ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+13 °C, +13 °C ... +28 °C Vaghy:+28 °C
Nerses Shnorhali, Kensagrutyun
21:37, 16.08.2014
9008 | 0

Nerses Shnorhali

KENSAGRUTYUN

1100 (?) - 1173

ShNVoRHALI, Nerses D Klayeci, Ergecogh (mot 1100, Covq dghyak, Cophac nahangi Andzit gavar —13.8.1173, Hromkla), hay banasteghc, matenagir, erazhisht-ergahan, qagh. gorcich: Hayoc katoghikos 1166-ic: Hajordel e Grigor G Pahlavunun: ir avag eghbory: Ishxan Apirat Pahlavunu vordin e, Grigor Magistros Pahlavunu cory: Himnavor krtutyun e stacel Qesuni mot gtnvogh Karmir vanqi dprocum: ashakertelov Stephanos Manuk episkoposin: Minchev katoghikos dzernadrvely eghel e Grigor G Pahlavunu ognakann u xorhrdatun: 1116-ic aprel ev steghcagorcel e Kommagenei Tluq gavari Covq dghyakum, 1150-ic: Hromklayum: N. Sh-u hamozmamb, azgayin kentronacvac petakanutyan bacakayutyan paymannerum hay ekeghecin ayn miak hastatutyunn er, vor petq e hamaxmber zhoghovrdin ev kazmakerper nra inqnuruyn goyatevumy: Hakadrvelov qristoneakan ekeghecineri miutyan byuz. ymbrnmany, yst vori ayd miavorumy petq e teghi unenar byuz. ekeghecu hovanu tak, N. Sh. gtnum er, vor da petq e iragorcel voch te nrancic voreve meki gerishxanutyamb, ayl yuraqanchyuri ynduneli gcery pahpanelu, taradzaynutyunnery phoxadardz zijumnerov hartelu ev hamerashxutyan tchanaparhov:

Ibrev qristoneutyan jatagov u pashtpan: N. Sh. uni kronakan ashxarhayacq: Na gtnum e, vor amen inchi naxasteghc skizby astvacn e, bayc hasarakakan erevuytnerin andradarnalis erbemn drsevorum e ayl motecum: Nra hamozmamb: mardn ozhtvac e azatakam gorcuneutyamb ev dranov zgalapes azdum e hasarakakan kyanqi vra: Usti ev, elnelov yndhanur barorutyan shaheric, N. Sh. hatuk nshanakutyun e talis mardu baroyakan katarelagorcman gaghapharin: Yst nra: hanrutyun kazmogh 5 himnakan dasery (hogevor, ishxanakan, zinvorakan, qaghaqayin kam arevtrakan ev erkragorc) kochvac en voroshaki der xaghalu hasarakakan kyanqum, hetevabar petq e hamagorcakcen xaghaghutyamb: N. Sh. hakarak e tereri dem ughghvac ymbostutyany, inchpes naev: ramikneri orinakan shahery votnaharogh avatatirakan sandzardzakutyunnerin: Na dzgtum e kayun orenqneri ev ardaradatutyan skzbunqov kargavorel dasakargeri haraberutyunnery:

N. Sh. toghel e grakan harust zharangutyun: ardzak (meknutyunner, tghter, tcharer) ev chaphaco (sharakanner, tagher, meghediner, gandzer, nerboghner, hanelukner, vipergakan, vipaqnarakan bnuyti qertvacner evn): Ardzakic masnavorapes haytni e «Tught yndhanrakany» (1166, hrt. 1788):

Bazmabovandak u harust e N. Sh-u chaphacon: Grigor Narekacuc heto na zargacrec hay chaphaco xosqy te' bovandakutyan, te' dzevi arumov: Na sharakanin haghordec qaghaqaciakan bovandakutyun artahaytelov hayrenasirakan tramadrutyunner: Hisharzhan en Abgar tagavorin, Trdat Mecin e Ashxen taguhun, Avarayri herosnerin, Ghevondyanc nahataknerin nvirvac sharakannery: Arandznapes bardzr arvestov e steghcvac vardananc herosnerin nvirvac «Norahrash psakaւory»: Darer sharunak layn zhoghovrdakanutyun en vayelel «Araւot lusoy», «Ashxarh amenayn», «Zartiq pharq im» ergern u arevagali sharakannery, voronq xosqi u erazhshtutyan zvart sheshterov pharabanum en bnutyan ev mardkayin vogu zartonqy:

N. Sh-uc pahpanvel en mankavarzhakan-usucoghakan bnuyti votanavorner, ugherdzner u banqer, voronq chunen irenc naxorinaky hay banasteghcutyan mej: Sranq grvel en yntercoghin baroyapes krtelu, ogtakar giteliqner talu npatakov: Xratakan votanavorneric mi qanisn unen kartch togher:: baghkacac 36 hangavor tneric, voroncic yuraqanchyurn sksvum e hayoc aybubeni hertakan tari anunov: Banasteghcn ays dzevn e yntrel, inchpes inqn e nshel, vorpeszi manuknery karoghanan heshtutyamb ev' nyuty mtapahel, ev' yuracnel hayoc greri kargy: Ushagrav xratner u giteliqner en parunakum «Ar eghborordin iւr Apiratn» ugherdzn u «Yaghags erkni ev zarduc nora» (1162) tiezeragitakan poemy, vorn steghcvel e Mxitar Heracu xndranqov:

Haneluki, ibrev grakan arandzin tesaki steghcumy, mshakumy ev dasakan katarelagorcumy nuynpes kapvum e N. Sh-u anvan het: Nranic mnacel e aveli qan 300 haneluk, voronq, Kirakos Gandzakecu vkayutyamb, heghinakn steghcel e ashxarhakanneri hamar, vorpeszi anbovandak zruycnerov zbaghvelu phoxaren mardik unenan zhamanci aveli ogtakar mijoc: Nra hanelukneri nyuty himnakanum bnutyunn e, kencaghy, hayoc patmutyunn u banahyusutyuny: Ays arumov el N. Sh-u haneluknery hay grakanutyan ashxarhakanacman arajin drsevorumneric en:

Mec e N. Sh-u «Vipasanutiւn...» (1121, hrt. 1643), «Voghb Edesioy» (1145, hrt. 1810), «Ban haւatoy» (1151) ev «Yisus vordi» (1152, hrt. 1643) mecacaval steghcagorcutyunneri grapatmakan nshanakutyuny: Sranq gegh. chaphaco xosqi nor tesakner en, vor dardzan hay vipergakan ev vipaqnarakan poemneri naxorinaknery: Verjin erku gorcery grvel en Astvacashnchi temaneri himan vra ev hghacman u arvesti tesaketic voroshaki hetaqrqrutyun en nerkayacnum:

Arandzin harcerum hetevelov Grigor Narekacu ev Grigor Magistrosi avandnerin, N. Sh., i dems «Yisus vordi» vipakan voghbergutyan, horinel e bolorovin inqnatip mi erk, vorn arandznanum e te' banasteghcakan mtqi trichqnerov, te' zhamanaki mardu hogebanutyan laynaki u xor patkerumov:

«Vipasanutiւn...» -y, vori nyuty hay zhoghovrdi patmutyan drvagnern en, grvac e homerosyan dyucagnaveperi nmanoghutyamb, uni sheshtvac ashxarhik bovandakutyun: Patkerelov azatagrakan payqari Pharavor drvagnery, naxnineri herosakan qajagorcutyunnery: banasteghci npa-

takn e hayrenasirutyan vogov dastiarakel yntercoghin: N. Sh-u hayrenasirakan gaghapharnern aravel hstak en drsevorvel «Voghb Edesioy» poemum, vory nra gluxgorcocn e ev miazhamanak hay qagh. poeziayi andranik erky: Ayn qnaravipergakan steghcagorcutyun e: ozhtvac cavalun syuzheov (Egesia qaghaqi, pasharumy, pashtpanutyuns, gravumy, kotoracn u koghoputy, voronq 1144-i verjerin teghi unecac irakan depqer en): Erki mej handes e galis naev qnarakan herosy: voroshaki aprumnerov u zgacmunqnerov, apagayi nkatmamb unecac havatov u lavatesutyamb: Poemy grvac e dimarnutyan dzevov. Edesian andznavorvac e ibrev vordekoruys, vorbevayri mi kin, vory sgum e ir dzhbaxtutyuny: Ays mijocov heghinakn steghcel e knoj kendani u amboghjakan bnavorutyun, horinvacqy dardzrel tpavorich u huzakan: Hasun arvestageti varpetutyamb en nkaragrvac razm. gorcoghutyunnery: Dimelov hakadrutyunneri, banasteghcn aravelapes patkerum e tshnamol barbarosakan ararqnern u bnakchutyan andznurac sxranqnery: Edesiayi korcanman nkaragrutyamb banasteghcn andradardzel e naev hay zhoghovrdi tchakatagri harcerin: Poemi skzbum Edesia-mayry iren voghbakic e hravirum Vagharshapat ev Ani mayraqaghaqnerin: hishecnelov, vor nranq nuynpes zrkvel en pharqic u hzorutyunic: Idealakanacnelov ancyaly, N. Sh. dzgtel e kendani pahel qagh. azatutyan hasnelu gaghaphary, tesnel hayreni erkri pet. veracnundy: Poemn avartvum e lavatesutyamb, vorbevayri mayry verjnakanapes dzhbaxtacac chi hamarum iren: erb lucvi vrezhy, inqy noric kerjankana, otarutyunic tun kdarnan taragirnery: N. Sh. chi ghekavarvel irakanutyany hamakerpveyu qristoneakan gaghapharov, ayl gtel e, vor miayn payqarov u haghtanakov e hnaravor nvatchel azatutyuny:

