ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+14 °C, +14 °C ... +27 °C Vaghy:+28 °C
Vaxtang Ananyan / Kensagrutyun, patmvacqner
20:17, 26.07.2014
43708 | 1

Aysor V.Ananyani cnndyan orn e
Mer grakanutyan mej aysor V. Ananyan anuny drvum e amenazhoghovrdakan groghneri sharqum։ Grakan vitchakagrakan tvyalnerov hay groghneri mej ir erkeri targmanutyamb na gravum e arajin tegheric meky։ Ananyani erkery hratarakvel en ruseren, angleren, germaneren, chinaren, tchaponeren, chexeren, bulghareren, bengaleren, hindi lezvov։ Sa asum e ayn masin, vor Ananyan groghy karoghacel e naev ayl azgi yntercoghneri hogum hetaqrqrutyun arajacnel bnutyan ev kendanakan ashxarhi nkatmamb։

Vaxtang Ananyan (1905 - 1980), hay ardzakagir, lragrogh, HXSH kulturayi vastakavor gorcich (1968) ։

Kensagrutyun

Cnvel e 1905 t hulisi 26-in, Dilijani gavari Poghosqilisa (hetagayum: Shamaxyan) gyughum (ayzhm: Dilijan qaghaqi shrjagcum) ։ Mankutyunn ancel e hayreni gyughum։ Skzbnakan krtutyuny stacel e teghi gyughakan dprocum։ 1915 t - In yndunvel e Dilijani cxakan dprocy, bayc usman vardzy chkaroghanalov vtcharel erku taruc heto durs e mnum dprocic։ Hetagayum groghy cavov hishum e.

- Avartvec im usman zhamanakashrjany։ Dranic heto iskakan dproc aylevs chem tesel։ Im dprocy eghel e mayr bnutyuny, vori grkum es mecacel em։

1926-in teghaphoxvel e Erevan, ashxatel «Matchkal» (1930-1931), «Socialistakan gyughatntesutyun» (1931-1935) terteri xmbagrutyunnerum։ Eghel e «Kolxoznik» terti patasxanatu xmbagir (1935) ։ Pargevatrvel e Ashxatanqayin karmir droshi erku ev «Patvo nshan» shqanshannerov։ Ananyany mankakan u patanekan steghcagorcutyunneri hamar arzhanacel e Haykakan SSH petakan mrcanaki (1970) ։

1941 t.-in na masnakcel e Mec hayrenakanin ev minchev paterazmi avarty martnchel e haghtanaki hamar։

1945 t.-in veradarnalov paterazmic, groghy sharunakum e steghcagorcakan ir ashxatanqy։

Na mahacel e 1980 t.-in Erevanum։

2006 tvakanin Ananyani cnndyan 100-amyakin nvirvac «Vaxtang Ananyan 1905-1980» namakanish e tpagrvel։ Hayastanum gorcum e naev Vaxtang Ananyani anvan mijnakarg dproc։

Steghcagorcakan ashxatanq
V. Ananyany hay grakanutyan mej linelov arkacayin zhanri himnadiry, steghcec hay ardzaki mnacun arzheqner։ «Sevani aphin» ev «Hovazadzori gerinery» veperum bnankarich groghy yntercoghi arjev bacum e mi nor kaxardanqneri ashxarh, hrashqneri mi nor gandzaran, vorov gerum e manuk u mec yntercoghin։ Ays steghcagorcutyunnery mec tchanachum berecin heghinakin։

Arajin steghcagorcutyuny: «Cholax Taqon» hratarakvec «Pioner» amsagrum 1927-in։ Arajin vipaky («Krake oghaki mej») luys e tesel 1930-in։

1934 t.-in hratarakvec «Vors» patmvacqneri zhoghovacun, vory amboghjutyamb nvirvac e bnutyany ev shutov yntercoghy tchanachec nran, vorpes hayreni bnutyuny hetaqrqir u geghecik patkernerov nkaragrogh heghinaki։

Tchanachvac gorceric e nra «Sevani aphin» (1951) vipaky, vori arzhaniqneric en mardasirakan, hayrenasirakan shunchy, bnutyan nkaragrutyunnery, kerparneri hamozchakanutyuny, greladzevi inqnatiputyuny։

1947-66-in hratarakvel en Ananyani vorsordakan patmvacqneri vec praknery։ V. Ananyani «Vorsordakan patmvacqner» zhoghovacun nuynpes nvirvac e hayreni bnutyany, sakayn aystegh i hayt e galis bnutyun - mard kapi gegharvestakan marmnavorumy։ Patmvacqneri himqum ynkac e mayrakan siro zgacumy։ Mankuc mory korcrac groghy, vor bnutyunic e stacel mor karotn u jermutyuny, hatchax e mtaxoh xorhum: mor sirty mek e. kuze mard lini, kuze kendani։ Ananyany voch miayn bnutyunic vercnum e gegheciky, aylev artahaytum e ir zgacmunqnery, patmvacqnerum qanics krknum e.

- Sirum em andzrevy, kaycaky, voroty, kaxardakan sevagorsh ampery…։
V. Ananyani «Vorsordakan patmvacqnery» shat kardacvogh grqeric e bolor tariqi yntercoghneri hamar։


Hayastani kendanineri masin yntercoghnerin bazmakoghmani canotacum e talis groghi «Hayastani kendanakan ashxarhy» (h. 1 – 4, 1961-67) ashxatutyuny։

«Hin vrani phoqrik bnakichy» ev «Ur en tanum kacannery» vepery inch–or imastov inqnakensagrakan en. nranc himqum ynkac e Ananyani het mankutyan u patanekutyan tarinerin katarvac depqery։


Mankakan lavaguyn grqi hamamiutenakan mrcanakabashxutyunum «Sevani aphin» ev «Hovazadzori gerinery» (1956) vipaknern arzhanacel en mrcanaki։ Nra «Sevani aphin» ev «Hovazadzori gerinery» vipakneri himan vra grvac scenarnerov nkarahanvel en «Lernayin ltchi gaghtniqy» ev «Hovazadzori gerinery» kinonkarnery («Hayfilm», 1954, 1957) ։

Mejberumner Ananyani masin
V. Ananyani «Sevani aphin» vipaky mi nor nvatchum e inchpes heghinaki, aynpes el mer grakanutyan hamar։ … Na grum e hyutegh, parz u haskanali, zhoghovrdakan bar u banov harust, hetaqrqir lezvov։ Nra lezvamtacoghutyuny gerazancapes hayeren e, zerc otarutyunneric։

Paruyr Sevak

Ananyany uni inch asel amen meki srtin։ Inqy shat baner e tesel, shat baner giti։ Havatarim linelov hay dasakan grakanutyan avanduytin: inqy grum er zhoghovrdi lezvov, zhoghovrdi masin ev zhoghovrdi hamar։

Sero Xanzadyan

Ananyany mi grogh e, vor erexanerin togorum e aznvutyan, barutyan, gegheciki handep mec siro zgacmunqnerov։ Isk mecerin veradardznum e irenc mankutyan hovitnery: mankutyan guynery verstin zgalu, bnutyan trtirnerov aprelu hamar։

Hari Azemis (germanaci grogh)

V. Ananyani steghcacy mi grakanutyun e, vor havasarapes karogh e hmayel ev mecerin, ev phoqrerin։ Chex yntercoghy eraxtapart e hay akanavor groghin: pattcharac berkranqi, hayoc lernashxarhum aydqan hmayich heraka tchanaparhordutyun tanelu hamar։

Ya Edlichka (chex grogh)

Grakanutyun
Ananyan V. Erker։ 6 hatorov։ Ht. 1 - 6։ Er., Hayastan, 1968 - 1971։
Ananyan V. Andzrev։ Haypethrat, 1963 - 52 ej։
Ananyan V. Lerner hayreni. - Er.։ Haypethrat, 1963. 707 ej։
Ananyan V. Vorsordakan patmvacqner։ Prak 1 7. - Er.։ Haypethrat, 1953 - 1974։
Ananyan V. Sevani aphin. - Er.։ Haypethrat, 517 ej։
Ananyan V. Hovazadzori gerinery։ Erker H. 6. - Er., 1970. - 574 ej։
Ananyan V. Hayastani kendanakan ashxarhy։ Hnaguyn zhamanakneric minchev mer orery . 5 ht. Er.։ Haypethrat, 1961. 1975։
Ananyan V. Hin vrani phoqrik bnakichy. - Er.։ Sovet. grogh. 1978 - 420 ej։
Ananyan V. Ur en tanum kacannery։ Vep. Er.։ Sovet. grogh, 1980. - 396 ej։
Ananyan V. Sevani aphin։ Vipak. Arevik, 1987. - 503 ej։
Na berezі Sevanu։ (Prigod. povіst іz zhittya yunix naturalіstіv) .- K.։ Molod, 1955.- 377 s.։
Na beregu Sevana։ Povest iz zhizni yunix naturalistov.- M.։ Det. lit., 1976.- 320 s.
Plenniki Barsova ushchelya։ Priklyuchench. povest.- K.։ Rad. shk., 1986.- 382 s.։ il.- (Bibl. ser) .
Ptashine serce։ Buvalshchini gіr ta lіsіv։ Kazki ta legendi.- K.։ Veselka, 1992.- 68 s.։ іl.
Ananyan V. Erker (Patmvacqner, husher, aknarkner, xoher, antip ejer) ։ Er․, HGM hrat․, 2005, 562 ej։
Grakanutyun Ananyani masin[xmbagrel]
«Vaxtang Ananyani kanach tiruytum», «Azg» Oratertum hodvac, 2006։
Nune Mkrtchyani «Mard-bnutyun phoxharaberutyan xndiry Vaxtang Ananyani vorsordakan patmvacqnerum» hodvacy «Grakanagitakan handesum»
Aghababyan S. Hayreni bnutyan andzrevnery։ (V. Ananyani cnndyan 80 - amyaky) . - Grakan tert, 1985, 7 ogostosi։
Aramyan A. Ashun er [cnndyan 80 - amyaky]. - Grakan tert, 1985, 7 ogostosi։
Karapetyan L. Vaxtang Ananyani «Kanach ashxarhy» ։ Graxosutyun. - Sovet. dproc, 1984, 11 hulisi։
Galstyan V. Bnutyan mec ergichy։ [V. Ananyani masin]. Sovet. Hayastan, 1987, 6 ogostosi։
Muradyan S. Bnutyan hayrenashunch ergichy։ [V. Ananyani masin]. - Serundneri het misht noranalov grqum, Erevan, 1983, ej 49 - 54։
Vaxtang Stepanovich Ananyan // Knigi - detyam.- M., 1974.- S.108-109. [V 78.35 K 53]
Simonyan K. Skolko privili dichkov? // Det. lit.- 1981.- N 9.- S.24-25.
Xanzadyan S. Chelovek, kotoriy vsyudu doma // Ananyan V. Na beregu Sevana.- M., 1976.- S.3-5. [s 84.5VІR A 64]

