ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+3 °C, +3 °C ... +16 °C Vaghy:+19 °C
EPH hay banasirutyan fakultetn ir anvstahutyunn e haytnum chaphoroshichnery kazmogh ashxatanqayin xmbin
10:45, 02.08.2020 | mamul.am
4281 | 0

EPH Hay banasirutyan fakulteti karciqy: hanrakrtutyan petakan ararkayakan chaphoroshichneri ev cragreri masin

Ays orerin teghi en unenum qnnarkumner «Hayoc lezu 7-12-rd dasaranner» ev «Grakanutyun 7-12-rd dasaranner» hanrakrtutyan petakan ararkayakan chaphoroshichneri ev cragreri shurj: Artahaytvecin bazmativ hayagetner, ayd tvum: EPH hay banasirutyan fakulteti dasaxosner: Harcy qnnarkvel e naev fakulteti gitxorhrdi nistum:
Hashvi arnelov naxagcum ibrev te katarvac bovandakayin phophoxutyunnery: Hay banasirutyan fakultety ir xor mtahogutyunn e haytnum ays cragreri ev chaphoroshichneri veraberyal, inchpes naev ir anvstahutyuny: ashxatanqayin xmbin ev anverapah merzhum cragrery himnavor pattcharnerov:

«Feysbuqyan tiruytnerum heghinakayin xumby, inchpes naev KGMS naxararutyuny pashtonapes teghekacrin, vor katarvum en phophoxutyunner hraparak netvac sevagrutyan mej (xmbi andamneri bnoroshumn e), ev shutov hanrutyan datin knerkayacven nor: phophoxvac ev lramshakvac chaphoroshich u cragir: Sakayn, inchpes ev spaseli er 9-amsya zhamketum miayn sevagrutyun kazmelu hmtutyun unecogh xmbic, hramcvec erkrord: lramshakvac sevagrutyuny: miayn masnakioren phophoxvac «Grakanutyan» cragrov: Arden isk bacahayt e, vor heghinakayin xumby harkadir hamarutyamb kam cankutyun chuni, kam i zoru che yndaraj gnalu hanrutyan zgali mecamasnutyan pahanjin: Avelin: aranc bazmakoghm masnagitakan qnnarkumneri, otar chaphoroshichneri apashnorh targmanutyamb stacvac cragri teghaynacumic cnvac anteghi vogevorutyamb aknhaytoren phordz e arvum hayagitutyan mej anuranali vastak unecogh gitnakan mtavorakannerin «dasdaselu» hni ev nori keghc sahmanabazhannerum:

EPH hay banasirutyan fakultety, dzernpah mnalov harci aydorinak qnnarkumneric, nerkayacnum e cragrery merzhelu mi sharq himnavor pattcharner:

A) Grakanutyan naxagicy amboghjutyamb merzheli e hetevyal pattcharnerov.
1. Aveli qan mek dar: sksac Hayastani arajin hanrapetutyan shrjanic (1918-1920) minchev ors, Hayastani hanrakrtakan dprocum eghel e «Hay grakanutyun»։ Mijin dasarannerum ashakertnerin dasavandvel e «Grakanutyun» ararka, vorn ibrev bnagrer nerarel e naev hamashxarhayin grakanutyan nmushner։ Isk bardzr dasarannerum (naxkinum: 9-10-rd, verjin shrjanum: 10-12-rd) dasavandvogh ararkan kochvel e «Hay grakanutyun», vorn yndgrkel e miayn hay dasakan grakanutyan karevor heghinaknerin ev nranc yntir gorcery։
Nerka naxagcov naxatesvac e ararkayi anvanumic hanel «hay» bary ev hamapatasxanabar ancnel naev hamashxarhayin grakanutyan erker։ Dranov krtchatvum en hay grakanutyany hatkacvogh cavaln u zhamaqanaky, nvazum e usucman xorutyan astitchany, ev hay grakanutyuny tarralucvum e voch liarzheq hamashxarhayin grakanutyan mej. evropakan u amerikyan mi qani groghneri erkeri nerarumy cragir, aranc Arevelqi ev rus grakanutyan, chi karogh nerkayacvel ibrev hamashxarhayin grakanutyun: Ays cragrov u chaphoroshichnerov phastoren veranum e «Hay grakanutyun» ararkan: ibrev dprocakan krtutyan npatakayin baghadrich, vorov nvazecvum, aghtchatvum e krtutyan azgayin bovandakutyuny, inchy hakasum e paterazmogh erkri te nerqin, te artaqin qaghaqakanutyany ev yndhanur razmavarutyany: Minchder hay dprocn iravunq chuni aranc azgayin nkaragri «ashxarhaqaghaqaciner» dastiarakelu, inchn arajarkvum e hramcvogh cragrov u chaphoroshichnerov:

2. Aranc pattcharabanutyan ev himnavorman armatapes phoxvel e hanrakrtakan dprocum grakanutyan dasavandman metodabanutyuny. zhamanakagrakan metody phoxarinvel e grakanutyan serazhanrayin usucmamb, vorn anynduneli e:
3. 7-12-rd dasarannerum amboghj hing tari ashakertnery nuyn gorcn en anelu, hay ev artasahmanyan grakanutyuny verlucelu en banasteghcutyan, dramaturgiayi ev ardzak erkeri hamadrutyamb kam hakadrutyamb, lezvi, votchi, patkeri, barapashari ev teqstayin ayl hatkanishneri bacahaytmamb: Aysinqn: chnchin tarberutyamb, yst grakan erki tvac hnaravorutyan, durs chen galu nuyn shrjanakneric:
4. Ays phophoxutyunn arden isk hnaravorutyun chi talis cragrerum nerarelu hay hin u mijnadaryan grakanutyuny, vory chi entarkvum veronshyal serazhanrayin bazhanmany: Usti ayn haytararutyuny, te ayd harcn arden shtkvel e, anhnar e suyn hamakargi paymannerum:
5. Zhamanakagrakan metody tuyl e talis pahpanelu azgayin hishoghutyuny, vorn artahaytvum e ev patmutyan, ev grakanutyan mej, minchder arajarkvogh hamakargy xarnum e zhamanaknern u azgutyunnery: Kama te akama da veracnum e naev hnaguyn qaghaqakrtutyun unecogh azgeri ev noreri tarberutyuny: chezoqacnelov hneri nerdrumy hamashxarhayin mshakuyti patmutyan mej: 5-rd dari mer patmagrutyan bardzr arzheqy mecapes paymanavorvac e nranov, vor steghcvel e henc 5-rd ev voch te 15-rd darum, erb zhamanakakic azgeric u petutyunneric shatery derevs chkayin:
6. Armatapes sxal e vomanc ayn haytararutyuny, te aydpisov ibr dprocn uzum en dardznel banasirutyan fakultet: Dprocakan ev buhakan cragrern unen usucman xorutyan bolorovin tarber astitchanner: Mite parz che, vor buhakan cragiry entadrum e 5-rd d. matenagrutyan ev mijnadari taghergutyan aveli xor: masnagitakan yuracum: naxapes miasnabar drsevorvac patmagrutyan ev gegharvestakan patkeravorman yurahatkutyunneri tarberakumov:
7. Amenakarevory. nor chaphoroshichnery hnaravorutyun chen talis voreve groghi masin amboghjakan patkeracum steghcelu: Orinak: Tumanyani «Pharvanan» ev «Tmkaberdi arumy» naxatesvac e ancnel 8-rd dasaranum, «Sasunci Davit» poemy: 9-rdum, 10-rdum: «Anushy», 11-rdum: qaryaknery: Aydpes naev myus groghnery: Voreve grogh chi nerkayanum ir amboghjakan dimankarov:
8. Ays shilashphotn uni mek himnavorum: dastiarakel inqnuruyn mtacogh, inqn iren tchanachogh, verlucogh, tramabanogh, yndhanur armamb socialapes aktiv anhat: Da, anshusht, lav e, bayc inchu ays eghanakov:
9. Chaphoroshichnery kazmvac en anorosh u tchapagh: dasaranic dasaran krknvogh sahmanumnerov։ Nkatvum en grakanagitakan terminneri anpateh kirarutyunner («teqsty teqstum», «mijteqstaynutyun», «narator» ev ayln), voronq cragiry motecnum en grakanagitutyan buhakan dasyntacnerin։
10. Shat teri, xarnixurn u anorak en hay ev hamashxarhayin grakanutyunic vercvac cankery։ Bacakayum en dranc yntrutyan skzbunqnery։ Aknhayt e, vor erkern yntrvac en voch te masnagitakan bazmakoghm gnahatman ardyunqum, ayl yndameny handznaru xmbi naxasirutyamb, pahi tpavorutyamb ev HH qaghaqacu phoxaren ashxarhaqaghaqaci kertelu animast npatakadrumov:
11. Drakan e zhamanakakic groghneri ev grakanutyan: cragrerum nerarelu xndiry: Drakan e ashakertnerin kendani grakanutyan het kapelu, zhamanaki groghnerin tchanachelu imastov: Bayc sa terevs amenabard xndirn e erku imastov: Nax: nor groghnerin cragrerum nerarelu hamar petq e krtchatel dasakannerin, inchy vagh te ush anhrazheshtutyun e darnalu: Bayc petq e nor ekoghnery arzhani linen hneri teghy kam arnvazn nranc koghqin tegh gravelu: Apa: nor groghnerin nerarelu hamar petq e hashvi arnel groghneri miutyan, grakanagetneri karciqy ev, anshusht, nranc steghcac grakan arzheqy: Nor anunnerin kareli e canotanal mijin dprocum, grakan xmbaknerum, artadasaranakan yntercanutyan mijocov:
12. Cragrum chnchin chaphov e nerkayacvac hay dasakan grakanutyan karevoraguyn mi hatvacy: sphyurqahay grakanutyuny, vory canr harvac e mer zhoghovrdi ev hayreniq-sphyurq miasnutyan gaghapharin։
13. Usucchin trvum e ankaravareli azatutyun. na ir cankutyamb karogh e yntrel ev matucel hay ev artasahmanyan groghneri erkery։ Isk ete usucichn u ashakerty irenc tchashakov yntren miayn artasahmanyan groghnerin, ev hay groghnern u nranc lavaguyn erkery durs mnan: Ays depqum inchpes en kazmakerpvelu giteliqi stugumnery avartakan dasarannerum, azat trvac giteliqi vor shrjanakn e linelu partadir stugeli:
14. Handznaxmbi andamnery, ibrev irenc «barephoxumneri» himnakan phastark, berum en ayn himnavorumy, vor nor chaphoroshichnerov erexan voch te petq e karda hanrahayt verlucutyunnery, sovori ev heto krkni dranq, ayl karoghana katarel inqnuruyn verlucutyunner: Shat hetaqrqir e: inchu petq e inqnuruyn verlucutyan hmtutyuny kirarvi henc grakanutyan vra. inch e, grakanutyuny aydqan hesht kam subyektiv volort e: Ayd depqum cher lini gitutyun grakanutyan masin: grakanagitutyun: Da nuynn e, vor hayoc patmutyan drvagnery tuyl tanq inqnuruyn verlucel u meknabanel kamayakanoren: Ays sharqy kareli e anverj sharunakel: Tchisht hakaraky, grakanutyan usucumy petq e dnel gitakan lurj himqeri vra, ashakertin ughghordel, bacatrel ays kam ayn groghi katarac dery mer azgayin grakanutyan ev gegharvestakan mtacoghutyan zargacman mej: Inchpes petq e erexan imana, te inchpisi karevor der e katarel X. Abovyani «Verq Hayastanin» mer nor grakanutyan dzevavorman ev zargacman gorcum, inchpes e azdel hetaga shrjani hay groghneri amenatarber serundneri vra, ete dasagirqy nran chughghordi: Inchu che, naev anuranali tchshmartutyunner petq e haghordel, voronq ashakerty nax piti sovori, heto inqnuruyn meknabani:
15. Derevs Astvacashnchic ekogh mitq e, vor ogtagorcum e naev Hrant Matevosyany, te nax: partvum en mshakuytnery, heto: miayn petutyunnery: Arajarkvogh naxagic-cragiry partutyan tanogh cragir e: Ayn, inch karogh e tuyl tal hzor petutyuny, asenq AMN-n, vori krtakan cragreri azdecutyunn arka e ays cragrum, chi karogh tuyl tal phoqraqanak (och phoqr, togh sxal chhaskacvi) zhoghovurdy, vori hamar mshakuyty ev arajin hertin krtutyunn unen razmavarakan, azgapahpan nshanakutyun: Yst aysm: hay dasakanneri zgali masin cragreric durs mghely, hay grakanutyan «hay» bari veracumy mecapes vnasum en azgi shaherin:

B) Hayoc lezvi naxagicy xoteli e hetevyal pattcharnerov.
1. Anhimn e naxagci ardiakanutyan himnavorumy (baragorcacutyan antchshtutyunnery chenq qnnarkum): «Ardi ashxarhum texnikayi ev gitutyan sryntac zargacumy nor xndirner e dnum krtutyan arjev: Bazmativ masnagitutyunner, voronq aysor hargi en, shutov phoxarinvelu en meqenaneri ev robotneri ashxatanqov: Aha ayd e pattchary, vor hanrakrtakan dprocum hayoc (mayreni) lezvi ev grakanutyan usucumy ev usumnarutyuny evs himnavor phophoxutyan kariq unen»: Lezun bacardzak arzheq e ev ankax masnagitutyunneri hargi kam veracogh lineluc: goyutyun e unenalu:
2. Naxagcum gitutyamb kam angitutyamb aghtchatvel e lezvi dery: Lezun voch miayn mtacoghutyan mijoc e, aylev u nax ev araj azgayin mtacoghutyan dzevavorman mijoc, azgayin inqnutyan karevoraguyn baghadrich, azgayin-hayrenasirakan nkaragir kertelu gorciq. naxagcum voch mi kerp artahaytvac che ays gaghaphary, minchder henc da petq e drvac liner chaphoroshichneri himqum. HH hanrakrtakan dprocum hayoc lezun petq e usucanvi ays elaketov ev ays himunqov։
3. Erachaph krtakan hamakargi nerdrum asvacy kaskaceli «noruyt» e: Avelacvel e haskacutyun haskacakargy: Naxkin giteliq-hmtutyun dzevachaphic ancum e katarvum haskacutyun-giteliq-hmtutyun/ karoghutyun dzevachaphin: Isk mite cankacac giteliqi matucum, tchanachum, yuracum chi sksvum haskacutyunneri meknabanutyunic:

4. Hayoc lezvi ev hay grakanutyan usumnarutyan hayecakargery nuyn chaphanishnerov ev nuyn himnavorumnerov nerkayacnely anynduneli e. Hayoc lezun ev Hay grakanutyuny tarber ararkaner en (ev usumnasirvum en tarber gitakargerum), hetevabar voroshakioren tarber en naev dranc usucman npataknern u metodnery։ Hayoc lezun petq e nkaragrvi ev nerkayacvi vorpes arandzin ararka։ Minchder aknhayt e, vor hayoc lezvi ev grakanutyan naxagcery kazmvel en grete nuyn skzbunqnerov ev vorosh yndhanrutyunner unen angam bnagitakan ararkaneri naxagceri het: Haskanali e, vor kirarvel en mijazgayin krtakan cragrerin harmarecnelu inch-inch gorciqner, sakayn dranq gorcacvel en sxal ev anpateh: Yndhanrutyunnerov handerdz: sranq eapes tarber ararkaner en, ev chaphoroshichnern el petq e shat hstak tarberven voch miayn bovandakutyamb, aylev verjnardyunqneri ev npatakneri sahmanumnerov: Xoteli e naxagci elaketayin mitqy, te «hayoc lezvi ev grakanutyan usumnasirutyan himnakan npataky banavor ev gravor xosq karucelu, teqst steghcelu usucumn e»։
5. Nshvum e, vor ashakerty usucchi het miasnabar petq e kazmi dasi planavorumy: arajnordvelov ir hetaqrqrutyunnerov: Xist vitcheli pahanj e: 12-17 tarekan erexaneri hetaqrqrutyan shrjanaky, arzheqayin hamakargi ynkalumnern u patkeracumnery dzhvar te hamynknen cragrayin pahanjnerin. ayd tariqum ev derevs nor giteliqner dzerq berelu tchanaparhin ashakerty hastatapes chi karogh yst amenayni tchanachel ev arzhevorel, orinak, qerakanutyan kam votchabanutyan karevorutyuny: Sa hanrakrtakan cragir e, ev ughghordoghnery nax ev araj chaphoroshichnern en, dasagirqy, usucichy:

6. Aghqatik e cragri lezvakan-bovandakayin masy. naxagicy chi entadrum hayoc lezvi veraberyal bavarar giteliqneri matucum։ Verjnakan npataky: gravor ev banavor haghordakcmany yst amenayni tirapetely, ete hamarenq «azniv», mievnuynn e, ev graget haghordakcvelu, ev azdecik xosq karucelu, ev steghcagorcakan mitqy zargacnelu hamar sovoroghin nax ev araj petq e matucel lezvakan anhrazhesht bavarar giteliqner։ Heto miayn stacac giteliqnery petq e veracel karoghutyan u hmtutyan։ Cragiry ays xndiry lucum e masamb։
7. Pakasum en kam teri en nerkayacvac mi sharq temaner.
• Lezvi hnchyunakan hamakargy negh imastov miayn ughghagrutyuny ev ughghaxosutyuny che։ Naxord tarinerin (minchev 7-rd dasaran) usucanvogh nyuty bavarar che։ Hnchyun, shesht, vank, taradardzutyun, hnchyunaphoxutyun temanery hangamanoren petq e nerkayacvac linen naev mijin dprocum, apa aravel xorutyamb: avag dprocum։ Hnchyunaphoxakan iroghutyunneri usucumy anchaph karevor e graget, barehunch ev geghecik xosq karucelu, tchisht xoselu hamar։
• Tartam u anorosh nkaragrutyun uni lezvi karevor bazhinneric meky: baragitutyuny։ Naxagcum tegh e gtel artaroc mi dzevakerpum, yst vori: lezvi ereq makardakneric meky voch te baragitutyunn e, ayl barakazmutyuny («Lezvakan hamakarg: hayereni hnchyunakan, barakazmakan, qerakanakan hamakarger»)։ Ev, yst aydm, 5-6 tarineri usumnarutyan cragrum baragitutyuny (imastabanutyun, barakazmutyun, barapashar, dardzvacabanutyun, bararanagrutyun) nerkayacvac e caqucriv u hatvacakan։

• Cragiry chi naxatesum bayi seri usucum. minchder nyuty chaphazanc karevor e: bayakan hamakargy ev bayi gorcarakan hnaravorutyunnery haskanalu, sharahyusakan karuycnerum koghmnoroshvelu ev tchisht u artahaytich, npatakayin xosq kazmelu hamar։
• Qich zhamaqanak e hatkacvac ankanon ev pakasavor bayeri usucmany, yndameny: 6 zham։ Minchder sa bayakan hamakargi arancqayin temaneric e (naxord cragric haniravi vtarvac er). dra imacutyamb nuynisk kareli e chaphel mardu gragitutyuny։ Temayi masin nax petq e yndhanur giteliq trvi mijin dprocum, apa teman aravel manramasn petq e usucanvi avag dprocum։
• Pahpanvac che temaneri usucman hamamasnutyuny, hashvi chen arnvel temayi karevorutyunn u bardutyuny, orinak: kapin ev shaghkapin trvum e yndameny 4-5-akan zham, makbayin: 8 zham, ankanon ev pakasavor bayerin: 6 zham (7-rd d.), patkeravorman ev artahaytchakan mijocnerin: 4 zham (11-rd d.)։ Minchder anharki urtchacvac e vorosh temanerin trvogh zhamaqanaky. hatuk ev hasarak, andznanish ev iranish goyakanner: 10 zham (7-rd d.), mejbervogh ughghaki xosq: 28 zham (9-rd d.), ughghagrutyun: 18 zham (10-rd d.) ev ayln։

• Dzaxoghvac e votchagitutyan matucumy (yst naxagci: «VoTchER»): Cragri ays hatvacy kazmvac e arandznahatuk animacutyamb: Anynduneli e gorcarakan votchery mimyancic heracnelu cragrayin «oroshumy»: Dranq, tarberutyunnerov handerdz, unen zgali yndhanrutyunner, hetevabar petq e usucanven hajordakan miasnutyamb։
8. Ayn tchshmartutyuny, vor mezanum avag dprocy zhamavatcharutyan ojax e (ev vor or araj piti hrazharvel dranic), hastatvum e naev ays naxagcov. ereq tari sharunak: 10-11-12-rd dasarannerum, nuyn kam grete nuyn bovandakutyamb ev sastik hamarutyamb krknvum e hayoc lezvi bovandakayin nyuty։ Yst vorum, sheshtadrvum en miayn voroshaki temaner: ughghagrutyun, ughghaxosutyun, «otcher»: ayn el xist parzunak pahanjnerov: tchanachel ev tarberakel gorcarakan votchery, Tchanachel bareri dzevaimastayin tesaknery, dardzvacqnery, imanal ev tarberakel xosqi masery yst xosqimasayin arandznahatkutyunneri, xosqi masery dasakargel yst orinachaphutyunneri ev nman baner։ Ev ayd bolory: aranc hamakargutyan, aranc zargacman mitumneri։
9. Hatuk petq e yndgcel ev sheshtadrel gorcnakan ashxatanqneri karevorutyuny ev dery։ Cragiry «kentronacel e» teqst u phastatught kazmelu ev esse (grakan teqst) grelu gorci vra, bayc da bnav el steghcagorcakan mitqy mshakelu ughigh tchanaparhy che, manavand erb chen bacatrvum sharadranq kazmelu hnarnern u dzevery: Sa naev nyuty sertoghabar yuracnel talu taqnvac tchanaparh e, qani vor, yst heghinakayin xmbi parzabanumneri, voroshaki dasarannerum ashakerty usucchi ognutyamb kkazmi «grakan teqster» yntrvac heghinakneri erkeri veraberyal: Isk avartakan dasaranum giteliqi stugumy entadrum e arden mshakvac ev patrasti «grakan teqsteri» angir sharadranq:
10. Mijararkayakan kaperi matucumy: hatchax ughghakioren pattchenvac arevmtyan nmanatip phastatghteric, aveli shat dzevakan bnuyt e krum։ Da aravel hstak erevum e naev verjnardyunqneri, erbemn gorcnakan arajadranqneri dzevakerpumnerum: Hatkapes verjinnerum aknhayt en naev masnagitakan lurj teracumner ev bactoghumner:

11. Giteliqneri stugman ayn dzevy, vory hramcvum e 12-rd dasaranum, skzbunqoren anynduneli e. sharadranqi mijocov stugumy hangecnelu e kamayakanutyunneri ev subyektiv gorcelaotchi:
12. Ays phastatughty, meghm asac, graget sharadranqi tipar orinak che (9 amisy qich zhamanak cher phastarkvac ev graget sharadranq unenalu hamar). nranum arka en bazmativ sxal dzevakerpumner, antchisht datoghutyunner, sxal baragorcacutyunner, terminneri shphot, vripakner։ Bavararvenq mek-erku orinakov. «Chaphoroshchayin pahanjnery dzevavorvum en: hashvi arnelov sovoroghi anhatakan arandznahatkutyunnery….» (pahanjnern en inch-or ban hashvi arnum); «Texnikayi ev gitutyan sryntac zargacumy….»; «….usumnasirvum e hayoc lezvi qerakanutyuny: dzevabanutyun ev sharahyusutyun bazhinnerov: sheshtadrelov….» (qerakanutyunn e inch-or ban sheshtadrum); «….Hayoc lezvi usumnarutyan hamar sahmanvel en hetevyal himnakan ev entahaskacutyunnery»; «lezvaqerakanutyun» ev ayln, ev ayln:

Cavali e, vor KGMS naxararutyuny hanrutyany nerkayanum e aysorinak phastatghtov»։

Kisvir ays nyutov:
depi ver