* Մեռածների Աշտարակ
Մեռածների թիվը աշտարակ է բարձր,
Որտեղ ապրում ենք մենք
Մեր չլիզված հոգու մենկությամբ:
Ծնվողները ճերմակ երամներով
Բարձրանում են երկինք:
Ժամանակի բոլոր աստվածները
Իրենց ոտքերի տակ
Բարձրանում են այդ սեւ աշտարակը,
Բարձրացնում են այնտեղ,
Ուր մութ հոգիների խլությունն է երգում,
Բարձրացնում են կյանքի ցավոտ մի տքնությամբ
Ու խուլ ճարճատյուն է լսվում տիեզերքում:
Մեռածների թիվը բարձր աշտարակ է,
Որ թե Բաբելոնի աշտարակի նման փլվի հանկարծ՝
Բոլոր ժպիտները,
Բոլոր արքաները,
Բոլո՜ր, բոլո՜ր, բոլո՜ր աստվածները կթափվեն ցած, -
Աստվածատիպ այրեր կելնեն անդունդներից,
Աստվածատիպ երգեր կփայլակվեն ցած,
Աստվածատիպ այրեր կելնեն անդունդներից,
Աստվածատիպ երգեր կփայլակվեն մթում՝
Որ ստեղծեն դարձյալ Աշտարակ ու Աստված:
Սփռոցների տակն պահված սեղանների վրա
Ժամանակը բախտի խաղաթուղթն է բացում.-
Խառնակույտ է՝
Քամին
Անհնազանդ երգով լցված գավաթներից
Հանում է դեմք,
Գլուխ,
Մի պղպջակ-արկած,
Եվ ամեն մի բացվող խաղաթղթի տակին
Պարտվողների անշունչ մի բանակ է պառկած:
Մեզ խտուտ են տալիս.-
Ծիծա՜ղ, ծիծա՜ղ, ծիծա՜ղ:
Ծիծաղ մարդուն, հողին ջրին,
Քանզի այդպես է միշտ՝
Ծիծաղը դարձնում է մեզ ապակի,
Եվ ցավի մի հարվածով
Մեզ փշրելը դառնում է զարմանալի դյուրին:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Քամին գլորում է պահածոյի տուփը
Փողոցն ի վեր, ի վար.
Զըրը՜նգ, զըրը՜նգ, զըրը՜նգ..
Աշխա՜րհ, քո մեջ ի՞նչ կա, բացել եմ քո խուփը, -
Կրկընում է անվերջ կյանքը ժխտող քամին
Եվ սուլելով տանում.
Աղբակույտի մեջ է նետում տուփը:
*
Ձեր կուրծքը ցավում է, մայթեր:
Ձեր խեղճ կողերը փշրված են
ու կարկատված նորից,
Եվ ձեր սիրտը, որ խորն է թաքնված,
Հառաչում է միշտ այդ անհայտ խորից:
Եվ ձեր կուրծքը շատ ցավում է,
մայթեր,
Ես այդ զգում եմ իմ... ոտքերից:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Ստվերներ է քշում քամին դեպի քաղաք.
Հետո ինքն իրենով գլորվելով գալիս,
Բերում ու փշրում է ականջիս տակ
Որպես խազված, խզված
Ու հին ձայնապնակ:
Երկիր
Այս գիշեր ես լուռ պառկել եմ հողին
Եվ ունկնդրում եմ բաբախյունը քո հարաբախ սրտի:
Այն, ինչ լսում եմ՝ նման է ստի,
Բայց հավանական մի սուտ, որի մեջ
Անգամ իմ սրտի հարվածները կան:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Կա աշխարհում բանձրիկ մի Հայաստան աշխարհ,
Որն իր լաջվարդ, լազուր լեռներն ունի,
Եվ իր դաշտերն ունի- ասես նշխար:
Երկիրն այս հին է,
Նաեւ լեռնապատ,
Առասպելապատ,
Առասպելներ, որ իրար պահող են
Կամ իրարամերձ:
Կա աշխարհում բանձրիկ մի Հայաստան աշխարհ:
Եվ կլինի հավերժ:
*
Երեկ հանդիպել եմ
Բանաստեղծ իմ ընկերոջը
Եվ նրա սիրելի, նրբիրան քրոջը:
Եղբայրը ասում էր, որ դատարկ ես դու, աշխարհ,
Եվ քո փորի մեջ են խրված քո ոտները,
Իսկ քույրը կրկնում էր, թե գիժ է եղբայրը,
Ինչպես բոլոր-բոլոր պոետները:
Նարեկացուց Հետո
Ծառից տերեւը ներքեւ ծուրուրաց,
Ինչպես վրձինից երանգը կաթեր,
Եվ մայթի վրա նկարեց տերեւ:
Քամին բիբերիս վրայով սուրաց,
Իսկ արեւն ելավ ու լճի խորքում
Նկարեց սառը աշունքվա արեւ:
Ես լճի ափին վանք նկարեցի,
Վանքի մի խցում ՝ թափթփված երգեր,
Թելն էլ զանգակի լեզվակը բռնեց,
Որ զանգի. «ծըլը՜նգ», - աշուն է եկել:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
Աշուն
Աշու՜ն, ինչու՞ եկար
Իմ քնքշության պահին...
