ՀԱԱԳԱ, Նիդերլանդներ: Էթնիկ հայերին ներկայացնող իրավապաշտպան կազմակերպությունը հինգշաբթի օրը ապացույցներ է ներկայացրել Հաագայի Միջազգային քրեական դատարան՝ պնդելով, որ Ադրբեջանը այսօր էլ շարունակական ցեղասպանություն իրականացնել: Հաագայի միջազգային քրեական դատարանի առջև, թեև անձրևին, մոտ 30 հոգուց բաղկացած խումբը 100 էջանոց փաստաթղթերի փաթեթը, որը պարունակում էր ավելի քան 500 զոհերի և վկաների ցուցմունքներ հանձնել է դատարան: Այնտեղ ներկա են գտնվել նաև FAON Նիդերլանդական կազմակերպության ակտիվիստները:

Ադրբեջանի կառավարությունը դեռևս չի մեկնաբանել մեղադրանքները։

Կալիֆորնիայում գործող «Ճշմարտության և արդարության» կենտրոնի կամ CFTJ-ի իրավաբանները գտնում են, որ կան բավարար ապացույցներ՝ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և այլ բարձրաստիճան ղեկավարների նկատմամբ ցեղասպանության համար պաշտոնական հետաքննություն սկսելու: Նրանք ներկայացրել են, այսպես կոչված, 15-րդ հոդվածի հաղորդագրություն, որը կոչ է անում դատարանի գլխավոր դատախազ Քարիմ Խանին ուսումնասիրել ենթադրյալ վայրագությունները:

Ամերիկյան մամուլն այս իրադարձությանը պատշաճ արձագանքի արժանացրել: Խանի գրասենյակն առայժմ կքննարկի ներկայացված ապացույցները և կորոշի, թե արդյոք կարող է գործը վարույթ ընդունել, որը ակնկալվում է տևի նույնիսկ ամիսներ:

«Այստեղ իմ նպատակն է ստիպել մարդու իրավունքները պաշտպանող բարձրագույն մարմիններին խոստումներից զատ քայլեր ձեռնարկել», - Associated Press-ին ասել է Լալա Աբգարյանը, ում քույրը՝ Գայանեն, դաժանությամբ սպանվել է ադրբեջանցի զինվորների կողմից 2022 թվականին։

Նրա քրոջ մարմինը անդամահատվել էր, բռնության պատկերները տարածվել էին համացանցում: Աբգարյանն ասում է, որ նկարներն այնքան զազրելի էին, որ նայելուց հոգեբանական վնասվածք է ստացել։

Դեռ մինչ Ադրբեջանի կողմից Արցախի տարածքից 120 հազ.հայերի բռնի տեղահանությունն ու Հայաստանի տարածքի վրա հարձակումն էր Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն զգուշացրել, որ Ադրբեջանը ցեղասպանություն իրականացնելու:

«Այս վայրագությունները սոցցանցերում ֆիքսված են հենց ադրբեջանցի զինվորների կողմից, որտեղ լսում ես, թե ինչպես են նրանք ծիծաղում, մեկնաբանություններ անում և վերցնում դիակները, որոնք նրանք հենց նոր մորթել և գլխատել են», - AP-ին ասել է CFTJ-ի ղեկավար Գասիա Աբգարյանը:

Իրավաբանները նշում են, որ ցեղասպանության գործընթացը կարող է անհասանելի լինել դատարանի քննարկման համար, քանի որ Հայաստանը ՄՔԴ-ի անդամ է, իսկ Ադրբեջանը՝ ոչ: Այդ դեպքում դատախազները միայն Հայաստանի տարածքում կատարված հանցագործությունների իրավասությունը կարող են բարձրացնել, մանավանդ Ղարաբաղը դիտվում է միջազգայնորեն ճանաչված Ադրբեջանի մաս։

Այն դեպքում եթե ապացուցվի, որ Ադրբեջանը Ղարաբաղի ողջ բնակչությանը ստիպողաբար բռնի ուժով է տեղափոխել Հայաստան ևս կարող է հայտնվել դատարանի քննության իրավասության շրջանակներում, քանի որ արտաքսումը համարվում է մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություն։ Դժվարությունը այն է, որ Ադրբեջանը չի արտաքսել փախածներին, նրանք հեռացել են հարկադրանքի ազդեցության տակ, որը համարվում է էթնիկ զտում։

«Համենայն դեպս ոչ մի կերպ, սա պատահական արտագաղթ չէր», - ասում է Արևմտյան Ավստրալիայի համալսարանի միջազգային իրավունքի դոցենտ և ցեղասպանագետ Մել Օ'Բրայենը:

Կալիֆորնիայի «Ճշմարտության և արդարության» կենտրոնի ղեկավար, CFTJ-ի դատավոր Գասիա Աբգարյանը «Նիդերլանդական օրագրին» պատասխանելով ասաց, որ սպասվում է երկարատև ու շարունակական գործընթաց, որտեղ պահանջվում է համառ ու հետևողական աշխատանք:

Հաագայի մեկ այլ ՄԱԿ-ի համաշխարհային դատարանում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև երկշաբաթյա դատավարության ֆոնին լսվում է փաստարկներ ռասայական խտրականության մասին պայմանագիրը խախտելու վերաբերյալ:

«Նիդերլանդական օրագիր»