«Geghard» himnadramy grum e․ «Adrbejani koghmic Hayastani Hanrapetutyan taracqneri nkatmamb tevakan pahanjnern, inchpes naev dranc himan vra keghc patmutyan steghcumy verjin shrjanum cayraheghutyan en hasel: Ardyunqum «cnvum en» irakanutyany hakasogh naxagcer, voroncic mekn el, ayspes kochvac, «Goycha-Zangezuri Hanrapetutyunn» e։

2022 tvakani septemberin mi xumb adrbejanciner haytararutyun taracecin HH-i taracqum «Goycha-Zangezuri Hanrapetutyan» (GZH) steghcman masin, vori sahmannern yndgrkelu ein Gegharquniqi, Vayoc dzori ev Syuniqi marzery։ Adrbejanciner Rizvan Talibovy ev Mehmed Ali Arslann Ankarayum irenc haytararecin «Arevmtyan Adrbejani Goycha-Zangezuri Hanrapetutyan» naxagah ev phoxnaxagah։ Ir xosqum «naxagah» Talibovy nshel er, vor Turqian arajin erkirn e, vory tchanachel e ayd hanrapetutyuny, avelin: «Turqian ev Arevmtyan Adrbejani Goycha-Zangezury mek azg, erku petutyun en»։ Isk «phoxnaxagah» Mehmed Ali Arslany havelel er, vor Zangezurn osmanyan hogh e։

Yst taracvac haytararutyan, vori mej artacolvac er norasteghc «hanrapetutyan» apaga karavarutyan karucvacqy, mekamsya zhamketum petq e haytararver naev xorhrdarani (Azgayin zhoghovi) gumarman masin։ Naxatesvum er hanrapetutyan mayraqaghaq hrchakel Kapan (tshnamin ayn anvanum e Gafan) kam Vardenis (Basargechar) qaghaqneric meky։ I dep, anhetetutyuny hasnum er nran, vor haytararutyan teqstum nshvum er, te hetagayum Hayastani het khamadzaynecnen: ays erku qaghaqneric vory knaxyntri Hayastany: vorpes GZH-i mayraqaghaq։ Avelin: haytararutyan 11-rd ketum nshvum er, vor «Goycha-Zangezuri Hanrapetutyuny» ditarkum ev yndunum e xaghagh paymannerum hay bnakchutyan het hamakecutyuny: Hayastani Hanrapetutyan mijazgaynoren tchanachvac sahmannerum: dashnayin iravakan himunqnerov։ Naxagci naxadzernoghnery banakcutyunner ein varel naev Iraqi qrderi: islamistakan sharzhman arajnord Ali Bapiri het։

Yst adrbejanakan mamulum shrjanarvogh teghekutyunneri: Rizvan Talibovy cnundov Xorhrdayin Hayastani Tchambaraki shrjani Yanxakaya (Meshaqend), ayzhm: Antaramej, gyughic e։ Sovorel e Baqvi petakan hamalsarani mijazgayin haraberutyunneri bazhnum․ qaghaqagitutyan doktor e։ Bayc, inchpes parzvum e, na mec heghinakutyun chi vayelum Adrbejanum։ 2005 tvakanin, erb dzerbakalecin Ali Insanovin, Talibovn steghcec ev glxavorec verjinis iravunqneri pashtpanutyan komiten։

Adrbejanakan mek ayl «cragri» ghekavar Gafar Chaxmaxlin, vorn steghcel er «Irevani turqakan hanrapetutyan vtarandi karavarutyuny», Talibovin nshanakel er ayd «hanrapetutyan» phoxnaxagah։ Sakayn 2021 tvakanin na hrazharakan er tvel ev mek tari anc haytararel «Goycha-Zangezuri Hanrapetutyan» steghcman masin, vory Gafar Chaxmaxlin sadranq hamarec ev «Cebhe.info»-in tvac harcazruycum Talibovin meghadrec «arevmtyan adrbejancinerin» paraktelu mej։

«Arevmtyan Adrbejani hamaynqn» ir hertin haytararec, vor chi tchanachum «Goycha-Zangezuri Hanrapetutyun» kochvogh karuycy, arnchutyun chuni dra het, ev nman siroghakan gorcuneutyuny hamarum e vnasakar: «patmakan hoghery» veradardznelu tesankyunic։ Avelin: Adrbejani mejlisi patgamavor, «Arevmtyan Adrbejani hamaynq»-i phoxnaxagah Hiqmet Babaoghlun haytararec, vor sa iskakan sadranq e «Zangezuri mijancq»-i bacman dem ev hnaravor e: Talibovy Zangezurum qrdakan petutyun steghcelu npatak uni։ Babaoghlun matnanshum er ayn hangamanqy, vor Talibovy Mehmed Ali Arslanin nshanakel e phoxnaxagah, vov banakcutyunner e varel Iraqi qrderi «Islamakan ardarutyun» kusakcutyan ghekavar Ali Bapiri het։ I dep, Mehmed Ali Arslany cagumov qurd e։

Ayn, vor Arslann Ankarayum nshel er, te Zangezurn osmanyan hogh e, pattchar dardzav «Arevmtyan Adrbejani hamaynq»-i koghmic Adrbejanum boghoqi akcianeri kazmakerpmany։ Yst «Hamaynq»-i: nman haytararutyunnery vnas khascnen Adrbejani ev Turqiayi haraberutyunnerin․ «sa xoramank u cinik sadranq e: ughghvac Adrbejan-Turqia eghbayrutyan dem»։

2023 tvakanin Rizvan Talibovy heracvel e «Goycha-Zangezuri Hanrapetutyun» ghekavarutyunic, isk goyutyun chunecogh hanrapetutyan gheky trvel e Turqiayum bnakvogh Tunzala Chalabievayin։ Sakayn nuyn tvakani ogostosin Talibovn u Chalabievan dzerbakalvel en Adrbejani petakan anvtangutyan carayutyan koghmic։ Dranic mi qani or anc haytararvel er ayn masin, vor «Goycha-Zangazuri Hanrapetutyan» naxadzernoghnery dadarecrel en irenc gorcuneutyunn u hrazharvel irenc gaghapharneric։

Ayspisov, Adrbejani koghmic Hayastani Hanrapetutyan inqnishxan taracqneri nkatmamb sharunakakan pahanjnern u keghc patmutyan himan vra karucvac cragrern artacolum en Adrbejani qaghaqakanutyan ev qarozchutyan hakasutyunnery։ Nman sadrich naxagcery haytnvum en naev gaghapharakan, qaghaqakan ev andznakan shaheri baxman kizaketum, inchy hertakan cucichn e, vor ayd cragrery zurk en patmakan, gitakan ev qaghaqakan himnavorumneric։