ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+14 °C, +9 °C ... +21 °C Vaghy:+21 °C
AZGAYIN BANAKI 25-AMEAKY
13:36, 21.01.2017
5436 | 0

AZGAYIN BANAKI 25-AMEAKY
2016 t.-in lracaւ Hayastani arajin inqoroshman: ankaxutean hanraquei qsanhingameaky։ Tonakan bazum mijocarumneri yntacqum andradardz isk cheghaւ ayd gaghaphari tchartarapet kazmakerputeany ev nra nuirealnerin։ Mek shabatic nshuelu e naev azgayin ankaxutean ankapteli mas azgayin banaki 25-ameaky։ Tarakoys chunenq, vor Hayastani ishxanuteany tiracac azgadaւnery naev ays harcum en uranalu irakan nerdroghnerin, nranc derakatarutiւny u azgayin banaki steghcumy veragrelu en irenq irenc։ Azgi, nra patmakan nerdrumneri ev manaւand dzerqberumneri tchshmartaci matucumn im partqn hamarelov vorosheci hay yntercogh ushadruteann arzhanacnel ays grutiւny։
Boloris yaytni e, vor voreve niւtakan: ararkayakan dzerqberum asparez galis nax gaghaphari: cragri tesqov։ Ayd tesankiւnic qnnelov haykakan banaki dzevaւorumy ev mek angam evs yndgcelov, vor ayn azgayin petutean himnakan baghadrichn e, phordzeci gaghaphari artacumy gtnel mer ankaxutean payqari himnakan (ete voch miak) azgayin kazmakerputean AMK-AIM cragrayin phastatghterum։ Ayd voronumnern indz hangecrin bacayaytman, vor ays tari menq nshelu enq voch miayn HAYVoC BANAKI steghcman qsanhingameaky, aylev HAYVoC BANAKI STEGhCMAN CRAGRI YNDUNMAN hisunameaky։
1966 t.-in Erevanum steghcuac Azgayin miaceal kusakcutiւny (AMK) 1967 t. asparez e ijecnum ir arajin cragiry HAYKAZ XAChATREANI HEGhINAKUTEAMB։ Ayd cragrayin phastatghti 12-rd yoduacum asւum e. «AMK-N PETQ E PAHANJI NERKAY KARAVARUTIՒNIC, VoRPESZI VERAKANGNVI AZGAYIN BANAKY EՒ SPARAZINUI ZhAMANAKAKIC ARAJNAKARG ZENQVoV, VoRI HAMAR HAYASTANY MEC HNARAՒVoRUTIՒNNER UNI։ AMBVoGhJ HAY ZINUVoRAKANUTIՒNY, SKSAC ShARQAYIN ZINUVoRIC MINChEՒ MARShALN U CVoVAKALY, PETQ E VERADARNAN IRENC HAYRENIQY: HAYASTAN…»
Bcaxndir grakanaget yntercoghy karogh e sharahiւsakan anhartutiւnner nkatel, qaghaqagety: anharir ev hakasakan hamarel NERKAY KARAVARUTIՒNIC nman ban pahanjely, bayc arajin hertin nkatenq ayn, vor sa azgayin banaki verakangman arajin cragrayin ev sharunakakan yntacq unecac npatakadrumn e։
13-rd yoduacum krkin andradardz kay xndrin. «AMK-i npatakn e nerayis Haykakan Hanrapetutiւny, vory keghc petutiւn e ir xabeakan sistemov, dardznel iskakan liarzheq petutiւn, vory voch miayn chpetq e entarkui otari hramannerin ev durs gay nra strkakan gerishxanutiւnic, aylev ayd ANKAX HAYASTANY PETQ E UNENAY ZVoRQ, ZENQ ev dram (osku pashar)» ։
1974 t.-in AMK cragiry veragxmbagrւum e ev hamalrւum nor bazhinnerov։ Yst eutean da arajin cragri himan vray gruac AMK erkrord cragirn er: AMK CRAGIR- KANVoNADRUTIՒN EՒ PARAGAYQ xoragrov։ Ays phastatghti heghinakn er 1973 t.-in arden AMK ghekavar yntruac Paroyr Hayrikeany։ Nor cragir-kanonadrutean patrastman ashxatanqnerin xorhrdatuakan kargov masnakcel en AMK ghekavar marmni: AMK XVoRHRDI andamner Azat Arshakeann u Ashot Naւasardeany։
Ays phastatghti AMK CRAGIRY glxi 4-rd yoduacum asuac e. «Harci qaghaqakirt lucman dephqum liakatar ankaxacumy naxatesւum e irakanacnel hamazhoghovrdakan harcman (hanraquei) ardiւnqneri hraparakumic yetoy: 6 amsic 1 taruay yntacqum։ Ayd zhamanakamijocum Hayastanin petq e:
A) diւanagitakan haraberutiւnner hastatel ayl petutiւnneri het,
B) darnal Miaւoruac Azgeri Kazmakerputean andam,
G) RUSASTANIC EՒ SSHM MIՒS HANRAPETUTIՒNNERIC VERADARDzNEL IR ZINCARAYVoGhNERIN: ShARQAYIN ZINUVoRIC MINEՒ MARShALY, SSHM YNDHANUR ZENQI PAShARNERIC STANAL IREN HASANELIQ SPARAZINUTIՒNY EՒ VERAKANGNEL AZGAYIN BANAKY (MIJUKAYIN EՒ RAZMACVoVAYIN ZINATESAKNERI PhVoXAREN STANAL NVoYN ARZhVoGhUTEAMB AYL: RAZMAODAYIN EՒ CAMAQAYIN UZhERIN ANHRAZhEShT SPARAZINUTIՒN) …»
Noyn phastatghti HAYASTANN APAGAYUM glxi yoduac 7-um kardum enq. «Nerkayis bolor ankax petutiւnneri nman Hayastany petq e unenay mshtakan nerkayacucich Miaւoruac Azgeri Kazmakerputiւnum, ughghaki diւanagitakan haraberutiւnner : ayl petutiւnneri het, sephakan dram (naev vosku pashar), AZGAYIN ZINUAC UZhER …»
AMK CRAGIR-KANVoNADRUTIՒN EՒ PARAGAYQ (AMK C-K ev P) phastatghti Azgayin Miaceal Kusakcutiւnn aysor glxum (yoduac 28) kardum enq. «Azgayin Miaceal Kusakcutiւnn apagayi azgayin petutean rahviran e ev AZGAYIN BANAKI NAXAKERPARY» ։
Azgayin Miaceal Kusakcutean KANVoNADRUTIՒNY glxi 17-rd yoduacum asւum e. «Gorcoghutiւnneri yntacqum iւraqanchiւr kusakcakanic pahanjւum e xist: zinuorakan kargapahutiւn …»
AMK C-K EՒ P. phastatghtum (1974 t.) kay evs mi glux «AMK ergery» xoragrov։ Ayd phulum AMK-n chors erger uner։ Ushagraւ e, vor 4-ic erequm yndgcւum e zinuori gaghaphary։
«…Hay enq menq, hay enq menq, hay, hay, hay,
Linenq ZINUVoR erkrin pashtpan…»
«Parzenq droshn hayoc pharqi, hayoc pharqi,
Vorpes zinuor anyaght vogu ev kur kamqi» ։
«Menq: azgi zinuorner, geri enq ays herւum,
Ev karoty hayreneac mer srtern e tanjum» ։
Zinuori gaghapharn amragrւum e naev hetagayum Hayrikeani heghinakac ev arajin hertin AMK-akanneri sephakanutiւny dardzac ayl ergerum u banasteghcutiւnnerum։ Dranic araւel yaytnineric en ANKAXAKANNERI HIMNERGY ev ZINUVoRI AGhOTQY (erkusn el gruac «kagebe» -i bantum 1974 t.-in) .
«Amen mi dar uni ir noroytnery
Ev amen dar nor srber e kertum,
Bayc haւerzh surb en azg hayreniqy
EՒ menq nranc enq ZINUVoRAGRՒUM»

«Baxt angut, inchu es indz halacum
ZINUVoRIS inchu es bantum phakum
Es hayreniqis phrkutean elqn em phntrum,
Isk du indz anaph ovkiann es netum» ։

Zinuori: azgayin banaki pharerg-dzon kareli e hamarel 1976 t.-in gruac: MER AZGY MI LAՒ BANASTEGhC KVoRCREC banasteghcutiւny, vorn azgi hamar karevoragoyn ban e azdararւum e ZINUVoR unenaly:
«…Mer azgy aysor zinuor shahec,
Sranic vsem el inch…»
Ays niւti masin xoselis chi kareli chyishatakel naev DzON ANKAXUTEANY: 1977 t.-in patzhaxcum gruac banasteghcutiւny.
«…Menq piti toghnenq amen gorc u ban,
Zinuorner darnanq…»
Isk dranic mek tari araj Mordoviayi mayraqaghaq Saranski bantum AMK ghekavari heghinakac ev ashxarhov mek taracuac «HAYASTANI ANKAXUTEAN KAZMAKERPUTIՒNY: AMK-n IR GVoYUTEAN 10-RD TARUM» yoduacasharum aha ayspisi droytner kan azgayin banaki ev hay zinuori verabereal. «4. HAYASTANI ANKAXACUMY EՒ ANKAX HAYASTANY
…Hayastani liakatar ankaxutiւny astitchanakan gorcyntac e, vorn sksւom e hanraqueum yaghtanakov ev zarganum e…
a) Hayastani mijazgayin tchanachum…
z) Razmakan ankaxutiւn (hay zinuorneri veradardz, hamamiutenakan razmakan pahestneric sephakan bazhni stacum ev azgayin banaki verakangnum) …

«6. MI QANI SKZBUNQNER» glxic «Ete hanraquei zhamanak yankarc yajoghutean chhasni, AMK-n ky masnakci Geragoyn Xorhrdi yntrutiւnnerin… ev ky phordzi Geragoyn Xorhrdi kazmum ankaxutean hamar hogh naxapatrastel ev nra ognuteamb hasnel ir npatakneri tekuz masnaki irakanacmany, orinak:… Haykakan SSH Sahmanadrutean hamadzayn razmakan naxararutean verakangnum (azgayin banaki ev pashtpanutean naxararutean) …
AMK-n zhamanakaւor kazmakerputiւn e։ Liakatar ankaxutiean verakangnumic yetoy ayn ky trohui tarber kusakcutiւnneri ev kazmakerputiւnneri, isk nra nerkayis gaghapharakan dirqoroshumy: handurzhoghakanutean ev azgayin nerdashnakutean skzbunqnery ky linen petakan mtacoghutean himqum ev k’ordegruen AZGAYIN BANAKI koghmic։
AMK-N, PhASTACIOREN, AZGAYIN BANAKI NAXAKERPARN E, ISK NRA AMEN ANDAM HAYRENIQI ANKAXUTEAN, VERAMIAՒVoRMAN EՒ AZGAYIN VERACNNDI MARTIK» ։
Noyn phatatghti 7.-rd glxum kardum enq. «AMK ghekavar marminy kasakcakan Xorhurdn e։ … Xorhrdi voroshumnery … AMK bolor andamnery partaւor en katarel … inchpes ZINUVoRY hramany…» ։
Dzhuar e patkeracnel, vor xorhrdayin tarinerin voreve anhat ayspisi mtaւor trichqi yndunak ky liner, sakayn mer usumnasirutiւnneri ognuteamb karoghacel enq parzel, vor xosqy miayn tesakan cragrayin dzgtumnerin chi veraberel։ Zinuorakan astitchanakarg AMK-um nerdruel e derevs 1973t.։ AMK-in nor miacac andzy teghekacւum er, vor inqy AMK ZINUVoR e։ Voreve gorc aneluc yetoy nran asum ein, vor na arden AMK MARTIK e։ Apa yst gorceri galis er KRTSER ENTASPAY, ENTASPAY, AՒAG ENTASPAY, apa AՒAG։ Kazmakerpakan gorcerum arandznayatuk karoghakanutiւn chdrsevorac AMK-akany aւagic bardz astitchan cher karogh unenal։ Aynuhetev galis ein KRTSER TASNAPET, TASNAPET, AՒAG TASNAPET, HISNAPET, HARIՒRAPET։ Tasnapetner en eghel Andranik Margareany, Yakobjan Tadevoseny, aւag tasnapeter Azat Arshakeann u Ashot Naւasardeany։
Azgayin banakin u hay zinurin dzonuac ayl steghacagorcutiւnner noynpes yndgcum en AMK-akanneri nuiruacutiւny ayd azgayin arzheqnerin, sakayn arandznahatuk e 1982 t. Permi bantum Paroyr Hayrikeani «Aphsos» banasteghcutiւny։ Zgalov vor hasel e ir vaxtchani zhamy na grum e ir karapi ergy։ Hark enq hamarum nerkayacnel ayn amboghjuteamb։
Aphsos indz het mernogh
Bazum im yoyzerin,
Eraznerin anhas,
U haւatis ankor,
Anunkndir hnchac
Xroxt im ergerin,
ZVoRAPETIC zrkuac
ZINUVoRNERIN bolor։
Aystegh keanqic heranalu caւ kay, bayc heghinaki hamar aւeli mec caւ e ir ZINUVoRNERIN ZVoRAPETIC zrkuac tesnelu caւy։
1987 t.-in yndhatakic durs ekac ev vorpes AIM gorcogh AMK-n hetevoghakan er azgayin banaki steghcman harcum։ Nra kazmum steghcuecin kazmakerpakan miaւorner (Hayoc Azgayin Banakumy, Ankaxutean banaky), voroq piti linein apagay banaki kazmakerpakan karoycnery, sakayn Arcaxum ev sahmanamerdz bnakavayrerum kazmakerpac sadranqnery ayd karoycnery veracecin «fidayakan» xmberi։
1990 t.-in naev naxkin hakaankaxakannery arevrevoyt dardzan ankaxakan ev yndunuec ANKAXUTEAN HRChAKAGIRY։ Ayn amragrec naev azgayin banaki steghcman gaghaphary, sakayn moskovean ishxanutiւnneri hogevor qaghaqakan lucy chtotaphac «nor ishxanutiւnnery» chein shtapum keanqi kochel azgayin-petakan keanqi hamar ayd chaphazanc karevor gaghaphary։ Brni artaqsumic Hayastan veradardzac patgamaւor Hayrikeany Geragoyn Xorhrdum i mi berelov gaghapharakicneri handes ekaւ shutaphoyt kerpov azgayin banak steghcelu naxadzernuteamb, sakayn 260 patgamaւorneric miayn 4 tasneaky hamardzakuecin hakadruel oruay ishxanutiւnnerin։
Ayd paymannerum AIM-n ughghaki ashxatanqner sksec hay eritasardnerin rusakan banak taneln argelelu ughghuteamb։ Eritasardnerin datum ein vorpes dasaliqner, aimakannery dataranneric phaxcnum ein Hayastanum carayelu patrast bayc brni kerpov Hayastanic durs taruogh eritasardnerin։
Ishxanutiւnnery xorhrdaranakan datavarutiւn sksecin AIM-i nkatmamb, vori yntacqum Geraguyn xorhrdi naxagahn u pashtpanutyan ev nerqin gorceri mshtakan handznazhoghovi naxagahy (1991-1992 pashtpanutean naxarary) pndum ein, vor sxal e azgayin banaki masin xosely։ Nman gorcelotchi hetevanqov azgayin banaki steghcumy anharki hetadzguec mot erku tarov, inchy pattchar dardzaւ bazmatiւ ayd tւum mardkayin korustneri։
Asuacn hastatogh bazmatiւ tesaniւter kan AIM-i tesadaranum, sakayn menq nerkayacnum enq miayn mi phoqrik tesaniւt, vory mez yishecnum e vor GX naxagahi xosqerov «Paroyr Hayrikeany orenq xaxtelov banak e steghcum», isk irenq: orinakeli rusastruknery dran dem en։https://www.youtube.com/watch?v=U6TyUKVQ52E
21 yunuari 2017t.
Susanna Grigorean

Heghinak: sasun tevosyan
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
sasun tevosyan
13:24, 11.06.2020
3195 | 0
17:37, 14.02.2020
3407 | 0
22:02, 31.01.2019
4519 | 0
23:03, 23.03.2017
5679 | 0
15:48, 01.02.2017
4913 | 0
18:18, 27.01.2017
5137 | 0
depi ver