa te voch aveli kunenayi havaqac... Bayc inch vor unim, ayn el bavakan e qez tegh hasnelu hamar, isk aynuhetev bolor rotchiks qez kugharkem, vorovhetev es ayzhm indzbavakan aroghj em zgum ev indz hamar dardzyal tegh ktcharem usumnaranum:

Seyranyany der mi rope lur, karces papandzvac, nayec nra lurj, geghecik demqin, heto gluxy kaxec, ev artasuqi katilner glorvecin nra ayteri verayov:

— Astvac im, du lalis es, Grigor, — kanchec oriordy nra dzerqery brnelov:

— Es amachum em... — shshnjac Seyranyany:

— O, nra hamar, vor es kamenum em qez ognel...

Ev oriordy jermagin grkec nran:

— Anmit, che vor es qez sirum em, — shshnjac na nra akanjin:

Eritasardy yur gluxy seghmec nra krcqin, nranq aydpes ansharzh mnacin erkar:

Verjapes hankarc oriordy bac toghec nran ev ver kacav teghic:

— Es ushaca, — asac na, — vov gite lusanum e...

Ev na dimec depi dury:

— Spasir, menak xo ches karogh gnal, — kanchec Seyranyann ev ver trchelov teghic, shtapov cackec glxarky, vercrec ankyunic hast dzernaphayty, ev erkusov dursgnacin:

Andzrevy vaghuc arden dadarel er, ev qamin handartvel. erknqum plplum ein antiv astgher, isk heru arevelqum arshaluysy nor-nor sksel er bacvel: Phoghocumbolorovin cex chkar, hegheghanman andzrevy qshel, tarel er yur jreri het hoghn u aghby, ev ayzhm gisherayin mtutyan mej spitakin ein talis qaghaqi qarac phoghocnery: Phoghocnerum mard cher erevum: Nranq kamac xoselov araj ein gnum:

— Ayzhm dzer baki dury bac klini, hankarc anhangstutyamb harcrec Seyranyany:

— Du chgites, vor mer baki dury gisher-cerek bac e linum, — patasxanec oriordy:

Nranq hasan agha Yagor Bughdanichi tan baki drnerin:

— Ar qo verarkud, Grigor, — asac oriordy ev verarkun, vor minchev ayd zhamanak yur userin er cackel, gcec Seyranyani userin: — Bari gisher, Grigor... minchevvaghy...

— Bari gisher, im hreshtaks, — shshnjac eritasardy ev jerm kerpov hamburec nra dzerqy:

Oriordy anhetacav irenc baki drneric ners, isk Seyranyany, karces veracnvac, veradardzav yur xucy:

Amary erbemn eghanaky mi, qani or sharunak mievnuyn zhamerin mianman e linum: Zarmanaq che uremn vor hetevyal gishern el eghanakn shat vat er. andzrev er galis evsarsapheli vorotum:

Seyranyann anhangstutyamb spasum er Nunei galun: Na shut-shut durs er nayum, bayc takavin Nunen chkar: Hazar u mi char mtqer alekocum ein nra sirty, ete oriordin mi ban patahelu lini, vov klini meghavory, vov klini pattchary... na anicec ir cnundy, hagav verarkun ev ankyunic vercnelov yur hast dzernaphayty, durs gnac shtapov: Arden zhami tasnmekn er xphum qaghaqayin zhamacuycy, andzrevy sharunak shyph-shyphum er, pecin-pecin er talis, phoghocnerum dardzyal mard chererevum, miayn mi qani karqer gluxnery cackac ancnum ein grgralov:

Seyranyany shtap qaylerov gnum er depi agha Yagor Bughdanichi tan koghmy, na vtchrel er gnal ev spasel Nunein nranc drneri mot: Bayc aha hervic vov vor shtapovgalis er depi na: Nranq motecan, ev Seyranyany tchanachec nran:

— Nune, — kanchec na uraxutyamb:

— Ayd du es, Grigor, karceci, te avazak es... gnanq shutov:

Ev nranq cicaghelov dzerq-dzerqi tvin ev grete sharunak vazelov, hasan mez canot xucy:

— Es qo masin sksel ei shat anhangist linei hreshtaks, — asac Seyranyany: dury phakeluc heto nstelov oriordi koghqin, vor arden mtnelun pes verayi shaly mikoghmn er dzgel ev zhpity demqin mahtchakali vera nstel: — Es karcum ei, te dzer tany imacel en:

— O, voch, — kanchec urax cicaghelov oriordy, — erek gisher, vor aysteghic veradardza tun, voch voq vochinch chlsec:

Es kamac mta senyaks, ev vorpeszi cnoghners chimanayin, vor es gisherov dursn em eghel, iskuyn evet shorers phreci, ev minchev aravotn arden camaqel ein, ev baci ayd eshin shorers unei hagac, aha ays. isk tann hagnelu shors urish e... Bayc ays gisher im ushanalus pattcharn ayn er. vor hayrs erekvanic mi phoqr ush qnec, na dardzyalarbac er... xmely nra hamar arden bnavorutyun e dardzel, du ayd gites... Amen koghmic dardzyal indz hajoghutyun ein xostanum... Tesnum es, Grigor, bnutyunnangam mer koghmn e, chnayelov vor mi lav el trjvecinq:

Ev dardzyal urax kerpov cicaghec, isk Seyranyann anhag kerpov nayum er nra qnqush, chqnagh demqin ev miayn zhptum er:

— Ays inch vat senyakum es aprum, Grigor, — xosec dardzyal oriordy chors koghmn aknark dzgeluc heto: — Erek gisher es aynpes haphshtakvac ei qez verstingtnelovs, vor bolorovin chnkateci, te qo senyakn ayspes mut, xonav, aghqat e... che vor du aystegh khivandanas:

— Inch karogh em anel, sirelis, der sra: vardzn el haziv karoghaca vtcharel, ur mnac vor sranic lav senyakum aprei...

— Amsakan inch es vtcharum:

— Erku rubli:

— Isk minchev ors inchov eir karavarvum:

— Mi qani rubli unei, ayn el ays mi qani orers hatav:

— Heto inch piti aneir:

— Astvac gite...

— Tchashelis inch es utum:

— Miayn camaq hac:

— Tey xmum es:

— Ayd qani zhamanak e, inch es teyi eres chem tesel: — Nra dzayny doghac, ev na achqery vayr toghec:

— Xeghtch, anbaxt im Grigor, — mec karekcutyamb xosec oriordy: grkelov nra paranocy: — Vorpes mardus baxty phophoxakan e, tesnum es — mekn aysorharust e, vaghn arden aghqat, murackan, mekn aysor erjanik e, vaghn arden amenatshvary... ayd sarsapheli e... Ayo, es haskanum em qo drutyuny, anbaxt imGrigor, angin im Grigor... ev kashxatem misht ognutyan dzerq karkarel qez... ayd es karogh em ev petq e anem... miayn te du misht qajasirt kac, hastatakam, erbeq tshvarutyand masin mi mtacil... misht urax kac, cicaghir, xnda... qo taxcutyuny aravel evs ktratum e im sirts... che vor ayd sirty qonn e, qony minchevverjin shunchs...

Seyranyani achqerum havaqvel ein artasuqi katilner. na miayn lrum er:

Oriordy hanec grpanic tghti mi phoqrik phatatoc ev, talov nran, asac.

— Aha, Grigor, vor erek gisher xostaca: Seyranyany meqenayabar arav ayn. havaqvac katilnery hankarc durs caytecin nra achqeric, ev na, ynknelov cnknerivera oriordi araj, sksec andadar hamburel nra dzerqery ev lal, aranc mi dzayn hanelu:

— Inch es anum, Grigor, inch es anum, — kanchec iskuyn oriordy ev shtapov et qashec dzerqery, — ver kac, aghachum em, ver kac... — Seyranyany cher uzum ver kenal:

— Es iskuyn aysteghic kphaxchem, ete du indz ches lsi...

Ev oriordy ver kacav u cuyc tvav, te uzum e durs gnal:

— Kac, — shshnjac Seyranyany ev ver kacav:

— Ter astvac, mite kareli e aydpes anel — asac oriordy anbavakan dzaynov: — Es chem karogh asel, te inchpes du viravorecir dranov im sirty... Aydpisiamenachnchin baneri hamar te du misht aydpes arecir, aysuhetev es aylevs... qo eresin angam chem nayir

— Nerir... — uzec xosel Seyranyany, bayc hankarc oriordy mi dzerqov phakec nra berany ev myus dzerqov grkec paranocy, hamburec nra tchakaty ev cicaghelovdardzyal bac toghec nran:

— Ayzhm du indz ays asa. erb es tchanaparh ynknum, — harcrec na dardzyal cicaghelov: ,

— Erb... chushanalu hamar mi qani oric heto, — patasxanec Seyranyany:

Chors oric heto, arden bolor patrastutyunnery tesac, Seyranyany tchanaparh piti ynkner depi Peterburg: Dra naxord gishery siraharnery dardzyaltesnvecan mimyanc het: Xist srtasharzh er nranc anjatman ropen, nranq erkar, shat erkar zhamanak mimyanc grkac artasuq ein taphum miayn...

Oriordy «gnas barevi» verji ropein asac nran.

— Gna, Grigors, astvac qez het. qez ynker e im hogis... chmoranas indz ev misht namak grir... Ete kendani mnacinq, menq dardzyal ktesnvenq ev… ev… aynuhetevarden erjanik klinenq...

Myus orn aravotyan Seyranyann arden Peterburgi tchanaparhi vera er:

E

Ayd oric ancel er hing tari:

Hulisi skizbn er:

Erekoyan mayr mtnogh arevi verjin tuyl tcharagaytnery lusavorum ein amaranoci gegheckashen tneri apakinery, voronq hervic var tchragneri ein nmanum:

Cerekva shogic heto odi mej sksel er arden mi: tesak zovutyun tirel: Trchunnery takavin tchlvlum ein careri vera: Hasarakac aygium nvagum er zinvorakanerazhshtakan xumby: Amaranoci grete bolor bnakichnery: erexaneric sksac minchev cerery: bolorn el ayntegh ein: Aha aystegh mayry, handart zbosnelov, nayum euraxutyamb yur sireli zavaknerin, voronq otarneri erexanc het barekamanalov, vazvzum en aygineri tchemeliqnerum, ayntegh eritasard erjanikamusinnery kur-kuri tvac: canr-canr sharzhum en votnery, myus koghmn usumnaranneri erku serin patkanogh zvartchaser eritasardner mimyanc araj hazaru mi komplimanner en taphum — mi xosqov, vor koghmy darnayir — amenureq — zhpit, cicagh, uraxutyun, berkranq...

Bayc ayd yndhanur uraxutyany cher masnakcum meky: — Da mi kin er, vor ayd zhamanak gtnvum er aygiic voch aynqan heru gtnvac mi gegheckashen tan verin harkisenyakneric mekum, vori bolorovin bac patuhannery nayum ein depi aygin: Na nstac er senyaki mejteghum drvac klor seghani araj bazkatori vera: Nra gluxykarces akamayic tuyl kerpov ynkac er dzax usi vera, isk aj dzerqy dandagh kerpov sharzhum er grichy, arjevy drvac tghti vera:

Der mi qani rope na aydpes grum er, heto erevi, hognelov, grichy vayr drec kam, aveli lav asac, grichy vayr ynkav nra dzerqic ev, mi qani vayrkyan ansharzh mnalucheto, na kamac ver kacav teghic, ev ororvelov, inchpes nor voty linogh mi manuk, hazivhaz motecav patuhanneric mekin: Meghm hoviky drsic shoyec nra demqy, ev naazat shunch arav:

Na shat nihar, deghnac demqov, bardzrahasak, mot qsanereqamya mi kin er: Inchpes erevum er: nra marminy mi zhamanak bolorovin kanonavor kerpov er kazmvaceghel, isk inqy bavakan geghecik, bayc ayzhm nra xist hivandutyan pattcharov, vor achqi er ynknum henc arajin hayacqic, na aveli mi andrgerezmanayin vogu ernmanum, qan kendani araraci: Nra spitak, tanu handerdzy, vor mi tesak phayl er talis nra deghnac demqin, ijel er minchev votnery ev kangnac er nra marmni verabolorovin azat: Sev mazery, voroncic mec masy taphvac er erevum, bolorovin ardzak, minchev angam xtchtchvac, phrvel ein nra useri vera, isk deghnac, voskracac dzerqeribarak kashvi mijic erevum ein nra kapuyt eraknery:

Erku ropei chaph ansharzh, vorpes ardzan ev mec u sevorak achqery depi durs, mi ketin harac: na kangnac er patuhani araj: Nra demqi vera nshmarvum er mitesak, aveli xor vshti nmanogh, melamaghdzot artahaytutyun, vor miazhamanak bacorosh cuyc er talis, vor na arden ev akamayic hashtvel er yur drutyan het: Arhasarak nra bolor artaqin tesqy vkayum er, vor vishtn u tshvarutyuny mi angamic buyn er drel nra mej:

Na erkar chkaroghacav kangnac mnal. nra tuyl votnery doghacin, ev na anshusht vayr kynkner, ete babebaxtabar, patuhani mot mi bazkator chliner, vori vera nakamac nstav: Na et ynkav bazkatori mejqi vera, achqery phakec ev erkar zhamanak nra bolor ushadrutyuny karces larvac er depi aygu nvagogh mi inch-or txurmeghedin, vori hnchyunnery bac patuhanneric ners ein taphancum senyaky: Ayd meghedin karces mi voghb er, vor durs er trchum bazmavisht, vshtabek srti amenaxorintegheric:

Meghedin lrec, bayc kiny takavin nstac er nuyn ansharzh drutyan mej: Na qnac cher. der erkar nra akanjnerum hnchum ein txur meghedii srtasharzh elevejnery, evnra mitqy trac er depi herun... Verjapes na bacec achqery ev nstec ughigh, nra demqy aveli deghnac, aveli xrovvac er: Na mi kerp ver kacav ev hazivhazmotenalov seghanin, dardzyal nstav yur arajva teghy, na vercrec grichy ev kamenum er sharunakel yur grutyuny, bayc erevi nra uzhery bolorovin sparvel ein, vorovhetev grichy dardzyal vayr ynkav dzerqic:

Hankarc na mi tesak anhangist sharzhum gorcec ev dzerqy motecnelov seghani vera drvac hnchakin, hnchecrec nran:

Iskuyn dury bacvecav, ev ners mtav mi jahel aghaxin:

— Bzhishk, — haziv lseli dzaynov dardzav depi na hivand kiny:

Aghaxiny iskuyn durs gnac:

Hivand kiny dardzyal mi qani rope mnac ansharzh bazkatori mej. heto ver kacav teghic ev ays angam uyzhic bolorovin ynkac: hazivhaz qarsh ynkav depimahtchakaly, vor drvac er pati mot ev vori vera hstak ankoghin er gcac mi qani phaphuk, spitak bardzerov, na zgushutyamb eresn i ver parkec ankoghni vera: Nadzerqy tarav cocy, hanec mi inch-or lusankar patker ev erkar zhamanak nayum er nran: Nra dzhguyn shrtunqnery bac u xuph ein linum, bayc voch mi xosq cher lsvum.na karces lur xosum er nuynpes lur patkeri het: Verjapes patkery vayr ynkav nra dzerqic ev taqnvecav nra krcqi mej. achqery phakvecan, ev nra kurcqyannkateli kerpov bardzranum er u cacranum:

Chancav tasy rope, ev aha haytnvecav aghaxiny bzhshki het: Bzhishky bardzrahasak, bavakan gegheckatesil, bayc gunat ev txur demqov mot qsanevutamyaeritasard er: Henc arajin hayacqic erevum er, vor na canrabaro, xelaci ev shat bari: mard e:

Na motecav hivandin, hivandn ansharzh er: Na nayec hivandi demqin ev sastik cncvelov, akamayic et u et gnac: Achqery chrac ev doghalov, na nayum: er xelagarinman hivandi demqin, karces nra achqeri araj mi chtesnvac, mi gerbnakan ban er erevum... Verjapes na dardzyal motecav hivandi mahtchakalin ev gorac miaynpisi dzaynov, vor ankareli e barerov artahaytel:

— Nune...

Hivand kiny, vor minchev ayd zhamanak: achqery goc: yst erevuytin vochinch cher imanum, ayd dzayny lselun pes mi aynpisi sharzhum gorcec, vor karces hivand chliner, eviskuynevet bacec achqery, nra merac hayacqn ynkav bzhshki xrovvac demqin, nra dzhguyn shrtunqneri vera nranic anspaseli mi zhpit phaylec ev hivandin vayelurax, bayc xist nvaz dzaynov shshnjac.

— Ax, Grigor...

Ev na parzec depi na yur voskracac dzerqy:

Z

Grigor Seyranyany, inchpes menq arden asacinq, gnac Peterburg Nunei tvac gumarov: Na mtav ayntegh hamalsaran: Menq erkar ev barak chenq xosil nra hingtari ayntegh varac kyanqi masin, aysqans miayn kasenq, vor na minchev avartely bnakum er yur ynkeroj mot, vor kanchel er nran namakov ev arajarkel er yurognutyuny: Na amboghj hing tari aprum er yur ynkeroj caxqov ev Nunei erbemn-erbemn ugharkac phoghov: Nranq shat hasarak kyanq ein varum, inchpes ayd vayele aghqat ev hamest usanoghnerin: Anhun eraxtagitutyamb lcvac er Seyranyani sirty depi yur mecahogi ynkery ev Nunen, voronc miayn na partakan er yurnerka vitchakov ev partakan piti mnar miangamayn minchev yur verjin shunchy, vorovhetev dranq miayn hanecin nran ayn negh antaneli drutyunic, voric durs galuhamar, baci mahy, na urish elq chpiti unenar, ev dranq ein miayn ayzhm nra miak barekam u xnamatarnery:

Seyranyani ev Nunei mej anyndhat namakagrutyun kar:

Inchpes Seyranyany, nuynpes ev nra ynkern yntrel ein bzhshkakan masnatchyughy:

Nranc npataky mek er: gorcel hayreniqum: Amarva ardzakurdnerin nranq chein veradarnum, vorovhetev tchanaparhacaxsi hamar ahagin gumarner einharkavor, isk nranq aghqat ein: Avelord e asel, te inchpes cankanum er Seyranyany tesnvel yur sirelii het:

Ynkery Seyranyanic mi tarov araj avartec, vorovhetev nranic mi tariov araj er mtel hamalsaran: Avartelun pes na gnac yur hayreniqy ev Seyranyaninxostacav, vor aynteghic minchev nra avartely, aprusti phogh kugharki, ev, vory hamadzayn yur xostman, katarum er tchshtutyamb, bayc iharke aynqan, vorqan yuraghqat mijocnern ein nerum: Nuneic nuynpes Seyranyany stanum er phogh:

Hasav ev Seyranyani avartelu zhamanaky: Na verjnakan qnnutyuny tvav yur masnagitutyan mej ev stacav bzhshki: diplomy: Avelord e asel, te vorpisiuraxutyamb piti haytner ayd ev dra hamar yur shnorhakalutyunn yur erku barekamnerin — Nunein ev ynkerojy: Arajinin na kamecav yur beranov haytnelayd urax lury, isk erkrordin heragrec iskuyn: Nra ynkery ayd zhamanak gtnvum er mer hishac amaranacum, na shat uraxacav Seyranyani avartelu lurylselov ev anhapagh tchanaparhacaxs ugharkec nran u xndrec, vor Tiflisic ancnelu mijocin iren el handipi:

Seyranyany vaghuc el aydpes er mtadir anelu: Na tchanaparh ynkav ev naxqan Tiflis gnaly, na ancav amaranoci koghmy, vor gtnvum er yur tchanaparhi vera, nran mec uraxutyamb handipec ynkery ev xndrec nranic, vor mi qani or yur mot mna, Seyranyany cher karogh yur xnamatar-barekami xndiry merzhel, tepetev naxist cankanum er shutov tesnvel Nunei het: Na hamadzaynvecav ereq or mnal nra mot:

Chnayelov, vor Seyranyani ynkery noravart bzhishk er, bayc yur xelqov, hmtutyamb ev chaphic durs bari bnavorutyamb mec anun er hanel amboghj amaranocum:

Mi or er ancel, inch Seyranyany amaranocumn er gtnvum: Ereko er, hianali, sqancheli ereko: Ynkery hivandi aycelutyan er gnacel, Seyranyany tany menak nstac:mtacum er Nunei vera... Vorpisi anhamberutyamb na spasum er ayd erku erkar oreri verjanalun... Vorpisi erjankutyamb ev mievnuyn zhamanak eraxtagetsrtov na piti ynkner yur nazeli Nunei araj ev ankeghc srtic durs piti bxer yur ansahman shnorhakalutyan havastiqy... na karcum er, vor ancel e arden yurtanjanqneri, tshvarutyan zhamanaky ev aynuhetev baxty noric piti zhptar nran... Ev na hishum er Nunei xosqery. «Ayo, Grigor, gyughy qaghcr e... inchu es elgeghjkuhi chem cnvac... es el kognei... es el kgorcei... qez het... miasin» ... Seyranyany hishec ev nra verjin xosqery, vor asac na hing tari araj: anjatman ropein, «Ete kendani mnacinq, menq dardzyal ktesnvenq ev... ev... aynuhetev arden erjanik klinenq...»:

— Sirelis... — akamayic durs trav inqnamoracutyan mej ynkac Seyranyani beranic ev nuyn ropein dury bacvelov, ners mtav mez canot aghaxiny: Nakamenum er Seyranyani ynkerojy:

Seyranyany haytnec, vor inqn el bzhishk e ev vor yur ynkeroj bacakayutyan pattcharov patrast e inqy gnalu hivandi mot: Aghaxiny aranc aylevaylutyan xndrecnran, vor shutov hetevi iren: Seyranyany cackec glxarky ev durs gnac nra het: Na inch giter, te ayd ropein um mot er gnum ev kam anoghorm baxtn inch erpatrastum nra hamar... na doghum er hivandi tan sandughqnerov bardzranalis, vorovhetev kyanqi mej gorcelu ayd arajin phordzy piti liner: Aghaxiny bacecdury, ev na ners mtav senyaky, vortegh mahtchakali vera parkac er hivand kiny:

E

Seyranyany xelagari nman arav Nunei voskracac dzerqy ev motecrec yur shrtunqnerin:

— Nune, Nune... vay indz, ays inch drutyan mej em tesnum es qez... — krknum er na andadar husahatutyamb:

Nunen — vorovhetev hivandn iskapes na er — nshan arav, vor iren ver kacnen: Aghaxiny, vor nerka er ayd tesaranin ev bolorovin zarmacac nayum er bzhshkin, ognecnran nstelu: Hivandy nstec ev mec qnqshutyamb, sirov u karotov nayec bzhshki canot achqerin, ev nra demqi vera dardzyal mi zhpit phaylec: Heto na dzerqov nshanarav, vor aghaxinn irenc menak toghni:

Aghaxiny mi angam el zarmacmamb nayec bzhshkin ev durs gnac:

Hivandy, aghaxni gnaluc heto, nshan arav, vor bzhishky nsti: Seyranyany meqenayabar nstec mahtchakali mot drvac bazkatori: vera ev arav nra dzerqy:

— Angin im Nune, hogis, asa, ayd inch e qo drutyuny... Mite iskapes ayd du es, te es erazums em miayn qez aydpes tesnum, — xosec voghormeli dzaynov bzhishky,

— Du ays cheir spasum, che, Grigor, — asac hivandy ktratvac dzaynov ev haziv barery artasanelov:

— Es mi rope, mi vayrkyan angam karcel... erevakayel chei karogh, vor du erbevice ayd drutyan mej karogh es linel angin im Nune... Du ayd masin indz vochinch cheirgrum... Isk es nkatum em, vor du vaghuc i ver tanjvum es ayd cavov... Bayc inchi, inchi eir lrum ayd masin, angin im Nune...

Hivandy dardzyal zhptac: Na misht nayum er bzhshki demqin:

— Ayd... heto kimanas, Grigor, — asac ev dzerqy meknelov depi seghann, avelacrec, — ayntegh tught ka... vercru ev pahir... tany kkardas ev... amen inch kimanas...gna, vercru:

Seyranyany ver kacav, vercrec seghani: vrayic posti erku mecadir tert, voronc vera phoqr-inch araj grum er hivandy, ev aranc nayelu angam nranc vera, meqenayabar pahec yur cocum ev nstec dardzyal yur arajva teghy: Na anpatmeli vshtov nayum er hivandi ners ynkac ev hivandutyunic aveli mecacac achqerin:

— Es ayd namaky... piti ugharkei qez, — xosec noric hivandy tuyl ev shnchargel dzaynov, — bayc dran... verjacnel chkaroghaca... Es ays arajin angam... ugharkecibzhshki hetevic... vorpeszi... na indz mi aynpisi degh tar, vor... es phoqr-inch... uyzh stanayi... verjacnei ayd namaky ev... ugharkelov qez... aynuhetev hangist mernei...Bayc astvac... aynqan voghormac e... vor anlseli chtoghec... im aghotqy... na ugharkec qez indz mot... vorpeszi... verjin angam tesnei qez... Ev du... verjin grelu xosqers...im beranic lseir:

Na hognec ev lrec: Seyranyann anhag kerpov lsum er nran:

Mi rope senyakum lrutyun tirec, vori mijocin hivandy: gluxy kax, karces mi ban er mtacum: Hankarc na bardzracrec gluxy ev zhptalov harcrec,

— Du avartecir, Grigor:

Ayo... bayc inch ogut... inchis e petq, angin Nune:

— Ayd mi asir... du hasar npatakid... es ayzhm erjanik em... bayc es aveli erjanik em, vor qez... ayzhm indz mot em tesnum: Motecir indz, Grigors: — Seyranyanyteqvec depi na, ev hivandy yur tuyl dzerqerov phatatvec nra vzovy: — O, vorqan qaghcr e ays, Grigors... Ays mi ropen vardzatrutyun e im soskali tanjanqneris...Mi katil artasuq, Grigor, ev es... avagh, shat erjanik klinem:

Seyranyany voch te mi katil artasuq taphec, ayl lalis er darnapes, na zgum er, na haskanum er, te vorqan mec, dzhvar ev antaneli e ayd korusty...

— Ayzhm es aveli qan havatum em, vor du indz dardzyal sirum es, im Grigor... — shshnjac hivandy hamburelov nra tchakaty ev bac toghnelov nran: — Bavakan e, Grigor... srbir artasuqd:

Seyranyany srbec yur artasuqy:

Hivandy kamac et ynkav bardzi vera ev phoqr-inch lrutyunic heto, nayelov ughghaki Seyranyani achqerin, xosec bolorovin nvaz dzaynov.

— Grigor, indz shat qich zhamanak e mnum aprelu... guce, mi qani rope... Es qezanic mi ban piti xndrem... husov em, vor du kkatares... du petq e katares...

— Hramayir...

— Lsir: Erbeq mi husahatvir... es ayd misht qez asel em, asum em ev ayzhms kyanqis verjin ropenerin... Qajasirt eghir misht... im mahic heto aprir... haskanumes, aprir... ev indz vera shat mi mtacir... minchev angam ashxatir indz moranal... Ax... ayo, moracir indz, im Grigor, vorovhetev ayd qez hamar lav klini… Mievnuyn e, menq mimyanc hamar cheinq cnvac... kkatares, Grigor:

— Es kuzem qez het mernel...

