ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+27 °C, +19 °C ... +32 °C Vaghy:+33 °C
«Te inchpes Fransian «phury tvec» Kilikiayi hayerin». Sharmazanov
22:48, 07.03.2024 | mamul.am
4005 | 0

HHK phoxnaxagah Eduard Sharmazanovy grum e. «Te inchpes 1920-1921tt. Fransian «phury tvec» Kilikiayi hayerin: Kilikian nvirelov turqerin u hayataphelov ayn։

1914-i ogostosin sksvec Arajin ashxarhamarty։

1916 tvakanin Antanti erkrneri mijev knqvel e Sayqs-Pikoyi /britanaci ev fransiaci divanagetner/ hamadzaynagiry, vorov naxatesvum er Arajin hamashxarhayin paterazmic heto masnatel Osmanyan kaysrutyuny։

Hamadzaynagiry entadrum er, vor Libanany, Sirian, Hyusisayin Iraqy ev Haravarevelyan Turqian tchanachvel ein Fransiayi hetaqrqrutyunneri goti։

Nuyn 1916 t. knqvel e naev frans-haykakan hamadzaynagiry, vori ardyunqum el dzevavorvec Haykakan legeony։

Haykakan legeony hayeric kazmvac fransiakan banaki zoramas er, vory kazmavorvel er Antanti erkrneri nerkayacucichner Mark Sayqsi, Zhorzh Pikoyi ev Hay azgayin patvirakutyan naxagah Poghos Nubari mijev Londonum knqvac hamadzaynagri himan vra։

Masnakcel e Arajin hamashxarhayin paterazmi yntacqum turqakan zorqeri dem mghvac paterazmakan gorcoghutyunnerin։

Hay legeonakannery fransiakan zorqeri kazmum masnakcecin Osmanyan kaysrutyan dem paterazmakan gorcoghutyunnerin siria-paghestinyan, isk apa: Kilikyan razmatchakatnerum, vori dimac Fransian xostanum er Kilikiayi hayerin paterazmic heto inqnavarutyun tal։

1918 tvakanin knqvac Mudrosi zinadadaric anmijapes heto, vory knqvel er Osmanyan kaysrutyan ev Antanti erkrneri mijev, fransiakan zinuzhy masnakcutyun unecan Kostandnupolis nerxuzhmany, vortegh fransiakan brigady hasav noyemberi 12-in։

Razmakan gorcoghutyunneri glxavor taterabemy dardzel er Kilikian, vory fransiacinery hamarum ein irenc hetaqrqrutyunneri goti։

1918 tvakani noyemberi 17-in mot 15000 fransiaci zincarayogh (Haykakan legeoni martikner: fransiakan spayakazmi hramanatarutyamb) aph en ijecvel Mersinum։

Noyemberi 19-in nranq karoghacel en gravel Tarsony ev fransiakan hramanatarutyan kentronakayan hastatel Adana qaghaqy։

1918 tvakani verjin voghj Kilikian gravvel e fransiakan zinuzhi koghmic, isk 1919 tvakanin fransiacineri hskoghutyan tak en ancel xary bnakchutyun unecogh Ayntaphy, Marashy ev Urfan: phoxarinelov ayntegh gtnvogh britanacinerin։

1920t. skzbin, ogtvelov ‎fransiacineri antarberutyunic, qemalakannery hardzakman ancan Kilikiayi ughghutyamb: depi Marash:

Mi qani or heto fransiakan zorqery durs ekan Marashic։

Fransiacineri: Marashy lqelu qayly voghbergakan nshanakutyun unecav voch miayn qaghaqi, ayl amboghj Kilikiayi hayutyan hamar:

Qaghaqum ev phaxusti yntacqum hazaravor hay marashciner kotorvecin:

Phrkvacneri mi masy apastanec Siriayum:

1920t. garnanic sksac anhavasar dimadrutyunic heto hoktemberin tnery lqecin naev hatchyncinery: talov shurj yot hazar zoh:

1920t. phetrvari 10-11-i gishery fransiakan uzhery nahanjecin Marashic, hayeri mi masy nuyn gishern isk hetevec fransiakan banakin, isk nranq, vovqer phordzecin heranal aveli ush, entarkvecin qemalakanneri hardzakmann u jardin:

Fransiacineri: Marashy lqeluc heto, hayutyany sparnacogh yndhanur vtangi mtahogutyamb Polsi Hayoc patriarq Zaven Ter-Eghiayany dimec Fransiayi ghekavarnerin, vorin i patasxan verjinners vstahecrin, te Fransian mtahogvac e hayeri pashtpanutyan harcov ev ayd ughghutyamb mijocner en dzerq arnvelu:

Hay qaghaqakan kusakcutyunnery sharunakum ein havatal, vor ‎‎fransiacineri ognutyamb hnaravor kliner Kilikiayi anjatumy korcanvogh Osmanyan kaysrutyunic ev nra inqnavarutyuny Fransiayi hovanavorutyan tak:

1920t. ogostosi 4-in Adanayum Azgayin xorhurdy Mihran Tamatyani glxavorutyamb hrchakec Kilikiayi ankaxutyuny. «Aysorvanic sksac: Kilikian handisavorapes hrchakum enq Turqiayic bolorovin ankax, azat erkir: ozhtvac qristoneakan inqnavar varchutyamb ev Fransiayi mandati tak: Naxkin Osmanyan kaysrutyunic Kilikiayi ays anjatumy hamarum enq aynqan verjnakan ev liakatar u mievnuyn iravunqnerov, vorqan Hayastani, Siriayi, Paghestini, Mijagetqi ev Arabiayi anjatumy»:

Sakayn fransiacinery voch miayn drzhecin irenc xostumy, ayl Kilikiayi ankax hrchakumic mek or anc: ogostosi 5-in, erb hayery Tamatyani glxavorutyamb Adanayum karavarchatnic heracrin valiin u myus turq pashtonyanerin ev irenq zbaghecrin taracqy, nuyn Bremony Tamatyanic pahanjec heranal shenqic: Erb hayery merzhecin katarel tvacyal barekamner u dashnakicner ‎fransiacineri pahanjy, andzamb karavarchatun ekav Bremony ev, zinvorakan sparnaliqner teghalov, shenqic heracrec Tamatyanin:

Aknhayt er darnum, vor Fransian paymanavorvacutyun uner qemalakanneri het: Haykakan legeony crelov: nranq turqeri araj bacecin depi Kilikia tanogh tchanaparhnery:

Isk inch eghav heto…

1921t. martin Londonum storagrvec turq-fransiakan zinvorakan, qaghaqakan ev tntesakan hamadzaynagir Beqir Sami beyi ev Fransiayi nerkayacucich Aristid Priani mijev:

Mek shabat anc: marti 19-in, Meci Tann Kilikio katoghikosutyan gahakal Sahak B Xapayan katoghikosy namakov dimec Brianin: haytnelu, vor Fransiayi koghmic Kilikiayi parpumy vtangum e hayutyuny, vor arden sarsaphn ynkel e hayutyan mej ev vor nranc apahovutyan miak gravakany Kilikiayum gravman banaki arkayutyunn e:

Ayntaphum hayeri mot xutchap sksvec, erb teghekacan Londoni turq-fransiakan hamadzaynagri bovandakutyany:

1921t. garnany qaghaqic heracan fransiakan zorqery, vorin anmijapes hetevec ayntaphahayutyan nahanjy depi Siria:

1921t. hoktemberi 20-in Azgayin mec zhoghovi karavarutyan ev Fransiayi pashtonakan liazor nerkayacucich Franklin-Buyyoni mijev Ankarayum storagrvec turq-‎fransiakan hamadzaynagiry, vorov koghmery dadarecnum ein paterazmakan gorcoghutyunnery, isk fransiakan zorqery erku amsva yntacqum petq e durs bervein Kilikiayic, bacarutyamb Aleqsandreti sanjaki:

1921t. noyemberi 21-in Sahak katoghikosy heragrec Arevelyan Mijerkrakanum fransiakan uzheri geraguyn zorahramanatar zoravar Hanri Kuroyin, vorpeszi nra mijnordutyamb veradardzven turqeri mot pahvogh hay bantarkyalnery, hay vorbery phoxadrven fransiakan shrjan, isk Dort Yoli hayery: Aleqsandret, vorteghic navov nranq karoghanayin azatvel turqakan hetapndumic:

Hamadzayn Ankarayi paymanagri, sksvec fransiakan uzheri parpumy Kilikiayic:

1921t. dektemberi 19-in datarkvec Adanan, 25-in: Ayntaphy, 31-in: Dort Yoly:

Franklin-Buyyoni storagrac turq-‎fransiakan hamadzaynagiry ev Kilikiayum Fransiayi qaghaqakanutyuny yndhanrapes aghetali hetevanqner unecan hay zhoghovrdi hamar:

Phastaci, ‎Fransian orinakan tchanachec Ankarayi Azgayin mec zhoghovi karavarutyuny:

Bayc amenakarevory qemalakanneri hamar ayn er, vor Fransiayi het paymanagir knqeluc heto nranq zinuzhy Kilikiayic teghaphoxecin arevmtyan tchakat: huyneri dem paterazmy nor taphov sharunakelu npatakov:

Kilikian handznvec Turqiayin, hayeri tchnshogh mecamasnutyuny lqec Kilikian: hertakan angam darnalov Arevmutqi sut xostumneri zohy»։

Kisvir ays nyutov:
21:36, 09.04.2024
3295 | 0
19:48, 09.04.2024
2867 | 0
depi ver