Այգին թափու՜ր-թափու՜ր,
Այգին՝ աշնանային:
Այգին տխրեց այնպես,
Տխրեց լոկ մի օրում,
Ու տերեւներն անտես,
Տխրություն են ծորում:
Աշունն ելավ հետո
Այգուց մտավ քաղաք,
Շրջեց ամեն մայթով,
Կպավ ամեն պատով,
Մինչեւ ննջեց խաղաղ
Ինչ-որ սրտում մի ծեր,
Ուր տարիներ առաջ
Իր հետքերն էր գծել:
*
Ջրասույզ երկինքն ու սուզված հուշեր.-
Այս գիշեր որտե՞ղ թաղենք մեր հոգսը,
Այս գիշեր թաղված հգսերի կողքին
Մեր հոգսը որտե՞ղ թաղենք այս գիշեր:
Լճի երկինքը մաքուր աստղերի,
Անպաճույճ լուսնի մեհյան է կապույտ,
Լճի երկնքի անտառների մեջ
Մեր հոգնած, հոգնած երկինքը կախենք՝
Տրտմությամբ, սիրով,
Առավոտ կելնի արեգակն արդար
Եվ կպարուրի մեզ մեր հոգսերով:
Եղերերգ
Ու՞ր է այն թշվառ
Թռչունների չուն,
Որով իմ բախտն էր
Գուշակում գնչուն:
«-Նրանք գնացին՝
Սուր կտուցներով
Կտցահարելու
Ես տեսա
Իրար վրա դարսված մի քանի գիրք,
Վրան լուցկու՝
տարիներով դատարկ մի տուփ,
Կողքին՝
գլուխը թեք մի լուսամփոփ-
Եվ մի անսեռ կապիկ,
Որ այդ գրքերի, լուցկու, լուսամփոփի բարձրությունից
Պարանոցը դեպի ետ ծռած,
Վայրենի ծիծաղով քրքջում է
ԻՄ անցյալի
Եվ ԻՐ ներկայի վրա:
*
Ծառերի դեղին խշշոցը
Թափվում է մայթերին
Մարգարտահատիկ անձրեւի պես,
Եվ քամին քշում է,
Տանում այդ խշշոցը՝
Մանրատված ու ձիգ,
Ինչպես մարդկային խոհերը՝
Հնացած, բայց գեղեցիկ:
*
Կան մարդիկ, որ զորեղ են
Ու չարության հանդեպ՝ անքեն: -
Իմ շուն, դու մի կծիր
Օտար շնիկներին,
Նրանք մոռացված երգերի
Թափառող արձագանք են:
*
Մարդու հոգում կյանքը
Իր կնիքն է դնում:
Ես այս երկրի վրա
Ծիծաղեցի,
Դեպի լուսին արձագանքի ետեւից եմ գնում:
*
Եվ գետն իր պատրանքը թրթռուն
Տանում էր խավարում թաղելու-
Եվ քամին գույնզգույն շշուկներ
Տանում էր ձորերում կախելու, -
Մի խեղդվող ճիչերի ծաղկեփունջ,
Մի խեղդված կարոտի սկահակ-
Արցունքս նետեցի ամպերին՝
Չորացած շուրթերիս շաղելու:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Ցուրտ էր կյանքը, ցուրտ էր ու պաղ,
Չկար ոչինչ երգի համար,
Կար լոկ ցավի, կարոտների,
Տանջանքների մի տոթ ամառ:
Ցուրտ էր կյանքը, ցուրտ էր ու պաղ,
Ամառվա մեջ՝ ձմռան մի օր,
Որ զնգզնգում էր թախծալի
Աշունների ստվերներով:
Ցուրտ էր կյանքը, ցուրտ էր ու պաղ.-
Կար լոկ մի դեմք մարդահալած՝
Երազների վրա անթաղ,
Կարոտների վրա մեռած:
Իմ ծուռ երգերը
Ինձ ասում են հաճախ, թե ծուռ են իմ երգերը,
Միեւնույն լռությունը, նույն թախիծը հաճախ
Կոտրատվում են ջարդված իմ տողերի
Թանձր գունախաղում:
Ծուռ են իմ երգերը,
Ծուռ են, որովհետեւ նրանք աճում են քարերի մեջ
Եվ քարերի բույրն են
Տխուր մեր աչքերի անապատին մաղում:
Ոմանք բութ քարերով ծռել են իմ երգերը,
Ոմանք բութ հայացքով
Իմ գույները դարձրել են փոշի,
Ոմանք երգս են թաղում,
Ոմանք՝ աճյունները ջարդված իմ տողերի,
Ոմանք թաղածներն են կրկին թաղում:
Իսկ ես. – Սասնա ծուռ եմ.-
Իմ զորավոր ձայնից դատարկվել է ճայռը,
Ես մտել եմ այնտեղ
Եվ պատմության քարե երկանքների վրա
Համբերության ոսկե հատիկներն եմ աղում:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
Մեսրոպ Մաշտոց
Նա խուլ, համր, անձայն,
Արարչության մեջ էր ապրում երկար.-
Ինչ-որ անհայտության, տարտամության խորքում
Լիքն էր միրաժներով,
Կարծես չկար
Եվ կար:
Եվ չգիտեր՝ ինչպե՞ս հավատա ինքն իրեն,
Ջայնին,
Լռությանը,
Խոսքին,
Տագնապներին,
Հետո մի «Այբ» հանկարծ ճառագելով եկավ՝
Ադամանդե մի մեծ շղթա ձեռին:
Շղթան տեղ-տեղ հալվում, դառնում էր լույս,
Հետո ինչ-որ կիսատ եւ անորոշ բառեր.
Նա տագնապում էր խիստ, հունցում էր այդ լույսը,
Ձեւ էր տալիս, ոգի եւ դարձնում էր գրեր:
Հետո փաթաթում էր սիրով, խանդով, թախծով,
Այն բոլորով, ինչ որ Տերը իրեն տվեց,
Հետո հավատում էր ձայնին, խոսքին, ցավին,
Իր մեծ Լռությանն ու Տագնապներին իր մեծ:
Խուլ դարերի միջով,
Ինքն իր ցավ ու վեճով,
Տառապելով գալիս, փռում է լույս՝
Այն ոգեղեն շղթան,
Ոսկեղենիկ շղթան,
Որից քաշքշում են ամեն ծուռ ու վայրի,
Որից քաշքշում են
Ամեն թուրք ու շեյթան,
Որից ոչ մի օթյակ չի նետվում դուրս:
*
Արեւն անջատեց ծառից
Նրա ստվերը,
Էուրյունը նրա,
Ու խփեց մայթին,
Որ կապույտ էր մի քիչ ու սեւ էր:
Իսկ ծառը նայեց խոնարհ
Ու զարմացած.