patmvacqner

Ahy


Inch shoghshoghun mrger kan Sev covi aphin…. Ashnany hangstanum einq Suxumium, Gaspar qeru tany ev amen or vayelum hyuraser tantiroj tnamerdz aygu ptughnery։ Aygin taracvum er leran storotum, isk nranic ver: kanach antarn er ughghahayac bardzranum minchev ampery, minchev cer Kovkasi tchermak gagatnery։ Inch phartam, inch ptghaber erkir e. aystegh zhayrern angam patac en ptghatu carerov։ Ay, mrgi ashxarh։

Aphsos vor im xandzvac u merk erkri hamn, u hoty chunen ays shqegh erkri shqegh ptughnery։

— Gaspar qeri, chneghanas, inchu en anham dzer mrgery…

— Inchi piti neghanam vor։ Inch tchisht e, tchisht, dzer erkri mirgy urish ham uni։

Tetevaca։ Uremn indz chi tvum, ayl iroq aydpes e։

— Arevy, arevy… Erevani arevy, vor aystegh liner, mer mirgn el dzeri nman kliner։

Ayo, arevn e aghbyury bolor ayn buyreri, voric arbe­num enq menq։ Bayc mite miayn arevy։

Ayd xndirov er zbaghvac bnaseri im mitqy, erb hajord tarin Xostayum aveli dzhvar harci dem ara։

— Aysqan andzrevneri, aysqan arat jri mej inchu en camaq aysteghi mrgery, — mi angam dimec indz im ynker

Hrach Qochary, dzerqi kisat xndzorin tarakusanqov nayelov։

— Bnaser es, de bacatrir... Ayo, mer Dalmayi qarqarot hoghum tandzeniner en busnum, voronc ptughy kcelun pes jur e caytum։ Ka aveli hyutegh ptugh, qan mer Araratyan erkri xandzvac u qarqarot vayreri ptughy։ De, ek patasxan tur harcaser ynkerojd: aystegh pakas e jury, amen inch xandzvum e haravi arevi tak, bayc ptughnery hyutegh en, isk ayntegh Sev covy tarin–tasnerku amis andzrev e taphum Kovkasi lanjerin, carery jrvum en liuli ev ta­lis... anhyut u camaq tandz u xndzor։

Artashatic verev vors em phntrum merk blri lanjin. aystegh dashtahaver en linum։ Mi phorogh meqena hrndocov laynacnum e blrin goti kapac hin arvi huny, isk nra etevic vra en talis sati nman sev sermnagravnery, vorder en phntrum ynderqic hanvac tarm hoghi mej։

Cac ija, hracanis tesqic trchunnery tran sarsaphahar։ Nayum em arvi hatakic hanvac tarm tighmin u zarmanqov cari armati ktortanqner nkatum nra mej։ Moterqum car chka, tuph chka։ Che, inchpes chka, verevum blury mi krcqaxorsh uni ir mej ev ayd xorshum kuch e ekel mi gatchatch tandzeni։ Bayc mite nra armatnern ays tegh en hasel, axr tandzenin heru e։ Tntgheci armati ktortanqy: tandzeni en։ Aha jrancqi patin jlatvac u ccvac en verevic cac meknvac armatneri cayrery։ Ayo, tandzenin e ugharkel verevic, ugharkel e jur bere­lu ir hamar, ir ptughneri hamar...

Bardzracel em ver, nayum em totic, erashtic kartch mnacac, tchyughery cur u mur taracac carin, vorn ir hasakin anhamemat xoshor armatner uni ev chaphazanc manr, kosht u sur–sur terevner։ Znnum em u mtacum։ Mtacum em u hetzhete qandvum e indz zbaghecnogh haneluki kciky։ Amen inchov ays buysy hamarvel e qarqarot u shog teghanqin, harmarvel e, vor apri։ Layn u xory taracvac ays aylandak armatnery nra hamar en, vor ays papak u aghqat vayric jur haytayten mayr carin։

Mer Dilijani antarnerum vitxari hatchareniner kan, voronq ays tzuk cari armatneri kesn el chunen, de, inchnerin e harkavor, ayn xonav sevahoghum arat e ev jury, ev snundy։ Tandzenin phsher chi unenum, sa phshphshot e, vor qich jur golorshiacni։ Negh en terevnery ev kosht sher­tov patac, nuynpes nerqevic dzhvarutyamb stacac jri chnchin qanaky ir nersum pahpanelu «dzgtumic» e։ Isk ptughnery։ Hast ev kosht keghev unen dranq, bayc erb kcum es: hyuty durs e caytum, qaghcr u hamegh hyuty։

Ev aydtegh mi mitq phaylatakec glxums, mi shat karevor mitq։ Aphsos, mard chka mots, vor bardzr asem. axr erashti ahn e stipum ays carin jur kutakel ir ptughneri mej, ays carav vayrum carav mnalu ahy...

Himi haskacar, Hrach Qochar, te inchu camaq piti linen covaphi tandzn u xndzory։ Nranc hamar jury, hyuty avelord ber e, qani vor misht karogh en jur vercnel ayn­qan hatchax teghacogh andzrevneric։ Mer chor u papak erk­rum, erb amary verevic Arevy krak e taphum: amen buys u car «ahi» mej e։ Ah, ir kyanqi hamar, ir serundneri kyanqi hamar։ Ev ayd «ahy» stipum e nran hyuter ku­takel ptughneri mej ev ayd hyutery patel kosht patyannerov, vor kizich arevy chkaroghana nranic xlel aynqan dzhvarutyamb dzerq bervac hyuty…

Dranic en aydqan hamegh u hyutegh mer arevot u chor erkri ptughnery։
__________________

Hogatarutyun


Inch hajogh en hegnum mer gyughacinery։ Ev aynpes nurb, vor havatald chi galis, te dzerq en arnum qez։

Loru dzmeranocneric meki mot phaphaxy glxin, mazot demqov mi cerunu handipecinq։

— Bari ajoghum, vorsi eq gnum, — harcrec na mer hracannerin nayelov։

— Ha։ Kxtari enq gnum, — hastatec ynkers։

— Ba sely vordi berem, — lurj demqov ev gorcnakan harcrec cerunin։

— Harkavor chi, bidza, neghutyun mi qashi, — zgacvac patasxaneci es u hetn el mtacum em,

«Tes inch jigyarov mardik en, e, mer lorecinery» ։

Cerunin zarmacac ver qashec tav honqery u ankeghc karekcutyamb harcrec.

— Ba aranc seli vonc kli... Ba enqany vonc eq berelu…

Erekoyan dem, erb lerneric ijnum einq hognac u datarkadzern, ayn zhamanak miayn haskaca, vor lorecin dzerq e arel mez։

«Ba sely vordi berem... Ba aranc seli vonc kli…» ։
____________________

Vorsordi datastany


Maragi nersic dury cececin։

— En vov a, – dzayn tvec pahak Akophy: drany hracani kotov xphelov։

Nersic mekn aghachakan dzaynov xosum er germaneren։

— Mi ari tes inch a asum, gitnakan bala, — dzaynec loreci vorskan Akophy pahakayin joki amenaeritasard ev amenakrtvac martikin: Ashotin։

Ashoty sovorel er Lyuqsemburgi (Vrastan) germanakan dprocum, teghakan germanacineri het shphum er unecel ev germaneren bavakan giter։

«Gitnakan balan» mtnum xarxaphelov araj ekav ev germaneren dzayn tvec.

— Inch eq uzum։

Germanacin inch-or ban asac։

— Inch a uzum։

— Asum e: togheq mi ropeov durs gam, bnakan kariqi hamar, — targmanec Ashoty։

— Asa inch ghalat anum es edtegh ara, — ktruk patasxanec Akophy։

Tghan targmanec։

Germanacin aghachum er։

— Akoph qeri, asum e koghqis kin ka, anharmar e, te astvacd ksires tuyl tur durs gam։ Iroq gerineri het mi germanaci sanitaruhi kar։ «Qeri Akophy» mi pah mtacec։

— Vor oghlushagh ka, dzhar a... petq a mi ban anenq։

— Inch ban, ho durs chenq toghni։

— Hla mi asa, vor durs toghnem ches phaxchi։

Ashoty targmanec։

Germanacin aghachakan tonov, kerkerun dzaynov inchor baner asac։ Nra dzaynn ayzhm cacic er galis, yst erevuytin choqel er։

— Qeri Akoph, asum e, erdvum em minutchar erexus arevov, mors gerezmanov, vor durs kgnam u eli xeloq kgam, maragy kmtnem։ Bayc dra odzi lezvic chxabves, qeri Akoph։

— Xi, na mard chi vor, — xosec vorskany։

— Mard e, bayc tshnami e։

Vorskany mtacmunqi mej ynkav։ Na tatanvum er։ Na der tshnami cher tesel, na xor havat uner mardu nkatmamb։ Ayd havaty mshakvel er nra mej Loru dzorerum, irenc paperi aznvutyamb ozhtvac parzasirt, bari vorsordneri u anasnapahneri mijavayrum։

