ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+14 °C, +5 °C ... +15 °C Vaghy:+20 °C
Erku haghordagrutyun Hndkastanic
22:54, 10.05.2023
1008 | 0

Erku haghordagrutyun Hndkastanic

Wednesday, 10 May 2023

Hisharzhan das: Kalkatayi surb Nazaret hayoc ekeghecu bakum


Kalkatayi Hayoc mardasirakan tchemarani VII dasarani «Hayoc patmutyan» hertakan dasn anckacvec surb Nazaret ekeghecu bakum: hay hasarakakan-qaghaqakan gorcich Hovseph Emini shirmaqari mot:

Dasn sksec usucchuhi Liana Phirumyany: xoselov Hndkastanum hay azgayin-azatagrakan sharzhman cavalman, ayd sharzhman mej hndkahay burzhuaziayi: arevtrakan xavi nerdrman u nshanakutyan masin: Apa ashakertnery nerkayacrecin Hovseph Emini kyanqy: cnndic minch mah (Hamadanic-Kalkata), ev gorcuneutyuny: Kalkata-Anglia-Rusastan-Vrastan-Hs. Kovkas-Hayastan (Arcax) -Parskastan-Kalkata ughegcov: Ashakertnery patmecin Emini kyanqum mec der katarac irlandaci philisopha Edmond Byorqi, Lord Nortumberlendi, britanaci arevelaget u Kalkatayi Geraguyn atyani datavor Uilyam Jonsi masin: Usucichy mejberec mtqer Hovseph Emini inqnakensagrutyunic:ՙ «Hovseph Emini kyanqn u arkacnery», nerkayacrec Emini azgakanuhi, kalkatabnak Emi Abgarin, vori janqerov Kalkatayum 1918 t. hratarakvec verohishyal ashxatutyan erkrord yndlaynvac masy: Aynuhetev ashakertnery canotacan Emini kyanqi kargaxosin. «Chem karogh aprel gazanneri nman: utel, xmel, aranc azatutyan kam giteliqi»:

Dasn ancav hetaqrqir u bovandakalic: Ashakertneric yuraqanchyury kertec Hovseph Emin hasarakakan-qaghaqakan gorcchi ir kerpary: mard, vori kyanqi miak mtahogutyunn ir hayreniqi azatutyunn er, zhoghovurd, vorin na patrast er zohaberel amen inch:

Dasn amphophec usucchuhin: sheshtelov, vor Hovseph Eminn aprec mi kyanq: nman ughigh gci, voric na erbeq chsheghvec, tekuz eghan phordzutyunner, gaytakghich aynpisi arajarkutyunner: inchpisin britanakan, rusakan, vracakan arquniqnerum carayely, hiastaphecnogh hangamanqnern el qich chein: chkamecoghutyunn u tgitutyuny, voronc mej xarxaphum er zhoghovurdy:

-----------------

Hovseph Emin, hamarot kensagrutyun

Eminy cnvel e 1726 t. Parskastani Hamadan qaghaqum։ Aysteghic ir yntaniqy teghaphoxvel e Hndkastan ev hastatvel Kalkatayum։

Eritasard Eminy giter Hayastani canr vitchaki masin, tesnum er ir hayrenakicneri tshvarutyuny, vory hatkapes aknaru er, erb hamematum er evropacineri barvoq paymanneri het։ Na vogevorvac er Arcaxi u Syuniqi azatagrakan payqarneric։ Eminy erazum er tirapetel razmakan arvestin ev zenqi uzhov azatagrel hayreniqy։ Hor kamqin hakarak, vorn uzum er nran vatcharakan dardznel, 1751 t. meknum e Anglia ev yndunvum Vulvichi Tagavorakan razmakan akademia։ Aystegh canotanum e angliakan qaghaqakan u petakan gorcichneri het ev nranc nerkayacnum ir galu npataknery։ Eminin hajoghvum e naev tesakcel Angliayi varchapeti het։ Sakayn na hamozvum e, vor Hayastani azatagrman ir gaghapharnery chen hamynknum Angliayi shaherin։

1759 t. Eminy galis e Hayastan։ Arevmtyan Hayastanov tchanaparhordelu yntacqum zruyci brnvelov hayrenakicneri het: na xosum e hayreniqi patmutyan pharavor drvagneri masin։ Berelov arevmtyan qristonyaneri orinaky: koch e anum payqarelu hanun azatutyan։ Canotanalov iravitchakin: Eminy hamozvum e, vor otar tirapetutyan dem azatagrakan payqar kareli e sksel miayn voreve harevan petutyan ozhandakutyamb։ Ays arumov na hnaravor dashnakic er hamarum Rusastanin kam Vrastanin։ Veradarnalov Anglia: Eminy nerkayanum e rusakan despanin։ Nranic vercnelov Rusastani varchapet M. Voroncovin ughghvac erashxavorakan namak: tchanaparhvum e Sankt Peterburg։ Eminy Voroncovin nerkayacnum e Hayastani azatagrutyan ir cragiry, vorn iragorcelu hamar mtadir er dashnakcel vrac Herakl II tagavori het։ Voroncovn yndarajum e Emini xndranqin ev Herakl II–in ughghvac namakov nran tchanaparhum Vrastan։ Vrac tagavory hamadzaynum e ozhandakel Emini cragrin։ Hayastanum azatagrakan sharzhumy kazmakerpelu hamar Eminy kaper e hastatum Msho Surb Karapeti vanq|Msho S. Karapet vanqi vanahayr Hovnani het։ Eminy ev Herakl II–y 1764 t. xraxusakan namakner en ugharkum Hovnanin, sakayn Erevanum xani mardik dzerbakalum en namakatarin։ Amenayn hayoc katoghikos Simeon A Erevanci, teghekanalov ayd masin, kshtambum e Herakl II–in «anzguysh qayleri» hamar, voronq karogh ein arajacnel parskakan ishxanutyunneri vrezhxndrutyuny hayeri handep։ Stipvac Herakly Eminic pahanjum e heranal Vrastanic։

Mek tari Hyusisayin Kovkasum mnaluc heto: 1766 t., Eminy veradarnum e Hayastan ev hastatvum Getashenum: Gyulistani meliq Hovsephi mot։ Arcaxi iradrutyany canotanalu hamar Eminy linum e naev Shushium, apa ancnum Gandzasar։ Aystegh nran teghekacnum en, vor Simeon Erevancin hramayel e chyndunel ev chozhandakel iren։ Hamozvelov, vor Arcaxum evs katarum en katoghikosi ayd hramany: Eminy voroshum e veradarnal Rusastan։ Sakayn lselov, Xoyi u Salmasti qristonyanery patrast en tasnut hazar zinvor tramadrel iren: Eminy tchanaparhvum e Xoy։ Chunenalov pahanjvogh gumary: na chi karoghanum zorq vardzel։ Aysqanic heto na 1770 t. veradarnum e Hndkastan։

Mahacel e 1809 t.-in u taghvel e Kalkatayum։

Ir kyanqi patmutyuny Hovseph Eminy gri e arel 1792 tvakanin Londonum tpagrvac «Hayazgi Hovseph Emini kyanqy ev arkacnery, vory inqn e grel angleren lezvov» («The Life and Adventures of Joseph Emin an Armenian, written in English by himself») grqum:

(Hanragitaranic)

--------------------------------------------

09.05.2023/ Liana Phirumyan/Nid.oragir

MAYISYAN ERATVoNY HNDKASTANUM


Mayisi 9-y haghtanaki ev xaghaghutyan tonn e։ Hay zhoghovrdi hamar ayn eraton e, qani vor nshanavorvum e Erkrord Hamashxarhayin paterazmum tarac haghtanakin hay zhoghovrdi nvirakan masnakcutyamb, Shushii azatagrmamb ev Arcaxi Pashtpanutyan banaki steghcmamb:

Mayisi 9-in, Kalkatayi surb Grigor Lusavorich ekeghecum teghi unecav Hogehangstyan karg: Erkrord Hamashxarhayin ev Arcaxyan paterazmnerum herosabar zohvac hay zinvorneri u zoravarneri hogineri xaghaghutyan hamar։

Kalkatayi Hayoc mardasirakan tchemaranum «Hayoc patmutyun» ev «Hay ekeghecu patmutyun» ararkaneri usucchuhi tikin Liana Phirumyany nerkayacrec «Haghtanaki eraton» xoragrov banaxosutyun: sahikashari ughekcutyamb։ Manramasn andradarnalov toni xorhrdin u nshanakutyany: banaxosy patmakan aknark katarec 1941-1945 tt․-in, Erkrord Hamashxarhayin paterazmum Xorhrdayin miutyan haghtanakin hayeri masnakcutyan ev anuranali nerdrmany, inchpes naev: katoghikosakan teghapah T․ Gevorg arqepiskopos Choreqchyani (hetagayum: N․S․O․T․T․ Gevorg 6-rd Amenayn Hayoc Katoghikos) orhnutyamb Hay Araqelakan Surb Ekeghecu cucaberac mec ajakcutyany։

31 tari araj, mayis 9-in: zhamy 2: 30-in, sksvec ev vagh aravotyan avartvec hayoc patmakan berdaqaghaq Shushin tshnamuc azatagrelu: gndapet Arkadi Ter-Tadevosyani: xist gaghtni paymannerum mshakac gorcoghutyunneri cragiry, vorn stacav «Harsaniq: lernerum» anvanumy։

1992 tvakanic sksac: mayisi 9-y pashtonapes tonvum e naev vorpes Arcaxi Hanrapetutyan Pashtpanutyan banaki steghcman or, vorov miavorvecin 1990 tvakanic gorcogh anjat, inqnapashtpanakan razmakan miavorumnery։

Banaxosutyan avartin hnchec «Shushii azatagrman ergy» (xosq: Edgar Elbakyani, erazhshtutyuny: Gusan Haykazuni) : tchemarani shrjanavartner Avetis Sargsyani ev Narek Qamalyani erazhshtakan hianali katarmamb։

Liana PhIRUMYAN
Kalkatayi Hayoc mardasirakan tchemarani
«Hayoc patmutyun» ev «Hay ekeghecu patmutyun» ararkaneri usucchuhi
Hatuk «Niderlandakan oragri» hamar
Kalkata, Hndkastan

Mamuli xosnak: Niderlandakan Oragir
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir
15:26, 09.03.2024
312 | 0
00:09, 09.03.2024
582 | 0
19:12, 07.02.2024
272 | 0
19:10, 07.02.2024
275 | 0
depi ver