N. Sh. shat e ogtvel zhogh. banahyusutyunic: Mec e nra dery banasteghcakan texnikayi ev taghachaphutyan zargacman gorcum: Na steghcagorcel e hayk. chapheri grete bolor tesaknerov, voronc mi masi steghcoghy inqn e: Kanonavorel e hayereni taghachaphutyuny: bardzracrel chaphaco xosqi ritmik-erazhshtakan koghmy: Hetevelov Grigor Magistrosin, na ir mec u phoqr cavali gorcery grel e hangerov: Aydpisiq en naev nra sharakannern u hogevor taghery, vorpisiq minch ayd horinvum ein azat chapherov ev anhang: Bayc N. Sh-u mez hasac chaphaco zharangutyan mec masy miahang e: Na ayn karciqin e, te miahangutyuny arvesti katarelutyunn e, teev vorosh gorcer steghcel e phophoxakan hangerov: Sa arden nor erevuyt er hay banas teghcutyan mej, vory chein karogh chnkatel hajord dareri taghasacnery: Sharunakelov Gavtak Qertoghi ev Grigor Narekacu avanduytnery, N. Sh. bazmazan dzeverov ev hatchax gorcacel e akrostiqosi, baghadzaynuyti ev ardzaynuyti hnaranqnery:

V. Nersisyan

* * *

N. Sh. kam N. Ergecoghy hay erazhshtutyan kilikyan dproci amenaphaylun nerkayacucichn e, ev arhasarak feod. Hayastani masnaget bansateghc-erazhishtneric mecaguyny, vorn ir arvesti xorqov, taroghutyamb u arzheqov durs e galia hay irakanutyan sahmanneric u darnum hamaqristoneakan (manavand: arl. qristoneakan) qaghaqakrtutyan xoshor erevuytneric meky: Pahpanvac grakan u erazhsht. shat nyuter, dzeragrakan phaster cuyc en talis, vor N. Sh. eghel e voch miayn bazmardyun ergahan, aylev zhamanaki lavaguyn ergich-kataroghneric meky, geghaget, tesaban, usucich, barenorogich, isk vorpes steghcagorcogh horinel e hogevor (ekeghecakan), artapashtamunqayin u, amenayn havanakanutyamb, naev ashxarhik erger: Nra «Yisus vordi» cavalun poemn ancyalum eghanakavor (asergi dznov) patmvel u mi amboghj sharq hatvacnerum el naev ergvel e, inchpes «Sasunci Davit» eposy: Yst eghac tvyalneri, N. Sh.-u ashxarhik ergery petq e voronel glxavorapes nra haneluknerum:

Hogevor erazhshtutyan bnagavarum N. Sh. handes e ekel vorpes mec barenorogich: Na kargavorel e hayoc minch ayd aylaylvac, aghqatacac pashtonergutyuny ev baredzevutyun u miakerputyun haghordel dran: Shat aveli karevor e, vor N. Sh. bazmativ u bazmapisi steghcagorcutyunnerov yst amenayni tchoxacrel u, miazhamanak, XII d. hamar arden apazham maseric u dzeveric maqrel e nuyn pashtonergutyuny: sephakan heghinakutyunnery zeteghelov mi sharq hnacac ergeri ev erkar u dzig saghmosasacutyunneri phoxaren: Chka hayk. mijnadaryan cisakan-erazhshtakan mi girq, vory veranayac chlini N. Sh., isk drancic mi qanisy na lracrel e himnovin: Mijnadaryan dzeragrerum crvac N. Sh-u ergery qnnutyan en entarkvum nranc grakan xosqi karucvacqi (taghachaphutyan), dzayneghanakneri nshman u gorcnakan kirarman ev xazavorman (xazagreri hyusvacqi) tesaketnerov: Baci ayd, nuyn ergeri mi stvar masn arka e naev Ejmiacnum: ancac haryuramyakum hayk. dzaynagrutyan nor hamakargi nshannerov dzaynagrvac zhoghovacunerum: Verjinners nerkayacnelov hayoc hogevor ergarvesti, masnavorapes ergecoghutyan, ush mijnadaryan patkery: miazhamanak andradardznum en ayd arvesti hin u hnaguyn shat sherter, vorov ev hamemateli en mijnadaryan grchagir hamapatasxan matyanneri het: Hishyal dzaynagryal zhoghovacunerum nerphakvac N. Sh-u aveli qan 200 steghcagorcutyunneri (sharakanneri ev pataragi u zhamagrqi ergeri) usumnasirumy hnaravorutyun e talis gaghaphar kazmelu nra erazhshtabanasteghcakan artahaytvelakerpi glx. arandznahatkutyunneri masin, tarberelu ayd steghcagorcutyan zhanrayin-otchakan himnakan volortnery ev xoramux linelu nra arvesti phil-yan mi qani eakan koghmeri mej: Dranq en: dzgtumy depi gegh. katarelutyuny, vor hogevor ergarvestum bardzracnum e erazhshtutyan geghazgayakan nergorcutyan uzhy, arl. u arm. masnagitacvac arvestneri, aylev sephakan zhoghovrdi ashxarhik erg-erazhshtutyan kensunak tarreri hamardzak ogtagorcumy, vor nor arumner e haghordum hogevor ergin: erbemn nuynisk ashxarhynkalman tesaketov, verjapes meghediakan azat, zardolorun votchi zargacumy, vory bard hamadzaynuytneri (laderi) u baghadryal (xromatik) hnchyunashari astitchanneri ankashkand kirarman paymannerum qnarakan zeghumnery hatchax teghaphoxum e nerqin aprumneri volorty: :N. Sh. hayk. mijnadari ayn meceric e, vory Grigor Narekacu, Manuel ev Trdat tchartarapetneri, Toros Roslini ev Sargis Picaki nman hazvagyut arvestagetneri sharqum ir gorcuneutyamb arzheqavor avand e mucel Veracnndi shrjann u dran hatuk humanizmi sharzhumy heruneric naxapatrastelu gorcum:


N. Tahmizyan

Erk. Yisus vordi, KP, 1824: Banq chaphaւ, Vet., 1830: Namakani, Vnt., 1838: Tught yndhanrakan, Ejmiacin, 1865: Voghb Edemioy, E., 1973: Vipasanutiւn, E., 1981: Poeziya Armenii s drevneyshix vremen do nashix dney, pod red. V. Bryusova, M., 1916; Armyanskaya srednevekovaya lirika, sost. L. Mkrtchyan, M., 1972.

Grk. Alishan Gh., Shnorhali ev paragay iւr, Vnt., 1873: Ormanyan M., Azgapatum, h. 1, KP, 1912: Kirshkos Gandzakeci, Patmutyun Hayoc, E., 1961: Abeghyan M., Hayoc hin grakanutyan patmutyun, h. 2, E., 1946: Nuyni, Erk., h. 4, E., 1970: Gabrielyan H., Hay philisophayakan mtqi patmutyun, h. 2, E., 1958: Hakobyan G., Nerses Shnorhali, E., 1964: Tahmizyan N., Nerses Shnorhalin ergahan ev erazhisht, E., 1973: Nerses Shnorhali (hodvacneri zhoghovacu), E., 1977: Mnacakanyan A., Hay mijnadaryan hanelunner. E., 1980:


Lracucich teghekutyunner

Aghbyur: Haykakan Sovetakan Hanragitaran, Erevan, 1982t.

Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Armenak Avetisyan
21:16, 07.01.2018
13415 | 0
21:11, 07.01.2018
17993 | 0
21:02, 07.01.2018
8341 | 0
20:49, 07.01.2018
12820 | 0
18:57, 07.01.2018
18110 | 0
18:54, 07.01.2018
18962 | 0
18:51, 07.01.2018
11772 | 0
18:48, 07.01.2018
10223 | 0
18:42, 07.01.2018
9156 | 0
18:34, 07.01.2018
6882 | 0
18:32, 07.01.2018
11324 | 0
18:31, 07.01.2018
6892 | 0
18:27, 07.01.2018
13005 | 0
18:22, 07.01.2018
7061 | 0
18:20, 07.01.2018
7631 | 0
17:38, 07.01.2018
7598 | 0
17:34, 07.01.2018
12293 | 0
depi ver