— Ba katnatu mor gerezmanovy sut erdum kuti, — hankarc harcrec vorskany։ Nra toni mej naxatinq kar «terahavat jahelneri» nkatmamb։ «Asenq im gyulli arajic ur piti phaxchi», — mtacec na։

U dury bacec։

Shemqum ccvec germanacu barak—erkar kerparanqy։

— Asa anmyd inch a։

Ashoty targmanec։

— Hans Herman։

— Pah, ada ed ho mer kolxozi choban Hanesi anymn a։ Hanes... ed ho iskakan lorecu anun a, — parzasrtoren uraxacav Akophy։

— De vor ytenc a, ay Hanes, gna en cari takn u eli tez et ari... hama erdumd pind pahir, ha, …

Ashoty targmanec։

Germanacin gnac cari taky, — Ashoty hracany meknac gnac nra hetevic։

— Ayta, amot a, togh ed mardy halal ira banin kena, — naxatec vorsordy։

Ashoty kang arav։ Na dzhgoh er vorskani cayr astitchan miamtutyan u barutyan hamar։

Pahakapetn Ashotin kanchec ev mi tegh ugharkec։ Vorskany mnac menak։ Mtnum, cari koghmic tmphtmphoc lsvec։

— Hanes prcar, — harcrec lorecin։

Chayn chka։

— Ayta, Herman։

Dzayn chka։

«Ed balen meracy chlini tchghec», —ahov mtacec na ev hracann araj meknac gnac cari koghmy։

— Hanes… ayta, de prci e։

Dzayn chka։

—Hanes hey, — gorac vorskany lorecavari u. inqn el sarsaphec ir dzaynic։

Hanesy vorteghic…

Vorskan Akophin 5 or bant nstecrin: «kalanavorin bac toghnelu hamar» ։ tchakatum da shat mec hancanq e ev shat canr patizh e entadrum։ Bayc de zoramasum vov cher tchanachum loreci vorskan Akophin, vov chgiter nra miamtutyuny։

Tariqot vorsordin ays angam zijecin u xratecin, vor tshnamu nkatmamb ir baresrtutyuny mi koghm dni։

—Ara, gitnakan bala, uremn ed anxightchy xabec eli… uremn mor gerezmanovy sut erdvec eli…— zarmacac asum er vorskany hajord orerin։— Ba ed anoreny cher mtacum, vor es iren pattcharov kkorchem… ed el im lavutyunn a …

Ev darnacac gluxy taruberum er u «cltcltacnum» ։

— Ashxarqi banerin mtik e, tes mardik inchqan en phchacel…

Xeghtch mardy der canot cher erkotani Borenineri aryunarbu varqubarqin։


***


Zoramasy krvov aoaj er gnum։

Ukrainakan mi gyughi mot shat diakner kayin taphtphvac։ Qich araj aystegh mec kriv er teghi unecel։ Meky dzyan mej aryun talov qarsh er galis depi gyughi cayrin men–menak kangnac tuny u ancanot lezvov bghavum։

Vorskany mot gnac։

— Ayta, es ho Hanesn a, — bacakanchec na zarmacac։

Viravory, mardun tchanachelov: sarsaphec։ Havanabar mtacec, vor ir verjy ekel e։

— Ashot hey, ada Hanesin gtel em, mi desn ari e, — gorac vorskany et nayelov։ Ashoty mi viravor karmirbanakayini verqn er phatatum ev guce nuynisk chlsec el։

— Lav tchanks ynkar, paron Hanes, es himi qez tik khanem, —phntphntac vorsordy hracany lcnelov։

Germanacin dzerqery ver taracac paghatum er։

— Hy, kashid tang a che… ba, annamus, iski mtacum eir, vor qo pattcharov vorskan Akophin bert en nstecnelu։ Es qo ed sut ertum utogh lezud petq e qoqahan anem։

U vrdovvac vorsordy sviny meknec։

Hermany hoghy lizum er u inch-or baner asum aghachakan dzaynov u ir tarm verqern er cuyc talis։

«Asenq, viravorin spaneln el mi tghamardutyun chi, orenqn el e argelum», — mtacec Akophy ev nra barkutyunn sksec hetzhete ijnel։

«Himi arden tchankeris mejn e, araj anem tanem», — mtacec na u hracany et qashec։

— De lav, lav, ghanchanq mi anil, chem satkacnil... duq vor mardkutyun chuneq, giteq te menq el chunenq…

«Yaralu vorsy misht jri vra e vazum», — hishec vorskann u jramany dem arav germanacun։

— Inch ghalat arel es arel, ar xmir։

Germanacin vaxvxelov vercrec jramany, glxin qashec u miangamic datarkec։ Apa patyanic durs qashec atrtchanakn u meknec te che, vorskany vra trav, xlec dzerqic։

— Namard, ed inch bani es, — gorac na։

«Che, sa anpayman zinataph er ylum… Es el axmaxavari karceci, te uzum a spani…» —mtacec vorskany։ Meghmacav u ir viravor gerun ognelov, araj mghelov gnac depi motaka kent tuny։

«Xi, vov a tesel, vor iran jur tvogh, ira sirty hovacnogh mardi ariny taphen... Che, im achqis espes erevac… Ba xi er gazazac geli pes mtik anum vres, hy…» —tarakusanqov mtacum er na tchanaparhin։

Gyughamijic der krakocner ein galis։ Ays u ayn tegh paytum ein arkery։

Tanic mi cer kin durs ekav։

— Ay mer, mi sra verqy kapi, shtaby tanem, — dimec knojy vorskany։

Kinn usery tarakusanqov totvec, yst erevuytin Lorva barbary nra gitakcutyany chhasav։ Bayc germanacu verqy tesnelov: na tchghtchghac, dzerqov–otqov nshanner arav ev tan drnery krnki vra bac anelov: cuyc tvec tan nersy։ Bnakarany takn u vra er arvac, amanegheny jardac, ankoghiny, bardzery getnin taphtphvac, — talani tarm hetqer։

Lorecin haskacav։

— Ay mer, ho sa chi arel, sa inch ani... yaralu isan a, mi shor ber phatati...

Paravy hetzhete handartvec u henc naxasenyakum phatatec zinvori verqy։

Vorskany goh srtov durs ekav tnic ev des u den nayec։ Bac dashti koghmic mi xumb germanaciner grohum ein gyughi vra։ Qare cankapati tak karmirbanakayinnery sharvac anyndhat krakum ein grohi ekogh xmberi vra։ Vorskan Akophy pati takov kuzekuz araj vazec, mi harmar dirq brnec u sksec krakel։

Phamphushty verjacav։ Na payusakic hanec Loruc hishatak mnacac miak «dum — dum» phamphushty։ Lorum na uner ayd phamphushtic, arji vorsi hamar։ Ayd phamphushty nra hushery tarm er pahum, ir vorsordakan qaghcr oreri hushery» ։ Henc dra hamar el Loruc berel er hety...

Na phamphushty drec phoghi mej u nshan brnec։

«Che, namardutyun a, sranov mardi vra chen krakil, – mtacec na et qashvelov։

Inch-or teghic mer gndacirnery mi akntartum hndzecin gyughi vra grohogh xmberin։ Dashtum kendani mard chmnac։

«Yarab inch elav Hanesy», — mtacec vorskany, depi canot tuny qaylelov։ Gnum er ir gerun shtaby tani։

Gyughy krvov mer dzerqn er ancnum։ Ays u ayntegh cux u boc erevac. nahanjogh germanacinery hrdehum ein tnery։ Aha boc e zhaytqum naev canot tan patuhanic։

— Pah, es dzer anoren...— u mi canr hishoc ardzakelov: vorskann araj vazec։

Canot paravy leghapatar durs trav tnic u tchchalov duyly dzerqin vazec depi jrhory։ Minch vorskany baky kmtner— kiny jrov liqy duyly dzerqin vazec tun, vor hrdehy hangcni, bayc hankarc shemqum phrvec։

— Es inch er, ayta…

Nuyn vayrkyanin shemqum erevac viravor germanacin voreve teghic tchankac mi hracan dzerqin։

Vorskan Akophi mej karces mi ban dghrdocov phul ekav ev ir het korcanec, takov arav nra papenakan barutyuny։ Ev loreci vorskany, vor ir kyanqum voch mi mardu vatutyun cher arel, paytucik gndakavor phamphushty hanec payusakic, tendagin lcrec hracany u aharku dzaynov vorotac.

— Nama rd…

Ev nshan brnelov: dzgany qashec։ Germanacu gangi ktornern ody tran…

— Dzer bolorid «dum–dum» gyullov petq a satkacnel... anhogi, namard odzer.…— asum er vorskany hat-hat, huzmunqic doghalov։
____________________

Qarakoph kacaran

Zangezuri Qarahunj gyughi dimac, zhayrerov u tphutnerov patac mi lanj ka, vor nayum e Vararak getin։ Teev arden mtel einq dzmery, bayc arevahayac ayd lanjy merkacel er arajin dzyunic ev aynpes jerm u hyurynkal er ir deghnasaghart tpherov, nranc vra karmrin tvogh hataptughnerov ev zhayreri vra kchkchacogh kaqavne­rov, vor es tapharakic eka ayd lanjy ev araj gnaci nra laynqov։

Vorss hajogh cher, bayc bavakanutyun ei stanum ca­reri vrayic ev taphvac terevneri mijic vayri ptughner gtnelov։ Mi dzorakum el terevneri tak ynkuyzner gta, mi qanisy cak u datark (skyurnern ein datarkel), kayin ev anarat mnacacner։ Ver nayeci: zhayri tak mi ynkuzeni e kangnac: paravac tchyughery kax։ Nra mot nran cacrik mi car ka, erku serkevileni։

Vorteghic e ays yntani carery: bnakavayreric heru ynkac ays zhayrerum։

Hetaqrqrutyunic mghvac ver bardzraca։ Ayd zhayrery kangnac ein qareric maqrvac mi gogavorutyan vra։ Aystegh erevum ein mardu ashxatanqi hetqery, zhayri takic depi carery hanac mi phoqrik arvi camaqac hun, irar zugaher dzgvac tmberi ereq sharq, voronc vra ir zhamanakin lobi en canel, aystegh-ayntegh ynkac mi qani ccer, mi kotrac bah, ojaxum mnacac moxir, acux, kisaayrvac phayteri ktorner ev mi salaqar, vori vra blitner e txel aydteghi erbemni bnakichy։

Mec janqerov bnutyunic pokac ayd hoghaktori tery, vorpeszi pahpani ir mshakuyty, zhayri patin brichov mi xorsh e phorel, vori mej qnel e srtsrtalov kam patsparvel andzrevic։ Mi ayl xorsh ir txur oreri miak ynkeroj: shan buyn e։ Verevi xorshum xot e drel, vor havaqel e zhay­reri aranqneric։

Mi vermaki taracutyun brnogh ir ayd voghormeli ho­ghaktorin apavinac, aprel e aydtegh na garnanic minchev ush ashun ev vorpeszi ir qrtinqy berq ta, zhayri tak mi avazan e phorel, vori mej arastaghic katel e garnan dznhalic arajacac ayn jury, vor astitchanabar ccvum e phuxr zhayri mej։ Katil ar katil havaqel e ayd jury ev nranov vorogel ir mi hatik ynkuzenin, mi zuyg serkevili cary, nrnenin, lobu tmbery։

Menatntesi voghormeli, xghtchuk kyanq․․․ Patkerac­num em, inch mrayl u ahavor gisherner e anckacrel she­neric u mardkancic ktrvac ayd charqash hoghagorcy․․․

Achqy Vararaki xavar dzorin, akanjy zhayreric ekogh xorhrdavor u ahali dzaynerin, taxicy hogun choqac․․․ Aynqan aydpisi qarakoph kacaranner kan Zangezuri zhayrerum։ Kacaranner, ur patsparvel en kari­qic u char marduc halacvac shinakannery, mer anbaxt papery․․․
___________________________
Mankapartezi dastiarakchuhin

Es vaghuc che, vor vayr em drel tavaraci mahaky։ Amaranocayin kokik ays qaghaqum es saric nor berac eghniki nman amen qaylaphoxin des-den em nayum xrtnac։ Inchqan mardik kan ayd amaranocum ev inch tesak hagustner ases, vor chen hagnum։ Bolorn ancanot, bolorn anmatcheli։ Ev inch zarmanali karger ases, vor chkan, aydtegh—mardik antarum phoxanak tphutnerum vazvzelu: kokik tchanaparhnerov en qaylum, ev voch voq car chi bardzranum։ Car u caghik patac en phshalarerov, ev voch voq chi vazum kanachi mijov u chi tavalvum։ Aturma, laxti xaghacogh el chka... Bnutyan mej linel u aturma chxaghal ... Tarorinak e, shat tarorinak u anhaskanali։

Qeris, vor ashxarh tesac, zargacac mard e, Hanqayin Jreri qartezy dzerqs e tvel u patvirel linel bolor nshanavor vayrerum։ Bayc ereq or e, inch aystegh em ev der vochinch chem tesel, ays zhxoric der mitqs chi parzvel, shphotutyuns der chi ancel։ Amaranocn aprum e ir urax kyanqov, estradanerum hnchum e Chaykovoku dyutich erazhshtutyuny, ashxatavor mardn aroghjanum u berkranqov vayelum e ayd annman amaranoci bariqnery, isk es, anynker u anlezu, amen or vorosh zhameri vanna em yndunum, zangi kanchov orakan utum em chors angam, tphutnerum parkac girq kardum, isk iriknademin miaynak sar em bardzranum verjaluysy tesnelu։ Ax, ayd erkri ciranaguyn, dyutich verjaluysy...

Mi or el vtchreci henc arajin patahac mardun cuyc tal qerus tvac qartezy ev imanal, te vortegh en dranq: im tesneliq vayrery, ev inchpes kareli e ynknel ayntegh։




Aygum, nstarani vra hamest demqov mi tikin nstac girq er kardum։ Rus e։ Aphsos, vor ruseren vat em xosum, ev ayd e pattchary, vor aystegh voch voqi het chem ynkeranum։ Bayc miayn da che, aylev im bnakan amotxacutyuny, hetamnac gyughi, naxkin tavaraci amotxacutyuny, vor es berel em hets mer sareric։ Ayd amotxacutyunn er pattchary, vor es mi qani or araj Sev covi apheric phaxa Kislovodsk։ Hazaravor tghamard u kin miasin loghanum ein covum ev kisamerk phrvum avazi vra: koghq–koghqi․․․ Iski tesnvac ban e da․․․

U hima kangnel em ayd tiknoj araj karkamac u amachum em nuynisk shur gal, gnal։

Na gluxy bardzracrec ev havanabar im geghjkakan karmrac demqic drutyuns haskanalov, siralir zhptac u harcrec.

— Inch eq kamenum, eritasard։

— Nereceq, es․․․ es․․․ chgitem um dimem․․․― kmkmaci es։

— Nsteceq ev xoseceq hamardzak, duq havanabar arajin angamn eq linum amaranocum, — asac na aynqan barekamabar, vor es sirt arac: nsteci u skseci im kotrtvac ruserenov։

— Ayo, arajin angam... Menak em, uzum em nshanavor tegher tesnel, bayc cuyc tvogh chka.… ay, orinak Lermontovi spanvelu teghy…

— Eli inch tegher kuzenayiq tesnel, — harcrec na hetaqrqrutyamb indz znnelov։

Es patasxani phoxaren cocics haneci qerus tvac qartezy, vori vra karmir matitov nshanner kayin arac։

— Qeris e tvel, vor gnam, bolory tesnem, — totoveci es։

Na baresrtutyamb cicaghec: cuyc talov ir sirun atamneri tchermak sharqery։

— Qerid, vorteghaci e qerid։

Inchpes duq kxosecneiq totovaxos u miamtabar durs tvogh mankan, nuynpisi hetaqrqrutyamb indz harc u phordzi entarkec erknaguyn achqerov, phoqrik, dzvadzev demqov ayd tikiny։ Isk erb imacav, vor voghj kyanqs sarerum, vrannerum u dzmeranocnerum e ancel, erb imacav, vor vorsi hetevic amen dzmer tapharum em antarnerum u dzorerum, nra hetaqrqrutyuny bazmapatkvec, nra hamar es arden gyut ei kam hazvagyut hetaqrqir mi ararac ayd kulturakan amaranocum։

— Ur kuzeiq gnal aysor, — harcrec na ver kenalov։

— Mek e, tekuz Lermontovi menamarti teghy։ Kaseq inchpes gnam։

— Es kughekcem dzez, — asac na ev avag qroj mtermutyamb tevs vercrec, apa qich qayleluc heto asac kisakatak…

— Anshnorhq, tevancuk anel el chgite։

Yst erevuytin sastik karmreci, na kangnec u demqis nayelov: cicaghelov asac.

— Inchpes guynn anmijapes phoxum e․․․ e, eritasard, lav e, vor der hogov anarat eq mnacel։

Satanan tani, tevancuk arac qaylel chem karoghanum, inchpes qaylem, vor koghqin chqsvem, vots votin charni, ax, im ays antchorni votqery․․․

Es barer tchareci mtqums u asaci.

— Giteq, tchishtn asac: ughigh teghov qaylac chkam, dzhvar e ughigh teghov qaylel... isk tevancuk arajin angamn e… nereceq…

Ev tevy bac togheci։ Kargin qrtnel ei։

Na aynpes urax qrqjac, ev ayd cicaghn aynqan zngun u durekan er։

— Inch hetaqrqir ararac eq, astvac vka, es Moskvayum haryur hazar mard em tchanachum, voch meky dzez nman chi։

Kargin cicaghum e vras. erevi iroq shat antchorni ararac em...

Ayd ory eghanq Lermontovi menamarti vayrum։ Glxarks haneci u huzmunqov nayeci hantcharegh poeti ardzanin։

Tikiny taqun hayacqov znnum er indz։ Ays angam chcicaghec vras, yst erevuytin, chuzec viravorel zgacmunqners։ Na Lermontovi «Dev» –n artasanec karces ir hamar, bayc hetzhete haphshtakvelov։

Vah, ays inchqan lav, inchqan erazhshtakan e artasanum։ Sa anpayman akumbnerum artasanelis klini։

Veradardzanq ev bazhanvecinq qaghaqayin zbosaranum։ Bazhanvelis harcri.

— Isk dzer anuny kareli e imanal։

— Inch kariq ka․․․ mievnuyn e, aylevs chenq patahelu։ Asum e: charatchtchi hayacqov znnelov demqs, karces uzum e imanal, te inch tpavorutyun ktoghni ir asacy։

Es mraylveci։

— Ba qerus asac myus teghern vov piti cuyc ta, — qrtmnjaci es dzhgoh։

— E, erexa, erexa, xrovel el gites, — hnchec nra ergecik dzaynn u zngun cicaghy։ Na dzerqy meknec indz u mtermutyamb asac, karces indz mxitarelu hamar.

— Nu, mi xrovir, aravotyan zhamy tasin eghir aysorva handipman vayrum։

Es urax seghmeci nra dzerqy, bayc inchqan nurb, inchqan qnquysh e ayd dzerqy, vor aynpes anognakan e patsparvel im ahagin tux u kosht aphi mej։

Es mi pah karkamel em։ Na haskanum e, demqin keghc xist artahaytutyun e talis u zgushutyamb dzerqy qashum aphics։ Mi pah dzerqs odum meknvac e mnum։

— Nu, bari gisher, mi molorvir, – lsum em nra hnchegh dzayny։

Tetev srtov bardzranum em astitchannerov։ Inch lavn e, inch bari ayd tikiny, anpayman mankapartezi usucchuhi klini, — nranq sovor en bolori het varvel, inchpes erexaneri het։ Aynpes bari en linum mankapartezi dastiarakchuhinery։

Myus ory, paymanavorvac zhamin es moteca canot nstaranin։ Na eli erekva girqn e kardum։ Aynpes paycar, aynpes mterim e zhptum na indz։ Nuynisk indz tvum e, te qroj karot ka nra hayacqum։

— Nu, lav qnecir, choban, — harcrec na katakov, — Qerid el inch E patvirel։ U cicaghum e zrngun, aynpes durekan cicaghov։ Ete hnaravor liner dzaynagrel ayd cicaghy․․․

— Qeris patvirel e, vor «Odi tatchar» –n el tesnem։

Ver e kenum, dzerqs brnum, u terrasnerov ver enq bardzranum։

Tikunqic antarapat blurner en bardzranum, voronc gagatnery bac en u cackvac alpiakan kanachov։ Menq durs enq galis antaric u. mtnum cov kanachi u caghikneri ashxarhy․․․

Aydtegh iskapes voch mi «tatchar» goyutyun chuni, henc inqr voghj bnutyuny, ays chnashxarhik blurnery, ur steghcagorc huzmunq en aprel rus zhoghovrdi hantcharnery: Pushkiny, Lermontovy, ays annman vayrern irenq en «tatchar» : «odi tatchar» ...

Es bnutyan zavak em ev kariq chka, vor sirunik ughekcuhis indz bacatri, te inchu e ayd vayry kochvum «odi tatchar» ։

Ashxarh u ynker moracac, tarvac nayum em heru, heru horizonum minchev ampern irar vra bard-bardvac, irar tikunqic aveli u aveli ver elnogh, manishakaguyn mshushov qogharkvac Kovkasyan lernerin։ Nayum em Elbrusi tchermak–tchermak gagatin, ev hogis, bnutyany sovor hogis trchum e depi ayd ancanot u pharahegh lernashxarhy, depi Mec Kovkasi mtin cmaknery, ur vxtum en eghjervi naxirnern u aycyamneri hoterr։

Ughekcuhus hayacqn indz e znnum, na erevi uzum e imanal, te inch e katarvum im mej։

— Ax, ayntegh linei: hracany dzerqis, gone mi shabtov, gone mi shabtov… zarancoghi nman shshnjaci es։

— Inch, — harcrec na akanjy motecnelov։ Es staphveci u targmaneci asacs։

— Inch tarorinak mard es, qez Moskva piti tanem: Akademiakan Mec Tatroni derasanneri het canotacnelu։

— Moskva, Mec Tatron․․․ inch gorc uneq duq ayntegh։

— Katak em anum, es Simbirski gyugheric em։

․․․ Menq zarivayrov cac enq ijnum։

Na teev parz shoreri mej e ev hasarak sandalner uni hagin, bayc dzhvaranum e։

Nerqevum, andundi vra hagharji u mori tpher kan kaxvac։

— Gnanq, inch klini, gnanq qaghenq, – taxandzeci es։

— Inch, gzhvel es, aysteghic vayri aycn el chi karogh ijnel, — asum e na u erkyughov nayum andundi hatakin, ur kisaxavari mijic lernayin vtaki vshvshocn e lsvum։

Ays angam el es em cicaghum: kopit u liatoq։

— Es ho iskakan kokik mayt e։

U mi qani vostyunov zarivayrov indz dzory neteci։

Na brnel e mi tchyughic, cac e kracel, u sarsaphahar andundin e nayum u kanchum.

— Styopa, Styopa․․․

Inch zvartchali e qaghaqi phaphkasun tikinneri het vayri tavutum linel։

Mori u hagharji ptughnerov canrabernvac tchyugheri mi ahagin xurdz grkac: zarivayrov verev em vazum, tetev vostostalov, uzum em zarmacnel nran։

Inch kartch e ory։ Noric arevy xonarhvel e, aha prunky kynkni blrin։

Menq ijanq qaghaq։

— Inch klini miasin gnanq yntriqi, — xndreci es։

Na chgites inchu, dzhvaranum e։

— Ayd el qerid e patvirel, — asac na։ U achqery, charatchtchi achqery cicaghum en։

— Ayo, qeris e patvirel... Asel e: rus aghjikneri het man kgas, vor ruseren sovores։

— Lav, vor qerid e patvirel, gnanq, — asac na cicaghelov, — bayc ayn paymanov, vor es qez hyurasirem։

U harcakan nayum e։

— Inch, ba im glxin phaphax chka, — viravorveci es։

Ayd nran el aveli hetaqrqrec։

— Inch phaphaxi harc e, — harcrec na zhptalov։

— Ba tesnvac ban e, vor kiny tghamardun patvi, — mer erkrum edpisi ban chka։

– Ah, choban, choban, gnanq։

Na achqov-unqov indz sastelov stipec, vor ezhanagin tchasher patvirem, bayc tesnelov im hamarutyuny, asac, – sa otar erkir e, vor phoghd verjacav, inchpes es veradarnalu, snaparcutyun mi ani, –– mec qroj nman xratec na u inqy patvirec yntriqy (iharke ezhanagin tesakneric) ։ Es shat anharmar grutyan mej ei։

«Erevi hamest aprogh usucchuhi e» – ancav mtqovs։ Bayc ays inch e, dimaci pharahegh srahic, arvesti u grakanutyan indz qaj canot haytni mardik ver en kenum, glux talis u zhptum im ughekcuhun։, Tikiny siralir zhpitnerov patasxanum e nranc voghjuynnerin։ Bayc inchu en ayd mardik tarakusanqov usnery totvum, qchphchum irar het u mez nayelov: zhptum։ Um het em nstac es, ev inch tarorinak ban ka, vor vushi parz shorerov, hasarak sandalnerov ayd tikiny indz het e nstac tchasharanum։

Ayd ereko bazhanvelis grete xstutyamb harcri: ancnelov «du» –i։

— Inchu ein mez nayum en mecamecnery։

— Satanan nranc tani, es inch gitem։

— Bayc vov es du։

Zgum em, vor harcis mej sparnaliqi shesht ka—inch meghavor baner ases, vor chem mtacum ayd hamest tiknoj masin, — inchu piti tekuz ayn general-mayory zhptalov xonarhver sra araj, — aystegh mi ban ka, sa erevum e, vor shateri het e «sili-bili» anum...

Es tanjvum em ayd mtqeric, isk na cicaghum e, anverj cicaghum— krkesi arj em sra hamar, inch e, inchu e vras cicaghum։ U vrdovvac shur em galis u gnum qnelu։ Ayo, kopit, aranc «bari gisher» maghtelu։

Myus ory aygi chgnaci։ Vov giti vov e... menak es em, vor himar parzamtutyamb tarvum em henc arajin patahacov, u amen zhptacogh indz bari u anmegh e tvum։ Che, im qerin aydpisi ban chi asel։ Sa amaranoc e, erkri bolor cayreric amen tesak mardik galis en aystegh, vov giti inch ptugh e։

Bardzranum em «odi tatchar» –y, blurn anc em kenum u nstum dzori prnkin։ Erek ays dzoric mor qagheci։ Inch anzusp, mankan hrtchvanqov na rndunec mori tchyughery ev krcqin seghmec։ Anmekin mi txrutyun e hamakum indz, ev tvum e, da voch te erek er, ayl shat vaghuc... Tpheri aranqic der nra erkyughac hayacqn em tesnum u lsum tagnapalic kanchy: «Styopa, Styopa...» ։

Che, himarutyun e, nra voghj hogin ir anarat parzutyamb artacolvac e achqeri mej։ Na chi karogh vat ararac linel, ayd ankareli e, ayd qeris e meghavor: ir avelord zgushavorutyamb։

Es var catkeci, antarot lanjov vazeci cac, mta qaghaqayin aygin ev der hervic tesa nran: canot nstaranin nstac, girqy dzerqin։

— Anshnorhq, anshnorhq kavaler, ur es korel, dzerqy meknelov asac na։

Che, lav e, viravorvac che, eli nuyn vtchit hayacqy, eli nuyn barutyamb zhptacogh achqery։

— Nerir, ynker, ynker․․․ gone anund imanayi։

— Nu, anuny karevor che, hanir qartezd, tesnenq qerid el inch e patvirel, — xosqs ktrec na։

Es qartezy haneci u kardaci karmir nshannery, — zheleznavodsk, esentuki․․․

— Lav, gnanq Zheleznavodsk։

Gnacqic ijnelis na ushadir tntghec artaqins, dzerqov hardaharec bluzis calqern u asac.

— Aysor maqur es hagnvel, misht petq e maqur hagnvel։

U aynpes e asum, vor chviravorvem, ev inchpes kareli e viravorvel ayd parz u harazat araracic։

Bayc eli sharagunum em, satanan tani, ete chliner im ays karmrely, erevi krkesi kendanu nman hetaqrqrutyun araj chberei։

Menq cari hovum, kanachi vra parkac zruyc einq anum։ Es arvesti u grakanutyan masin em xosecnum, che vor es kulturayi carav em, inchqan em erazel sovorelu masin, qaghaqi tatroni masin։ Isk na sharunak xosqy phoxum u vranneri kyanqic e patmel talis։

— Ւnch klini mi ban sules, — taxandzec na, — aynpisi mi ban, vor lsac chlinem։

Es karmrelov suleci mer sarerum haytni «Choban bayati» –n։ Chgitem haskacav, te voch, bayc erb imacav, vor merac hovvi mor ergn e: ughghvac anter mnacac hotin, zgacvec, ev nra sirun achqerum arcunqi shiter erevacin։ Es sirt arac suleci ashughi ergn «Almast» operayic։ Na klanvac lsec u xndrec.

— Styopa, janik, sovorecru indz ayg ergy, ughghaki hayeren sovorecru։

U minch arevy mtnely es erandov sovorecnum ei ayd sqancheli ergy։

Bayc chnayac im taxandzanqin, ayd ergy na chergec, ev aynpes el chimaca bnutyuny dzaynov ozhte l e nran, te voch։

Ayd ereko na ktrakanapes hrazharvec yntriqi galuc, bayc erb tesav, vor viravorvum em: asac.

