Hay tchartarapetutyan hantchari masin karogh enq anverj xosel, vory hay mshakuyti pharqeric mekn e handisanum։ Hay tchartarapetutyuny mianshanak arandznanum e ir hrashakert hay ekeghecinerov: Hay tchartarapetakan votchy: ir azdecutyuny taracec naev rumen tchartarapetutyan vra: Ays paragan yndgcvac e grete bolor hin u nor gitnakan-hetazotoghneri koghmic:
Nrancic arajinneric er Prof. Kr. Tochileskun, vor hastatum er ayn «xnamutyuny» vor goyutun uner Gurtea de Artcheshi ekeghecu tchakati zardaqandakneri ev Hayastani patmakan tatcharneri zardaqandakneri mijev: Mek urish: P. Ph. Hazhdeui, hiacac Artcheshi ekeghecu tarashxarhik tesaranic, iren tvum er te ayn shat haykakan er, ev nuynisk phordzum er hastatel, te Vani shrjanic gaghtac ev ekac hay varpetneri dzerqov er karucvel ekeghecin:
Tchartarapetakan gceri arandznahatkutyamb ev manavand qandakneri aynqan harstutyamb, pateri artaqin eresneri vra, Gurtea de Artcheshi ekeghecin ev Tealu vanqy unen achqaru nmanutyunner Hayastani tchartarapetutyan zardarvesti het:
Moldaviayi mej: Yash qaghaqi Sf. Trei Ierarchi (Srboc Eric Hayrapetac: S․ Barsegh Hayrapet, S․Hovh. Voskeberan ev S․Grigor Astvacaban) ekeghecin, karucvac 1639 t․ polseci hay tchartarapeti koghmic, Enaqe anunov nuynpes arandznanum e haykakan votchov։ Ekeghecin arat e volorazarderov ev nuynisk ekeghecu marminy mec masov zardaqandakvac e haykakan votchi hetevoghutyamb:
Annkat chenq karogh toghnel skzbnakan nmanutyunner, voronq goyutyun unen Moldavakan kamaradzev sistemi ev Hayastani qare tchartarapetakan kotoghneri mijev, inchpes orinak Sanahin vanqi zhamatan mej Zh-ZhG dd․: Nuynpes hetaqrqrakan e hamematutyun anel Moldavakan qare kloradzev kamarneri uty agheghnerov dzevin, haykakan vanqeri zhamatan vecakan kisabolor agheghnerov dzevi het: Ays erku sistemnery (haykakan ev moldavakan) tarakusakan petq che tval: Haykakan mtqin nermucumov, nra mshakumy moldavakan tchartarapetutyan kghmindri dzeveri vra, karogh e linel ardyunq teghakan tchartarapetneri ev hay gaghtakan varpetneri hamagorcakcutyan, vor goyutyun uner Moldavayi mej ZhD d․:
Sirov: T․Hetum qahana Tarverdyan