«Erku amsum VChK-n 2 – 3 angam aveli shat mardu e mahapatzhi entarkel, qan carakan Rusastany 92 tarum, ynd vorum petq e hashvi arnel, vor carakan Rusastanum ayd mahavtchirnery kayacvel en orinakan datavarutyamb, ev datapartvacneri zgali masy chi entarkvel mahapatzhi, ayl ugharkvel e tazhanakir ashxatanqi»: Hetazotoghnerin arden hasaneli en teghakan ChK-neri zekucagrery Moskvayin: Drancic aknaru e dardzel, te sksac 1918 tvakani amranic inchpisi dazhanutyamb en tchnshvel gyughacineri amenachnchin dimadrutyan phordzery hacamterqi brnagravmann u brni zorakochmany banak: Ayd phordzery vorakvel en vorpes «hakaheghaphoxakan kulakneri xrovutyunner», voronq entaka en eghel anxnah tchnshman: Hamarusastanyan artakarg handznazhoghovi nshanavor gorcichneric meky: M. Lacisy, hastatum e, vor 1918 tvakani erkrord kesin ays handznazhoghovy mahapatzhi e entarkel 4500 mardu ev lktiabar havelel e. «Ete kareli e inch-or banum meghadrel ChK-in, apa da ayn e, vor anbavarar chaphov e gorcadrvel bardzraguyn patizhy: Erkatya xist dzerqy misht nvazecnum e zoheri qanaky»: 1918 tvakani hoktemberi verjin menshevikneri arajnord Yu. Martovy hashvel e, vor septemberi skzbic sksyal ChK-i zoheri tivy eghel e «aveli qan 10 hazar mard»: Inchpisin el lini «Karmir teror» -i zoheri tchshgrit qanaky 1918-i ashnany (mamuli vkayutyunnery cuyc en talis, vor dranq eghel en 10-15 hazar), ayd terory vtchrakanoren amrapndel e bolshevikyan ayn gorcelakerpy, vor cankacac anhamadzaynutyun, irakan, te hnaravor, petq e ditarkel dasakargayin anxnah paterazmi tesankyunic, vori depqum, inchpes pndum e nuyn M.Lacisy, «orenqnery mern en»: Bavakan er yndameny, vor banvornery gorcadul sksen, ev amboghj gorcarany teghakan ishxanutyan koghmic anmijapes haytararvel e «xrovarar»: Aydpes eghel e 1918 tvakani noyemberi skzbin: Permi mot gtnvogh Motovilixayi zinagorcaranum, erb banvornery handes en ekel matakararman «bolshevikyan skzbunqi dem», vory paymanavorvac e eghel mardu «socialakan cagmamb»: Banvorneri het voch mi banakcutyun chi varvel. Bolorin azatel en ashxatanqic, kalanavorel en «100 kazmakerpchi»: Ayspisi praktikan sovorakan e eghel 1918 tvakani amboghj amran yntacqum: Bayc nuyn tarva noyemberin Motovilixeum teghakan ChK-n, vogeshnchvac Kentronic hnchac kocherov, gorcadulavorneric 100-in gndakaharel e aranc voreve dati: Erku amsum 10 hazaric 15 hazar gndakaharvaci veraberyal tivy xosum e carakan brnapetutyan hamemat represianeri masshtabneri ktruk phophoxutyan masin: Hishecnenq, vor 1825-ic 1917 tvakany naxaheghaphoxakan Rusastani dataranneri kayacrac mahvan datavtchirnery (neraryal razmakan dartaranneri vtchirnery) «qaghaqakan hancagorcutyunneri masov» 92 tarum 6360-i hasel, ynd vorum 1906 tvakanin 1310 mahapatzhi vtchir e kayacvel 1905 tvakani heghaphoxutyany hajordac halacanqneri tarum: Erku amsum VChK-n 2 – 3 angam aveli shat mardu e mahapatzhi entarkel, qan carakan Rusastany 92 tarum, ynd vorum petq e hashvi arnel, vor carakan Rusastanum ayd mahavtchirnery kayacvel en orinakan datavarutyamb, ev datapartvacneri zgali masy chi entarkvel mahapatzhi, ayl ugharkvel e tazhanakir ashxatanqi: Bayc ays phophoxutyunnern arnchvum en voch miayn tverin: Aynpisi haskacutyunneri i hayt galy, inchpisiq en «kaskaceli», «zhoghovrdi tshnami», «patand», «hamakentronacman tchambar», «heghaphoxakan tribunal», aynpisi gorcoghutyunneri chlsvac gorcadrumy, inchpisiq en «naxakanxogh kalanavorum» -y, hazaravor mardkanc zangvacayin gndakaharutyuny, voronq VChK-i banterum en haytnvel aranc dati, hangecrel en iravabanakan tesutyan ev praktikayi armatakan heghashrjman: Aydpisi heghashrjmany patrast chen eghel nuynisk bolshevikyan ghekavarutyutyunic shatery, ev ayd masin e vkayum ayn banavetchy, vor teghi e unecel 1918 tvakani hoktember-dektemberin VChK-i gorcuneutyan shurj: Dzerzhinsku bacakayutyamb, vorin urishi anvan tak mek amsov ugharkel ein Shveycaria, vorpeszi nyardery buzhi u fizikapes amrapndvi, RK (b) K-n hoktemberi 25-in qnnarkel e VChK-i masin nor kanonanadrutyuny: «Qnnadatelov ays kazmakerputyan inqnishxanutyuny, vorn iren voch miayn Sovetneric ver er kargel, aylev ver er kargel nuynisk kusakcutyunic» : Buxariny, kusakcutyan veteran Olminskin ev nerqin gorceri zhoghkom Petrovskin pahanjel en mijocner dzernarkel «kazmakerputyan kamayakanutyunnery sahmanaphakelu, qani vor ayn hegheghvel e hancagorcnerov, sadistnerov ev lyumpen proletariati aylaservac tarrerov»: Nkarum: «Karmir teror» -i zohery, Evpatoria, 1918 t.: (sharunakeli) |