Aroghjapahutyan hamashxarhayin kazmakerputyan (AHK) tvyalneri hamadzayn: 1980 t․-ic sksac, amboghj ashxarhum shaqarayin diabetov hivandneri tivn avelacel e chors angam ev hasel 422 milioni: Amerikaci bzhishknery nshum en, vor AMN-i bnakchutyan aveli qan 10%-n uni shaqarayin diabet։
Bzhishknern arandznacrel en hivandutyan hnaravor axtanishnery:
• caravi uzhegh zgacum,
• mashki chorutyun,
• verqeri dandagh apaqinum,
• hatchaxaki varakvacutyun,
• mshtakan hognacutyun,
• dzerqeri ev votqeri tmracutyun,
• qashi ktruk nvazum,
• tesoghutyan vatacum,
• cayrahegh sovi zgacum,
• hatchaxamizutyun
Amerikaci bzhishkneri verjin usumnasirutyan ardyunqneri hamadzayn: AMN-um 12-18 tarekan eritasardneri 18%-y ev 19-34 tarekan mardkanc 24%-n uni naxadiabeti sahmanayin vitchak, erb marminn aylevs normal chi gorcum, sakayn xangarumnery der chen hasel hivandutyan phulin: Hivandutyan zargacman pattcharneric meky tcharpakalumn e:
Ays hivandutyuny karogh e hangecnel lurj bardutyunneri, inchpisiq en kurutyuny, srtanotayin hivandutyunnery, verjuytneri andamahatumy ev vaghazham mahy։