Նա ինքն իրեն այդպես
Երբեւէ տեսե՞լ էր:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Փողոցը նրա համար է,
Որ անցնեն տրամվայները՝
Իրենց կմախքացած կոնքերն օրորելով,
Եվ մեքենաներն անցնեն, իհարկե,
Երբեմն էլ մարդկանց տրորելով:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Անձրեւից ծեծված, հողմից հալածված,
Ծակ տրեխներով գնում էր Աստված,
Ինքը երկնքից իր արտասուքով,
Իր կյանքը, ճամփան պատել էր սուգով:
Ինքը գնում էր թեթեւ ու ներհուն,
Որպես սկիզբն ու վախճանը կյանքի,
Ինքը տանում էր իր մերկ ձեռքերում
Բախտ արարելու
Իր կախարդական լեզվակը զանգի:
Եվ գնում էր նա
Լքված ու մենակ աշխարհի կողմից,
Եվ ոչ ոք, ոչ ոք չէր կանչում նրան,
Որ ապաստան տա անձրեւից, հողմից:
Եվ նույն ժամանակ աշխարհից այս չար,
Պարզված երկնքի անհունները մութ,
Բյուրավոր ձեռքեր իրենց Աստըծուց
Աղերսում էին գորովանք ու գութ:
*
Փղոսկրե անիվներով
Հեռանում է բախտն օրեցօր,
Մթնում է դեմքն արեգակի,
Խամրում է հավքը ոսկեցոլ:
Թիթեռների թեւերի մեջ
Մի գունագեղ ձայն է հանգչում,
Որ այսօրվա մայրամուտին
Պիտի մեռնի մարմնիս խաչում:
Եվ գողգոթան ինձ ի՞նչ՝ թե ով
Կզարդարի ծաղիկներով,
Ինձ ինչ, թե ո՜վ,
Ինձ ինչ, թե ո՜վ,
Կմնա միշտ, մշտահոլով,
Կմնա, որ աշխարհն արար
Դարձընի խուլ, անգույն քարայր:
Ու՞ր են վազում ծեր ու ջահել,
Մարդկանց այս ի՞նչ է պատահել,
Որ մեղքի բույն այս աշխարհում
Ոչ մեկը չի ապաշխարհում:
*
Ինձ գարնան մի օր դրին անկողին,
Շուրջս շարեցին երազներս ողջ,
Շողշողուն մտքեր
Կրակների պես շարեցին հողին
Եվ համբուրեցին ձեռքերս դողդոջ:
Նրանք գնացի՜ն, կորա՜ն, չքացա՜ն,
Եվ հայտնվեցին, ինչպես հեքիաթում,
Ես ճերմա՜կ, ճերմա՜կ սավանների մեջ
Մոխրացել էի մի ակնթարթում:
Անվերջ կործանվող գահերի միջով
Իմ մոխիրներին
Մոտենում էր լուռ մի անհուն թափոր,
Նրանք բոլորը անաչք ու անձայն՝
Մաքուր արցունքով շաղախեցին ինձ
Եվ ինձ դարձրին Արցունքի Սափոր:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Ժայռերի կրծքից բվվոց էր գալիս,
Վրանների տակ հազում էր քամին,
Գլուխներն իրենց թաթերին դրած,
Գամփռները խուլ գռմռում էին:
Ճերմակ տանիքներ կային ձմեռվա,
Ու փոքրիկ, տաքուկ տնակներ կային,
Մթնում մարմրող ծույլ խարույկներից,
Գայլի աչքեր էր փախցընում քամին:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Ինձ մի թաքցրեք հովհարների տակ,
Մի հայտնաբերեք ինձ կրկեսներում.
Գինետների գաղջ մշուշի մեջ
Գգվանքի փայլ եմ ես ձեր աչքերում:
Մի ձեռք ինձ անհայտ, մութ ոլորտներից
Անդուլ թմրության խարույկ է բերում.-
Նա ինձ թաքցրեց հովհարների տակ
Եվ հայտնաբերեց ինձ կրկեսներում:
ՌԱԶՄԻԿ ԴԱՎՈՅԱՆ
*
Մաղվում է ցած
Անձրեւը մե՜ղմ, մեղմ ու դանդաղ՝
Իմ հուշերի հովիտներում,
Իմ զոհերի վրա անթաղ:
Իմ հուշերի հովիտներում
Նրանք մեկ-մեկ սյուներ ծխի,
Ոլորվում են անձրեւի մեջ
Ու հեկեկում են դառնաղի:
Անձրեւի հետ լռում են լուռ,
Ինչ-որ վերջին աղոթք անում,
Ոսկեթիկնոց ու ոսկեխույր
Աշնան հեռուն են սլանում:
Ուր որ փոքրիկ մի գյուղից դուրս
Առնում է խոր նինջն իր անփույթ
Հառաչների, արցունքների
Ու ցավերի մի հողակույտ:
Հավաքվում են նրանք այնտեղ,
Գալարվում լուռ հառաչանքով.-
Ոչ ոք նրանց չի կանչում տուն,
Նրանք ինձ են կանչում հերթով:
Այդ ձայները լսում եմ ես
Հավերժության խուլ խորքերից,
Նրանք սուզվում են հողի մեջ
Եվ հողից դուրս թողնում են ինձ:
Մաղվում է ցած
Անձրեւը մեղմ, մեղմ ու դանդաղ
Մեն-միայնակ
Մի մեռածի վրա անթաղ:
