Piti erginq ororn huysin u vrezhin,
U merelnern piti hoghin tak sarsin...

«Oror mayr Hayastanin»

Ardzakagir, banasteghc, banaser, graqnnadat
Arshak Chopanyany cnvel e 1872 t. hulisi 15-in Kostandnupolisum: Sovorel e teghi Maqruhyan dprocum, apa: Kedronakan varzharanum, ashakertelov zhamanaki mi sharq akanavor grakan gorcichneri:

Arshak Chopanyan

Steghcagorcel e vagh tariqic, inqnuruyn ev targmanakan gorcerov ashxatakcel «Burastan mankanc», «Arevelq», «Masis», «Hayreniq» parberakannerin: 1895t. xmbagrel e «Caghik» erkshabataterty: Xusaphelov turqakan ishxanutyunneri hetapndumneric: nuyn tvakanin teghaphoxvel e Phariz, vortegh 1898-1911tt ev 1929-49tt hratarakel e «Anahit» grakan-gegharvestakan handesy: 1917-19tt masnakcel e «Veracnund», 1921-24tt: «Apaga» terteri xmbagrmany: Nra banasteghcutyunnern amphophvac en «Arshaluysi dzayner» (1891t.), «Trtrumner» (1892t.), «Qertvacner» (1908t.) grqerum, voronq bnoroshvum en romantikakan poeziayi miakoghmaniutyuny haghtaharelu ev irakanutyan kendani gcern artahaytelu dzgtumov:

Arshak Chopanyan

Hay grakanutyan mej arandznaki nshanakutyun uni nra qnnadatakan ev gitakan-banasirakan gorcuneutyuny։ Linelov mshakutapatmakan dproci skzbunqneri hetevord: norovi e meknabanel hay grakanutyan shat erevuytner։ Hratarakel e mijnadaryan ev nor shrjani grakan hushardzanner: Nahapet Quchakin veragrvogh qaryakneri ev yndhanrapes mijnadaryan hayrenneri zhoghovacunery («Nahapet Quchaki divany», 1902t., «Hayrenneru burastany», 1940t.), «Naghash Hovnatan ashughy ev Hovnatan Hovnatanyan nkarichy» (1910t.), «Hay ejer» (1912t.) grqery ev ayln: Kazmel ev luys e yncayel Petros Duryani (1894t.) ev Mkrtich Peshiktashlyani (1907t.) erkery, voronc nvirel e cavalun usumnasirutyunner: Arajinn e Grigor Narekacu «Matyan voghbergutyan» poemy verlucel: vorpes gegharvestakan steghcagorcutyun, kronamistikakan shgharshi tak tesel artahaytvac kensakan gcern u mardasirakan eutyuny, Narekacun drel hamashxarhayin grakanutyan hskaneri koghqin:

Dzaxic: Daniel Varuzhan, Ruben Sevak, Hovhannes Tumanyan, Komitas, Arshak Chopanyan, Vahram Phaphazyan։

Ardzaganqel e grakan nor erevuytnerin, hatchax arajinn e tvel dranc heghinakneri (Vahan Teqeyan, Siamanto, Daniel Varuzhan, Matteos Zarifyan ev urishner) steghcagorcakan inqnutyan bnutagiry։ 1924t. Eghishe Charencin anvanel e «Hay mecaguyn banasteghcneren min» ev «Hay hantchari nor hastatumy» («Apaga», 1924t.)։

Komitas Vardapet ev Arshak Chopanyan - 1917

Hodvacner e grel naev evropaci (V.Hyugo, O.Balzak, E.Zola, H.Ibsen, E.Verharn) ev rus (A.Pushkin, N.Gogol, L.Tolstoy, I.Turgenev) groghneri masin: Mec ashxatanq e katarel hay grakanutyuny Evropayum taracelu ev Hay daty pashtpanelu hamar:

Andznakan ev namakagrakan kaper e unecel zhamanaki evropaci groghneri u hasarakakan gorcichneri het: Franseren targmanel ev hratarakel e hin u nor shrjani hay banasteghcneri bazmativ steghcagorcutyunner, voronq amphophel e «Vardeniq Hayastani» (3 hator, 1918-29tt) zhoghovacui mej: Mahacel e 1954 t. hunisi 8-in Pharizum: