Ev ays Davit Ghorghanyany 1800 t. hunvarin tchanaparhvum e K. Polis: Erb katoghikosakan yntrutyan lury hasnum e Tiflis, Vrastani Giorgi tagavory, hay ishxannern u mecamecnern irenc mot en kanchum Ejmiacni miaban Hovhannes episkopos Geghardakrin ev haytnum en, te kayacrac yntrutyann irenq dem en, ev vor Ejmiacni miabanutyuny petq e anpayman katoghikos yntri Hovseph Arghutyanin (i dep, Arghutyan azganvan himqy: «arghut» ezruyty, mongholakan ceghaxmberic meki: chaghatayneri lezvum «laynatikunq» e nshanakum), vorovhetev na e miak arzhanavory, ev vor nran lav e tchanachum Rusatani karavarutyuny: Ays pahanjy krknum e naev rusakan zorqeri hramanatar, general Lazarevy: Hovhannes Geghardakirn ays pahanjy shtap hascnum e Ejmiacin ev xorhurd e talis Hovsephin erkrord yntreli hastatel: Chgohanalov aydqanov: Giorgin hatuk patvirakutyun e ugharkum Ejmiacin, vorpeszi nuynabovandak pahanjagiry, vori tak storagrel er naev tagazharang Davity, nerkayacvi miabannerin: Tchnshmany chdimanalov: Ejmiacni miabanutyuny mi nor grutyun e ugharkum K. Polis: Ays grutyuny bacatrum er, te inchu Hovsephi teknacutyuny chi arajadrvel: pattcharabanelov, te Vrastani tagavori ev Tiflisi hayutyan pahanjy hnaravor che antesel, usti Ephremi phoxaren erkrord yntreli teknacu e arajadrvum Arghutyany ev K. Polsi hayutyan imastutyann e toghnum voroshelu, te vov piti yntrvi katoghikos: Ejmiacni miabanutyuny miazhamanak tught e grum naev Arghutyanin ev hangamanoren bacatrum e, te qaghaqakan inch nkatarumneri teladranqov ein irenq harkadrvac eghel nra anuny hanel yntrelineri cankic: Hovseph Arghutyany 1800 t. hunvari verjin e stanum Ghukas katoghikosi mahvan lury, u der chimanalov, te inch voroshum e kayacrel Ejmiacni yntroghakan zhoghovy, shtapum e namakner ugharkel K. Polis u Tiflis: Ayd namaknerum na ir aseliqy sharadrum e vorpes miak katoghikosakan teknacu, vori dem voch mi ararkutyun chi karogh linel: Asum e, te sirahozhar yndunum e ayd canr lucy, qanzi zhoghovurdn e da cankanum: Ete Ejmiacni miabanutyunn ayn karciqin er, te qaghaqakan hangamanqnery tuyl chen talis, vor Arghutyany katoghikos lini, apa Arghutyany henc ayd hangamanqnern er karevorum vorpes ir katoghikosutyan zoregh drdich: Namaknery parz cuyc en talis, vor na hatkapes Rusastani qaghaqakanutyany carayelu hamar e mghvum depi ayd pashtony: Rusastani apaga cragreri irakanacman arumov Ejmiaciny mec karevorutyun e nerkayacrel te ir ashxarhagrakan dirqov ev te manavand hayutyan mej unecac mec kshrov: Ir hovanavorutyan tak arnelov Vrastany, ayntegh hastatelov ir karavarchutyuny, Rusakan kaysrutyuny miazhamanak sksel er erandun mijamtel Ejmiacni nerqin gorcerin: Bnakan e, vor ayd mijamtutyunn el aveli azdu ev ir hamar aveli argasaber piti liner, ete katoghikosakan gahin nster Arghutyani nman mi hogevorakan, vorn amboghj eutyamb nvirvac er u carayum er Rusastani shaherin: Lav haskanalov handerdz, te inchpisin e linelu ir kacutyuny parskakan ishxanutyan nerqo, aynuamenayniv, na iren husadrel e nranov, vor iren xostacel ein hamakoghmani ajakcutyun: Arghutyanin Rusastani boloranver u anverapah kamakatary dardznelu hamar kaysrutyunn iragorcum e ays pharamol hogevorakani vaghemi erazanqy: Ayd erazanqy, ayd tenchanqy hetevyaln er: Tariner araj na rusakan arquniqin nerkayacrel er mi horinvac tohmagrutyun, yst vori, ir tohmy, vorpes te, serum e parsic Artashes Erkayanabazuk tagavoric, ev ayd cagman miak «apacuycn» ayn er, vor Vrastani Herakl tagavory storagrel er ir kazmac tohmagrutyan tak: Ev Rusastani nor kaysry: Pavely, nra tohmin ishxani titghos e talis: ayd amboghj tohmy, «Arghutyan-Erkaynabazuk» anunov, mtcnelov Rusastani aznvakanutyan sharqy: Baci dranic, nor ishxanin harav-arevmtyan Rusastanum erku gyugh e yncayvum: Patkeracnum eq, te ayd ansahman pharaser u rusamol hogevorakanin Rusac kayser ays «oghormacutyuny» vorqan piti shoyac lini, ete imanaq, ayn masin, vor na Hndkastani hay hogevorakannerin namakner e ugharkel, voroncum manramasn tvarkel e, te inch pargevner e stacel Rusastani arquniqic, inch handesneri ev yndunelutyunneri e masnakcel, inqn andzamb inch handesner e kazmakerpel: Ir tpagrac grqeri mej drel e govasanqner u pharabanutyunner ir hascein, tpagrel e ir tohmayin zinanshany u ir hogevor titghosneri koghqin drel e ir storagrutyunn u «ishxan» kochumy: Artashes Erkaynabazuki ays inqnakoch «zharangy», qani vor iren Partev Arshakuni tohmic servac er hamarum, hetevabar, hamarum er, vor inqy Grigor Lusavorchi tohmic e u, bnakanabar, Lusavorchi gahi liirav zharangordn e: Nra hamozmamb: hay azgy, ir nman «pharahegh armatner» unecogh mardun katoghikosacu ditarkelov, nra mej naev piti tesner arhavatchyan, te rusnery, i hargans iren, piti hayutyann azaten strkutyunic: Nkarum: Arghutyani zinanshany: Sharunakutyuny: aystegh: |