Գրադարանի աշխատակիցների ողջ կազմը թանգարանի վարիչ Բալասան Հարությունյանի անմիջական ղեկավարությամբ և մասնակցությամբ սիրով ու պատրաստակամությամբ են ընդունում տարբեր տարիքի հյուրերին և օգնում նրանց տեղափոխվելու մի զարմանահրաշ աշխարհ, որին առնչվելը ոչ միայն ճանաչողական հետաքրքիր հորիզոններ է բացում, այլև պատճառում է մեծ գեղագիտակաան հաճույք։ Թանգարանը պարունակում է եզակի ցուցադրություններ, ինչպես հարուստ գրական ժառանգության մասին պատմող, այնպես էլ գրատպության զանազան սարքավորումների, դրանց աշխատանքի և աշխատանքը կազմակերպողների մասին։ Տեղեկատվությունն այնքան մեծ է, որ առաջին հայացքից թվում է թե մտապահելը դյուրին չի լինի։

Մշտական ցուցադրությունից բացի, թանգարանն իր հաճախորդների համար իրականացնում է արժեքավոր թանգարանի մասին պատմող ճանաչողական ֆիլմերի ցուցադրություն, որոնցից կարելի է նշել «Բացահայտիր Հայաստանը», «Հայ գրքի ճանապարհը 16-18րդ դդ» ֆիլմերը։ Վերջինս պատմում է հայ գրքի տպագրության կայացման ուղու մասին՝ Մխիթարեան Միաբանությունից Սուրբ Ղազար Վենետիկ։ Ցուցանմուշների մեջ յուրահատուկ տեղ ունեն հայ գրքի տպագրության բնագավառում Հակոբ Մեղապարտի կատարած աշխատանքը նշող, 1512 թիվ, ցուցանմուշները։ Թանգարանի աշխատակիցները մեծ հպարտությամբ են լուսաբանում հայ տպագրության անցած ուղին։ Հայ-իրանական մշակութային կապերը ներկայացված են առանձնահատուկ խնամքով, ցուցանմուշները պատմում են Անդրե Սևրուգյանի՝ Դարվիշի աշխատանքների մասին։

Թանգարան-դպրոց համագործակցության սահմաններում, ինչպես պատմեցին թանգարանի աշխատակիցները, դպրոցներին տրվում են բազմակի այցելության հատուկ անվճար այցետոմսեր։ Ճանաչողական շրջայցերի միջոցով աշակերտները բացահայտում են հայերեն առաջին տպագիր գիրքն ու ամսագիրը, հայ գրատպության ավելի քան 510-ամյա պատմությունը, առաջին Աստվածաշունչն ու քարտեզը, փայտափորագիր տախտակներն ու կլիշեները։

Եվրոպական բազմաթիվ քաղաքներում ստեղծված տպարանները հրատարակում էին գրքեր ու պարբերականներ, որտեղ կարելի է գտնել ոչ միայն հայ հեղինակների գործեր այլև եվրոպացի հեղինակների դասական աշխատությունների որակյալ թարգմանություններ։ Հայ գրատպությունը ծաղկում էր ապրում Եվրոպայի սրտում։ Ստեղծվեցին բազմաթիվ տպագրատներ։ Օրինակ, Մարսելում հայկական տպարանը սկսել է գործել 1673թ., իսկ Տրիեստեից բերված տպագրական մեքենայով և հայկական տառերով հիմնադրվում է նոր տպարան վարժարանին կից։

Թանգարանում ցուցադրված աշխարհում քաջ հայտնի քարտեզը պատրաստվել է Ամստերդամում հայերի կողմից 1695 թվին։

18-րդ դարի սկզբին Ամստերդամի հայկական տպարանը շարունակում էր կատարելագործվել տպագրական արվեստի մեջ և կարճ ժամանակահատվածում մինչև 1717 թվականը լույս է տեսնում 14 անուն հրատարակություն, որոնցից առանձնապես հիշատակելի է եվրոպացի առաջին հայագետ Յոհան Յոախիմ Շրյոդերի (1680 – 1756թթ.) գրաբարին նվիրված «Արամեան լեզուին գանձ», 1711թ., (Thesaurus linguae armenicae) հայերեն-լատիներեն հայագիտական աշխատությունը, որը ցուցադրված է թանգարանի «Հայ գրատպության սփյուռքը» սրահում:

Արևմտյան Հայաստանի բազմաթիվ քաղաքներում և վանքերին կից մեծ զարգացում է ապրել գրատպությունը՝ շնորհիվ հայ մտավորականների ջանքերի և եվրոպայից բերված սարքերի։

