ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+8 °C, +6 °C ... +16 °C Vaghy:+20 °C
Hovhannes Tumanyan /Banasteghcutyunner
13:55, 26.10.2015
56445 | 0

Gutani ergy

Ari, gutan, vari, gutan,
Orn ekel e, tchash darel,
Ary shur tur, xophid ghurban,
Orhnyal e astvac, horovel:
Qashi, ezy, usid matagh,
Qashi, qashenq, var anenq.
Tchiptin ara, qyshi, hotagh,
Mer sev orin tchar anenq:
Partqatery gangat gynac,
Qyoxven kyga, kyceci,
Tertern orhnec, anvardz mynac,
Kybarkana, kanici:
En orn ekan tovji arin,
Hark en uzum terutyan.
Inch tam korin u begyarin...
Vari, vari, im gutan:
Dzerys pakas, uzhys hatac,
Hazar u mi cavi ter,
Indz en nayum merk u sovac
Mi tun liqy manukner:
Ari, gutan, vari, gutan,
Orn ekel e, tchash darel,
Ary shur tur, xophid ghurban,
Orhnyal e astvac, horovel:

1887

***

Amarva gishery gyughum

Lusynka gisher,
Erkinqy paycar,
Anhamar astgher
Colcylum en var:
Qynac e arden
Hovtum voghj gyughy,
Mytnac u lur e
Gyughacu hyughy:
Hognac gyughakan
Yntaniqn aha
Srahum, kalum,
Kam kytri vyra:
Erkynqi dimac
Gyrkvac en qynac,
Verevicn, ases,
zhyptum e astvac:

1887

***

Hin orhnutyun

Kanach, vitxari ynkuzenu tak,
Irenc hasaki kargov, calpatak,
Miasin bazmac,
Mi shyrjan kazmac,
Qef ein anum
Ev uraxanum
Mer hyska papern u mer hayrery:
Gyughi terery:
Menq, aruyg u zhir geghjuk manukner,
Ereq dasynker,
Nyranc arajin gylxabac kangnac,
Dzerqnerys xonarh syrtneris dyrac,
Zil, uzhegh dzaynov nyranc yspasum —
Tagh einq asum:
Erb zyvartadzayn mer ergy lyrec,
Myrayl tamaden bexern volorec,
Nyra het vercrin liq bazhaknery
Bolor mecery
U mez orhnecin. — «Apreq, erexeq,
Bayc mez pes chapreq...»:
Zhamanak ancav, nyranq el ancan,
Zyvart ergerys vyshtali dardzan.
Ev es hisheci mer ory lalis,
Te mez orhnelis
Inchu asacin. — «Apreq, erexeq,
Bayc mez pes chapreq...»
Xaghaghutyun dzez, mer anbaxt paper,
Dzez tanjogh cavy mez el e patel:
Ayzhym, tyxrutyan te qefi zhamin,
Menq el: orhnelis mer zavaknerin:
Dzer xosqn enq asum. — «Apreq, erexeq,
Bayc mez pes chapreq...»
1889

***

Eranutyun er xostacel huyss indz,
Bayc es chygta nran kyanqi mej,
Ev qajalervac patir xostmunqic,
Kyanqi dem izur vareci es vetch:


Karcum ei, te mardik anhamber
Uraxutyamb indz spasum ein,
Ev amen qaylum xghtchmtanq u ser
Mardoc srtery misht huzum ein:


Kartchatev cnorq, vor ancar arag,
Inchpes mi qami, aravel chynchin,
Ev aha ynkac ibre mi navak,
Vor kamer loghal avazi mijin:


Dun ancar, ayo, dardzyal ashxarhy
Karavarvum e yur orenqnerov,
Ev dimak arac mec barerary
Mardik e spanum gaghtni zenqerov:


Mahacu axtov varakvacn aha
Anaratutyan hagac verarku,
Ev xavaraser amboxy nra
Zazir gorcerin kangnac xnkarku.


Ev hazaravor anmegh hoginer
Halacvac en char krqeric ansandz,
Ev, i naxatins banakanutyan,
Ardar e miayn zoreghy mardkanc:


Aha getnaqarsh ev charaxndum
Xumberyn ansirt mard-hreshneri
Vxtum en anvax: hraparaknerum,
Ibrev arajnord mardoc mtqeri:


Aha, xndutyan dzayner en tndum,
Ibrev ardzaganq charutyan xosqi,
Inch en kamenum, el inch en xndrum
Patahsanery mardkayin azgi:


— Inch eq kamenum duq, mardik stor,
Mahy, korcanumn arzhanavori.
Ev ayd bolory miayn mi ktor
Haci hamar e. sakayn, vov giti,


Guce xavary dzez tvec pashton
Banakanutyan brnavorneri,
Ev duq, anmitner, amboghj mardkutyun:
Dzez havitenakan karcum eq geri:


Xeghtcher, nayeceq, aha dzer dimac,
Aranc nayelu dzer ktor hacin,
Banakanutyan zavaky kangnac,
Spasum e na mot lusabacin:


Eranutyun er xostacel huyss indz.
Sakayn chygta nran kyanqi mej.
Bayc chem vhatel. anspar mek ighdz
Der indz mghum e dep haraj anverj:


Haraj, krvelov, ev kyga mi or,
Vor kynkni nerkan vatshver, dazhan,
Nra averi vera pharavor
Apagan luso kykangni nshan:

1889

***

Verjin xosq

Heru, vov surb xaghaghutyan,
Menq qez hamar chunenq ankyun
Mer halacvac hayreniqum
Ev mer cavac srti xorqum:


Gna depi ayn lernery,
Ur vor hovivn u garnery
Apahov en pataroghic,
Menq azat chenq ah u doghic:


Gna, hangir ayn dashterum,
Ur vor irar el chen tirum
Eghbayr-mardik, ev herkelov
Qez orhnum en surb ergerov:


Gna depi eranavet
Ayn vayrery, ur kyanqi het
Xagh chen anum zvartchutyan
Kam heshtutyan hamar miayn:


Isk menq cavov lecun srtov
Ankarogh enq misht anvrdov
Ev qrderi lucy tanel,
Ev qez orhnel, pharabanel:


Heru, vov surb xaghaghutyun,
Menq qez, ibrev mi lok anun,
Eranutyamb misht hishelov
Piti krvenq mercnogh srov:
Dektember.
1889

***

Es nayum em. im arjev
Aha tiroj ashxarqy.
Berri dashtery minchev
Heru leranc ayn sharqy


Laynardzak, dalaragegh
Taracvum en ev korchum
Mshushi mej, isk ayntegh
Tchox antarn e kanachum:


Ur vor azat shrjelov
Aprum en ere, gazan,
Ev trchunqy tchaxrelov
Erg en asum gohutyan:


Aha, shqegh dashti mijov
Galarvum e ev ancnum
Handart gety mrmunjov.
Heru, heru e gnum:


Nra dalar apherum
Miny hazar e berum.
Sakayn aha, myus koghmum
Kapuyt covn e meghm cphum:


Inchqan tchox e, hrashali
Ays ashxarhy layn, ardzak,
Amen mi shunch achqy li
Kapri aystegh hamardzak:


Es nayum em, ev mi mitq
Hghanum e indzanum.
Inchu hamar en mardik
Irar zrkum, spanum:

1889

***

Mankutyun

Erb vor garshelov tesnum em shurjs
Molegnac kyanqi patkery cavot,
Hatchax, mankutyan, xrovac hogus
Nerkayanum es inchpes aravot:


Ev mankan nman artasvum em es,
Erb ays orerum, charutyamb lcvac,
Qez, surb mankutyan, hishum em inchpes
Erazi tesilq anhet chyqacac:


Inchpes arevi tchatchanchy verjin
Trchum e hankarc, tirum e xavar,
Aynpes shoghacir ev ancar krkin,
Mnaci anzor, coph kyanqin avar:


Te hnar liner mi angam dardzyal
Darnal qo girky... ax, inch em asum,
Ayd anhnar e. — arden handerdzyal
Kyanqi tchamphan e im arjev bacvum:


Bayc minchev ayntegh, soskali ughi,
Aha brnutyun, pativ anargac,
Aha harachanq, artasuq aghi,
Aha sev naxandz ev ser sakarkac...


Kymernem ev es ays caveri tak
Indz het tanelov shat ighdz u phaphag,
Isk ays ashxarhic ev voch mi psak —
Miayn qo anmegh, qo surb hishatak:


Mi txratesil guce gerezman
Ancvorakanic xndre mi beran
Voghormi asel... vov gite, ev ayn
Kylini ardyoq, kynayen noran...
1889

***

Nerir, vov kuys, vor huzeci
Xaghagh kurcqd kusakan,
Meghsot srtov es chuzeci
Korcanel qo apagan:


Ayn mi anmegh xagh er, hogis,
Patanekan hasaki,
Vor ancnelov pattchar dardzav
Qo achqerid arcunqi:


Es gushakel chykaraci
Kyanqi vtchirn anardar,
Angitutyamb es haruci
Ayd photorikn andadar:


Nerir, vov kuys, burn ermunqin
Patanekan krqeri,
Nerir, hogis, vor matnecin
Qnqush sirtd vshteri:
1889

***

Naxerganq

Lerner, nershynchvac dardzyal dzezanov,
Tyndum e hogis ashxuzhov lycvac,
Ev jerm yghdzerys, baxtic halacvac,
Dzez mot en tyrchum haxurn eramov:


Dzez, dzez verystin, ampamac lerner,
Kyanqi txrutyan amperi takic
Es dzayn em talis u canrataxic
Hogus dzaynery dzez berum nyver:


Qez mot em galis, im hin trtmutyun,
Vehaphar dayak manuk oreris,
Aynzham el, cheir indz hangist talis:
Syrtis akanjin xoselov taqun...


Vov, vor kanchum es gisher u cerek
Hazar caverov, hazar dzeverov,
Vogevorutyan hyzor teverov
Qez mot em galis, hayreniq im heg:


Galis em, bayc voch urax ergerov
Qo caghiknerin caghik avelcnem,
Ayl darn hecutyan harachanqnerov
Ed andyndaxor dzoreryd lycnem:


Dzorer, ay dzorer, sev, laynaberan,
Syrtis es xorunk verqeri nyman.
Astcu harvaci hetqern eq duq el,
Qez mot em galis, uzum em ergel:


Duq el xoseceq, duq el patmeceq,
Dzer andundnerov ekeq chaphveceq,
Duq el eq, tesnem, enqan mec u xor,
Inchqan im hogu taxicn ahavor...
1890

***

Ayd inch srtamash txrutyun e qez
Patel, hayreni geghecik ashxarh.
Minchev erb piti charcharves aydpes
Tarapanqnerov, aranc mxitar...


Im hayreniqs txur e, txur...
Ur achq em dardznum: txur averak,
Amen tegh miayn, miayn cavalur
Hecutyan dzayner, erkchot aghaghak:


Te erkragorcn e horovel kanchum,
Te mayry vordun ororq e asum,
Te hovivn iran sringy hnchum,
Mi husaktur harach em lsum:


Ashxarhic, marduc huysery ktrac
Gangatvum e na ev cavic tnqum,
Kyanqicy zzvac, sakayn der chaprac,
Hangist e xndrum heru, erknqum...


Mite trtmutyan taxicyn aydpes
Xeghdec nra mej aprelu huysy.
Mite aylevs na che ergelu
Iran paperi ergac xraxuysy:


Minchev erb piti mardik kataghi
Arcunqovn hayi keracy trjen,
Ev erkar piti merelataghi
Tagherov agah cerberner shrjen...


Mite derevs ansirt hagary
Ayn averakac vera pit ishxe,
Anarge, pghce mer surb tatchary,
Anarzhannerin shnorhner bashxe...


Ev charagushak mtqerov huzvac
Qashvum, mtnum em mi xaghagh ankyun.
Ev erkar ansharzh u xorasuzvac
Hacum em nra caverum anhun:


Aveli xory, aveli heru
Mitqs indz arnum, trcnum, tanum e.
Trchum e hankarc mi canr harachanq,
Ev sirts karces hangstanum e:
1890

***

Ete im verjin hayacqy mna
Qo demqid vera txur, vshtahar,
Tesnem artasuqd u sirts imana,
Vor srtanc es du kocum indz hamar.


Ete gitenam, irav piti du
Indzanic heto caves im mahov, -
Erdvum em sirov, aranc cavelu
Kymernem es ayd husov apahov:


Ev erb kylsem im gerezmanic
U kytchanachem qo hekekanqy,
Kymxitarvim, vor sirum es indz,
Vor qaghcyr er qez hamar im kyanqy:
Aprili 1.
1890

***

Panduxtn ergec otar erkrum
Ev srtabek hogvoc qashec,
Erb vor txur yur ergerum
Ancac urax orern hishec:


Marmnov tkar, hogov txur
Shurjy nayec, meky chykar,
Vor tar get mi bazhak curt jur, —
Voghbac panduxtn anmxitar:


Ev na xndrec anzhamanak
Hangstutyan lur gerezman,
Anhuys ergec verjin nvag, —
«Ari, charqash kyanqis vaxtchan.


El uyzh chyka. — baryav mnaq,
Duq sev orer pandxtutyan,
Dun, hayrakan heru tnak,
Ev erazner patanekan:


Isk dun ari, qaghcr hishatak,
Korcrac siro, vayelchutyan,
Ari indz het ibrev sphophanq
Gerezmanis lur txrutyan»:


Merav panduxtn. baryav mnaq...
Giteq, vorqan dzeznic taqun
Xeghtchy hecec, voghbac menak...
Get voghormi tveq hogun:
Aprili 2.
1890

***

Mi voronir: mi zhamanak
Arhamarhacd: ays kyrcqi tak,
Harachanqov durs tyrav na
U datark e teghy hima...


El mi kanchir, mi lar izur.
Qo arcunqic miayn tyxur
Hin-hin husher piti zarten,
Ev inch ogut... ush e arden...
Aprili 21.
1890

***

Shateri nman na el xeghdvecav.
Phoqrogutyann eq parsavum nra:
Lreceq, eghbarq, inch giteq, inch cav
Arajnordec ayn mardun depi mah:


Teseq, ays xeghtchy txur, glxakor,
Molor shrjum e sgvori nman.
Bayc nra masin mi dateq, erb vor
Chgiteq inchn e koracrel nran:


Aha, varum en myusin patzharan,
O, mi anvaneq nran charagorc.
Inch giteq, guce mi mitq erknarzhan
Ays orin matnec ayd mardun anphordz:


Ev duq inch giteq, te ergichn urax,
Vor dzez hamar misht erger e ergum,
Qarasirt mardkanc caghranqic cackac
Inch caver uni yur srti xorqum:
Aprili 22.
1890

***

Xorhrdacutyun

Vorn e draxty, — vayrn eranavet,
Ur piti aprem gerezmanic et.
Mite mardkayin tarapac kyanqy
Chysteghcec ayn sut mxitaranqy.
Ev mite nora mahic sarsaphac
Agahutyuny che iran xabac...
Sakayn bari e. — mi tanjvac ardar,
Kam iran ardar hamarogh mi char
Erkrayin kyanqi verjin vayrkyanin
Hangist u xaghagh kavande hogin,
Hamadzayn iran tchashaki, kamqi,
Vayelqn hishelov xostacyal kyanqi.
Ev aha miak, bayc mec oguty,
Vor mardkutyany tvec ays suty:
Ays e mer kyanqy. — lok xabeutyun.
Voh, mite ev es, inchpes mi hnchyun,
Ays im huyseris, dzgtumneris het
Piti meranim, chqanam anhet...
Che, sireli e xostumn erknqi —
Huysn haverzhakan, anvaxtchan kyanqi.
Heru indzanic, hogemash kaskac,
Voghjuyn qez, voghjuyn, vov kyanqi astvac.
Ari, haytnvir, nshkahir mahu
Tarakusanac tagnapn aharku
Ev kuyr havatov zoracru hogis —
Anmahutyun tur lqacac kyanqis...
Bayc inchpes piti kyanq arnem krkin,
Ardyoq lusakazm, annyut, anmarmin
Piti savarnem ancayr eterqum,
Te ibrev mi hunch shrjem ashxarqum,
Te anphuyt, angorc tapharem piti
Mardoc achqerin antesaneli,
Te amperi mej piti es hangchem
Ev votqis takic kaycakner ijnen...
O, nerir, astvac: cackaget, anhun,
Nerir mecamit, goroz patanun.
Annshan tchtchis charachar megha, –
Handugn xorhrdov xoramux egha,
Dzgteci parzel qo astvacayin
Anhasaneli, anmekin gaghtnin:
April.
1890

***

Margare

Erb vor vehutyan kniqy tchakatin
Ev tchshmartutyan surb patgamnerov
Na haytnvecav molar ashxarqin
Ev dardz qarozec hrataph lezvov,


Nra astvacayin dzaynic sarsaphac
Gisheratesil mardik huzvecin,
Iranc seghanic ver kacan harbac,
Molegnutyan mej aghaghakecin.


Vov es dun, ari, ays mer hancavor
Uraxutyany masnakic eghir,
Kam togh vayelenq mer kyanqn ancavor.
Te che: xist patzhi qareric phaxir:


Sakayn anvhat na haraj gnac
Anushadir yur andzi vnasin,
Molorutyuny nerelov mardkanc:
Hog tarav nranc phrkutyan masin:


Ev erb vor luso na jahy dzerqin
Motecav korstyan phosi ezerqin,
Aperaxt dzerqov amboxy xavar
Zarkec, xortakec jahy phrkarar:


zhamanak ancav. tshvar amboxin
Arden phordzanqy vra er hasac,
Erb ushqi ekav, vay tvec glxin. —
«Na margare er, na irav asac»:
Mayisi 1.
1890

***

Poetin

Mer ushqn inchu es kaxardum
Siro anhog ergerov,
Mer achqn inchu es du xabum
Cnorakan patkerov:


Ays orerum harkavor chen
Zbosanqner hogekan,
Nayir kyanqin, mez kanchum en
Mer eghbayrnern ognutyan:


Isk du, anphuyt mer tanjanqin,
Harvacnerin mer baxti,
Arbecnum es artun hogin
Qaghcyr tuynov heshtaxti:


Qo sirayin ergeri het,
Nayir, sug enq menq anum.
Bavakan e, kangnir, poet,
Kyanqi krvi sahmanum:


Ev taracir ajyd anzenq
Ynddem charin mahaber,
Menq el aynzham qez het kasenq
«Mnaq baryav, kuys ev ser»:

1890

***

Gisherayin arajin astghi dimac

Arevy trav. erkinq u erkir
Arav xavary girkn hamatarac.
Dun, phaylan astghik, dardzyal shoghacir,
Ardyoq ays gisher inch berir mardkanc:


Dun avetecir zhamy tesutyan
Ayn siratenchak siraharnerin.
Vor srtatroph anhamberutyamb
Spasum ein xaghagh gisherin:


Dun erevacir xavar erknqic...
O, na spasum er qo erevalun.
Aha husahat, zzvac yur kyanqic,
Xeghdvelu gnac mardkancic taqun:


Dun erevacir ev bazkatarac
Patrastvum e mekn aghotq anelu,
Ayninch, mi urishn yur zenqern arac:
Gnum e anmegh mard spanelu:


Isk mecatuny, xnjuyqic hognac,
Hangstanam e. ax, te na hisher,
Vor yur palati pati tak kangnac
Tshvarn otevan chuni ays gisher...


Dun, phaylun astghik, vor shoghshoghum es,
Inchpes siruhu trtrun tenchanq,
Amen gisher indz hamar berum es
Krqeri huzmunq ev hogu tanjanq:
Mayisi 12.
1890

***

Charamitnerin

Duq, mec hayreri ynkac zavakner,
Duq, vov strukner moli krqeri,
Duq, vov zexutyan xghtchali hyurer,
Vor shvayt kyanqin dardzel eq geri.


Duq, vor ynknum eq voch paterazmum
Tshnamu srov ev voch dzer mahov,
Vor eghbayradav zhoghov eq kazmum
Ev tesnogh achqic karcum apahov.


Duq, vor patrast eq anmeghin kapac
Seghanavori votqi tak zohel,
Vor avazaki arj sarsaphac,
Tchshmartutyunn eq uranum xosel.


Duq, vor uzum eq ashxarqin xabel,
Ev datastani araj doghalov
Giteq keghcavor artasuq taphel
Charutyamb lecun, hancavor srtov.


Duq, vor mardkeranc achqern eq kapum,
Vov spasavorner banti, xavari,
Vor harazati aryunn eq taphum
Ev dzer eghbor guyqn arnum avari.


Duq, vor ayrii darn artasuqov
Shaghaxeciq dzer seghani hacy,
Vor hpartacac anoren gorcqov
Harcanum eq te: ur e astvacy. —


Kyhasni na dzez, barkutyamb ardar
Arzhani mahov patuhaselu,
Ev vov piti dzez cuyc ta tchanaparh
Nora barkutyan patzhic phaxchelu:
Mayisi 20.
1890

***

Miamitnerin

Erani e dzez, vor cheq haskanum,
Te mardik inchu incher en anum,
Erani dzez, vor mardu cheq zrkum,
Ev voch dzez hasac harvacn eq zgum.
Erani dzez, vor vochinch chygiteq,
Vor hogov andorr, srtov hangist eq:
Hunisi 12.
1890

***

Voh, xnayeceq, mi hishecneq indz,
Te inchpes er na artasuq taphum,
Erb, arden xabvac nengavor xosqic,
Andznurac siruys el cher havatum:


Voh, mi heshtacneq, ayd xosqer en lok
Ev chen dardznelu korusts angin,
Antarber eq duq, der dzez anoghoq
Baxty che matnel siro vtangin:


Mi hishecneq, mi, te inchpes dazhan
Mardik iraric anjatecin mez,
Te vonc em aprum nranic bazhan...
Togheq indz hangist, — es goh em ayspes...


Voch, es chem karogh charcharvel anverj,
Uzum em xndal caveric heri,
Ev moracutyan aliqneri mej
Taghel hishatakn ancac oreri:
Hunisi 25.
1890

***

Voh, meghmacnel ches karogh dun
Sastkutyuny tanjanqis,
Ev hashvac en tuynov lecun
Sakav zhamery kyanqis.


Bayc tesnum es, es hangist em,
Mi lar ev dun, im angin, —
Qo artasuqn es karogh chem
Phoxarinel ays kyanqin.


O, gerutyunn es atum em,
Ev coph kyanqy heshtaser,
Ayzhm, aha, totaphum em
Nranc lucy mahaber.


Sakayn gites te aysqan
Inchn e tanjum indz ayspes —
Artasuqi ev trtmutyan
Hamar chei cnvac es.


— Es uzeci azat ergel
Ev orhnutyun, ev anec,
Sirov srtery borboqel,
Vor naxandzy bazhanec. —


Kyanqi aghmukn ev goyutyan:
Paterazmy tmardi
Argelecin liaberan
Ergel zeghmunqn im srti.


Es lreci. kataghutyamb
Sirts uzhgin trophec,
Vogevorvac ev hamardzak
Mta krvi asparez.


Bayc im xndrac ayn srbazan:
Krivy cher borboqvac,
Ur krvum en azatutyan,
Patvi hamar anargvac.


Anhavasar ev vaghazham
Krvum uzhers vatneci.
Haphshtakvac, hozharakam
Indz gerutyan matneci.


Voh, ches karogh mxitarel,
Hogis anchaph e trtum,
Achqs der nor em bac arel:
Gerezmans em nkatum:
Hulisi 5.
1890

***

Gisher

Ekav gishern: sphophanqy
Anmxitar syrteri,
Ev sareri kerparanqy
Phoxvec anezr stveri:


Haghtaharvac xorin qnic
Papandzvecin amen tegh,
Mutn u xavar horizonic
Cagec lusin pharahegh:


Ev erknqum bardzr kaxvac
Siphan sari katarin,
Munj nayum er na depi cac:
Txur nirhogh ashxarhin:


Nyra phaphuk, arcataher
Hov shoghery iranc het
Taphum ein hangstaber
Nirh u tmbir qaghcravet:


Sakayn gishern ayn heg erkrum
Hangstutyan phoxanak
Ah u sarsaph e misht berum,
Gaghtni harvac u tanjanq:

1890


Ax, es erani

Ax, es erani
Kaycak linei,
Vorot– tchaytyunov
Myrayl amperic
Zhaytqei ymbuso,
Zarkei uzhgin,
Patrei xavar
Kamary erkni,
Cuyc tayi mardun
Gaghtniqy verin,
Vor tesner: ayntegh
Inch ban ka ahegh,
Kam vov e nystac
Ev ur e astvac...
Hunvari 13.

1891

***
Ergchi vrezhy

Canyr hecutyan zhamanakneri
Ev tchynshumneri anyzga vordiq,
Kameca sirel, sakayn duq bari
Sirtys u hogis zayruytov lcriq:


Bayc dra hamar es aynpes kergem,
Vor ayd dzer sirty cavic patari,
Tyxur dzaynerov kytunavorem
Hangstutyuny galoc oreri:


Husahatutyan taxcali ergov
Leghi kydardznem dzer kyanqy bolor,
Ev duq kartasveq liacac achqov,
Xnjuyqneri mej nstac gylxakor:


Ev xist vrezhy zayracac ergchi
Dzez kyhetevi minchev gerezman,
Dzer sirty kayri, hogin kytanji...
Ev kytarapeq ayspes havityan:
Phetrvari 22.

1891

***
Kanch


Ete kas, astvac,
Ev ches steghcel
Artasuq u lac,
Hecel, anicel.
Te char naxandzi
Tuynov mahacu
Du ches varakel
Parzutyunn hogu.
Te du ches asel,
Vor kyanqy ayspes
Lini anaspar
Tanjanqi handes, —
Meghmacru mardkanc
Kirqn ambartavan,
Ete astvac es
Du xaghaghutyan:

Ter aragahas,
Astvac ardari,
Ur es, ete kas.
Es aghotq ari,
Bayc sracutyan
Aharku dzaynic
Xlacav iskuyn
Im aghotqn anbic.
Ev es, vayreni
Krqic kataghac,
Ambarishtneri
Qareric phaxac,
Qo anvan husov
Krveci erkar,
Parceca qeznov,
Sakayn du chekar:
El inchu em es
Taratum aysqan,
Ete astvac es
Du anmeghutyan:

Inchu takavin
Ches patzhum charin,
Uyzhd e pakasum,
Te chenq aghersum:
Inchu ches galis,
Ur es, ete kas,
Te du ches talis
Xeghtchin patuhas.
Te charagorcin
Du ches tvel sur,
Vor xaghagh hogin
Sarsaphi izur.
Te du chygites,
Vor aystegh, erkrum
Mardy zhpteres
Mard e gishatum.
De ari u tes,
Zarkir u shantir,
Ete astvac es
Du vyrezhxndir:
Phetrvar.

1891

***

Sireli ynker, shat vogevorvel,
Shat es harachel da nra masin,
Vor aysor hogus trichq e tvel,
Vor piti ergem es qo arajin.


Bayc es chem karogh aynpes harachel
Anzor barerov anvarzh togherum.
Ev aha, inch vor grchov nkarel,
Ayn em srtali qez nver berum.


Yndunir hogis. nra dzaynery
Guce akanjid harazat hnchen,
Hishecnen ancac oreri sery,
Ev qez qo sirac tanjanqov tanjen:
Marti 2.

1891

***

Patver

Vana banti xorqic elac harachanq,
Tchich, aghaghak brnabarvac aghjka,
Talanvaci lac u aghers, aghachanq
Te vor lseq, asaceq te: ban chyka:


Amboghj tarin aryun-qrtinq ashxatogh
Hay gyughacin te vor lini sovamer,
Kam husahat tanic korchi hoghic hogh,
Greceq te: sastik curt er ays dzmer:


Te krakvac hayoc gyughi bocerum
Vay kanchelov mardik ayrven kendani,
Havatacreq — xaghaghutyun e tirum,
Zhoghovurdy kyanqn orhnum e sultani:


Ban e, te vor (chi patahil ayd iski)
Nahatakvac hayin mi ban tanq, asen,
Duq haskacreq, ibrev canot ayd azgi,
Vor zhamy che, hayery der tyhas en:


Hayoc lezun Mesropn iran het tarav,
Isk krony mi aghand e zendakan...
Spaseceq, minchev vor mer srtacav
Xnamqi tak lusavorven, araj gan:
Marti 7.

1891

***


Nver An.Ab.-in

Norek garuny lernakan hayin
Tesav arapar otar ashxarqum,
Tesav molorvac mtqov txragin,
Ev ayspes xosac taxcali srtum.


«Hishum es, panduxt, qo hayreniqid
Tandzr antary, carery hska,
Chqnagh lernery ev caghkaphtit
Margagetiny, vor aystegh chyka.


Gochogh jrvezhy, vor voghoghelov
Ijnum e glxic mrayl zhayreri,
Zvart havqery, vor tchrvoghelov,
Mert xlacnum en aghmuky jri:


Erkri vayreni gegheckutyuny
Ev geghacicagh erkinqy anhun,
Nora pharahegh, pertch horizony
Vagh aravotyan, irikvan pahun...


Ev ayn bolory, vor toghel es du,
Vor aynqan phartam, aynqan sirun en...
O, mi artasvir, xortakvac mardu
Artasuqnery aystegh gin chunen:


Nranq ays otar u sarn ashxarqum
Kykorchen, inchpes katily jri,
Ev qo taxicy, dardzyal qo srtum,
Menak qo andzy piti tochori»:
Marti 24.

1891

***


N. N. — IN

Kyanqi hosanqn yar yntacqum
Mez motecrec mimyanc,
Bayc zgaci es im hogum
Henc nuyn zhamin mi kaskac:


Naxazgacumn indz chyxabec.–
Haytnvecar du shutov,
Ev menq ayzhm bazhanvac enq
Atelutyan andndov:


Arden canyr es tuzheci
Qez kanchelov «barekam»,
El mi janaq, phariseci,
Gravel sers myus angam:


Mi bardzracnir kenac bazhak,
Indz mi orhnir zhpteres,
El chi dardznil voch mi maghtanq
Im havaty depi qez:


Qo patkery im srti mej,
Nzoveli hishatak,
Amen angam zartecnum e
Burn casumn ev tanjanq:


Guce tesnes indz halacvac,
Ancavakic ev menak,
Tapharelis antun, anhac...
Sakayn, ev ayn zhamanak,


Anhnazand artasuqs
Kam harachanq mi tetev
Ete hankarc haytnen vishts
Akamayic qo arjev,


Du mi karcir, te qezanic
Karekcutyun em xndrum,
Aylev izur mi harcnir indz,
Te inch cav ka im srtum. —


Qo xosqern im txrutyany
Chen linelu mxitar,
Ev im srti gaghtnarany
Misht phakvac e qez hamar:


Erkinq, getinq togh mianan,
Kangni vka tiezerq —
Tvoghy hogus karoghutyan,
el chem siril qez erbeq:
Aprili 10.

1891

***

DERASAN ADAMYANI MAHY
«Mernel — qnel»
Hamlet

Vogevoroghn ynkav arden,
Ev lrecin nora het
Siro tanjanq, zayruyt u qen —
Lir, Otello ev Hamlet:


Merav — qnec, hangstacav.
Vorpes aghmuk kendanutyan,
Merelutyan mijic ancav
Ev chqacav havityan:


El chi lsvil nora dzayny
Imastnerov vogeshunch,
Haverzhacav astvacayiny,
Mnac diakn anmrunch:


Ev kyhangchi lur ev ansharzh
Derasany qari tak,
Bayc kpatmi qarn aparazh
Mrrkalic hishatak:


Ev aycelun piti kangne
Shirmi arjev pharagoch,
Srti xorqic bacakanche
Dzaynov hpart u doghdoj —
«Voskeracd hangist,
Annman artist»:
Hunisi 7.

1891
* * *
Te hognel es haghtaharvac
Kyanqi anverj hogserov,
Te tanjvum es arhamarhvac
Bocavarvogh qo sirov.


Te kyanqi mej mi char dipvac,
Mi amot e qez tchnshum,
Te charachar hisataphvac
Kyanqn atum es ev garshum,


Lav imacir, voghj anogut
Piti huzen mimiayn qez,
Mi sparir uzhy hogud
Mtacmunqov kartchates.


Hangist eghir, aghotq ara,
Anhishachar eghir misht,
Togh qo lacov churaxana
Qo tshnamin ambarisht:


Kyanqi cavy, baxti xaghy,
Atelutyunn anmyti,
Havatacir, erbeq charzhen
Vrdovmunqin qo srti:


Ev ayd sirty qez chi tvac
Vor du mashes amen or,
Ayntegh piti apri astvac,
Voch te caver noranor:
Hunis.

1891

***

Sarerum

Muty ijav, getinn arav
Qoshaqara sarerum,
Gagatneri tesqy korav
U xor taghvec xavarum:


Erkinqn ampac, txur u sev
Lac e linum mialar,
Heru, heru leran etev
Xaghum phaylakn andadar:


Aha phaylec ev motikic,
Lusaphaylec sar u dzor.
Volorvelov sari takic
Gety vazum e pyghtor:


Menak, anqun hovivn aha
Kangnac iren arxajum,
Artun achqov hyskum e na,
Goghic erkyugh e qashum:


Phaylakn aha phaylec kyrkin,
Nyra karmir lusi tak,
Binic heru, erevacin
Erku mardu kerparanq...


Ampy gorac u tyraqec,
Ev andzrevy sastkacav,
Hovivn «hey hey...» aghaghakec,
Shuny tevic ver kacav...


Hracannery vorotacin,
Vochxarn eghav canucir,
Havarn ynkav, voghj zartnecin...
Gishery mutn, aknakir...
Aprili 15,

1891

***

Xostovanutyun

Qo achqerum, vor phaylum e,
Hogus hurn e mshtavar,
Isk zhpitd, vor bacvum e, —
Srtis berkranqn anspar:


Erb vor hangchi hurn achqerid
Ev shyrtunqyd karkami,
Kymerani naev gerid...
Ev mez mi mah kytani:
Noyemberi 9.

1891

***

VoIru


Du es, im sirun.
Ayn chyqnagh urun,
Vor zyrkum e indz
Gishery qynic:


Du es gyrkabac
Haytnyvum hankarc,
Uzum es gyrkel,
U hankarc, mek el


Xavari mijum
Sahum es, korchum...
Du es cicaghov
Kam canot dzaynov


Mer sirac ergi:
Im lur senyaki
Motic heranum
Gisherva mytnum...


Asa, im sirun,
Du es ayn urun,
Vor zyrkum e indz
Gishery qynic...

1891


* * *
Sireli acher.
Vorpes mut gisher
Varvac astgherov,
Anmekin ahov
Cncum eq hogis,
Ev, mert nayelis,
Andimadreli
Hrapuranqov li
Sirts eq taphancum,
Bayc duq cheq xocum,
Ayl meghm, anvrdov,
Lur ayrvogh xandov
Grkum eq amur
Sirts andznatur
Ev tchmlum aynqan
Qaghcyr, dyurekan...
O, voch te pachel,
Ayl apshac pashtel
Dzez miayn kuzei,
Siratench srti
Jerm xosakicner, —
Sevorak acher:

1891


* * *
Husahatutyuny tirel e kyanqin.
Mardik txrutyamb tanjvum en aha,
Isk vogevoroghn ays canr zhamin
Lsel e arden, ev hivand e na:


Anzga mardik, dzer krcqic aydpes
Vogevorutyuny shut e heranum.
Inchu cheq hishum ayn mardun, vor dzez
Dzer tghmot kyanqic erkinq er tanum.
Qarasirt mardik, aysorvan hamar
El dzer achqerum arcunqner chykan,
Mite bolory qamel en ispar
«Anbaxt Hamlety», «Xelagar arqan» ...
Ayn artasuqy, sery, hrtchvanqy...
Mite dzer srtum bolory meran,
Mite cheq sirum bemi parcanqy,
O, na hivand e, hisheceq nran:

1891

***
Xeghtch Adamyan

Tchanachum ei es nran, ynker. —
Chaphazanc tchartar, hantcharegh mard er:
Ays shrtunqnery patmum ein indz
Lir tagavori, Hamleti srtic,
Ays achqern uzhegh hrov colanum —
Cicaghum ein, txrum, barkanum...
1891

***

Erb gisherayin
Mut horizonic
Arev kam lusin
Erevum en indz,
Im txur hogum
Cagum e voski
Tchatchanchy huso
Haratev kyanqi,
Ev mtacum em. —
Ashxarqy der ka,
Der or kytesnem...
Ev nshann aha:
Hrtchvum e hogis,
Ergum em zvart,
Ev zhptum en indz
Te astvac, te mard:


Astco tatcharum
Momy seghanic
Xndabuyr cxum,
Varvum e hangist.
Im mrayl hogum
Araqinutyan,
Tchshmarit kyanqi
Havitenakan
Luysy colanum,
Varvum e nuynpes.
Sytov meghmanum,
Aghotum em es:

Kuysi achqerin
Nayum em agah.
Tndum e hogis,
Doghum akama,
Ev kendanutyan
Axtery erum,
Axorzh ayrvum en
Im eraknerum.
Sirts anhangist
Paytum e karces,
Zgum em cav, visht...
Ev tanjvum em es.
Bayc ayn tanjanqy
Qaghcr e indz hamar,
Qan erkar kyanqy,
Aghotq phrkarar:
Hunvari 9.

1892

***
Romans

Erku achqov lalis er na.
Vtchit katilqn artosri
Taphvum ein krcqi vra
Sev achqeric ayn kusi:


Nurb shrtunqy ayrvum ein
Matagh srti krakic,
Ev hamardzak im arajin
Lalov patmum er na indz:


Es aknapish lsum ei
Ayn patkerov hiacac,
Ev hishum em mimiayn verji
Nra xosqern, vor asac:


«...Ax, chartasvel es chem karogh
Canr e aprel sirazurk...»,
Ev bardzradzayn hekekalov
Dardzyal taphec artasuq:
Hunvari 13.

1892

***
Qristosn anapatum

Anapati mej xavar u txur,
Crvac qareric mi qari vyra,
Glxakor nystac, mtaxoh u lur:
Ashxarhi masin mytacum er na:


Nra tchakaty mutn er aveli,
Qan anapaty gisherva mtnum,
Mtacum er na: ser — luys cavali
Mardkayin kyanqi mut anapatum:


Achqi arajev anc ein kenum
Syrov, aryunov xuzhaduzh azger,
Antchar u tykar lac ein linum
Aghqaty, ayrin u vorby anter...


Ev anapatum, mi qari vyra
Miaynak nystac mytacum er na...
Hunvari 18.

1892

***
Eraz

Gishern erazum halacum ein.
Phaxchum ei char tshnamineric.
Nranq xarnadzayn hetevum ein...
Doghum ein sirts u cnkners ahic:


Im arjev tesa yndardzak dghyak
Bardzyr paterov phoqrik cmakum.
Es ayntegh mta... anmard u datark
Ayn averaky indz huys er azdum...


Zguysh kuch ekac, shunchs pahelov
Es doghum ei mahvan sarsaphic,
Ev, zarhureli aghaghaknerov,
Charagorcnery motik ein indz:


Hankarc dghyaki im shurj taracvac
Gerezmanneric dzayner durs ekan,
Im hogun canot dzayner moracvac...
Ev es zorutyun ara gerbnakan:


Anarg taqstic durs tra iskuyn
Vorpes vrdovac vagry daranic,
Ev hardzakveci ynddem tshnamun, —
Zenqeri baxum... zarteca qnic:
Hunvari 20.

