1898 tvakani hulisi 22-in (hin tomarov: hulisi 10-in) Shushenskoe gyughum teghi e unecel erku aqsoryalneri: «Astco caraner Vladimiri ev Nadezhdayi» ekeghecakan psakadrutyuny։ Psakadrutyany naxordac surb haghordutyunic araj, inchpes yndunvac e nman depqerum, harsin u phesayin xostovanecrel en ev haghordutyun tvel. araroghutyan yntacqum nranq ereq angam pttvel en zohaseghani shurjy։ Ekeghecin psakadrel e erku anhavatneri: Vladimir Ilyich Ulyanovin (Lenin) ev Nadezhda Konstantinovna Krupskayayin։ Ekeghecakan araroghutyuny partadir e eghel henc ayn pattcharov, vor Rusakan kaysrutyunum «ateizmi iravunq» haskacutyun chkar։ Kaysrutyan yuraqanchyur hpatak partavor er linel voroshaki kroni hetevord, ev miayn ekeghecin uner psakadrutyunner katarelu iravunq: Vladimiry mory hetevyaln e grel. «Nadezhda Konstantinovnayi arjev, inchpes gites, tragikomik naxapayman e drvel: ete na anmijapes chamusnana, apa piti veradarna Ufa... Ayd e pattchary, vor menq phastatghteri dzerqberman vazvzoci mej enq. aranc dranc anhnar e psakadrvel, amen inch piti arvi pasic araj» ։ Yst psakadrutyany nerka andzanc patmaci: harsnacun hagac e eghel hasarak spitak bluz ev sev kisashrjazgest, isk phesacun: mashvac darchnaguyn kostyum, vorovhetev urish harmar hagust chi unecel։ Ekeghecakan cesi hamar anhrazhesht e eghel psakadrutyan mataniner, ev aqsoryalneric meky, Vladimir Ilyichi xndranqov, dranq patrastel e pghndzi hing dramanocneric: Petq e ardzanagrel, vor heghaphoxakanneri mijavayrum amusnakan matani kreln yndunvac chi eghel, aha, te inchu hetagayum amusinnery dranq hanel en irenc matneric։ Artasahmanum da erbemn tyurimacutyunneri pattchar e dardzel։ Londonum ays masin kaskac e haytnel nranc vardzakalac bnakarani tiruhin։ Social-demokrat Nikolay Aleqseevy grel e. «Tikin Yoyin: bnakarani sephakanatirojy, vrdovecrel e N.K.-i amusnakan matanu bacakayutyunic, bayc na stipvac er hashtvel ays verjin hangamanqi het, qani vor nra vardzakalnery liovin orinakan amusinner en eghel, ev ete na dataparteli kerpov meknabaner matanu bacakayutyuny, apa zrpartutyan hamar dati trvelu vtangin kentarker iren» ։ Verohishyal psakadrutyan vkanery phesayi koghmic teghi gyughaciner Zavertkinn u Ermolaevn en eghel, isk harsi koghmic: Zhuravlevy: Eritasardneri mej qnqush zgacmunqner eghel en, te parzapes kusakcakan ynkerakcutyunn e nranc miavorel։ Iharke eghel en։ Nadezhda Konstantinovnan aveli ush xostovanel e. «Menq norapsak einq։ Ev da gegheckacrel er mer aqsory: Ayn, vor es ays masin chem grum im husherum, amenevin chi nshanakum, vor mer kyanqum voch mi poezia kam eritasardakan kirq chi eghel...»: Yst Krupskayayi patmaci: harsaniqic araj Vladimiry hatchax e ir hamar ergel Dargomizhsku. «Mez ekeghecum chen psakadrel…» romansy: Isk harsaniqic heto na phoxec ir ergacanky ev sksec ergel «Pikovaya dama» operayic mi aria: «Es sirum em qez, es qez anchaph sirum em, chem patkeracnum mi or angam aprel aranc qez...» -y: Ev ays zgacmunqnery nranc mijev mnacel en minchev Lenini mahy ։ 1918 tvakanin Krupskayan inqn e karel amusnu verarkun, vory mahaphordzi hetevanqov mi qani teghic cakvel er։ «Es inqs licqakareci ayd ancqery, che vor na yndameny mek verarku uner: Es cakery licqakarum ei ayn orerin, erb Ilyichy shat hivand er ev voch voq cher karogh asel: kvitchakvi ardyoq nran ayd verarkun noric hagnel…Es licqakarum ei gishery։ Es chgitem, te ayd licqeri vra inchn er aveli shat: karery, te im arcunqnery, voronq anyndhat katum ein u katum…», - grel e na: Orer anc Leniny zhptalov harcrel e knojy, te na artasvel e ardyoq: Skzbum asel e, te chi artasvel, heto, mi kerp xostovanel e, ev Leniny bardzr cicaghel e u phordzel e ergel։ Ayd orvanic na sksel e lrjoren apaqinvel: Krupskayan andznvirabar sirel e amusnun։ Na ir amboghj kyanqy nvirel e nran, lucvel e nra mej։ Leninn el xorapes sirel e Krupskayayin ev erbeq nran chi davatchanel։ |