Հայոց Ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցի թեման Նիդերլանդների հասարակական քաղաքական կյանքում

Հայոց Ցեղասպանության թեման ավելի բուռը զարգացումներ է ունեցել Նիդերլանդների խորհրդարանական հարթակներում, ինչը չի կարելի ասել կառավարության կուլիսներում տարվող զգուշավոր քաղաքականության: Ինչպես հայտնի է անցյալ տարի Ալմելոյում բացվեց Ցեղասպանության անմեղ զոհերին նվիրված հուշհամալիրը ու այս կապակցությամբ թուրք ժխտողականները հրահանգ ու աջակցություն ստանալով Անկարայից, մեծ աղմուկ բարձրացրեցին' փորձելով արգելել հուշհամալիրի կառուցումը: Ի պատիվ խորհրդարանական ուժերի, ովքեր դատապարտելուց զատ, կառավարությունից պահանջեցին պարզել և պատժել խժդժությունների մասնակիցներին, անգամ տեղի մարզային խորհրդով Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձև ընդունեցին: Նիդերլանդների խորհրդարանի հինգ խմբակցություններ ' Սոցիալիստական (SP), Քրիստոնյա Դեմոկրատական Կոչ (CDA) , Քրիստոնեական Միություն (CU), Բարեփոխված Քաղաքական (SGP) և Ազատության համար (PVV) կուսակցությունները հետամուտ են եղել հայկական խնդիրներին: Հոլանդացի պատգամավորները մեկ անգամ չէ, որ սուր հարցադրումներ են առաջ քաշել կառավարությանը: Օրինակ' ինչ՞ու հոլանդական կառավարությունը ի թիվս Հոլոքոսթի և Ցեղասպանության այլ դրսևորումների չունի Հայոց Ցեղասպանության ժխտման դեպքերի համար իր հստակ դիրքորոշումը: Պատգամավորներին հետաքրքրել է, թե կառավարությունն ինչպե՞ս է ապահովելու Նիդերլանդներում Հայոց Ցեղասպանության հարյուրամյակի միջոցառումների անցկացումը: Պատգամավորները պահանջել են, որ կառավարությունը վստահեցնի և ապահովի իր ներկայությունը ոգեկոչման միջոցառումներին:

Արդեն ապրիլի 9-ին խորհրդարանը կարծես թե մասամբ ստացավ այդ հարցերի պատասխանը: Ներկայացուցիչների պալատը ձայների գերակշիռ մեծամասնությամբ ընդունեց որոշում, որով հույս է հայտնվում առ այն, որ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված ոգոկոչման միջոցառումները Նիդերլանդներում և այլուր իրենց ներդրումը կբերեն ներգրավված համայնքների միջև հարգանքի ու միմյանց ընդունման ձևավորմանը, հանձնարարվում է կառավարությանը՝ 2004թ. կոնսենսուսով ընդունված Ռաուֆուտի որոշմանը համահունչ, երկկողմանիորեն և ԵՄ համատեքստում շարունակել կոչ անել Թուրքիայի կառավարությանը նոր խթան հաղորդել Հայաստանի հետ մերձեցմանը և հաշտեցման եզրեր փնտրել Հայաստանի կառավարության հետ:

Որոշումն ընդունվեց 127 կողմ և 13 դեմ համամասնությամբ:

Կառավարությանն էլ կարծես ձեռնտու էր Թուրքիային ոչ այնքան դատապարտող խորհրդարանի այս նոր հայտարարությունը:

Ռութեի կառավարության այդչափ զգուշավորությունը կարելի է կապել պետության արդեն մշակած քաղաքականության հետ: Նիդերլանդները, որ տնտեսապես, տարեկան հինգ միլիարդ դոլարից ավելի շրջանառությամբ կապված է Թուրքիային, առաջինը չի փորձում փչացնել իր հարաբերությունները այդ երկրի հետ: Մյուս հանգամանքը Նիդերլանդներում ապրող մի քանի միլիոն թուրքերի գործոնն է, իսկ հաջորդը' նիդերլանդական բազմազգ հասարակության մեջ ազգային պառակտման բացառումը էթնիկ խմբերի միջև: Թերևս դա է պատճառը, որ Ցեղասպանության հարցում կառավարությունը զգաստ ու զուսպ քաղաքականություն է հանդես բերում, խուսափում խորհրդարանական սուր հարցադրումների պատասխաններից: Պատճառը բացատրելի է: Այդ մասին վկայում են հետևյալ օրինակները:

