ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+27 °C, +14 °C ... +27 °C Vaghy:+28 °C
Hovhannes Tumanyan/ Heqiatner:
00:41, 24.10.2015
14987 | 0

QAJ NAZARY

1

Linum e, chi linum mi xeghtch mard: anuny Nazar։ Es Nazary mi anshnorhq u alarkot mard e linum, Enqan el vaxkot, enqan el vaxkot, vor menak voty voti araj cher dnil, tekuz spaneir։ Ory minchev irikun knka koghqy ktrac: nra het durs gnalis durs er gnum, tun galis: tun gali։ Dra hamar el anuny dnum en Vaxkot Nazar։

Es Vaxkot Nazary mi gisher knka het shemqn e durs gali։ Vor shemqn e durs gali: tesnum e tchyqtchyqan lus-lusnyak gisher: asum e.

— Ay knik, inch qarvan ktrelu gisher e... Sirts asum e: ver kac gna Hndstanic ekogh Shahi qarvany ktri ber tuny lcru...

Kiny te.

— Dzend ktri, teghd nsti, qarvan ktroghis mtik ara...

Nazary te.

— Anzgam knik, inchu ches toghnum es gnam qarvan ktrem berem tuny lcnem։ El inch tghamard em es, el inchu em gdak cackum, vor du hamardzakvum es im arajy xoses։

Vor shat krvum e: kniky tun e mtnum dury phakum։

— Hoghem ed vaxkot gluxd, de himi gna qarvan ktri։ Es Nazars mnum e drany։ Vaxic leghapatar e linum։ Inchqan adachum-paghatum e, vor kniky duoy bac ani, chi linum, bac chi anum։ Tchary ktrac gnum e mi pati taki kuch e gali, doghalov gishern anc e kacnum, minchev lusy bacvum e։ Nazary xrovac pati takin arevkogh arac spasum e, vor kniky ga tun tani u mitq e anum։ Amarva shog or, gazazac tchantcher, inqn el enqan alarkot, vor alarum e qity srbi, tchantchery galis en sra qity u prungin ver gali, lcvum։ Vor shat neghacnum en: dzery tanum e eresin zarkum։ Vor eresin zarkum e: tchantchery jardvum en arajin taphum։

— Vah, es inch er...— mnum e zarmacac։

Uzum e hamri, te mi zarkov qanisn spanec: chi karoghanum։ Mtacum e, vor hazaric pakas chi linil։

— Vah, — asum e, — es espes tghamard em elel u minchev esor chem imacel... Es, vor mi zarkov karogh em hazar shunch kendani jardel, el inch em es anpitan knka koghqin ver ynkel...

Esteghic ver e kenum ughigh gnum irenc gyughi terteri mot։

— Terter, orhnya i ter։

— Astvac orhni, vordis։

— Terter, ba ches asil, espes-espes ban։

Patmum e ir qajagorcutyuny u hetn el haytnum e, vor petq e ir knkanic korchi, miayn xndrum e: ir aracy tertery gri, vor anhayt chmna, amenqn el kardan imanan։ Tertern el, kataki hamar, mi phalasi ktori vra grum e.

Anhaght heros Qajyn Nazar,
Vor min zarki: jardi hazar։

U talis e iren։

Nazars es phalasi ktory mi pheti ceri amracnum e, mi zhangotac tri ktor kapum mejqy, irenc harevani ishin nstum u gyughic heranum։

2

Irenc gyughic durs e gali, mi tchampha e ynknum u gnum։ Inqn el chi imanum, te ed tchamphen ur e tanum։

Gnum e gnum, min el et e nayum, tesnum e gyughic heracel e։ Estegh sirtn ah e ynknum։ Iren sirt talu hamar sksum e qti takin mrmral, ergel, iren-iren xosel, ishi vra barkanal։ Qani heranum e: enqan vaxy sastkanum e, qani vaxy sastkanum e: enqan dzeny bardzracnum e, sksum e gorgoral, haray-hroc anel, hetn el myus koghmic eshn e sksum zral... Es aghmukic u aghaghakic trchunnery motik careric en trchum, napastaknery tpheric en phaxchum, gortery kanachicn en jury taphum...

Nazary dzenn aveli e gluxy gcum, isk vor mtnum e antary, tvum e, te amen mi cari takic, amen mi tphi mijic, amen mi qari etevic: vortegh vor e gazan e hardzakvelu kam avazak, sarsaphac sksum e gorgoral, vonc gorgoral: akanjd voch lsi։

Du mi asil henc es zhamanak mi gyughaci dzin qashelov antarum miamit galis e։ Es zarhureli dzeny akanjn e ynknum te che: kangnum e.

— Vay, — asum e, — vonc te, imn el estegh er hatel. ka-chka es avazakner en...

Dzin toghnum e, ynknum e tchamphi taki antarn u: erku votn uner erkusn el phox e arnum: phaxchum։

Baxtd sirem, Qaj Nazar. gorgoralov galis e tesnum mi tamqac dzi tchamphi mejteghy kangnac iren e spasum։ Ishicy ver e gali, es tamqac dziun nstum u sharunakum ir tchamphen։

3

Shat e gnum, qich e gnum, shatn u qichn el inqy kimanar, gnum e ynknum mi gyugh, inqy gyughin ancanot gyughn iren։ Ur gna, ur chi gna։ Mi tanic zurni dzen e lsum, dzin qshum e es dzeni vra, gnum e ynknum mi harsanqatun։

— Bari or dzez։

— Ay astcu barin qez, barov hazar bari ekar։ Hamece q ha, hameceq, de ghonaxn astcunn e. sran tanum en ir droshakov suphri cerin bazmecnum։ Achqd en barin tesni, inch vor lcnum en arajy: te uteliq, te xmeliq։

Harsanqavornery hetaqrqrvum en imanan, te vov e es tarorinak ancanoty։ Nerqi ceric miny botum e ir koghqi nstacin u harcnum, sa el ir koghqi nstacin e botum, espes hertov irar botelov u harcnelov bany mnum e veri cerin nstac terterin։ Tertery mi kerpov ghonaxi droshaki vra kardum e.

Anhaght heros Qajyn Nazar,
Vor min zarki: jardi hazar։

Kardum e u zarhurac haytnum e ir koghqi nstacin, sa el ir koghqi nstacin, sa el ir errordin, errordy chorrordin, espesov hasnum e minchev dran taky, u amboghj harsanqatuny drmbum e te: ba ches asil norek ghonaxn e inqy.

Anhaght heros Qajyn Nazar,
Vor min zarki: jardi hazar։

— Qaj Nazarn e ha...— bacakanchum e parcenkoti miny.— Inchqan e phoxvel, miangamic lav chtchanacheci...

Ev mardik en gtnvum, vor patmum en nra arac qajagorcutyunnery, hin canotutyunn u miasin anckacrac orery։

— Hapa inchpes e, vor espes mardy hety voch mi cara chuni, — zarmanqov harcnum en ancanotnery։

— Edpes e dra sovorutyuny, caranerov man gal chi sirum։ Mi angam es harcri, asav: caran inch em anum, amboghj ashxarhqn im caran e u im caran։

— Hapa inchpes e, vor mi kargin tur chuni, es zhangotac erkati ktorn e mejqin kapel։

— Shnorhqn el henc sra mejn e, vor es zhangot erkati ktorov min zarkes jardes hazar, te che lav trov, inch ka vor, sovorakan qajern el en jardum։

U apshac zhoghovurdy voti e kangnum, xmum e Qaj Nazari kenacy։ Irenc miji xeloqn el durs e gali tchar e asum Nazari araj, asum e: menq vaghuc einq lsel qo mec hrchaky. karot einq eresd tesnelu ev aha esor baxtavor enq, vor qez tesnum enq mer araj։ Nazary harachum e u dzerqy taph e talis։ Zhoghovrdakannery xorhrdavor irar achqov en anum, haskanum en, te ed harachanqn u dzerqi taph taly inchqan ban knshanaker...

Ashughn el, vor entegh er, dzerac erg e horinum u ergum։

«Barov ekar hazar bari,
Hzor arciv mer sareri,
Tag u parcanq mer ashxarhi,
Anhaght heros Qajyd Nazar,
Vor min zarkes jardes hazar։

Xeghtch tykarin du apaven,
Azat kanes amen caven,
Mez kyphrkes aniraven,
Anhaght heros Qajyd Nazar,
Vor min zarkes jardes hazar։

Matagh enq menq qo dyroshin,
Mejqid tyrin, takid rashin,
Nra votin, pochin, bashin,
Anhaght heros Qajyd Nazar,
Vor min zarkes jardes hazar։

U crvelov harbac harsanqavornery taracum en amen tegh, te galis e

Anhaght heros Qajyn Nazar,
Vor min zarki: jardi hazar։

Patmum en nra zarmanali qajagorcutyunnery, nkaragrum en nra ahreli kerparanqy։ U amen tegh irenc noracin erexaneri anuny dnum en Qaj Nazar։

4

Harsanqatnic heranam e Nazarn u sharunakum e ir tchamphen։ Gnum e hasnum mi kanach dasht։ Es kanach dashtum dzin toghnum e araci, droshaky tnkum e, inqn el droshaki shvaqum parkum qnum։

Du mi asil oxty hska eghbayrner kan, oxty avazakapet, es teghery nrancn en, irenc amrocn el motik sari glxin e։ Es hskanery verevic mtik en talis: vor mi mard ekel e irenc handum ver e ekel։ Shat en zarmanum, te es inch srti ter mard petq e lini, qani glxani, vor aranc qashvelu ekel e irenc handum hangist ver e ekel u dzin el bac toghel։ Amen miny mi gurz uner qarasun ldranoc։ Es qarasun ldranoc gurznery vercnum en gali։ Galis en inch es tesnum, hres mi dzi aracum e, mi mard koghqin qnac, glxaverevy mi droshak tnkac, droshaki vren grac.

Anoaght heros Qajyn Nazar,
Vor min zarki: jardi hazar։

Vay, Qaj Nazarn e... Matnery kcum en hskanern u mnum en teghnery sarac։ Du mi asil harbac harsanqavorneri taracac lury sranc el e linum hasac։ Espes tuqnery camaqac, choracac spasum en, minchev Nazarn ir qunn arnum e u zartnum, vor zartnum e, achqery bac e anum glxaverevy qarasun ldranoc gurznern usnerin oxtn ahreli hskaner kangnac: el phorumy sirt chi mnum։ Mtnum e ir droshaki etevn u sksum e doghal, vonc vor ashunqva terevy kdogha։ Es hskanery vor tesnum en sa gunatvec u sksec doghal, asum en: barkacav, himi vortegh vor e mi zarkov oxtis el kspani, arajin getin en phrvum u xndrum en.

Menq lsel einq qo ahavor anuny, tesutyand einq phaphagum, ayzhm baxtavor enq, vor qo votov es ekel mer hoghy։ Menq, qo xonarh caranerd: oxtn axper enq, aha mer amrocn el en sari glxin e: mejy mer geghecik quyry։ Aghachum enq

— Anhaght heros Qajyn Nazar,
Vor min zarkes: jardes hazar
shnorh anes gas mer hacy ktres...

Estegh Nazari shunchy teghn e gali, nstum e ir dzin, nranq el droshakn arac arajn en ynknum u handisavor tanum en irenc amrocy։ Tanum en amrocum pahum, patvum tagavorin vayel patvov, u enqan en xosum nra qajagorcutyunneric, enqan en govum, vor irenc geghecik quyry siraharvum e vren։ Inch asil kuzi: hargn u pativn el hetn avelanum e։

5

Es zhamanak vagr e lus ynknum es erkrum u sarsaph gcum zhoghovrdi vra։ Vov kspani vagrin, vov chi spanil։ Iharke Qaj Nazary kspani։ El vov sirt kani vagri demy gna։ Amenqn el Nazari eresin en mtik tali, verevy mi astvac, nerqevy mi Qaj Nazar։

Vagri anuny lselun pes Nazary vaxic durs e vazum, uzum e phaxchi et gna irenc tuny, isk kangnacnery karcum en, te vazum e, vor gna vagrin spani։ Nshanacy brnum e kangnecnum, te: ur es vazum edpes aranc zenqi, zenq ar hetd enpes gna։ Zenq e berum talis iren, vor gna ir pharqi vra mi qajutyun el avelacni։ Nazary zenqn arnum e durs gnum։ Dnum e antarum mi cari bardzranum, vren tap anum, vor voch inqy vagrin patahi, voch vagry iren։ Cari vra kuch e gali u Nazarn vov kta — hogin darel e koreki hat։ Hakaraki nman anter vagrn el galis e henc es cari takin parkum։ Nazary vor vagrin chi tesnum: leghin jur e ktrum, achqery sevanum en, dzern u voty tulanum en u, trymph, caricy ynknum e gazani vra։ Vagry sarsaphac teghicy ver e trchum, Nazarn el vaxic kpchum e sra mejqin։ Espes zarhurac, Nazary mejqin kpac: es xrtnac vagry phaxchum e, vonc e phaxchum, el sar u dzor, qar u qol chi harcnum։

Mardik min el tesnum en, vah, Qaj Nazary vagrin nstac qshum e։

— Hay-haray, ekeq ha, ekeq, Qaj Nazary vagrin dzi e shinel hecel... tve q ha tveq... Srtavorvum en, amenqy mi koghmic haray-hrocov, hyrhyrocov hardzakvum en: xanchalov, trov, tvanqov, qarov, phetov talis en spanum։

Nazary vor ushqi e galis, lezun bacvum e։

— Aphsos, — asum e, — ynchi spaneciq, zorov mi dzi ei shinel nstel... enqan petq e qshei vor...

Lury gnum e hasnum amrocy։ Mard, kin, mec, pstik: zhoghovurdy durs e taphum Nazarin yndunelu։ Vren erg en kapum u ergum։

Es ashxarhqum,
Mardkanc sharqum
Vov kylni qez havasar,
Vov qaj Nazar։

Inchpes urur,
Kaycak u hur,
Bardzr berdic trar hasar.
Vov qaj Nazar։

Ahegh vagrin
Arir qo dzin,
Hecar ancar du saresar,
Vov Qaj Nazar։

Mez phyrkecir,
Azatecir,
Pharq u parcanq qez daredar,
Vov Qaj Nazar։

U psakecin Qaj Nazarin hskaneri geghecik qroj het. oxtn or, oxty gisher harsaniq arin, ergerov govecin tagavorin u taguhun։

— Lusynkan nor sarn elav,
En um nyman er։

— Lusynkan nor sarn elav,
En Qaj Nazarn er։

— Aregak nor shagheshad,
En um nyman er։

— Aregak nor shagheshad,
En ir naz-yarn er։

Mer tagavorn er karmir,
Iren arevn er karmir,
Tagn er karmir, hay karmir,
Kapen karmir, hay karmir,
Gotin karmir, hay karmir,
Soler karmir, hay karmir,
Taguhin karmir, hay karmir,
Karmir taguhun barev,
Karmir tagvorin arev։
Shnorhavor, shnorhavor,
Qaj Nazarin shnorhavor,
Ir naz-yarin shnorhavor,
Voghj ashxarhin shnorhavor։

6

Du mi asil es aghjkany uzac e linum harevan erkri tagavory։ Vor imanum e iren chen tvel, urishi het en amusnacrel: zorq e kapum paterazmov galis e oxtn axpor vra։

Es oxty hskan gnum en Qaj Nazari mot, paterazmi lury haytnum en, glux en tali arajy kangnum: hraman en xndrum։

Paterazmi anuny vor lsum e: sarsaphum e Nazary. durs e prcnum, vor phaxchi et gna irenc gyughy։ Mardik karcum en uzum e iskuyn durs vazel hardzakvel tshnamu banaki vra։ Arajn en ynknum, brnum en xndrum, te axr aranc zenqi u zrahi menak ur es gnum, inch es anum, glxicd dzerq es vercrel, inch e։

Berum en zenq u zrah en tali, knikn el eghbayrnerin xndrum e, vor chtoghnen Nazarin ir qajutyunic tarvac menak hardzakvi tshnamu zorqi vra։ Ev lury gnum taracvum e zorqi u zhoghovrdi mej, lrtesneri mijocov el hasnum e tshnamun, te Qaj Nazary menak aranc zenqi trchum er depi paterazmi dashty, haziv en karoghacel zspel u shrjapatvac berum en...

Paterazmi dashtum mi amehi nzhuyg dzi en berum, Nazarin nstecnum vren։ Vogevorvac zorqn el hety ver e kenum ahagin aghmukov: kecce Qajyn Nazar... mah tshnamun...

Nazari taki nzhuygy, vor tesnum e vren inch anpetqi minn e nstac: xrxnjum e, gluxn arnum u trchum araj, ughigh depi tshnamu banaky։ Zorqery karcum en Qaj Nazary hardzakvec, urra en kanchum u irenq el etevic hardzakvum amenayn sastkutyamb։ Nazary vor tesnum e chi karoghanum ir dziu gluxy pahi, qich e mnum ver ynkni, dzery gcum e, uzum e mi cari phatatvi, du mi asil cary phtac e, mi geranachaph tchyughy pok e galis mnum dzerin։ Tshnamu zorqery, vor arajuc hambavy lsel ein u ahy srtnerumn er, es el vor irenc achqov tesnum en: el phornerumy sirt chi mnum, eres en shur talis, phaxi, vor phaxi, te mard es gluxd prcacru, vor Qaj Nazary carern armatahan anelov galis e...

Ed ory tshnւsmuc inchqan kotorvum e kotorvum, mnacacnery turnery dnum en Qaj Nazari voti takin, haytnum en irenc hpatakutyunn u hnazandutyuny։

U paterazmi ahegh dashtic Qaj Nazary hskaneri amrocn e veradarnum։ Zhoghovurdy haghtakan kamarner e kapum, annkaragreli vogevorutyamb, uranerov ev kecenerov, ergov u erazhshtutyunov, aghjiknerov u caghiknerov, patgamavorutyunnerov u tcharerov arajn e durs gali, enpes mi pharq u pativ, vor Nazary mnacel e apshac shshklvac։

Espes arqov-pharqov el berum hratarakum en irenc tagavor u bazmecnum en tagavori taxtin։ Qaj Nazary darnum e tagavor, en hskaneric amen mekin el mi pashton e talis։ Min el tesnum e ashxarhqy ir bran mej։

Asum en minchev esor el der aprum u tagavorum e Qaj Nazary։ U: erb qajutyunic, xelqic, hantcharic moty xosq en gcum: cicaghum e, asum e.

— Inch qajutyun, inch xelq, inch hantchar. datark baner en bolory։ Bany mardus baxtn e։ Baxt unes: qef ara...

Ev asum en: minchev esor el qef e anum Qaj Nazary u cicaghum e ashxarhqi vra։

ULIKY

1

Xor antarum mi ayc e linum։ Unenum e mi geghecik ul։

Ulin amen or toghnum e tany, inqy gnum e arot anelu։ Aracum e ev irikuny kurcqy liqy tun e galis։ Tun e galis, dury zarkum u mkkum, kanchum.

Sevuk ulik,
Sirun balik,
Man em ekel sare-sar,
Katn em arel qez hamar,
Drnaky bac, ners gam es,
Anush-anush cic tam qez.
Sevuk ulik, Sirun balik։

Ulikn iskuyn ver e trchum, dury bac anum։ Mayry cic e talis nran u krkin gnum arot։

2

Es bolory taqun tesnum e gayly։ Mi irikun aycic araj galis e, dury zarkum u ir hast dzaynov kanchum.

Sevuk ulik,
Sirun balik,
Man em ekel sare-sar,
Katn em arel qez hamar,
Drnaky bac, ners gam es,
Anush-anush cic tam qez.
Sevuk ulik, Sirun balik։

Uliky lsum e, lsum u patasxanum, «Ed vov es du. chem tchanachum։ Im mayry edpes chi kanchum։ Na qaghcr u barak dzayn uni։ Qo dzayny kosht e u kopit։ Dury bac chem ani... Gna... Chem uzum qez...»

U gayly heranum e, gnum։

3

Galis e mayry, dury cecum.

Sevuk ulik,
Sirun balik,
Man em ekel sare-sar,
Katn em arel qez hamar,
Drnaky bac, ners gam es,
Anush-anush cic tam qez.
Sevuk ulik, Sirun balik։

Uliky dury bac e anum, cic e utum u mory patmum.

— Gites, mayrik, inch eghav։ Mi qich araj miny ekav, dury zarkec u kanchum er.

Sevuk ulik,
Sirun balik։

Asum er: dury bac ara։ Enpes hast dzayn uner։ Enpes vaxeca, enpes vaxeca... Dury bac chari, asi: chem uzum, gna...

— Pa, pa, pa, pa, Sevuk jan, inch lav e eghel, vor bac ches arel, — asav vaxecac mayry։— Ed gayln e eghel, ekel e, vor qez uti։ Myus angam el vor ga, bac chanes, asa: gna, te che im mayry qez kspani ir sur pozerov։

SUTLIK VoRSKANY

Hors knunqov, mors cnundov, ver kacanq mi or hing u vec voogov, trov-tvanqov vorsi gnacinq։ Hadin er, Hyudin er, Chatin er, Matin er, hers er, es ei, gnacinq vorsi...

Sarer, dzorer duz gnacinq, vortegh vors kar: sus u phus gnacinq, vortegh ah er: kuz u kuz gnacinq...

Gnacinq, gnacinq, shat te qich, min el tesnenq ereq litch. erkusy camaq, mni mej el yski jur chka։ Min el, yhy, mtik tanq, vor es anjur ltchum loghum en, tchchum ereq hat spitak bad, erkusy satkac en, minn el kendani chi։

— Hadi, tur ha, tur։

Te: tvanq chunem։

— Hyudi, tur ha, tur։

— Es el chunem։

— Chati... Mati...

— Menq el chunenq։

— Ba inch anenq...

Hors dzerin kartch u erkar, hast u barak mi phet kar. eresn arav, nshan drec, min el traq, vor krakec... Na krakec, es zarkeci, vor zarkeci: phrvec espes: amen tevy hing gaz u kes...

— Hadi, danak...

Te: danak chunem։

— Hyudi, du...

— Es el chunem։

— Chati, Mati...

— Menq el chunenq...

Hers el uni, beran chuni։

Es anberan danaky qashecinq։ Hadin mortec, chkarac. Hyudin mortec, chkarac, Chatin chkarac, Matin chkarac, hers el chkarac, es qasheci morteci։

Morteci, ver gceci, bad mi asil: mi gomesh asa։ Hadin shalakec, chkarac, Hyughin shalakec, chkarac, Chatin chkarac, Matin chkarac, hers el chkarac, es shalakeci։ Shalakeci, gnacinq։

Gnacinq, gnacinq, hasanq mi tegh, min el tesnenq ereq gegh, erkusi teghn iski chi erevum, mnumn el iski shenlik chka։ Es anshen geghum des man ekanq, den man ekanq, mi tun gtanq, mejy ereq parav, erkusy merac, mini beranumn el shunch chka։

— Tgherq, asinq, ekeq badov phlav anenq։

Es anshunch paravy gnac des man ekav, den man ekav, kes brindz gtav, ereq pghindz, erkusy cak, minn el iski tak chuni։

Jury lcrinq es antak pghindzy, mejy acinq badn u brindzy, ankrak ephecinq։ Ephec, ephec, misn u brindzy gnacin, mnac jury։

Vorsic ekac sovac mardik, vra ekanq, keranq, keranq, voch achqners ban tesav, voch beranners ban mtav։

ANBAN HURIN

Linum e, chi linum mi knik։ Es kniky mi aghjik e unenum: anuny Huri։ Mi cuyl, anshnorhq aghjik։ Ory minchev irikun parap-sarap nstac։

Bann inch kanem: keghtot e.
Bambaky korizot e։
Mastak piti, vor camem,
Kytery titik anem,
Ancnoghin mytik anem.
Utem, xmem,
Mytni, qynem։

Harevannery anuny dnum en Anban Huri։ Inch mern e: aghjkany govelov man e gali, lidyr gzogh, lidyr manogh, ham xtchtchogh, ham xtchutchy hanogh, dzevogh-karogh, huncogh-txogh, ephogh-taphogh, mi xosqov: huri-hreghen, matnery voski։

Es govasanqy gnum mi eritasard vatcharakani akanjn e ynknum։ Es eritasard vatcharakann asum e: im uzacn el henc sa e, vor ka։ Glxapatar galis e anban Huriin uzum e, hety psakvum, tanum irenc tuny։ Mi qani zhamanakic ety mi tasy-qsan bery bambak, e arnum talis knkany, te: gnum em heru tegher aruturi, du el es bambaky gzi, mani, gam tanem caxem, harstananq։

Anban Hurin e, iren hamar mastak camelov man e gali։ Mi or el geti aphovn anc kenalis lsum e, vor gortery kyrkyrum en։

—Phephel... Kekel... Phephel... Kekel...

— Vuy, aghji Phephel, Kekel, — dzen e tali anban Hurin, — vor bambaky berem dzez tam: kgzeq...

— Ber, ber, ber...

Anban Hurin uraxanum e։ Gnum e bambaky krum berum acum gety։

— De gzeceq, maneceq։ Mi qani oric et kgam, manacy ktanem, vor caxenq։

Gnum e mi qani oric et e gali։ Gortery eli krkrum en.

— Phephel-Kekel... Phephel-Kekel...

— Aghchi Phephel, Kekel, de manacy bereq։

Gortery sharunakum en krkral, isk manacy chen berum։ Hurin min el vor nayum e, achqovn ynknum e geti apherin u qarerin phatatvac kanach mury։

— Vuy, — asum e, — qoranam es, tes, ham gzel u manel en, ham xalicha en gorcel irenc hamar։

Dzery tchakatin e dnum dzen tali.

— De vor xalicha eq gorcel, mer bambaki phoghy bereq։— Dzen e tali u voty phoxum e, mtnum jury։ Hankarc voty arnum e mi kosht bani։ Hanum e tesnum: mi ktor voski։ Phephelin u Kekelin shnorhakalutyun e anum, vosku ktory pheshy dnum, galis tun։ Mardn el aruturi teghicn e galis։ Galis e tesnum: irenc tareqin mi mec vosku ktor։

— Ay knik, es inch voski e։

Te: ba ches asil bambaky Phepheli u Kekeli vra caxeci. bambaki phoghn e։

Mardy vonc e uraxanum, enpes el duq uraxanaq։ Zoqanchin hravirum e, yncaner e tali, govum e, shnorhakalutyun e anum, vor enpes xeloq, shnorhqov, ashxataser aghjik e mecacrel։ Qef e sarqum, nstum en qefi։

Zoqanchy xoramank kin e linum։ Imanum e, te bany inchpes e patahel. vaxenum e phesen eli aghjkany gorc handzni, u gaghtniqy bacvi։ Qefi lav zhamanaky mi bzez e ners mtnum u byrracnelov pttvum senyakum։ Es zoqanchy ver e kenum glux e tali bzezin։ Asum e.

— Barov ekar, morqur jan, vonc es. vortegh es, esqan zhamanak ches erevum... Axr qez vov er asum edqan ban anes, vor ed orn ynknes...

Phesen mnum e zarmacac։ Asum e.

— Ay mer, xelagarvecir, qez inch patahec. ed bzezin ed inch es asum, moraqurs vorn e...

Zoqanchy te.

— Ay vordi, qezanic inch taqcnem, du el im vordin es։ Ches asil es bzezn im moraquyrn e։ Xeghtchy shat ashxataser knik er։ Amboghj orn ashxatum er, shat ashxateluc kuch ekav, pstikacav, enqan pstikacav, vor darav bzez։ Mer ceghn espes e։ Shat ashxataser enq։ Bayc ashxateluc pstikanum, bzez enq darnum։

Es vor phesen lsum e, vaxic qich e mnum proshy tchaqi, en e linum vor en, argelum e Huriin dzern el bani chta, vor morquri nman bzez chdarna։

KIKVoSI MAHY

Mi aghqat mard u knik en linum, unenum en ereq aghjik։

Mi or hery ashxatelis e linum, caravum e, mec aghjkany jurn e ghrkum։ Es aghjiky kuzhn arnum e gnum aghbyury։ Aghbri glxin mi bardzr car e linum։ Es cary vor tesnum e: iren-iren mitq e anum.

— Himi vor es mardi gnam u mi vordi unenam, anunn el dnenq Kikos. Kikosy ga es carin bardzrana u ver ynkni, qarovy dipchi merni...

— Vay, Kikos jan, vay...

Teghn u teghy cari takin nstum e: sksum e sug anel.

Gynaci mardi,
Uneca vordi,
Gydaky popoz,
Anuny Kikos.
Ver elav carin,
Cac ynkav qarin...
Vay Kikos jan,
Vay vordi jan...

Mern spasum e, spasum, tesnum e chekav, mijnek aghjkann e ghrkum։ Asum e.

— Gna mi tes, quyrd ynchi ushacav։

Mijnek aghjikn e gnum։

Mec quyry sran vor hervic tesnum e: dzenn aveli e bardzracnum։

— Ari, ari, anbaxt morqur, tes qo Kikosn inch eghav։

— Inch Kikos։

— Ba ches asil:

Gynaci mardi,
Uneca vordi,
Gydaky popoz,
Anuny Kikos.
Ver elav carin,
Cac ynkav qarin...
Vay Kikos jan,
Vay vordi jan...

— Vay Kikos jan, vay, — gorum e mijnek quyry, nstum e mec qroj koghqin u sksum en miasin sug anel։

Mern spasum e, spasum, tesnum e chekan, pstik aghjkann e ghrkum։ Asum e.

— Aghji, mi gna tes quyrerd inch eghan։ Gnacin, et chekan։

Himi pstik aghjikn e gnum։ Gnum e tesnum: erku quyrern el aghbri glxin nstac lac en linum։

— Qa, ynchi eq lac ylum։

Mec quyry te: ba ches asil:

Gynaci mardi,
Uneca vordi,
Gydaky popoz,
Anuny Kikos.
Ver elav carin,
Cac ynkav qarin...
Vay Kikos jan,
Vay vordi jan...

— Vay qu morqurin, Kikos jan, vay;— sa el e glxin talis u myusneri koghqin nstum, dzen-dzeni talis։

Mern spasum e, spasum, tesnum e aghjiknery chekan, inqn e gnum։

Hervic irenc mory tesnum en te che: ereq aghjikn el kanchum en.

— Ari, ari, anbaxt tati, tes torand gluxn inch e ekel։

— Inch tor, ay aghjkerq, inch e patahel։

Mec aghjiky te: ba ches asil, ay mer:

Gynaci mardi,
Uneca vordi,
Gydaky popoz,
Anuny Kikos.
Ver elav carin,
Cac ynkav qarin...
Vay Kikos jan,
Vay vordi jan...

— Vay, qoranan qu tati achqery, Kikos jan, — mern el cnkany zarkum e, nstum e aghjikneri koghqin, sksum e nranc het sug anel։

Mardy tesnum e: knikn el gnac aghjikneri etevic u sa el chekav։ Asum e: mi gnam tesnem es inch patahec, vor sranq irar etevic gnacin mnacin aghbrumy։

Ver e kenum gnum։

Knikn u aghjkerqy henc sra gluxy hervic tesnum en te che, dzen en tali.

— Ari, ari, anbaxt papi, ari tes qu Kikosi gluxn inch e ekel... vay qu Kikosin...

— Inch Kikos, inch eq asum, — zarmanum e mardy։

Mec aghjiky te: ba ches asil, ay her:

Gynaci mardi,
Uneca vordi,
Gydaky popoz,
Anuny Kikos.
Ver elav carin,
Cac ynkav qarin...
Vay Kikos jan,
Vay vordi jan...

— Vay, Kikos jan, — cnknerin talis en u sug en anum mer u adjkerq։

Sranc miji xeloqy hern e linum։ Asum e.

— Ay himarner, inch eq nstel estegh u sug eq anum։ Inchqan el sug aneq, inchqan el lac yleq, ho Kikosn el kendananalu chi։ Ver kaceq, ekeq gnanq mer tuny, mard kanchenq, zham u patarag anenq, Kikosi qelexy tanq, lacov inch petq e anenq։ Ashxarhqi karg e, inchpes ekel e, enpes el petq e gna։

Du mi asil: sranc unecac-chunecac chorsotanin mi ezn e linum, unecac phoshin el mi qtoc alyur։

Galis en es ezy mortum, es mi qtoc alyurn el hac txum, zhoghovurd en kanchum, zham u patarag en anum, Kikosi qelexn utecnum, vor nor hangstanum en։

EDEMAKAN CAGhIKY

Zhamanakov mer ashxarhqum mi vatcharakan e linum։ Es vatcharakany unenum e mi aghjik: anuny Caghik։ Caghik vor caghik, enqan qnqush, enqan naxshun, enqan sirun e linum։

Hery anchaph sirelis e linum aghjkany։ Mi angam el otarutyan gnalis harcnum e.

— Inch kuzes qez hamar berem։— Te: edemakan caghiky kuzem indz hamar beres։— Lav, asum e, kberem։

Gnum e ashxarhqic ashxarhq anc e kenum, ir aruturn anum e, ir gorcy prcnum, uzum e aghjka hamar el edemakan caghik gtni, vor tun ga։ Des e harcnum edemakan caghik, den e harcnum edemakan caghik, vochov chi imanum, te inch ban e edemakan caghiky kam vortegh e bacvum։ Verjy mi cer mard e patahum։ Es cer mardy mi tchampha e cuyc tali, asum e es tchamphov vor gnas, esinch teghy kgtnes qo harcrac caghiky։ Bayc zguysh kac Spitak devic, na edemakan caghkin hskum e։

Hor sirt e։ Cerunu cuyc tvac tchamphen brnum e gnum։ Gnum e, gnum, shat e gnum te qich, durs e galis entegh, vortegh bacvum e edemakan caghiky։ Henc hasnum e, caghiky pokum e te che, mi hoghm, mi photorik e ver kenum, photorki het haytnvum e mi hresh։ Mard ases, mard chi, gazan ases, gazan chi, bayc gazani nman mrnchum e.

— Ur pokecir im caghiky... qo mahn e himi...

— Qo mahn e himi...— dzen e gali amen koghmic... Mardy voch merac, voch kendani: hreshi arajn e ynknum։

— Nerir, — asum e, — vov hzor... im aghjikn er uzel...

— Knerem, — kanchum e hreshy, — miayn en paymanov, vor ed aghjiky indz tas։

— Hamadzayn em։

— Vor hamadzayn es: qez em bashxum qo kyanqy։ Gna։ Henc vor dzer tan dimaci sarn spitaki, ed im nshann e, kgam Caghikin tanelu։

Du mi asil Spitak devy inqy hreshn e, vor ka։

Vatcharakany veradarnum e tun։ Aghjiky miamit arajn e vazum, vzovy phatatvum։ Hery hamburum e: edemakan caghiky talis iren, isk patahac depqn u ir xostumy taqcnum e։ Taqcnum e, bayc inqn ir mej mitq e anum u txrum։ Qani orern anc en kenum, enqan aveli e txrum։ Mi aravot el ver e kenum tesnum irenc tan dimaci sarn arden spitakel e։ Lac e linum։ Pattchary, harcnum en. el chi karoghanum cacki, patmum e, te: hapa cheq asil espes-espes ban e patahel, es el xosq em tvel, himi Spitak devy galu e Caghikin tani։

— Ban chka, hayrik, — asum e Caghiky, — du lac mi lini, es kertam Spitak devi het. inch klini klini։

Ayninch Spitak devy arden dury ktrel e u mrnchum e.

— Ur e Caghikn, ur... indz tur...

Mrnchum e u nra sary shnchic doghum en carery, ashxarhqy gunatvum, inch petq e anein xeghtch mardiky։ Zugac, zardarac, edemakan caghiky dzerqin durs en berum Caghikin handznum en Spitak devin, vor charaxind sulocov u agah vornocov, sarov, sevov, hoghmi tevov iskuyn haphshtakum e tanum։ Tanum e Masisi mec vihy։ Hntegh, Masisi en mec vihum, en anmatcheli, misht mrayl u misht sarn ashxarhqum kangnac er ir byureghya aparanqy։ En aparanqic ijnum er na, sarov u sarsaphov ashxarhqy patum, haphshtakum tanum amen kyanq u kendanutyun։ Caghikin el tanum e, phakum en byureghya aparanqum։

Espes amisner en anckenum։ Mi angam el, garnan skzbin, erb Spitak devy tanic durs e gnum, aghjiky ver e kenum phaxchum։ Et e gali devy, tesnum e: Caghiky chka։ Kataghum e, havaqum e ir bolor divakan uzhn u mrriki nman suralov, odzi nman sulelov: ynknum e etevic։ Aghjiky arden Aragaci storotn e linum hasac։ Et e nayum tesnum e Spitak devy galis e։ Galis e, vonc e galis, astvac et u heru ani։ Sarsaphic tchchum e, ognutyun e kanchum։ Kanchelu het, astcu hramanov, arajy mi durn e bacvum։ En drnovy mtnum e sari mejn, u krkin dury phakvum e devi arajin։

Aveli e kataghum Spitak devy. ir layn teverov bamphum e Aragaci gagatin u mrnchum.

— Ur e Caghikn, ur... indz tur...

Sa estegh togh mrncha, menq gnanq Caghiki etevic, tesnenq en kaxardakan drnic vor mtav, inch eghav։

Caghiky en kaxardakan drnic ners e mtnum te che, durs e gali mi draxtakan aygi, vortegh hazaravor dzayner ergum en.

Zmruxt palatum, voski dagaghum,
Parkac e chari uzhov kaxardvac,
Parkac e Arin voch merac, voch qun,
U ashxarhqn amen sev sug e mtac։

Parkac e minchev ory cankali,
En paycar ory, erb vor na kyga,
Kyga nor kyanqov u nor sirov li,
Kartasvi anush u hambuyr kyta։

Araj e gnum Caghiky, hankarc aygin lcvum e zvart aghmukov u taracvum en urax ergi dzaynery.

Aha ekav, hasav chqnagh
Ir taguhin, ir sirelin,
Himi kelni pagh dagaghic
Mer qaj Arin-Armanelin։

Himi kelni tagavory,
Hzor Arin-Armanelin,
U kyzhptan var achqery
Voghj ashxarhqin, caghkin, cylin։

Himi kynkni kaxardanqy
Char tshnamu, Spitak devi,
Himi kyga dalar kyanqy,
Buyry caghki, shoghn arevi։

Ev tchisht vor, Caghiky gnum e, inch e tesnum, aygu mej mi zmruxt palat, palati mej voski dagagh, dagaghi mej mi jahel, geghecik eritasard, vor voch qnac e, voch merac, shunchy vren haziv tryphum e։ Tesnum e te che, sirty phul e gali, el chi dimanum, lac e linum u kranum e hamburum։ Artasuqi katilnern ynknum en eritasardi eresin, eritasardy hankarc bac e anum achqern u ver e kenum kangnum, inchpes en draxtum busac sosineric miny։

Du mi asil: henc inqy Arin-Armanelin e, vor ka։

— Vov es du, sirun aghjik, — harcnum e Arin-Armanelin, — ev inchpes ynkar es ashxarhqy։

U Caghiky kangnum patmum e ir glxin ekacy, te inchpes inqy geri er eghac Spitak devin, vor ayzhm el etevicn e ynkel u halacum e iren։

— Lsum em, lsum em nra dazhan dzayny, — patasxanum e Arin-Armanelin։— Indz el na e kaxardel amisner araj u gcel es mahanman qni mej։ Espes e anum amen tari։ Petq e espes el mnayi, minchev miny xortaker nra char kaxardanqy։ Du eghar ed miny։ Ayzhm es durs kgnam nra dem։

Aseln u anely min e linum։ Arnum e kaycaki tury u durs e gali։ Erku tshnami uzhery patarum en irar, bacvum e orhasakrivy։ Zarkum en zarkvum, erkinq u getinq irar en xarnvum։ Mutn amperum mrnchum e Spitak devy, Arin-Armanelin ahavor vorotum u shoghacnum e kaycaki tury, erkiry doghum, dghrdum e himqic։ Krvi verjum partvac–zarkvac Spitak devy vshshalov u tshshalov, lacov u tacov qashvum e noric ir mrayl tagavorutyuny, Masisi en mec vihy, dardzyal phakvum e ir byureghya sarn aparanqum։ Ashxarhqy mnum e geghecik haghtoghin։

U astvacayin handes e bacvum Araqsi hovtum։ Arin-Armanelin psakvum e Caghiki het։ Bnutyuny aratoren phrum e ir phartam vardern u zardery, ins u jins, mrjyun u trchun irar en xarnum irenc zvart aghmukn u aghaghaky, xaghn u taghy, ameni vra hoyakap kamar e kapum kanach-karmiry: ciacany, isk nranc verev tcharagum u ashxarhqovy mi zhptum e garnan kensatu arevy։

U espes krknvum e amen tari, vorovhetev amen tari Spitak devy kaxardum e Arin-Armaneliin u haphshtakum e sirun Caghikin։


KACIN AXPER

Mi mard gnac heru erkir ashxatanq anelu։ Ynkav mi gyugh։ Tesav: ays gyughi mardik dzerov en phayt kotratum։

— Axper, asav, inchu eq dzerov phayt anum, mite kacin chuneq։

— Kacinn inch ban e, — harcrin gyughaciq։

Mardy ir kaciny gotkic hanec phayty jardec, manrec, darsec myus koghmy։ Gyughaciq ays vor tesan, vazecin gyughamej, dzayn tvin irar.

— To, eke q, teseq, kacin axpery inch arav։ Gyughaciq havaqvecin kacni tiroj glxin, xndrecin, aghachecin, shat apranq tvin u kaciny dzericn aran։

Kaciny aran, vor hertov kotrein irenc phayty։

Arajin ory tanutery tarav։ Kaciny vra berav te che: voty ktrec։ Goralov ynkav gyughamej։

— To, ekeq, ekeq, kacin axpery kataghel e, vots kcec։ Gyughaciq ekan, havaqvecin, phaytern aran, sksecin kacnin cecel։ Cececin, tesan: ban chdarav, phaytery kitecin vran, krakecin։

Bocy bardzracav, chors koghmy brnec։ Erb krakn ijav, ekan bac arin, tesan: kaciny karmrel e։ Goracin.

— Vay, tgheq, kacin axpery barkacel e, teseq: vonc e karmrel, vortegh vor e, mer glxin mi phordzanq kberi։ Inch anenq։

Mtacecin, mtacecin, u vtchrecin tanen banty gcen:

Taran gcecin tanuteri maragy։ Maragy liqy darman er. gcecin te che: krakn arav, bocy erkinq bardzracav։

Gyughaciq sarsaphac vagecin tiroj etevic te: «Ek, astcu sirun, kacin axpory ban haskacru» ։

QEF ANVoGhIN QEF ChI PAKSՒL

A

Zhamanakov Baghdad qaghaqum nstum er Harun Al Rashid tagavory։ Harun al Rashid tagavory sovorutyun uner: shorery phoxac man er galis, imanalu, te inch e katarvum ir mayraqaghaqum։ Mi gisher el espes, dervishi shor mtac, ancnelis e linum mi xul phoghocov։ Mi aghqat tnakic ergi u nvagacutyan dzayner e lsum։ Kang e arnum, mitq e anum mitq, hetaqrqrvum e u ners mtnum։ Ners e mtnum tesnum: datark u merk mi tnak, kraki demy phrac karpeti vra nstotac tan tern u erazhishtnery։ Aghqat yntriqi shurjy bolorac nvagum en, ergum u zvartchanum։

— Xaghaghutyun dzez, vov urax mardik, — voghjunum e dervishn u xonarhutyun e anum tan tirojy։

— Barov ekar, dervish baba, hameceq, miasin utenq astcu tvac mi ktor hacn u miasin uraxananq, — xndrum e tan tery։ Dervishin el nstecnum en irenc het u sharunakum en qefy։

Gisherva mi zhamin tan tery erazhishtnerin vtcharum e irenc hasaneliqn u tchamphu dnum։ Erb erazhishtnery heranum en, dervishy tan tirojy harcnum e.

— Anund inch e, barekam։

— Hasan։

— Amot chlini harcnely, Hasan axper, inch arvesti ter es du, inchqan phogh es ashxatum, vor espes qefov es anckacnum qo zhamanaky։

— Qefy shat phoghov chi linum, dervish baba, — patasxanum e tan tery։— Amenachnchin aprustn el karogh e mard urax vayelel։ Es mi phinachi em, chuster em karkatum, ory mi chnchin ban em vastakum։ Erekonery berum em mi masy aprusti em talis, myus masn el es erazhishtnerin, vor tesar։ Nstum enq, uraxanum։ Te qez nman mi azniv hyur el astvac hascnum e: aveli lav։

— Anpakas lini qo uraxutyuny, vov Hasan, bayc ete hankarc ashxatanqid ed barak aghbyurn el ktri, inch piti anes։

—Inchu e ktrum, dervish baba:

— Orinak, tagavor e u tagavori qmahatchuyq. hankarc hraman arav, vor el phinachiutyuny chpiti lini։

— Eh, tagavori dardy ktrel e ynkni phinachineri etevic... kam inch en arel nran phinachinery։ Erb edpes ban kpatahi, en zhamanak kmtacenq, ayzhm qnenq, dervish baba։ Astvac voghormac e. qef anodin qef chi paksil։ Ashxarhqi ban e: inchpes brnes: enpes el kerta։

— La´v, astvac ta, vor edpes lini, — baremaghtum e dervishn, u qnum en։

B

Aravoty vagh dervishy gnum e։ Nra gnaluc heto munetiknery lcvum en Baghdadi phoghocnern u hraparaknery, goralov haytararum, te: tagavori hramann e, phinachineri xanutnery phak piti mnan. esorvanic el voch voq iravunq chuni ed arhestov parapelu։ Zancaruneri gluxnery ktrchen։

Xeghtch Hasani dzerqic el bizy xlum en, vzakotin talov durs anum ir neghlik xanutic u dury phakum։

Myus gishery, dardzyal dervishi shor mtac, Harun Al Rashid tagavory gnum e qaghaq shrjelu։ Dardzyal ancnum e en phoghocov, ur aprum er urax Hasany։ Dardzyal ergi u erazhshtutyan dzayner e lsum nra tanic։ Ners e mtnum։

— O, barov, barov, dervish baba, hameceq, nstir qo teghy։

Nstum en, utum, xmum, acum, ergum, uraxanum minchev kesgisher։

Kesgisherin erazhishtnern irenc vardzn arnum en heranum։ Mnum en tan tern u hyury։

— Gites inch patahec, dervish baba։

— Inch patahec։

— Henc en, inch vor du gushakecir erek irikun։ Esor tagavory hraman hanec: mer arhestn argelec...

— Inch es asum, — zarmanum e hyury։ — Hapa vorteghic phogh gtar, vor es gisher el qef sarqecir։

— Mi kave kuzh em gtel, himi el jur em caxum։ Orakan inch ashxatum em: mi masy talis em aprusti, myusy erazhishtnerin u dardzyal qef em anum։

— Isk ete tagavory jur caxeln el argeli, en zhamanak inch es anelu։

— Jur caxelov tagavorin inch vnas enq tali, vor argeli։ Ev inchu esorvanic dard anem dra hamar։ Erb vor kargeli, en zhamanak kmtacem։ Mi vaxenar, barekam, erbeq chi paksil mi ktor hac u mi ankyun, vor es entegh uraxanam։

— Anpakas lini uraxutyuny qo ojaxic, vov Hasan, — baremaghtum e dervishn u heranum։

G

Aravoty vagh amboghj Baddady tndum e munetikneri dzenic, te Harun Al Rashid tagavorn espes e hramayum. jury astcunn e ev esorvanic voch voq iravunq chuni phoghov caxelu։ Patrel bolor jrkirneri tikern u jardel nranc kzhery։

Aghqat Hasani kuzhn el jardum en jri tchamphin u datark et ghrkum։

Myus gisher tagavory krkin dervishi shor e hagnum u gnum qaghaqy shrjelu։ Krkin motenum e urax Hasani tany։ Dardzyal uraxutyan ev ergi dzayner։ Ners e mtnum։

— Ay, dervish baba, hameceq, hameceq, nstir qo teghy, qef anenq, cereky erkaracnenq, gishery kartchacnenq։ Uraxananq, dervish baba, aveli lav e uraxanal, qan trtmel։

— Iharke, uraxutyuny aveli lav e։ Amenqs el mernelu enq, vov karogh e togh uraxana, — bacakanchum e dervishn u nstum dzasani koghqin։

Gisherva mi zhamin ergichnern irenc vardzn arnum en u heranum։ Mnum en dervishn u tan tery։

— Hasan axper, esor inch lseci, asum en tagavory argelel e jur caxely, tchshmarit e ardyoq։

— Inchpes che, inchpes che, amenqis jri amannern el vochnchacrin։ Axper, du kataryal margare es eghel, inch asum es: myus ory katarvum e։

— Hapa inchpes e, vor du dardzyal qef es anum։ Vorteghic es gtel es phoghy։

— Erani te mardu pakasy phoghy lini։ Phoghi gtnely hesht e, dervish baba։ Gnaci mi gorcatiroj mshak mta. orakan mi ban e talis, berum em mi masy aprustis em anum, myusy erazhishtnerin em talis u sharunakum em im qefy։ Bany mardu sirtn e, dervish baba։

— Es im hogin, arzhe, vor ed srtov tagavori palatakan lineir du, —bacakanchec dervishy։

— Va´h, dervish, qo asacnery katarvum en tchshtutyamb, himi vor es xosqd el katarvi։

— Inchu chi katarvi, ashxarhqum ankareli ban chka, — patasxanec dervishn u bazhanvecin։

D

Aravoty vagh terutyan pashtonyanery ktrecin Hasani aghqat tnaki dury.

— Estegh e kenum qef sirogh Hasany։

— Es em, — patasxanec zarmacac Hasany։

— Tagavori hramanov hetevir mez։

Ughigh palaty taran Hasanin։ Haytnecin, vor tagavorn iren palatakani pashton e tvel։ Palatakani zgest hagcrin, mi tur el kapecin mejqy u kangnecrin palati mutqeric meki arjev։ Amboghj ory en mutqi arjev parap kangnec Hasany։ Irikuny vor mtnec, datark tchamphu drin tun, te: gna, aravoty et kgas qo teghy kangnelu։

Gishery dardzyal dervishi shor mtav Harun Al Rashid tagavorn u gnac qaghaqy shrjelu։

Gnac motecav Hasani tany։ Akanj drec։ Zarmanqov lsec, vor dardzyal hnchum en ergn u erazhshtutyuny։ Hasany qef e anum dardzyal։ Ners mtav։

— Dervish, dervish, qo tuny chqandvi, ari e, erekva xosqd el katarvec, tagavorn indz palatum pashton e tvel։

— Inch es asum։

— Astvac vka։

— Ev erevi shat phogh e tvel...

— Che, inch phogh. mi grosh chtvin։ Datark tun ghrkecin։

— Hapa vorteghic es phogh gtel, vor dardzyal qef es anum։

— Nstir, asem vorteghic։ Mi tur en kapel mejqs։ Irikuny tun galis mtaceci, te: ho es mard chem spanelu։ Tara poghpati sheghby (mejy) caxeci, poghpati phoxaren phayte shinel tvi, mejy dri, eka tun։ Eka poghpati phoghov qef sarqeci։ Lav em arel, che, dervish, aveli lav e uraxutyun unenal, qan mard spanelu sur։

— Ha´, ha´, ha´, — cicaghec dervishy։— Lav anely: lav es arel, Hasan, bayc ete eguc qez tagavory hramayi, te: ktri es hancavori gluxy: inch es anelu։

— Berand bari bac ara, ay charagushak dervish, — barkacav Hasany։ — Hakaraki nman inch el asum es, katarvum e. ches karogh mi lav ban asel...

U shat vshtacav Hasany։ Sirty erkyugh ynkav, amboghj gishery chkaroghacav qni։

Irav vor, myus ory tagavory kanchec Hasanin u amboghj arquniqi arjev handisavor hramayec, vor mi hancavori gluxy ktri։

— Hanir turd u ktri es hancavori gluxy։

— Aprac kenas, mec tagavor, — patasxanec sarsaphac Hasany, — es im orum mardu glux chem ktrel, chem karogh։ Phordzvac mardik shat kan qo palatum, hramayir mi urishy ktri...

— Es qez em hramayum, — sastec tagavory, — ete mi vayrkyan el ushacrir, gluxd ktrchi։ Hanir turd...

Es xosqi het tshvar Hasany motecav hancavorin, dzerqery taracec u aghaghakec depi erkinq.

— Ter astvac, ardarn u meghavory du gites։ Ete es mardy meghavor e, indz uzh tur, vor mi zarkov trcnem sra gluxy, isk ete ardar e, togh phayt darna im tury..

Asav, durs qashec tury... Phayt։ Hrashqi vra palatakannery mnacin apshac։ Estegh dzarun Al Rashid tagavory phar-phar cicaghec u amen ban bac arav, patmec ir palatakanneri arjev։ Shat cicaghecin palatakannery u shat govecin te uraxutyun sirogh Hasanin, te tagavorin։ Cicaghec minchev angam en dzhbaxt hancavory, vor choqac, vizy meknac spasum er tri zarkin։ Tagavory bashxec hancavorin ir kyanqy, isk Hasanin darnalov: hrchakec nran ir sireli mardy amboghj terutyan mej u lav pashton tvec, vor misht ashxati u anpakas urax apri, urishnerin el sovorecni urax aprel ashxarhqum։

BAREKENDANY

Zhamanakov mi mard u mi knik en linum։

Es mard u kniky irar havanelis chen linum։

Mardy knkann e asum himar, kniky mardun, u misht krvelis en linum։

Mi or el mardy mi qani phut egh u brindz e arnum, talis mshaki shalaky, tanum tun։

Kiny barkanum e.

— Ay, vor asum em himar es, ches havatum, esqan eghn u brindzy miangamic inchi hamar es arel berel, hord qelexn es talis, te tghid harsaniqn es anum։

— Inch qelex, inch harsaniq, ay knik, inch es xosum, tar pahi, barekendani hamar e։

Kiny hangstanum e, tanum e pahum։

Anc e kenum miarzhamanak, es kniky spasum e, spasum e, barekendany galis chi։ Mi or el shemqumy nstac e linum, tesnum e mi mard vraz-vraz phoghocov anc e kenum։ Dzery dnum e tchakatin u dzen tali.

— Axper, axper, hala mi kangni։

Tghen kangnum e։

— A´xper, barekendany du ho ches։

Ancvorakany nkatum e, vor es knka caly pakas e, asum e: ha asem, tesnem inch e durs gali։

— Ha, es em barekendany, quyrik jan, inch es asum։

— En em asum, vor menq qo caran ho chenq, vor qo eghn u brindzy pahenq։ Inch vor pahecinq, heriq che... ches amachum... Ynchi ches gali qo apranqy tanum...

— De el inch es neghanum, quyrik jan, es el henc dra hamar em ekel, dzer tunn ei man gali, chei gtnum։

— De ari tar։

Es mardy ners e mtnum, sranc eghn u brindzy shalakum u krunky desn e anum, eresy depi irenc gyughy։

Mardy galis e tun, knikn asum e.

— Ha, en barekendann ekav, ir banery iren sevcri tarav։

— Inch barekendan... inch baner...

— Ay en eghn u brindzy... Min el tesnem: verevic galis e. mer tunn er man gali, kancheci, mi lav el xaytarak ari, shalaky tvi tarav։

— Vay qu anxelq tuny qandvi, vor asum em himar es: himar es eli... Vor koghmy gnac։

— Ay en koghmy։

Es mardy dzi e nstum, ynknum barekendani etevic։

Tchanaparhin barekendany et e mtik anum, tesnum e: mi dziavor qshac galis e։ Glxi e ynknum, vor sa en knka mardy petq e lini։

Galis e hasnum iren։

— Bari or, axperacu։

— Astcu barin։

— Ho es tchamphovy mard chi anckacav։

— Anckacav։

— Inch uner shalakin։

— Egh u brindz։

— Ha, henc ed em asum։ Inchqan zhamanak klini։

— Bavakanin zhamanak klini։

— Vor dzin qshem: khasnem։

— Vorteghic khasnes, du dziov, na votov։ Minchev qu dzin chors voty kphoxi: min, erku, ereq, chors, na erku votov me´k-erko´ւ, me´k-erko´ւ, me´k-erko´ւ, shut-shut kgna, anc kkena։

— Ba inchpes anem։

— Inchpes petq e anes, uzum es, dzid togh indz mot, du el nra pes votov vazi, guce hasnes։

— Ha, ed lav es asum։

Ver e galis, dzin toghnum sra mot u votov tchanaparh ynknum։ Sa heranum e te che, barekendany shalaky bardzum e dziun, tchamphen crum, qshum։

Es mardy votov gnum e, gnum, tesnum e chhasav, et e darnum։ Et e darnum, tesnum: dzin el chka։ Galis e tun։ Noric sksum en krvel, mardy egh u brndzi hamar, kniky dziu։.

Minchev ors el es mard u kniky krvum en der։ Sa nran e asum himar, na sran, isk barekendany lsum e u cicaghum։

KRNAT AGhJIKY

Zhamanakov linum en, chen linum, mi quyr u mi axper en linum։ Quyry enqan sirun, enqan sharmagh e linum, inchpes lusni ktor, anunn el Lusik։

Axpery psakvum e, knik e berum։

Sa tesnum e, te inchpes amenqy sirum en Lusikin, u naxandzy, odzi nman buyn e dnum srti mej։ Sksum e Lusikin bambasel u lacacnel amen or, amen or...

Axpery amen kerp ashxatum e urax pahi qrojy։ Min tun e galis: hety caghik e berum nra hamar, myus ory mirg, mi urish angam hagust։

Ev Lusiky mnum e misht bari, geghecik u sirvac amenqic:

Harsy naxandzic qich e mnum traqi, mtacum e, inch ani, vonc ani, vor mejteghic korcni Lusikin։

Mtacum e, mtacum e. u mi or el, erb mardy tanic durs e gnum, ver e kenum, tan kah-karasin, aman-chamany irar glxov tali, jardum u gnum dzernery cocin drany kangnum minchev mardu galy։

Vor tesnum e mardy galis e, sksum e lac linel։

— Ay, — asum e.— es el qo sirac quyry, tany inch uneinq-chuneinq: jardec։

— Ban chka, ay knik, dra hamar inchu es lac linum, ed bolorn el arnelu baner en։ Aman e: kotrec, nory karnenq, bayc Lusiki sirty vor kotrenq, heto inch anenq։

Kiny tesnum e, vor es miny cheghav։ Myus angam, erb mardy durs e gnum, nra sirac dzin tanum e, qshum, korcnum u galis dzernery cocin ktery kangnum, minchev mardy et e gali։

— Ay, — asum e, — es el qo sirac quyry, qu en lav dzin durs e arel, korcrel, mez espes tnaqand arel։

Mardy asum e.

— Ban chka. dzi e, korel e, kashxatem mi urish dzi el karnem, bayc ho chem karogh mi urish quyr arnel։

Char kiny tesnum e, vor es angam el zur anckacav, aveli e kataghum iren krcum։

Mi gisher el qnac zhamanaky ir erexin ororocumy mortum e, arnot danaky taqun dnum qnac Lusiki grpany։

Gisherva mi zhamanaky mazery shagh e tali, eresy pokum, tchchum, cghrtum.

— Vay, erexes, erexes...

Tanyciq ver en trchum, tesnum en erexen ororocum mortac։ Mnum en sarsaphac, sasanac kangnac։ Es vov klini, vov chi linil...

Harsn asum e.

— El vov petq e lini, es tuny mezanic baci ho el urish mard chi mtel, man ganq, um grpanum arnot danaky gtnenq, na klini։

Hamadzaynum en։ Man en gali, u... arnot danaky hanum en Lusiki grpanic։

Mnum en qar ktrac, bayc el inch...

— Es el qo sirac quyry, — tchchum e char kiny u eresy pokum, — erexes, erexes...

Aravoty lusi het ashxarhqov min lury taracvum e։ Zhoghovurdy vrdovvum e, datastan e pahanjum, mayry lalis e, datastan e pahanjum, u geghecik Lusikin qashum en datastani dury։ Datum en vtchrum, krnery ktrum en u enpes, krnat tanum, heracnum, korcnum en heru, heru antarnerum։

Espes krnat, men-menak tapharum e Lusiky anbnak antarnerum։ Shat taphareluc tphern u phshery hagi shorery tanum en, mnum e tklor։ Mocaknern u mzheghnery kcotum en, dzer chi unenum te qshi, mtnum e mi cari phchak։

Oreric mi or tagavori tghen es antary vorsi e gali։ Vorsi shnery antarum es u en koghmn en ynknum, mi cari shrjapatum u sksum en hachel։

Tagavori tghen, ir heti mardiky mtacum en, te shnery erevi gazani hetqi vra en ynkel kam vorj en gtel, u sksum en shnerin his anel։

— His mi anil indz vra, tagavori vordi, — dzen e tali aghjiky cari phchakic, — es mard em, gazan chem։

— Te mard es, de durs ari։

— Chem karogh, merk em, amachum em։

Tagavori tghen dziuc ijnum e, verarkun hanum talis ir mardkanc, vor tanen gcen aghjka vra։ Verarkun tanum en, gcum en aghjka vra. durs e galis mi sirun, mi annman aghjik, vor voch utes, voch xmes, kangnes u mtik anes։ Tagavori tghen hayil-mayil e mnum։

— Vov es dun, sirun aghjik, inch es shinum es antarum, inchu es mtel cari phchaky...

— Es mi espes aghjik em. ashxarhqumy mi axper unem, bayc axpern el e indz toghel, ashxarhqn el...

— Axperd el e qez toghel, ashxarhqn el, bayc es chem toghnil, — asum e arqaordin u arnum e Lusikin tanum irenc tuny։

Tanum e irenc tuny, horn u mory haytnum, te petq e psakvi nra het։

— Te sra het kpsakvem, lav, te che ho: indz mi phordzanqi ktam։

Hern u mern asum en.

— Ay vordi, ashxarhqi aghjiknery ho verjacel chen. tagavori aghjikner kan, nazir-vezirneri aghjikner kan, harust, geghecik... Ed krnat, tklor, anter aghjikn vov e, vor du dran uzum es։

— Che, vor che...

Hern u mery tcharahatvac irenc qaghaqi xeloq mardkanc havaqum en, mi xorhurd en harcnum, te inchpes anen, irenc vordun ed krnat aghjka het psaken, te che։

Xeloq mardik asum en.

— Mard u knka baxty vor ka: srticn e։ Dzer tghi baxtn el, erevi, ed aghjikn e, vor sirty kpel e dran։ Astvac dranc hamar el edpes e bari tesel։

Es vor lsum en: hern u mern el hamadzaynvum en, yotn or, yoty gisher harsaniq en anum, u tagavori tden amusnanum e geghecik Lusiki het։

Miarzhamanak anc e kenum, es tagavori tghen gnum e heru erkir։ Gnalis tany patvirum e, vor erb kiny cni: iren teghekutyun gren։ Patvirum e u gnum։

Sra gnaluc mi qani amis anc e kenum, Lusiky azatvum e, mi sirun, sharmagh, voskegangur tgha e cnum։

Tagavorn u taguhin enpes uraxanum en, enpes uraxanum en, vor ashxarhqovy min en linum։ Achqalus en grum, namaky talis en surhandakin, ugharkum en։ Du mi asil, es namaky tanoghy gnum e tchanaparhin hyur e ynknum Lusiki eghbor tany u gishery mnum e nranc mot։ Irikuny zruyc anelis patmum e, te: hapa, espes-espes mi ban e patahel u himi achqalusi tught em tanum tagavori tghin։

Char harsy estegh glxi e ynknum bany։ Gisherva mi zhamanaky ver e kenum, es mardi grpanic namaky hanum, kraky gcum u inqy mi nor namak grum, dnum teghy։ Grum e, te: hapa ches asil, qo gnaluc ety kind cnec: mi shan lakot berav... espes xaytarakvecinq ashxarhqi mej. himi qez imacnum enq: gri inch anenq, inch chanenq։

Surhandaky es namaky tanum e tali tagavori tghin։ Kardum e tagavori tghen u shat-shat vshtanum։ Horn u mory namak e grum, te im baxtn el erevi ed e eghel, inch vor astvac tvel e: imn e, paheceq, knkans el mi ttu xosq chaseq, minchev es gam։

Grum e, namaky talis surhandakin, et ghrkum։ Es surhandaky veradardzin galis e krkin ir hyuratuny u eli gishery mnum e nranc mot։

Char harsy gisherva mi zhamanakn eli ver e kenum, sra grpanic tagavori tghi namaky hanum, gcum kraky, inqy mi nory grum, dnum teghy։ Grum e, te: im kinn inch vor cnel e, ir cnac shan lakoty doshicy kkapeq u durs kaneq, kkorcneq, vor es chgam u mer tany tesnem, te che indz mi phordzanqi ktam։ Hern u mery es namaky vor stanum en, mnum en zarmacac։ Asum en.

— Es inch ban e. inqy berav mer kamqin hakarak hety psakvec, himi el grum e, te: durs areq...

Shat en txrum, shat e meghqnery gali, bayc inch vor grel er: petq e katarein։

Berum en erexin kapum en mor doshicy, lac en linum, orhnum en u irenc tanicy durs en anum։

Erexen doshicy kapac: Lusiky gnum e lalov։ Anc e kenum xor dzorer, mut antarner, anbnak dashter, ynknum e mi anjur, amayi anapat։

Es anapatum: carav, jrchor: gnum e, gnum, shat e gnum, te qich e gnum, shatn u qichn el astvac giti, hasnum e mi jrhori։ Nayum e jrhori mejy, achqin tvum e, te jury motik e։ Kranum e te jur xmi: erexen grkicy ynknum e jrhori mejy։ Tchchalov jrhori es koghmn e trchum, en koghmn e trchum։ Hankarc etevic mi dzen e gali.

— Mi vaxil, aghjik jan, mi vaxil, hani...

Et e nayum, tesnum: spitak miruqy minchev gotkateghy mi ceruni։ Asum e.

— Vonc hanem, chem karogh, papi jan, dzerner chunem։

— Ha´ni, ha´ni, aghjik jan, dzerner unes, mekni... Lusiky krnery meknum e, dzernery bacvum en, u erexen jrhoric hanum e։ Et e darnum te shnorhakalutyun ani, tesnum e ceruni chka, anerevutacel e։

Sran estegh toghnenq ir erexi het u himi umnic teghekutyun tanq։ Himi teghekutyun tanq tagavori tghicy։

Tagavori tghen otarutyunic veradarnum e, amen ban imanum e, u el tun chi mtnum, drnic et e darnum, gnum e ashxarhqe-ashxarhq man ga, vor ir knkann u erexin gtni։

Gnum e man gali, es koghmy harc u phordz, en koghmy harc u phordz, mi tegh patahum e mi mardu։

— Bari or։

— Astcu barin։

— Ur araj bari։

— Im qrojn em man gali։

— De min chlinenq, erku linenq, gnanq, es el im knkan... erexis em man gali։

Ynkeranum en, gnum en man gali, mi tari, erku tari ereq tari, voch teghn en imanum, voch teghekutyun։ Es tagavori tghen verjy galis mi mec tchanaparhi vra qarvansara e pahum, ynkern el ir tun u teghy, ir knkany berum e u entegh aprum en, vor guce te gnacogh-ekoghic mi ban imanan։

Mi angam es qarvansari durn e gali mi aghqat kin ir phoqrik tghi het։

Tagavori tghen ir ynkerojy asum e.

— Ek ners kanchenq es aghqat knkann u ir erexin։ Sranq lav heqiatner en gitenum u lav el patmum en. heqiat kpatmi, menq el dardi ter mardik enq, klsenq, gishern anc kkena։

Ynkeroj knikn en koghmic hakarakum e, te: menq haziv enq teghavorvum, dranc vortegh berenq։

Tagavori tghen vor shat xndrum e, ners en toghnum murackan knkann u ir erexin։ Mery pati takin kuch e gali, erexen el koghqin։ Tagavori tghen asum e.

— Qunners chi tanum, quyrik, heqiatic, arakic kimanas, patmi lsenq, gishern anckena։

— Es voch heqiat gitem, voch arak, — patasxanum e aghqaty, — es mi tchshgrit patmutyun gitem, mi patahac depq ev shat hetaqrqrakan, te kuzeq, patmem, lseq։

— Lav, ed patmi։

U aghqat kiny sksum e patmel։

— Mi zhamanak mi ashxarhqum linum en, chen linum, mi quyr mi axper en linum։ Axpery psakvum e, kin e berum, mi char u naxandzot kin։

Tantikiny en koghmic barkanum e.

— Hy´, sksec glxicy durs tal։

— Ay knik, inch es uzum, inchu es xangarum, togh patmi.— neghanum e mardy։— Patmi, quyrik, du patmi...

Aghqat kniky sharunakum e ir heqiaty.

— Quyry mi geghecik u baresirt aghjik e linum, amenqy sirum en nran։ Axpern el amen tun galov misht nra hamar mi ban e berum: kam caghik, kam mirg, kam hagust ev kam te che: mi qaghcr xosq e asum։ Naxandzum e char harsy, hnarqner e mtacum, te inchpes ani, vor korcni geghecik aghjkany։

— Hy, de teseq inch e asum es anzgamy...— krkin mej e ynknum tantikiny։

— Ay knik, inch patahec qez. togh lsenq, tesnenq inch e asum։ Du sharunaki, quyrik, sran akanj mi dnil։

Aghqat kniky sharunakum e.

— Hnarqner e mtacum char harsy։ Mi or tan kahkarasin e jardum u dnum anmegh aghjka vra, myus ory mardu sirac dzin e bac toghnum, korcnum u meghadrum qrojy, tesnum e ban chi darnum, verjy ir erexin ororoci mej mortum e, danaky dnum qnac aghjka grpany...

— Dzend ktri, lirb, anzgam, vov e imacel, vor mern ir erexin morti, — tchchum e tantikiny։

— Inch es yndhatum, — gorum e mardy knoj vra։— Togh patmi, ches tesnum: inch hetaqrqrakan ban e patmum։

Aghqaty sharunakum e.

— Datastan en anum, ktrum en anmegh aghjka krnery u enpes krnat halacum, korcnum heru, heru...

Halacvac tapharum e na ancanot antarnerum։ En erkri tagavori tghen oreric mi or vorsi e durs gali en antarnery, gtnum e geghecik aghjkany u psakvum e nra het։ Tagavori tghen heru erkir e gnum։ Nra gnaluc heto kiny cnum e mi voskegangur erexa։ Achqalusi namak en grum hory։ Namakatary tchamphin hyur e ynknum krnat aghjka eghbor tuny։

Char harsy gishery phoxum e namaky, nor namak e grum tagavori tghin, te: «qu kniky cnel e, shan lakot e berel...»

— Sus, heriq er inch vor takic-glxic durs tvir, durs kori gna, — kataghum e tantikiny։

— Axper, knkand asa hangist kena, lsenq, tesnum es inch patmutyun e anum, — xndrum e tagavori tghen ynkerojy։

Aghqaty sharunakum e.

— Tagavori tghen kardum e phoxac namaky, vshtanum e, bayc eli grum e, vor pahen, minchev inqy kga։ Namakatary veradardzin krkin hyur e ynknum nuyn tuny։ Es namakn el e phoxum char harsy u grum e, te: «Namakn stanalun pes ir cnacy krcqin kapeceq u durs areq im knojy» ։ Es namakn stanum en tagavorn u taguhin, shat en zarmanum, shat en tanjvum, bayc inch anen, katarum en inch vor grac e. erexin mor doshicn en kapum u durs anum։

— Es vorteghic ekav es shuny, — aghaghakum e tantikiny։

— Bavakan e, — gorum en vren mardn u tagavori tghen։— Patmi, quyrik, heto... heto...

Aghqaty sharunakum e.

— Heto tagavori tghen tun e gali։ Lsum e inch e patahel, et e darnum, gnum e ir knojn u erexin man galu։ Patahum e krnat aghjka eghbory։ Na el durs er ekel ir qrojy man galu։ Ynkeranum en u man en gali։ Shat en man gali, chen gtnum։ Galis en, mec tchanaparhi vra mi qarvansara en pahum...

— Sut e asum, — gochum e tantikiny։

Isk mardn u tagavori tghen apush ktrac spasum en verjin։ Ev aghqat kiny hasnum e verjin.

— Sovac u carav tapharum e halacvac mery ir voskegangur erexi het, verjy aghqat, tklor galis e, hasnum ed qarvansarayi dury... Axpern u amusiny meghqanum en, ners kanchum, xndrum en, vor mi heqiat asi irenc hamar...

— Vay...— ushataphvum e tantikiny։

— Lusik jan... mite du es...— ver en trchum tagavori tghen u ynkery, — Lusik jan...

— Ha, dzer Lusikn em es, aha im axpery, aha im amusiny, aha im voskegangur erexan, ev aha char harsy...

Lezvov chi patmvil, te inchpes en uraxanum amenqy, vor irar voronum ein u gtnum en verjapes։

Isk char harsin kapum en kataghi dziu pochic u bac en toghnum ardzak dashterum։ Vortegh aryunn e katum, entegh phush u tatask e durs gali, vortegh artasuqn e taphvum, entegh litch e goyanum։ En ltchi xorqum erevum e mi erexa: qnac ororocum, danaky drac glxi takin։ Asum en: erevum e ev mi vanq, en vanqum choqac e mi kin u lalis e, lalis e, anverj lalis e։

SUTASANY

Linum e, chi linum mi tagavor։ Es tagavory ir erkrumy haytnum e.

«Vov enpes sut asi, vor es asem: sut e, im tagavortyan kesy ktam nran» ։

Galis e mi hoviv։ Asum e.

— Tagavorn aprac kena, im hery mi daganak uner, vor esteghic meknum er, erknqum astghery xarnum։

— Kpatahi, — patasxanum e tagavory։— Im papn el mi chibux uner, mi cery beranin er dnum, myus cery meknum, aregakicy varum։

Staxosy gluxy qorelov durs e gnum։

Galis e mi derdzak։ Asum e.

— Neroghutyun, tagavor, es vagh piti gayi, ushaca։ Erek shat andzrev ekav, kaycaknery traqecin, erkinqy patrvec, gnacel ei karkatelu։

— Ha, lav es arel, — asum e tagavory, — bayc lav cheir karkatel. es aravot mi qich andzrev taphvec։

Sa el e durs gnum։

Ners e mtnum mi aghqat gyughaci, koty krnatakin։

— Du inch es uzum, ay mard, — harcnum e tagavory։

— Indz mi kot voski es part, ekel em tanem։

— Si kot voski, — zarmanum e tagavory։— Sut es asum, es qez voski chem part։

— Te vor sut em asum, tagavorutyand kesy tur։

— Che, che, tchshmarit es asum, — xosqy phoxum e tagavory։

— Tchshmarit em asum: mi kot voskin tur։

XVoSVoGh DzUKY

1

Linum e, chi linum mi aghqat mard։ Es aghqat mardy gnum e darnum mi dzknorsi shalakatar։ Orakan mi qani dzuk e ashxatum, tun berum, nranov aprum en inqn u kiny։

Mi angam el dzknorsy mi sirun dzuk e brnum, talis ir shalakatarin, vor pahi, inqn el et jurn e mtnum։ Es shalakatary getaphin nstac: nayum e nayum en sirun dzkann u mitq anum.

-— Ter astvac, — asum e, — sa el, vor mez nman shunch kendani e, du asa: sa el mez nman cnogh uni, ynker uni, ashxarhqic ban e haskanum, uraxutyun kam cav e zgum: te che...

Henc es mtacelu zhamanak dzuky lezu e arnum.

— Lsi, — asum e, — mard-axper։ Ynkerneris het es xaghum ei geti aliqneri mej։ Uraxutyunic indz moraca u anzguysh ynka dzknorsi urkany։ Himi, vov giti, im cnoghn indz voronum e u lac e linum, himi ynkerners txrel en։ Es el, tesnum es, inchpes em tanjvum, shunchs ktrum e jric durs։ Uzum em el et gnam aprem u xagh anem nranc het en pagh u parz jrerum։ Enpes em uzum, enpes em uzum... Ek xeghtch ari, azat ara indz, ba´c togh, ba´c togh gnam...

Espes er asum cac, shat cac dzenov, camaqac berany tac u xuph anelov։

Es shalakatari meghqy galis e, arnum e et gcum gety։

— Gna, sirun dzknik, togh lac chlini qo cnoghy։ Togh chtxren qo ynkernery։ Gna apri u xagh ara nranc het։

Dzknorsy sastik barkanum e shalakatari vra։

— To axmax, — asum e, — estegh jri mej trjvelov dzukn em brnum, du im ashxatanqn arnum es el et jury gcum... De gna kori, el im achqin cherevas, el im shalakatary ches es oric, gna sovic meri։

Dzeri toprakn el xlum e u tchamphu dnum։

— Himi es ur gnam, inch anem, vonc aprem...— tarakusac mtacelov darn u datark veradarnum e aghqaty depi tun։

2

Es txur mtacmunqi zhamanak tchamphin demy durs e gali mi mardakerp H֊resh: arajy mi geghecik kov։

— Bari or, axperacu, ed inch es molorel, inch es mitq anum, — harcnum e H֊reshy։

Aghqaty patmum e ir glxin ekacy, te inchpes himi mnacel e angorc, antchar u chi imanum, te vonc petq e apren inqn u ir kiny։

«Lsi, barekam, —: asum e Hreshy։— es katnatu kovy es qez ktam ereq tarvan zhamanakov։ Amen or enqan katy ta, vor qu knikd u du kusht-kusht uteq, apreq։ Ereq tarin lracav te che, henc en gishery kgam dzez harc ktam։ Te harcis patasxaneciq: im kovy dzez lini, te che: erkusd el imn eq, tanelu em, inch uzem kanem։ Hamadzayn es։

— Mi ban: vor aranc en el sovic mernelu enq, — mtacum e aghqaty, — kovy ktanem, es ereq tarin kaprenq, minchev ereq tarva lranaln el astvac voghormac e։ Mi teghic mi dur kbacvi, kam guce henc patasxany talis enq, vov giti...

— Hamadzayn em, — asum e, u kovn arajn anum, tanum tun։

3

Ereq tari ktum en, liuli utum, aprum։ Chen el nkatum, te inchpes ancav ereq tarin, ev aha hasnum e nshanakac ory, vor hreshn en gisher piti ga։

Mard u knik verjaluysi tak txur nstum en drany u mitq en anum, te inch patasxan tan hreshin kam vov giti: inch kharcni na. vov kimana H֊reshi mitqy։

— A´y te inch durs kga, erb mard H֊reshi het gorc brni... hreshi het hashiv unena... hreshic lavutyun ynduni...— harachelov zghjum ein mard u kin, bayc anckacacn anc er kacel, el hnar chkar։ Isk zarhureli gishern arden vra er hasnum։

Es zhamanak nranc motenum e mi ancanot geghecik eritasard։

— Bari irikun, — asum e, — tchamphord mard em. mutn ynknum e, es el hognac em, hyur cheq ynduni dzer tann es gisher։

— Ynchi che, tchamphord axper, hyurn astcunn e։ Bayc mez mot vtangavor e es gisher։ Menq hreshic mi kov enq arel en paymanov, vor ereq tari ktenq, utenq, ereq taruc ety ga mez harc ta, te patasxanenq, kovy mez lini, te che: ir gerin enq։ Himi zhamanaky lracel e, es gisher piti ga, menq el chgitenq, te inch patasxan tanq։ Himi mez inch ani menq enq meghavor, vay te qez el vnasi։

— Ban chka, vortegh duq: entegh el es, patasxanum e otarakany։

Hamadzaynum en. hyury mnum e։

Min el kesgisherin dury dghrdum e։ Vov e.— Hreshy։ Ekel em vor ekel em, de patasxans tveq։ — Inch patasxan, sarsaphic mard u knka lezun kapvum e, mnum en tednery qaracac։

— Mi vaxenaq, es dzer teghak sra patasxany ktam, — asum e eritasard hyury u gnum e depi dury։

— Ekel em, — dran etevic dzayn e talis Hreshy։

— Es el em ekel, — patasxanum e nersic hyury։

— Vorteghic es ekel։

— Covi en aphic։

— Ynchov es ekel։

— Kagh mocaky tamqel em, vren nstel em, ekel։

— Uremn covy pstik e eghel։

— Inch pstik, arcivy chi karogh mi aphic myusy trchi։

— Uremn arcivy tchut e eghel։

— Inch tchut, teveri shvaqy qaghaq e cackum։

— Uremn qaghaqy shat e phoqrik։

— Inch phoqrik, napastaky mi cayric myusy chi hasni։

— Uremn napastaky dzag e։

— Inch dzag. mortin mi mardu qurq durs kga, glxarkn u trexn el avel։

— Uremn mardy tzuk e։

— Inch tzuk, cnkan cerin aqlory cughrughu kanchi, dzeny akanjy chi hasnil։

— Uremn xul e։

— Inch xul, sarum vor paxren xot poki, na klsi։ Hreshy mnum e kapvac, molorvac. zgum e, vor nersy mi uzh ka imastun, hamardzak, anhaghteli, el chi imanum inch asi, sus u phus qashvum, korchum e gisherva xavari mej։

Sranq nor merac teghnericy et en gali, uraxanum ashxarhqovy min en linum։ Hetn el bacvum e bari lusy, ev eritasard hyury ver e kenum, mnaq barov e asum, vor gna ir tchanaparhy։

— Chenq toghni, vor chenq toghni, — arajy ktrum en mard u kin.— du vor phrkecir mer kyanqy, asa, inchov et vtcharenq qo lavutyuny...