— Voch, ayd vat e, Grigor... du indz ches lsum, — asac anbavakan dzaynov hivandy: — Ete du indz sirum es, im xndirqs... ayd miak xndirqs mahvan ropein chesmerzhil... Uremn kkatares, Grigor:

Bzhishky lur er: Hivandy krknec yur harcy:

— Kkatarem... — verjapes karoghacav artasanel bzhishky:

Hivandi merac demqy kendanacav.

— Tepet es qez havatum em, Grigor, bayc…erdvir:

Bzhishky kangnec ev xosec cavagin, doghdojun dzaynov:

— Erdvum em ays surb ropeov, angin im Nune, vor es anpattchar kkatarem... es amen kerp kashxatem katarel qo ayd xndirqy, tepetev, avagh, indz mec, shatmec uyzh e harkavor dra hamar... Ayo, es kaprem, im Nune, im barerar, ev kaprem voch te erbevice qez moranalu, ayl misht — amen rope, amen vayrkyan qez, qoardar gorcery hishelu, qo surb anund orhnelu ev eraxtapart, bayc vshtabek, xortakvac srtov aghotelu qez hamar...

— Ev hayreniqid mej gorcelu... — kamac, shat kamac dzaynov shshnjac hivandy: nayelov antart Seyranyani achqeri mej: — Gyughi xaghaghutyan mej, ayntegh... hisho ւmes... hishir... chmoranas... Isk es... ax, mardik, mardik...

Verjin xosqeri het nra deghnac demqy mi tesak dzgdzgvec, aylandakvec, achqery phaylecin mi inch-or soskum azdogh phaylov, na sharzhvec mi qani angam, dzgdzgvec, xrxracrec, ev achqery phakvelov, hankarc mnac ansharzh, karces choracac: Na merav:

Y

Kes zham heto Seyranyany nstac er yur ynkeroj senyakum menak ev varvac lampayi luysov, Nunei seghani verayic arac tghteric mini mej kardum er hetevyaltoghery:

«Angin im Grigor,

Du ches karogh erevakayel, te ays ropeis, erb sksum em ays namaks, vorpisi huzmunqi mej e im hogis, te vorqan darn e im sirts, vorovhetev es qez piti banam ayngaghtniqy kam aveli lav asac, ayn cavali, amenadarn iroghutyuny, vor ays qan zhamanak es mec janqov cackum ei qezanic... O, Grigor, neri r, nerir indz, im aydgitakcakan hancanqs, mi handimanir indz, vorovhetev inch vor el es anum ei, bolory qo ogtin er...

Sakayn naxqan im ayd gaghtniqy banals, es agherselov qez naxazgushacnum em, vor du phoqr-inch aveli qajasrtutyun unenas, vor glxumd voch mi char mitq chcnes, vorovhetev es gitem, vor ayn: inch vor ayzhm piti haytnem qez, qez hamar mahu harvac piti lini... O, inchpes kcankanayi, vor ays namaky chgrei, vorqan es indz erjanikkhamarei, ete du ays masin vochinch chimanayir ev sharunakeir qo xaghagh, hangist kyanqy, bayc minchev erb, angin im Grigor... che vor mi zhamanak piti parzvi — evayd zhamanakn aha hasel e:

Minchev ayzhm, aysinqn ays amboghj hing, aravelapes ays verjin tarva yntacqum, es im namaknerum qez misht grum ei, vor es urax em, vor es lav, xaghagh kyanq emvarum, ev vor es anhamberutyamb qo usman avartelun ev veradardzin em spasum, ev du el mievnuyn kerp eir patasxanum, bayc du inch giteir, inch kmtaceir, anbaxt im Grigor, vor im qez gracners lok xosqer ein, vor es drancov artahaytum ei iskakan kyanqis miayn hakapatkery, vor ayd xosqery grelu zhamanak, esamenadarn artasuq ei taphum, ev im sirts ayd zhamanak amboghjapes tuyn er... Nerir, nerir indz, im Grigor, mite du ches haskanum, vor erbeq ev voch mi banihamar es chei kamenal qo angut tchakatagri harvacneric nor azatvac xaghagh kyanqy noric vrdovel, noric tunavorel, inch kuze liner, bayc es kamenum ei, escankanum ei, vor du apreir, hasneir npatakid... ax, npatakid... Es korac linelov, chei kamenum erbeq qo korstyan pattcharn el darnal... O, Grigor, Grigor, gites te vorqan es nzovel, anicel em (togh nervi indz ayd) ayn charagushak ropen, erb arajin angam menq handipecanq mimyanc, erb anoghoq tchakatagiry motecrecmez mimyanc, motecrec, vorpeszi aynuhetev taphe mez vera yur bolor tuyny...

Sakayn zhamanak e parzelu xosqers:

Henc nuyn gishery, nuyn ropein, erb es qezanic bazhanveca, karces mi ban nersic indz asum er, vor menq aylevs chenq tesnvil ev ete tesnvenq el, vov gite, inchpes ev inchdrutyan mej... ev, avagh, ays verjin tarin miayn hamozveca, te vorqan tchshmarit er ayd darn naxazgacumy:

Du gnacir, Grigor, es mnaci, bayc astvac im vorpisi datarkutyun, vorpisi amayutyun ei zgum es im shurjs ayd zhamanak, vorpes darn er im hogis, vorpes canrer im sirts, ev vorqan aghi artasuq ei taphum... Ev ayzhm, erb nstac menak: ays toghers em grum, es aylevs artasuq chem taphum — na sparvel e, es lalis em miaynsrtov, ev im artasuqs xocvac srtis anverj harachanqnern en...

Toghnum em chors tarin ev sksum em hingerord taruc, erb, avagh, amen ban arden verjacac er:

Mi angam mer tuny mi inch-or indz ancanot parav kin ekav: Hayrs qnic nor er artnacel ev yur mshtakan karmir ginin anush er anum, mayrs kar er anum, isk esgirq ei kardum: Es nkateci, te inchpes indz ancanot parav kiny, vor mi kaxardi er nmanum, mtnelun pes indz vera mi qnnakan hayacq dzgec: Sovorakan barevic evmi qani hanelukayin xosqer artasaneluc heto hayrs dardzav indz ev asac, vor es irenc xosakcutyany nerka chgtnvem: Es zarmaca, te inch er nshanakum aydnaxazgushutyuny, sakayn hnazandveca ev durs gnaci: Mite erku zhamic heto, es nnjaranis lusamutic tesa, te inchpes parav kinn u hayrs xoselov dursein gnum: Es shtapeci mors mot: harcnelu nranic, te ayd inch parav kin er ev inchi chtoghecin indz, vor irenc xosakcutyany nerka gtnvei: Mayrs nstac er txurmtacmunqneri mej, ev erb es arajarkeci harcers, na nayec ughghaki im achqerin ev indz tvac, vor nra ayd txur hayacqi mej inch-or karekcutyun kar... na indz voch miorosh patasxan chtvec, voric ev es ezrakacri, vor aydtegh mi inch-or gaghtniq kar, ev chgitem inchi, bayc iskuyn evet zgaci, vor ayd gaghtniqn indz er veraberum:

Nuyn ereko, erb arden mutn er, es kamenum ei mtnel mors mot: Der es chei motecel nra senyakin, erb hankarc lseci hors dzayny, vor gorum er.

