Ergahan, erazhshtaget, vardapet Komitasy vaxtchanvel e 1935 tvakani hoktemberi 22-in: Pharizum:

Nra kyanqi verjin 16 tarinern ancan buzhakan hastatutyunnerum:

Komitasn ayd zhamanak arden dadarel er steghcagorcel. korcrel er hogekan havasarakshrutyuny:

«Mer erazhshtakan lezvi hamar Komitasn arec nuyny, inch darer araj Mashtocn arec mer xosakcakan lezvi hamar»,- asum er Paruyr Sevaky:

Armatnerov Goghtn gavaric Soghomon Soghomonyany cnvel e 1869 tvakani septemberi 26-in Osmanyan kaysrutyan Qyotahia kam Kutina qaghaqum: Cnoghnery bnatur dzayn en unecel ev erger horinel, sakayn manuk Soghomony, vagh e vorbacel:

1881-1893 tvakannerin sovorum e Gevorgyan tchemaranum ev sksum havaqel ev usumnasirel hay zhoghovrdakan erger, inchpes naev katarel steghcagorcakan phordzer:

«Zhoghovurdn e amenamec steghcagorcoghy, gnaceq ev sovoreceq nranic»,- asum er vardapety:

Soghomon Soghomonyany Komitas anvanuny 1894 tvakanin e stanum: i pativ 7-rd dari hayoc katoghikos Komitas A. Aghcecu: 1890-in dzernadrvum e sarkavag, hetagayum darnum erazhshtutyan usucich: Tariner anc stanum e Vardapeti hogevor astitchan:

Komitasy zbaghvel e hay geghjkakan ev hogevor ergeri grarmamb ev usumnasirmamb:

«Hayn uni inqnuruyn erazhshtutyun: Yuraqanchyur azgi erazhshtutyunn ir azgi hnchakan elevejnery kcni u kcavali: Hay lezun uni ir hatuk hnaravorutyuny uremn ev hamapatasxanogh erazhshtutyuny»:

Hayoc ceghaspanutyuny yndhatum e erazhshti gorcuneutyuny:

Polsahay mtavorakanneri het miasin na evs dzerbakalvum e, sakayn despan Morgentaui mijnordutyamb aqsoric et en ugharkum, bayc na korcnum e hogekan havasarakshrutyuny:

«Ur vor hay ka, ayntegh e ev Komitasi ergy: Nra ergov mer zhoghovurdy aveli gitakcabar zgac iren, aveli kapvec irar het, inqnatchanachvec: Hay hasarakutyunn zgac ashxatavor zhoghovrdi vishtn u hrtchvanqy, nra ashxatanqi pafosy, nra sery depi ir hayreni bnutyuny»,- patmum er Avetiq Isahakyany: