Սկսում ենք հրապարակել քաղաքական գործիչ, քաղբանտարկյալ, «Հանրային ձայն» կուսակցության նախագահ Արտակ Գալստյանի հոդվածները։ Հոդվածները գրվել են 2023 և 2024 թվականներին Երևանի Նուբարաշենի բանտում։ Արտակ Գալստյանն այս հոդվածում, հիմնվելով պատմական փորձի վրա, զգուշացնում է, թե ինչի կհանգեցնի Զանգեզուրի միջանցքն այն տեսքով, որը պահանջում է Ադրբեջանը։ Այսպես. Վերսալ-Վաշինգտոն համակարգի վերլուծությունը ցույց է տալիս, Փարիզի «խաղաղարարները» շատ բան արեցին Եվրոպայում նոր հակամարտությունների օջախներ ստեղծելու համար։ Վառ օրինակը նրանց մոտեցումն էր լեհական պետության՝ դեպի ծով ելքի հարցի լուծման հարցում։ Լեհաստանը ստացավ 62 տոկոս Արևմտյան Պրուսիայի (Պոմերանիա) տարածքները դեպի ծով նեղացող լեհական (Դանցիգ) միջանցքի տեսքով։ Դանցիգը (Գդանսկ) և նրա շրջանը դարձան «ազատ քաղաք» Ազգերի լիգայի վերահսկողության տակ՝ Լեհաստանին տրամադրվեցին որոշակի արտոնյալ իրավունքներ ։ Արդյունքում եվրոպան ստացավ տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական վերափոխում՝ այն վերածելով Վերսալ-Վաշինգտոն համակարգի ամենաթույլ օղակի։ Նոր լեհական միջանցքը դարձավ նաև Գերմանիայի, Լեհաստանի, արևմտյան տերությունների և ԽՍՀՄ-ի հարաբերությունների վիճակի ցուցիչ։ Համեմատություն. 100 տարի անց Եվրոպան կրկին փորձում է հակամարտության աղբյուր ստեղծել, այս անգամ՝ Կովկասում, և խաղաղության պայմանագիրը, եթե նույնիսկ ստորագրվի, չի կարողանա հանգցնել այս հակամարտության օջախը։ Միջանցքը հատուկ կարգավիճակ է տալիս Ադրբեջանին և Թուրքիային։ Եվ եթե անգամ միջանցքի անվտանգությունն ապահովվի Ռուսաստանի կողմից, դա չի չեղարկի Ադրբեջանի հատուկ կարգավիճակը, որը ապագա հակամարտության աղբյուրն է։ Զանգեզուրի միջանցքը, ինչպես լեհականը, կհանգեցնի տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական վերափոխմանը, այն կվերածի խաղաղության պայմանագրի ամենաթույլ օղակի և կդառնա Հայաստանի, Ադրբեջանի, արևմտյան տերությունների և Ռուսաստանի հարաբերությունների վիճակի ցուցիչ։ Պատմություն. Գոմելի շրջանը (Կլայպեդա) գրավվել է Լիտվայի կողմից 1938 թվականին: Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան ռազմական երաշխիքներ են տալիս Լեհաստանին։ 1939 թվականի ապրիլի 7-12-ը Իտալիայի կողմից Ալբանիայի օկուպացումից հետո Ռումինիան և Հունաստանը ստացան նույն երաշխիքները։ 1939 թվականի ձմռանը Գերմանիան Լեհաստանից պահանջեց վերադարձնել Դանցիգ (Գդանսկ) քաղաքը, ինչպես նաև նրան ցամաքային և ծովային միջանցքի իրավունք տրամադրել «Դանցիգ միջանցքով», որը բաժանում է Արևելյան Պրուսիան մնացած Գերմանիայից: Պլեբիսցիտի 10-ամյակի կապակցությամբ օգոստոսի 10-ին Արևելյան և Արևմտյան Պրուսիայի Ռայխստագի մոտ ազգայնական ցույց տեղի ունեցավ ։ Դրա մասնակիցներին դիմեց «Օկուպացված տարածքների» նախարար Գ.Տրեվիրանուսը։ Նա խոսեց «Վիստուլայի մասնատված շրջանի և Դանցիգի հուսահատ վիճակի մասին, որ «մեր Արևելքից դառը բաժանման պատճառով աճում են նրա ազատագրման համար պայքարելու ուժերը: Լեհաստանը սահմանափակվեց բանավոր բողոքով Տրեվիրանի ելույթի դեմ՝ ցանկանալով խուսափել պաշտոնական դիվանագիտական նամակագրությունից։ Լեհաստանը հրաժարվեց, որից հետո Գերմանիան սկսեց նախապատրաստվել Լեհաստանը հրաժարվեց կատարել Գերմանիայի պահանջը, ինչի արդյունքում Լեհաստանը օկուպացվեց, իսկ լեհական պետությունը դադարեց գոյություն ունենալ։ Ոչ մի միջազգային երաշխիք և այն, որ միջանցքը գտնվում էր Ազգերի լիգայի վերահսկողության տակ, չօգնեցին խաղաղապահ առաքելություն իրականացնող ֆրանսիացիները, նրանք պարզապես դուրս բերեցին իրենց զորքերը միջանցքից։ Զանգեզուրի միջանցքը 100 տարի անց։ 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանը օրակարգ նետեց Արևմտյան Ադրբեջանի մասին թեզը. Ըստ նրանց՝ Արևմտյան Ադրբեջանի տարածքը գտնվում էր Ադրբեջանի հյուսիսը և հարավը, ողջ Կովկասն ու Մերձավոր Արևելքը կապող կարևոր քարավանային ճանապարհների վրա, և ներկայումս սահմանակից է հյուսիսում Վրաստանին, արևելքում և հարավ-արևելքում Ադրբեջանի Հանրապետությանը ու Թուրքիային։ Արևմուտքում և հարավում Իրանի հետ և զբաղեցնում է 29, 8 հազար կմ²։ Այս շրջանը, որն այժմ հայտնի է որպես Հայաստան, հնագույն է, Թուրքո-Օգուզ Հայրենիքի, Ադրբեջանի պատմական հողն է։ Արևմտյան Ադրբեջանի մասին խոսել է նաև Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը։ Նա, մասնավորապես, ասել է. «Վստահ եմ, որ կգա այն օրը, երբ Արևմտյան Ադրբեջանի մեր հայրենակիցները, նրանց հարազատները, երեխաներն ու թոռները կվերադառնան մեր պատմական հողը՝ Արևմտյան Ադրբեջան» ։ Երևանի իշխանությունները գրեթե չեն արձագանքել Ալիևի հայտարարությանը, ինչպես արեցին լեհերը 1939թ., քանի որ իշխանությունները կարծում են, որ կարող են խաղաղ գոյակցել Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ։ Դրա համար փորձում են Ռուսաստանին դուրս մղել Կովկասից, իսկ Թուրքիային ուզում են միջնորդ դարձնել խաղաղության պայմանագրի կնքմանը։ Եթե այսպես շարունակվի, ռուսներին կփորձեն հեռացնել օդանավակայանից, Իրանի հետ անցակետից, հետո Թուրքիայի սահմանից։ Արդյունքում Հայաստանը մենակ կմնա իր հավերժական թշնամու հետ, իսկ առանց Ռուսաստանի աջակցության Հայաստանը կդադարի գոյություն ունենալ։ Դե, եթե կան խելացի մարդիկ, ովքեր հույս ունեն Արեւմուտքի օգնությանը, ես կխնդրեի նրանց կարդալ լեհական միջանցքի պատմությունը։ Եվրոպացի դիտորդները հեռադիտակներ կվերցնեն ու պարզապես կհեռանան, ինչպես ֆրանսիացիները լեհական միջանցքից։ Իսկ նոր հակամարտության հիմքում, խաղաղության պայմանագրի կնքումից հետո, կլինի Զանգեզուրի միջանցքը եվ արևմտյան Ադրբեջանի թեզը։ Ճիշտ է, կմնա թույլ հույս, որ կարող է սկսվել ռուս-թուրքական նոր պատերազմ, և ռուսական բանակը, ինչպես 100 տարի առաջ, նորից կմտնի Հայաստան և հաղթանակից հետո մեզ անկախություն կնվիրի։ Բայց սա ուղղակի հույս է ուտոպիստների համար, և այս ուտոպիայի գինը հազարավոր հայերի կյանքն է և պետականության կորուստը։ Արտակ Գալստյան Հանրային ձայն կուսակցության նախագահ Նուբարաշեն ՔԿՀ 25 հոկտեմբերի, 2023 թ. Խմբագրի կողմից. Արտակ Գալստյանի կանխատեսումը իրականացավ ։ Աստված պահպանիր Հայաստանը։ |