— Che, ankareli ban e, petq e gnam im tchanaparhy։

— De gone anund asa, ete lavutyund korchi u chkaroghananq et vtcharel, gone imananq, te um enq orhnelu...

— Lavutyun ara u tekuz jury gci, chi korchi։ Es henc en Xosogh dzukn em, vori kyanqy du xnayecir...— asum e ancanotn u chqanum apshac mard u knka achqeric։

VoSKU KARASY

Es mer cereric em lsel, mer cerery irenc paperic, nranc papern el irenc meceric, te mi zhamanak mi aghqat hoghagorc e linum, unenum e mi oravar hogh u mi luc ez։

Dzmery es aghqat hoghagorci eznery satkum en։ Garunqy, var u canqi zhamanaky vor galis e, ez chi unenum te vari, hoghy vardzov talis e ir harevanin։

Es harevany varelu zhamanak xophy mi tegh dem e ynknum, durs e gali mi karas, mejy liqy voski։ Eznery lcac toghnum e, vazum e gyughy hoghatiroj mot։

— Hey, achqd lus, — asum e, — qu hoghumy mi karas voski durs ekav, ari tar։

— Che, axper, ed imy chi, — patasxanum e hoghatery։— Hoghi vardzy du tvel es, du varum es, en hoghumn inch el durs ga, qunn e. voski e durs ekel, togh voski lini, eli qunn e։

Sksum en vitchel, sa asum e: qunn e, na, te che: quny։ Vetchy taqanum e, irar cecum en։ Gnum en tagavori mot gangat։

Tagavory mi karas vosku anuny lsum e te che: achqery chors e bac anum։ Asum e.

— Voch qunn e, voch drany, im hoghumy karasov voski e durs ekel: imn e։

Ir mardkancov gnum e, vor hani beri։ Gnum e karasi berany bac anel e tali, tesnum: inch voski, karasy liqy odz... Zarhurac u kataghac et e gali։ hramayum e patzhen anget ranchparnerin, vor hamardzakvel en iren xabel։

— Che, tagavorn aprac kena, — gorum en xeghtchery, — mez inchu es spanum, lav ches tesel, odz chka entegh, voski e, voski...

Tagavory nor mardik e ugharkum, vor gnan stugen։ Mardik gnum en, et gali, te: tchshmarit, voski e։

— Vah, — zarmanum e tagavory։ Asum e.— erevi lav chtesa, kam tesacs en karasy cher։ Ver e kenum min el gnum։

Karasy bac e anum, dardzyal mejy liqy odz։

Es inch hrashq e, inch mitq uni, chen haskanum։

Tagavory hramayum e, havaqum e ir erkri imastunnerin։

— Bacatreceq, — asum e, — vov imastunner, inch hrashq e sa։ Es hoghagorcnern irenc hodum karasov voski en gtel։ Es em gnum: karasy liqn odz e darnum, sranq en gnum: voski։ Es inch knshanaki։

— Dra bacatrutyunn es e, tagavor, ete ches barkanal, — asum en imastunnery։— Karasov voskin aghqat hoghagorcnerin pargev e ghrkac irenc aznvutyan u ardar ashxatanqi hamar։ Erb vor nranq en gnum, irenc ardar vardzin en gnum u misht el voski gtnum, isk erb vor du es gnum, gnum es urishi baxty haphshtakes, nra hamar el vosku tegh odz es gtnum։

Tagavory cncvum e. xosq chi gtnum patasxanelu։

— Lav, — asum e, — de himi en vorosheceq, te ed erkusic vorin e patkanum gtac voskin։

— Iharke hoghatirojy, — dzayn e tali varogh gyughacin։

— Che, varoghinn e, — mej e mtnum hoghatery։ U noric sksum en krvel։

— Lav, lav, kaceq, — kangnecnum en imastunnery, — inch uneq duq: tgha kam aghjik։

Durs e gali, vor meky mi tgha uni, myusy mi aghjik։ Imastunnery vtchrum en, vor sranq gnan irenc aghjikn u tghen irar het psaken, en gtac voskin el tan nranc։ Estegh hamadzaynum en bari mardiky, uraxanum en, u krivy verjanum e, sksum e harsaniqy։ Oxtn or, oxty gisher harsaniq en anum, karasov voskin el, vor pargev er ghrkac irenc aznvutyan u ardar ashxatanqi hamar, talis en irenc zavaknerin։

Barin estegh, charn en agah tagavori mot։

TERN U CARAN

Astvac bari ta dzez el, erku axporn el։ Linum en, chen linum erku aghqat axper en linum։ Mtacum en inch anen, vonc anen, vor irenc tuny pahen։ Vtchrum en: phoqry tany mna, mecy gna mi unevori caoa mtni, rotchik stana, ghrki tun։

Espes el mecy ver e kenum gnum mi harusti mot cara mtnum։

Zhamanak nshanakum en minchev min el kkvi dzen acely։ Es voarusty mi chlsvac payman e dnum carayin։ Asum e: «minchev en zhamanaky te du barkanas, du hazar maneti tuganq tas indz, te es barkanam: es tam» ։

— Es vor hazar manet chunem vorteghic tam, — asum e caran։

— Ban chka, phoxareny indz tasy tari dzri kcarayes։

Tghen min vaxenum e es tarorinak paymanic, min el mtacum e, te inch petq e patahi։ Inch uzum en anen, es em u chem barkanal, prcanq gnac։ Isk te irenq kbarkanan, tod irenq el tuzhen irenc drac paymanov։

Asum e lav. hamadzaynum e։

Paymany kapum en u mtnum carayutyan։

Myus ory vagh tery ver e kacnum carayin ghrkum e arty hndzelu։

— Gna, — asum e, — qani lus-lus e hndzi, vor mutn ynkni kgas։

Caran gnum e amboghj ory hndzum, irikuny hognac galis e tun։ Tery harcnum e.

— Ed ur ekar։

— De arevy mer mtav, es el eka։

— Che, edpes chi։ Es qez asel em: qani lus e, petq e hndzes։ Arevy mer mtav, bayc tes, nra axper lusnyaky durs ekav։ Sa inch pakas e lus tali...

— Ed vonc klini...— zarmanum e caran։

— Hy, du arden barkanum es, — harcnum e tery։

— Che, chem barkanum..., es miayn asum ei: hognac em... Mi qich hangstanam...— kzkzum e vaxecac caran u gnum e noric hndzelu։

Hndzum e, hndzum, minchev lusnyaky mer e mtnum։ Bayc lusnyaky mer e mtnum te che, dardzyal aregakn e durs gali։ Caran uzhaspar artum ver e ynknum։

— Vay, qu artn el haram yli, qu hacn el, qu tvac rotchikn el...— sksum e hayhoyel husahatvac։

— Hy, du barkanum es, — kangnum e glxin harusty. Erb vor barkanum es, mer paymany payman e։ El chases te qez het aranc iravunqi varvecin։

U paymani uzhov stipum e, caran kam hazar manet tuganq ta, kam tasy tari dzri carayi։

Caran mnum e kraki mej։ Hazar manet chuner, te tar hogin azat aner, tasy tari el es tesak mardu carayeln ankareli ban er։ Mitq e anum, mitq, verjy hazar maneti partamurhak e talis harustin, darn u datark veradarnum tun։

— Hy, inch arir, — harcnum e phoqr axpery։ U mec axpery nstum e, glxin ekacy patmum, inchpes vor patahel er։

— Ban chka, — asum e phoqry, — dard mi ani. du tany kac, himi el es gnam։

Ver e kenum himi el phoqr axpern e gnum cara mtnum el nuyn harusti mot։

Harusty dardzyal zhamanaky voroshum e minchev garnan kkvi dzen acely, u payman e dnum, vor ete caran barkana, hazar manet tuganq ta kam tasy tari dzri carayi, te inqy barkana, hazar manet ta u en oric el caran azat e։

— Che, ed qich e, — hakarakum e tghen։— Te du barkanas, du indz erku voazar manet tas, te es barkanam, es qez erku voazar manet tam kam qsan tari dzri carayem։

— Lav, — uraxanum e harusty։ — Paymany kapum en u ayzhm el phoqr axpern e mtnum carayutyan։

Aravoty lusanum e, es caran ver chi kenum teghic։ Tery durs e gnum, tun e gali, es caran der qnac e։

— Ay tgha, de ver kac, e, ory tchash darav։

— Hy, barkanum es du...— gluxy ver e qashum caran։

— Che´, chem barkanum, — vaxecac patasxanum e tery, miayn asum em: petq e arty gnanq hndzelu։

— Ha, vor ed es asum vochinch, kgnanq, inch es vrazum։

Verjapes caran ver e kenum, sksum e trexnery hagnel։ Tery durs e gnum, ners e gali, sa der trexnery hagnum e։

— Ay tgha, de shut ara, hagi, e...

— Hy´, ho ches barkanum։

— Che, vov e barkanum, es miayn uzum ei asel: ushanum enq...

— La, ed urish ban e. te che: paymany payman e։ Minchev caran trexnery hagnum e, minchev artn en gnum, tchash e darnum։

— El inch hndzelu zhamanak e, — asum e caran, — tesnum es amenqn el tchashum en, menq el mer tchashn utenq: heto։

Nstum en, tchashn utum։ Tchashic heto el asum e: «Mshak mardik enq, petq e mi qich qnenq, hangstananq, te che» ։ Gluxy koxum e xoteri mejn u qnum minchev irikun։

— To´, ver kac e, mtnec e, urishnery hndzecin, mer arty mnac... Vay qu desy ghrkoghi vizy kotrvi, vay qu keracn el haram yli, qu aracn el... es inch kraki mej ynka...— sksum e gorgoral husahatvac tery։

— Hy, chylini te barkanum es, — gluxy ver e qashum caran։

— Che, vov e barkanum, es en ei asum, te: mtnel e, tun gnalu zhamanakn e։

— Ha, ed urish ban e, gnanq, te che ho mer paymany gites, vay nra meghqy, vov barkacav։

Galis en tun։ Tesnum en hyur e ekel։ Carayin ghrkum en te: gna vochxar morti։

— Vory։

— Vory kpatahi։

Caran gnum e։ Mi qich heto lur en berum harustin, te: hasi, vor qu caran amboghj hotd kotorec։ Es voarusty vazum e, tesnum e: tchisht vor, inch vochxar uni, bolory caran mortel e։ Glxin talis e, gorum.

— Es inch es arel, ay anastvac, qu tuny qandvi, inch im tuny qandecir...

— Du asir: «or vochxary patahi, morti», es el eka, bolory patahecin bolory morteci, urish avel pakas inch em arel, — hangist patasxanum e caran, — bayc karcem du barkanum es...

— Che, barkanum chem, miayn aphsoss galis e, vor esqan apranqs phchacav...

— Lav, vor barkanum ches, el kcarayem։

Harusty mtacum e, inch ani, vonc ani, vor es carayicn azatvi։ Payman e kapel minchev min el garnan: kkvi dzen acely, ayninch der nor en mtel dzmery, der vortegh en garunn u kkun...

Mitq e anum, mitq, mi hnar e mtacum։ Knojy tanum e antarum mi cari ver hanum u patvirum, vor «kuku» kanchi։ Inqy galis e carayin tanum te: ari gnanq antary vorsi։ Henc antarn en mtnum te che, kiny cari vrayic kanchum e. «kuku, kuku...»

— Yhy´, achqd lus, — asum e carayin tery.— kkun kanchec, zhamanakd lracav...

Tden glxi e ynknum tiroj xoramankutyuny։

— Che, asum e, vov e lsel, vor taru es eghanakin, dzmerva kesin, kkun dzen aci, vor sa dzen e acum։ Es petq e es kkvin spanem, sa inch kku e...

Asum e u hracany qashum depi cary։ Tery goralov ynknum e arajy.

— Vay, chzarkes, astcu sirun... sev lini qu patahelu ory, es inch phordzanq er, vor es ynka mejy...

— Hy, chlini te barkanum es...

— Ha, axper, heriq er. ari: inch tuganq talu em tam, qezanic azatvem։ Im drac paymann e, es el petq e tuzhem։ Himi nor em haskanum en hin xosqy: te «mard inch ani, iren kani» ։

Espes harusty xeloqanum e, isk phoqr axpery mec axpor tvac partqi tughty patrum e, hazar manet tuganqn el arnum u veradarnum tun։

TchAMPhVoRDNER

Aqlory mi or ktury bardzracav, vor ashxarhq tesni։ Vizy dzgec, erkaracrec, bayc ban chtesav, dimaci sary xangarum er։

— Quchi axper, kareli e du gitenas, en sari etevn inch ka, — harcrec verevic bakum parkac shany։

— Es el chgitem, — patasxanec Quchin։

— Hapa minchev erb petq e ayspes mnanq, ari gnanq mi tesnenq: ashxarhums inch ka, inch chka։

Shunn el dzamadzaynec։ Xosqy min arin u phaxan։

Gnacin, gnacin, irikuny hasan mi antao։ Gishery mnacin entegh։ Shuny parkec mi tphi tak, isk aqlory bardzracav motik carin, qnecin։

Lusademin aqlory kanchec: cughrughu։

Mi aghves lsec aqlori dzayny։

— Vah, sa vorteghic durs ekav, ay lav naxatchashik, — mtacec aghvesn u vazec։

— Bari luys, sanamer aqlor։ Inch es shinum es koghmery։

— Gnum enq ashxarh tesnelu, — patasxanec aqlory։

— O, inch lav ban eq mtacel, — xosec aghvesy։— Qani zhamanak e es el mi kargin ynkeri em man gali։ Inch lav er: patahecinq։ De, cac ari, vor chushananq։

— Es hamadzayn em, — asav aqlory.— tes, te ynkers el hamadzayn e, cac gam: gnanq։

— Vortegh e ynkerd։

— En tphi takin։

«Sra ynkern el erevi ir nman mi aqlor klini, es el im tchashy», — mtacec aghvesy u vazec tphi koghmy։ Hankarc vor shuny durs ekav, aghvesy, puk, phaxav, vonc phaxav։

— Kac, aghves axper, mi vrazi, menq el enq gali, edpes ynker chi lini, — cari glxic dzayn er talis aqlory

ChAXChAX TAGAVVoRY

Linum e, chi linum mi aghqat jaghacpan։

Mi patrvac qurq hagin, mi alrot phostal glxin: aprelis e linum geti aphin, ir kisaver jaghacum։ Unenum e mi moxrot bagharj u mi ktor panir։

Mi or gnum e, vor jaghaci jury toghni, galis e tesnum paniry chka:

Min el gnum e jury kapi, galis e tesnum: bagharjy chka։

Es vov klini, vov chi lini։ Mtacum e, mtacum u jaghaci shemqum takard e larum։ Aravoty ver e kenum, tesnum mi aghves e ynkel mejy։

— Hy, gogh anicvac, du es kerel im panirn u bagharjy, ha. kac: himi es qez panir cuyc tam։— Asum e jaghacpann u lingy vercnum e, vor aghvesin spani։