1892

***

Mutn er erkinqy, voch voq chytesav
Bnutyan gorcy gisherva mtnum,
Miayn aravot, erb vor lusacav,
Phaylum er coghy kanach dashterum:


Lur er poety, taxicy demqin,
Inch er mtacum: mardik chimacan.
Sakayn togherum, erb vor kardacin,
Zgayun srti arcunqy tesan:
1892

***

Aravot

Nver mer nor eritasardutyany

Srtamash taghtuk canyr gisheri...
Ahreli sarsaph gishakerneri...
Taranchum ei ev lalaharach
Mimiayn arevi luys ei xndrum,
Erb vor shoghacin mi qani tchatchanch
Mut horizoni mrayl amperum:


Aravotn aha, bacakancheci,
Ev tndac hogis, tetev shncheci...
Cankali kyanqi nshan aknerev. —
Patarvec aha tandzr xavary,
Ory bacvum e ev glxis verev
Sharagunel e erknakamary...
Marti 12.

1892

***

Im sery

Es sirel em vardy tyzhguyn
Siruc tanjvac ayteri,
Melamaghdzot xaghaghutyun
Zuyg sevorak achqeri:


Es pahel em srtis xorqum
Mi lur gaghtniq sirayin,
Ev ayn erbeq, voch mi ergum
Haytnelu chem ashxarhin:


Bayc ev pahel ankarogh em,
0, dyzhvar e hamberel,
Chasel: inchov baxtavor em,
Chasel: inchpes em sirel:
Marti 18.

1892

***
Hishi˜r ...

Yur char baxti tchankum brnvac
Na qezanic heru mnac. —
Sirec qez hervic
Zrkvac qo buyric,
Ev tanjvec taqun
Gishery anqun:


Nra sery mynac anhas,
Bayc anuny chymoranas, —
Pahir qo mytqum,
Hishir aghotqum.
Ev qo srtum na
Togh anmahana:
Marti 20.

1892
* * *

Indz mi xyndrir, es chem ergi
Im txrutyunn ahagin,
Aghekytur nyra dzaynic
Kyxortakvi qo hogin...
Voch, qez hamar ayspisi erg
Ergelu chem es erbeq:


Es ergeci sari vyra,
U choracan xot u vard.
Anapat e ayntegh hima,
Sev, amayi anapat...
Harachanqic ayrvac sarum
El caghik chi dalarum:


Buyr u zephyur es kuzei
Ev arshaluys voskevar,
Vor mi paycar erg hyusei
U ergei qez hamar...
Bayc im sirty byrnac en der
Hur harachanq, sev gisher:
Mart.

1892

***

KASKAC

Vov es, char vogi, du, vor im srtum
Ayspisi anxightch xosqer es kardum.
«Xghtchali, nuynisk ayn shyrtunqnery,
Vor hamburum es kaxardvac mtqov,
Gaghtni caghrum en qo anbic sery,
Vor phayphayum es aydqan xnamqov...»:
Aprili 13.

1892

Poetin

Mer ushqn inchu es kaxardum
Siro anhog ergerov,
Mer achqn inchu es du xabum
Cnorakan patkerov:


Ays orerum harkavor chen
Zbosanqner hogekan,
Nayir kyanqin, mez kanchum en
Mer eghbayrnern ognutyan:


Isk du, anphuyt mer tanjanqin,
Harvacnerin mer baxti,
Arbecnum es artun hogin
Qaghcyr tuynov heshtaxti:


Qo sirayin ergeri het,
Nayir, sug enq menq anum.
Bavakan e, kangnir, poet,
Kyanqi krvi sahmanum:


Ev taracir ajyd anzenq
Ynddem charin mahaber,
Menq el aynzham qez het kasenq
«Mnaq baryav, kuys ev ser»:

1893


* * *
Es visht unem: berac erkric hayreni,
Nranov en im ergery kendani,
Nranov e im qnary parcenum,
Nranov em es tev arnum, bardzranum...
Ev cheq karogh duq haskanal bnavin —
Inch sirov em es handipum ayn cavin:


Ev dzer urax xnjuyqneri zhamanak
Dzerqis brnac kenac ginov li bazhak
Es lalis em, teev duq cheq nkatum,
Im arcunqy srtis mijin e katum,
Isk im ergy... duq cheq lsum, te inchpes,
«Im hayreniq, im hayreniq» harachum e aghekez:

1894

***

Nor tari

Du el ari,
Norek tari,
Gylxis veric
Ancir — gyna,
Inchpes mi or
Tetevasah,
Vor arevi
Var zhypitov.
Hoghm u shanti
Sarn aghmukov
Anc e kenum
Caghki veric.
Isk na hovtum,
Ir husalic
Achqy verev,
Phoqrik, chynchin,
Cncum e kam
Mot e verjin...
Es el enpes.
Norek tari,
Mi xot, mi buys
Voch aveli:
Mi erkir e
Tvel mez kyanq,
Mi erkinq e
Pahel ir tak.
Ev geghecik,
Phartam, hypart
Mi xot, caghik,
Kam te mi mard...
Menak irar
Chenq haskanum,
Bayc aprum enq
Mi sahmanum,
Mi tchamphov el
Piti gynanq,
Kyrkin dzulvenq
Mi hogh darnanq,
Anhet, antes
Korchenq, inchpes
Jok hynchyunner
Mi mec ergi, –
Lok hyulener
Tiezerqi:

1894

***
Es asaci...

Es asaci. — du caghkum es,
Vorpes shyqegh mi garun,
Ev bolory, inch vor unes,
Kyanq e tovich u sirun...
Miayn, aphsos, sirtd e merac,
Menak na e chor qeznum...
Na harachec ev indz asac.
— Menak sirts ches tesnum:
Noyemberi 5.

1894

***


Mi harachanq

Ayvazovsku «Sev covi aphery»
nkari arjev

Es tesa hska
Taghandi mi gorc:
Anhasht Pontosi
Aphern alekoc.
Tesa covaphnya
Zhayrery mec-mec,
Tesa, hiaca,
Ev sirts bacvec.
Ev nyra mijic,
Vorpes vandakic
Arcivy geri,
Mi karotali
Harachanq trav,
Cux dardzav, korav
Depi zhayrery
Im hayreniqi,
Depi vayrery
Im ancac kyanqi:

1893


* * *

Ete mi or, anush ynker,
Gas aycelu im shirmin,
U norabuys var caghikner
Tesnes phyrvac chors koghmin,


Du chy karces te hasarak
Caghikner en votqid tak,
Kam te garunn e ayn berel,
Im nor tuny zardarel:


Nranq chergac im ergern en,
Vor srtumys es tara,
Nyranq siro ayn xosqern en,
Vor der chasac es mera:


Nranq im jerm hambuyrnern en,
Ayn ashxarqic ugharkvac,
Vori tchamphen qo arajev
Gerezmanov e phakvac...

1894

***


Erku sev amp

Vaghuc toghac bardzr u kanach
Gahy irenc hangystutyan,
Erku sev amp, hoghmi araj,
Gynum ein halacakan:


Hoghmy sakayn char hosanqov
Bazhnel, jokel cher karenum,
Inchqan nyranc layn erknqov
Des u den er qyshum, tanum:


U andadar gynum ein
Qyshvac hoghmi kataghutyamb,
Irar kypac u miasin,
Erku sev amp, erku sev amp...

1894

***


Zhptun achqer

Du mi havata zhyptun achqerin.
Shat angam nyranq caghikner en var,
Busac korystyan andundi cayrin,
Miamit mardkanc qarshelu hamar:


Aha poetn el patranqov harbac:
Gervec mi angam zhyptun achqeri,
U vorqan tanjvec, tarapec xabvac,
Ev vorqan syrtum gangatner uni...


Du shat mi xabvir zhyptun achqeric.
Shat angam nyranq caghikner en var,
Cylum en syrti averakneric,
Tyxur hataky cackelu hamar:


Aha poetn el: tarapac mi mard,
Vor srtum aynqan gangatner uni,
Bayc hatchax aynpes zhyptum e zyvart,
Ases te qeznic baxtavor lini:

1894

***

Bayrynin

Inch mec hantcharov, vov hska poet,
Azatutyuny kashkandogh shyghtan
Hashtecrel es du azat mardu het
Ev qaghcracrel es vishty gerutyan:


Inchpes dardzrel es banty hayreniq
Ev voghj ashxarhy laynardzak mi bant...


Aha tanjanqi ashxarqum bynik
Mecarum en qez vordiqy hivand,
Ev artasvum en qo anmah ergum,
Te vonc e mardu hogin xortakvum:
1895

***

Harutyun

Qristos haryav... erkinq gnac,
Erkrum toghec patverner.
Bayc patvery grqum mnac
Ev ashxarhqy hecum e der:


Der kuracac zhang arcatic
Matnutyunner en anum,
Ev phaxchelov ardar datic
Misht dzerqern en lvanum:


Aptakum en der caghrelov
Anmeghutyan tchakatin,
Ev harutyan or tonelov
Xach en hanum tchshmartin:


Voh, kartchamit anzgamner,
Dranq aysor kymernen,
Bayc vaghy dzer phoshu vra
Nor pharqerov kyharnen:


Gisherayin lrutyan mej
Canyr tnqoc e lsvum,
Ev aghachanq, ev lac anverj,
Ev... voghj lezvov chi asvum:


En tchamphordn e, tchamphi takin
Charcharvum e kisamah,
En cnoghn e ir zavakin
Voghbum, kanchum... ev chyka...


Kuys aghjikn e lylkanqi mej,
Alevory xor bantum...
En ktritchn e hayrenatench
Xizax hogin avandum...


Ev kyanqn ayntegh canr u xavar
Mi gisher e ahavor...
Ev vov gite, vori hamar
Kylusana bari or:
1896

***

Gaghtakani ergy

Kyrunkn erkynqum tchampha kyhani,
Kyr, kyr, dzen kuta en xavar ampum.
Gharib molorel: chite inch ani
Angut ashxarhqum, ancanot tchamphum:
Ax, es sev tchamphen, es dyzhar tchamphen
Ardyoq ur kerta, ardyoq shat mynac,
Vortegh kyhatni es ory ardyoq,
Vortegh kyhangchen votnerys hognac:
Ey, barov gnas, sireli tyrchun.
Garun kybacvi, et kugas kyrkin,
Dzagov-ynkerov kagas depi tun:
Qo buny hervan, chinaru gylxin...
Ax, es bynaver, ynkac sare-sar,
U qash em gali, u qash em gali,
Anqun jri pes dipchum qareqar.
Anshunch qarin el ernek em tali:
Amen qar, astvac, ir teghn e anzhazh,
Henc es em menak teghic gylorvel.
Amen havq, angut, ir buny uni,
Henc es em gharib tchamphum molorvel...
Ax, es sev tchamphen, es dyzhar tchamphen
Ardyoq ur kerta, ardyoq shat mynac.
Vortegh ky hatni es ory ardyoq,
Vortegh ky hangchen votnerys hognac...

1896

***

Andardz tchamphordner

Im ancac kyanqn u hin tarin,
Erku anzor ceri nyman,
Zyruyc talov gynum ein
Depi ashxarhn haverzhakan:


Minn asum er. — Es unei
Tarm u buryan caghikner,
U bolory mardkanc trvi
Garnan gyrkovn arataber:


Myusn asum er. — Es unei
Shat yzgacmunq u korov,
U voghj es el nyranc tyvi
Siranyver ergerov:


Minn asum er. — Es togheci
Dzymer u sev en hovtum:
Myusn asum er. — Es taxcali
Mi sirt bekvac u tyrtum:


Miny asav. — Bayc kycaghki
En hovity noric nor:
Myusy estegh vochinch chasav,
U gnum er glxakor...


Espes im kyanqn u hin tarin,
Erku anzor ceri nyman,
Zrruyc talov gynum ein
Depi ashxarhn haverzhakan:

1896

***

Tpavorutyunner

Ha, kyanqum es misht ayspes em eghel —
Xndacogh txur, srtabek urax.
Haziv uzel em anhog cicaghel
Ev srtis xorqic harachev em «ax»:


Garnan erkinq e im dzhbaxt hogin —
Mert mut ampamac, mert meghm u paycar,
Ev tarerqneri uzhov ahagin
Shapharuknery tchynshum en irar:


Im hogin el ayn erknqi nman,
Vor cavalvum e dzer glxi verev,
Dzez anhayt, gaghtni — tesnum e shat ban
Ev mot, ev heru, ev phaylun, ev sev...


