1848 tvakanin Karl Marqsn u Fridrix Engelsy hratarakum en zhamanakin shat hrchakavor ev komunistakan kusakcutyunneri hamar ughecuyc dardzac «Komunistakan kusakcutyan manifesty» ashxatutyuny: Kapitalizmi dem proletariati dasakargayin payqari anhrazheshtutyuny himnavorogh grqi heghinaknery qaghaqakan payqari mec phordz unecoghnerin koch en arel orinak vercnel, chzarmanaq, kovkasci lernakanneric. «Evropayi zhoghovurdner, hanun azatutyan ev ankaxutyan payqary sovoreq Kovkasi lernakanneri herosakan payqari orinakneric»: *** Qaghvacq Hyusisayin Kovkasy nvatchel u aynteghi zhoghovurdnerin hnazandecnel phordzogh carakan general A. Ermolovi: 1819 tvakanin Rusastani kaysr Aleqsandr Arajinin hghac zekucagric. «Lernakan zhoghovurdnern irenc ankaxutyan orinakov dzerd kayserakan mecutyan hpataknerin xrovarar vogi ev ankaxutyan nkatmamb ser en nershnchum»: *** Rus banasteghc Mixayil Lermontovy Hyusisayin Kovkasi lernakanneri masin hetevyaln e asel. «Vayreni en ayn kirtcheri ceghery, nranc astvacn azatutyunn e, nranc orenqy: paterazmy…Ayntegh barin barutyamb e hatucvum, aryuny: aryamb»: |