19-rd dari erkrord qarordin Osmanyan kaysrutyuny reformneri xist kariq e zgacel, ev dranq irakanacnelu gorcum petutyan henarann en dardzel nor hoghaterern u seghanavornery, voronq harstacel ein harkeri kapalarman, arevtra-vashxaruakan tchanaparhov: Sakayn kalvacqneri ev iravunqneri yndlaynman sranc cankutyany dimadrel e avatatirakan hin vernaxavy, usti ev arajinnery sultanin hamozel en zenqi uzhov hpatakecnel apstamb hovtatererin, qrdakan manr u xoshor xanerin, bekerin, apakentronacman qaghaqakanutyun varogh turq phashanerin: Reformnerov xist shahagrgrvac en eghel ardyunaberoghnern u arevtrakannery, vorovhetev kyanqi ev guyqi apahovutyan bacakayutyan paymannerum anhnar e eghel ankusht avatatereric pashtpanel sephakan unecvacqy, qaravannery phrkel koghoptvelu sparnaliqic, tntesapes kamrjel erkri asiakan u evropakan masery: Mehmed Reshid phashan, vory egiptakan gerutyunic azatveluc heto nshanakvel er Sebastiayi karavarich, sultanic handznararutyun e stanum hpatakecnel Phoqr Asiayi ev Arevmtyan Hayastani qrdakan apstamb derebeynerin (derebey – kisaankax qurd xoshor hoghater), voroncic shatery 1830 – 34 tt. ognel ein sultani dem apstambac Egiptosi phoxarqa Muhamed Alun ev nra vordi Ibrahim phashayin: Sev covic depi Parskastan tanogh arevtrayin mayrughin qurd avazakaxmberic maqrelu npatakov Mehmed Reshid phashan ancnum e Tavrosi lernery, aynteghic: Trapizon, apa: Erzrum u Bayazet: vochnchacnelov mi qani qurd avazakaxmberi u pahakaketer nshanakelov: Ays gorcoghutyunnerov na shahum e Hayastani arevtrakanneri u arhestavorneri hamakranqy: Qsan hazaranoc turqakan banaky, yst eutyan, veranvatchum e qurd bekerin hpatakvac shrjanneri mec masy: Arajin lurj dimadrutyuny linum e Revanduzum, bayc, chnayac qrdakan ashiratneri kataghi dimadrutyany, Reshidi banaky haghtum e: gerevarelov qurd bekin ev ugharkum e Kostandnupolis: Aystegh beky kasharvum e sultani xostumnerov u, veradarnalov Jezire, ir koghmnakic ceghaxmberov mianum e karavarakan banakin: 1836-in Xarberdi motakayqum xoshor tchakatamart e teghi unenum qrderi u karavarakan zorqeri mijev: Qrderi hzor ceghapet Chotelzade Haji xany erku amis sharunak kataghi dimadrum e osmanyan banakin: «...Teghaci hayery erandun ajakcutyun cuyc tvin Reshid phashayin, minchev vor na...karoghacav...Ephratn ancnelov Xarberd mtnel», - kardum enq mi phastatghtum: Xarberdi u Charsanjaki qurd bekery kalanavorvum en u xstoren patzhvum: Hashvi arnelov kaysrutyan shahery: Reshid phashan ogtagorcel e teghi hay bnakchutyany ev, petq e xostovanel, nranc nkatmamb shat baryacakam e eghel: Reshidy havaqum e Xarberdi hay mecaharustnerin u arajarkum e anjatvel qrderic, toghnel gavary ev teghaphoxvel Diarbeqir: xostanalov, vor Diarbeqiri qrderin ishxanutyunnery Dersim u Charsanjak kgaghtecnen: Reshidy naev xostanum e zenq bazhanel hayerin u nuynisk hay phasha nshanakel: Ays arajarky drvum e hay vernaxavi erorya xorhrdakcutyan qnnarkmany, bayc merzhvum e: Xarberdci ev charsanjakci hayery mnum en irenc erkramaserum, isk qrderic gaghtecvum en miayn apstambutyan masnakicnery: Sultani npataky voch te apstamb turq phashaneri u qurd bekeri vochnchacumn er, ayl hnazandecumy: Gaghtecvacnerin karavarutyuny hogher, arotavayrer e bashxum: phoxareny pahanjelov zinvac zorajokatneri kazmakerpum kayserakan banakum carayelu hamar: 1837 tvakani hunvarin Reshidy mahanum e, ev nran hajordac Hafyz phashan (azgutyamb cherqez) sharunakum e arshavanqn Arevmtyan Hayastanum: Arshavanqi yntacqum 15 hazar qurd e vochnchacvum u vec hazar yntaniq e gerevarum: Gervarvacnerin teghaphoxum en Diarbeqir u hogher en tramadrum: Zorqeri tivn hascnelov 24 hazari: Hafyz phashan ancnum e Alatcha dagh: Karavarutyany chentarkvogh qrdakan bazmativ qochvor ashiretner bardzracel ein Antitavrosyan Alatcha daghi bardzunqner ev amur dirqer ein gravel: 1837 tvakani ogostosi 8-in 12 zham tevac tchakatamartum tuqakan banaky, talov 800 zoh, gravum e lery: 1500 razmik korcrac qurd apstambnern andznatur en linum: Hafyz phashan gerevarac 4000 qrderin Alatcha daghi storotneri arevakez avazutneri mijov grete merk vitchakum ijecnelov: qshum e Malatia u shrjaka gyughery ev stipum e nstakecutyan ancnel: Qristonyanerin aynqan visht u tarapanq pattcharac qurd derebeynerin, manr u xoshor bekerin, qurd avazaknerin cnki berely drakan qayl kareli e hamarel: (sharunakeli) |