ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+14 °C, +8 °C ... +21 °C Vaghy:+23 °C
Ivan Turgenev, Hayrer ev zavakner/mas 2/
15:53, 07.01.2018
5124 | 0

XVIII

Myus ory, erb Odincovan teyi ekav, Bazarovy erkar zhamanak nstel er gluxy gavati vra kaxac, u mek el hankarc nayec nran... Odincovan shur ekav nra koghmy, ases te na iren hrec, ev Bazarovin el tvac, te tiknoj demqy mi gisherva mej tetev kerpov dzhgunel er։ Odincovan shutov gnac ir senyaky ev mek el naxatchashi ekav։ Aravotic eghanakn andzrevayin er, zbosnelu hnar chkar։ Bolorn el yndunaranum ein havaqvel։ Arkadin vercrec amsagri verjin hamarn u sksec kardal։ Ishxanuhin, yst ir sovorutyan, skzbum ir demqi vra zarmanq artahaytec, ases te Arkadin mi inch-or anvayel ban er mtadrvum anel, apa char hayacqy severec Arkadii vra, bayc verjins nra vra ushadrutyun chdardzrec։

— Evgeni Vasilevich, — asac Anna Sergeevnan, — ekeq gnanq im senyaky... Uzum em dzez harcnel... Erek duq mi dzernarki anun tviq...

Odincovan ver kacav ev depi dury gnac։ Ishxanuhin mi aynpisi artahaytutyamb sksec ir chors koghmy nayel, karces te uzum er asel. «Teseq, teseq, te inchpes em zarmanum», ev dardzyal hayacqy Arkadii vra severec, bayc sa dzayny bardzracrec, ir koghqin nstac Katyayi eresin nayec u sharunakec kardaly։

Odincovan arag qaylerov hasav ir arandznasenyaky։ Bazarovy aranc achqery ver bardzracnelu, miayn ir arajic sahogh metaqsya zgesti nurb sulocin u xshxshocin akanj dnelov, ashxuzhutyamb hetevum er nran։ Odincovan nstec nuyn bazkatori vra, vori vra naxoreis nstac er, Bazarovn el ir erekva teghy nstec։

— Uremn inchpes er ayn grqi anuny, — sksec Odincovan phoqr inch lreluc heto։ — Pelouse et Frémy, Nations générals…— patasxanec Bazarovy։— Asenq, kareli e dzez handznararel naev Ganot-i Traité élémentaire de physique expérimentale[40]։ Ayd grqi patkernern aveli parz en ev arhasarak ayd dasagirqy…

Odincovan meknec dzerqy։

— Nereceq indz, Evgeni Vasilevich, es dzez aystegh dasagrqeri masin datoghutyunner anelu hamar chkancheci։ Es uzum ei mer erekva xosakcutyuny versksel։ Aynpes hankarcaki heracaq... Dzez dzandzrali chi lini։

— Es patrast em dzez lselu, Anna Sergeevna։ Bayc erek inchi masin einq xosum menq։ Odincovan xet hayacq dzgec Bazarovi vra։

— Menq, karcem, erjankutyan masin einq xosum։ Es im masin ei patmum dzez։ I dep aha es hisheci «erjankutyun» xosqy։ Asaceq, inchicn e, vor nuynisk erb menq hrtchvum enq, orinak, erazhshtutyamb, lav erekoyov, hamakreli mardu het zrucelov, inchu ayd ameny tvum e, aveli shut ibrev aknark inch-or ansahman, voreve mi tegh goyutyun unecogh erjankutyan masin, qan te iskakan erjankutyun e, aysinqn mi aynpisi erjankutyun, vory mer dzerin e։ Ayd inchic e։ Kam guce duq voch mi aydpisi ban cheq zgum։

— Duq ho giteq aracy: «Ayntegh lav e, ur menq chkanq», — patasxanec Bazarovy, — manavand vor erek henc inqnerd eiq asoghy, te bavararvac cheq։ Aydpisi mtqer iskapes, glxis mej chen cagum։

— Guce dranq dzez cicagheli en tvum։

— Voch, bayc aydpisi mtqer glxums chen cagum։

— Irav։ Giteq, es shat kuzenayi imanal, te duq inch bani masin eq mtacum։

— Inchpes։ Es dzez chem haskanum։

— Lseceq, es vaghuc ei uzum dzez het bacatrvel։ Kariq chka dzez aselu, ayd inqnerd el lav giteq, vor duq sovorakan mardkancic cheq։ Duq der eritasard eq, ev amboghj kyanqy dzer arjevn e։ I nch bani eq patsastvum, inch apaga e spasum dzez։ Uzum em asei inch npataki eq dzgtum, ur eq gnum, inch ka dzer srtum։ Mi xosqov, duq vov eq, inch eq։

— Duq indz zarmacnum eq, Anna Sergeevna։ Dzez haytni e, vor es parapum em bnakan gitutyunnerov, isk te es vov em...

— Ayo, vov eq։

— Es arden haytneci dzez, vor es gavarakan bzhishk em linelu։

Anna Sergeevnan anhamber sharzhum arec։

— Inchu en ayd xosqery։ Inqnerd dran cheq havatum։ Arkadin karogh er indz aydpisi patasxan tal, ev voch duq։

— Bayc inchov e Arkadin…

— Heriq e։ Mite kareli e, vor duq mi aydpisi hamest gorcuneutyamb bavakananayiq, ev henc inqnerd cheq sharunak pndum, te dzez hamar bzhshkutyuny goyutyun chuni։ Duq ev dzer ayd inqnasirutyamb: gavarakan bzhishk։ Duq indz aydpisi patasxan eq talis, vorpeszi xuys taq indzanic, vorovhetev duq voch mi vstahutyun cheq tacum depi indz։ Bayc giteq, vor, Evgeni Vasilevich, es karogh ei haskanal dzez, gnahatel dzez, es inqs el dzez nman aghqat u inqnaser em eghel, guce es el ancel em aynpisi phordzutyunneri mijov, inchpes ev duq eq ancel։

— Ayd ameny shat lav, Anna Sergeevna, bayc nereceq indz… yndhanrapes es sovor chem im mtqers parzelu, ev im u dzer mej mi aynpisi heravorutyun ka...

— Inch heravorutyun։ Duq dardzyal kaseq, te es aristokratuhi em։ Heriq e, Evgeni Vasilevich, karcem arden apacuceci, vor...

— Dranic baci, — yndhatec Bazarovy, — inch hark ka xosel u mtacel apagayi masin, vory mec masamb mezanic chi kaxvac։ Arit klini mi ban anelu: shat lav, isk ete arit chi lini: gone aysqanovn el goh klines, vor naxapes izur teghy ches ghatarkaxosel։

— Barekamakan zruycy datarkaxosutyun eq hamarum... Kam guce duq indz, vorpes knoj, vstahutyan arzhani cheq hamarum։ Duq che vor mez amenqis el arhamarhum eq։

— Dzez vor chem arhamarhum, Anna Sergeevna, ayd inqnerd el giteq։

— Voch, es vochinch chgitem… bayc entadrenq, te haskanum em, vor dzer apaga gorcuneutyan masin duq cankutyun chuneq xoselu, bayc ayn, inch vor ayzhms teghi e unenum dzer nersum։

— Teghi e unenum, — krknec Bazarovy, — ases te es mi petutyun em kam hasarakutyun։ Hamenayn deps, ayd amenevin hetaqrqrakan che, ev ayn el, vor mite mards misht karogh e bardzr dzaynov patmel ayn, inch vor ir nersum «teghi e unenum» ։

— Chem haskanum, te inchu chi kareli asel ayn, inch vor srtumd unes։

— Duq karogh eq, — harcrec Bazarovy։

— Karogh em, — mi qich tatanveluc heto asac Anna Sergeevnan։

Bazarovy gluxy xonarhec։

— Duq indzanic baxtavor eq։

Anna Sergeevnan harcakan nran nayec։

— Inchpes kuzeq, — sharunakec na, — bayc eli indz mi ban asum e, te izur teghy che, vor menq irar motecanq, vor menq lav barekamner klinenq։ Es havatacac em, vor dzer ayd, inchpes asem, larvacutyuny, dzer zspvacutyuny verjapes kchqana։

— Isk duq im mej nkatel eq zspvacutyun... eli, inchpes asaciq… larvacutyun։

— Ayo։

Bazarovy ver kacav u motecav patuhanin։

— Ev duq kcankayiq gitenal ayd larvacutyans pattchary, kuzeiq imanal, te inch e teghi unenum nersums։

— Ayo, — patasxanec Odincovan, mi tesak inqn iren hamar el der anhaskanali erkyughov։

— Ev cheq neghanal։

— Voch։

— Voch, — Bazarovy mejqy Odincovayin dardzrac er kangnel։— Uremn imaceq, vor es dzez himarabar, gzhvaci nman sirum em... Aha, ayzhm imacaq։

Odincovan erku dzerqn el araj meknec, isk Bazarovy tchakaty dem tvav lusamuti apakun։ Na xeghdvum er, nra amboghj marminr aknerev kerpov tprtum er, bayc da patanekakan veherkotutyan doghy cher, andranik xostovanutyan qaghcr sarsaphy cher nran pasharacy, da burn ev canr kirqn er nra mej sharzhvum, mi kirq, vor nman er casman ev, guce naev, dra nman mi bani… Odincovan ev sarsaphec, ev xghtchac nran։

— Evgeni Vasilevich, — xosec na, ev akama qnqshutyun lsvec nra dzayni mej։

Bazarovn arag shur ekav, laphogh hayacq dzgec Odincovayi vra, ev, nra erku dzerqic brnelov, qashec u seghmec ir krcqin։

Odincovan iskuyn chazatvec nra grkic, bayc mi akntart heto na arden kangnel er heru ankyunum ev aynteghic Bazarovin er nayum։ Bazarovy netvec depi na...

— Duq im mitqs chhaskacaq, — shshnjac Odincovan shtap erkyughov։ Tvum er, te bavakan e Bazarovr mi qayl er aner, ev Odincovan piti tchchar... Bazarovy shrtunqnery kcec u durs gnac։

Kes zhamic heto aghaxiny Bazarovic mi erktogh berec Anna Sergeevnayin, «Petq e aysor evet gnam aysteghic, te karogh em minchev vaghy mnal» ։ «Inch hark ka gnalu։ Es dzez chei haskanum, duq el im mitqy chhaskacaq», — patasxanec Anna Sergeevnan, isk inqy mtacec: «Inqs indz el chei haskanum» ։

Minchev tchash Odincovan durs chekav, ev dzernery etevy drac, erbemn-erbemn kang arnelov mert patuhani u mert hayelu araj, sharunak et u araj man er galis ir senyaki mej ev tashkinakov dandagh-dandagh srbum vizy, vori vra nran sharunak tvum er, te ayrogh bic ka։ Na inqn iren harcnum er, te inchn er iren drdum Bazarovin stipelu, vor ankeghc lini, ev te ardyoq inqy mi ban cher kaskacum… «Meghavor em, — asac na bardzradzayn, — bayc chei karogh naxatesel, vor karogh e mi aydpisi ban linel» ։ Na mtqi mej er ynknum u karmrum: mtaberelov Bazarovi hamarya gazanayin demqy, erb na ir vra hardzakvec…

«Te», — artasanec na hankarc ev kang arav u xopopiky taph tvec… Na iren tesav hayelu mej, ir et gcac gluxy xorhrdavor zhpity kisaxuph, kisabac achqerin u shrtunqnerin, karces te ayd ropein mi aynpisi ban er asum nran, voric inqn el shphotvec…

«Voch, — verjapes vtchrec na, — vov e imanum bany vortegh khasner, aydpisi banov katak anel chi kareli, eli ashxarhis eresin amenalavy hangstutyunn e» ։

Nra hangisty chxaxtvec, bayc na txrec, minchev isk mi angam el lac eghav, tepet inqn el chhaskacav, te inchu, aynuamenayniv ayd lacy hascrac viravoranqic cher arajacel։ Na iren viravorvac cher zgum, hapa aveli meghavor er zgum։ Zanazan anorosh zgacmunqneri nergorcutyunic, sahogh kyanqi gitakcutyunic ev nor ban zgalu cankutyunic drdvac na iren stipel er hasnelu minchev vorosh sahmani, iren stipel er nayelu aygh sahmani myus koghmy, ev ayntegh tesav minchev angam voch te andundy, ayl datarkutyun… kam aylandakutyun։

XIX

Vorqan el Odincovan inqn iren zspelis liner, vorqan el vor amen tesak naxapasharmunqneric bardzr kangnac liner, dardzyal, erb tchashin seghanatun ekav, iren anharmar drutyan mej er zgum։ Asenq tchashy bavakan hajogh ancav։ Ekav Porfiri Platonichy, zanazan anekdotner patmec, na nor er qaghaqic veradardzel։ I miji ayloc haghordec, vor nahangapety ir hatuk handznararutyan pashtonyanerin patvirel e, vorpeszi xtanner gorcacen, vor ete depq lini nranc dziov mi tegh ugharkelu, shut katarvi։ Arkadin cacr dzaynov zrucum er Katyayi het ev qaghaqakanutyun banecnelov: ishxanuhun carayutyunner er matucum։ Bazarovy xozhorac: hamar lrutyun er pahum։ Odincovan mi erku angam bacahayt, voch te cackapes, nayec Bazarovi xist ev maghdzot demqin, vor achqery cac gcac ev arhamarhakan vtchrakanutyun er droshmel demqi amen mi gci vra, ev mtacum, «och... voch... voch...» ։ Tchashic heto bolorov miasin gnacin partez ev Odincovan, tesnelov, vor Bazarovn uzum e ir het arandzin xosel, mi qani qayl mi koghm qashvec u kang arav։ Bazarovy motecav nran ev aystegh evs achqery chbardzracnelov xul dzaynov asac.

— Es petq e dzezanic neroghutyun xndrem, Anna Sergeevna։ Duq cheq karogh indz vra chbarkanal։

— Voch, es dzez vra chem barkacel, Evgeni Vasilevich, — patasxanec Odincovan, — bayc vshtacac em։

— Aveli vat։ Hamenayn deps es lav patzhveci։ Havanoren duq evs hamadzayn klineq, vor im drutyuny shat himar drutyun e։ Duq indz grel eiq. «Inch hark ka gnalu» ։ Isk es chem karogh ev chem el uzum mnal։ Vaghn aystegh chem lini։

— Evgeni Vasilevich, inchu eq…

— Inchu em gnum։

— Voch, es chei uzum asel։

— Ancacy chi karelih veradardznel, Anna Sergeevna… isk vagh te ush ayd bany piti liner։ Hetevabar harkavor e, vor es gnam։ Mimiayn mi paymanov karogh ei es aystegh mnal, bayc ayd paymany erbeq chi karogh katarvel։ Duq ho, nereceq handgnutyans, indz cheq sirum ev erbeq el cheq siri, aynpes che։

Bazarovi achqery mi vayrkyan phaylatakecin sev honqeri takic։

Anna Sergeevnan cher patasxanum nran։ «Es ays marduc vaxenum em», — ancav nra mtqov։

— Mnaq barov, — asac Bazarovy karces te nra mitqy haskanalov u qaylery depi tun ughghec։

Anna Sergeevnan kamacuk nra hetevic gnac, ev, Katyayin kanchelov, nran tevancuk arec։ Minchev ereko na Katyayic chheracav։ Odincovan tghtaxaghi chnstec, ev sharunak cicaghum er, vory sakayn amenevin cher saz galis nra dzhguyn u shphotvac demqin։ Arkadin tarakusanqi mej er ev ditum er nran, inchpes vor eritasardnern en ditum, aysinqn: sharunak inqn iren harc er talis, te ayd inch e nshanakum։ Bazarovy phakvec ir senyakum, sakayn teyi ekav։ Anna Sergeevnan uzum er nran mi voreve bari xosq asel, bayc cher imanum, te inchpes xosq bana...

Mi anaknkal depq nran azatec dzhvarutyunic, senekapany zekucec Sitnikovi galu masin։

Dzhvar e xosqov asel, te eritasard arajadimakany inchpisi ashxuzhov ners ynkav։ Iren hatuk prtkeres bnavorutyamb vtchrac linelov gnal gyugh mi knoj mot, vorin haziv er tchanachum, vorr nran erbeq cher hravirel, bayc vori tany, ir havaqac teghekutyunneri hamadzayn, hyur ein aynpisi xeloq u iren motik andzer, bayc ev aynpes sastik qashvum er ev phoxanak kanxapes sertac neroghutyan xosqern aselu ev barevnery talu, inch-or anmit ban durs tvec, te ibr Evdoqsia Kukshinan iren ugharkel e imanalu Anna Sergeevnayi aroghjutyan masin, ev vor Arkadi Nikolayichy, nuynpes misht mecaguyn govasanqov e xoselis eghel... Aystegh na kang arav ev ayn astitchan shshklvec, vor nstec ir sephakan glxarki vra։ Bayc vorovhetev nran durs anogh cheghav ev Anna Sergeevnan nran minchev angam ir moraqrojn u qrojy nerkayacrec, na shutov ushqi ekav u sksec blblacnel։ Kyanqum hatchax grehkutyan haytnveln el ogtakar e linum, na tulacnum e chaphazanc dzgvac larery, staphecnum e andznapastan kam inqnamoracutyan hasac zgacmunqnery, nranc hishecnelov irar het unecac sert azgakcutyuny։ Sitnikovi galov amen ban mi tesak aveli but, parz ev datark dzev stacav, amenqn el aveli kusht yntrecin ev sovorakanic kes zham el araj crvecin qnelu։

— Ayzhm es karogh em qez krknel ayn xosqery, — ankoghni mej parkac: asum er Arkadin Bazarovin, vory nuynpes hanvum er, — vorn inqd mi angam asacir indz «Inchu es aydpes txur, chlini te mi voreve srbazan partakanutyun es katarel» ։

Qani zhamanakic i ver erku eritasardneri mijev hastatvel er mi tesak keghc anhog hegnakan verabermunq, vory misht cackvac dzhgohutyan kam chartahaytvac kaskacanqneri nshan e hamarvum։

— Es vaghy hors mot em gnum, — asac Bazarovy։

Arkadin mi qich ver bardzracav u armunkin henvec։

Na te zarmacav ev te chgites inchu uraxacav։

— Ha, — asac na, — ev dra hamar el txur es։

Bazarovy horanjec։

— Shat kimanas-shut kceranas։

— Hapa Anna Sergeevnan, — sharunakec Arkadin։

— Anna Sergeevnan inch։

— Uzum em asel mite qez bac ktoghni։

— Ho vardzvac chem։

Arkadin mtacmunqi mej ynkav, isk Bazarovy parkec ev eresy shur tvec depi paty։ Mi qani rope lur ancav։

— Evgeni, — hankarc bacakanchec Arkadin։

— Hy։

— Eguc es el kgam։

Bazarovy vochinch chpatasxanec։

— Miayn te es tun kgnam, — sharunakec Arkadin, — miasin kgnanq minchev Xoxlovneri gyughy, isk ayntegh du Fedotic dzier kvercnes u kgnas։ Es uraxutyamb kuzenayi canotanal dzeronc het, bayc vaxenum em, vor qez el neghutyun tam, nranc el։ Ho heto dardzyal kgas mez mot։

— Irers dzez mot em toghel, — asac Bazarovy, aranc shur galu։

«Hapa inchu na chi harcnum, te es inchu em gnum։ Ev ayn el ir nman, anaknkal kerpov», — mtacec Arkadin։ «Hiravi, es inchu em gnum ev na inchu e dnum», — sharunakec na ir xorhrdacutyunnery։ Na bavarar patasxan cher gtnum ir harcin, ev nra sirty lcvum er inch-or dary banov։ Zgum er, vor canr er linelu bazhanvel ayd kyanqic, vorin na yntelacel er. bayc menak mnaln el mi tesak tarorinak ban kliner։ «Erevi nranc mej mi ban e patahel, — mtacum er inqn iren, — inchu Bazarovi gnaluc heto es petq e ccvac mnam Anna Sergeevnayi achqi araj, aydpisov es bolorovin kdzandzracnhm nran ev verjin unecacs el kkorcnem» ։ Nra achqi araj patkeracav Anna Sergeevnan, heto kamac-kamac norati ayri knoj geghecik demqi mijic araj ekan urish dimagcer։

«Katyan el e meghqs galis», — shshnjac Arkadin eresy bardzin arac, vori vra achqic arcunq er katel… na hankarc glxi sharzhumov mazery et gcec ev bardzr dzaynov asac. «Ayd er mnacel, vor himar Sitnikovn el aystegh gar» ։

Bazarovy nax sharzhvec ankoghni mej, apa hetevyaln asac.

— Inchpes tesnum em, sirelis, du der himar es։

Sitnikovnery mez anhrazhesht en։ Indz, du haskacir, indz aydpisi txmarner harkavor en։ Astvacnery ho chen pulik trcelu…

«Ay qez ban» … inqn iren mtacec Arkadin, ev aystegh miayn nra araj mi vayrkyan parzvec Bazarovi inqnasirutyan anhatak vihy. «Asel e, te es ev du astvacner enq։ Aysinqn astvacy du es, chlini txmarn el es em» ։

— Ayo, — mraylac krknec Bazarovy, — du der himar es։

Odincovan shat el chzarmacav, erb myus ory Arkadin asac, vor Bazarovi het inqn el piti gna, na anushadir u hognac er tvum։ Katyan lur u munj hayacqov nayec Arkadiin. ishxanuhin minchev angam shali takic eresin xach hanec, aynpes, vor Arkadin cher karogh ayd chnkatel։ Nra phoxaren Sitnikovy bolorovin gluxy korcrec։ Na henc ayd ropein er nor shorerov ev voch te slavytnofilakan zgestov ptchnvac naxatchashi ekel, naxyntac ory na iren carayogh spasavorin zarmacrel er ir het berac spitakegheni shatutyamb, ev hankarc ir ynkernern iren toghnum en։ Na des u den ynkav, vonc vor antari beranin kang arac halacakan napastaky, ev hankarc, hamarya vaxecac, hamarya goralov: haytnec, vor inqn el e uzum gnal։ Odincovan nran chstipec mnal։

— Im uzekarqs shat hangist e, — avelacrec dzhbaxt eritasardy dimelov Arkadiin, — karogh em dzez tegh hascnel, isk Evgeni Vasilichy karogh e dzer tarantasov gnal։ Ayspes aveli harmar el klini։

— Bayc axr ayd bolorovin dzer tchanaparhi vra che, ev mer tann el heru e։

— Vochinch, vochinch. es zhamanak shat unem, manavand vor ayd koghmerum es gorc el unem։

— Bahrayi gorc, — harcrec Arkadin, arden chaphazanc arhamarhanqov։

Bayc Sitnikovy mi aynpisi husahatutyan mej er, vor sovorakanin hakarak, minchev angam chcicaghec el։

— Havatacnum em, karqs shat hangist karq e, — phntphntac na, — amenqis el tegh klini։

— Msyo Sitnikovin mi vshtacneq merzhumov, — asac Anna Sergeevnan...

Arkadin nayec Anna Sergeevnayi eresin ev gluxy nshanakali kerpov xonarhec։

Hyurery naxatchashic heto gnacin։ Oghincovan Bazarovin hrazhesht talis parzec dzerqy nran u asac.

— Menq eli ktesnvenq, aynpes che։

— Inchpes khramayeq, — patasxanec Bazarovy։

— Ayd depqum: ktesnvenq։

Arajiny Arkadin durs ekav mutqic, na bardzracav Sitnikovi karqy։ Nran harganqov karq nstecrec senekapany, bayc Arkadin uraxutyamb kuzer nran cecel kam te lac linel։ Bazarovy tarantasi mej nstec։ Xoxlovneri gyughakin hasnelov, Arkadin spasec, minchev vor ijevanatery, Fedoty, dziery lcec ev, motenalov tarantasin, arajva zhpity eresin asac Bazarovin.

— Evgeni, indz el vercru hetd, uzum em dzez mot gal։

— Nstir, — asac Bazarovy atamneri aranqic։

Sitnikovy, vor ashxuzhov, shvshvacnelov man er galis ir karqi anivneri chors koghmy, ays xosqery lselov berany bac mnac, isk Arkadin antarber kerpov vercrec nra karqi mijic ir irery, nstec Bazarovi koghqin ev, qaghaqavarutyamb glux talov ir arajva ughekcin, kanchec karapanin: «qshir» ։ Tarantasy slacav u shutov achqic chqacav... Sitnikovy, bolorovin shvarac, mtik tvec ir karapanin, bayc karapany mtrakov koghqic lcac dziu pochi mot mi ban er ughghum։ Ayn zhamanak Sitnikovy trav, nstec ir karqy ev motic ancnogh erku gyughacineri vra goralov: «cackeceq glxarknerd, himarner», tchanaparh ynkav depi qaghaq, ur na shat ush hasav ev myus ory Kukshinayi tany skseq sastik hardzakvel ayd erku «goroz u ankirt» eritasardneri vra։ Arkadin, Bazarovi tarantasy nstelov, pind seghmec nra dzerqy ev erkar zhamanak vochinch cher asum։ Tvum er, te Bazarovy haskacel u gnahatel er te ays dzerq seghmely ev te ayd lrutyuny։ Naxyntac gishery na amenevin cher qnel ev cher cxel, ev hamarya te qani or er ban cher kerel։ Glxin pind qashac glxarki takic xist achqi er ynknum nra lgharac kisademy։

— De, axper, — xosec na verjapes, — mi hat glanak tur... Ham el nayir, tes, lezus deghin ho che։

— Deghin e, — patasxanec Arkadin։

— Iharke... aha glanakn el ham chuni։ Lav chem։

— Ughigh vor, ays verjin zhamanakners phoxvel es, — nkatec Arkadin։

— Hog che։Klavanam։ Mi ban em miayn mtacum mayrs shat srtacav kin e. vor phord chtrzacnes ev orakan el mi tasn angam ban chutes: dardic kmerni։ Isk hayrs, vochinch, nra bann urish e. na inqy amen tegh eghel e, hazar u mi negh orer tesac mard e։ Voch, ankareli e cxel, — avelacrec na ev sigary shprtec tchanaparhi phoshu mej։

— Aysteghic minchev qo kalvacqy qsanhing verst e, — harcrec Arkadin։

— Qsanhing e։ Ay, ayd imastunin harcru։

Na cuyc avec karapani teghum nstac gyughacun, vor Fedoti mshakn er։

Bayc imastuny patasxanec, te: «ov a gitum, verstery vov a chaphel», u sharunakec cac dzaynov kshtambel mejteghy lcac dziun, vor glxov «aqacum e», aysinqn: vor gluxy sharzhum e։

— Ayo, ayo, — xosec Bazarovy, — togh ays dzez das lini, patani barekams, xratakan lav orinak E։ Satanan giti, te inch ban er mer ays aracy։ Mards kaxvac e mazic, amen mi rope karogh e nra taky andund bacvel, isk na der inqn el e iren amen tesak anaxorzhutyunner steghcum, ir kyanqy phchacnum։

— Inchi masin e aknarkd, — harcrec Arkadin։

— Es voch mi aknark chem anum, ughghaki asum em, vor menq erkuss el shat himarabar einq mez pahum։ El inch asel։ Es derevs andamahatutyan senyakum nkatel em, vor vov charanum e ir cavi vra, na el anpattchar khaghtahari ayn։

— Asacnerd lav chem haskanum, — asac Arkadin, — karcem te du gangatvelu pattchar chuneir։

— Vor asacners lav ches haskanum, uremn hetevyaly piti asem qez. aveli lav e tchamphin nstac xitch manracnes, qan tuyl tas, vor kin asacd tekuz matid cayrin tirana։ Ays ameny...— Qich er mnum Bazarovn ir sirac «romantizm» xosqn artasaner, bayc iren zspec u asac, — himarutyun e։ Du ayzhm indz ches havata, bayc es qez piti asem, aha menq erkuss el kananc shrjani mej einq ynkel, ev ayd hatcheli er mez, bayc aydpisi hasarakutyuny toghnel-heranaly mievnuynn e, te taq eghanakin vrad sary jur lcnes։ Tghamard asacd zhamanak chuni aydpisi datark banerov zbaghvelu, ispanakan mi lav arac asum e, vor tghamardy petq e dazhan lini։ Ay, henc asenq du, — avelacrec na karapani teghum nstac gyughacun darnalov, — du, ay xeloq, kin unes։

Gyughacin shur ekav u erku barekamnerin cuyc tvec ir taphak eresn u kisaklor achqery։

— Knik։ Unem, inchi chpiti unenam vor։

— Du nran cecum es։

— Knkans։ Inchi che, mek-mek patahum a։ Aranc pattchari chenq cecum։

— Ev shat el lav es anum։ Isk na qez cecum e։ Gyughacin dzig tvec sandzy։

— Ed inch ban asecir, paron։ Sirtd hanaq er uzum…— na, inchpes erevum e, viravorvec։

— Esum es, Arkadi Nikolayich։ Isk indz u qez cececin… aha te inch e nshanakum krtvac mard linel։

Arkadin akamayic cicaghec, isk Bazarovy eresy myus koghmy dardzrec ev bolor tchanaparhin aylevs berany bac charec։

Qsanhing versty Arkadiin amboghj hisun verst tvac։ Bayc aha verjapes mi bavakan teq blri lanjin erevac phoqrik gyughy, ur Bazarovi cnoghnern ein aprum։ Gyughaki koghqin, mataghahas kechuti purakum erevum er aznvakanakan tnaky hardacack taniqov։ Arajin xrtchiti arjev erku gyughaci, glxarknery glxin, kangnac irar hayhoyum ein։ «Ahagin esh es, bayc ishu quraki chaph el xelq chunes», — asum er meky։ «Isk qu knikd jadu e», — patasxanum er myusy։

— Dranc azat varvecoghutyunic u xosakcutyan zvartchali votchic karogh es nkatel, — asac Bazarovy Arkadiin, — vor hors gyughacinery shat el tchnshvac chen։ Aha henc hayrs inqn el ir bnakarani patshgambn e durs galis։ Erevum e zangi ghoghanjy lsel e։ Na e, na, kerparanqic tchanachum em, ehe, inchpes e xeghtch mardy spitakel։

XX

Bazarovy gluxy durs hanec tarantasi mijic, isk Arkadin ynkeroj hetevic erkaracrec gluxy ev aznvatirakan tnaki patshgambum tesav mi bardzrahasak, vtit marmnov mard, gzgzvac mazerov, arcvi barak qtov, zinvorakan hin sertuk hagac ev kotchaknern ardzakac։ Na votnery chrac kangnel er, erkar cxamortchy bernin, achqern arevic kkocelov։

Dziery kang aran։

— Verjapes shnorh arecir, — asac Bazarovi hayry sharunakelov cxamortchy cxel, teev ayd cxamortchy aranc ayn el sharunak trchkotum er nra matneri aranqum։— De, durs ari, durs ari, pachpchvenq։

Na sksec grkaxarnvel vordu het...

«Enyusha, Enyusha», — lsvec mi kanaci doghdojun dzayn։ Dury krnaki vra bacvec, ev shemqum erevac mi klorik, caclik parav kin: spitak glxazardov ev kartch xaytabghet kapa hagac։ na ax arec, ororvec ev erei vayr krnkner, ete Bazarovy chbrner։ nra phaphlik dzerqery mi akntartum phatatvecin vordu vzov, gluxy seghmec nra krdzqin, ev amen inch lrec։ Miayn paravi xul hekekocn er lsvum։

Ceruni Bazarovy xory shunch er qashum ev arajva-nic aveli achqery kkocum։

— De, Arisha, heriq e, heriq, verj tur, — xosec na Arkadiin nayelov, vor ansharzh kangnac er tarantasi mot։ Minchder karapani teghum nstac gyughacin minchev angam eresn er shur tvel։— Amenevin hark chka։ I ser astco, verj tur։

— Ax, Vasili Ivanich, — totovum er paravy, — axr inchqan zhamanak e spasum em… im achqis luys aghavnyakis... ev aranc dzernery et qashelu, Bazarovic heracrec ir artasuqic trjvac, tchxlvac u xandakat demqy, mi tesak eranavet u cicagheli achqerov nayec vordun ev noric krcqin kpav։

— Iharke, inch xosq, vor ays ameny bnakan e, — asac Vasili Ivanichy, — bayc aveli lav e ners gnanq։ Ahavasik, Evgenii het hyur el e ekel։ Nereceq, — avelacrec na, Arkadiin darnalov u votneri irar kcelov, — de, haskanum eq, eli։ Iharke, kanaci tulutyun e, mek el mayrakan sirty...

Minchder ir shrtunqnern el, honqern el cncvum ein, kzaky doghdoghum er... bayc na yst erevuytin uzum er iren haghtaharel ev hamarya te antarber dzevanal։ Arkadin gluxy xonarhec։

— Tchisht vor, ners gnanq, mayrik, — asac Bazarovy ev tulacac paravin ners tarav։ Mory hangist bazkatori mej nstecneluc heto, na mi angam El hamburvec hor het ev Arkadiin nerkayacrec nran։

— Hogov chaph urax em canotanalus, — asac Vasili Ivanovichy, — miayn neroghamit egheq, — aystegh amen ban parz, zinvorakan dzevov e։ Arina Vlasevna, i ser astuco, hangstacir, ayd inch phoqrogutyun e։ Mer hyury piti dataparti qez։

— Hogyak, — artasvelov asac paravy, — dzer hramanoc anun-azganunn imanalu pativy chunem։

— Arkadi Nikolayich, — cac dzaynov, vehutyamb asac Vasili Ivanovichy։

— Nerogh egheq anxelq paravis։— Na qity maqrec ev gluxy mek aj, mek dzax crelov, meky myusi hetevic xnamqov srbec achqery։— Nereq indz։ Es arden karcum ei, te piti mernem gnam ev charzhananam mek el ho… vog... vogyakis tesutyan...

— Tesaq vor arzhanacanq, -tikin, — vra berec Vasili Ivanovichy։— Tanyusha, — asac na mi tasnereq tarekan, bobik votnerov, bac karmraguyn chte shor hagac aghjka, vor vaxvxelov mtik er talis ghran hete-vic, — tiruhun mi bazhak jur ber matucaranov, imacar։ Isk dzez, paronner, — avelacrec na mi tesak hnadzev zvartchutyamb, — tuyl tveq hravirel pashtona–-togh hin zinvori arandznasenyaky։

— Togh gone mi angam el hamburem qez, Enyusha, — harachec Arina Vlasevnan։ Bazarovy kracav depi na, — iech sirun tghamard es dardzel։

— De lav, asenq siruny sirun che, — nkatec Vasili Ivanovichy, — bayc, inchpes asum en, ommfe[41]։ Isk ayzhm husam te du, Arina Vlasevna, qo mayrakan zgacmunqnerid hagurd taluc heto, hog ktanes naev mer tankagin hyurerin kshtacnelu masin, vorovhetev, inchpes gites, lo-lo-loyov phor chi kshtana։

Paravy ver kacav bazkatoric։

— Ays ropeis, Vasili Ivanich, suphran kgcenq, inqs xohanoc kvazem, inqnaer dnel ktam, amen ban klini, amen ban։ Hanaq ban e. ereq tari e nran voch tesel em, voch utacrel, voch xmacrel։

— De, uremn, tantikins, lav nayir, vor amotov chmnas, isk duq, paronner, hameceq im hetevic։ Ahavasik, Timofeichn el ekel e qez bari galust maghtelu։ Erevi ayd qaftar shunn el e uraxacel։ Hy, ho urax es, qaftar shun։ Hameceq hetevics։

Ev Vasili Ivanovichy votqery irar talov u hin mutchaknery chymphacnelov huzvac araj gnac։

Nra amboghj bnakarany baghkacac er vec manrik senyakneric։ Drancic meky, ayn, ur vor tarav mer barekamnerin, arandznasenyak er kochvum։ Erku patuhanneri mijev eghac bolor taracutyuny brnel er hast votnani mi seghan, vori vra taphac tghtery vaghucva phoshuc-sevacel, karces mxic brnvac linein, paterin kaxac ein trqakan hracanner, mtrakner, tur, ashxarhagrakan erku qartez, inch-or anatomiakan nkarner, Hufelandi[42] patkery, sev shrjanaki mej arac mi mazahyus venzel ev apakecack mi vkayakan, kechu phaytic shinac erku ahagin paharanneri aranqum kar tegh-tegh phos ynkac u cakckac kashve gahavorak. darakneri vra ankarg kerpov xrnvac ein grqer, tuphikner, trchunneri xrtvilakner, manr pulikner, shsher, mi ankyunum ynkac er mi kotrtvac elektrakan meqena։

— Dzez arden naxazgushacrel em, hargeli hyur, — sksec Vasili Ivanichy, — vor menq aystegh aprum enq: aynpes, inchpes te tchamphi vra banakum…

— De bavakan e, hayrik, inch es neroghutyun xndrum, — yndhatec Bazarovy։— Kirsanovy shat lav gite, vor menq Kresosner chenq ev vor du palatum ches aprum։ Vortegh enq nran teghavorelu, ays e bany։

— Inch es asum, Evgeni. es aystegh, koghqi tany, shat lav senyak unem, ayntegh shat hangist klini nra hamar։

— Uremn arandzin tun el unes։

— Inchpes che։ Hapa ayn, vor baghniq er, — mej mtav Timofeichy։

— Aysinqn baghniqi koghqin, — shtapov vra berec Vasili Ivanovichy։— Ayzhm ho amar e... Ays ropeis kgnam, inch vor petqn e kkargadrem. isk du, Timofeich, lav kaneir, minchev ayd, nranc irery ners bereir։ Isk qez, Evgeni, iharke, im arandznasenyakn em talis։ Suum cuique[43]։

— Ay qez ban։ Tarorinak ceruk e ev shat lav el mard, — avelacrec Bazarovy, henc vor Vasili Ivanovichy durs gnac։— Sa el qo hord pes xentuki mekn e, miayn te urish tesaki։ Shat e shataxosutyun anum։

— Karcem mayrd el shat patvakan kin e, — nkatec Arkadin։

— Ayo, parz kin e։ Tes inch tchash e talu։

— Hayrikd aysor dzez cher spasum, tavari mis chen berel tvel, — asac Timofeichy, vor nor er ners berel Razarovi tchampruky։

— Aranc tavari msi el yola kgnanq, vor chka: inch karogh enq asel։ Aghqatutyuny, asum en, arat che։

— Inchqan gyughaci uni hayrd, — harcrec hankarc Arkadin։

— Kalvacy hors che, ayl mors, karcem tasnhing shunch։

— Yndameny qsanerkus, — thatchutyamb asac Timofeichy։

Lsvec hoghatapheri qstqstocy, u Vasili Ivanovichy noric ners mtav։

— Mi qani ropeic dzer senyaky patrast klini dzez yndunelu, — handisavor eghanakov bacakanchec na, — Arkadi… Nikolayich, karcem ayspes e dzer hramanoc anuny։ Ays el dzez cara, — avelacrec na cuyc talov ir het ners mtnogh, kartch xuzac mazerov mi tghayi, vor hagel er minchev armunknery cak kaptaguyn kapa, isk votnerin el: urishi koshikner։— Anuny Fedka e։ Tepet vordis argelum e, bayc dardzyal piti krknem-neroghamit egheq։ Asenq tghan cxamortch lcnel gite։ Duq ho cxum eq։

— Es aveli sigar em cxum։

— Shat el xeloq ban eq anum։ Es inqs preferans[44] talis em sigarin, bayc mer ays heru ynkac koghmerum shat dzhvar e sigar gtnely։

— De heriq aghqat Ghazarosi ergy erges, — noric yndhatec Bazarovy։— Aveli lav e ek, aystegh nstir, gahavoraki vra u togh mi kusht vrad nayem։

Vasili Ivanovichy cicaghec u nstec։ Na eresov shat nman er ir vordun, miayn tchakaty aveli cac er u negh, ev berany mi phoqr layn, ev sharunak el sharzhman mej er, usery ver-ver gcum, karces te shory teveri takic hup er talis, achqery tartum er, shut-shut hazum, kokordy maqrum u matnery sharzhum, minchder vordin achqi er ynknum ir mi tesak anhog ansharzhutyamb։

— Aghqat Ghazarosi ergy erges, — krknec Vasili Ivanovichy։— Du mi karcir, Evgeni, te es uzum em, ayspes asac, hyuri guty sharzhel, te: tes, inchpisi xul tegh enq ynkel։ Yndhakaraky, es ayn karciqi em, te mtacogh mardu hamar xul ankyun chka։ Gone es ashxatum em, inchpes asum en, mamurov chcackvel, zhamanaki hosanqic et chmnal։

Vasili Ivanovichy grpanic hanec deghin metaqsya nor tashkinaky, vor Arkadii senyaky gnalis karoghacel er shtapov vercnel, ev oghi mej sharzhelov sharunakec.

— Toghnenq ayn, vor es, orinak, indz hamar bavakan zgali zohaberutyun anelov: gyughacinerin tchortutyunic azatelov hoghs kisovi bahrayov tvi nranc։ Es ayd bann im partavorutyuny hamareci, ev henc xohemutyunn el ayd e pahanjum, tepet myus hoghatern mtqerovn angam chen anckacnum ayd, xosqs gitooe tyan, krtutyan masin e։

— Ayo, ahavasik tesnum em Drug zdraviya grqeric, 1855 tvakani, — nkatec Bazarovy։

— Ayd indz im mi hin ynkers e ugharkum hanun canotutyan, — shtapov asac Vasili Ivanovichy, — Bayc menq, orinak, asenq, gangabanutyunic el gaghaphar unenq, — avelacrec na, sakayn aveli Arkadiin darnalov ev cuyc talov mi gipse voch aynqan mec zang, vor drvac er paharani mej ev bazhanvac tvahamayal qarakusineri, — Shenlaynn el mez ancanot che, Rademaxern el։

— …nahangum der havatum en Rademaxerin e, — harcrec Bazarovy։

Vasili Ivanovichy hazac.

— Nahangum... Iharke, paronner, duq aveli giteq, menq vorteghic karogh enq dzez het votq meknel։ Duq ho mer teghn eq brnelu։ Im zhamanakners el mi vorevice humoralist Hofman, mi vorevice Broun ir vitalizmov shat cicagheli ein tvum, bayc mi zhamanak inch hrchak unein։ Erevi mi nor mard dzez hamar brnel e Rademaxeri teghy, duq xonarhvum eq nra araj, bayc mi qsan taruc guce nra vra el cicaghen։

— Qez mxitarelu hamar asem, — asac Bazarovy, — vor yndhanrapes menq ayzhm bzhshkutyan vra cicaghum enq ev voch voqi araj chenq xonarhvum։

— Inchpes te cicaghum eq։ Che vor bzhishk es uzum linel։

— Ha, uzum em, bayc meky myusin chi xangarum։

Vasili Ivanovichy mijin matov tptpacrec cxamortchy, vori mej der taq moxir er mnacel։

— De, guce, chem vitchi։ Axr es inch em vor։ Pashtonatogh zinvorakan bzhishk, Valatu[45], isk ayzhm el, ahavasik, hoghagorc em dardzel։ Es dzer papi brigadum em carayel, — dimec na dardzyal Arkadiin, — hapa, hapa, shat ban e glxovs anckacel։ Inch tesak ynkerutyunneri mej ases chem eghel, um het chem gorc unecel։ Es, henc es inqs, ayn mardn em, vorin duq ayzhm tesnum eq dzer araj, es ishxan Vithenshteyni ev Zhukovsku[46] zarkeraknern em shoshaphel։ Isk mnacyalnerin, vor haravayin banaki mejn ein, duq haskanum eq, (ev aystegh Vasili Ivanovichy xorhrdavor kerpov hup tvec shrtunqnery), bolorin hing matis pes gitei։ Asenq, indz inch kar vor. es miayn im nshtars gitei, urish vochinch։ Isk dzer papy shat patvakan mard er, iskakan zinvorakan։

— Xostovanir, txmari mekn er, — cuyl-cuyl asac Bazarovy։

— Ax, Evgeni, ayd inch lezvov es xosum, axr mi mitq ara... Iharke, general Kirsanovy ayn mardkancic cher vor…

— E, togh dran, — yndhatec Bazarovy։— Es vor motenum ei aysteghin, hianum ei qo kechu antarin nayelov, shat lav e dzgvel։

Vasili Ivanovichn ashxuzhacav։

— Isk hima partezin el nayir, tes inch e dardzel։

Amen mi cary inqs em tnkel։ Mirg el ka, hataptugh el, amen tesak bzhshkakan buyser el։ Duq inchqan uzum eq dzer glxin zor tveq, paron eritasardner, bayc ev aynpes Paracelsiny kataryal tchshmartutyun e asel. In herbis, verbis, et lapidibus[47]... Es axr, inchpes gites, aylevs bzhshkutyamb chem parapum, bayc dardzyal shabaty mi erku angam harkavor e linum hiny mitqs berel։ Galis en xorhurd harcnelu, ho chem karogh vzakoterin talov qshel։ Patahum e, vor aghqatnery galis en ognutyun en xndrum։ De aystegh amenevin bzhishk el chka։ Harevannerics meky, erevakayir, pashtonatogh mayor e, nuynpes bzhshkutyun e anum։ Nra masin harcnum em, te bzhshkutyun sovorel e։ Indz asum en voch, chi sovorel, aveli mardasirutyunic drdvac e anum... Ha, ha, ha... mardasirutyunic drdvac։ Lav e, che. ha, ha, ha, ha...

— Fedka, cxamortchs lcru, — xstutyamb asac Bazarovy։

— Kam te mi urish bzhishk galis e aystegh hivandi mot, — mi tesak husahat kerpov sharunakum er Vasili Ivanovichy, — isk hivandn arden ad patres[48], ev caran bzhshkin chi el toghnum, vor ners mtni aselov, te ayzhm aylevs harkavor che։ Bzhishky, vor ays banin cher spasum, shphotvum e ev harcnum. «Hy, aghan merneluc araj zkrtum er», — «Zkrtum er», — «Shat er zkrtum», — «Shat» ։— «De, lav e uremn», — asum e u shur galis rnum։ Ha, ha, ha։

Menak cerunin cicaghec։ Arkadin demqin zhpit artahaytec։ Bazarovy miayn xory ners qashec cxaxoti cuxy։ Xosakcutyunn ays dzevov mot mi zham tevec, ayd mijocin Arkadiin hajoghvec gnal ir senyaky, vory tepet baghniqi naxasenyak er, bayc shat harmar u maqur։ Verjapes ners mtav Tanyushan u haytnec, vor tchashy patrast e։

Teghic araj ver kacav Vasili Ivanovichy։

— Paronner, gnanq։ Nereceq, ete dzandzruyt pattchareci։ Guce tantikiny dzez aveli gohacni, qan te es։

Tchashy teev shtap er patrastvac, shat lav, minchev angam shat arat er. miayn ginin mi qich vaty durs ekav. ginin, vor hamarya sev xeres er ev Timofeichy qaghaqum mi canot vatcharakanic er gnel, pghndzi asem, te sotchu xezhaham er talis, tchantchern el mi koghmic ein xangarum։ Sovorakan zhamanaknery mi tchort tgha mec kanach tchyughov qshum er tchantchery, bayc Vasili Ivanovichy erkyugh krelov, te miguce nor serndi datapartutyann arzhanana, ays angam tghayin heracrel er։ Arina Vlasevnan zhamanak er gtel naev zugvelu, na glxin drel er metaqsya zhapavennerov chamchik ev userin gcel kaptaguyn shal։ Henc vor ir Enyushayin tesav, noric lac eghav, bayc ays angam amusiny hark chzgac nran hangstacnelu, vorovhetev na inqy shutov arcunqnery srbec, vorpeszi nranq shali vra chkaten։ Utoghnery miayn eritasardnern ein, tanterery vaghuc ein tchashel։ Tchashin carayum er Fedkan, vor ansovor koshikneric dzhvaranum er, ev nran el ognum er tghamardu demqov, miachqani mi kin Anfisushka anunov, vor tntesuhu, trchnapani u lvacarari pashton er varum։ Vasili Ivanovichy tchashi mijocin bolor zhamanak man er galis senyaki mej ev bolorovin erjanik u nuynisk eranavet tesqov xosum, te iren sastik erkyugh e pattcharum napoleoni qaghaqakanutyuny ev italakan xndri xtchtchvac drutyuny։ Arina Vlasevnan Arkadiin cher nkatum, nran hameceq cher anum, bruncqy dem tvac ir klorik demqin, vorin mi qich phqvac, bali guyn shrtunqnery ev tsheri u honqi verevi xalery xist barehogi artahaytutyun ein talis, achqy vorduc cher heracnum u sharunak hogoc er qashum։ Sa sastik uzum er imanal, te ardyoq vorqan zhamanakov e vordin ekel, bayc vaxenum er harcnel։ «Isk ete asi «erku orov», — mtacum er na, u sirty qich er mnum tulanar։ Xorovacic heto Vasili Ivanovichy mi qani vayrkyan anhetacav ev apa bac arac kes shish shampayn ginin dzerin ners mtav։

— Ahavasik, — bacakanchec na, — tepet xul ankyunum enq aprum, bayc gitenq naev handisavor depqerum mez uraxacnel։

Na lcrec ereq ginu ev mi oghii bazhak shampayn, arajarkec «angnahateli ayceluneri» kenacy ev miangamic, yst zinvorakan sovorutyan, datarkec ir bazhaky, isk Arina Vlasevnayin el stipec xmel oghu phoqrik bazhakov minchev verjin katily։ Erb herty murabayin hasav, Arkadin, vor voch mi qaghcr ban cher sirum, bayc ev aynpes partq hamarec nor patrastvac chors tesak zanazan murabaneri hamn el tesnel, manavand vor Bazarovy ktrakanapes hrazharvec nrancic ev iskuyn sigary kpcrec։ Heto handes ekav hum serov, karagov u krendelnerov teyy, apa Vasili Ivanovichy amenqin partez tarav, vorpeszi erekoyan gegheckutyamb zmaylven։ Nstarani koghqic ancnelis na Arkadiin shshnjac.— Sirum em aystegh nstac arevi mayr mtnely ditel u philisophayutyun anel, anapatakanin vayel e ayd։ Isk ayntegh, mi qich heru, Horacioyi sirac carericn em tnkel։

— Ayd inch carer en, — lselov harcrec Bazarovy։

— Hapa inchpes… akacinery։

Bazarovy sksec horanjel։

-Karcem zhamanakn e ughevornerin Morfeosi girky mtnel, — nkatec Vasili Ivanovichy։

— Aysinqn qnelu zhamanakn e, — vra berec Bazarovy։— Ayd iravaci asacir։ Iskapes vor zhamanakn e։

Mory bari gisher aselov: na hamburec nra tchakaty, isk mayrn el grkec nran ev tikunqic, taqun, ereq angam xachaknqec։ Vasili Ivanovichy Arkadiin tarav, hascrec ir senyaky ev nran maghtec «mi aynpisi barerar hangist, vorpisin es em tchashakel dzer erjanik tarinerum» ։ Ev ardarev, Arkadin shat lav qnec ir naxabaghnisum, vorteghic ananuxi hot er galis, isk erku tchpur phoxephox qnaber tchrinch ein ardzakum vararani hetevic։ Vasili Ivanovichy Arkadii motic gnac ir arandznasenyaky ev vordu votneri koghmy gahavoraki vra teq ynknelov uzum er nra het zruyc anel, bayc Bazarovn anmijapes nran tchanaparh drec pattcharabanelov, vor uzum e qnel, bayc inqy minchev aravot chqnec։ Achqery layn bac arac, na characac hayacqov nayum er mtutyany, mankutyan hishoghutyunnery chein ishxum nra vra, manavand vor verjin dary tpavorutyunneric el azatvac cher der։ Arina Vlasevnan nax jerm kerpov aghotec, heto el shat erkar zhamanak zrucum er Anfisushkayi het, vory ir tiruhu araj ardzani nman cic eghac ev miak achqy nran harac, xorhrdavor shshunjov haghordum er nran Evgeni Vasilevichi verabermamb arac ir bolor ditoghutyunnern u entadrutyunnery։ Uraxutyunic, ginuc, sigari cxic paravi xelqy bolorovin trel er. amusinn uzec hety xosel, ev miayn dzerqy taph tvav։ Arina Vlasevnan naxkin zhamanakneri iskakan aznvakan kanancic er. petq er, vor na erku haryur tari araj, hin-moskovyan zham tnaknerum aprac liner։ Na shat kronaser u zgayun kin er, havatum er amen tesak nshanneri, gushakutyunneri, grbacneri, erazneri, havatum er ynknavornerin, urvakannerin, zhoghovrdakan degherin, hingshabtva aghin, ashxarhis motalut vaxtchanin, havatum er, vor ete tyaryndaraji erekoyan zhamin momery chhangac tun hasnen, knshanaki, vor hndkacoreny lav e linelu, ev te sunkn aylevs chi atchi, te vor nran mardu achqy dipchi, havatum er, te satanan jur eghac tegher e sirum, ev te amen mi jhud krcqin aryan bic uni, vaxenum er mknic, odzic, gorteric, ctic, tzrukic, vorotic, sary jric, mijancik qamuc, dziuc, aycic, karmrashek marduc u sev katvic, ev tchpurn u shuny ansurb kendani er hamarum, cher utum voch horti mis, voch aghavni, voch xecgetin, voch panir, u cnebek, voch getnatandz, voch napastak, voch dzmeruk, voqovhetev ktrac dzmeruky Hovhannes Mkrtchi gluxn er hishecnum, isk covaxxunjneri masin aranc zzvanqi cher karoghanum xosel, sirum er utel ev xist el pas er pahum, orakan tasy zham kqner։ Bayc vor Vasili Ivanovichi gluxy caver, amenevin gluxy bardzi cher dni. baci Aleqsisic kam Antari tnakic voch mi girq cher kardacel, tarekan mek, shat-shat erku namak kgrer, isk tntesakan gorcerum hmut er chor mrgeghenner u qaghcraveniq patrastelum, tepet ev dzerqy voch mi bani cher kpcni, ev arhasarak teghic thatchutyamb er sharzhvum։ Arina Vlasevnan shat bari kin er, ev yur tesakov, amenevin anxelq cher։ na giter, vor ashxarhqis mej kan aghaner, Voronq petq e hramanner tan, ev hasarak zhoghovurd, vory petq e carayi, — usti ev cher garshum voch carayamtutyunic ev voch erkrpagutyun taluc, bayc caraneri het meghm er varvum ev erbeq voch mi mardu cher dataparti, tepet erbemn el sirum er bambasanq anel։ Eritasard zhamanaky shat sirunates er, klavikord er nvagum ev phoqr-inch franseren bacatrvum, bayc ir amusnu het (orin na hakarak ir kamqin er gnacel) varac erkaramya tapharakan kyanqi yntacqum giracel, lxkel er ev nvageln el er moracel, franserenn el։ Na ir vordun sirum er ev nranic anaseli kerpov vaxenum, kalvacqi karavarutyuny toghel er Vasili Ivanovichin ev el voch mi bani cher xarnvum, menak erb ceruky kskser spasvac barephoxutyunneri ev ir cragreri masin xosel, hogoc khaner, tashkinaky sharzhelov eresin hov kaner vaxic unqery aveli u aveli ver kbardzracner։ na kaskacamit er, sharunak mi mec dzhbaxtutyun er spasum ev henc vor mi txur ban hisher, lac kliner... Ayzhm arden aydpisi kanayq verjanum en։ Chgitem: petq e ayd banov uraxanal։

XXI

Arkadin ankoghnic ver kenalov bac arav patuhany, ev arajin bany, vor nra achqin ynkav, Vasili Ivanovichn er։ Buxarakan gisherazgesty hagin, tashkinakov mejqy kapac, cerunin erandagin varum er banjaranocum։ Na ir eritasard hyurin tesav ev, bahi kotin krtnac, kanchec.

— Voghjuyn, inchpes qneciq gishery։

— Shat lav, — patasxanec Arkadin։

— Isk es aystegh, inchpes tesnum eq, vomn Cincinati nman[49], ush hasnogh boghki hamar marger em patrastum։ Ayzhm aynpisi zhamanak e hasel, pharq astuco, vor amen mard petq e ir dzerqov ir hacy dati, chpetq e urishneri vra husal, mard petq e inqn ashxati։ Ev banic erevum e, vor Zhan-Zhak Russon iravaci e։ Mi kes zham araj, paronin asem, indz bolorovin urish drutyan mej ktesneiq։ Mi knoj, vor nranc lezvov asac, tanchq uner, isk mer lezvov dizenteria es… inchpes asei, vor lav liner… aphion ei nerarkum, isk mi urishi el atamy haneci։ Dran aoajarkeci eterov qnacnel… bayc na chhamadzaynec։ Ays bolory es anum em gratis[50]— anamatyor[51]։ Eh, asenq, indz hamar da nor, chtesnvac ban che, es ho plebey em, homo novus[52]— voch te tohmik aznvakanneric, inchpes im koghakics e… Cheiq hatchil gal ays stverot teghy teyic araj aravotyan tarmutyuny ****u։

Arkadin durs ekav ev motecav nran։

— Krkin angam bari ekaq, — asac Vasili Ivanovichy zinvorakani dzevov dzerqy tanelov ir aghtotac tasakin, vor drel er glxin։— Gitem, duq sovor eq phartamutyan, zvartchutyunneri, sakayn ashxarhis mecamecnern angam chen garshum xrtchiti arastaghi tak mi qich zhamanak anckacnelu։

— Ayd inch eq asum, — ararkec Arkadin, — es inch mecamec em։ Ev shqegh kyanqi el varzhvac chem։

— Spaseceq, spaseceq, — siralir camacrutyamb patasxanec Vasili Ivanovichy, — tepet es ayzhm arden bani petq chem galis, bayc es el ashxarhq tesac mard em, achqs vor meki vran dzgem, iskuyn khaskanam, te inq mard e arajis։ Es el im tesaki hogeban em u dimaget։ Te vor ays, hamardzakvum em asel, shnorhqy chunenayi, vaghuc korel, voti tak ei gnacel։ Aranc dzez hatchoyaxosutyun arac linelu asem, vor indz ankeghcoren uraxacnum e ayn barekamutyuny, vor nkatum em im vordu ev dzer mej։ Henc ays ropeis tesa nran, na yst ir sovorutyan, vor havanoren dzez el haytni klini, shat vagh ver kacav teghic ev vazec depi shrjakayqy։ Tuyl tveq harcnem: vaghuc eq canot im Evgenii het։

— Ays dzmervanic։

— Lav։ Mi ban el harcnem։ Bayc lav chi lini nstenq։ Tuyl tveq, ibrev hayr, amenayn ankeghcutyamb mi ban el harcnelu, inch karciqi eq im Evgenii masin։

— Dzer vordin im tesac mardkanc mej amenanshanavorneric mekn e, — ashxuzhov patasxanec Arkadin։

Hankarc Vasili Ivanovili achqery mec-mec bacveicin, ev tshery tetev karmrecin։ Bahy dzerqic vayr ynkav։

— Uremn karcum eq, vor…— sksec na։

— Havatacac em, — vra berec Arkadin, — vor dzer vordin mec apaga uni ev na kpharavori dzer anuny։ Henc mer arajin handipumic hamozveci es ayd banin։

— Inchpes… inchpes eghav ayd, — haziv artasanec Vasili Ivanovichy։ Sqanchacman zhpity layn bac arec nra shrtunqnery ev el chanhetacav։

— Uzum eq imanal, te mer handipumn inchpes eghav։

— Ayo... ev arhasarak…

Arkadin sksec patmel u xosel Bazarovi masin el aveli vogevorvac, aveli jermutyamb, qan ayn erekoyan, erb Odincovayi het mazurka er parel։

Vasili Ivanovichy lsum er, lsum nra patmacqy qity srbum, tashkinaky erku dzerneri mej volorum, hazum er, mazery xarnum։ Verjapes el chhamberec kracav depi Arkadin, nra usy hamburec։

— Duq indz katarelapes baxtavorecriq, — asac na sharunakelov zhptal, — dzez aysqann asem, vor es... pashtum em vordus, el chem asum paravs, de inch asel kuzi, mayr e axr, bayc es chem hamardzakvum im zgacmunqnery vordus nerkayutyamb artahaytel, vorovhetev na ayd bany chi sirum։ Na tshnami e zgacmunqneri amen tesak zeghumneri, shatery minchev angam nran datapartum en nra ayd barqi anhoghdoghdutyan hamar ev ayd bany hpartutyun kam anzgayutyun en hamarum, bayc aydpisi mardkanc sovorakan chaphov chpetq e chaphel, aynpes che։ Henc, orinak, asenq, nra teghy mek urishy vor liner, sharunak ir cnoghneric piti qasher u qasher, minchder na, khavataq, vor asem mi kopek avelord phogh chi vercrel։ Astvac vka։

— Na anshahaser, azniv mard e, — nkatec Arkadin։

— Ardarev anshahaser։ Ev es, Arkadi Nikolayich, voch miayn pashtum em nran, aylev nranov parcenum em, ev im bolor pharasirutyunn ayn e, vor mi zhamanak nra kensagrutyan mej grvac lini. «Nra hayry mi hasarak zinvorakan bzhishk er, vor sakayn shat vagh haskacav nra inch eghacy ev vochinch chxnayec nra krtutyan hamar...» ։— Ceruki dzayny ktrvec։

Arkadin seghmec nra dzerqy։

— Inch eq karcum, — phoqr lrutyunic heto harcrec Vasili Ivanovichy։— Dzer gushakac hrchaky na ho bzhshkakan asparezum che stanalu։

— Iharke bzhshkakan asparezum che, tepet ev na ayd koghmic el arajin gitnakanneric klini։

— Hapa vor asparezum, Arkadi Nikolayich։

— Ayd ayzhm dzhvar e asel, bayc na hrchakavor klini։

— Hrchakavor klini, — krknec cerunin u mtqi covn ynkav։

— Arina Vlasevnan hameceq en anum tey anush anelu, — asac Anfisushkan: ahagin skuteghov hasun mory dzerin ancnelov nranc koghqic։

Vasili Ivanovichy staphvec։

— Mori het sary hum ser el ka։

— Ka։

— Nayir sary lini, ha։ Mi qashveq, Arkadi Nikolayich, mi qich shat vercreq։ Inchu Evgenin chi erevum։

— Aystegh em, — Arkadii senyakic lsvec Bazarovi dzayny։

Vasili Ivanovichy aragutyamb shur ekav։

— Hy… uzum Eir barekamid ayceles, ha, bayc ushacar, amice[53] ev menq arden erkar barak zrucecinq irar het։ Ayzhm petq e gnal tey xmel, mayrikd kanchum E։ I dep, es hetd xoseliq unem։

— Inch ban։

— Aystegh mi gyughaci ka, tarapum e ikterov…

— Aysinqn deghnacavov։

— Ayo, qronikakan ev shat canr ikter։ Es nran getnaleghi em tvel, xndzoracaghik, gazar em utacnum, soda xmacri, bayc ays ameny miayn palliativ mijocner en. harkavor e mi vtchrakan ban anel։ Tepet du bzhshkutyan vra cicaghum es, bayc havatacac em, ir karogh es indz mi lav xorhurd tal։ Bayc ayd heto։ Isk ayzhm gnanq tey xmenq։

Vasili Ivanovichn ashxuzhutyamb ver trav nstarani vrayic ev ergec «Robertic» [54].

Orenq, orenq mez dnenq,
Vor u… vor urax aprenq։

— Zarmanali kensunak mard e, — asac Bazarovy patuhanic heranalov։

Kesor eghav։ Hamatarac, spitakavun amperi qoghi takic ayrum er arevy։ Amen inch lur er, menak aqlornery gyughum dzayn dzayni ein tvel u amen mardu mej, vor nranc lsum er, qnarbutyan u taghtkutyan tarorinak zgacum ein arajacnum, mek el verevy, careri katarin mi tegh lalkan dzaynov hnchum er matagh bazei anlur tchichy։ Arkadin u Bazarovy, getnin mi erku girk xshxshun chor, bayc der kanach duyni u hււtavet xot dzgac, parkac ein xoti mi phoqr dezi stverum։

— Ayn kaghamaxin mits e gcum mankutyuns, — sksec xosel Bazarovy, — da bsnac e mi phosi ezrin, vor mnacel e aghyuse caxatnic, ev es ayn zhamanak havatacac ei, te ayd phosn u kaghamaxin kaxardanq unen, ayntegh es erbeq chei dzandzranum։ Ayn zhamanak chei haskanum, te chdzandzranalus pattcharn ayn er, vor erexa ei։ Isk ayzhms mecacel em ev ayd kaxardanqn arden aylevs uzh chuni։

— Yndamenn inchqan zhamanak es anckacrel aystegh, — harcrec Arkadin։

— Erku tari sharunak, heto menq sksecinq urish tegher gnal։ Tapharakan kyanq einq varum, mec masamb qaghaqnerum einq qarsh galis։

— Isk ays tuny vaghuc e shinac։

— Vaghuc։ Ayd im papi, mors hor shinacn e։

— Inch mard e eghel papd։

— Satanan gite: inch mard e eghel։ Mi inch-or sekund-mayor։ Suvorovi dzerqi tak e eghel ev sharunak Alpern ancnelu patmutyunn er anum։ Erevi hnarum er։

— Es el asum em inchi" yndunaranum Suvorovi patkern e kaxac։ Isk es dzer tan nman ayspisi hin u taquk tnakner sirum em, nranc hotn el mi urish tesak e։

— Kanteghi dzeti u korngani hot e, — horanjelov asac Bazarovy։— Ev tchantch el inchqan sirtd uzi ayd sirun tnaknerum... Fa։

— Mi indz asa, mankutyand zhamanak qez chein tchnshum, — asac Arkadin phoqr-inch lrutyunic heto։

— Tesnum es ho inchpisi cnoghner en։ Xist mardik chen։

— Evgeni, sirum es nranc։

— Sirum em, Arkadi։

— Hapa nranq inchpes en sirum qez։ Bazarovy lrec։

— Gites inch em mitq anum, — asac na verjapes: dzernery glxi hetevy dzgelov։

— Chgitem։ Inch։

— Mitq em anum: baxtavor en cnoghners։ Hayrs vatsun tarekan e u eli ashxatum e, xosum «palliativ» mijocneri masin, mardik e bzhshkum, gyughacineri verabermamb mecahogutyun banecnum, mi xosqov: qef e anum։ Mayrs el vat chi aprum։ Nra ory aynqan zbaghmunqnerov, ax u oxerov e lcvac, vor achq banalu zhamanak chuni, isk es…

— Isk du։

— Isk es mitq em anum-ahavasik, aystegh, parkac em dezi stverum... Ays neghlik teghy, vor es brnel em, bolorovin manr ban e hamematac mnacyal taracutyan het, vor es chkam ev vori hamar im goyutyuny vochinch nshanakutyun chuni, ev zhamanaki ayn masy, vor es piti aprem, shat ev shat chnchin ban e havitenakanutyan araj, ur es chem eghel ev chpiti el linem... Minchder ays atomi, matematikakan ays keti mej aryuny darnum e, ugheghn ashxatum, na el mi ban e uzum։ Inch xentutyun։ Inch anmit ban։

— Bayc qez asem, vor ayn, inch vor asacir, veraberum e naev arhasarak bolor mardkanc։

— Ughigh es asum, — vra berec Bazarovy։— Uzum ei asel, te ahavasik nranq, aysinqn cnoghners, zbaghvac en ev irenc chnchinutyan masin chen mtacum, da nranc anhangstutyun chi pattcharum... isk es… es miayn taghtuk u charutyun em zgum։

— Charutyun, inchu charutyun։

— Inchu։ Inchpes te inchu։ Mite moracar։

— Amen ban el mits e, bayc ev aynpes es aynpes em hamarum, vor du charanalu iravunq chunes։ Du dzhbaxt es, hamadzayn em, bayc…

— E, inchpes tesnum em, Arkadi Nikolayich, du el sern aynpes es haskanum, inchpes ev bolor noraguyn eritasardnery։ Ju, ju, ju kanchum en varekin, bayc henc vor vareky sksum e mot gal irenq toghnum en phaxnum։ Es aydpes chem։ Bayc heriq e ays masin։ Mi bani vor darman ches karogh anel, dra masin xoseln el amot e։— Na shur ekav mi koghqi։— Yhy, tes, ktritch mrjyuny kisamer tchantch e qarsh talis։ Qarsh tur, axper, qarsh tur։ Nra dimadrelun mi nayir, ogut qaghir ayn banic, vor du, vorpes kendani, iravunq unes karekcutyan zgacumy chyndunelu ev voch te mez nman kotratvelu։

— Ayd bany gone du chaseir, Evgeni, du erb es qez kotrel։

Bazarovy gluxy ver bardzracrec։

— Henc miayn dranov el parcenum em։ Qani vor inqs indz chem kotrel, knikarmatn el karogh che indz kotrel։ Amen։ Verjacav։ Aylevs bar angam ches lsi indzanic ayd masin։

Erku barekamn el bavakan zhamanak lur parkac ein։

— Hym, — sksec Bazarovy, — tarorinak eak e mards։ Vor koghqic, ayn el hervic nayum es ays xul kyanqi vra, vor varum en «hayrery», tvum e, te dranic lav ban chka։ Ker, xmi ev gitcac eghir, vor amenakanonavor, amenaxelaci bann es anum։ Bayc che dzandzruyty ktchnshi։ Uzum es mardkanc het linel, tekuz hayhoyel nranc, bayc mardkanc het linel։

— Petq e kyanqn aynpes karucel, vor nra amen mi akntarty nshanavor lini, — mtaxoh asac Arkadin։

— Inch xosq։ nshanavory tepet sut el e linum, dardzyal qaghcr e, sakayn kareli e annshani het el hashtvel... bayc ayd manr, datark vetchery, bansarkutyunnery… phordzanq en dranq։

— Chnchin vetchery, bansarkutyunnery goyutyun chunen mardus hamar, te vor na inqy chuzena dranc vra ushadrutyun dardznel։

— Hym... ayd du ynghhanur teghi hakarak ban asacir։

— Inch e։ Inch es haskanum ayd aselov։

— Aha inch, ay, orinak, asenq, lusavorutyunn ogtakar e, sa yndhanur teghn e. isk asel, te lusavorutyuny vnasakar e, ays el yndhanuri hakarak teghn e, datoghutyun e։ Da yst erevuytin karces te sirun dzev e, bayc iskapes mievnuyn bann e։

— Bayc ur e, vor koghmn e tchshmartutyuny։

— Ur e։ Ibrev ardzaganq kpatasxanem qez, ur e։

— Aysor du melamaghdzik tramadrutyan mej es, Evgeni։

— Irav։ Erevi arevy indz tulacrel e, mek el vor shat mor chpetq e utel։

— Uremn aveli chav e mi qich nnjenq, — nkatec Arkadin։

— Vat chi linil. miayn te eresis chnayes, qnac mijocin amen mardu eres el apush artahaytutyun e stanum։

— Isk qez hamar mievnuyn che, te urishnery inch en mtacum qo masin։

— Chgitem, inch asem qez։ Iskakan mardy dra masin hog chpiti tani, iskakan mardy na e, vori masin mtacelu hark chka, petq e nran miayn hnazandvel kam atel։

— Tarorinak e, es voch voqi chem atum, — asac Arkadin mi phoqr mtacelov։

— Isk es: shaterin։ Du qnqush sirt unes, tuyl, anvtchrakan es։ Qu inch bann e ately... Du qashvum es, qez vra qich vstahutyun unes...

— Isk du, — yndhatec nran Arkadin, — vstah es qez vra։ Du mec karciq unes qo masin։

Bazarovy lrec։

— Erb es patahem mi mardu, vory im araj teghi chi talis, — asac na hat ynd hat, -ayn zhamanak es im masin unecac karciqs kphoxem։ Atel։ Aha, orinak, du aysor asacir, dzer gyughapet Filipi tnaki motic ancnelis, — aynqan lavn e ayd tnaky, spitak e, — ay, asacir du, Rusastany ayn zhamanak katarelutyan khasni, erb verjin geghjukn el ayspisi bnakaran kunena, ev amen meky meznic partavor e dran npastel... isk es ateci ayd verjin geghjukin, Filipin te Sidorin, vori hamar es kashvics durs piti gam ev vory indz shnorhakalutyun el chi asi... ev inchis e petq nra shnorhakalutyuny։ Lav, asenq te na aprec spitak xrtchitum, isk im marmnic kratuk kbusni, lav, heto։

— Heriq e, Evgeni… asacnerd lsoghy uzi-chuzi piti hamadzayni ayn mardkanc het, voronq kshtambum en, te menq skzbunq chunenq։

— Du el qo horeghbor nman es xosum։ Yndhanrapes skzbunqner chkan, mi te minchev ayzhm der ches haskacel ayd. ayl miayn kan zgacoghutyunner։ Amen ban dranic e kaxvac։

— Inchpes։

— Henc aydpes։ Orinak es: es zhxtakan ughghutyan em hetevum zgacoghutyunneris pattcharov։ Indz hatchuyq e pattcharum zhxtely, im ugheghn aydpes e kazmvac, prcav gnac։ Inchu qimian dur e galis indz։ Inchu du sirum es xndzory, nuynpes zgacoghutyan shnorhiv։ Ayd ameny mek ban e։ Mardik erbeq dranic xory chen taphancel։ Ays bany amen mard qez chi asi, henc es el urish angam aylevs chem asi։

— Lav, uremn aznvutyunn el zgacoghutyun e։

— Anshusht։

— Evgeni, — txur dzaynov sksec Arkadin...

— Hy։ Inch e։ Tchashakovd cher, — yndhatec Bazarovy.— Che, eghbayr։ Vor mi angam sksel es amen ban hndzel: mi kangnir, gerandin hascru qo votnerin el... Sakayn menq bavakan philisophayutyun arinq։ «Bnutyuny qni lrutyunn e sphrum», — asum e Pushkiny։

— Na erbeq aydpisi ban chi asel, — asac Arkadin։

— Eh, vor chi asel, anshusht vorpes banasteghc karogh er ev partavor er asel։ I dep, erevi na zinvorakan carayutyan mej e eghel։

— Pushkiny erbeq zinvorakan chi eghel։

— Bayc axr nra grvacqi amen mi eresin kpatahes, — i mart, i mart Rusiayi patvi pashtpanutyan hamar։

— Ays inch cheghac baner es hnarum։ Axr verjapes zrpartutyun e ayd։

— Zrpartutyun։ Inch mi karevor ban e։ Ay te inchpisi xosqerov mtacecir vaxecnel։ Inch zrpartutyun uzum es bardzir mardu vra, bayc ev aynpes na dardzyal qsan angam aveli vatin e arzhani։

— Aveli lav e, qnenq, — srtneghac asac Arkadin։

— Mecaguyn uraxutyamb, — patasxanec Bazarovy։

Bayc voch meki qunn er tanum ev voch myusi։ Inch-or hamarya tshnamakan mi zgacmunq hamakum er erku eritasardneri sirtn el։ Mi hing ropeic heto nranq bac arin achqery ev lrelyayn irar eresi nayecin։

— Nayir, — asac hankarc Arkadin, — chinaruc mi chor terev pok ekav u cac e ynknum, nra sharzhumneri bolorovin nman en titerniki trichqin։ Tarorinak che։ Amenatxurn u meracy nman e amenaurax u kendani bani։

— Voh, barekams, Arkadi Nikolayich, — bacakanchec Bazarovy, — mi ban em xndrum: geghecik mi xosi։

— Xosum em aynpes, inchpes karoghanum em… Ev verjapes, sa inch brnakalutyun e։ Glxums mi mitq cagec, inchu chpiti artahaytem։

— Lav. bayc inchu es el chpetq e im mitqn artahaytem։ Im karciqov, geghecik xosely anparkesht ban e։

— Hapa inchn e parkesht։ Hayhoyely։

— Ehe, inchpes tesnum em, du tchisht vor mtadir es gnal horeghbord hetqerov։ Inchqan piti uraxanar ayd apushy, ete asacd lser։

— Inch anvanecir Pavel Petrovichin։

— Inch vor harkn er, ayn el asaci: apush։

— Ayd arden anhandurzheli e, — bacakanchec Arkadin։

— Hy, azgakcakan zgacumd xosec, — handart asac Bazarovy։— Es nkatel em: ayd bany shat hamar kerpov mnum e mardkanc mej. mard amen banic patrast e hrazharvel, amen tesak naxapasharmunqneric heranal, bayc xostovanel, vor, orinak, ir eghbayry, vory urishneri tashkinaknern e goghanum, gogh e, ayd nra uzheric ver e։ Ev hiravi, im eghbayry imn e: ev hantchar che... kabeli ban e ayd։

— Parz ardaramtutyan zgacumn er ev voch te azgakanutyan zgacumy, vor boghoqec qo dem, — grgrvac patasxanec Arkadin։— Bayc vorovhetev du ayd zgacumy ches haskanum, aydpisi zgacoghutyun chunes, usti ev ches el karogh dra masin datel։

— Urish xosqov: Arkadi Kirsanovy im haskacoghutyunic xist bardzr e. xonarhvum em u lrum։

— I ser astuco, heriq e, Evgeni. menq verj i verjo kkrvenq։

— Ah, Arkadi, shnorh ara. ek mi angam lav krvenq, irar jardenq vochnchacnelu chaph։

— Ayspisov menq, vov gite, verjacnenq nranov…

— Vor cecvenq, — vra berec Bazarovy։— Inch ka vor։ Aystegh, xoti vra mi ayspisi geghankar paymanneri mej, ashxarhqic u mardkayin achqic heru, vnas chuni։ Bayc du im haxic ches ga։ Es iskuyn qo kokordic kbrnem...

Bazarovy chrec ir erkar u kosht matnery... Arkadin shur ekav u ases te katakov, patrastvec dimadrelu... bayc ir barekami demqi artahaytutyunn aynpes charagushak tvac, mi aynpisi sparnaliq tesav nra shrtunqneri cur caghri, nra borboqvac achqeri mej, vor akama vaxecav...

— Aha te ur eq qashvel, — ayd mijocin lsvec Vasili Ivanovichi dzayny, ev ceruni zinvorakan bzhishkr, tnagorc ktave pijaky hagin, nuynpes tnagorc hardya glxarky glxin, ccvec eritasardneri araj։— Es dzez phntreci, phntreci... Bayc shat lav tegh eq yntrel ev geghecik zbaghmunqi el andznatur eghel։ «Getnin» parkac «erkinq» nayel... Giteq, mi arandzin imast ka dra mej։

— Es erknqin nayum em miayn ayn zhamanak, erb uzum em phrshtal, — phntphntac Bazarovy ev, Arkadii koghmy darnalov, cac dzaynov avelacrec։— Aphsos vor xangarec։ — De lav, heriq e, — shshnjac Arkadin ev cacuk ir barekami dzerqy seghmec։ Sakayn voch mi barekamutyun chi karogh ayspisi yndharumneri erkar dimanal։

— Nayum em dzez, im eritasard xosakicners, — asum er Vasili Ivanovichy gluxn ororelov ev henvac ir patrastac dzernaphaytin, vor tcharpkoren volorvac mi ban er ev vori koty turqi glxi er nman, — nayum em u chem karogh chzvartchanal։ Vorqan uzh, vorqan amenacaghik eritasardutyun, yndunakutyunner, taghand ka dzer mej։ Karces… Kastorn u Polluqsy lineq[55]։

— Aha dicabanutyan ancav, — asac Bazarovy։— Iskuyn erevum e, vor zhamanakin lav latinaget es eghel։ Karcem sharadrutyan hamar arcate medal el es stacel, che։

— Dioskurner, Dioskurner, — krknec Vasili Ivanovichy։

— De lav, heriq e, hayr, shat mi qnqshana։

— Qani tari e chenq tesnvel, mi angam kareli e, — mrtmrtac cerunin։— Asenq es dzez, paronner, hatchoyaxosutyunner anelu hamar ho chem ekel, ayl nax haytnelu, vor shutov tchashelu enq, isk erkrord, uzum ei qez naxagitak anel, Evgeni... Du xeloq mard es, tchanachum es mardkanc, kananc el es tchanachum, usti ev kneres… Mayrikd qo galstyan aritov uzecel er maghtanq katarel tal։ Chkarces te es ekel em qez kanchelu, vor ayd maghtanqin nerka lines, maghtanqn arden eghav verjacav, bayc ter Aleqseyy...

— Tertery։

— Ayo, qahanan, mnac hetners tchashelu... Chei karcum, te bann aydpes klini, minchev angam xorhurd ei talis chkanchel... bayc chgitem: inchpes eghav... mitqs chhaskacav... De, Arina Vlasevnan el... Manavand qahanan shat lav u haskacogh mard e։

— Tchashin ho im bazhiny chi utelu, — harcrec Bazarovy։

Vasili Ivanovichy cicaghec։

— Inch es asum։

— El indz urish ban harkavor che։ Es amen mardu het el patrast em seghan nstelu։ Vasili Ivanovichn ir glxarkn ughghec։

— Es arajuc hamozvac ei, — asac na, — vor du ver es amen naxapasharmunqic։ Es ho cer mard em, vatsunerku tari e aprum em ashxarhis eresin, minchev angam es el azat em naxapasharmunqic (Vasili Ivanovichy cher hamardzakvum xostovanel, vor inqn er maghtanq uzoghy… na yur knojic pakas kronaser cher) ։ Isk ter Aleqseyy sastik uzum er canotanal hetd։ Ay ktesnes, du nran khavanes։ Na tghtaxaghi el che chi asi ev nuynisk... bayc ays mer mejy mna... chibux el e qashum։

— Aveli lav. tchashic heto knstenq eralash xaghalu, ev es nran ktanem։

— Ha-ha -ha, tesnenq։ Nayir, vor atamd charni։

— Chgitem, guce hin pheshakd eli banecnes, — arandzin sheshtov asac Bazarovy։

Vasili Ivanovichi bronzaguyn demqy qich karmrec։

— Ches amachum, Evgeni... Ancacn ancav, gnac։ Es henc ayzhm patrast em aha nranc araj xostovanvel, vor eritasardutyans zhamanak ayd axtn unei. ev inch patizh kreci dra hamar։ Bayc ays inchqan taq e։ Togheq dzer koghqin es el nstem։ Ho chem xangari։

— Amenevin, — patasxanec Arkadin։

Vasili Ivanovichy tnqalov nstec xoti vra։

— Dzer ays mahitchy, paronneris asem, indz hishecnum e, — sksec na, — varac zinvorakan, vranabnak kyanqs, kapelu hamar nshanakvac teghery, nuynpes ayspes dezeri mot, ev der dran el pharq astuco։— Na haracheq։— Shat e shat neghutyunner em tesel kyanqums։ Aha henc, orinak, ete tuyl ktaq, es dzez mi hetaqrqrakan depq patmem Bessarabiayum patahac zhantaxti masin։

— Vori hamar du Vladimiri shqanshan stacar, — vra berec Bazarovy...— Gitenq, gitenq…— I dep. Inchi ches shqanshand kaxum։

— Che vor asaci naxapasharmunqner chunem, — qrtmnjac Vasili Ivanovichy (na der naxoryakin er patvirel, vorpeszi sertuki vrayic karmir zhapaveni ktory poken), ev sksec zhantaxti depqy patmel։— Mi sran nayir, qnel e, — shshnchac na hankarc Arkadiin, vor baresrtutyamb achqov arav։— Evgeni, ver kac, — avelacrec na bardzr dzaynov։— Tchashelu gnanq…

Ter Aleqseyy, vor mi bardzrahasak u liqy tghamard er, xit u xnamqov sanrac mazerov, bac manishakaguyn metaqsya verarkvi vrayic aseghnagorc goti kapac, shat tcharpik u sur mard durs ekav։ Na, ases te haskanalov, vor Bazarovn u Arkadin ir orhnutyany karot chen, araj inqy shtapec nranc dzerqy seghmelu, ev arhasarak iren shat azat er pahum։ Voch ir hargy vayr gcec ev voch el urishneri patvin dipav, harmar teghin inqn el cicaghec seminariayum avandvac latinereni vra, ev ir arajnordi pativn el pashtpanec. erku gavat oghi xmec, isk errordic hrazharvec։ Arkadii arajarkac sigary vercrec, bayc chcxec: aselov, te tun ktani։ Mi qich anhatcheli er nra mi sovorutyuny, vor na sharunak dzerqy kamac-kamac u zgushutyamb bardzracnum er verev u ashxatum er eresin nstac tchantchery brnel ev erbemn tchzmum er tchantchy։ Na gohutyan chaphavor artahaytutyamb nstec kanach seghani araj ev verjacrec nranov, vor Bazarovic 2 r. 50 k. assignacia tarav։ Arina Vlasevnayi tany arcat dramov hashvelu masin gaghaphar angam chunein… na arajva pes nstel er vordu koghqin (na tught cher xaghum), arajva pes na bruncqy dem er arel tshin, ev miayn ver er kenum teghic, vorpeszi hramayi nor uteliq berelu։ Na vaxenum er vordun gurgurel, ev Bazarovn ir varmunqov nran sirt er talis, aynpes cher anum, vor na phaghaqsher vordun, manavand vor Vasili Ivanovichn el nran xorhurd er talis, vor vordun shat «chanhangstacni» ։ «Eritasardnern aydpisi baner chen sirum-pndum er na (el avelord e asel, te inch tchash kliner ayd ory։ Timofeichn inqn andzamb dzi nstac lusabacin slacel er cherkasyan tavari mis berelu, gyughapetn el myus koghmn er gnacel arqayadzuk, perkes u xecgetin berelu, menak sunki hamar knaniq 42 kopeki sev phogh stacan) ։ Bayc Arina Vlasevnayi achqery, vor antart kerpov Bazarovin ein harac, menak andznvirutyun u qnqshanq chein artahaytum, nranc mej erevum er naev taxic xarn hetaqrqrutyan u erkyughi het, mi tesak hez kshtambanq։

Asenq Bazarovy amenevin tramadrutyun el chuner voroshelu, te inch ein artahaytum ir mor achqery, na haziv er mory ban asum, ayn el kartch harcmunq er linum։ Mi angam na «baxty berelu» hamar xndrec mor dzerqy, mayry ir phaphuk dzerqy kamacuk drec nra kosht u chayn aphi vra։

— Hy, — harcrec na phoqr-inch spaseluc heto, — chognec։

— Napoleoni kanonn e, ter hayr, Napoleoni kanony vra berec Vasili Ivanovichy։— Gna, monoyic (tuz) gna։

— Aveli vat eghav, — antarber caghrov patasxanec Bazarovy։

— Nranq shat en hamardzak xaghum, — ases vshtakcelov asac hayr Aleqseyy u ir geghecik moruqy shphec։

— Henc ayd bann el nran surb Heghinei kghzin hascrec, — asac ter Aleqseyy ev monon ktrec kozirov։

— Enyushik, hagharji jur ches uzum, — na Vlasevnan։

Bazarovy miayn usery totvec։

— Che, — asum er na myus ory Arkadiin, — vazn aysteghic kgnam։ Dzandzrali e, uzum em ashxatel, isk aystegh hnaravor che։ Dardzyal dzer gyughy gnanq, bolor gorciqners ayntegh em toghel։ Dzez mot gone kareli e arandzin qashvel u durd el vrayicd gocel։ Apa te voch aystegh hayrs ham sharunak krknum e: «im arandznasenyaky qo tramadrutyan tak e, qez voch voq chi xangari», ham el indzanic mi qayl chi heranum։ Bayc ev xightchs el chi talis, vor nranic phaxchem u vrayics dury gocem։ Mayrs el aydpes։ Lsum em, te inchpes pati myus koghmum harachum, ax e qashum, isk gnum em moty: aselu el ban chem gtnum։

— Mayrd shat kvshtana, — asac Arkadin, — hayrd el nuynpes։

— Es heto eli kveradarnam։

— Erb։

— Henc vor Peterburg gnalu linem։

— Manavand aveli e meghqs galis mayrd։

— Inch patahec, chlini hataptughnerov shahec qez։

Arkadin achqery cac gcec։

— Evgeni, du der mord ches tchanachum։ Na voch miayn shat patvakan kin e, hapa ev xelaci kin e, havata։ Aysor aravotyan na kes zham hets xosum er, ev inchpes xeloq u gorcnakan kerpov։

— Erevi sharunak im masin er xosum։

— Xosqy menak qo masin cher։

— Kareli e, du koghmnaki mard es, aveli lav karogh es tesnel։ Te vor mi kin karoghanum e kes zham xosakcutyun unenal — ayd arden lav nshan e։ Sakayn es aynuamenayniv kheranam։

— Qez hamar canr klini nranc ayd bany haytnely։ Nranq henc mi beran ayn en xosum, te inch enq anelu: erku shabatic heto։

— Hesht chi lini։ Hakaraki pes el aysor hors grgrel em, ays orers na ir harkatu gyughacun cecel e tvel, ev shat el lav e arel։ Ayo, ayo, aydpes sarsaphov mi nayir vras, shat lav e arel, vorovhetev na sastik gogh e u harbecogh, bayc hayrs amenevin cher karcel, te es ayd bany kimanam։ Na shat amachec, isk hima el aha nran piti vshtacnem, , . Phuyt che։ Minchev harsaniqy klavana։

Bazarovy asac «phuyt che», bayc amboghj orn anc kacav ev heto miayn sirt arav ir mtadrutyuny Vasili Ivanovichin haytnel։ Verjapes arandznasenyakum, arden gisher bari aselis, na arhestakan kerpov horanjelov asac.

— Ha… qich er mnum moranayi qez asel... Asa, vor vaghy mer dziery tanen Fedoti mot: tchanaparhin dziery phoxelu hamar։

Vasili Ւvanovichy zarmacav։

— Mite paron Kirsanovy gnum e։

— Ayo, es el em gnum nra het։

Vasili Ւvanovichy kangnac teghum shur ekav։

— Gnum es։

— Ayo… Harkavor e։ Xndrem dzieri hamar kargadrutyun anes…

— Lav...— totovec cerunin, — tchamphin phoxelu dzi… lav… bayc… bayc։ Axr inch durs ekav։

— Harkavor e kartch zhamanakov nranc mot gnal։ Es heto noric kgam։

— Ha։ Kartch zhamanak... Lav։— Vasili Ւvanovichy tashkinaky hanec ev, qity srbelis, hamarya minchev getin kracav։— Inch arac… amen ban kanem։ Isk es karcum ei, te du aystegh… aveli kmnas։ Ereq or... Ayo, ayo, ereq taruc heto mi qich qich e, qich e, Evgeni։

— ChE vor asum em, te shutov kveradarnam։ Gnals anhrazhesht e։

— Anhrazhesht e… Inch arac։ Amenic araj petq e partakanutyuny katarel... Uremn dziery ghrkem։ Lav։ Es el, mayrd el, iharke, ayd bany cheinq spasum։ Ahavasik sa harevanuhuc caghikner e xndrel, vorpeszi qo senyaky zardari։ (Vasili Ivanovichn aylevs chhishec ayn, te inchpes inqn amen or, aravotyan cegin, mutchaknery bobik hagac, xorhurd er anum Timofeichi het ev, doghdojun dzerqov patrac tghtadramnery hanelov meky myusi hetevic, patvirum er nran zanazan baner gnel, manavand aveli ushq dardznelov uteleghenneri u karmir ginu vra, vory, inchqan kareli er nkatel, eritasardnerin shat er dur ekel) ։ Glxavor bany azatutyunn e… petq che tchnshel, petq che…

Na hankarc lrec ev qaylern ughghec depi dury։

— Menq shutov ktesnvenq, hayrik, ughigh em asum։

Bayc Vasili Ivanovichy, aranc et darnalu, miayn dzerqov arav u durs ekav։ Nnjaran mtnelov tesav, vor kinn arden ankoghnumn er ev vorpeszi nran chzartecni, sksec shshnjalov aghotq anel։ Sakayn kiny zartnec։

— Du es, Vasili Ivanich, — harcrec na։

— Es em, hogis։

— Enyushiki moticn es galis։ Gites, vaxenum em, — vor gahavoraki vra nra teghy hangist che։ Anfisushkayin asaci, vor nran ta qo tchanaparhi nerqnakn u nor, bardzery, mer bmbule nerqnaky ktayi — bayc na, vorqan hishum em, phaphuk bani vra parkel chi sirum։

— Vnas chuni, hogis, anhog eghir։ Na hangist e։ Ter, qavya zis meghavors, — haziv lseli dzaynov sharunakeq na ir aghotqy։ Vasili Ivanovichy xghtchac ir paravin ev, chuzec nran gishern asel, te inch visht er krelu na։

Myus ory Bazarovn u Arkadin tchanaparh ynkan։ Arden aravotic tan mej amenqn el txrel ein. amannery Anfisushkayi dzerqic vayr ein ynknum, minchev angan Fedkan el tarakusanqi mej er ynkel, ev verj i verjo gnac u koshiknery votqic hanec։ Vasili Ivanovichy sovorakanic durs vayr u veri mej er, yst erevuytin na inqn iren zspum er, sirt talis, xosum er bardzr dzaynov ev votnerov aghmkot dzayn hanum, bayc nra demqy erkarel er, ev xusaphum er vordun nayeluc։ Arina Vlasenan kamacuk lac er linum, na bolorovin kshshklver, inqn iren cher karoghana zspel, te vor amusiny aravot vagh erku zham sharunak nran hordorac, hamozac chliner։ Isk erb Bazarovy shat angam xostanaluc heto, te amenaushy mi amsic dardzyal kveradarna, durs prcav iren pind seghmac grkic u tarantas nstec, erb dziery sharzhvecin, ev zangaky sksec zngzngal, ev anivnery ptuyt ekan, ev el karqi hetevic nayelu ban cher mnacel, phoshin el nstel er, ev Timofeichy bolorovin kzacac, ereralov et dardzav depi ir xciky, erb erku cerer mnacin menak irenc, ases nuynpes hankarc kzacac u zaramac tany: Vasili Ivanovichy, vor der mi qani akntart araj ariabar patshgambum kangnac tashkinakn er sharzhum, ynkav atori vra u gluxy kaxec krcqin։ «Toghec mez, toghec, — totovum er na, — toghec, mez het mnaluc taghtkacav։ Menak, bui nman menak mnaci», — krknec na mi qani angam, ev amen angam dzerqy araj er sharzhum, cucamaty myus matneric heracrac։ Ayn zhamanak Arina Vlasevnan mot ekav nran, ir alevor gluxy xonarhec nra alevor glxin ev asac.

