Nra masi patmogh araspelneric meky kapvac e Hndkastani het: Tamarn azat e ardzakum ir sireli trchnin: Qani vor arden ashun er, trchuny depi harav: Hndkastan e chvum: Garnany veradarnum e taguhu mot: ynca berelov ereq kaxardakan phaytik: Tamarn ayd phaytiknery gcum e ginu karasi mej, u ginin veracvum e pghndzi, arcati u vosku: Vrastani gandzarany berneberan lcvum e, ev Tamarn sksum e amenureq tchanaparhner, kamurjner, amrocner u tatcharner karucel: Hndkastani het e kapvac naev Tamari pharqy govergogh Shota Rustavelu «Yndzenavory» poemy: Hndkastann e ays poemi glxavor herosneri: Tarieli u nra sirecyal Nestan Darejani hayreniqy, isk Nestan Darejanii naxatipy handisacogh erkrord glxavor herosuhin: Tinatiny, ankaskac, henc inqy: Tamar taguhin e: Gah bardzranalis Tamary takavin derati e eghel: Georgi 3-rd tagavory: vaxenalov, vor ir mahvanic heto erkri azdecik ishxannern ir dstery kzrken gahic, Tamarin hamagahakal e dardznum: 1178 – 1184 tvakannerin, aysinqn: hamagahakalutyan tarinerin, hayry dstery sovorecnum e erkiry, banaky ghekavarelu, divanagitutyan arvesty: Verohishyal tarinerin karucvum e hrchakavor «Vardzia» («Varderi amroc») qaghaq-menastany, vorn hetagayum darnum e taguhu sireli kecavayry: Vardziayi qarot daravandnerin ayginer en caghkel: Paterazmakan zhamanaknerum menastani ayrerum aveli qan 50 hazar mard e patsparvel: Georgi 3-rdi mahic heto Tamarn astitchanabar sahmanaphakum e «Darbazi» -i (hogevor u ashxarhik bardzraguyn ishxanavorneri xorhurd) ishxanutyuny: Darbazin skzbum phordzum e vitcharkel u ktruk sahmanaphakel Tamari ishxanutyuny, bayc 16-amya tahuhu koghmnakicnery shat ein, ev nra hakarakordnern irenc npatakin chen karoghanum hasnel: 1185 tvakanin Darbazii andamnery taguhu hamar harmar amusin en gtnum: Da Vladimir-Suzdali ishxan Yurin er: Andrey Bogolyubsku vordin: Ays amusnutyamb npatak er drvum amrapndel nuynadavan Kievyan Rusi het xoracogh kapery: Bayc ays hashvenakat amusnutyuny anhajogh e linum: Shutov parzvum e, vor Yurin harbecogh, trev ekogh, anarak kyanq varogh, inqnasaci u «anparkesht ararqner katarogh» mekn e, ev erku tari anc Tamary bazhanvum e amusnuc u nran ir erkric vtarum e: Erku tari anc na amusnanum e ir srti yntryali: oseri (alanneri) arqayazn Davit Soslanii het, vory dastiarakvel er vracakan arquniqum: Bayc shutov naxkin amusiny hishecnum e ir masin: Vrastani hyusisayin cayragavarneri ynddimadir avataterern apstambum en taguhu dem, ev apstambutyan glux e kangnum Yurin, vory cankanum e veradardznel korcracy: Kentronacvac hzor ishxanutyun chcankacogh apstambnery jaxjaxvum en, ev Yurin stipvac e linum noric lqel Vrastany: Tamarn amrapndum e ir ishxanutyuny ev tagavorutyunn yndardzakum e Sev covic minchev Kaspic cov: 1194 tvakanin vracakan banaky Shamxori tchakatamartum jaxjaxum e turqakan xaneri koaliciayi miacyal banaky, heto gravum e Sev covi haravarevelyan aphy: Vracakan tagavorutyan yndardzakumy dur chi galis Rumi sultanin, ev nra despany