Նոր տեխնոլոգիաներով հագեցած ՀՀ Գրատպության թանգարանը 2018 թվականից դարձել է Եվրոպական գրատպության թանգարանների ասոցիացիայի անդամ, այն այլընտրանքային կրթական ինտերակտիվ միջավայր է թե՛ այբուբենը նոր-նոր սովորող առաջին դասարանցու, թե՛ ուսանողների, թե՛ հայոց տպագիր մտքով հետաքրքրվողների համար: Հետաքրքրական է, որ թանգարանը մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում արտասահմանցի ուսանողների և զբոսաշրջիկների համար, որոնք ծանոթանալով նմուշներին բացահայտում են Հայաստանը յուրովի։

Հատուկ ՆիդՕրագրի համար

Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանից

Նաիրա Գասպարյան, բ․գ․թ․, ԵՊՀ Դոցենտ

THE HISTORY OF ARMENIAN TYPOGRAPHY IN YEREVAN MUSEUM OF TYPOGRAPHY

For NidOragir

From Yerevan, the capital of Armenia

Naira Gasparyan, PhD, YSU Associate Professor

On September 25, 2017, the National Library of Armenia, headed by Anna Chulyan (Ph.D), opened the Museum of Typography, unique in its kind in the region, presenting exhibits of the written culture created from the pre-writing period to petroglyphs and cuneiform inscriptions in its 6 halls. The museum, carries out huge scientific and educational activities. The information about the Museum of Typography is available not only on the information pages of the Armenian museum culture, but also on the information pages of the international culture.

The entire staff of the library and the manager of the museum Balasan Harutyunyan, welcome museum guests of different ages with love and willingness and help them move to the amazing world, which not only opens up interesting cognitive horizons, but also secures great aesthetic pleasure. The museum contains unique exhibits, both about the rich typography heritage, and about various printing equipment, their work and the printing work organizers. The information is so huge that at first sight it seems not to be easily memorized.

The museum works in the ordinary museum mode, participates in "museum night" events, professional guides in several languages present interesting exhibits, expensive maps printed in Europe, unique books and magazines, printed material, and often deliver their speeches and lectures using advanced technologies.

In addition to the permanent exhibition, the museum shows informative films for its visitors about the valuable museum exhibits, Armenian writing and publishing culture, among which we can mention the films "Discover Armenia", "The Way of the Armenian Book 16-18th Centuries". The latter tells us about the path to the establishment of Armenian book printing, from the Mkhitarian Congregation to St. Lazarus Venice, mentioning the year of 1512 to mark the work done by Hakob Meghapart in the field of Armenian book printing. The employees of the museum present speeches covering the path of Armenian printing with great pride. Armenian-Iranian cultural ties are presented with special care, the exhibits tell us about the works of Andre Sevrugyan, Darvish.

Within the framework of museum-school cooperation, as a museum employee said, schools are given special free tickets for multiple visits. Through cognitive tours, students discover the first printed book and magazine in Armenian, the more than 510-year history of Armenian printing, the first Bible and map, woodcut plates and clichés.

The activity of Armenian printing houses in many European cities was marked by printing books and periodicals where one could find not only works by Armenians but also high quality translations of classical works by European authors. Armenian publishing began to blossom in the heart of Europe. There appeared many publishing houses in Europe. For example, the Armenian printing house started working in Marseille in 1673, and a new printing house was founded, next to the school, as soon as some printing equipment and Armenian letters were brought from Trieste.

The world-famous map displayed in the museum was made by Armenians in Amsterdam in 1695.

At the beginning of the 18th century, the Armenian printing house in Amsterdam continued to improve the art of printing and in a short period of time until 1717, 14 publications were published, among which the "Treasure of the Aramaic Language" dedicated to the collection of the first European Armenologist Johann Joachim Schröder (1680 - 1756) is worth mentioning. In 1711, (Thesaurus linguae armenicae) the Armenian-Latin Armenian work, which is exhibited in the museum's "Diaspora of Armenian Literature" hall was published.

In many places and monasteries of Western Armenia, printing developed greatly thanks to the efforts of Armenian intellectuals and devices brought from Europe.

Equipped with new technologies, the RA Museum of Typography has become a member of the Association of European Typography Museums since 2018. It is an alternative educational interactive environment for first-graders who are just learning the alphabet, students, and those interested in the Armenian printed mind.

It should also be mentioned that the museum is of great interest to foreign students and tourists, who discover Armenia in their own way by getting to know the magnificent exhibits.