Որոտանի կիրճում` Որոտան գետի աջ ափին, մի անտառապատ բացատում է գտնվում արդեն դարեր շարունակ լքված և մոռացված մի վանք, որը հայտնի է Հարանց անապատ անունով:

Վանքի հիմնադրման հստակ ժամանակը հայտնի չէ։ Ենթադրվում է, որ կառուցվել է 1608-1613 թթ.-ին։ Հիմնադիրներն են եղել Սաղմոսավանքի Սարգիս վարդապետը և Տրապիզոնից քահանա Կիրակոսը։ Ըստ հայ պատմագիր Առաքել Դավրիժեցու` մինչ այդ նրանք ուխտի էին մեկնել Երուսաղմում, ծանոթացել անապատների կանոնադրությանը, այնուհետև այցելել Տաթևի վանք, Թանահատի վանք, ապա առավել խաղաղ և ապահով վայր որոնելով՝ Որոտան գետի աջ ափին անապատ են հիմնել, կառուցել եկեղեցի և մենակյացին պատշաճ խավար ու մթին փոքր խցեր:
Վանքը մեծապես տուժել է 1958 թվականի երկրաշարժից, ինչի արդյունքում վանքի բոլոր շինությունները կործանվել են, բացի եկեղեցուց: Հետագայում սողանքի հետևանքով եկեղեցին մոտ 15 մետր սահել, իջել է այժմյան տեղը:
Երկրաշարժից երկու տարի անց միաբանությունը տեղափոխվել է և հիմնել Տաթևի Մեծ Անապատը: XVIII դ. սկզբին Հարանց անապատը վերակենդանացել է, այստեղ նորոգումներ և կառուցումներ են կատարվել։ Հարանց անապատի համալիրը և եկեղեցին չափազանց կարևոր են ուշ միջնադարի հայկական ճարտարապետական առանձնահատկությունների բացահայտման համար. այստեղից են դուրս եկել Հայաստանի XVII դարի մյուս անապատների հիմնադիրները՝ տարածելով նաև համալիրի հորինվածքի ու առանձին շենքերի լուծումները։