— Yntriqi dramov tomser kgnes, kgnanq «Evgeniy Onegin» operan tesnelu, aysor Moskvayi Mec Tatroni xumby gastroli e ekel։ Du kardacel es «Evgeniy Onegin» –y, hankarc dardzav na indz։

— Ayo, bayc vat em haskacel։

— Vov e qez aveli dur ekel։

— Tatyanan. sirum em nra erazkot u taxcot bnavorutyuny։ Nra hamestutyunn indz dur e galis։ Mer gyughi aghjiknern el ein amachkot u hamest... na kang arav ev harcakan nayec indz։ Es nkateci, te inchpes na im verjin bareric cncvec։ Erevi zgac, vor iren em aknarkum։ Mi pah bardzr arzhanapatvutyamb verevic nerqev nayec, apa eli iskuyn mtav ir deri mej— parzasrtoren cicaghec ev usis xphelov asac.

— Gnanq ners... Lav klini, vor dzer gyughn el, dzer gyughi hamest aghjiknerin el moranas։

Dramy dzerqics vercrec ev ezhan tomseric gnelov, mnacordn indz meknec։

— Karmrelu kariq chka, vaghn aranc kopeki es mnalu, ev ayn zhamanak apranqatar gnacqov el chen tani qez qo hayreniqy․․․ Lerncu himar inqnasirutyund el tuyl chi ta, vor indzanic, mi rus knojic phogh vercnes, inch klini ayn zhamanak qo drutyuny․․․

Menq teghavorvecinq vernaharkum, ur mec masamb «krkesi hasarakutyunn» er teghavorvac: aghmkarar ev urax։ Dimaci kerpasapat otyakic mer Miutyan nshanavor groghneric erkusy (ayo, henc nranq, es nranc lav em tchanachum) ver kacan ev harganqov glux tvin ughekcuhus։

Nranc demqin es tarakusanq kardaci, karces asum ein: «Ayd vo ւr eq ynkel, tikin aysinch» ։

Ughekcuhis baresrtoren zhptac ev achqov indz aknarkec։ Nranq cicaghecin u gluxnery sharzhecin, karces asum ein: «Inch oyinbazn e ayd tikin aysinchy» ։

Yndmijumnerin zbosnelis na indz bacatrum er Chaykovsku erazhshtutyan aynpisi nyuansner, aynqan parz u xory, vor es zarmanum ei nra erazhshtakan karoghutyunneri, nra nrbin tchashaki vra։ «Erevi mankapartezum erazhshtutyan daser e talis» — mtaceci es։

U nrs bacatrutyunneric heto Chaykovskin sksum er indz astitchanabar haskanali darnal, teev minch ayd el nra lirikakan meghedinery es bnazdov ymbrnum ei— che vor lery, hovy, bnutyuny nerdashnak dzayner shat unen, ev dranq haskanali en im hogun։ Es da haskacri iren։ Na uraxacav։

— Gitem, hovivnery shat erazhshtakan mardik en, qez miayn kulturan e pakasum, shat karda ev tatron u opera shat gna։

Inchqan lav e nra nerkayutyuny, nra phsphsocy, taq shunchn akanjis mot nerkayacman pahin։ Bayc aryuns pghtorvum e, erb yndmijumnerin «bardzr hasarakutyuny» otyakneric lornetnerov mez e nayum, zhptum, achqerov aknarkner anum։

Nerkayacumic heto menq tevancuk ancanq lusni luysov voghoghvac carughinerov ev kang aranq im senyaki araj։ Erb na dzerqy meknec, vor «bari gisher» asi, dzerqn aphums hpac xndreci.

— Inch klini, gnanq indz mot։

— Oho, ayd cheghav, ayd el e qerid patvirel, — asac na maty vras taph talov։ U eli achqery, charatchtchi achqery cicaghum en։

Guce kga, erevi «naz e anum» ։

— Gnanq, — pndeci es։

Na aynpes lrjacav ev aynpes vehoren arzhanapatvutyamb nayec indz, vor es nsemaca, phoqraca nra arjev։ Erek el aydpes nayec indz, ev bolorovin ayl kin dardzav: anmatcheli, bardzr․․․

Bayc da eli miayn mi pah tevec։ Na noric parzamtoren cicaghec ev usis xphelov asac.

— Gna, gna, ev hangist qnir։ Miayn ayn ara, inch qerid patvirel e։

Apa hankarc harcrec.

— Vaghy kgas kayaran indz tchanaparh dnelu։

— Ur, — hankarcakii eka es։

— Gnum em tun։

Es mnaci shvarac։ Aydpes uremn, aylevs voghj kyanqums erevi el chtesnem nran։

— Nu, nu, mi txrir, eli kpatahenq, de bari gisher։

― Gone asaceq vov eq, dzer anuny, hascen…— taxandzeci es noric: «duq» –in ancnelov։

Chgites inchu, dzhvaranum e, bayc chi el uzum merzhel, chi uzum sirts kotrel։

— Lav, — asac na qich tatanveluc heto, — aha im aycetomsy։

Ev redikyulic mi aycetoms meknec indz։

Menq bazhanvecinq։

Senyak mtnelun pes aycetomsy shprteci seghanin ev beranqsivayr ynka mahtchakalin։

Canr er, shat canr hrazhesht tal ayd kartchatev u tovich erazin․․․

Aravotyan es maqur hagnveci ev mekneci erkatughu kayaran։

Inchqan mardik en havaqvel aystegh: dzerqnerin caghkephnjer։

Inch-or nshanavor mardu en tchamphu dnum։ Vov klini tesnes…

Henvel em cari bnin u spasum em im «mankapartezi usucchuhun» ։

Xphec erkrord zangy։

Verjapes aha na, ayn tikiny, vorin berel en ayd anhamar caghkephnjery։ Shqegh vagoni astitchanneri vra kangnac: na odayin hambuyrner e hghum ir erkrpagunerin։

Hima gnacqy ksharzhvi, isk ur e na։

Arag qaylerov motecav indz im tantiruhin ev maty vras taph talov, cicaghelov asac.

— Eritasard kovkasci, ays inch em tesnum. yndameny hing or e, inch aystegh es ev arden hajoghacrel es ashxarhahrchak derasanuhinerin kavalerutyun anel։

— Inch derasanuhi, cndvel eq, inch e։

Na patasxani phoxaren indz meknec ayn aycetomsy, vor gishery es shprtel ei seghanin։

Dzerqic haphshtakeci u kardaci.




SSRM Miutyan zhoghovrdakan derasanuhi
VERA ODINCVoVA

Kardaci u mnaci shvarac։ Aha te vov e eghel parz shorerov u hasarak sandalnerov ayd kiny․․․

Nayeci vagoni astitchannerin kangnac tiknojy։ Ayo, teev shqegh, indz hamar otaroti e hagnvac, bayc isk ev isk na e, nuyn mankakan anmegh u dyutich zhpity nurb shurterin, nuyn charatchtchi cicaghn achqerum։

Es apshac, karkamac nayum em nerqevic, ev na hetzhete heranum e, bardzranum amperic el ver, bazmum e ayd kisaastvacuhin arvesti arevayin bardzunqin, aynqan bardzr u paycar, vor milionavor mardik tesnum en, tchanachum en nran, hrtchvum en nra hantcharov u erkrpagum nra arvestin, isk na ayd anmatcheli bardzunqneric siralir zhptum e mez boloris։ U korchum em, phoqranum, vochnchanum։ Inchpes karogh e nkatel indz Mec Miutyan milionavor mardkanc ayd gorsh zangvaci mej...

Es cncveci. na dzerqov karces indz e kanchum, ayo, henc indz: nuyn erekva mterim u parz zhpitov։

Es teghums karkamel, mexvel em, miayn hishum em, vor nra tvac nshanov mardik indz taran vagoni dran mot։

Na kracav, shoyec mazers, dzerqs amur seghmec u qnqshutyamb asac.

— Mnas bari, im lav choban, ksovores, Moskva kgas, ev ayn zhamanak qez anmatcheli chen lini voch Chaykovskin, voch el es․․․

Gnacqy sharzhvec։

Bazmativ glxarkner u tashkinakner sharzhvecin odum, isk na vagoni bac patuhanic sirun gluxy durs hanac, odayin hambuyrner er ugharkum։

...U ayd oric araj gnalu, arvesti bardzunqnerin hasnelu xandn indz hangist cher talis ev sharunak mghum er depi gorc։

Tariner anc, erb Kremlic, ashxarhi amenamec mardu motic durs ekanq hrtchvanqic phaylogh demqerov ev shtapecinq mez hamar patrastvac shqegh banketin, aydtegh anaknkal kerpov handipeci nran։ Im tchashakov hagusti, arden nrbacac demqi ev kirt sharzhudzeveri mej na dzhvarutyamb tchanachec naxkin vorsord hovvin։

— Ays um em tesnum, ays um em tesnum, — gochec na ir zrngun dzaynov ev i zarmans nerka eghoghneri, indz ir girkn arav։— Inchpes e phoxvel... inchpes, — krknum er na indz shur u mur talov u bolor koghmeric znnelov։

— Nu, qerid inchpes e, qerid el inch nor baner e patvirel, —indz aynqan canot cicaghov asac na։ Ev aranc patasxani spaselu vra tvec. — El ches karmrum, asa, karmrum es, te voch, te eresid varaguyrn arden patrvel e... Ayo, zgum em, vor aylevs ayn ches, aylevs ches sharagunum, phoxvel es... Lav e eghel, vor phoxvel es, bayc... aphsos, ax, aphsos, vor phoxvel es... Aynpes aveli lav er, aynpes shat lav er, aynpes du eir, inqnatip։ Hima qez nman aynqan ka mayraqaghaqum․․․— asac na shtap, kcktur, cavov ev txrutyan u aphsosanqi nkateli sheshtov։ Apa hetzhete ynkav nra tramadrutyuny, ev es zgaci, te inchpes marec ggvanqi indz canot phaylr nra erknaguyn paycar achqerum, u na hetzhete sarec, hogov heracav indzanic․․․

