Tchanaparhordel sirogh rus nshanavor banasteghc Aleqsandr Pushkinn ir kartchatev kyanqi yntacqum shurj 34 hazar kilometr tchanaparh e ancel: Nra nshanavor tchamphordutyunneric meky, vori yntacqum ancel e 5200 kilometr, eghel e Moskvayic minchev Erzrum gnaly: Ir tchamphordakan notery na hetagayum hraparakel e «Tchanaparhordutyun depi Arzrum» grqum։

Pushkini tchanaparhordutyuny depi Erzrum zugadipel e 1828—1829 tvakanneri rus-turqakan paterazmin, ev banasteghcy hetaqrqir teghekutyunner e haghordel tvyal zhamanakashrjani Hayastani u hayeri masin: Bayc es dzer ushadrutyann em nerkayacnum turqeric stacac ir tpavorutyunnery, voronc het, karcum em, aysor el shat-shatery hamamit klinen u kasen, vor turqy turq e mnacel:

«Nkatelov nran: turqern anmijapes anhetacan: leran vra toghnelov kozaki merk diaky: glxatvac: Turqery ktrvac gluxnern ugharkum en Kostandnupolis, isk dzernatatery: tataxelov aryan mej, droshmum en irenc droshneri vra»:

«Da kanaci krcqov tghamard er: saghmnayin serakan geghdzerov ev phoqrik u mankakan andamov: Ays hivandutyuny, tchanaparhordneri vkayutyamb, hatchax handipum e qochvor tatarneri u turqeri mot»:

«Teseq, te inchpisin en turqery…erbeq chi kareli nranc vstahel»:

«Nranq hazvadep en hardzakvum havasar tvov kozakneri vra, erbeq chen hardzakvum hetevaki vra u phaxchum en: tesnelov hranotner: Bayc phoxareny, erbeq arity bac chen toghnum hardzakvelu tuyl jokati kam anpashtpani vra: Ays koghmery li en nranc charagorcutyunneri masin patmutyunnerov: Nranc xaghaghecnelu grete voch mi eghanak chka, qan der nranc ches zinataphel: Nranc hamar spanutyuny marmni mi sovorakan sharzhum e: Nranq gerinerin pahpanum en phrkagin stanalu huysov, bayc nranc het varvum en sarsapheli anmardkaynoren, stipum en uzhic ver ashxatanq katarel, kerakrum en hum xmorov, cecum en, erb mtqnerov ancnum e: Inchpes varvel aydpisi zhoghovrdi het»: