ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+24 °C, +16 °C ... +29 °C Vaghy:+28 °C
Vilhelm Hauf, Tzuk Qity
18:22, 07.01.2018
7066 | 0

Germanakan mi mec qaghaqum ir knoj: Hannayi het miasin aprum er mi koshkakar, anuny: Fridrix։ Amboghj ory na nstum er phoghocum ev koshikner u mashikner karkatum։ Na nor koshikner el er karum, ete voreve meky patuirum er, bayc ayd depqum stipuac er linum nax kashi gnel, vorovhetev aynqan phogh chuner, vor misht kashui pashar paher։

Isk Hannan ir phoqrik partezic stacac ptughnern u banjareghenn er shukayum vatcharum։ Na shat maqraser kin er ev karoghanum er geghecik dasaւorel apranqy, dra hamar el misht shat gnordner er unenum։

Hannan u Fridrixy unein mi vordi Yakov anunov․ na barekazm, geghecik tghay er, ir tasnerku tarekan hasaki hamar baւakan bardzr։ Sovorabar na nstum er shukayum, mor mot։ Erb voreve xoharar kam xohararuhi Hannayic shat banjareghen er gnum, Yakovy nran ognum er gnacy tun hascnelu ev qich er patahum, vor dzernunayn veradarnar․ Hannayi gnordnery sirum ein ayd sirunik tghayin ev hamareay misht nuirum ein nran voreve ban: caghik, qaghcr karkandak kam mi phoqr dram։

Mi angam Hannan sovorakani pes arevtur er anum shukayum։ Nra araj sharuac ein mi qani zambiւgh kaghamb, kartofil, armatiq ev amen tesak kanacheghen։ Isk mi phoqrik zambiւghum shoghshoghum ein vaghahas tandzery, xndzornern u cirannery։

Yakovy nstac er mor koghqin ev bardzr dzaynov kanchum er․

— Aystegh ekeq, aystegh, xohararner, xohararuhiner։ Ay laւ kaghamb, kanacheghen, tandz, xndzor։ Vov e uzum։ Mayrikst ezhan ky vatchari։

Ev yankarc nranc motecaւ aghqatik hagnuac mi paraւ: manrik, karmir achqerov, cerutiւnic kntchrotuac, erkaraւun eresov ev xist shat erkar qtov, vory ijnum er minchev kzaky։ Na henւum er dzernaphaytin ev zarmanali er, vor arhasarak karoghanum er qaylel, vorovhetev na kagh er, saytaqum er u lynglngum, karces votqeri tak aniւner linein drac։ Tւum er, te aha, vortegh vor e kynkni ev ir sur qity kxphi getnin։

Hannan hetaqrqruteamb nayum er paraւin։ Aha arden tasnvec tari er, inch na arevtur er anum shukayum, bayc aydpisi tarorinak paraւ der cher tesel։ Na noynisk mi qich srtneghec, erb paraւy kang araւ ir zambiւghneri mot։

— Duq eq banjareghen vatcharogh Hannan, — harcrec paraւy tchrtchran dzaynov, gluxy sharunak cncelov։

— Ayo, — patasxanec koshkakari kiny։— Ky kamenayiq mi ban gnel։

— Tesnenq, tesnenq, — qti tak mrtmrtac paraւy։— Nayenq kanachegheny, tntghenq armtiqy։ Tesnenq, unes aynpisi ban, vor indz petq lini…

Na kracaւ ev sksec ir erkar, darchnagoyn matnerov xarnel zambiւghi kanachegheny, vor aynqan geghecik u kanonaւor dasaւorel er Hannan։ Vercnum er mi kap, motecnum qtin, hototum bolor koghmeric, apa: erkrordy, errordy։

Hannayi sirtn ughghaki paytum er, aynqan canr er nra hamar tesnel, te paraւn inchpes e varւum ir kanachegheni het։ Bayc na vochinch cher karogh asel․ che vor gnordy apranqy znnelu iraւunq uni։ Baci dranic na aւeli u aւeli er vaxenum ayd paraւic։

Amboghj kanachegheny xarnshtelov: paraւy bardzracaւ u mrtmrtac․

— Vat apranq e… Vat kanacheghen e… Aynpisi ban chkay, vor indz petq lini։ Yisun tari araj vorqan aւeli laւ apranq kar… Vat apranq e, vat։

Ays xosqery barkacrin phoqrik Yakovin։

— Ey, du, anxightch paraւ, — gochec na, — hototecir amboghj kanachegheny qo erkar qtov, xarnecir amboghj armtiqy qo darchnagoyn matnerov, aynpes vor hima aylevs voch voq chi gni, ev der phntphntum el es, te: vat apranq e։ Mezanic noynisk hercogi xohararn e apranq gnum։

Paraւy xet֊xet nayec tghayin ev xrpot dzaynov asac․

— Qez dur chi galis im qity, im sqancheli erkar qity։ Qo qitn el ky lini ayspes, minchev kzakd kijni։

Na tequec depi miւs zambiւghy, vor li er kaghambov, vercrec mi qani glux hianali kaghamb ev aynpes seghmec, vor kaghambi gluxnery voghbagin tchrracin։ Yetoy na kaghambnery netec zambiւghy ev noric asac․

— Vat apranq e… Vat kaghamb…

— De baւakan e gluxd aydpes aylandak tymtymbacnes, — gocar Yakovy։— Qo vizy kaghambi vzic el hast che․ mek el tesar: gluxd kpokui u kynkni mer zambiւghi mej։ Ayn zhamanak vov mezanic ban karni։

— Uremn qo aselov im vizy shat e barak, — asac paraւy sharunak noyn dzevov qmcicagh talov։— Laւ, isk du ky lines bolorovin aranc vzi։ Qo gluxn ughghaki kpac ky lini userid։ Aydpes marmnicd chi pokui։

— Aydpisi yimarutiւnner mi aseq erexayin, — verjapes asac Hannan: iskapes zayranalov։— Ete uzum eq ban gnel, gneceq shut։ Duq im bolor gnordnerin ky phaxcneq։

Paraւy barkacac nayec Hannayin։

— Laւ, laւ, — mrtmrtac na։— Togh qo asacy lini։ Es qezanic ky vercnem ays vec glux kaghamby։ Miayn te im dzerqin henacup kay, ev es inqs tanel chem karogh։ Togh qo tghan kaghambnern indz het beri minchev tun։ Es dra hamar laւ ky vardzatrem nran։

Yakovy bolorovin cher uzum gnal ev noynisk lac eghaւ․ na vaxenum er ayd sarsapheli paraւic։ Bayc mayry xist hramayec tanel․ nran meghq er tւum stipel, vor ayd paraւ, toyl kiny aydpisi canrutiւn tani։ Yakovn arcunqnery srbelov kaghamby drec zambiւghi mej ev gnac paraւi hetevic։

Paraւn arag cher qaylum, ev hamareay mi zham ancaւ, minchev vor nranq hasan qaghaqi cayrum mi inch֊or heraւor phoghoc ev kang aran mi kisaւer tnaki araj։ Paraւy grpanic hanec mi zhangot ker, tcharpkuteamb xrec dran ancqi mej, ev yankarc durn aghmukov bacuec։ Yakovy ners mtaւ ev zarmanqic qar ktrec․ tan arastaghn u patery marmaric ein, bazkatornery: sev phaytic, zardaruac voskov u tankagin qarerov․ isk yataky apakuc er ev aynqan voghork, vor Yakovy mi qani angam saytaqec u ynkaւ։

Paraւy shrtunqnerin drec mi phoqrik arcate sulich ev sulec mi tesak trtrun dzaynov, aynpes vor dzayny taracuec amboghj tnov mek։ Ev iskoyn sandughqov cac vazecin covaxozukner, bolorovin tarorinak covaxozukner, voronq qaylum ein erku tateri vray, koshikneri phoxaren unein ynkoyzi ktchepner, ev hagnuac ein bolorovin mardu nman, noynisk glxarknery chein moracel vercnel։

— Ur eq gcel im mashiknery, anpitanner, — gorac paraւy ev xozuknerin aynpes xphec phaytov, vor nranq vzhzhalov ver catkecin։— Shat em kangnelu es aystegh…

Xozuknery sandughqov verev vazecin, berecin kokosi erku ktchep: kashue astarov, ev tcharpkuteamb hagcrin paraւi votqerin։ Paraւy miangamic dadarec kaghaluc։ Na ir henacupy mi koghm netec ev apake yataki vrayov aragoren sahec, ir hetevic qarsh talov phoqrik Yakovin։ Paraւn ir kokosi ktchepnerov aynqan arag er sharzhւum, vor Yakovy noynisk dzhuaranum er nra hetevic hasnel։

Verjapes na kang araւ mi seneakum, vortegh zanazan tesaki shat amaneghen kar։ Da, inchpes erevum e, xohanocn er, teev yatakin gorger ein phrac, isk bazmocneri vray druac ein caghkankar bardzer, inchpes palatnerum e linum։

— Nstir, vordis, — qnqshuteamb asac paraւy ev Yakovin nstecrec bazmocin u seghany motecrec, vorpeszi Yakovy chkaroghanay ir teghic heranal։— Mi laւ hangstacir։ Erevi yognac ky lines։ Che vor mardu gluxnery tetev ber chen։

— Ayd inch zarmanali baner eq asum, — gochec Yakovy։— Yognely, iskapes vor yognel em, bayc es mardu gluxner chem berel, ayl: kaghambi gluxner։ Duq im mayrikic gneciq ayn։

— Ayd tchisht ches asum, — patasxanec paraւn u cicaghec։ Apa zambiւghy banalov: na mazeric brnac durs qashec mi mardkayin glux։

Yakovy sarsaphic qich mnac vayr ynkner։ Na iskoyn mtacec ir mor masin։ Che vor, ete voreve mekn ayd gluxneri masin imanay, iskoyn ky matni ev mayriki bany vat ky lini։

— Harkaւor e der qez pargev tal, vor du aydqan hnazand es, — sharunakec paraւy։— Qich hamberir, hima es qez hamar aynpisi apur ephem, vor minchev mah chmoranas։

Na noric phchec ir sulichy, ev xohanoc vazecin mardu pes hagnuac gognocnerov covaxozuknery: sherephnern u xohanoci danaknery gotinery xrac։ Nranc hetevic vazelov ekan skiւrnery, shat skiւrner: noynpes erku votqeri vray։ Nranc hagin layn shaluarner kayin, glxnerin kanach taւsheay glxarkner ein druac։ Erevum er, vor dranq xoharari ognakannern ein։ Nranq arag֊arag maglcum ein patern i ver ev salojaxi mot ein berum amanner, taւaner, dzu, iւgh, armtiq ev aliւr։ Isk salojaxi mot ir kokosi ktchepnery hagin es u araj shororalov dzer u vot er ynkel inqy: paraւy․ erevum er, vor na shat er uzum Yakovi hamar mi laւ ban ephel։ Salojaxum krakn aւeli u aւeli er borboqւum, taւaneri mej inch֊or ban er tshtshum u golorshi ardzakum, seneakum hatcheli, anush burmunq er taracuel։ Paraւy des u den er ynknum ev shut֊shut ir erkar qity koxum apuramani mej, vor tesni, te uteliqy patrast che։

Verjapes apuramani mej inch֊or ban qltqltac u xltxltac, nranic golorshi bardzracaւ ev tandzr phrphury taphuec kraki vray։ Ayn zhamanak paraւy salojaxic vercrec apuramany, mi arcate tasi mej apur lcrec ev drec Yakovi araj։

— Ker, vordeak, — asac na։— Ays apury kutes ev indz nman ky gegheckanas։ Ev laւ xoharar ky darnas․ che vor harkaւor e, vor du mi voreve arhest sovores։

Yakovy laւ el cher haskanum, te inch e mrtmrtum paraւy ev cher el lsum nran, aւeli shat apurov er zbaghuac։ Mayry yatchax er nra hamar hamegh baner ephum, bayc erbeq na ayd apuric laւ uteliq cher tesel։ Nranic kanachegheni u armtiqi aynpisi burmunq er galis, ev aynqan hamegh er ayd apury: ev anush, ev ttuash, ev, baci ayd, tund։

Erb Yakovy hamareay amboghj apury keraւ, xozuknery mi phoqrik taւayi vray inch֊or hatcheli burmunqov mi ban varecin ev amboghj seneakov mek kaptaւun cxi amp taracuec։ Cuxn aւeli u aւeli er tandzranum, aւeli u aւeli xit er parurum tghayin, aynpes vor verjapes Yakovi gluxy pttuec։ Izur er na inqn iren asum, vor zhamanakn e mayriki mot veradarnalu, izur er phordzum votqi kangnel։ Baւakan er mi phoqr bardzranal ev noric ynknum er bazmoci vray, minchev vor yankarc na qnel uzec։ Hing rope el chancaւ, ev na iskapes qnec bazmoci vray, aylandak paraւi xohanocum։

Ev Yakovy mi zarmanali eraz tesaւ։ Na erazum tesaւ, ibr te paraւy hanec ir shorery, iren phatatec skiւri mortu mej։ Ibr te inqy sovorec catkel u vostostal skiւri pes, mtermacaւ miւs skiւrneri u xozukneri het, voronq bolorn el shat laւn ein։

Ev Yakovn el nranc pes sksec carayel paraւin։ Skzbum eghaւ koshik maqrogh։ Na petq e iւgh qser ayn kokosi ktchepnerin, vor hagnum er paraւy, ev phalasov aynqan piti shpher, vor nranq phaylein։ Tany Yakovy yatchax er koshikner u mashikner maqrel, aynpes vor na ayd gorcum yajoghutiւn unecaւ։ Motaւorapes mi taruc yetoy nran phoxadrecin mi ayl, aւeli dzhuar ashxatanqi։ Mi qani urish skiւrneri het na arevi tcharagaytneri mijic phoshu manrik hatikner er vorsum ev maghum mazic shinuac amenaxit maghov, isk yetoy nranic hac ein txum paraւi hamar։ Paraւi beranum voch mi atam cher mnacel, dra hamar el na utum er arevi phoshuc txuac bulki, voric phaphuk ban, inchpes yaytni e, ashxarhum chkay։

Eli mi tari anc: Yakovin yandznararuec paraւi hamar xmelu jur krel։ Duq karcum eq, na bakum phorac jrhor uner, kam dursy drac doyl uner, vor jur haւaqi։ Voch։ Hasarak jury paraւy berann el cher arni։ Yakovy ev miւs skiւrnery caghikneri vrayic cogh ein haւaqum ynkoyzi ktchepneri mej, ev paraւy, miayn ayd er xmum։ Ev na shat u shat er xmum, aynpes vor jrkirnery minchev kokordy taghuac ein gorci mej։

Ancaւ eli mi tari, ev Yakovy phoxadruec carayelu seneaknerum— yataknery maqrelu։ Ayd evs aynqan el tetev gorc cher․ che vor yataknern apakuc ein․ mardu shunshn el vor dipcher yatakin, ayd shunchn el kerevar։ Yakovy maqrum er nax xozanakov, apa mahud er qsum, vor phatatum er votqerin։

Hingerord tarin Yakovn sksec xohanocum ashxatel։ Da patuaւor ashxatanq er, vory yandznararւum er miayn yntruteamb, erkar phordzashrjanic yetoy։ Yakovn ancaւ bolor pashtonnery: xoharari ashakertic minchev aւag karkangadagorc varpety, ev dardzaւ aynpisi phordzuac u hmut xoharar, vor noynisk inqn el er zarmanum։ Inch ases, vor na chsovorec patrastel։ Erku hariւr tesak karkandak, ashxarhis eresin eghac bolor xoteric u armtiqic apurner ev ays ameny na karogh er patrastel arag u hamegh։

Ayspes Yakovy paraւi mot aprec eot tari։ Ev aha, mi angam paraւy hagaւ ir ynkoyzi ktchepnery, vercrec henacupn u zambiւghy, vor gna qaghaq, isk Yakovin hramayec minchev ir veradardzy mi haւ phetrel, hameghel kanacheghenov ev laւ tapakel։ Yakovn iskoyn gorci ancaւ։ Na volorec haւi gluxy, erman jri mej gcec, tcharpkoren phetrec, mashky qerec, aynpes vor na aւeli nurb u phaylun dardzaւ, apa hanec haւi phorotiqy։ Yetoy haւy hamemelu hamar nran harkaւor eghan zanazan xoter։ Na gnac maran, vortegh pahւum er paraւi amen tesak kanachegheny, ev sksec iren harkaւor hamemunqn yntrel։ Yankarc marani pati mej tesaւ mi phoqrik paharan, vor araj erbeq cher nkatel։ Paharani drnaky kisabac er։ Yakovy hetaqrqruteamb nayec nersy ev tesaւ, vor ayntegh druac en inch֊or manrik zambiւghner։ Yakovy bac arec nrancic meky ev ayntegh tesaւ aynpisi zarmanali xoter, vorpisiq erbeq cher tesel։ Nranc coghunnery kanachaւun ein ev iւraqanchiւr coghuni vray kar var karmir mi caghik: deghin shrjanakov։ Yakovy mi caghik motecrec qtin ev yankarc zgac canot mi hot, henc ayn apuri hoty, vorov paraւn iren kerakrel er, erb na arajin angam ekel er aydtegh։ Hotn aynqan uzhegh er, vor Yakovy mi qani angam phrshtac ev artnacaւ։

Na zarmacac shurjy nayec ev tesaւ, vor parkac e paraւi xohanocum, mievnoyn bazmoci vray։

«Ay, te eraz er ha, — mtacec Yakovy։— Karces amen inch irakan liner։ Ay te mayriks ky cicaghi, erb es nran patmem ays erazy։ Ev ky barakanay indz vray, vor es phoxanak shut veradarnalu shukay, qnel em urishi tany» ։

Na arag ver traւ bazmocic ev uzum er vazel mor mot, bayc zgac, vor amboghj marminy karces phaytic liner, vizn aynpes er phaytacel, vor haziւ er karoghanum gluxy sharzhel։ Nra qity shut֊shut dipchum er paterin kam paharanin, isk mi angam el, erb arag shur ekaւ, qitn aynpes amur dipaւ drany, vor caւec։

Skiւrnern u xozuknery vazvzum ein Yakovi shurjy ev tchvtchւum, erevum er, vor chein uzum bac toghnel nran։ Paraւi tanic durs galis Yakovy dzerqov er anum nranc․ na el aphsosanqov er bazhanւum nrancic։ Bayc skiւrnery irenc ktchepnery sahecnelov arag et vazecin seneaknery, ev tghan der erkar zhamanak heruic lsum er nranc aghioghorm tchghtchghocy։

Paraւi tuny, inchpes arden gitenq, heru er shukayic, ev Yakovy erkar zhamanak qaylum er neghlik, curumur nrbaphoghocnerov, minchev vor hasaւ shukay։ Phoghocnerum mec bazmutiւn er xrnuac․ erevi moterqum mi tegh tzuk ein coyc talis, vorovhetev Yakovi shurjy bolory gorum ein․

— Nayeceq, nayeceq, ay qez aylandak tzuk։ Vorteghic loys ynkaւ ays tzuky։ Ay te erkar qit uni ha։ Isk gluxn ughghaki userin e kpac, aranc vzi։ Isk dzerqery, dzerqery teseq, minchev krunknern en ijnum։

Urish zhamanak Yakovy hatchoyqov ky vazer tzukin ditelu․ na shat er sirum tesnel zanazan aylandak kerparanqner, vor coyc ein talis shukayum։ Bayc aysor dra zhamanaky cher․ harkaւor er shtapel mayriki mot։

Verjapes Yakovy hasaւ shukay։ Na lurj vaxenum er, vor mayrikic patizh ky stanay։ Hannan eli nstac er ir teghy, nra zambiւghum der baւakanachaph kanacheghen kar․ nshanakum e, Yakovn aynqan el erkar chi qnel։ Der heruic na nkatec, vor ir mayry shat taxcot e։ Na nstac er lur, ayty henac dzerqin, gunat u txur։

Yakovy erkar zhamanak kangnel er u sirt cher anum mory motenal։ Verjapes na sirt araւ ev hetevic gaghtnabar motecaւ mory: dzerqy drec nra usin u asac․

— Mayrik, inch e patahel qez։ Indz vray es barkacel։

Hannan et nayec ev Yakovin tesnelov soskumic tchchac։

— Inch es uzum indzanic, zarhureli tzuk, — gorac na։— Heracir, heracir։ Es aydpisi katakner tanel chem karogh։

— Inch es asum, mayrik, — vaxecac asac Yakovy։— Erevi hiւand es։ Inchu es vrndum indz։

— Qez asum em: gna qo tchanaparhov, — zayracac gochec Hannan։— Qo ayd katakneri hamar indzanic vochinch ches stanay, garsheli ararac։

«Na xelagaruel e, — mtacec xeghtch Yakovy։— Hima es sran inchpes tun tanem» ։

— Mayrik, axr mi laւ nayir indz, — asac lacakumac։— Axr es qo tghan em, Yakovy։

— De, ays arden chaphazanc e, — gorac Hannan dimelov ir harevanuhinerin։— Nayeceq ays zarhureli tzukin։ Vaxecnum u phaxcnum e bolor gnordnerin ev der cicaghum el e im vshti vray։ Es qo tghan em, asum e, qo Yakovy։ Anpitan։

Hannayi harevanuhinern iskoyn votqi elan ev sksecin Yakovin hayhoyel․

— Inchpes es hamardzakւum caghrel xeghtch knoj vishty։ Nra tghayin goghacel en eot tari araj։ Ev inch tghay er… ughghaki patker։ Korir iskoyn aysteghic, te che achqerd khanenq։

Xeghtch Yakovy cher imanum, te inch mtaci։ Che vor inqn ays araւot mor het shukay ekaւ ev nran ognec banjaregheny dasaւorel, yetoy paraւin ognec kaghamby tanelu, mtaւ nra tun, apur keraւ nra mot u miqich qnec ev aha, hima veradardzel e։ Isk vatcharuhinery xosum en inch֊or eot taruay masin։ Ev iren: Yakovin aylandak tzum en anuanum։ Ays inch e patahel sranc։

Arcunqn achqerin Yakovy durs ekaւ shukayic։ Qani vor mayry chi uzum iren tchanachel, ky gna hor mot։

«Tesnenq inch ky lini, — mtacec Yakovy։— Mite hayrikn el ky vrndi indz։ Ky kangnem dran araj ev ky xosem nra het» ։

Na motecaւ koshkakari xanutin։ Hayry, inchpes misht, ayntegh nstac ashxatum er։ Yakovy kangnec dran mot ev ners nayec։ Fridrixn aynpes zbaghuac er gorcov, vor skzbum Yakovin chnkatec։ Bayc yankarc na patahabar ver nayec, dzerqic gcec koshiky, bizn u momately ev gochec․

— Ays inch e, ays inch e։

— Bari erekoy, varpes, — asac Yakovy ev mtaւ xanut։— Inchpes es։

— Vat em, parons, vat, — patasxanec koshkakary, vory noynpes, erevum e, chtchanachec Yakovin։— Gorcs bolorovin araj chi gnum։ Arden paraւel em bayc menak em․ isk ognakan vardzelu phogh chunem։

— Mite vordi chunes, vor qez ogni, — harcrec Yakovy։

— Unei mi tghay, Yakov er anuny, — patasxanec koshkakary։— Him na qsal tarekan ky liner։ Ay, na laւ kogner indz․ der tasnerku tarekan zhamanak aynqan xeloq tghay er։ Arhestic el arden ban er haskanum, ev inch geghecikn er։ Na hima ky karoghanar patuiratuner yndunel, ev es stipuac chei lini karkatanner anel, miayn nor koshikner ky karei։ Bayc, erevum e, baxts ays er։

— Isk ur e hima dzer vordin, — vaxvxelov harcrec Yakovy։

— Miayn astuac gite ayd, — canr harachelov patasxanec koshkakary։— Aha eot tari e, vor shukayic goghacel en nran։

— Eot tari, — sarsaphelov krknec Yakovy։

— Ayo, paroniks, eot tari։ Yishum em aysoruay pes․ kins shukayic vazelov ekaւ, lalis e, gorum։ Arden erekoy e, isk erexan chi ekel։ Na amboghj ory voronel er nran, harc u phordz arel bolorin, te: chen tesel․ ev cher gtel։ Es misht asum ei, vor aydpisi mi ban ky patahi։ Inch֊or tchisht e, tchisht e․ mer Yakovy shat sirun erexay er։ Kins parcenum er nranov ev yatchax ugharkum er gnordneri gnac banjaregheny tanelu։ Meghq chanenq․ misht nran laւ vardzatrum ein, bayc es yatchax knojs asum ei․ «Tes, Hanna, mec qaghaq e, vat mardik shat kan։ Yankarc mi phordzanq chpatahi mer Yakovin» ։ Aydpes el eghaւ։ Ayn ory mi aylandak paraւ kin er ekel shukay, sksel er apranq jokel ev aynqan shat ban er gnel, vor inqy tanel cher karoghacel։ Hannan bari sirt uni ev tghayin ugharkel er nra het։ Ev aydpes el dranic yetoy menq nran chtesanq։

— Ev uremn ayd zhamanakic eot tari e ancel։

— Garnany eot tari ky lini։ Menq shat voronecinq nran, harc u phordz arinq․ axr nran shatern ein tchanachum, bolory sirum ein, aynqan laւ, sirunik erexay er, bayc inchqan el phntrecinq, aydpes el chgtanq։ Ev ayn knojn el, vor Hannayic banjareghen er gnel, voch voq chi tesel։ Mi paraւ kin, vor arden innsun tarekan e, Hannayin asel e, te da erevi char kaxard Qreyterueysn e eghel, vor yisun tarin mek angam qaghaq e galis mterqner gnelu։

Ayspes er patmum Yakovi hayry: murtchy xphelov koshikin ev bri mej dzig talov erkar momately։ Ayzhm arden Yakovy haskacaւ, te inch e patahel iren։ Nshanakum e inqy voch te erazum e tesel, ayl iskapes eot tari skiւr e eghel ev carayel e char kaxardin։ Nra sirty zayroytic ughghaki paytum er։ Paraւn ir keanqic eot tari er goghacel, isk inqn inch er stacel dra dimac։ Sovorel er kokosi ktchep maqrel, apake yatakner maqrel ev amen tesak hamegh uteliqner patrastel։

Erkar zhamanak na anxos kangnac er xanuti shemqin։ Verjapes koshkakary harcrec․

— Guce voreve ban dzez dur e ekel, paron։ Cheq vercni mi zoyg mashik, kam tekuz…— aystegh na yankarc cicaghec phrtkac— guce patean ky vercneq dzer qti hamar։

— Isk im qtin inch kay vor, — harcre Yakovy, — inchu petq e patean arnem qtis hamar։

— Kamqy dzern e, — patasxanec koshkakary, — bayc ete es aydpisi zarhureli qit unenayi, es, hamardzakւum em asel, ky taqcnei pateani mej, vardagoyn laqic patrastac laւ pateani mej։ Teseq, es henc aydpisi harmar ktor unem։ Tchisht e, dzer qti hamar shat kashi ky gnay, bayc vorqan harmar ky lini dzez hamar, paroniks։ Che vor, erevi yatchax dzer qity drnerin e dipchum։

Yakovy zarmanqic voch mi xosq asel chkaroghacaւ։ Na shoshaphec ir qity․ qity hast er u erkar, kes tzic voch pakas։ Erevum e, char paraւn iskapes vor nran aylandak er dardzrel։ Aha te inchu mayry chtchanachec iren։

— Varpet, — lacakumac asac na, — hayeli chuneq։ Indz harkaւor e nayel hayelun։ Anpayman harkaւor e։

— Tchisht vor asenq, parons, — patasxanec koshkakary, — aynpisi mi kerparanq chuneq duq, vor karoghanayiq parcenal։ Kariq el chkay, vor amen rope hayelun nayeq։ Togheq ayd sovorutiւny, dzez amenevin chi sazi ayd։

— Tueq, varpet, shut, mi hayeli tueq, — aghachec Yakovy։— Haւatacnum em, indz xist harkaւor e։ Tchishtn asac: hpartanalu mtqov chem asum…

— De laւ, laւ, — barkacaւ koshkakary։— Es hayeli chunem։ Kins uner mi phoqrik hayeli, ayn el chgitem vortegh e gcel։ Ete aydqan shat eq uzum dzez tesnel, aha, dimacy saphrich Urbani xanutn e։ Na mi hayeli uni, vor dzezanic erku angam mec e։ Gnaceq ayntegh, vorqan kuzeq: nayeceq dzez։ Bari tchanaparh։

Ev koshkakary tetevaki Yakovin durs hrec xanutic, dury phakec nra hetevic։ Yakovn arag phoghocn ancaւ ev mtaւ saphrichi xanuty, vorin laւ er tchanachum։

— Bari loys, Urban, — asac na։— Es mi ban em xndrelu dzezanic։ Bari egheq, toyl tueq indz nayem dzer hayelu mej։

— Xndrem, xndrem, aha, dzax patin kaxuac e, — gochec Urbany ev bardzr hrhrac։— Hiaceq, hiaceq dzezanov։ Duq che vor iskakan geghecik eq: nurb u barekazm, karapaviz, karces isky taguhu dzerqer en dzerqerd, isk qitd ktchat, aynpes, vor ashxarhis eresin qezanic laւy chkay… Duq, iharke, erevi mi qich parcenum eq dzezanov։ Deh, mievnoyn e, nayeceq dzez։ Togh chasen, te naxandzic drduac dzez argeleci nayel im hayelu mej։

Urbani yatchaxordnery, voronq ekel ein saphruelu kam mazery xuzel talu, lselov nra kataky: xlacucich qrqij bardzracrin։ Yakovy motecaւ hayelun ev zarmacac et֊et qashuec։ Nra achqery lcuecin arcunqov։ Mite inqn er ayd aylandak tzuky։ Achqery phoqracel ein xozi achqeri pes, ahagin qity kaxuel er kzakic el cac, isk viz: karces bolorovin chuner։ Gluxy xor xruel er useri mej ev hamareay bolorovin shur tal cher karoghanum։ Isk hasaki bardzrutiւnn aynqan er, inchqan eot tari araj— bolorovin kartchlik։ Urish erexanern ayd tarineri yntacqum atchel, boy ein qashel, isk Yakovy miayn laynacel u hastacel er։ Nra mejqy ev kurcqn aynqan ein laynacel, vor na nman er pind xckuac mi mec parki։ Kartchlik u barak votqery haziւ ein dimanum marmni canruteany։ Isk ker matnerov dzerqern, yndhakaraky, erkar ein inchpes mecahasak mardu dzerqer, ev kaxuel ein hamareay minchev getin։

Aydpes er ayzhm xeghtch Yakovy։

«Ayo, — mtacec na xor harachelov, — zarmanali che, mayrik, vor du chtchanachecir qo tghayin։ Ayspisin cher na araj, erb du sirum eir harevanuhinerid mot parcenal qo tghayov» ։

Na yishec, te inchpes ayn araւot paraւy motecaւ mayrikin։ Yishec, te inchpes ayn zhamanak inqy cicaghec nra erkar qti vray, aylandak matneri vray, ev ayd ameny hima inqn stacel e ir caghri hamar։ Na zrkel e iren vzic, inchpes vor xostacel er…

— Hy, kusht nayecir inqd qez, geghecik paron, — caghranqov harcrec Urbany, motenalov hayelun ev votqic֊glux nayelov tghayin։— Azniւ xosq, aydpisi cicaghasharzh tzuk erazum el chi kareli tesnel։ Giteq inch, pstlik, es uzum em dzez mi gorc arajarkel։ Im varsaviranocum baւakan mard e linum, bayc voch aynqan, vorqan araj er։ Isk dra pattcharn ayn e, vor im harevan varsavir Shaumy tcharel e mi hskay, vory yatchaxordner e hrapurum nra mot։ Asenq, hskay darnaln aynqan el mec ban che, bayc ay, aydpisi tzuk darnaly, inchpes duq eq, ayd bolorovin urish ban e։ Carayutean mteq indz mot, pstlik։ Ev bnakaran, ev uteliq ev hagust— amen inch ky stanaq indzanic, isk ashxatanqd ky lini: kangnel varsaviranoci drany ev mardkanc kanchel։ Ev mek el: otchar phrphracnel u srbich hramcnel։ Ev, hastat asum em, erkuss el ky shahenq․ es Shaumic aւeli shat yatchaxord kunenam, isk dzez der mardik mi֊mi bazhak teyi phogh el ky tan։

Yakovy hogu xorqum xist viraւoruec․ inchpes en iren arajarkum saphrichi mot carayel vorpes yatchaxord hrapurogh ararkay․ bayc inch karogh er anel․ stipuac eghaւ kul tal ayd viraւoranqy։ Na hangist patasxanec, te xist zbaghuac e, aydpisi ashxatanq katarelu zhamanak chuni ev heracaւ։

Tepet Yakovi marminn aylandakuac er, bayc gluxy laւ er ashxatum, inchpes araj։ Na zgac, vor ayd eot taruay yntacqum bolorovin hasun mard e dardzel։

«Caւn ayn che, vor es aylakerp em dardzel, — mtacum er na phoghocov gnalis։— Caւn ayn e, vor ev hayrs, ev mayrs vrndecin indz vorpes shun։ Phordzem mi angam el xosel mors het։ Guce te na indz, aynuamenayniւ, tchanachi» ։

Na noric gnac shukay ev motenalov Hannayin: xndrec nran hangist lsel, te inch e uzum asel inqy։ Na mory yishecrec, te inchpes paraւn iren taraւ, patmec ayn ameny, inch֊or mankutean zhamanak patahel er iren ev apa asac, vor inqy eot tari aprel e kaxard paraւi mot, vorn iren skzbum dardzrel er siւr, isk yetoy: tzuk, vorovhetev inqy caghrel er nran։

Hannan chgiter, te inch mtaci։ Ayn ameny, vor tzukn asac ir mankutean masin, tchisht er, bayc vor na eot tari skiւr eghac lini— dran na haւatal cher karoghanum։

— Ayd hnaraւor che, — gochec na։

Verjapes Hannan voroshec xorhrdakcel amusnu het։ Na haւaqec ir zambiւghnery ev Yakovin arajarkec ir het gnal koshkakari xanuty։ Erb tegh hasakn, Hannan amusnun asac․

— Ays tzukn asum e, vor inqy mer vordi Yakovn e։ Na indz patmec, vor iren eot tari araj goghacel en mezanic ev vor iren kaxardel e kaxard paraւy։

— Oho, ay te inch, — barkacac yndhatec koshkakary։— Uremn na qez ayd bolory patmec։ Spasir, yimar kin։ Bayc es inqs henc nor nran patmeci mer Yakovi masin, isk na, sran teseq, ughigh vazel e qez mot, vor qez yimaracni։ Uremn, asum es, qez kaxardel ein։ De hima es qez kaxardutiւnic kazatem…

Ev koshkakary mi phok vercnelov netuec depi Yakovy ev aynpes mtrakec nran, vor xeghtch tghan darnagin lalov durs phaxaւ xanutic։

Amboghj ory xeghtch tzuky sovac֊carav tapharum er qaghaqum։ Voch voq nran chxghtchac, miayn cicaghum, caghrum ein։ Na stipuac eghaւ gisherel ekeghecu sandughqi vray, ughghaki pagh u kosht qarerin parkac։

Henc vor arevy cagec, Yakovy ver kacaւ ev noric gnac qaghaqum tapharelu։

«Inchpes em aysuhetev aprelu, — mtacum er na։— Saphrichi mot cucanak linel kam phoghov indz cucadrel chem uzum, isk hayrs u mayrs indz vrndecin։ Uremn inch anem, vor sovamah chlinem» ։

Ev ayd zhamanak Yakovy yishec, vor erb inqy skiւr er ev aprum er paraւi mot, iren yajoghuel er sovorel: laւ uteliqner patrastel։

Ev na voroshec vorpes xoharar carayutiւn mtnel hercogi mot։

Isk hercogy, vor ayd erkri karavarichn er, yaytni er vorpes laւ uteliqner u qaghcreghenner sirogh mard։ Na amenic aւeli sirum er laւ utel ev ir hamar xohararner er berel talis ashxarhi bolor cayreric։

Yakovy mi qich spasec, minchev vor bolorovin lusacaւ ev apa ughevoruec depi hercogi palaty։

Erb na palati darbasin motecaւ, sirtn sksec arag babaxel։ Drnapannery harcrin, te inch e uzum, ev sksecin cicaghel nra vray, bayc Yakovy chshphotuec, ayl asac, vor uzum e tesnel xohanoci glxaւor petin։ Nran taran inch֊or bakerov, ev hercogi caraneric vov el nran tesnum er, vazum er hetevic ev bardzr qrqjum։

Shutov Yakovi shurjn ahagin shqaxumb steghcuec։ Dziapannery netecin irenc qerichnery, aragavaznern irar araj ein ynknum, vor et chmnan nranic, yatak maqroghnery dadarecrin gorger taph taly։ Bolory xmbuel ein Yakovi shurjy, ev bakum aynpisi aghmuk֊aghaghak er bardzracel, vor karces tshnaminery qaghaqi vray ein hardzakuel։ Amen koghmic aghaghak er lsւum։

— Tzuk, tzuk։ Tesel eq tzukin։

Verjapes baky durs ekaւ palatakan verakacun: hastaphor mi mard, erkar mtraky dzerqin։

— Ey, duq, shner։ Ays inch aghmuk e, — bardzr gorac na: ir mtrakov anahaoghoqabar haruacelov dziapanneri u spasaւorneri tikunqnerin։— Mite chgiteq, vor norin paycaraphaylutiւny der qnac e։

— Ter, — patasxanecin barapannery, — teseq, te inch mard enq berel dzez mot․ iskakan tzuk։ Ayspisi tzuk erevi duq erbeq tesac cheq lini։

Yakovin tesnelov: verakacun demq zarhureli crmrec ev vorqan karogh er amur seghmec shurtery, vorpeszi chcicaghi․ nra dirqy toyl cher talis, vor dziapanneri araj inqy hrhra։ Na haւaquacnerin crec ir mtrakov։ Yakovi dzerqy brnec, taraւ nran palat ev harcrec, te inch e uzum։ Imanalov, vor Yakovn uzum e xohanoci petin tesnel, verakacun gochec․

— Sxalւum es, tghas։ Qez harkaւor em es: palati verakacun։ Che vor du uzum es hercogi mot carayutean mtnel vorpes tzuk․ aydpes che։

— Voch, ter im, — patasxanec Yakovy։— Es laւ xoharar em, karoghanum em amen tesak hazuagiւt uteliqner patrastel։ Xndrum em tareq indz xohanoci peti mot։ Guce na khamadzayni phordzel im aruesty։

— Kamqy qonn e, pstlik, — patasxanec verakacun— Erevum e, du der anmit jahel es։ Ete palatakan tzuk darnayir, karogh eir aranc mi gorc anelu utel, xmel, zuartchanal ev geghecik hagustov pttel, ayninch du uzum es xohanoc gnal։ Bayc der ky tesnenq։ Haziւ te du aynqan hmut xoharar lines, vor karoghanas uteliq patrastel hercogi hamar, isk xoharari ashakert linelu hamar aphsos es։

Ays aselov: verakacun Yakovin taraւ xohanoci peti mot։ Tzuky xor glux tuec nran ev asac․

— Voghormac ter, ardeoq dzez hmut xoharar harkaւor che։

Xohanoci pety votqic glux ditec Yakovin ev bardzr qrqjac։

— Du uzum es xoharar linel, — bacakanchec na։— Inch e, du karcum es mer xohanocum salojaxnern aydqan cacr en։ Axr du nranc vray vochinch ches tesni, ete noynisk taterid cayreri vray bardzranas։ Voch, sireli barekams։ Vov vor qez xorhurd e tuel indz mot xoharar mtnel, vat katak e arel qez het։

Ev xohanoci pety noric qrqjac, nra het el palati verakacun ev seneakum bolor eghacnery։ Bayc Yakovy chshphotuec։

— Ter im, xohanoci pet, — asac na, — dzez hamar erevi mec caւ chi lini zohel erku֊ereq dzu, mi qich aliւr, gini ev hamemunq։ Yandznarareceq indz patrastel voreve hamegh uteliq ev hramayeceq indz tal ayn ameny, inch harkaւor e dra hamar։ Es ayd uteliqy ky patrastem arag, bolori achqi araj, ev duq kaseq․ «Ay, sa iskakan xoharar e» ։

Erkar zhamanak tzuky hamozum er xohanoci petin: phaylecnelov ir manrik achqery, hamozich dzevov sharzhelov ir gluxy, ev verjapes xohanoci pety hamadzaynuec։

— Laւ, — asac na։— Ek kataki hamar phordzenq։ Bolors gnanq xohanoc, duq evs, paron verakacu։

Na palati verakacuin tevancuk araւ ev Yakovin hramayec hetevel iren։ Erkar qaylum in inch֊or shqegh seneaknerov u erkar mijancqnerov, ev verjapes hasan xohanoc։ Da mi bardzr, yndardzak shenq er, qsan odancq unecogh mi hskayakan salojaxov, vori tak gisher֊cerek varvum er kraky։ Xohanoci mejteghy kar jrov li mi aւazan, vori mej kendani dzuk ein pahum, isk pateri tak sharuac ein marmare u phayte paharanner: li tankagin amaneghenov։ Xohanoci koghqin, tasy vitxari pahestnerum pahւum ein amen tesak npareghen u qaghcreghen։ Xohararnery, nranc ashakertnery, aman luacoghnery xohanocum des u den ein vazvzum shrxkshrxkacnelov katsanery, taւanery, gdalnern u danaknery։ Henc vor xohanoci pety erevac, bolory tegherum qaracan ev xohanocum lrutiւn tirec։ Miayn krakn er sharunakum tchrttchrtal salojaxi tak ev aւazani jurn er arajuay pes karkachum։

— Paron hercogn aysor inch e patuirel arajin naxatchashi hamar, — harcrec xohanoci pety naxatchasheri glxaւor karavarchin, vor spitak tasaky glxin mi hastaphor ceruni xoharar er։

— Norin paycaraphaylutiւny barehatchel e patuirel daniakan arganak: hamburgean karmir xmoragndiknerov, — hargalic patasxanec xoharary։

— Laւ, — asac xohanoci pety։— Du lsecir, tzuk, te paron hercogn inch e uzum utel։ Kareli e qez vstahel aydpisi dzhuar uteliqner patrastely։ Hamburgean xmoragndikner patrastel qez voch mi kerp chi yajoghui։ Da mer xohararneri gaghtniqn e։

— Dranic el hesht ban chkay, — patasxaneci tzuky (erb na skiւr er eghel, paraւi hamar yatchax er patrastel ayd uteliqy) ։ Arganaki hamar indz tueq aysinch u aysinch tesak xoter ev hamemunqner, vayri varazi tcharp, dzu ev armtiq։ Iks xmoragndikneri hamar, — na sksec xosel cacr, vorpeszi baci xohanoci petic ev naxatchasheri karavarchic, urish voch voq iren chlsi, — isk xmoragndikneri hamar indz harkaւor e chors tesaki mis, mi qich gini, sagi tcharp, kotchapghpegh ev mi tesak xot, vor kochւum e «stamoqsi mxitarutiւn» ։

— Erdւum em patuovs, vor tchisht e, — gochec zarmacac xoharary։— Ayd vor kaxardn e sovorecrel qez։ Du amen inch manramasn tuecir։ Isk «stamoqsi mxitarutiւn» xoti masin es inqs arajin angam qezanic em lsum։ Du ughghaki hrashq es ev voch te xoharar։

— Ay qez ban… Mtqovs el cher ancni, — asac xohanoci pety։— Bayc ekeq phordz anenq։ Tueq sran mterqnery, amanner ev inch֊or harkaւor e, togh hercogi naxatchashy patrasti։

Xoharari ashakertnery katarecin nra hramany, bayc erb amen ban, inch֊or harkaւor er, drin salojaxi vray ev tzukn uzec naxatchash patrasteln sksel, parzuec, vor nra erkar qti cayry haziւ e hasnum salojaxi prunkin։ Stipuac mi ator qashecin salojaxi mot, tzuky bardzracaւ nra vray ev sksec patrastel։ Xohararnery, nranc ashakertnery, aman luacoghnery xit oghakov shrjapatel ein tzukin ev zarmanqic achqnery chrac nayum ein, te inch araguteamb u tcharpkuteamb e na amen inch patrastum։

Uteliqy ephelu hamar naxapatrasteluc yetoy tzuky hramayec erku katsan el dnel kraki vray ev chvercnel, minchev inqy chhramayi։ Yetoy na sksec hashuel: mek, erku, ereq, chors— ev hasnelov ughigh hing hariւri: gochec․ «Baւakan e» ։

Xoharari ashakertnery katsanery et qashecin kraki vrayic, ev tzuky xohanoci petin arajarkec ir patrastac uteliqi hamy tesnel։ Glxaւor xoharary hramayec mi voske gdal tal, aւazani jrum voghoghec ayn ev yandznec xohanoci petin։ Sa handisaւor kerpov motecaւ salojaxin, vercrec golorshi ardzakogh katsayi xuphy ev arganaki u xmoragndikneri hamy tesaւ։ Mi gdal arganak kul talov: na hiacmunqov achqery kkocec, lezun mi qani angam cltacrec u asac․

— Sqancheli e, sqancheli, patuovs em erdւum։ Cheiq uzi hamozuel, palati paron verakacu։

Palati verakacun glux talov gdaly vercrec, hamy tesaւ ev baւakanutiւnic qich mnac ver catki։

— Es dzez viraւorel chem uzum, tankagin naxatchashi karavarich, — asac na, — duq hianali, phordzuac xoharar eq, bayc ayspisi arganak ev ayspisi xmoragndikner patrastel der erbeq chi yajoghuel dzez։

Xoharary noynpes phordzec erku uteliqy, harganqov seghmec tzuki dzerqy ev asac․

— Pstlik, du mec varpet es։ Qo stamoqsi mxitarutiւn xoty arganakin ev xmoragndiknerin arandznayatuk ham e talis։

Ayd zhamanak xohanoc ekaւ hercogi spasaւory ev ir tiroj hamar naxatchash pahanjec։ Iskoyn uteliqy drin arcate pnakneri mej ev verev ugharkecin։ Xohanoci pety shat goh srtov tzukin taraւ ir seneaky ev uzum er nran harc u phordz anel, te vov e na ev vorteghic e loys ynkel։ Bayc henc vor nranq nstecin ev sksecin zrucel, hercogi motic mard ekaւ xohanoci peti mot ev asac, vor hercogy nran kanchum e։ Xohanoci pety shtap hagaւ ir amenalaւ shorery ev gnac seghanatun։

Hercogn ayntegh meknuel er ir xor gahaւoraki mej։ Na maqrazardel er pnaknerum eghac amboghj naxatchashy ev metaqse tashkinakov moruqn er srbum։ Nra demqy phaylum er, na gohunakutiւnic kkocel er achqery։

— Lsir, — asac na tesnelov xohanoci petin, — es misht shat goh em eghel qo ugharkac uteliqneric, bayc aysor naxatchashn arandznapes hamegh er։ Asa indz, inch e ayn xoharari anuny, vor patrastel e ayn։ Es uzum em nran mi qani dukat nuer ugharkel։

— Ter im, aysor mi zarmanali patmutiւn patahec, — asac xohanoci pety։

Ev na hercogin patmec, te inchpes araւotean ir mot berin mi tzuk, vorn anpayman uzum e darnal palatakan xoharar։ Hercogy nra patmutiւny lselov shat zarmacaւ։ Hramayec tzukin kanchel ev sksec harc u phordz anel, te vov e na։ Xeghtch Yakovy cher uzum asel, vor inqy eot tari skiւr e eghel u carayel e paraւin, bayc na sut xosel el cher sirum։ Usti hercogin miayn asac, vor inqn ayzhm voch hayr uni, voch mayr, ev vor iren uteliqner ephel sovorecrel e mi paraւ։ Hercogy erkar zhamanak zayracac nayum er tzuki tarorinak kerparanqin, ev verjapes, asac․

— Laւ, togh aydpes el lini։ Mna indz mot։ Es qez ky tam tarekan yisun dukat, mek dzerq tonakan shor ev baci dranic: erku zoyg votashor։ Dra dimac du petq e amen or inqd patrastes im naxatchashy, heteves, te inchpes en tchashy patrastum, ev yndhanrapes verahasu lines im seghanin։ Ev, baci dranic, indz mot bolor carayoghnerin es makanunner em talis։ Du kochuelu es Tzuk Qit ev ky stanas xohanoci peti ognakani kochum։

Tzuk Qity xor glux tuec hercogin, shnorhakalutiւn yaytnec nra voghormutean hamar, ev erb hercogy nran ardzakec, urax֊urax veradardzaւ xohanoc։ Ayzhm arden na karogh er chanhangstanal ir vitchaki masin ev chmtacel, te vaghn inch e patahelu iren։

Na voroshec eraxtahatoyc linel ir tirojy, ev voch miayn inqy: qaghaqi karavarichy, aylev nra bolor palatakannery sharunak govabanum ein phoqrik xohararin։ Ayn oruanic, inch Tzuk Qity teghaւoruel er palatum, hercogy, kareli e asel, bolorovin urish mard er dardzel։ Araj yatchax er patahum, vor na pnakner u bazhakner er netum xohararneri vray, erb dur cher galis nranc patrastac uteliqy, isk mi angam el aynpes er barkacel, vor noynisk xohanoci peti vray er netel vat tapakac horti votqy։ Votqy dipel er xeghtch peti tchakatin, ev dranic yetoy na ereq or ankoghnum parkac er mnacel։ Bolor xohararnery doghum ein sarsaphic, erb hercogi hamar uteliq ein patrastum։

Bayc Tzuk Qti erevalun pes amen inch phoxuec։ Hercogn ayzhm orakan voch te arajuay pes ereq, ayl hing angam er utum, ev sharunak govabanum er tzuki varpetutiւny։ Patrastac bolor uteliqnery nran tւum ein sqancheli, ev na orecor giranum er։ Na yatchax tzukin xohanoci peti het miasin hraւirum er ir seghanin ev stipum irenc patrastac uteliqi hamy tesnel։

Qaghaqi bnakichnern anchaph zarmanum ein ayd chtesnuac tzuki vray։ Amen or palati xohanoci dran araj mec bazmutiւn er haւaqւum․ bolorn el glxaւor xohararin xndrum, aghachum ein, vor sa toyl ta get mi achqov tesnel, te tzukn inchpes e uteliq patrastum։ Isk qaghaqi harustnery meky miւsi arajn ynknelov hercogic toyltւutiւn ein xndrum, vor irenc xohararnerin ugharken nra xohanocy, vorpeszi tzukic uteliqner patrastel sovoren։ Ayd bany tzukin qich ekamut cher talis․ iւraqanchiւr ashakerti hamar nran orakan kes dukat ein vtcharum, bayc na bolor phoghery talis er miւs xohararnerin, vorpeszi nranq iren chnaxandzen։

Aydpes Yakovy palatum aprec mot erku tari։ Na terevs goh liner ir vitchakic, ete aynqan yatchax chmtaberer ir horn u mory, voronq iren chein tchanachel ev tanic artaqsel ein։ Miayn ayd er, vor vshtacnum er nran։ Ev aha, mi angam nra het ayspisi mi depq teghi unecaւ։

Tzuk Qity karoghanum er shat laւ mterqner gnel։ Na misht inqn er shukay gnum ev hercogi tchashi hamar yntrum er sager, bader, kanacheghen ev banjareghen։ Mi angam araւotean na gnac shukay sager gnelu ev erkar zhamanak cher karoghanum baւakanin ger sager gtnel։ Na mi qani angam shrjec shukayum: yntrelov amenalaւ sagery։ Ayzhm arden voch voq tzuki vray cher cicaghum։ Bolory nra araj xor glux ein ijecnum u tchanaparh talis։ Iւraqanchiւr vatcharuhi erjanik ky liner, ete tzukn irenic sag gner։

Shukayi hraparakum et u araj qaylelis yankarc Yakovy nkatec, vor shukayi cayrum, miւs vatcharuhineric arandznacac kangnac e mi kin, vorin araj cher tesel։ Na noynpes sager er vatcharum, bayc miւsneri pes ir apranqy cher govabanum, ayl nstel er lur, aranc mi xosq aselu։ Yakovy motecaւ ayd knojy ev znnec nra sagery։ Dranq henc aynpisi sager ein, inchpes inqn er uzum։ Yakovy gnec ereq trchun: irenc vandakov— erku aru ev mek mari sagDz vandakn usin drec ev veradardzaւ palat։ Yankarc na nkatec, vor sageric erkusy krnchum en u tevery taphaharum en, inchpes vayel e laւ sagerin, isk errordy: mari sagy nstel e handart, noynisk karces te satkum e։

«Ays mari sagy hiւand e, — mtacec Yakovy։— Henc vor palat hasnel, iskoyn khramayem mortel, qani der chi satkel» ։

Yankarc trchuny, karces te gushakelov nra mitqy, parz u bardzradzayn asac․

Du indz chmortes,
Shat ky phoshmanes․
Vizs vor ktres,
Du shut ky mernes։

Yakovy qich mnac vandaky dzerqic vayr gcer։

— Ay qez hrashq, — gochec na։— Duq, aghtchik paron sag, banic durs e galis, vor xosel giteq։ Karogh eq hangist linel, hetaqrqir trchunin es chem morti։ Patrast em graz galu, vor du misht sagi pheturneri mej ches eghel։ Che vor es el mi zhamanak phoqrik skiւr ei։

— Du tchshmarit es, — patasxanec sagy։— Es trchun chem cnuel։ Voch voq cher karogh mtacel, vor Mimin, mec Vetterboki aghjikn ir keanqy kaւarti xoharari danaki tak։

— Mi anhangstaceq, tankagin Mimi, — gochec Yakovy։— Anazniւ mard ky linem es ev norin paycaraphaylutean xoharary chem lini, ete voreve meky danaky dipcni dzez։ Duq kapreq hianali vandaki mej im seneakum, ev es ky sksem dzez kerakrel u dzez het zrucel։ Isk miւs xohararnerin kasem, te: ays sagy es yatuk xoterov kerakrum em hercogi hamar։ Ev ky tesneq, mi amis el chi ancni, es dzez azat ardzakelu mijocy ky gtnem։

Mimin arcunqn achqerin shnorhakalutiւn yaytnec tzukin, ev Yakovy katarec ir xostumy։ Na xohanocum asac, te ays mi sagy kerakrelu e yatuk eghanakov, vor voch voq chgite, ev nran vandaki mej dnelov: taraւ ir seneaky։ Mimin stanum er voch te sagi uteliq, ayl txuacqner, kanfetner u amen tesak qaghcraւeni, ev henc vor Yakovn azat rope er unenum, vazum er Mimii het zrucelu։

Mimin Yakovin patmec, vor iren sag e dardzrel ev ayd qaghaqn e berel mi paraւ kaxard, vori het mi zhamanak kruel e ir hayry: nshanaւor kaxard Vetterboky։ Tzuky noynpes patmec ir patmutiւny ev Mimin asac․

— Es kaxardneric mi qich haskanum em․ im hayrn ir imastutiւnic indz vorosh ban sovorecrel e։ Ayzhm es glxi em ynknum, vor paraւy qez kaxardel e mi tesak kaxardakan xotov, vor na drel e apuri mej, erb du kaghamby tarel es nra tun։ Ete du ayd xoty gtnes ev hot qashes, erevi noric ky darnas bolor mardkanc nman։

Ayd, iharke, arandznapes chmxitarec tzukin․ na inchpes karogh er gtnel ayd xoty։ Bayc ev aynpes nra mej mi phoqrik yoys artnacaւ։

Dranic mi qani or yetoy hercogi mot ekaւ mi ishxan․ nra harevany ev barekamy։ Hercogn iskoyn tzukin kanchec ir mot ev asac․

Ayzhm hasel e zhamanaky, vor coyc tas, te du haւatarim es carayum indz ev laւ gites ardeoq qo aruesty։ Ays ishxany, vor hiւr e ekel indz mot, sirum e laւ utel ւe haskanum e uteliqneri laւn u vaty։ Uremn imacir․ aynpisi uteliqner patrastir, vor ishxann amen or zarmanay։ Ev, chlini te, qani ishxany hiւr e indz mot, voreve uteliq erkrord angam matuceq։ Ayd depqum qez gtutiւn chi lini։ Vercru im gandzapetic inch֊or qez petq e, tekuz tapakac voski matucir mez, miayn te indz ishxani araj chxaytarakes։

— Hangist egheq, dzerd paycaraphaylutiւn, — xonarh glux talov patasxanec Yakovy։— Es ky karoghanam gohacnel dzer nrbatchashak ishxanin։

Ev Tzuk Qity taq֊taq gorci kpaւ։ Amboghj ory na varuogh salojaxi mot kangnac andadar hramanner er talis ir barak dzaynov։ Xohararneri u ashakertneri bazmutiւny vazvzum er xohanocum: vorsalov nra iւraqanchiւr xosqy։ Yakovy cher xnayum voch iren, voch miւsnerin, vorpeszi gohacni ir tirojy։

Arden erku shabat ishxany hiւr er hercogi mot։ Nranq orakan amenaqichy hing angam seghan ein nstum ev hercogy cncutean mej er։ Na tesnum er, vor ir hiւrin dur en galis tzuki patrastac uteliqnery։ Tasnhingerord ory hercogy a kanchec seghanatun, coyc tuec nran ishxanin ev harcrec, te ishxany goh e ardeoq ir xoharari hmtutiւnic։

— Du sqancheli uteliqner es patrastum, — asac ishxany tzukin, — ev haskanum es, te inch e nshanakum laւ utel։ Vorqan zhamanak es aystegh em, du voch mi angam mievnoyn uteliqy erkrord angam chmatucecir ev amen inch patrastuac er linum hamegh։ Bayc asa indz, inchu minchev ayzhm mez «taguhu karkandakov» chhiւrasirecir։ Da ashxarhum amenahamegh karkandakn e։

Tzuki sirty seghmuec․ na erbeq ayd karkandaki anunn er cher lsel։ Bayc noynisk coyc chtuec, te shphotuac e ev patasxanec․

— O, ter im, es yoys unei, vor duq der erkar zhamanak ky lineq mez mot, ev uzum ei ayd karkandakov dzez hiւrasirel hrazheshti zhamanak։ Che vor da, inchpes inqnerd asaciq, bolor karkandakneri arqan e։

— Ay te inch, — asac hercogy cicaghelov։— Axr du indz el erbeq «taguhu karkandakov» ches hiւrasirel։ Erevi du ayn ky patrastes im mahuan ory, vorpeszi verjin angam qaghcracnes berans։ Bayc aւeli laւ e ayd depqi hamar mi urish uteliq mtacir, isk taguhu karkandaky vaghy lini mer seghanin, lsum es։

— Lsum em, ter hercog, — patasxanec Yakovy ev durs ekaւ mrayl u mtahog։

Aha te erb vray hasaւ ir xaytarakuelu ory։ Vorteghic imanay, te inchpes en txum ayd karkandaky։

Na gnac ir seneaky ev sksec darnagin lal։ Mimin ayd tesaւ ir vandakic ev xghtchac nran։

— Inchu es lalis, Yakov, — harcrec na, ev erb Yakovy nran patmec taguhu karkandaki masin, Mimin asac․

— Achqerd srbir ev mi vshtanay։ Ayd karkandaky mer tany yatchax ein matucum, ev es karcem yishum em, te inchpes petq e txel ayn։ Vercru aysqan aliւr, aysinch u aysninch hamemunqner ev aha karkandaky patrast e։ Isk ete mi ban el pakas lini nra mej, mec caւ che։ Mievnoyn e, hercogn u ishxany chen nkati։ Aynqan el nurb tchashak chunen nranq։

Tzuk Qitn uraxutiւnic ver traւ ev iskoyn sksec karkandaky txel։ Skzbum na mi phoqrik karkandak patrastec ev tuec xohanoci petin: hamy tesnelu։ Na gtaւ, vor shat hamegh e stacuel։ Ayn zhamanak Yakovy txec mi mec karkandak, ev henc ughghaki ojaxi vrayic ugharkec seghanatun։ Isk inqy hagaւ ir tonakan shory ev gnac seghanatun, tesnelu, te hercogin u ishxanin inchpes dur ky gay nor karkandaky։

Na ners mtaւ ayn zhamanak, erb palatakan spasaւory karkandakic mi mec ktor ktrelov arcate tiakov matucec ishxanin, apa noynpisi mi urish ktor matucec hercogin։ Hercogn iskoyn ktori kesy kcec, camec, kul tuec ev miangamayn goh tesqov et ynkaւ atori mejqin։

— O, vorqan hamegh e, — bacakanchec na։— Izur che, vor ays karkandaky kochւum e bolor karkandakneri arqan։ Bayc im tzukn el bolor xohararneri arqan e։ Aydpes che, ishxan։

Ishxany karkandakic zgushuteamb mi phoqrik ktor kcec, laւ camec, lezuov trorec ev neroghamtabar zhptalov u pnaky et hrelov asac․

— Vat uteliq che։ Miayn te «taguhu karkandak» lineluc heru e։ Es aydpes el karcum ei։

Hercogy zayroytic karmrec ev barkacac mrayluec։

— Garsheli tzuk, — gorac na։— Inchpes hamardzakuecir xaytarakel qo tirojy։ Ayspisi uteliq patrastelu hamar harkaւor e qo ayd hast gluxy ktrel։

— Ter im, — gochec tzuky cunk choqelov։— Es ayd karkandaky txel em inchpes harkaւor e։ Nra mej gcuac e amen ban, inch vor harkaւor e։

— Stum es, garsheli, — gorac hercogy votqov hrelov tzukin։— Im hiւrn izur cher asi, vor karkandaki mej mi ban pakasum e։ Es khramayem henc qez aghal u karkandak dardznel, garsheli aylandak։

— Voghormaceq indz, — voghbagin gochec tzuky: brnelov ishxani pheshy։— Mi toghneq, vor es mernem mi bur aliւri u msi pattcharov։ Asaceq, inch e pakasum ays karkandaki mej, inchu dur chi galis dzez։

— Ayd eqz qich kogni, sireli Qit, — cicaghelov patasxanec ishxany։— Es der erek gitei, vor du ches karogh ays karkandaky txel aynpes, inchpes im xohararn e txum։ Nra mej pakasum e mi xot, vor dzez mot voch voq chgite։ Ayd xoty kochւum e «bari phrshtoc» ։ Aranc ayd xoti «taguhu karkandakn» ayn hamy chuni, ev qo tery erbeq chi karogh tchashakel aynpisi karkandak, inchpisin indz mot en patrastum։

— Voch, es ayd ky tchashakem, ev ayn el shat shut, — gorac hercogy։— Erdւum em im hercogakan patuov, kam duq vaghn ays seghanin aydpisi karkandak ky tesneq, kam te ays garshelu gluxy ccuac ky lini im palati darbasi vray։ Durs kori, shun։ Qo keanqy phrkelu hamar qez zhamanak em talis qsanchors zham։

Xeghtch tzuky darnagin lalov gnac ir seneaky ev ir vishty patmec sagin։ Ayzhm arden na mahic phrkuel cher karogh։ Che vor na erbeq cher lsel ayn xoti anuny, vor kochւum er «bari phrshtoc» ։

— Ete amboghj xndirn ayd e, apa es karogh em qez ognel, — asac Mimin։— Im hayrn indz sovorecrel e tchanachel bolor xotery։ Ete ays depqy erku shabat sranic araj liner, guce te iskapes qez mah sparnar, bayc laւ e, vor hima henc noralusin e, isk ayd xoty caghkum e henc noralusni zhamanak։ Palati shrjakayqum shaganakeniner kan։

— Kan, kan— uraxacac gochec tzuky։— Aygum, aysteghic bolorovin motik mi qani shaganakeni kay։ Bayc ayd inchid e harkaւor։

— Ayd xoty, — patasxanec Mimin, — busnum e miayn hin shaganakenineri tak։ Izur zhamanak chkorcnenq, henc hima gnanq voronelu։ Vercru indz ev durs ber palatic։

Tzuky Mimiin grkec, motecaւ palati darbasin ev uzum er durs gal։ Bayc barapany nra arajy ktrec ev asac․

— Voch, sireli Qit։ Qo zbosanqnery verjacan։ Indz xist hramayuac e qez durs chtoghnel։

— Mite aygum noynpes zbosnel chi kareli indz, — harcrec tzuky։— Bari eghir, voreve mekin ugharkir palati verakacui mot ev harcru, te indz toylatrւum e gnal aygi ev xoter haւaqel։

Barapany mard ugharkec verakacui mot ev verayacun toylatrec․ che vor aygin shrjapatuac er bardzr parspov ev nra mijic phaxchel hnaraւor cher։

Aygi durs galov: tzuky Mimiin zgushuteaab cac drec, ev sagy teevry taphaharelov vazec shaganakenineri mot, vor gtnւum ein ltchi aphin։ Yakovy vshtabek gnac nra etevic։

«Ete Mimin ayd xoty chgtni, — mtacum er na, — es ltchi mej ky xeghduem։ Ayd aւeli laւ ky lini, qan ete gluxs ktren» ։

Isk Mimin arden eghaւ bolor shaganakenineri tak։ Na ir ktucov shur er talis amen mi shiւgh, bayc izur։ Bari phrshtoc xoty voch mi tegh cher erevum։ Sagy vshtic noynisk lac eghaւ։

Erekon motenum er, muty vray er hasnum ev aւeli u aւeli dzhuaranum er tarberel xoteri coghonnery։ Patahabar tzuky nayec ltchi miւs aphin ev urax gochec․

— Nayir, Mimi, tesnum es, ayn koghmn eli mi mec shaganakeni kay։ Gnanq ayntegh voronenq։ Guce nra tak e busnel im baxty։

Sagy tevery canroren taphaharec, od bardzracaւ u traւ, isk tzukn ir kartchlik votqerov amboghj uzhov vazec nra hetevic։ Kamurjn ancnelov na motecaւ shaganakenun։ Ayd shaganakenin xit u tchiւghatarac er։ Nra tak kisaxaւarum hamareay vochinch cher erevum։ Ev yankarc Mimin tevery taphaharec ev noynisk uraxutiւnic ver catkec։ Na aragoren ktucy xrec xoteri mej, mi inch֊or caghik pokec ev meknelov depi Yakovy: asac․

— Aha «bari phrshtoc» xoty։ Aystegh shat e busnum sranic, aynpes vor erkar zhamanak qez ky baւakanacni։

Tzuky caghiky dzerqn araւ ev mtaxoh znnec ayn։ Nranic uzhegh, hatcheli hot er galis, ev, chgites inchu, Yakovy yishec, te inchpes inqy paraւi maranum kangnac xoter er jokum, vor haւy hamemi, ev gtaւ mi ayspisi caghik, vor kanachaւun coghun uner, var karmir, deghin ezerqov psak։

Ev yankarc Yakovy yuzmunqic amboghj marmnov doghac․

— Gites inch, Mimi, — gorac na, — karcem sa henc ayn caghikn e, vor indz skiւric tzuk dardzrec։ Phordzem hot qashel sranic։

— Mi qich spasir, — asac Mimin։— Vercru caghikneri mi phunj ev veradarnanq qo seneaky։ Haւaqir qo phoghy ev ayn ameny, inch vastakel es, erb carayum eir hercogi mot, isk yetoy ky phordzenq ayd caghki uzhy։

Yakovy lsec Mimiin, teev nra sirtn arag zarkum er anhamberutiւnic։ Na vazevaz hasaւ ir seneaky։ Mi hariւr dukat ev mi qani zoyg shor kapoc aneluc yetoy na ir erkar qity xrec caghkephnji mej u hot qashec։ Ev yankarc nra bolor hodery tchartchatecin, vizy dzguec, gluxy miangamic useric ver bardzracaւ, qitn aւeli u aւeli phoqracaւ, isk votqern aւeli u aւeli erkarecin, mejqy ev kurcqy ughghuecin ev na dardzaւ aynpes, inchpes bolor mardik։

Mimin mec baւakanuteamb nayum er Yakovin։

— Inch barekazm u geghecik tghay dardzar, — gochec na։— Hima du bolorovin nman ches aylandak tzukin։

Yakovy shat uraxacaւ։ Na hima ky cankanar iskoyn vazel cnoghneri mot ev erevan lranc, bayc na chmoracaւ ir phrkararin։

— Ete chlineir du, tankagin Mimi, es amboghj keanqums tzuk piti mnayi ev guce mernei dahtchi kacni tak, — asac na, qnqshuteamb phaghaqshelov sagi mejqn u tevery։— Es petq e qo laւutean dimac laւutiւn anem։ Qez ky tanem qo hor mot: ev na qez kaxardanqic kazati։ Che vor na bolor kaxardneric amenazoreghn e։

Mimin uraxutean arcunqner taphec, ev Yakovy nran vercrec u seghmec krcqin։ Na annkateli durs ekaւ palatic— voch voq chtchanachec nran— ev Mimii het ughevoruec depi covy, Gorland kghzin, vortegh aprum er nra hayry: kaxard Vetterboky։

Nranq erkar tchanaparh gnacin ev verjapes hasan ayd kghzin։ Vetterboky iskoyn Mimii vrayic kaxardanqy hanec ev Yakovin shat phogh u yncaner tuec, Yakovn aranc ushanalu veradardzaւ ir hayreni qaghaqy։ Ayzhm hayrn u mayry uraxuteamb dimaւorecin nran․ che vor na aynqan gegheckacel er ev aynqan shat phogh er berel։

Isk inch arec hercogy։ Miւs orn araւotean hercogy voroshec katarel ir sparnaliqy ev ktrel tal tzuki gluxy, ete na chi gtel ishxani asac xoty։ Bayc Yakovin voch mi tegh gtnel chkaroghacan։ Ayn zhamanak ishxann asac, te: hercogy ditmamb tzukin taqcrel e, vorpeszi chzrkui ir amenalaւ xohararic, ev nran anuanec xabebay։ Hercogy xist zayracaւ ev ishxanin paterazm yaytararec։ Bazmatiւ kriւneric u tchakatamarteric yetoy verjapes nranq hashtuecin, ev ishxany hashtutean tony katarelu hamar ir xohararin hramayec iskakan «taguhu karkandak» txel։ Nranc ayd hashtutiւny henc aydpes el kochuec: «Karkandaki hashtutiւn» ։

Aha dzez Tzuk Qti amboghj heqiaty։

Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Armenak Avetisyan
21:16, 07.01.2018
13421 | 0
21:11, 07.01.2018
17996 | 0
21:02, 07.01.2018
8348 | 0
20:49, 07.01.2018
12830 | 0
18:57, 07.01.2018
18119 | 0
18:54, 07.01.2018
18970 | 0
18:51, 07.01.2018
11787 | 0
18:48, 07.01.2018
10226 | 0
18:42, 07.01.2018
9158 | 0
18:34, 07.01.2018
6888 | 0
18:32, 07.01.2018
11334 | 0
18:31, 07.01.2018
6898 | 0
18:27, 07.01.2018
13008 | 0
18:22, 07.01.2018
7066 | 0
18:20, 07.01.2018
7633 | 0
17:38, 07.01.2018
7599 | 0
17:34, 07.01.2018
12296 | 0
depi ver