Banketi masnakicneri xndranqov na votqi elav u ergec im sovorecrac ergr: «Ashughi arian» «Almast» operayic։ Ergec aynpes srtaruch, aynpes taxcot․․․

Es zgaci, vor na aylevs im nerkayutyuny chi zgum ev Kislovodskum tariner araj toghac hovvin e hishum, ir ergi srtaruch elevejnerov nra het e xosum․․․

_______________________
Ushacac Xostovanutyun


Es chei hamardzakvum motenal nran։ Aynqan bardzr, aynqan anhasaneli er na indz hamar։ Geghecik gluxy hpartoren barcr pahac, xoshor sev achqeri nayvacqy veric var, arhamarhakan, misht lurj u xstadem ayn aghjiky aknacanq er nershnchum mez: gyughakan patanineris։ Indz misht tvum er, vor mi ahagin vihi myus bardzradir aphic e nayum na indz, ev es gitei, vor ayd vihy erbeq chi lcvelu։ Na krtvac er, sigatchem, tchashakov hagnvac։ Gyughaqaghaqi azdecik mardkancic meki miak dustrn er, usti ev mecamtacac u eres arac։ Tasnevchors tarin der chlracac, na arden lurj oriordi tesq uner ev ir aravelutyunnery gitakcogh eaki zusp vehutyun։ Gyughaqaghaqi «frant» eritasardutyan krvacaghikn er na, isk mer: tavarac patanineris erazanqi ararkan։

Menq nran sirum einq hervic, varic ver, qashvelov u anhamardzak, anhuys, aranc aknkalutyan, hetevapes ev aranc mrcutyan u intrigneri։ Bayc sirum einq lerneci patanu anarat sirov։ Menq artaqust kosht–kopit einq, brdya hagustov, mazot trexnerov, motal phaphaxov, arevvar demqerov u tchaqtchqvac dzernerov։ Bayc mer lernayin sqancheli bnutyunn aynqan gegheckutyunner er ambarel mer nersum… Indz tvum e, te ayn zhamanak mer saraharterum inchqan caghikner kayin, boloric el bacvel ein im hogum, ev amen aravot jinj lazuric anmahakan cogh er ijnum nranc vra։ Indz tvum e, vor ayn zhamanak im patanekakan alekoc hoguc es lsum ei mer lernayin arvakneri karkachy, ev jyvezhneri sharachyuny... Es cnvel ei vrannerum, mecacel horteri het, snvel antarnerum, nirhel bacotya, astgheri tak։ Es bnutyan mi masnikn ei, nra antash mi bekory, usti ev nra baremasnutyunnerov ozhtvac։

Hoviv mardy erazogh e linum։ Guce dra pattcharn ayn e, vor na heru e qaghaqi zhxoric ev nra erevakayutyan trichqr chi xangarvum։ Bnutyan andorr u vsem xaghaghutyan mej, nra heqiatayin patkerneri azdecutyamb, eranutyan zhpity demqin erazum e hoviv patanin: iren ancanot paycar u lusavor apheri masin u ir hogu xorqum gurgurum e nran: ir erazanqi ararkayin։ Lusacagic minchev aghjamughj leran caghkot lanjin parkac, es klanum ei hrchakvac sirayin vepery։ U misht el im kardacac grqeri herosuhinery— ev kaputachya Ligian «Ho ertas» –um, ev «Anglux dziavori» Luizan, ev Manon Leskon, — bolory, bolory indz patkeranum ein ayn sevachya aghjka kerparanqov, — sev, aliqavor mazery, verev sanrac, zuyg phartam hyusery minchev gotin, tux achqeri nayvacqy lurj u xaghagh։

Erbemn es saric cac ei ijnum, gnum gyughaqaghaq usumy sharunakogh im naxkin ynkerneric girq xndrelu։ Tavaraci im payusaky grqerov li es ancnum ei dproci arajic, krtnum ei cankapatin u hastaphor vepy bacum, — yndmijumin, erb durs ga bak, togh tesni, te inchpisi grqer em kardum, togh imana, vor es tekuz ev tavarac em, bayc sirum em girqy…

Zangy hnchelun pes dproci drneric durs er hordum xaytabghet patanineri hordzanqy: ashxuyzh u aghmkot։ Boloric heto, sigatchem qaylerov durs er galis na, achqery tetev kkocelov, mi hayacqov tetevaki yndgrkum er bakn u minch ynkernern aghmukov xaghum ein, na lrjadem u sary patasxanum er iren shrjapatogh «frant» patanineri hatchoyaxosutyunnerin։ Voch mi zhpit, qnqshutyan voch mi nshan, — inchqan zhlatn e, inchqan anmatcheli։ Patahum er, vor na nayum er im koghmy։ Ayd ropenerin es aryans zarkn zgum ei qunqerums, demqs hrdehvum er, uzum ei tag kenal nra hayacqic։ Isk na aynpes sarn er, antarber…. Indz tvum er nuynisk, vor na indz chi nkatum, nayum e voch te indz, ayl ayn cari bnin, vorin mejqs henum ei es։

Ayn zhamanak sirts darnutyamb liqy, es shtapum ei depi mer lernery, heranalu mardkancic, arandznanalu bnutyan grkum: im mtqeri u erazneri het։

Usman caravy laphum er indz։ Kariqr, anoghoq kariqr stipel er hors hanel indz dprocic ev ugharkel dzmeranoc: tavar pahelu։ Es hogus xorqum dzmeranoc ei tarel usman karoty ev ayn aghjka karoty։ Ayd karoty urtchanum, klanum er voghj eutyuns։

Es den neteci im gerandin, vrdovvac hors menak toghi xotharqum ev ija gyugh։

Chor u camaq, barak u voskrot, anchaph bari demqov im usucchuhin annman hogi uni։ Na irenc tany verapatrastec indz ashnan qnnutyunnerin։

Ashnany es qaghaq ija gyughaci tghayi anvstahutyamb։

Qnnutyunneri zhamanak imanalov, te inch grqer em kardacel, usucichnery zarmacan։ Hayeren luys tesac grete bolor gegharvestakan grqery kardacel ei tavarac zhamanaks։ Bayc ankarg, vayrivero։ Aynuamenayniv sirts tndum er uraxutyunic, — verjapes tarineri erazs irakananum e — es dprocumn em, gimnaziayum, nran aynqan mot…

Qnnecin ruserenic։ Turgenevic mi phoqr ktor kardal tvin «Shchenok» vernagrov։ Kardaci u patmeci mijak։ Ayd «shchenok» kochvac phoqrik araracin gtel en phoghocum, tarel en tun, kat tvel, qnecrel mahtchakalum, mecacrel։ Che, ays el ancav, himi siruniks, du ktesnes, te inch ka ays karkatac shoreri tak։ Es gitem, vor voch sovorelu, ayl anhag klanelu em usumy, — aynqan caravi em nran։ U ayn zhamanak na chi karogh mtqum indz chhamematel iren shrjapatogh datarkaport, anhog mecacogh ev svaghvac artaqinov tghaneri het։

Handznazhoghovy ver kacav, uraxutyunic alekocvum em, — yndunveci։

Hankarc pensnei takic manr achqery phaylecnelov mi cer usucich harc tvec.

— Isk inch ban e shchenoky։

De, lernakan tavaraci mtqov kancni, vor shan dzagin mahtchakalum kqnacnen, ayn zhamanak, erb na inqy karpet e gcum vran u bardzi tegh qar kam tevn e dnum glxi tak։

Aranc tatanvelu ev haykakan kopit aroganutyamb patasxaneci.

— Shchenok — eto malenki malchik .

Henc aydpes el artasaneci, —kopit, aranc phaphkacnogh hnchyunneri։

Usucichnern irar eres nayecin ev direktorn asac.

— Ktrel, ruseren chgiti…

Indz tvac, te arastaghy sharzhvec, patery ereracin...

Kargery phoxvecin ev menq: partizanners cac ijanq lerneric u qarandzavneric։

Sakayn tarinern ancnum ein ev mer mijev eghac vihy xoranum er u laynanum, — nranq arden 8-rd dasaranum ein ev erevi vaghuc moracel ein im xghtchuk goyutyan masin։ Isk es xuzarkum em mer gyughi bolor «dzaloneri» u tateri snduknery, paharannery u inch vor tpvac tught e tchanks ynknum—kardum em։ Es kardum em gyughakan xanuti: apranq phatatelu hamar gorc acvogh bolor tpagir tertery, voronq mec masamb bzktvac hin grqeric en pokac linum։ Ev caravy, usman caravn aveli e sastkanum mejs։

Anhuys u phshrvac srtov es ijnum em amaranocayin gyughaqaghaqn u hervic nayum em nran, aknacanqov u gaghtagoghi։ Inchqan e sirunacel, inchpes bacvum e ory orin: lav xnamvac caghki pes, ev inchpes ayd shqegh caghki shurjy meghuneri, titerneri u zerunneri mi bazmerang bazmutyun e trtrum… Erbemn na indz nayum e aynpisi hayacqov, karces heragrasyunin e nayum։ Da xorapes xocum e im sirty ev es noric ler em bardzranum, maglcum cerpery vorsi hetevic u hracanis vorotov xlacnum vishts։

...Menq qarayry shrjapatecinq ev erkorya krvic heto gerecinq anvani avazakneri mi xumb։ Ghazaxum da mec dipvac er, ev erb menq banditnerin shrjapatac gyughaqaghaq mtanq, voghj bnakchutyuny xrnvec mer shurjy։ Ekan ev dproci ashakertnery։ Sirts trophum e uzhgin, — himi na ktesni indz: hracann usis, vitxari avazakapeti tikunqum։ Kzarmana im srti vra, te inchpes es, im phoqr teghov masnakcel em ayd dazhan krvin։ Cerperum phorsogh talis phshery changrel en im demqy ev aryuny sarel e ayteris։ Vochinch, togh ayd el tesni… Ev aha ekav na, ahov nayec banditnerin, trucik hayacq dzgec mez: gyughakan komunarneris vra ev shur ekav gnac։