Tamarin verjnagir e nerkayacnum mahmedakanutyun yndunelu ev ir kiny darnalu pahanjov, hakarak depqum sparnum e korcanel Vrastany, isk Tamarin ir hartchy dardznel: Tamary xohemabar xusaphoghakan patasxan e talis, vorpeszi zhamanak unena anhrazhesht qanakutyan zorq havaqel: 1202 tvakanin vracakan zorqery, chnayac sultani banaki gerakshrutyany, haghtum en: 1208 tvakanin, i patasxani Anii averman, vracakan banaky jaxjaxum e Ardebili sultani banaky ev gravum e mi qani xoshor qaghaq: Vrastany darnum e hzor ev yndardzak tagavorutyun, vori kazmi mej mtnum ein bazmativ zhoghovurdner: Tamary kronakan bacardzak handurzhoghakanutyan qaghaqakanutyun e varel: Nra oroq bacvel en bazmativ dprocner, akademianer: voch miayn Vrastani taracqum, aylev Paghestinum, Siriayum, Egiptosum: Nra oroq caghkel en arhestnern u arevtury: Tamar taguhu kerpary, yst zhamanakagirneri u avandazruycneri, hakasakan e: Vomanq nran bari, aratadzern u karekic andznavorutyun en hamarel: Asum en, te nra karavarman tarinerin voch mekin mahapatzhi chen entarkel, nuynisk chen ganaharel: Petakan gandzarani tasnerord masn ays taguhin arandznacrel e ynchazurkneri hamar: Ayd masin nuynisk «Aghqatneri bazhin» anunn e trvel: Bayc naev asvum e, te na shat xstasirt u andrdveli tirakal e eghel: Nra hramanov Kaxeti jrancqi shinararutyan ashxatanqnerum partadrabar yndgrkvel en naev erexanery: Bayc naev asvum e, te shinararakan ashxatanqnerum hatchax yndgrkvel en zinvorakannery: kendani shghta kazmelov leran storotic minchev gagat: Ayzhm el Vrastanum ayn hamozumn e tirum, te bardzunqnerin karucvac bolor ashtaraknern u tatcharnery Tamari kam Davit Shinarari gahakalutyan tarinerin en karucvel: Tamar taguhu arquniqy eghel e philisophaneri, banasteghcneri yurorinak havaqateghi: Ayd zhamanaki vracakan hasarakutyuny canot e eghel byuzandaci u hay philisophaneri, astvacabanneri ashxatutyunnerin, arab u parsik banasteghcneri steghcagorcutyunnerin: Vanakan banasteghc Shatvelin Tamarin ughekcel e bolor arshavanqneri zhamanak ev, bnakanabar, inchpes harkn e govergel e nran: Taguhun ansahman sirel e Shota Rustavelin, ev nra banasteghcutyunnern ayd siro lavaguyn vkayutyunnern en: Bayc ev aynpes henc Shotan e lqel ir tiruhun: Inchu: Asum en, te banasteghcy nran xostovanel e ir sery, bayc qani vor taguhin nran anhasaneli e eghel, heracel e Vrastanic ev vanakan e dardzel: Minch i mah Shotan ir glxarkin krel e taguhu yncayac voske phetury: Hnaravor e, vor Rustavelin ir kyanqi verjin orery Erusaghemum e anckacrel: Ayntegh ceracac banasteghci hartaqandakn e haytnabervel: Vatikani arxivi vorosh phastatghter asum en, te Tamarn el e Erusaghemum taghvac: Bayc yst mek ayl avandutyan: Tamary mahacel e Vardzium, vortegh voroshel er arandznutyan mej anckacnel kyanqi verjin tarinery: Yst zhoghovrdakan havataliqi: Tamary chi mahacel, ayl nnjum e voske ororocum: Vracakan ekeghecin Tamarin srbadasel e: Nra anuny grvac e naev Ughghaphar ekeghecu srberi matyanum: |