Aghvesy aghachanq-paghatanq e anum։ Indz mi spani, — asum e, — mi ktor panirn inch e, vor dra hamar indz spanum es։ Kendani bac togh, es qez shat lavutyun kanem։

Jaghacpann el lsum e, kendani bac e toghnum։

Es aghvesy gnum e, ed erkri tagavori aghbanocum man e gali man, mi voski e gtnum։ Vaz e talis tagavori mot։

— Tagavorn aprac kena, dzer koty mi tveq։ Chaxchax tagavory mi qich voski uni, chaphenq et kberenq։

— Chaxchax tagavorn vov e, — zarmacac harcnum e tagavory։

— Du der ches tchanachum, — patasxanum e aghvesy։— Chaxchaxy mi shat harust tagavor e, es el nra vezirn em։ Koty tur, tanenq voskin chaphenq, heto ktchanaches։

Koty arnum e tanum, aghbanocum gtac voskin amracnum koti tcheghqum, irikuny et berum, talis։

— Of, — asum e, — zorov chaphecinq։

— Mite tchshmarit sranq kotov voskin en chaphel, — mtacum e tagavory։ Koty taph e talis, zrngalen mi voski e ver ynknum։

Myus ory aghvesy et galis e, te: Chaxchax tagavory mi qich akn u margarit uni, dzer koty tveq, chaphenq kberenq։

Kotn arnum e tanum։ Mi margarit e gtnum, koxum e koti aranqy, el et irikuny et terum։

— Of, — asum e, — meranq minchev chaphecinq։ Tagavory koty taph e tali, margarity durs e trchum։ Mnum e zarmacac, te es Chaxchax tagavorn inchqan harust petq e lini, vor voskin, akn u margarity kotov e chaphum։

Anc e kenum mi qani or։ Mi or es aghvesy galis e tagavori mot xnamaxos, te: Chaxchax tagavory petq e amusnana, qu aghjikn uzum e։

Tagavorn uraxanum, ashxarhqov min e linum։

— De gnaceq, asum e, shut areq, harsaniqi patrastutyun teseq։

Tagavori palatum irar en ancnum, harsaniqi patrastutyun en tesnum, isk aghvesy jaghacn e vazum։

Vazum e jaghacpanin achqalus tali, te: hapa tagavori aghjiky qez hamar uzel em։ Patrast kac, vor gnanq harsaniq anenq։

— Vay, qu tuny qandvi, ay aghves, ed inch es arel, — asum e vaxecac jaghacpany։— Es vov, tagavori aghjiky vov։ Voch aprust unem, voch tun u tegh, voch mi dzerq shor... himi es inch anem..

— Du mi vaxena, es amen ban kanem, hangstacnum e aghvesn u et vazum tagavori mot։

Vazelov ynknum e palaty. Hay-haray, Chaxchax tagavory mec Gangesov galis er, vor psakvi։ Tchamphin tshnami zorqery hankarc vra tvin, mardkanc kotorecin, amen ban taran։ Inqy azatvec phaxav։ Dzorum mi jaghac ka, ekel e mejy mtel: Indz ugharkec, vor gam imac anem, shor tanem, ga psakvi shutov gna ir tshnamineric vrezhn arni։

Tagavory iskuyn amen ban patrastum e, talis aghvesin, hetn el shat dziavorner e dnum, vor patvov u pharqov ir phesin palat beren։

Galis en handesov jaghaci drany kangnum։ Jaghacpani qurqy hanum, tagavori shorery hagcnum, nstecnum en nzhuyg dziun։ Shrjapatvac mecamecnerov, arjevic dziavorner, etevic dziavorner, espes handesov berum en tagavori palaty։ Ir orum palat chtesac jaghacpan, shshklvac, berany bac min chors koghmn e nayum, min hagi shorerin e nayum, xlshkotum u: zarmanum։

— Es inchu chtesi nman des u den e nayum, aghves axper, — harcnum e tagavory։— Karces tun chlini tesac, shor chlini hagac։

— Che, dranic chi, — patasxanum e aghvesy։— Nayum e u hamematum ir unecaci het, te ir unecacy vortegh, es vortegh...

Nstum en tchashi։ Tesak tesak kerakurner en berum։ Jaghacpany chi imanum: vorin dzerq ta kam inchpes uti։

— Inchu chi utum, aghves axper, — harcnum e tagavory։

— Galu zhamanak tchamphin vor koghoptvecin, nra hamar mitq e anum։ Cheq karogh erevakayel, ter tagavor, te inchqan ban taran ev verjapes inch anpatvutyun er ed mer tagavori hamar։ Inchpes hac uti, — patasxanum e aghvesy harachanqov։

— Ban chka, dard mi ani, sireli phesa, ashxarhq e, edpes el kpataoph, — xndrum e tagavory։— Ayzhm harsaniq e, uraxananq, qef anenq։

U qef en anum, utum, xmum, acum, par gali, yotn or, yot gisher harsaniq anum։ Aghvesn el daonum e qavor։

Harsaniqic heto tagavory ir aghjkany mec bazhinq e tali u handesov tchampha dnum Chaxchax tagavori het։

— Kaceq, es araj gnam tuny patrastem, duq im etevic ekeq, — asum e qavor aghvesy u vaz tali։

Vaz e tali vaz, tesnum e mi dashtum mec naxir e aracum։

— Es um naxirn e։

Asum en.

— Shah-Mariny։

— Pa, Shah-Mari anuny el chtaq, vor tagavory nra vra barkacel e, zorqov im etevic galis e. vov nra anuny tvav: gluxy ktrel kta։ Vor harcni te umn e, aseq Chaxchax tagavoriny, te che: vayn ekel e dzez tarel։

Vaz e tali vaz, tesnum e vochxari hoty sarery brnel e։

— Es umn e։

— Shah-Mariny։

Hovivnerin el nuynn e asum։

Vaz e tali vaz, tesnum e yndardzak arter, hndzvornery mijin hndzum en։

— Es um artern en։

— Shah–Mariny։

Hndzvornerin el nuynn e patvirum։

Vaz e tali vaz, tesnum e anverj xotharqner։

— Es umn en։

— Shah-Mariny։

Xot haroghnerin el nuynn e asum։ Hasnum e Shah-Mari palatin։

— Shah-Mar, a Shah-Mar, — gorum e hervic vazelov։ Qu tuny chqandvi, miamit nstel es։ Tagavory qez vra barkacel e, mec zorqov galis e, vor qez spani, tun u teghd qandi, takn u vra ani, unecac-chunecacd el tagavorakan gri։ Mi angam qez mot mi varik em kerel, en aghuhacy chem moracel։ Vazeci, eka, vor qez imacnem։ Shut ara, glxid tchary tes, qani chi ekel։

— Inch anem, ur gnam, — harcnum e sarsaphac Shah–Mary u tesnum e, vor tchshmarit, hervic phoshi bardzracnelov galis e tagavory։

— Phaxi, shutov dzi nsti u phaxi, es erkric kori, el et chnayes։

Shah-Mary iskuyn nstum e ir lav dzin u phaxchum ed erkric։

Aghvesi etevic galis en harsanqavornery։ Galis en zurnov, tmbukov, ergov, zorqov hracan ardzakelov u aghmukov։

Galis en Chaxchax tagavorn u ir kiny voskezoc karqi mej, nranc arjevic u etevic: anhamar dziavorner։

Hasnum en mi dashti։ Tesnum en mec naxir e aracum։

— Es um naxirn e, — harcnum en dziavornery։

— Chaxchax tagavoriny, — patasxanum en naxrapannery։

Anc en kenum։ Hasnum en sarerin։ Tesnum en vochxari spitak hoty sarery brnel e։

— Es umn e, — harcnum en dziavornery։

— Chaxchax tagavoriny, — patasxanum en hovivnery։

Anc en kenum։ Hasnum en yndardzak arteri։

— Es um artern en։

— Chaxchax tagavoriny։

Hasnum en xotharqnerin։

— Es umn en։

— Chaxchax tagavoriny։

Amenqy mnacel en zarmacac, Chaxchax tagavorn inqn el qich e mnum xelqy trcni։

Espesov Aghvesi etevic galis en, hasnum Shah-Mari palatnerin։

Qavor aghvesn entegh arden ter e darel, kargadrutyunner e anum։ Yndunum e xnaminerin u noric sksum en qefy։

Yot or, yot gisher el estegh en qef anum u xnaminery veradarnum en irenc teghy։

Chaxchax tagavory, ir kinn u qavor Aghvesy aprum en Shah-Mari palatnerum։

Isk tagavoric vaxecac Shah-mary minchev esor el der gnum e։

CITY

Linum e, chi linum mi cit։

Mi angam es cti voty phush e mtnum։ Des e trchum, den e trchum, tesnum e: mi parav pheti e man gali, tonir vari, hac txi։ Asum e.

— Nani jan, nani, votis phushy hani, tonird vari, es el gnam qujuj anem, gluxs pahem։

Paravy phushy hanum e, toniry varum։ City gnum e, et gali, te: phushy et tur indz։

Paravn asum e.

— Phushy tonirn em gcel։

City kangnum e, te:

— Im phushy tur, te che des trchem, den trchem, loshikd arnem, durs trchem։

Paravy mi losh e tali։ City loshn arnum e trchum։ Gnum e tesnum: mi hoviv anhac katn e utum։ Asum e.

— Hoviv axper, katn inchu es. anhac utum։ Ay loshy ar, katni mej brdi, ker, es el gnam qujuj anem, gluxs pahem։

Gnum e, et gali, te: loshs tur։

Hovivn asum e.

— Kera։

— Che, — asum e, — im loshy tur, te che des trchem, den trchem, garnikd arnem, durs trchem։

Hovivy tcharahatac mi garn e tali։ Arnum e trchum։ Gnum e tesnum: mi tegh harsaniq en anum, msacu chunen, vor morten։ Asum e.

— Inch eq molorel։ A´y, im garn areq, morteceq, qef areq։ Es el gnam qujuj anem, gluxs plstem։

Gnum e, gali, te: im gary tveq։

Asum en.

— Mortel enq kerel, vorteghic tanq։

Sa kangnum e, te: che, im gary talis eq: tveq, te che: des trchem, den trchem, harsin arnem, durs trchem։

U harsin arnum e trchum։

Gnum e, gnum, gnum e tesnum: mi ashugh mi tchamphov gnum e։

Asum e.

— Ashugh axper, ar es harsin pahi qez mot։ Es el gnam qujuj anem, gluxs pahem։

Gnum e, et gali ashughi arajy ktrum, te: im harsy indz tur։

Ashughy asum e.

— Harsy gnac irenc tun։

Sa te: che, im harsy tur, te che: des trchem, den trchem, sazikd arnem durs trchem։

Ashughy sazy talis e iren։

Sazn arnum e, usy gcum, trchum, mi tegh nstum e, sksum e acel u tchytvytalov ergel.

Cyngly, myngly,
Phushik tvi, loshik ara,
Loshik tvi, garnik ara,
Garnik tvi, harsik ara,
Harsik tvi, sazik ara,
Sazik ara, ashugh dara,
Cyngly, myngly,
Civ, civ։

DzAXVoRD PhANVoSY

Zhamanakov mi aghqat mard e linum, anuny Phanos։ Inqy mi bari mard e linum, bayc inch gorc vor brnum e: dzax e gnum։ Dra hamar el anuny dnum en Dzaxord Phanos։ Unecac-chunecacy mi luc ezn e linum, mi sel u mi kacin։

Mi or eznery selum lcum e, kaciny arnum gnum antary pheti։ Antarum es Phanosy mitq e anum, te: mi ban vor cary ktreluc ety min el neghutyun petq e qashem: ahagin gerany getnic bardzracnem gcem seli mejy, aveli lav e: henc sely lcac berem cari takin kangnecnem, vor cary ktrem te che, ynkni mejy։

Asacn arac e։

Eznerov sely berum e mi mec cari nerqev kangnecnum, inqy ancnum e veri koghmy, kaciny qashum: trxk, ha trxk։ Shat e qashum te qich, ed el inqy kimana, cary tchrtchralov galis e zarkum, takovn anum sely jardum, eznern el hety։ Phanosy mnum e apshac kangnac։ Inch petq e ani։ Kaciny vercnum e u cocraky qorelov tchampha e ynknum depi tun։

Tchamphin mi ltchi aphov anc kenalis e linum։ Tesnum e mejy vayri bader en loghum։ Asum e: gluxy qary, cheghav cheghav, ari gone mi bad spanem, tanem tam knkans։ Asum e u kaciny pttum, shprtum depi badery, vor minn spani, badery tchghtchghalov crvum en, phaxchum en, vory eghegnutn e mtnum, vory trchum gnum, kacinn el ynknum e ltchi xor teghy, takn anum, korchum։ Phanosy mnum e ltchi aphin kangnac mitq anelis։ Inch ani, inch chani։ Shorery hanum e dnum ltchi aphin, inqy mtnum mejy, vor kaciny hani։ Gnum e, gnum, qani araj e gnum, jurn enqan xoranum e, tesnum e karogh e xeghdvel, et e darnum, durs gali։

Du mi asil: Phanosy vor litchn e mtnum u xory gnum, ed zhamanak ltchaphov mi anckenogh e linum, tesnum e estegh taphac shorer kan, eghegnuti mej xory gnacac Phanosin el chi nkatum, es shorery havaqum e, arnum gnum։

Phanosy ltchic durs e gali, tesnum shor chka։ Mnum e tklor kangnac։

Mitq e anum. «Inch anem, ter astvac, espes tklor ur gnam» ։

Spasum e minchev mutn ynkni։ Mtan het ver e kenum gnum gyughy։ Vor gyughin motenum e, asum e: espes tklor vor gnam mer tuny, tanyciq inch kasen։ Ari gnam axporics shor arnem hagnem: enpes gnam knkans mot։

Tchamphen crum e depi axpor tuny։

Do´ւ. mi asil: ed gisher el axpor mot mecarq ka, qefi el en taq zhamanakn e։ Dury cerp e anum, tesni vov ka, vov chka, hyureric miny karcum e, te shunn e, dzeri krcac voskory shprtum e depi dury, voskory dipchum e achqin, achqy hanum։

Phanosy cavic vayvay anelov et e darnum, shnern es dzeni vra ver en kenum, tesnum en, oho, mtnumy hres mi tklor oqmin, u chors koghmic vra en talis։ Shneri hachoci vra mardik durs en taphvum, tesnum en: mi tklor mard phaxac gnum e, shnery etevic։ Aranc erkar u barak mtacelu vtchrum en, vor ka te chka sa satana e։

Bavakan tegh ghychyghu talov, hayhoyelov, haray-hrocov ynknum en etevic, halacum, tanum gcum antarnery։

Shnern el etevicy mi tchury pokum en, u espes tklor, achqy hanac, kaghin talov: xeghtch Phanosy gnum e korchum։

Myus ory gyughum taracvum e, te hapa cheq asil: «Phanosy korel e։ Gnacel e antary pheti u et chi ekel» ։ Geghahavan havaqvum en gnum, gnum en antary man gali, seln u eznery gtnum en cari takin jardvac, inqy chka։

Des Phanos, den Phanos. harc u phordzov hagustn el gtnum en meki mot։

— Ay mard, es hagusty vorteghic e ynkel qez mot։

— Te: axper, es hagusty espes mi ltchi aphin ver acac er, havaqeci beri։

Gnum en ltchi chors koghmy pttum, kanchum: «Phanos, Phanos», Phanosy chka։

Vtchrum en vor Phanosy xeghdvel e։

Galis en zham u patarag en anum, qelexy talis։ Knikn el mi qich sug e anum, Phanosin govum, aphsosum, heto mi urish mard e uzum, hety psakvum gnum։

XELVoQN U HIMARY

Erku axper en linum, miny xeloq, myusy himar։ Xeloq axpery misht banecnum u charcharum e himarin։ Enqan charcharum e, vor himary husahatvum e, mi or el kangnum e, te:

— Axper, el chem uzum qez het kenam, bazhanvum em. im bazhiny tur, gnam jok aprem։

— Lav, — asum e xeloqy.— esor el du apranqy jury tar, es kery tam. erb jric beres, vor apranqy gomy mtni, indz, vory durs mna: qez։

Zhamanakn el linum e dzmer։

Himary hamadzaynum e։ Apranqy jurn e tanum et berum։ Dzmeova curt or, mrsac anasunner, henc taq gomi durn en hasnum te che: irar etevic ners en taphum։ Drany mnum e mi hivand qosot mozi: gerannerin qor anelis։ En e mnum himarin։

Es timary toky vizn e kapum, ir mozin tanum caxelu։

— A mozi, ari, hey, — kanchelov gnum e։

Mi hin averaki motic ancnelis el vor dzen e tali: a mozi, ari, hey... averaki ardzaganqy krknum e.