Qich e mnum sirts payti taxicic, antcharutyunic։ Inch anem, uzhi ban chi, qajutyan ban chi… Dzmerayin mi paycar or hracann usis, spanacs napastaky koghqics kax arac, im havatarim shuny hetevics gcac: qaghaq mta։ Napastaky indz grqer tvogh ynkerojs nver em tanum։

Ditmamb cerekov em gnum, vor nran dprocum patahem u ayntegh el handisavor kerpov handznem։ Na ayntegh klini, anshusht mot kga u kzarmana im vorsordakan «hunarov» ։ U es mtmtum em patrasti patasxany. «Es inch e vor, kxtar el em spanum, ghush el em erknqic ver berum…» ։ Na kzarmana u hetaqrqrutyun araj kga nra mej depi ayd lernakan parz patanin։ Kharcni sareric—kpatmem։ Kasem, te inch chqnagh tesaran e bacvum amen arevacagi Ayri–dash bardzr leran kataric, kpatmem mer bnutyan heqiatayin gegheckutyan: kpatmem Hagharcni antari arjeri, Tchantchaqari vayri meghri ambarneri masin u kpatmem mer sareri antiv, anhamar caghikneri masin։ Na kylsi glxahak ev kxorasuzvi ir mtqeri mej, kerazi։ Ayo, es nran ir tchghtchim mijavayric mtovin mi nor ashxarh kphoxadrem, bnutyan ashxarhy, ur amen inch anpatchuytch e u geghecik ev ur mardik kopit artaqin unen ev qnqush sirt…

Dproci bakum ashakertnery xrnvecin shurjs։

Es vorss handisavor kerpov handzneci ynkerojs ayn pahin, erb sevachya siruniks «depqi vayrn» er hasel։

Ynkers vogevorvac im nveric, phatatvec indz u zgacvac artasanec.

— Shnorhakal em… tankagin nver e, vorovhetev dramov chi gnvac, ayl dzerq e bervac charcharanqov u tghamardutyamb...

Uraxutyunic aryuns gluxs xphec ev hrtchvanqov mtaceci. «Himi vor ches karogh ushadrutyun chdardznel, siruniks» ։ U achqis «pochov» nayeci nran։ Na sigatchem u gluxy bardzr pahac motecav mer xmbin ev aranc indz ev im vorsin ushadrutyan arzhanacnelu, mi ktor tchermak xmoreghen meknec im shany։

Shuny xort–xort u anvstahutyamb nayec nran lernakani vayreni hayacqov, — nra hamar xort ein ayd aghjka taphancik nrbin shorery u nranic phchogh anushahotutyuny։

Es hayacqov tuyl tvi shans, ev na agahutyamb beranec qaghcravenin u barekamabar sksec pochov avlel getiny։ Aghjiky hamardzakutyun stanalov: sksec shoyel nra gluxy, ev ayd pahin es nra demqin arajin angam lusashogh mi zhpit nkateci u achqerum ggvanq։ Karces kanach–tavshe blrin arevacagi urax shogher xaghacin, karces zhptac inqy: Ghazaxi mayisyan aravoty։ Xist u mrayl ayd demqy aynpes paycar shoghac depi ayd kendanin unecac siruc, vor mi pah mnaci hiacmunqic apshac ayd artasovor gegheckutyan araj։ Apa hajord vayrkyanin soskali mi mitq, anbacatreli mi xand shamphrec ugheghs, «Mite im mec sirov ays shan chaph el ushadrutyan charzhanaca…»

Ayd tarorinak mtqic indz tvac te sirts kang arav, ashxarh glxis ptuyt ekav ev xelahegh mi casumov brnvac, es hracany vzics haneci tendagin u vorotaci ahavor dzaynov.

— Heraceq…

U krakeci im mankutyan ynkeroj, im sireli shan tchakatin…

Apa xelagari vazqov slaca depi antar, netveci tpheri mej ev eress xonav hoghin qselov: darnagin u anzusp hekekaci։

Es krak el ei im arajin siro vra u nra voghbergakan mahn ei voghbum: im patanekan anarat hogu amboghj uzhov։




Im gizh, im gizh patanekutyun, vor mer jrvezhneri nman phrphradez eir u mer eghnikneri nman tetevasuyr։

Hordacac garnan jreri nman zgacmunqners durs ein galis irenc apheric u armatahan anum–tanum ezerqin busac car u caghik, kanach u tuph։ Boghar jan, mayisi shaghot lusabaci ev ashnan andzrevot gisherneri im ynker։ Du el zoh gnacir im gizh zgacmunqneri gizh hordumin։ U indz tvum e, vor nran zoh gnac ev im aoajin sery, vor phttum er shat vtangavor tegh— im hogu lernayin hegheghati aphin…

Ayd depqic qsan tari ancav; Hordacac jrery handartvecin ev es dardza chaphavor u xohun։ Kyanqy xuzec erevakayutyans tevery ev na aylevs chi tchaxrum amperic ver, — na nerqevum e— erkri vra…

U ayzhm es hatchax em harcnum inqs indz: «Mite es voreve kayc chem araj berel ayd aghjka hogum» ։ U harcnum em inqs indz: «Tesnes, karekcutyan mi shogh gone ancav nra hogov— karekcutyun voch te spanvoghi, ayl im nkatmamb, — che vor na haskacav, anshusht haskacav, vor es krakum em im srtin ev es em karekcutyan arzhani im photorkvogh hogov…»

U mek el harcnum em: «Ka ardyoq na, hishum e indz» …

Inch veraberum e indz, es erandov vanum em nra hishatakn im srtic u inchqan erandov em vanum, aynqan paycar e kangnum na im mankutyan oreri husherum։

...Verjers Erevanum es erbemn handipum em mi ancanot tiknoj։ Klor eresov, tux achq-unqov, phartam iranov ger mi kin e da։ Qaylvacqy naxkin vehutyan kniqn uni, sirun achqery mrayl en u taxicov li։ Es zhpit chem tesel aygh tiknoj demqin։ Chnayac dran na bavakan hetaqrqrakan e ev inch-or hmayq uni, — taqun, anhaskanali hmayq, — dzhvaranum es voroshel ayd hmayqi aghbyury։

Barekamuhis indz canotacrec nran։

— Es vaghuc gitem dzez, — asac tikiny grete antarber։

— Vorteghic։

— Kyanqic… grqeric…. heto: menq hayrenakicner enq։

— Bayc es dzez chem tesel։

— De duq bardzunqum eq, menq storotum... duq mez hamar tesaneli eq, menq dzez hamar voch։ Nra patasxann indz kopit tvac։ Bayc na mi phoqr iravaci e, — ur e mnacel cak trexnerov naxkin tavaracy...

— Duq dzorum eiq mez het։ Apa hankarc het toghiq mez, ancaq, —hevihev depi katarn eiq shtapum, — inch er patahel dzez, — harcrec na xuzarku hayacqov indz znnelov։

Inch vor xorhrdavor er xosum ayd tikiny։

—- Shat ban er patahel... Patahel er ayn, vor aylevs storotum mnal cher kareli, vorovhetev ver gnacoghnery ev arhamarhanqov ein cac nayum, ev erbemn el qar ein glorum depi cac...

Tikiny demqy xozhorec, handimananqov nayec indz ev ktruk patasxanec.

— Da tchisht che…

Bayc vov e na, vorteghic gite, te inch em aknarkum es...

Ir senyakum es nayum ei seghanin drvac albomy։ Ev aha ayntegh hankarc es gta nra lusankary ev anaknkalic aylaylveci։ Aha kangnac e na barakiran, ir geghani hasakov, sev achqerov, phartam hyusery kax։ Es nayeci ger, klor demqov tiknojy ev nra achqery indz anchaph canot tvacin, — karces ays tikiny nra harazat mayrn e kam avag quyry։ Es taphov ver ela u grete gocheci.

— Duq na eq…

Na zhptac ev es erkrord angam tesa nra zhpity, — karces mrayl ampi qoghy et qashvec ev tuyl tcharagec ashnanamuti arevy։

— Ayo, na em… zarmanum em, vor chtchanacheciq։

— Axr shat eq phoxvel… miayn achqery... ayo, nuynn en։

Es karkamac znnum ei nran, hetzhete hishoghutyans mej verakendananum er qsan tari araj korcracs tankagin eaky ev nmanutyuny hetzhete mecanum։

— Ayo, na eq.… Bayc shat tarber eq nranic… Na shat hpart er, hing tari es sireci nran ev nra mi barin, nra mi hayacqin angam charzhanaca... artasaneci es cavov u xul boghoqi sheshtov։

Tikiny zhptac, sharagunec ev asac jermutyamb.

— Duq izur spaneciq dzer shany… duq arit chuneiq nran naxandzelu, vorovhetev... vorovhetev es dzez iroq sirum ei… Es ayn dzez ei shoyum, dzez ei gurgurum... duq ayd chhaskacaq...

Asac u xostovanutyunic xist karmrec։

Es cavic xory harach ardzakeci ev indz tvac, te im voghj eutyuny lcvec anhun aphsosanqov։ Aphsosanq, srtamormoq aphsosanq im izur korcanvac arajin siro hamar, im korcrac Boghari hamar ev mer ancac-gnacac jahelutyan hamar…

Im gizh, im gizh, jahelutyun, vor erazun eir u xaghagh: Ghazaxi amran astghazard gisheri pes, u sandzakotor:lernayin hegheghi nman...
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6256 | 0
02:40, 11.05.2020
6870 | 0
01:54, 29.11.2019
12427 | 0
05:28, 08.01.2018
12404 | 0
03:29, 22.12.2017
13085 | 0
01:01, 08.12.2017
29967 | 0
16:32, 06.12.2017
11542 | 0
16:11, 06.12.2017
16340 | 0
02:42, 05.09.2017
17576 | 0
23:45, 27.08.2017
21716 | 0
depi ver