Երբ Նիդերլանդների Հայ Դատի հանձնախմբի նախագահ՝ Մասիս Աբրահամյանը և Ալմելոյի Հայ Առաքելական Եկեղեցու վարչության ատենապետ Օնիկ Գելիջին կառավարության կազմակերպած կրոնական հավաքի ժամանակ օգտագործելով առիթը մոտեցել են վարչապետին ու հարցրել' արդյո՞ք ինքը, թե կառավարության մեկ այլ անդամ է մասնակցելու Հայոց Ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին: Ռութեն պատասխանել է, որ սա բավականին զգայուն հարց է և խորհուրդ է տվել դիմել արտգործնախարար Կունդերսին: Նույն Կունդերսի մասին Հոլանդահայ կազմակերպությունների ֆեդերացիայի (FAON) նախագահն Մաթո Հախվերդյանն ասել է, որ խորհրդարանում պատգամավոր եղած ժամանակ բազմիցս է նա, նաև 2004 թ. հանրահավաքներում բացեիբաց խոսել ու դատապարտել Թուրքիայի կողմից իրագործած ցեղասպանությունը: Եվ ահա, կառավարության կազմ տեղափոխվելուն պես կտրուկ փոխել է հայացքները: Կառավարության կաբինետն ընդունում է, որ տեղի ունեցածը ողբերգություն է, ցավակցում է հայ ժողովրդին և այս պահի որոշմամբ ապրիլի 24-ի Երևանյան սգո միջոցառումներին լիազորել է մասնակցել Վրաստանում Հայաստանի դեսպանին: Հենց այս փաստը չի դիմանում բազմաթիվ խորհրդարանականների քննադատություններին: Ազատություն (PVV) կուսակցության առաջնորդ Գերդ Վիլդերսը, Նիդերլանդների վարչապետ Ռութեին և թագավոր Վիլհեմ Ալեքսանդրին' ապրիլի 24-ին հորդորել է Հայաստան այցելելու, հարգելու համար 1915 թ. Հայոց Ցեղասպանության զոհերի հիշատակը: Խորհրդարանում կառավարության հետ ապրելի մեկի հարց ու պատասխանի ժամանակ տարբեր կուսակցություններ ներկայացնող Օմթզիգթի, Բոմելի, Վորդևինդի և մյուսների կողմից այս հարցն ավելի սուր է դրվել: Նրանցից մեկը արտգործնախարարին պարզապես այսպիսի հարց է ուղղել' Ո՞վ է որոշել, որ Սաուդյան Արաբիայի թագավորի հուղարկավորությանը Նիդերլանդներից պետք է այդչափ բարձր պատվիրակություն գործուղվեր, իսկ Ցեղասպանության զոհ դարձած մի ամբողջ ազգի համար նախատեսվեր միայն դեսպան:

Գնալով Հայոց Ցեղասպանության թեման շարունակվում է արդիական ու գերիշխող դառնալ Նիդերլանդների քաղաքական ու հասարակական կյանքում, լուսաբանվել մամուլով և հեռուստատեսությամբ: Մոտակա օրերին սպասվում է խոշոր հանրահավաք Դեն Հաագի կենտրոնական հրապարակներից մեկում, այնուհետև բողոքի երթ դեպի թուրքական դեսպանատուն: Հանրագրի հանձնում խորհրդարանին: Դրանից հետո կհետևեն ոգեկոչման արարողություններ Նիդերլանդների տարբեր քաղաքներում, մասնավորապես ապրիլի 24-ին ծաղիկներ կդրվեն Ասենի և Ալմելոյի Եղեռնի զոհերի հիշատակին կառուցված հուշակոթողներին: ՈՒ սա դեռ վերջը չէ...