— Hey... himary kangnum e։

— Indz het es xosum, ha...

Averaky dzayn e talis.

— Ha...

— Mozin uzum es։

— Es...

— Qani manet ktas։

— Tas...

— Himi ktas, te che։

— Che...

— De eguc kgam, vorteghic vor e: tchari։

— Ari...

Himary hamadzaynum e u mozin caxvac hamarelov: averaki drany kapum e, shvshvacnelov veradarnum tun։

Myus ory aravoty vagh ver e kenum gnum phoghern arnelu։ Du mi asil: gishery gaylery mozin kerel en։ Gnum e tesnum: voskornery des u den crvac averaki arjev։

— Hy, — asum e, — mortel es kerel, ha։

— Ha...

— Chagh er, te che։

— Che։

Himary estegh vaxenum e, karcum e averaki mtqumy ka, vor ir phoghy chta։

— Ed im bany chi, — asum e, — arel es prcel, es im phoghi tern em, ber im phoghy: tasy manet deghin voski...

— Ski ...

Es el vor lsum e himary, barkanum e, dzeri phety et e tanum, tur te ktas, averaki xarxul paterin։ Min, erku zarkum e. pateric mi qani qar en ver ynknum։ Du mi asil: hnuc ed patum gandz e eghel pahac։ Qarery vor ver en ynknum: voskin taphum e hankarc arajy: lcvum։

— Ay edpes... bayc esqann inch em anum, tasy manet es part, im tasy manety tur, mnacacy qu phoghn e, ynchis e petq...

Mi voski e vercnum, gali tun։

— Hy, mozid caxecir, — cicaghelov harcnum e xeloq axpery։

— Caxeci։

— Um vra։

— Averaki։

— Heto, phogh tvav։

— Iharke tvav։ Der cher uzum ta, ama dzeris phetovy vor mi qani hascri, inch uner: arajis phrec։ Im tasy manety ver kala, mnacacn irenn er, henc togheci enpes phrvac։

Asum e u voskin hanum cuyc talis։

— Ed vortegh e, — achqery chors e anum xeloq axpery։

— e´h, cuyc chem tal, du achqacak es, enqan khavaqes, shalaks ktas, vor mejqs kkotri։

Xeloqy erdvum e, vor menak inqy kshalaki, miayn te teghy cuyc ta։

— Ber, — asum e, — dzerind el indz tur, mnacaci teghn el cuyc tur, vor es tesnem tklor es, qez hamar nor shorer arnem։

Himary nor shoreri anuny vor lsum e: dzerinn el e talis axpory, tanum e mnacaci teghn el cuyc tali։ Xeloqy voskin havaqum e, berum tun, harstanum, bayc axpor hamar nor shorer chi arnum։

Es himary asum e, asum e, vor tesnum e chi linum, gnum e datavori mot gangat։

— Paron datavor, — asum e, — es mi mozi unei, tara averaki vra caxeci...

— Heriq e, heriq, — yndhatum e datavory.— es himary vorteghic ekav, vonc te mozin averaki vra caxeci...— vren cicaghum e u durs anum։

Gnum e urishnerin gangatvum, nranq el en vren cicaghum։

U asum en, minchev esor el xeghtch himary kisamerk man e gali, patahoghin gangatvum, bayc voch voq chi havatum, amenqn el cicaghum en vren, isk xeloq axpern el cicaghum e amenqi het։

ANXELQ HIMARY

Zhamanakov mi aghqat mard kar. vorqan ashxatum er, vorqan charcharvum er, dardzyal mievnuyn aghqatn er mnum։

Husahatvac mi or na ver kacav, te: petq e gnam gtnem astcun, tesnem es erb petq e prcnem ays aghqatutyunic u indz hamar mi ban xndrem։

Tchanaparhin mi gayl patahec.

— Araj bari, mard-axper, ur es gnum, — harcrec gayly։

«Gnum em astcu mot, — patasxanec aghqaty, — dard unem aselu» ։

— De vor gnas astcu mot, — xndrec gayly, — asa mi sovac gayl ka, gisher-cerek man e galis sar u dzor, utelu ban chi gtnum, asa minchev erb petq e sovac mna. vor steghcel es: inchu ches kerakur hascnum։

«Lav», — asac mardn u sharunakec tchanaparhy։ Shat gnac te qich, patahec mi sirun sojka։

— Ur es gnum, axper, — harcrec aghjiky։

«Gnum em astcu mot» ։

— Erb vor astcun tesnes, — aghachec sirun aghjiky, — asa ayspisi mi aghjik ka: jahel, aroghj, harust, bayc chi karoghanum uraxanal, baxtavor zgal iran, inch piti lini nra tchary։

«Kasem», — xostacav tchamphordn u gnac, patahec mi cari, vor teev jraphin er kangnac, bayc chor er։

— Ur es gnum, ay tchamphord, — harcrec chor cary։ «Gnum em astcu mot» ։

— De kangnir, mi erku xosq el es apsprem, — xndrec chor cary, — astcun, kases, ays inch ban e, busel em ays parz jri aphin, bayc amar-dzmer chor em mnum, erb petq e es el kanachem։

Ays el lsec aghqatn u sharunakec tchanaparhy։

Aynqan gnac minchev, gtav astcun։ Mi bardzr zhayri tak, mejqy zhayrin dem tvac, alevor mardu kerparanqov nstac er astvacy։

«Bari or», — asac aghqatn u kangnec astcu arajin։

— Barov ekar, — patasxanec astvac, — inch es uzum։

«En em uzum, vor amen mardi el havasar achqov mtik anes, mekin avar chanes, myusin xavar, es aynqan em tanjvum, ashxatum em, el chem karoghanum kusht phorov hac gtnem, isk shatery, vor im kesi chaph el chen ashxatum, harust u hangist aprum en» ։

— De gna, himi kharstanas, qo baxty tveci, gna vayelir, -asac astvac։

«El ban unem aselu, ter», — asac aghqatn u patmec sovac gayli, sirun aghjka u chor cari apspranqy։

Astvac bolori patasxany tvec, ev aghqaty shnorhakalutyun arav u heracav։

Veradardzin patahec chor carin։

— Indz hamar inch asac astvac — harcrec chor cary։ «Asac, qo takin voski ka. minchev ayd voskin chhanen, vor armatnerd hoghin hasni, du ches kanachil», — patmec mardy։

— El ur es gnum, ari voskin hanir eli, ham qez ogut klini, ham indz, du kharstanas, es el kkanachem։

«Che, es zhamanak chunem, shtapum em, — patasxanec aghqaty, — astvac indz baxt tvec, es shutov petq e gnam im baxty gtnem, vayelem», — asac u gnac։

Heto sirun aghjiky patahec u tchamphordi arajy ktrec.

— Inch lur berir indz hamar։

«Astvac asac: du piti qez hamar mi mterim kyanqi ynker gtnes, ayn zhamanak el txur ches linil, urax u erjanik klines» ։

— De vor aydpes e, ari du eghir im kyanqi mterim ynkery, — taxandzec aghjiky tchamphordin։

«Che, es qez ynkerakcelu zhamanak chunem, astvac indz baxt e tvel, petq e gnam im baxty gtnem, vayelem», — asac aghqatn u heracav։

Tchanaparhin spasum er sovac gayly, hervic henc vor tesav tchamphordin, vazec arajy ktrec։

— Hy, astvac inch asac։

«Axper, astcu mot gnalis qezanic heto mi sirun aghjik u mi chor car el patahecin, aghjikn apsprec, te inchu inqy chi karoghanum uraxanal, carn el te: inchu e garun, amar chor։ Astcun patmeci, asac: aghjkann asa iran hamar mi kyanqi ynker gtni: kbaxtavorvi, carin el asa, qo takin voski ka, petq e ayd voskin hanen, armatnerd hoghin hasnen, vor kanaches։ Eka iranc patmeci astcu xosqery, carn asac, de ari, hanir voskin tar, aghjikn el te: es henc qez em yntrum indz ynker։ Asaci, che, axper, chem karogh, astvac indz baxt e tvel, petq e gnam im baxty gtnem, vayelem» ։

— Isk indz hamar inch asac astvac, — harcrec sovac gayly։

«Qez hamar el asac: sovac man kgas: minchev mi anxelq mard kgtnes, kutes, kkshtanas» ։

— El qezanic anxelq mard vorteghic gtnem, vor utem, — asac gayln u kerav anxelq aghqatin։

PVoChAT AGhVESY

Linum e, chi linum: mi parav։ Es paravn ir ecy ktum e, katy ver e dnum, gnum e cax u phet beri, vor krak ani, katn ephi;

Mi aghves galis e, gluxy koxum katni amany, katn utum.

Paravy vra e hasnum, caqatov talis e, aghvesi pochy ktrum։

Pochat aghvesy phaxchum e, gnum e mi qari vra kangnum e u espes xndrum.

— Tatik, tatik, pochs tur, kcem-kcmcem, gnam ynkerneris hasnem, vor indz chasen: pochat aghves, vortegh eir։

Paravn asum e.

— De gna im katy ber։

Aghvesy gnum e kovi mot։

— Kovik, kovik, kat tur indz, katy tanem paravin tam, paravy pochs ta, kcem-kcmcem, gnam ynkerneris hasnem, vor indz chasen: pochat aghves, vortegh eir։

Kovn asum e.

— De gna indz hamar xot ber։ Aghvesy gnum e arti mot։

— Artik, artik, xot tur indz, xoty tanem kovin tam, kovy indz kat ta, katy tanem paravin tam, paravy pochs ta, kcem-kcmcem, gnam ynkerneris hasnem, vor indz chasen: pochat aghves, vortegh eir։ Artn asum e.

— De gna indz hamar jur ber։

Aghvesy gnum e aghbyuri mot։

— Aghbyur, aghbyur, jur tur indz, jury tanem artin tam, arty indz xot ta, xoty tanem kovin tam, kovy indz kat ta, katy tanem paravin tam, paravy pochs ta, kcem-kcmcem, gnam ynkerneris hasnem, vor indz chasen: pochat aghves, vortegh eir։

Aghbyurn asum e.

— De gna kuzh ber։

Aghvesy gnum e aghjka mot։

— Aghjik, aghjik, kuzhd tur, kuzhy tanem aghbyurin tam, aghbyury indz jur ta, jury tanem artin tam, arty indz xot ta, xoty tanem kovin tam, kovy indz kat ta, katy tanem paravin tam, paravy pochs ta, kcem-kcmcem, gnam ynkerneris hasnem, vor indz chasen: pochat aghves, vortegh eir։

Aghjikn asum e.

— De gna ulunq ber indz hamar։

Aghvesy gnum e charchu mot։

— Charchi, charchi, ulunq tur, ulunqy tanem aghjkan tam, aghjiky indz kuzh ta, kuzhy tanem aghbyurin tam, aghbyury indz jur ta, jury tanem artin tam, arty indz xot ta, xoty tanem kovin tam, kovy indz kat ta, katy tanem paravin tam, paravy pochs ta, kcem-kcmcem, gnam ynkerneris hasnem, vor indz chasen: pochat aghves, vortegh eir։

Charchin asum e.

— De gna indz hamar dzu ber։

Aghvesy gnum e havi mot։

— Havik, havik, dzu-dzu tur, dzu-dzun tanem charchun tam, charchin indz ulunq ta, ulunqy tanem aghjkan tam, aghjikn indz kuzh ta. kuzhy tanem aghbyurin tam, aghbyury indz shur ta. jury tanem artin tam, arty indz xot ta. xoty tanem kovin tam, kovy indz kat ta. katy tanem paravin tam, paravy pochs ta, kcem-kcmcem, gnam ynkerneris hasnem, vor indz chasen: pochat aghves, vortegh eir։

Havn asum e.

— De gna indz hamar kut ber։

Aghvesy gnum e kalvori mot։

— Kalvor, kalvor, kut tur indz, kuty tanem havin tam. havy indz dzu ta, dzun tanem charchun tam, charchin indz ulunq ta, ulunqy tanem aghjkan tam, aghjikn indz kuzh ta, kuzhy tanem aghbyurin tam, aghbyury indz jur ta, jury tanem artin tam, arty indz xot ta, xoty tanem kovin tam, kovy indz kat ta, katy tanem paravin tam, paravy pochs ta. kcem-kcmcem, gnam ynkerneris hasnem, vor indz chasen: pochat aghves, vortegh eir։

Kalvori meghqy galis e. mi bur kut e talis։ Aghvesy kuty tanum e havin, havy dzu e tali, dzun tanum e charchun, charchin ulunq e tali, ulunqy tanum e aghjkan, aghjiky kuzh e tali, kuzhy tanum e aghbyurin, aghbyury jur e tali, jury tanum e artin, arty xot e tali, xoty tanum e kovin, kovy kat e tali, katy tanum e tali paravin, paravy pochy talis e iren, kcum e, kcmcum, vazum e gnum, ir ynkernerin hasnum։

ANHAGhT AQLVoRY

Linum e, chi linum: mi aqlor e linum։

Es aqlory qujuj anelis mi voski e gtnum։

Kturn e bardzranum, dzen e tali.

— Cughrughu, phogh em gtel...

Tagavory lsum e, ir nazir-vezirin hramayum e: gnan xlen beren։

Nazir-veziry gnum en: xlum berum։ Aqlory kanchum e.

— Cughrughu, tagavorn indzanov aprec... Tagavory voskin et talis e ir nazir-vezirin, asum e.

— Et tareq iren tveq, te che ashxarhqovy min kxaytaraki mez ed anpitany...

Nazir-veziry voskin tanum en et talis aqlorin։ Aqlorn el kturn e bardzranum.

— Cughrughu, tagavorn indzanic vaxec... Tagavory barkanum e, ir nazir-vezirin hramayum e

— Gnaceq, — asum e, — brneceq ed srikayin, gluxy ktreceq, epheceq, bereq utem, prcnem dranic։

Nazir-veziry gnum en aqlorin brnum, vor tanen։ Tanelis kanchum e.

— Cughrughu, tagavorn indz hyur e kanchel...

Tanum en mortum, pghindzn en koxum, vor ephen, dzen e tali.

— Cughrughu, tagavorn indz taq-taq baghniq e ghrkel... Ephum en berum tagavori arajn en dnum, kanchum e.

— Tagavori het seghan em nstel, cughrughu... Tagavory shtapov vercnum e kul tali։ Kokordov gnalis kanchum e.

— Ned-negh phoghocnerov anc em kenum, cughrughu... Tagavory vor tesnum e: kul tvec, el chi dzeny ktrum, ir nazir-vezirin hramayum e turnery hanac patrast kenan, vor min el dzen aci: zarken։

Nazir-veziry trery hanac: patrast kangnum en miny es koghmy, myusy en։

Aqlory vor tagavori phorn e hasnum, dzen e tali.

— Luys ashxarhqumn ei, mut teghn em ynkel, cughrughu...

— Zarkeq...— hramayum e tagavory։ Nazir-veziry zarkum en, talis en tagavori phory patrum։

Aqlory durs e prcnum, phaxchum e, kter cerin kangnum dzen tali.

— Cughrughu...

Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6267 | 0
02:40, 11.05.2020
6876 | 0
01:54, 29.11.2019
12430 | 0
05:28, 08.01.2018
12406 | 0
03:29, 22.12.2017
13090 | 0
01:01, 08.12.2017
29969 | 0
16:32, 06.12.2017
11544 | 0
16:11, 06.12.2017
16347 | 0
02:42, 05.09.2017
17577 | 0
23:45, 27.08.2017
21719 | 0
12:47, 25.04.2024 - Hamlet Meliqyan
99 | 0
08:43, 25.04.2024 - Tereza Mikaelyan
90 | 0
08:51, 25.04.2024 - Tereza Mikaelyan
84 | 0
09:55, 25.04.2024 - Hovhannes
62 | 0
depi ver