— Dzend ktre, te che, astudz e vka, es shatin evet ban hoqi konim qiz tighnutighd... Es qez asum em, vur inch es im uzum– en piti yli... Gana es esti im oghlushaghimindzy chim, gana diph im kamqov chi piti yli ... Mtik ara, te mek el du indz hakarakvil is, te mek el xosq, me cptun is hani, vay qu mixky... Es el davi chunim...

Es arden dran mot ei ev akanj ei dnum: Hayrs lrec, ev es xul hekekanqner lseci — mayrs lalis er... Es phshaqaghveca ev zgaci, vor artasuqic xeghdvum em. es vazeci, ners ynka nnjarans ev, amboghj marmnov doghalov mta ankoghin:

O, Grigor, minchi ors el karces im anbaxt mors xul hekekanqnery lsvum en im akanjnerum, karces nra artasuqi amen mi katily hrashek gndak er, voripattcharac anbuzheli verqy takavin ayrum, kizum e sirts... Tepet mors lac lineln ayd arajin angamy cher, tepet es shat angam ei tesel nran lur artasuqtaphelis, bayc voch mi angam nra lacy indz vera aynqan cher azdel, vorqan ays angam... na miayn karogh e haskanal im drutyuns, vor uni miak xnamatar, burn sirovsirogh mi mayr ev mi brnakalic el aveli angut hayr... O, anbaxt, tshvar im mayrik, vorpes na lur xonarhutyamb tanum er ayn canr lucy, vor amenaangut kerpovdnum e nra vzin amusiny... vorpisi martirosakan hamberutyamb na tanum er ayn anvayel, phoghocayin hishocnery, vor amen or taphum e, ev vorqan mecahogi, bari ena, vor voch mi zhamanak che trtnjum... ev sharunakum e nra het aprel...

Aynuhetev grete amen or, ayn indz ancanot parav kiny galis er mer tun ev arandznapes xosum er hors het, mayrs aylevs nranc xosakcutyan cher masnakcum: Bayc te inch bani vera ein xosum nranq — ayd voch mi kerp chei karoghanum es imanal, qani-qani angam es dimeci mors ayd masin, bayc na misht lrum er, anoroshpatasxanner er talis, ev es amen angam nkatum ei, vor nra achqery karmir ev tac ein...Nuyn shabatva kyuraki erekoyan mayrs, vor sovorakanic aveli txur er, asac indz, vor es zugvem vanqi mayr ekeghecin gnalu hamar: Es hnazandveca, hagnveca, evgnacinq: Mez het er ev hayrs, na tchanaparhin indz mi nkatoghutyun arav (ory sakayn indz shat zarmacrec), vor es gluxs misht bardzr pahem:

Mtanq ekeghecin, zhamergutyunn arden verjacel er: Zhoghovurd shat qich kar. mnacacn el darnum er depi tun: Henc dran mot, ekeghecu mej es tesa ayn paravknojy, vor hatchax mer tun er galis, nra mot kangnac er mot hisun tarekan, evropakan hagustov mi hastaphor mard: Nra marminn aveli phqvac er erevum, qanmsali, isk xist chechot demqy deghin er. karces mi axtov varakvac liner: Nra honqeri ev terterunqneri mec masy taphvac er. minchev angam glxi sev mazery indzkaskaceli tvecan. isk begheri bacakayutyunn u phoqrik, mkan achqery nra demqin mi tesak hreshayin artahaytutyun ein talis: Es henc arajin hayacqiczzveci ayd mardic:

Mer mtnelun pes es nkateci, te inchpes parav kiny dzerov kamac hrec nran ev xoramank achqerov cuyc tvec indz vera: Hastaphorn iskuyn harec indz vera yurdivakan (indz aydpes tvac) achqery: Menq gnecinq mom, motecanq bemin, ev es ayntegh drvac ashtanakneric meki vera varum ei, erb hankarc, inch tesnem, hastaphor ancanoty kangnac e koghqis, na el mom e varum: Es nran tegh tvi ev mtacum ei, te inchi ayd parony henc mer galun er mnum, vor inqn el mom vari ev hencayn ashtanaki vera, vori vera es ei varum... Es nkateci, vor nra phoqrik achqery voch te mom kpcnelun ein hetevum, ayl harac ein im demqin, indz aynpes tvac, te nakarces kamenum er indz utel yur ayd phoqrik achqerov... Es sarsapheci akamayic ev heraca shutov... Menq durs gnacinq ekeghecuc ev dimecinq depi tun: Tchanaparhin es et nayeci ev tesa, vor hastaphorn u parav kiny xoselov hetevum ein mez. hastaphory achqy cher heracnum indzanic: Es, karces bnazdmamb, haskaca, vor ayd mardy mec der piti xagha im apaga kyanqis mej ev, avagh, aydpes el eghav...

Hetevyal kyuraki ory mer tany mec patrastutyunner ein tesnum: Es chei imanum, te ayd inchi hamar e, ayd pattcharov dimeci mors: Mayrs nstac er shat txur, nra achqery shat lac lineluc urel ein bolorovin: Na nayec indz. nra hayacqi mej ansahman qnqshutyun, ser ev mievnuyn zhamanak karekcutyun er nshmarvum: Nakamenum er xosel, bayc yst erevuytin cher karoghanum:

— Mayrik, inch e patahel qez, — vaxecac harcri es:

Hankarc na ver kacav teghic ev jermagin grkelov indz asac.

— Qez ays gisher nshanum en, angin aghjiks... Ev na sksec darnapes artasvel:

— Inch, — sarsaphac kancheci es durs prcnelov nra grkic, es karceci, te ayd xosqeri het amboghj tuny phul ekav glxis:

— Hayrd kamenum e qez ays gisher nshanel, — krknec mayrs, — ev gites um vera, — ayn mardu, vor du ancyal kyuraki tesar ekeghecum:

Es aylevs vochinch chei lsum, achqers bolorovin mtnecin, gluxs pttvec ev grete anzga ynka bazkatori vera:

Aynuhetev minchev myus orn aravotyan es vochinch chem zgacel, te inch e patahel indz nuyn gishery: Es mi tesak anzgayutyan mej ei: Achqers banalun pes tesa morsnstac ankoghnis mot:

— Inchpes es, aghjiks, — eghav nra arajin harcy: Es nayeci nran zarmacac:

— Inch e patahel indz, — harcri es im koghmic:

— Astvac im, du ches hishum erekva ancqy...

— Es bolorovin vochinch chem hishum:

— Du ches hishum, vor erek gisher qez arden nshanecin...