Sheshtaki taphov, burn u molegin
Amenayn koghmic colanum, hosum,
Lcvum en nranq im antak hogin
Ev alekocum, charcharum, huzum:


Es hazar achqov baner em tesnum,
Vor taqnvac en lrutyan etev,
Hazar akanjov dzayner em lsum,
Vor der srterum shshuk en tetev:


Ev amen koghmic dzayner u dzayner,
Qnqush, kataghi, taxcali, zvart...
Ev es ynknum em, hambarnum em ver,
Anzusp molegnum kam cphum handart:


Lrbeni mi dzayn, — ev inchpes mrrik
Vazum e aryuns im eraknerum,
Paytum e sirts, ev odzi nman
Bardzranum em es, tshshum, galarvum:


Mi dzayn el aha, — tkar, xghtchali...
Ev es phoxvum em noric u noric.
Ah, astvac, astvac, im photorkali
Hogin tanjvum e aysqan dzayneric:
Dektemberi 14

1897

***

Erkar gisherner

Tanjvum em anban gishern ankoghnum,
Tanjvum husahat, vastakac, tykar,
U mytqern hogis hangist chen toghnum,
U gishery mut, gishery erkar:


Ax, mi zhamanak, ev der nor er ayn,
Mayrakan girk er ashxarqn indz hamar,
Hyrtchvanqy syrtis cher tyvum unayn,
Voch gishern ayspes taghtkali, erkar:


Eh, ancav, gynac. ev cynorq, e ser,
Ev uyzh, ev erand — korav: inch vor kar,
Ekan sev orer u canyr hogser
U dardzrin ayspes gishery erkar:


Tanjvum em anqun ayzhym ankoghnum,
Ev husakytur, hognac, uzhaspar
Nayum em, nayum, der chi lusanum.
Ax, ays gishernern inchqan en erkar:
1898

***


Trtmutyan saghmosneric
A

Ter, minchev erb mer achqery qez mynan.
Mer guyzhn hasav, heru-heru azgerin,
Ashxarh lycvec mer aghaghak, mer kakan,
U chi ancel mer tanjanqy takavin:


Inchu, astvac. vorbern ardyoq hayrakan
Gutyd korhnen kotoraci es dzorum,
Te taragir panduxtnery kypatmen
Voghormutyund otar-otar apherum:


Mite, astvac, der bavakan chytesar
Esqan aver, visht u caver, hecutyun,
Mite, astvac, hatcheli chen qez hamar
Aghotq u ser, kyanq u tagher zyvartun:


TRTMVoITYAN SAGhMVoSNERIC
B

Astvac, inchpes cux orerys ancan,
Voskerqys, inchpes xyriv, choracan,
Sirtys camaqec, ynka xoti pes,
Tchamphes moraca ahagin vyshtes:


Hacys naxatinqn eghav otari,
Hangistys tchamphum halacanqneri,
Lyseci cerekn aghaghak u bot,
Gishery laci minchev aravot:


Tyqneci, inchpes bu averakum,
Inchpes miaynak tchntchghuk: taniqum...
Astvac, tanjanqic uzherys hatan,
Mite chyhasav zhamy phyrkutyan:

1898

***


Txur gisher


Txur gisher, trtum gisher.
Vishts u es enq artan menak
Ev uzum enq mi lav hishel,
Te vorteghic irar gytanq:


— Asa, im visht, im sev taxic,
Ay anbazhan kyanqis ynker,
Du vor oric kam vorteghic,
Inch depqov es indz het ynkel...


U galis en sev-sev husher...
Tyxur gisher, tyrtum gisher...

1898

***

Garnan hishoghutyun

Mitd e galis mer qefn, ynker,
Ayn tchyughali cari takin,
Erb gnacinq dimavorel
Nor garunqin u nor kyanqin:


Ayn lav oric tariq ancac,
Es ayn tchamphov ancnum ei,
Ev akanjis dipav hankarc
Mer aghmuky uraxali...


Parz u vorosh es lyseci
Ayn kendani dzaynern, ynker.
Shyryxkocy bazhakneri,
Ashxuyzh cicagh, tchar u erger...


U srtatund ver nayeci.
Bayc karotac achqis araj
Dashtum dalar u amayi
Mer hin canot carn er kanach:


Lur u datark margi vra
Menak kangnac mynum er na,
Na el, karces, ban er hishum
Ev txrali dzaynov shyrshum...


Mitd e galis mer qefn, ynker,
Ayn tchyughali cari takin...
Bayc, vov giti, ur es ynkel,
Ev kytesnenq mimyanc kyrkin:

1898

***

Korac cnorqner

Hecum e mrrikn im dalar hovtum,
Toshnel en, tormel caghkunqn im sirac,
Dzymer e ayntegh, dzmer: im syrtum,
U lalis em es caghkunqys korac:


Es dzez em lalis, hogus caghikner,
Ey im vaghucvan sirun cynorqner,
Ekeq, et ekeq, mi angam kyrkin
Kyanqov, burmunqov lycreq im hogin:


Bereq arajvan ashxarqn indz hamar —
Arevi shogher, garunqva dalar,
Jyreri karkach, havqeri eram, —
Im huysern anhun, im sern antaram
Ev im siruhin, vor miayn duq giteq,
Ekeq, et ekeq:


Shynchum e myrrikn im anush hovtum.
Toshnel en vaghuc caghkunqn im sirac.
Dzymer e ayntegh, dzymer: im syrtum,
Caghik u cynorq — bolory korac...
1900


Inchpes srtali, inchpes katogin
Sireci nora hasaky notchi,
Hayacqy hpart, shrtunqy nyrbin...
Inchpes sireci, vorqan tanjveci:


Bayc, ax, davecin shurtern im sirac,
Zhptacin achqern aynpes nengavor...
Ev geghn erknayin arden vatcharvac,
Ev eghcvac, pghcvac tovchanqy bolor:


Ax, inchu, inchu anshunch, kensazurk,
Shurtery karkam, achqery antart
Mi andri cher na, qareghen mi kurq,
Anverj geghecik, havityan hpart...
Ogostos
Shulaver.

1900

***

Inchu aydpes

— Inchu aydpes indz moracar
Asav aghjikn indz mi or:
— Inchu aydpes mez moracar,
Gangatvecin sar u dzor:


— Voh, mi harcneq, hin ynkerner,
Inchu el chem ergum dzez.
Shat em phoxvel ayn oric ver,
Aynpes mi cav unem es...


— Inch e cavyd, mi tchar anenq,
Asav aghjikn andznyver.
— Inch e cavyd, tur menq tanenq,
Asin sarern u dzorer:


Voh, che, sirun, el voch mi ser
Tchar chi ani im syrtin,
Duq el, anush sar u dzorer,
Cheq dimana es dardin:


Ax, im dardy... Bayc vonc anem,
Vor im dardy imanaq.
Sirtys xorn e, te bac anem,
Sirtys xorn e, lezus: phak...
1900

***

Daramiji zhamin
XIX–XX

Inchpes erku ahegh sarer:
Patmum en mez erku darer —
Meki etev heqiat hin–hin,
Myusi etev lur u mytin,
Ev menq nranc negh aranqum
Lac enq linum, sirum, xyndum...
Avagh, kancnen ser, xind u lac,
Ev xghtchali atchyun ktrac,
Mez kyphaken erku darer,
Inchpes erku ahegh sarer:
Hunvari 1

1901

***

Astco sparnaliqy

Ayzhym es kygam, asum e astvac,
Ognel aghqatin ir canyr kyrvum.
Chem toghni nran havityan lyqvac,
Na indz apaven kanchec negh orum:


Vay dzez, hyzorner, vor ir xyrtchitum
Lacacriq xeghtchin, ayrun u vorbin,
U ves, anpatizh: asiq dzer syrtum–
Vov e verevic nayum mer tchamphin:


Mite karcum eq: cher tesnum, lysum,
Na, vor steghcec ev achq, ev akanj.
Mite karcum eq: uzhn er pakasum,
Ete hamberec dateluc araj:


Im achqern antart dzer tchamphi vra —
Hyskel em anqun es dzer gorcerin,
El chem dandaghi — galis em aha,
Es, ter zorutyanc — ev hurn im dzerin:


Es hur em dzygum tchynshvaci hogin–
Nra hamardzak lezvov dzez datem,
Es uzh em talis aghqati bazkin,
Nra tikunqin: galis em dzer dem:
1902

***

Du qo tchamphen

Du qo tchamphen gna, quyrik,
Ev togh lini na paycar:
Indz mi zhypta, indz mi sirir,
Es ynker chem qez hamar:


Elac kyanqi amen tchamphic,
Karotnerov anmekin,
Agah, anverj u anhangist
Tapharum e im hogin:


Mi dzerq chyka, mi girk chyka:
Pahi nyran iren mej,
Xent, xelagar gynum e na
Dzygtumnerovn ir anverj:


Ev vov giti: derevs anmegh
Qani hogi ky tanji,
Ev vov giti: inch mut, ahegh
Anapatum kyhangchi...


Du qo tchamphen gyna, quyrik,
Ev erb linenq menq heru,
Aghotq ara, vor myus angam
Chy handipenq iraru:

1902

***

Ax, inch lav en sari vyra
Ancnum orern, anush, anush,
Anyrjayin, tetevasah
Amp u hovern anush, anush:


Aha bacvec tarm aravot
Vard e taphum sarin-qarin,
Shagh en shoghum caghik u xot,
Shynchum burmunq edemayin:


Ax, inch hesht en sari vyra
Sahum zhamern anush, anush,
Shyvin phychec hovivn aha —
Aghjikn u sern anush, anush:

1902

***

Ynkeris

Im veh tencheri, chyqnagh vyshteri,
Var erazneri myterim ynker,
Du el indz nyman panduxt u geri,
Anzusp karotov dzygtum es misht ver:


Ayntegh, mer hogu surb hayreniqum,
Xaghagh oreri paycar luysi tak
Aprum e sery, zhypity caghkum,
Urax ergery tyndum nerdashnak...


Bayc, ax, na aynqan, aynqan e heru...
U: minchev ayntegh kyhasnenq menq der,
Aynqan enq lalu, aynqan tanjvelu,
Im tanjanqneri myterim ynker:
Ogostosi 10

1902

***

Trtunj

Orers anpytugh, txur, dzandzrali,
U gnum em es unayn tyrtunjov
Im sirac mardkanc, im lav huyseri
Gerezmanneri sharqeri mijov:


Taghel em nyranc: Txur e tchamphan:
Ev im hayreni ashxarhum otar,
Otar u menak ancvori nyman,
Vor chuni ynker, voch tegh u dadar:


Otar en shurjyd u chen haskanum
Vomanq qo vishty, vomanq qo lezun,
Antarber: galiq erjanik orin,
Chygiten nyra karoty anqun...


Chynchin mardukner, lyrboren hangist,
Ansirt, phoqrogi, gycuc u kopit.
Mernum en, marum nyranc hayacqic
Ev hogu dzygtum, ev syrti zhypit:


El um arajin sirtyd bac anes,
Um hamar erges syrtali erger,
Vor chyqin sires, kyanqyd nvires,
El inchpes apres anser, anynker...


Ev orers espes tyxur, dzandzrali,
U gynum em es unayn tyrtunjov
Im sirac mardkanc, im lav huyseri
Gerezmanneri sharqeri mijov:
Ogostosi 16.

1902

***

Panduxt em, quyrik

Panduxt em, quyrik, manuk oreric...
Gynum em depi mi anhayt erkir:
Kytrvac kyanqi amen kaperic,
Menak, taragir:


Halacum en indz ancac orery,
Nerka zhamery hangist chen tali,
Hognac en vaghuc im tuyl votnery,
U sirts aveli:


Bayc gynum em es halacvac noric,
Amen vayelqic u baxtic heru,
Nuynisk hayreni hoghic u jric,
Inchpes eghjeru:


Ev du handipac im dyzhar tchamphum,
Asum es: arden baxtavor em es.
Izur em phaxchum, izur gangatvum
U tanjvum ayspes...


Ov du miamit: Bayc, erkinq vyka,
Chem eghel erbeq es aydqan ystor,
Vor karenayi ays dazhan bantum
Linel baxtavor:


Chem eghel, quyrik. bolor orery
Tarapanq berin, korust u kyskic,
Ev kyanqi hatchuyqn, ev knoj sery
Ynkan im syrtic:


Es el viravor gynum em phaxac:
Anhayt oreri xavari ynddem,
Amenqic zyzvac, amenqin toghac,
Qez el ky toghnem...

1902

***

Mer naxordnerin

Erani er dzez, govvac ergichner,
Duq ergum eiq vagh aravotyan,
Erbor eraznern aprum ein der,
Voski eraznern hayi phyrkutyan:


Dzer tarm ergerum kar mi hayreniq,
Xroxt, vehapanc, tepetev geri,
Ev dzer qynari dzaynern erjanik:
Liqy hyrtchvanqov galoc oreri:


Ax, na hoshotvec mer achqi arjev
Ev mer yzgayun syrtern iren het,
Voski erazner: mirazhi nyman:
Mer anapatum chyqacan anhet:


Ev menq xortakvac mer kyanqi cegic,
Anhuys u daluk, tchakatnerys cac,
Ynknum e qynar mer matagh dzerqic,
Ynknum en syrtic ev erg, ev astvac:

1902

***

Xorhrdavor merely

Ur vor kangnum, nystum em es,
Amenureq, anmekin,
Achqis arjev dyrac e misht
Mi lur dagagh tankagin:


O, mi harcneq: en dagaghum
Umn e daluk en diak,
Kam te inchu es chem taghum
Nyran yndmisht hoghi tak:


Voch, chem karogh es havatal,
Te merac e na havet,
Te na gynac, el et chi gal,
Te na chyka el indz het...


Ev ur kangnum, nystum em es:
Na misht achqis arajin...
U erb xosum, zhyptum em dzez:
Yspasum e im hogin...


Yspasum em amen vayrkyan,
Te ur vor e: himi na
Piti shynchi u mankakan
Ir achqery indz bana...

1902

***

Hayoc lernerum

Mer tchamphen xavar, mer tchamphen gisher,
U menq anhatnum
En anluys mytnum
Erkar darerov gynum enq dep ver
Hayoc lernerum,
Dyzhar lernerum:


Tanum enq hynuc mer gandzern angin,
Mer gandzery cov,
Inch vor darerov
Erknel e, cynel mer xorunk hogin
Hayoc lernerum,
Bardzyr lernerum:


Bayc qani angam shek anapati
Ordunery sev
Iraru etev
Ekan zarkecin mer qarvann azniv
Hayoc lernerum,
Arnot lernerum:


U mer qarvany shyphot, soskahar,
Talanvac, jardvac
U hatvac– hatvac
Tanum e iren verqern anhamar
Hayoc lernerum,
Sugi lernerum:


U mer achqery nayum en karot:
Heru astgherin,
Erkynqi cerin,
Te erb kybacvi paycao aravot:
Hayoc lernerum,
Kanach lernerum:

1902

***

Hayoc vishty

Hayoc vishty anhun mi cov,
Xavar mi cov ahagin,
En sev covum tarapelov,
Logh e talis im hogin:


Mert zayrackot cars e linum
Minchev erkinq kaputak,
U meot hognac suzvum, ijnum
Depi xorqern anhatak:


Voch hatakn e gtnum anverj
U voch hasnum erknqin...
Hayoc vshti mec covi mej
Tarapum e im hogin:

1902

***

Mer uxty

Menq uxt unenq: misht depi luys,
U gynum enq mer tchamphov,
Myrriknerov patac anhuys,
Sev xavarov, mut ampov:


Menq ancel enq aryan cover,
Sar enq tesel u kyrak,
Mer tchakaty dem enq arel
Myrriknerin hakarak:


U tepetev patar-patar
Mer dyroshy syrbazan,
U menq chunenq tegh u dadar —
Erkric erkir cirucan,


Bayc gynum enq menq anveher
Zarkeri tak char baxti,
Mer achqery misht depi ver:
Depi luysy mer uxti:

1902

***

Zhamanakn anverj, tiezerqn anhun,
U nranc mijum havityan sirun
Kyanqy: harasharzh hosanq e varar...
Noranor uzher tchnshum en irar,
Elnum en taphov,
Ijnum tagnapov
U kendan, kaytar,
Misht nor dzevi mej,
Andul, andadar
Hosum en anverj...
En layn hosanqi, mec aghmuki tak
Havityan ansharzh, hamr u angitak,
Antarber en taq, erun payqarin,
Ancnogh orerin, aprogh ashxarhin:
Hzorn u tkar
Yndmisht havasar,
Anxtir halvum
Mec hangysti mej,
Halvum en, dzulvum,
Hangchum en anverj...

1907

***

Yntryaly


Hogu syrbazan kyrakov varvac:
Ijnum er Movses leran gagatic,
Ijnum er ahegh patgamnern arac:
Shyghtayic hanogh astuco motic:


Ev minch kanxates achqovn ir hogu
Tesnum er galocn ir zhoghovyrdi,
U minch hrtchvum er... aha nerqevic
Dzayner barkutyan u xarn aghmuki...


Ev tesav Movses leran bardzunqic,
zhoghovurdn ayntegh nerqev, hovitum
Astvac e shinel voskuc, arcatic,
Parum e shurjy u harbac gorum.


— Inchu mez berav Movses anapat,
Li Egiptosic inchu hanec mez...
Ur e mer syxtorn u soxy arat...
Ayntegh hangist er u liqn er enpes...


Gorum e espes u harbac parum:
U... surb Sinayi myrayl amperum
Kangnec margaren, nayec depi ver.
— Mite ays amboxn im eghbayrn e, ter...


Lsum em dzaynyd lerneri glxin,
Cover em patrum, ancnum anapat,
Hyreghen syunov tanum ir ughin,
Na misht kaskacot, na misht husahat...


Tanjanqi mijic nykatum em es
Erkirn avetyac heru mrshusham,
Isk na phoqrogi, kuyr u kartchates,
Gerutyan syxtorn u soxn e hishum...


Ev erb amperum xosum em qez het,
Qeznic phyrkutyan patgam em berum,
Na ayntegh cacum moli, anhetet
Voski e pashtum u harbac parum...


Inchu en, astvac, qo veh patgamner,
Im tanjanqn inchu... Gochec zayracac,
U mec xorhurdi qarya taxtakner
zhayreri gylxic netec depi cac...


Bayc... myus aravot, erb vor der qynac,
Hangchum er amboxn aghmukic hognac,
Ir cupy dzerqin bardzranum er na
Dardzyal miaynak ver: depi Sina:

1907

***

Kaqavi govqy

(Zhoghovrdakan)

Arev bacvec tux amperen,
Kaqav tyrav kanach saren,
Kanach saren: sari ceren,
Barev berav caghikneren.
Sirunik, sirunik,
Naxshun kaqavik:


Qo bun hyusac caghiknerov
Shushan, nargiz, nunufarov,
Qo tegh lrcvac cogh u shaghov,
Qynes-kelnes erg u taghov.
Sirunik, sirunik,
Naxshun kaqavik:
Qo tev phaphuk u xatutik,
Pysti kytuc, karmir totik,
Karmir-karmir totiknerov,
Kyshororas tchutiknerov.
Sirunik, sirunik,
Naxshun kaqavik:


Erb kykangnes mamrot qarin,
Saghmos kases caghiknerin,
Sarer dzorer zvart kanes,
Dardi coven sirts kyhanes.
Sirunik, sirunik,
Naxshun kaqavik:

1907

***

Tchaxarak

(Zhoghovrdakan)

Mani, mani, tchaxarak,
Nystenq bani, tchaxarak,
Anterin ter, tchaxarak,
Vorberin her, tchaxarak:


Lusnyaky durs e ekel,
Achqeris lus e ekel:
Lusni lusov manem es,
Siptak voster anem es,
Aghqat orov u lacov
Vorber pahem manacov:


Mani, mani, tchaxarak,
Nystenq bani, tchaxarak,
Anterin ter, tchaxarak,
Vorberin her, tchaxarak:

1908

***

Dzhar tari

(Zhoghovrdakan)

Vari, gutan jan, vari,
Shat e dyzhar es tari.
Papin taran qyoxvi dur,
Hark en uzum. — tur ha, tur...
— Kytam, qyoxva, phogh chunem:
— Chunes, Shekon kytanem:
— Aman, qtxva, qez ghurban,
Shekon gyna togh gutan,
Garnan anenq var u canq,
Kaly kalsenq, berenq tanq:
Garunqy et darav el,
Gutan lycvec — horovel...
Vari, gatan jan, vari,
Datenq coren u gari,
Tanenq acenq qyoxvi phesh,
Vor chytani mer gomesh:

1908

***

Garnan aravot

(Zhoghovrdakan)

Bari lusi zanger zarkin
Zyngzyngalen anush, anush,
Lusy bacvec mer ashxarhqin
Tchyghtchyghalen anush, anush:


Hovtum arun xoxojum e
Gylgylalen anush, anush.
Qamin barak shynkshynkum e
Zylzylalen anush, anush:


Krunkn ekav eram kapac
Kyrkyralen anush, anush,
Kaqav qarin tagh e kardum,
Kyghkyghalen anush, anush:


Harsn u aghjik handern elan
Shororalen anush, anush.
Caghkanc burmunqn anmahakan.
Sylsylalen anush, anush:

1908

***

Vayrejq

Qarasun tari byrnac tchanaparh:
Shitak, anveher
Dynam em es ver-
Dep Anhayty surb, ashxarhqy paycar:


Qarasun tari tchamphovn aharku
Ancel em espes
U hasel em es,
Xaghaghutyann em hasel es hogu:


Toghel em nerqev, mec leran takin,
Ev pharqy, ev gandz,
Ev qen, ev naxandz —
Ameny, inch vor tchynshum e hogin:


Ev en ameny, ard nayum em es —
Tesnum em noric
Im leran ceric —
Enpes hasarak, datark en enpes...


Ev es imastun u berys tetev,
Anhog cicaghov,
Ergov u taghov
Ijnum em zyvart im leran etev...

Phetrvari 7.

1909

***


Averakum

Molor, menak es shrjum em
Averakum hayreni,
Achq em acum u hishum em
Ancac kyanqy vaghemi:
E, aystegh el zhamanakov
Shen u kendan e eghel,
Urish orov, urish kyanqov,
Urish mardik en aprel:


Aha nyranc tegh-tynery
Lur-lur phoser cirucan,
Aha nyranc shirimnery,
Mamrot, anshuq, annyshan:
Aha meci aparanqy
U amrocy kisaver,
Aha nyranc xaghagh vanqy,
Aghotum e karces der...


Mtynshaghy getinn arel,
Lur e ashxarhq — ararac.
Bekornerin achqers harel
Mytacum em shyvarac:
Hin dareri myshushi mej
Nyshmarum em es aha
Phartam qaghaq, tner anverj...
Mec palatner... u syrah...


U syrahy tchox zardarvac
Varvum e ush gisherov...
en syrahum, lusavorvac
Byureghya tank jaherov:
Hayreniqi azatanin
Havaqvel e xynjuyqi,
Ton e tonum, ton haghtutyan
Ir havati u zenqi...


U phaphkasun tikinnery
Handisavor yntacqov
Tchem en arnum, achq en acum,
Ser en taphum hayacqov:
Pariknery par en parum
U dophum en hamardzak,
U tyndum en mec syrahum
Erg u nyvag nerdashnak...


«Vuy...», «vuy...», bun er, vayec aha...
Mutn e: U es gylxikor
En averak qaghqi vyra
Kangnac, inchpes mi bekor...

1909

***

PARODIA

Hovh. Hovhannisyani «Im hayreniqy tesel es, asa»
banasteghcutyan

«Im hayreniqy tesel es, asa...»

Tesel es ardoq ayn blurnery,
Ur tchox caghkum e mshtakan garun,
Ur talanum en meronq u aylery,
Ur hosum e misht arcunq u aryun:

Tesel es ardoq ayn ayginery,
Ur ibrev gohar xaghoghn e hasnum,
Voric datark en nystum terery,
Vor misht ceceri gyrpann e lycnum:

Tesel es ceruk zhayreri mijov
Katghac ancnelis gety phyrphyrac.
Vaxel es ancnel kotrac kamurjov,
Nstel es ardyoq aphin molorvac:

Tesel es gyughy hovti mej menak
U shurjy phyrvac hin aghbakuyter.
Tesel es vonc en ayntegh sharunak
Kyrvum, keghequm qyoxven u terter:

Ev du tesel es nra gandzn angin,
Haravi dustry — xghtchuk ararac,
Lrutyan kniqn iren shyrtunqin
U inqy amboghj keghti mej korac:

Tesel es nra episkoposin:
Demqin gohutyan taphak kniqy.
Gites inch zard e taghman handesin,
Ev kam inch arzhe mati matniqy:

Ev du tesel es nra gazety,
Vor azat mitq e vatcharum hayin.
Zguysh, barekam, chyvitches hety,
Te che: kymatni qez policiayin...

«Im hayreniqy tesel es, asa...»

1910

***

Soxaki vishty

(Zhoghovrdakan)

Mi or tesav otar tyrchun:
Soxak kular kuc-kuc arun.
— Inchu, asav, soxa’k sirun,
Inchu kulas kuc-kuc arun.
Inchu, minch erb du ererun,
Tyxur kulas chor typherun,
Ashxarh amen var qo sirun,
Ed tchyrvran qo ergerun,
Hapa inchu du orn i bun,
Es lus u mut aravotun,
Es shat anush zov hoverun
Ax u vaxov kulas arun:
— Inch kyxoses, otar tyrchun,
Xent u xelar du cynorun.
Dzymer nstec mer sarerun,
Kytrec jrik aghbyurnerun,
Kytrec hotik caghiknerun,
Kytrec dzenik im dzagerun,
Inchpes chylam kuc-kuc arun:
Eli asav otar tyrchun.
— Heriq du las, soxak sirun.
Heriq du las kuc-kuc arun.
Eli kuga qez nor garun,
Arev cage es vayrerun,
Halin dzyuner mer sarerun,
Bacvin jyrer aghbyurnerun,
U shurj arac qo dzagerun
Barev kutas caghiknerun:
1910

***

Xorhrdacutyun haykakan harci vra

Hoghmeri arjev cyrvac, halacvac,
Qareqar zarkvac, tanjvac u hyucvac
Inch e uzum na daluk shrtunqov,
Anverj boghoqov, anzor xndirqov.
Ir pharqn e uzum, te tagn u gahuyq...
— Ir kyanqn e uzum, ir pativn, ir guyq:

Vov, amot, amot... amot amenqin,
Amot ev mardun ev zhamanakin:
Shunn el chypiti en xyndrer shanic,
Inch mardn e xndrum iren nmanic
es arat-ardzak ashxarhqi mijin —
Ir kaynqn, ir pativn, ir guyqy chynchin...

Aphsos en paycar, parz aregakin,
Aphsos en zarvar cylin u caghkin,
Aphsos astgherin, covin alecuph,
Aphsos dashterin, leranc erknahup.
Inchpes syranc mej cynan hyreshner
Esqan mardatyac, anxightch u anser...

Voch, hangist, hogis, izur chi vochinch.
Voch cil u caghik, voch arevy jinj,
Voch xosqn hantcharegh, voch ergy qnquysh:
Ka mec u zyvart imastun mi uyzh,
Vor Mutn ashxarhqic tanum e mardun
Depi Luys ashxarhq, ser, eghbayrutyun...

Amen mi chariq uni iren verj
U ka hatucum amen gorci mej.
Ka mxitaranq tarapogh hogun,
Lacogh achqerin ka hangist u qun,
Ev dardz ka nyran, vor varec xaruyk,
Xylec urishic kyanq, pativ u guyq:

1913

* * *

Taghov ekav,
Axov gnac Sayat-Novan.
Ergov ekav,
Verqov gnac Sayat-Novan.
Sirov ekav,
Srov gnac Sayat-Novan.
Sioov mnac Sayat-Novan:
Aprili 7.

1913

* * *

Tepetev taxty mez shat harvacec
Erkar darerov, ahegh harvacov,
Tepetev espes crvec, taracec,
Dzygec hoghehogh, phyrec covecov,

Vka e sakayn bovandak erkir,
Vor menq karever aprum enq krkin,
Ev ur hasnum e hayi girqn u gir —
Kendani e der hayutyan vogin:

Ev tarm aghmukov mankunq mer matagh
Araj en xaghum lusavor tenchov,
Ev tndum en der hayi ergn u tagh
Harazat lezvov, hayreni shynchov:

Ev ir phylatak tyneri takic
Elnum e aha hzor zhoghovurd,
Ir veh tchakatin tanjanq u taxic,
Xorunk hayacqum mec kyanqi xorhurd:

Vov duq srbazan Masis, Aragac,
Ed dzer erknamux gohar tagerov,
Ev, vor nrancic verev xoyacac
Phaylatakum eq luys-pysaknerov —

Sahak u Mesrop, ev shat pancaliq,
Vor lcriq hayoc ashxarhqn u srter
Lusavor kyanqi sirov erjanik
U dzygtum tyviq — dzygtel depi ver,

Qani vor duq kaq, qani kymnaq,
Hoyakap syuner hayutyan vogu,
Menq misht ansasan araj ti gnanq,
Inchqan mer tchamphan lini aharku:

Ev ton kytonenq espes xndagin,
Ev togh imana bovandak erkir —
Aprum e anmer hayutyuny hin,
Aprum en anmah iren girqn u gir:

1913

***

Caghikneri ergy

(hatvac)
Mec goln ynkav, dzynhaln ynkav,
Hoghy shynchec, zephyurn ekav,
Arevn elav var tcharagac,
Harcmunq arav hoghin hakvac.
Arevy
― Sirun aghjik, inch ghyrkem qez:
Aghjiky
— Es caghikner kuzem pes-pes:
Arevy
— Ay aghbyurner, ay getakner,
Sarci nerqev qynac eq der.
Durs ekeq, durs,
Shut, depi lus,
Nor ashxuzhov
U nor uzhov
Karkacheceq
U kancheceq
Hoghum qynac sirunnerin:
Caghiknerin u cilerin:
Jrery
Vush-vush, vush-vush,
Es inchqan ush...
Aghji, aghji, cil-caghikner,
Qani qyneq, ver kaceq, ver,
Xynkacaghik,
Cynkacaghik,
Arevqurik
Shar-sharurik
Hasmik, haphruk,
Amankotruk,
Horot-morot,
Aghavnarot,
Kotchghez, tchanduk,
Qurd, tchartchatuk,
Harsnacaghik,
Voskecaghik,
Xashxash, cycuk,
Vard, ericuk,
Mushk — vaghmeruk,
Put, varvyruk,
Shyrvan, myrvan,
Shushan, rehan,
Aprem-chaprem,
Burem-marem...
Qani qyneq hoghi mijin,
Ekeq estegh, sari lanjin,
Arvi aphin. hov ystverum,
Zhayri takin, hovitnerum,
Kanach xotov,
Anush hotov,
Cicagheceq
U caghkeceq:
Caghiknery
— Barev, barev, karmir arev,
Ax, inch lav e depi verev —
Azat, luys, taq,
Kapuyt, hystak...
Arevy
— Sirum eq indz...
Caghiknery
— Ax enpes em sirum, enpes,
El aranc qez chem april es...
— Es qez het em ur vor gynas...
— Es kytyxrem: vor heranas...
Arevy
— Apa ete dzez hamburem....
Caghiknery
— Es hatchuyqic kykarmrem....
— Es kyburem...
— Es kymarem...
Arevy
— Ay anushner,
Ay qynqushner,
Aprem-chaprem, burem-marem,
Bazhaknerd baceq im dem,
Hazar guni, hazar dzevi,
Paycar, cavi u caravi,
Lycnem shoghov,
Gohar coghov,
Jerm eterov,
Nurb tyrtirov,
Kyanqi hyutov,
Xunki hotov,
Ay anushner,
Ay qnqushner...
Aghjiky
— Es inch antiv caghikner kan.
Voski-deghin, karmir, gheghdzan,
Mor, cirani, tchermak, put-put,
Al, narynji, mavi, kaput,
Bacvel, lycvel, caghkel en var,
Voghj indz hamar, voghj inch hamar...
1914

***

Verjin tagnapy

Ver e kacel hin vishapy nor taphov,
Ver e kacel verjin moli tagnapov,
Aryunyrusht, votchirnerov ahavor
Mah e shynchum lernern i ver alevor:

U nra dem elac anzusp, ansahman,
Hordzanq talov amen koghmic: hayutyan
Hin–hin huysern u huzmunqy daravor
Cars en linum lernern i ver alevor:

Cars en linum qaj xmberov andznver,
Cars en linum tanjvoghnerov kisamer,
Cars en linum anynktcheli u ari
Minchev tchermak gluxnery lerneri:

U lernery parav mor pes verstin
Arnotum en gluxnery irenc hin,
Misht xorhelov amperi tak sevaknac,
Vor henc irenc harachanqn en kutakvac...

U amperum, bardzyr usic Masisi
Slanum e mec arcivy hyusisi
Shitak depi bardzunqnery haykakan,
Ir hetevic hayi baxtn u apagan:
1915

***

Hayreniqis het

Vaghuc teev im hayacqy Anhaytin e u hervum
U im sirty im mytqi het anhunnern e tapharum,
Bayc: karotov amen angam erb darnum em depi qez:
Myghkytum e sirtys anverj qo taranchic aghekez,
U gaghtakan zavaknerid lur sharqeric uzhaspar,
Ev gyugheric, ev sheneric: tyxur, datark u xavar,
Zarkvac hayreniq,
Zyrkvac hayreniq:

Xyrnyvum en mytqis handep banaknery anhamar,
Tyrorum en qo eresy, qo dashtery caghkavar,
U jardarar vohmaknery aghaghakov vayreni,
Avarnerov, avernerov, xynjuyqnerov aryuni,
Vor dardzyrin qez myshtakan sev u sugi mi hovit,
Xeghtch u lalkan qo ergerov, hayacqnerov anzhypit,
Voghbi hayreniq,
Vorbi hayreniq:

Bayc hin u nor qo verqerov kangnac es du kendani,
Kangnac xohun, xorhyrdavor tchamphin nori u hyni.
Harachanqov syrti xorqic xosq es xosum astcu het
U xorhum es xorin xorhurd tanjanqnerum charaghet.
Xorhum es du en mec xosqy, vor ti ases ashxarhqin
U pit darnas en erkiry, ur dzygtum e mer hogin —
Huysi hayreniq,
Luysi hayreniq:

U piti ga hanur kyanqi arshaluysy var hagac,
Hazar-hazar lusapaycar hoginerov tcharagac,
U erknahas qo bardzunqin, Ararati surb lanjin,
Kensazhypit ir shoghery piti zhyptan arajin,
U poetner, vor chen pyghcel irenc shurtern anecqov,
Piti goven qo nor kyanqy nor ergerov, nor xosqov,
Im nor hayreniq,
Hyzor hayreniq...
Phetrvar.

1915

***

Hogehangist

U ver kaca es, vor mer hayreni orenqovy hin:
Verjin hangisty kardam im azgi anbaxt zoherin,
Vor shen u qaghaq, vor sar u hovit, covic minchev cov
Marac en, merac, phyrvac u cyrvac hazar hazarov...

U kyrak ara hayoc hrdehi karmir boceric,
en xaghagh u pagh erknqi cocum vareci noric
Masisn u Aran, Siphann u Syrmanc, Nemrut, Tandureq,
Hayoc ashxarhi mec keronnery vareci mek-mek,
Surb Aragaci kanteghn el, inchpes heravor arev,
Anhas, annyvaz, misht var u paycar, im gylxi verev...


Kangneci xozhor, menak u hastat, Masisi nyman,
Kancheci tyshvar en hoginerin: cyrvac havityan
Minchev Mijagetq, minchev Asoriq, minchev Covn hayoc,
Minchev Hellespont, minchev Pontosi aphern alekoc:
— Hangeq, im vorber... izur en huzmunq, izur ev anshah...
Mardaker gazan: mardy: der erkar espes ky mna...

Ajicys Ephrat, dzaxicys Tigris: ahegh dzenerov,
Saghmos kardalov: ancan, gynacin xor-xor dzorerov,
Ampern el elan Dziravi dzoric, hyska burvaric,
Tchanaparh ynkan Caghkanc sareric, Haykakan paric,
Buyl-buyl, buravet, sharzhvecin depi koghmery heru,
Gohar coghelu, caghkunq burelu, burmunq xynkelu
Minchev Mijagetq, minchev Asoriq, minchev Covn hayoc,
Minchev Hellespont, minchev Pontosi aphern alekoc...


— Hangeq, im vorber... izur en huzmunq, izur ev anshah....
Mardaker gazan: mardy: der erkar espes ky mna...

1915

***

Bardzric

Im bari syrti en mec xoheric,
En mec xoheri anhun xoreric:
Kamecav: elav im hyzor hogin,
Vor bardzric nayi astcu ashxarhqin:

U paycar colac dep verin ayer:
Mardkayin amen hynarqneric ver,
Ver amen shuqic ev shamandaghic:
Minchev luseghen volortn antaxic:

U ir harazat bardzunqicy luys:
Anchar, anachar, andorr u anhuyz:
Parz, amenates, hayacqovy na
Tcharagec nerqev: ashxarhqi vyra:

Tesav ashxarhqy: geghecik, anverj,
Ev hayreniqnern andzuk nyra mej,
Ev astvacnery nyranc zanazan,
Ev surbery xist, xytrogh u dazhan:

Tesav: utum en amenqn amenqin.
Amen hayreniq: iren zavakin,
Ev ir pashtoghin: amen mi astvac,
Ev kyanqy tanjanq, cav hamatarac:

U voch mi erkir chyka hangchelu —
Xor, ararchakan hangistn anxyrov,
U voch mi ankyun chyka shynchelu
Shunchn astvacayin: li anverj sirov...

Anpatum vyshtov verystin nayec
Im es mec syrtin: ashxarhqic el mec, —
Ansahman ashxarhq, ev ser yndhanur,
Ev mardy urax, ev erg amenur...

U ijav noric entegh hangchelu —
Xor, ararchakan hangistn anxyrov,
Entegh hangchelu, entegh shynchelu
En mec xoherov, en anverj sirov...
Dektemberi 20.
1915

***

Nver vrastani banasteghcnerin

Che chi lrel mec Shotayi
Ergi dzeny katogin
U daravor cavn amehi
Chi xortakel en hogin:

Tyndum e der nor dzerqerum
En qnary govani,
Xyndum e der nor ergerum
Vyrastany geghani:

— Voghjuyn, voghjuyn dzez hin u nor
Ari, bari ynkerner,
Ararati koghmic esor —
Eghbayrakan erg u ser:

Hin oreri verjalusin,
Arshalusin nor kyanqi
Ergenq syrtanc u miasin
Ergy hanur berkranqi:

Bardzyr hynchi mer ergy togh,
Chari dzeny xylacni,
Hynchyunnerovn ir kaxardogh
Erkre erkir togh ancni:

Amen koghmic togh amenin
Hyrapuri u beri
Bazmalezu xyraxtchanin
Cer Kovkasi azgeri:

Elnenq: tesov u tchananchov,
Ynker, axper, mer u qur,
Mer qyamanchov, urax kanchov
Gynanq dep kyanqn yndhanur:

Shat, shat arcunq taphvec meznum,
Men mi katiln — mi xyrat,
Anlur, andul en e asum —
Tchampha chuni gorcy vat:

Togh vov kuzi: erkar-barak
Zor ta xelqin minchev mah,
Menq imastun — sirenq, xndanq,
Kyanqy es e, inch vor ka:

Zarkeq uzhgin mec Shotayi
En qynary voskelar, —
Mardy inch ta — en kyshahi,
Togh imana voghj ashxarh. —

Tesni qani nor dzenov e
Xosum musan es erkrum,
Patgamnerov paycar u veh,
Hazar u mi ergerum:

Voghjuyn, voghjuyn dzez hin u nor
Ari, bari ynkerner,
Ararati koghmic esor —
Eghbayrakan erg u ser:
Aprili 16.
1920

***

Tiezerqi yntercumy

Vor hayacq es indz tyvel verambardz:
Suzvelu verin sahmannern arphi,
Vor mitq es tyvel erknatchem u bac:
Chaphelu ahegh bacern anchaphi,

Vor kapel es mez, hogis qez arel:
Hogus anhuni hyrtchvanqy talov,
Bardzyr tchakatis zhypit es varel,
Varel, zardarel arpheni phaylov,

Antartaph achqov, anxarxaph hogov
Kardum em qo veh azdumnern anverj,
Kardum em paycar, urax cerekov,
U gishernery ahavor u pertch:

U veranum e hogis zyvartun —
Chyka mot u tar, chyka ver u cac,
Tiezerqn amboghj hayreniq u tun,
U es mi azat: antarber astvac:

1920

***

Siriusi hrazheshty

Sirius, erknic ahegh ancvor.
Urkic ekel,
Ur es teqel,
Ur es tchepum edqan hyzor,
Antchar taphov,
Ancer tchamphov,
Darer, darer hazaravor:

Sirius, erknic shyqegh gohar,
Vor xaghum es,
Phaghphaghum es
Tchermak u bil lusov qo var,
U zardarum,
Zyvart varum
Mer gishervan tchakaty mar. —
Inchqan achq e vyrad harel,

Nayum en qez
Hima mez pes,
Inchqan achq e nayel, marel,
Ev kam inchqan
Der piti gan,
Vor anhaytic kyanq chen arel:

Vov arajinn asav voghjert
Qez mer hoghic,
Mardu ceghic,
Kam um achqum piti anhet
Mi or hatni,
Mari, mytni
Hyrazheshti shoghyd havet...


Bari tchampha, hyuryd mer hin.
Ev te tesnes:
Meznic espes
Mi harcum tur hyzor mahin.
— Mardu qani
Serund kani
Mi hyrazheshtn asteghayin:

1922
________________________

Anc kacan...
Orers tyran, anc kacan.
Ax u vaxov, darderov
Sirtys keran, anc kacan:

1890

***

Verjacav...
Kyanqys mashvec, verjacav.
Inch huys ari: phuch elav,
Inch xyndutyun: verjy cav:
1890

***

Ur koran...
Motiknerys ur koran,
Inchqan laci, dzen aci:
Dzen chi tyvin, lur koran:

1916

***

Et chekav...
Gynac, gynac, et chekav,
Andardz kapov sev hoghum
Kapvec, mynac, et chekav:

1916

***

Himi bacel en handes
Ergichnery im antes.
Jan, hayreni cyghridner,
Vov e lsum himi dzez:

1916

***

Cov e im vishtn, anaph u xor,
Liqn akunqov hazaravor.
Im zayruyty liqn e sirov,
Im gishery: liqn astgherov:

1917

***

Qani mah ka im syrtum,
Taphur gah ka im syrtum.
Che du el es mahacu.
Mahi ah ka im syrtum:

1917

***

Kyanqic harbac ancavor,
Aha dardzyal ancav or,
Du vazum es depi mah —
Mahy byrnum hancavor:

1917

***
Et ekeq...
Garnan varar get ekeq,
Ancac orer, xind u ser,
Dardzeq, irar het ekeq:

1917

***
Hin ashxarhqy amen or
Hazar mard e mytnum nor,
Hazar tarvan phordzn u gorc
Yskysvum e amen or:

1917

***
Zur em phaxchum, indz xabum,
Hazar kap e indz kapum.
Amenqi het aprum em,
Amenqi chaph tarapum:

1917

***
Vov imana: ur ynkanq,
Qani orva hyur ynkanq,
Sern u sirtn el erb chyka:
Kyrak ynkanq, zur ynkanq:

1917

***
Erazumys mi maqi
Motys ekav harcmunqi.
— Astvac pahi qo vordin,
Vonc er hamy im dzagi...

1917

***
Inchqan cav em tesel es,
Neng u dav em tesel es,
Tarel, nerel u sirel, —
Vaty: lav em tesel es:

1917

***
Qani dzerqic em varvel,
Varvel u hur em darel,
Hur em darel: luys tyvel,
Luys talov em ysparvel:

1917

***
Mynacel e berdy mez,
Haghtanaki erty mez.
Anc en kacel: vov kayin,
Himi kyga herty mez:

1917

***
Hogis: tany hastatvel —
Tiezerqn e voghj patel.
Tiezerqi tern em es,
Vov e ardyoq nykatel:

1917

***
Vonc e zhyptum im hogin
Charin, barun, — amenqin.
Luys e talis voghj kyanqis
U en tchamphis anmekin:

1918

***
Inch es tyrchum, xev-dev sirt,
Hazar bani etev, sirt,
Es vonc hasnem hazar tegh
Qez pes taphov, tetev, sirt:

1918

***
Im sur, artun akanjum
Mi xor dzen e misht hynchum,
Anhun, anqun karotov
Iren mot e indz kanchum:

1918

***
Liner heru mi ankyan,
Liner mankan ardar qun,
Erazi mej erjanik,
Hasht u xaghagh mardkutyun:

1918

***
Mi havq zarki es mi or.
Tyrav, gynac viravor:
Tyrchum e misht im mytqum
Tevy arnot u molor:

1918

***
Erku shirim irar kic,
Haverzhakan lur dyrkic,
Taxcum en pagh u xorhum
Te: inch taran ashxarhqic:

1918

***
Vov e dzerqov anum, vov,
Hervic antiv dzerqerov:
―Jan, hayreni antarner,
Duq eq kanchum indz dzer qov:

1918

***
Ashnan ampin u zampin,
Molor nystac ir tchymphin,
Loru handum: mi artut
Nayum e misht im tchamphin:

1918

***
Kyltacnum en, artorum
Artutnery arterum,
Tyrchum manuk hogus het,
Tchaxrum, tchyxum eterum:

1918

***
Berann arnot Mardakery en anban
Hazar darum haziv darav Mardaspan.
Dzerqern arnot gnum e na der kamkar,
U heru e minchev Mardy ir tchamphan:

1918

***
Meran, meran... Ev aha,
Xarnyvel en kyanq u mah.
Chem haskanum ashxarhqi
«Kan u chykan» es hima:

1919

***
Arevelqi edemnerin ijav paycar irikun,
Heqiatakan palatnerum yspasum en im hogun.
Inch em shinum es cexerum, aghmuki mej vayreni...
Ax, te, noric gytnem tchamphan depi entegh, depi tun...

1919

***
Du mi anhayt Banasteghc es, chytesnyvac minch esor.
Aranc xosqi erg es taphum hayacqnerov lusavor:
Es el, asenq, zarmanali Yntercogh em baxtavor,
Vor kardum em ed ergery esqan hesht u esqan xor:

1919

***
Hey agah mard, hey angoh mard, mitqyd erkar, kyanqyd kartch
Qani qanisn ancan qez pes, qeznic araj, qo araj.
Inch en tarel nyranq kyanqic, te inch tanes du qez het,
Xaghagh ancir, urax ancir erku orvan es tchamphed:

1919

***
Azat ory, azat sery, amen bariq ir dzerqin,
Tanjum, tanjvum, voronum e u dyzhbaxt e na kyrkin.
Ey anxelq mard, erb ti toghnes aproghn apri syrtali,
Erb ti apres u vayeles es ashxarhqy shen u li:

1919

***
Qun te artun: oris shaty eraz eghav, anckacav,
Erazn el, nurb u xusaphuk, vyraz eghav, anckacav.
Vyraz ancan eraz, muraz, u chyhasa voch mekin,
Kyanqys tetev tanul tyvac gyraz eghav, anckacav:

1919

***
Vor ashxarhqum unem shat ban. mitq em anum: es, te en.
Mejtegh kangnac: mitq em anum, chem imanum: es, te en.
Astvac inqn el, tarakusac, chi haskanum inch ani.
Tani, toghni, — vorn e barin, vor sahmanum, es, te en:

1919

***
Korcyrel em, ur gytnem,
Teghyd imac tur: gytnem,
Man em gali es mytnum
Qez mot galu dur gytnem:

1920

***
Inch imanas ysteghcoghi gaghtniqnery anmekin. —
Ynker tyvav, irar kapec es ashxarhqum amenqin.
Banasteghcin toghec menak, men u menak iren pes,
Vor iren pes mytik ani amen mekin u kyanqin:

1920

***
Xayamn asav ir siruhun. — Votyd yzguysh dir hoghin,
Vov imana vor siruni bibn es koxum du himi...
Hey, jan, menq el yzguysh ancnenq, vov imana, te himi
En siruhu bibn enq koxum, te hur lezun Xayami:

1920

***
Ernek espes: anverj qez het — im kyanqi het linei.
Hazar ernek: dashtum menak: erkynqi het linei.
Bayc vov kyta en vayelqy: inqys indz el chyzgayi,
U halvei, cavalvei, amenqi het linei....

1920

***
Lusy lusin qu zhpitn e im eresin tcharagum,
Erb, ax, arden anbuyzh zarkvac, depi mahn em es hakvum.
espes en var aregaki shogheri tak kensacor
Kaycaknahar kaghnin votqi choranum e orecor:

1920

***
Arat, anhat: Astcu nyman: misht teghaluc hognel em es.
Hogis carav: syran-nyran mytik taluc hognel em es.
Miny piti gar im demy: tchox u shyrayl anhashiv,
Amen tchamphum yspaseluc u phyntreluc hognel em es:

1921

***
Es shynchum em misht kendani Astcu shunchy amenur.
Es lysum em nyra anlur kanchn u hunchy amenur.
Vehacnum e u veracnum amenalur im hogin
Tiezerqi xor meghedin u myrmunjy amenur:

1921

***
Aryunali aghetnerov, aghmuknerov aharku,
Arevmutqi ystruknery meqenayi ev vosku:
Irenc hogu anapatic xusaphum en xurneram
Dep Arevelqn astvacayin — hayreniqy im hogu...

1921

***
Amen angam Qo tyvacic erb mi ban es Du tanum,
Amen angam, erb nayum em, te inchqan e der mynum, —
Zarmanum em, te: vov Shyrayl, inchqan shat es tyvel indz,
Inchqan shat em der qez talu, vor miananq menq noric:

1921

***
Hazar tarov, hazar darov araj te et, inch ka vor.
Es eghel em, kam, kylinem har u havet, inch ka vor,
Hazar espes dzever phoxem, dzevy xagh e ancavor,
Es misht hogi, tiezerqi mec hogu het, inch ka vor:

1921

***
Asi. «Henc lok es atchyunn e u anuny, vor unem...»
Erb tcharagec ancayracir qo zhypity hogus dem.
―Inch e atchyunn ed ankayun, u anuny, vor unes,
Du astvac es, du anhun es, ananun es u anes...

1921

***
Asteghayin erazneri ashxarhqnerum lusakat,
Mec xoheri xoyanqneri herunerum anarat,
Anhisheli verhusheri myshushnerum nyrbaghot:
Erbemn, ases, yzgum em es, te ky hasnem Nyra mot...

1921

***
Bardzr e hynoc ashxarhqn Hayoc u Masisy erknadet.
Im xor hogin en bardzunqin xosq e bacel Nyra het —
Anhas banic, yskzbanic, erb chykan el der chykar,
Minchev vaxtchann anvaxtchani qynynum e dare dar:

1921

***
Vov antchar Min, vor amenin miacnum es mi kyanqum,
Amen kyanqum u erakum antes, ankez borboqum, —
Voghj azat en u harazat es ashxarhqum Qezanov,
Voghjy Qo mej: anmah, anverj: Qez en ergum Qo dzenov...

1921

***
Astcu bantn en tatcharnery — ashxarhqnerum bovandak.
Ibr entegh e aprum tery, pashtoghneri phaki tak:
Harkav: azat na zhyptum e amenureq amenqin,
Bayc du nayir xeghtch u kyrak mardu gorcin u xelqin:

1921

***
Kyanqys ari hyraparak, votqi koxan amenqi.
Xaphan, xopan u anpytugh, ancav aranc ardyunqi:
Inchqan caghik piti busner, vor chybusav es hoghin...
Inch patasxan piti es tam hogh u caghik tyvoghin...

1921

***
Im kynunqin erkinqy: zham, arevy: jah syrbazan,
Ciacany narot eghav, amenqi sern: avazan.
Sary eghav kynqahayrys, coghy: myuron kensavet,
U kynqoghys Na inqn eghav, vor sahmanec indz poet:

1921

***
Amen mi sirt cavov lycvec mer darum,
Cavot syrtov ashxarh lycvec mer darum.
Cavot ashxarhqn ekav lycvec bovandak
Im sirty bac, im sirty mec mer darum:

1922

***
Aghbyurnery hynchum en u anc kenum,
Caravnery tenchum en u anc kenum,
U erjanik akunqnerin erazun:
Poetnery kanchum en u anc kenum:

1922

***
Tiezerqum astvacayin mi tchamphord e im hogin.
Erkric ancvor, erkri pharqin anhaghord e im hogin.
Heracel e u veracel minch astghery heravor,
Var mnacac mardu hamar arden xort e im hogin:

1922

***
Enqan shat en cavern, avern im syrtum,
Enqan antiv korac lavern im syrtum...
Chem el hishum char u xavar es zhamin:
Erb en phaylel urax orern im syrtum:

1922

***
— Es e, vor ka... tchisht es asum. tasyd ber:
Es el kerta: hanc erazum, tasyd ber:
Kyanqn hosum e tiezerqum zyngalen,
Mekn aprum e, myusn yspasum. tasyd ber:

1922

***
Hey tchamphaner, tchamphaner.
Andardz u hin tchamphaner,
Vovqer ancan dzezanov,
Ur gynacin, tchamphaner:

1922


Hovhannes Tumanyan QARYAKNER
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6105 | 0
02:40, 11.05.2020
6716 | 0
01:54, 29.11.2019
12242 | 0
05:28, 08.01.2018
12277 | 0
03:29, 22.12.2017
12980 | 0
01:01, 08.12.2017
29883 | 0
16:32, 06.12.2017
11445 | 0
16:11, 06.12.2017
16120 | 0
02:42, 05.09.2017
17338 | 0
23:45, 27.08.2017
21572 | 0
depi ver