Es karceci, te hankarc srtums dashuyn ccecin:

— Sut e, sut e, mayrik, du indz xabum es... du indz phordzum es, — aghaghakeci es xelagari nman:

— O, hazar erani kliner, ete aydpes liner, angin aghjiks, — asac mayrs takavin lac linelov:

— Bayc inch unim qez xabelu, qez phordzelu, anbaxt aghjik... Du bolorovin anzga eir, erb hayrd hramayec, vor qez brni hagcnen ev ners tanen dahlitchy, vortegharden vaghuc spasum er qez phesacud: Du apushi nman andznatur eir eghel, mi ynddimutyun angam cuyc cheir talis... Es xndreci, aghacheci hord, darnartasuqov trjeci nra votnery, vorpeszi qez hangist, toghnein, vorpeszi na xghtchar qez vera, bayc na aynqan kataghac er, vor qich er mnum indz dashuynov spaner, erkyughic es lreci bolorovin... O, angin, angin aghjiks, inch chei tal, inch chei anil, miayn te karoghanayi azatel qez ayd gazanneri dzerqic, miayn te...

Artasuqy xeghdec nran bolorovin, ev na seghmec indz yur grki mej: Es qaracac lsum ei nran, bayc dardzyal chei havatum, mite iskapes es korac ei bolorovin, miteiskapes indz nshanel en ayn mardu het, vorin henc arajin hayacqic ateci... bayc mite iskapes karogh e mi aydpisi angtutyun goyutyun unenal, vor gorc en drelindz vera:

— Du dardzyal indz ches havatum, aghjiks, — asac mayrs nayelov im anmit, chrac achqeris, — bayc nayir matid matanun, anbaxt aghjik:

Irav vor matis vera mi tankagin matani tesa. es karceci, te ayd voch te matani e, ayl mi tunavor odz, vor matovs er phatatvel: Ayn zhamanak miayn havataci, vor mayrs indz chi xabum, ev es iskuyn hanelov matanin, den shprteci:

— Korcreq ays... es erbeq ev voch voqi knutyan chem gnal, — aghaghakeci es husahatakan artasuq taphelov: Hankarc ayd mijocin dury bacvecav, ev shemqi veraerevac hayrs: Es iskuyn nayeci nran, nra demqn ayn astitchan kataghi er, vor es akamayic doghaci ev amur kpa mors, vor nuynpes sarsaphac hors vera harac ahrelihayacqic lrel ev doghum er, inchpes terev: Menq ayd ropein nmanum einq vaxkot garneri, voronq gaylin tesnelun pes: kpchum en mimyanc, spaselov, vor gazanymotena ev patarote nranc... der mi ropeachaph lrutyun tirec, erb verjapes hayrs canr qaylerov motecav mors ev inch-or krakvac hayacqov nayelov ughghaki nrasarsaphic chrac achqerin, asac kamac, bayc mi aynpisi dzaynov, voric bolor aryuny sarec mer erakneri mej:

— Te mekel es erexun gzhvecril is, vay qu mixky... Verjin angamn im asum, astuc e vka, xanchalaxorov konim qez en shatin ev et... Es ceremonieq chim gidi:

Ev na durs gnac:

O, Grigor, ayo, es hastat hamozvac ei, vor na, anpattchar kkatarer yur xosqy, xo du inqd tesel es, te minchi vor astitchani e hasnum nra kataghutyuny...irav vor anbaxt mayrs aynuhetev berany chi bace ayd masin, erkyughic na iren misht heru er pahum indzanic, ev erb es nran tesnum ei, nra achqery misht urac ukarmir ein linum, na lur anogut artasuq er taphum indz — yur miak sireli aghjka hamar: Na tchnshum er yur mej mayrakan siro amenaqnqush zgacmunqnery: Nacher karoghanum, na cher hamardzakvum indz pashtpanel, nran argelum ein, nran sparnum ein soskali mahov...

Mi qani oric heto es imaca, vor harsaniqs erku shabtic heto e linelu: Angin Grigor, ayzhm qez em toghnum erevakayel im drutyuns... Minchev ayzhm es im glxovs ancacbolor banery dardzyal eraz ei hamarum, es havatal chei kamenum, vor hayrs iskapes aynqan angut kgtnvi, vor indz ayn mardu dzerqy kdzge, vori hreshayin patkeryhishelis angam bolor aryuns sarum er erakneris mej... Bayc ayzhm, ayzhm miayn es hamozveca, vor ayd amenadarn iraghutyun er: Mite iskapes es ayn ceruni —hreshi kiny piti linei, mite iskapes im caghik hasaks aydpes shut, aydpisi soskali kerpov piti taramer, ev vor indz aveli xelagarutyan er hascnum, miteiskapes es piti bazhanvei qezanic yndmisht, havityan, angin Grigor... Hapa mer naxagcac cnorqnery, npataknery... Astvac im, inch anei, vorin dimei, vorinaghachei, vor indz — tshvaris, anpashtpanis azater ayd drutyunic, vor heracner indz ayn aharku vihic, vori mej andarnali kamenum ein indz glorel: Es menak ei, amboghj ashxarhis mej menak...

Minchev angam astvac el indz cher lsum... Mi elq miayn kar, vorin indz nman tshvarneric shatery dimel ev dimum en — da inqnaspanutyunn e... bayc, o, pakas sarsaphimej cher gcum indz ev da — inqnaspanutyuny... Es inch iravunq unei kyanqis vera sparnalu, mite es miayn indz ei patkanum, hapa im mayrs, im angin, anbaxt mayrs... es vor mernei, inch piti aner na, inch piti liner nra drutyuny... che vor es nra miak uraxutyunn ei, che vor na miayn indzanov er mxitarvum, indzanov aprum... Isk du, du, im hoguys hator, Grigor... aynuhetev es inch patasxanei qez, mors... astvac im, astvac, es dardzyal huys unei, ho ւys, vor hayrsindz kxghtchar, che vor es nra miak, miak zavakn ei, che vor na qar cher: Ev ayspes mi or artasuq taphelov es ynka nra votnery, es hamburum ei, trjum ei nra votnery, aghersum ei, vor toghni yur mtadrutyuny, bayc na kataghac indz votov mi koghmy hrec ev hramayec, vor es aylevs aydpisi «anamotutyunner» chanem... Hangav huysisverjin nshuyly: Erevakayir, Grigor, mi xeghdvogh, vori gluxy phrphran geti eresin hazivhaz erevum e ev vor, havaqelov yur verjin uzhy, kamenum e hasnel jri hosanqihet xaghalov gnacogh mi phoqrik tasheghin, vori vera e na tesnum yur phrkutyan huysy ayd kataghi mrnchogh geti aliqneri mej, na meknum e yur dzerqy depi aydtasheghy, hankarc tasheghn anhaytanum e nra achqeric, ev na kul e gnum jrayin gerezmani mej: Asa, Grigor, inch klini mi aydpisi mardu drutyuny, isk imdrutyuny dranic el soskali er... krvel aylevs anhnar er: Togh katarvi im tchakatagirs — verjapes vtchreci es ev andznatur egha:

Indz psakecin, ev es dardza nra kiny, urish xosqerov — indz taghecin kendani, ev es sharunakum ei aprel…

Mi qani xosq kasem, Grigor, im amusnus masin, voroncic du karogh es erevakayel im nerka drutyuns: Amusins Tiflisi amenaharust vatcharakanneric mekn e, ayn vatcharakanneric, voronc dizac harstutyan amen mi kopeky amenakeghtot mijocnerov e dzerq bervac, ev voronc astvacy miayn phoghn e: Im amusins aynpisimardkancic e, voronc apastarany patanekutyunic sksac minchev xorin cerutyuny misht ev miayn anbaroyakanutyan teghern en, anbaroyakanutyan, vorihetqern anjnjeli kerpov droshmvum en nranc vera ev ayn anbuzheli kerpov azdum e nranc fizikakan aroghjutyan vera, ev nranc axterov varakvac kyanqyvarakum e ev irenc shrjapatoghnerin... mi xosqov im amusins aynpisi mardkancic e, Grigor, voronq voch te mard (o, aphsos e ayd surb anuny), ayl hresh miayn pitikochvin... Ev es ashxarhis mej amenaanbaxtn, amenatshvary dra dzerqn ynka, dra, vory mi orum tunavorec im noracil kyanqs, inchpes sastik hyusisin, vor mi qaniropeum choracnum e mi gegheckatesil, noraboghboj caghik: Ayo, mi orum, Grigor, ayd hreshn indz ayn vihy glorec, voric erbeq ev voch mi kerp durs gal kareli che... Aha, teinchi im anbaxt mayrs aynqan darn, aynqan aghi artasuq er taphum indz hamar, na indz vaghuc korac er hamarum, vorovhetev na vaghuc arden tchanachum er aydhresh mardun: Na aveli lavy khamarer aryunxorov tesner indz ynkac yur votneri araj, qan ayd mardu dzerqin, bayc na anzor er, nra dzerqin vochinch chkar...

Guce ayd indz harcnes, sireli Grigor, te inchn er pattchary, vor hayrs indz henc ayd hresh mardu het amusnacrec, mite na nran cher tchanachum, nra kyanqin canotcher. ete canot cher, xo mayrs tchanachum er, mayrs knaxazgushacner nran, na cuyc ktar nran ayn korusty: depi vory na kuroren hetevum er — ayo, Grigor, —kpatasxanem es qez, — na morics ayd aveli lav giter, na aveli lav er tchanachum ayd mardun ev dra varac kyanqy, qan mayrs, bayc tes, te bann inchumn e: —Hayrs — inchpes du gites, sovorutyun uni misht klub gnalu, avelord e asel, te vorqan gumarner e na aydtegh tarel ev tarvel... Mi ereko na patahel e aynteghim amusnun, ev erkusov sksel en tught xaghal, ayd gisher hors bolorovin che hajoghvum, ev na sksel e tanul tal: Na kataghutyunic sksum e hetzhete gumarneryavelacnel: Verjapes ayd gisher na vec hazar rubli e tanul tvel: Iharke, ayd phoqr gumar che ev hayrs erkar zhamanak che karoghacel: te che uzecel vtcharel: Tesnelovayd ev kaskacelov, te miguce hayrs ayd amenevin el chi vtcharil, partatery mi lav ban e mtacum — ayn e: phoghi tegh indz arne ev ayd bann ayn, indz ancanot, paravknoj mijnordutyamb arajarkum e hors, vorn yur koghmic mec uraxutyamb yndunum e ayd arajarkutyuny: Hayrs aydtegh yur hamar erku mec ogut e tesnum —arajiny, vor yur vec hazar partqic e azatvum ev erkrordy — indz aranc ozhiti e amusnacnum ev ayd el mi aynpisi harust mardu het, vorpisin er im amusiny: Es heto imaca, vor ayd mardun grete amenqy tchanachelis en eghel ev voch voq dran che kamecel aghjik tal, chnayelov, vor inqn e arajarkelis eghel phogh: Es erkar chem xosum, Grigor, es qez em toghnum mtacel im hor, im harazat hor ayd varmunqi vera:

Ev ayspes es caxvac ei, kam aveli tchishtn asac, es — kendani araracs tghti mej klubum tanul ei tvac ev ayn el im harazat hor dzerqov... Oh, es chem karoghaylevs mi ban asel, im srtics aryun e katum, im vaghuc camaqac achqerics artasuqi katilner en durs caytum ibrev boghoq, bayc umy ev um dem...

Haskanali e, Grigor, vor es aylevs chei karogh ayn: kaytar, vardagegh aghjiky mnal, inchpes araj: Im amusins henc arajin oric mi aynpisi cav pargevec indz, voricmiayn mahov en azatvum... Bzhishknery xorhurd ein tvel ays amary amaranocum anckacnelu, ev erb es grum em im ays toghery, menq gtnvum enq amaranocum: Aysnamaky shat vaghuc e, inch sksel em, ory mi qani togh haziv em karoghanum grel: Aysor tany voch voq chka, amusins ev hayrs qaghaqumn en, isk mors, vory mi rope angamindz menak che toghel, es hazivhaz ugharkum em teghis hasarakac aygin zbosnelu: Bzhishk amenevin chem yndunum, es kamenum em shutov mernel, toghnel ays phuchashxarhy, vortegh im manuk kyanqs ayspes shut tunavorecin, vortegh im dzgtumnerov, npataknerov li sirts tchmlecin, mercrin... O, ayo, mahy — ayd kyanqialekocutyan navahangisty, ayd indz nman tshvarneri menak phrkutyan huysy... Vorpes qaghcr e tvum indz... Mernel, hangstanal, hangstanal yndmisht, havityan... Aha es tesnum em ayntegh mi lusatchatchanch hreshtak, na zhptum e indz, na shshnjum e indz. «Bav e, du apres ayd tunavor ashxarhum, vortegh mardkanchamar vochinch surb, vochinch nvirakan ban chka, ek, es ktrcnem qez im lusatchatchanch teveris vera depi erknqi havitenakanutyunn — ayntegh, vortegh miaynxaghaghutyun, surb ser, ev andorrutyun e tirum» ... Ev aha, es ynknum em dra girkn, ev ayd qaghcr e, qaghcr e...»:

Bzhishk Seyranyann aprec ev aprum e. na katarec yur erdumy: Na minchev yur verjin shunchy chi moranal Nunei hishataky, ev minchi ors el na katarum e nra –verjin xosqy:

Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6233 | 0
02:40, 11.05.2020
6836 | 0
01:54, 29.11.2019
12393 | 0
05:28, 08.01.2018
12380 | 0
03:29, 22.12.2017
13069 | 0
01:01, 08.12.2017
29951 | 0
16:32, 06.12.2017
11526 | 0
16:11, 06.12.2017
16298 | 0
02:42, 05.09.2017
17546 | 0
23:45, 27.08.2017
21695 | 0
depi ver