— Inch arac, Vasya։ Vordin ktrac patar e։ Na vor ka: mi baze e, uzec: trav ekav, uzec: trav gnac, isk menq cari phchakin busac sunki nman koghq-koghqi nstac, teghnerics chenq sharzhvum։ Menak es em qez hamar mshtakan mnalu anphophox, inchpes naev du: indz hamar։

Vasili Ivanovichy eresic heracrec dzerqery ev grkec knojy, ir ynkeruhun, aynpes amur u jerm, vor eritasard zhamanakn el cher grkel, kiny mxitarec nran txrutyan pahin։

XXII

Minchev Fedotin hasnely mer barekamnery lur ein ev erbemn-erbemn miayn annshan xosqer ein asum mimyanc։ Bazarovy, inqn irenic aynqan el goh cher։ Arkadin dzhoh er nranic։ Manavand, vor na ir srtum zgum er ayn anarit taxicy, vor haytni e mimiayn xist eritasard mardkanc։ Karapany phoxec dziery ev, ir teghy nstelov, harcrec: aj te dzax։

Arkadin cncvec։ Aj koghmi tchanaparhy qaghaq er gnum, dzaxy Odincovayi gyughy։ Na Bazarovin nayec։

— Evgeni, — harcrec na, — dzax։

Bazarovy eresy shur tvec։

— Inch himarutyun, — phntphntac na։

— Gitem himarutyun eghacy, — patasxanec Arkadin…— Inch ka vor։ Mite arajin angamn e։

Bazarovy glxarky cac qashec tchakatin։

— Inch uzum es ara, — asac na verjapes։

— Qshir depi dzax, — kanchec Arkadin։

Tarantasy depi Nikolskoye ughghvec։ Bayc barekamnery, vtchrelov himarutyun anel, arajvanic el aveli lur mnacin, ev nuynisk zayracac ein tvum։

Arden Odincovayi tan patshgambum senekapani cuyc tvac yndunelutyunic karogh ein barekamnery haskanal, vor hankarc mtqnern ynkac bany katarelov anxohemutyun ein gorcel։ Aknhayt er, vor nranc chein spasum։ Nranq bavakan erkar zhamanak ev bavakan himar kerparanqov nstac ein yndunaranum։ Odincovan verjapes durs ekav։ Na ir sovorakan barehambuyr bnavorutyamb barevec nranc, bayc zarmacav, vor aydpes shutov ein veradardzel ev, vorqan kareli er datel nra sharzhumneri u zruyci dandaghutyunic, shat el urax cher nranc veradardzi hamar։ Nranq shtapecin haytnelu, vor miayn tchanaparhi vra handipel en aystegh ev te mi chors zhamic tchanaparh kynknen depi qaghaq։ Odincovan mimiayn mi tetev bacakanchutyun ardzakec։ Arkadii mijocov barev ugharkec nra hory, ev mard ugharkec ir moraqrojy kanchelu։ Ishxanuhin ekav bolorovin qnatatax, ev ayd hangamanqn aveli evs zhant artahaytutyun tvec nra kntchrot, paravakan demqin։ Katyan tkar er ev senyakic durs chekav։ Arkadin hankarc zgac, vor inchqan Anna Sergeevnayin er uzum tesnel, gone nuynqan el uzum er tesnel naev Katyayin։ Chors zhamn anckacav desic denic annshan xosakcutyunnerov, Anna Sergeevnan aranc zhpti er te xosum, te lsum։ Miayn henc mnas barovi mijocin ases te naxkin barekamutyuny erevan ekav nra hogu mej։

— Ayzhm melamaghdzotutyun e ekel vras, — asac na, — bayc dra vra ushadrutyun mi dardzreq ev mi qich zhamanakic dardzyal ekeq, es ays erkusid el em asum։

Bazarovn el, Arkadin el patasxani tegh lur glux tvin, karq nstecin ev, aylevs aranc mi tegh dadar arnelu, tun, Maryino veradardzan, ur ev myus ory erekoyan hajoghutyamb hasan։ Amboghj tchanaparhin voch sa ev voch el na Odincovayi anunn angam chtvin, manavand Bazarovy, vor hamarya berann el bac charav, ev mi tesak zayragnac larmamb sharunak mi koghm, tchanaparhic heru er nayum։

Maryinoyum nranc galu vra amenqn el sastik uraxacan։ Vordu erkaratev bacakayutyuny sksel er Nikolay Petrovichin anhangstacnel, na bacakanchec, votqery sharzhec, nstac teghy ver trav gahavoraki vra, erb vor Fenichkan, cicaghn achqerin, ners vazec ev haytnec, vor «eritasard tghanern» ekan, nuyn inqy Pavel Petrovichn el mi tesak hatcheli huzum zgac ev neroghamtabar el zhptac veradardzac shrjmolikneri dzernery uzhgin totvelov։ Sksecin xosel, harc u phordz anel, — aveli Arkadin er xosum, manavand yntriqin, vor kes gisheric shat ush tevec։ Nikolay Petrovichy patvirec mi qani shish porter berel, vor nor ein Moskvayic stacel, ev aynqan xmec, vor aytery mug guyn stacan, ev inqy sharunak cicaghum er voch ayn e erexayakan, voch ayn e nyardayin cicaghov։ Yndhanur vogevorutyuny caranerin el varakec։ Dunyashan xelagari pes et u araj er vazvzum u sharunak drnery chrxkacnum, isk Pyotry nuynisk gisherva zhamy erkusn anc der phordzum er kitari vra vals-kazak nvazel։ Larery aghektur u hatcheli hnchum ein ansharzh odi mej, bayc krtvac senekapani nvagacic, baci skzbnavorutyunic, vochinch cher durs galis. bnutyuny nran erazhshtakan yndunakutyunic, inchpes naev amen mi yndunakutyunic, zrkel er։

Minchder Maryinoyum kyanqn aynqan el geghecik cher dasavorvum, ev xeghtch Nikolay Petrovichi gorcery bavakanin shat ein։ Fermayi hogsern or ori avelanum ein — anmxitar, animast hogser։ Vardzu banvorneri het gorc unenaly antaneli er darnum։ Vomanq pahanshum ein, vor irenc hashivnery phaken kam rotchiknern avelacnen, vomanq el stanum ein kanxavtchary u toghnum gnum։ Dziery hivandanum ein, dzieri sarqy ases kraki mej varvum er, ashxatanqy anhogabar ein katarum, Moskvayic berel tvac kalselu gorciqy yur canrutyan pattcharov mnacel er anpetq, myus meqenan henc arajin angamic phchacrel ein։ Gomanoci kesy ayrvel er ayn pattcharov, vor yndocinneric mi kuyr parav xandzakotn arac qami zhamanak gnacel er, vor ir kovy muxi brni, charic azati… Tepet ev, nuyn paravi aselov, bolor phordzanqn arajacel er ayn banic, vor aghayi xelqin phchel er cheghac-chtesnvac panirner u katnayin tntesutyun steghcel։ Karavarichy hankarc culacav ev minchev angam sksec hastanal, inchpes vor sovorabar hastanum e amen mi rus mard, vor «bol hac» e gtnum։ Henc vor na hervic nkatum er Nikolay Petrovichin, vorpeszi cuyc ta ir hogacutyuny, tasheghi ktor er ardzakum motovn ancnogh xotchkori hetevic kam sparnaliq er talis kisamerk erexayin, sakayn zhamanaki mec masy na qnov er anckacnum։ Gyughacinery zhamanakin bahran chein berum, antaric goghutyun ein anum, hamarya amen gisher pahapannern «agaraki» arotategherum brnum kam zorov xlum ein gyughacoc dziery։ Nikolay Petrovichy skzbum phoghov tuganq er nshanakel art kam xotategh aracacnelu hamar, bayc sovorabar bany verjanum er nranov, vor mi kam erku or brnac dziery aghayi kerov: pahpaneluc heto, irenc tererin ein veradardznum։ I lrumn ays ameni, gyughacinern sksecin irar het vitchel eghbayrnery pahanjum ein, vor bazhanven, nranc kanayq mi tan mej chein yola gnum, hankarc kriv ceckrtoc er sksvum, ev amenqy xosqy mek araci pes voti ein elnum, amenqn el vazum, havaqvum ein nra grasenyaki patshgambi araj, zorov ners ein mtnum, shat angam qit u mrut jardac, harbac, ev orenq, datastan pahanjum, bardzranum er aghmuk-aghaghak, mej u mej lsvum ein kananc lacakumac tchich u tghamardkanc hayhoyanq։ Petq er tshnami koghmeri daty tesnel, minchev dzayny xzelu astitchan goral, arajuc arden hamozvac, vor eli kanonavor vtchir kayacnel hnaravor chpiti lini։ Hndzi zhamanak mard chkar, mi harevany, vor mi baretes mard er, paymanavorvel er amen mi desyatiny erku rublov hndzelu hamar hndzvorner ugharkel, u amenaanxightch kerpov xabec, ir geghjkuhinern el chlsvac gner ein uzum, minchder coreny haskeri mijic taphvum er, mievnuyn zhamanak hndzelu bann el glux chekav, mievnuyn zhamanak Vorbaxnam xorhurdy sparnum e ev pahanjum, vor tokosnern anmijapes aranc hetadzgelol vtcharvi…

— El uzh chunem, — shat angam husahatvac bacakanchum er Nikolay Petrovichy, — chi sazi, vor inqs hetnery ceckvem, stanovoyi hetevic ugharkely skzbunqneris dem e, isk aranc patzhi sparnaliqi vochinch chi kareli anel։

— Du calme, du calme[56], — nkatum er dran Pavel Petrovichy, isk inqy mrmrum er, demqy mraylum u beghery dzgdzgum։

Bazarovn iren ays «anaxorzhutyunneric» heru er pahum, mek el nran, vorpes hyuri, cher el sazi, vor urishneri gorcerin xarnvi։ Maryino galu myus orn evet na sksec zbaghvel ir gorterov, ir infuzorianerov, qimiakan baghadrutyunnerov, ev bolor zhamanak zbaghvac er Drancov։ Arkadin, yndhakaraky, ir partakanutyuny hamarec, ete hory chogner el, gone cuyc tal, te patrast e ognelu։ na hamberutyamb akanj er dnum nra asacnerin ev mi angam el mi inch-or xorhurd tvec: che te nra hamar, vor heteven ir xorhrdin, ayl vorpeszi ir masnakcutyuny haytni։ Tntesakan zbaghmunqnery nran zzvanq chein pattcharum, na nuynisk bavakanutyamb erazum er gyughatntesakan gorcuneutyan masin, bayc ayd mijocnerin nra glxum urish mtqer ein vxtum։ Arkadin inqn el zarmanum er, vor sharunak Nikolskoyei masin er mtacum, araj ete nran asogh liner, te na Bazarovi het mievnuyn harki tak aprelov karogh e taghtkanal, ayn el inchpisi harki cnoghakan, — na miayn usery ver kqasher, minchder na hiravi taghtkutyun er zgum, ev achqy dursn er։ Na mtacum er, minchev hognelu astitchan zbosnel, bayc ayd el chognec։ Mi angam hor het xoselis imacav, vor hor mot ka Odincovayi mor grac mi qani bavakan hetaqrqrakan namaknery, vor na grel er Arkadii hangucyal mory, ev minchev aygh namaknery chstacav, hor odziqy bac chtoghec, isk Nikolay Petrovichn ayd namaknery gtnelu hamar stipvac er mi qsan arkgh u snduk qrqrel, takn u vra anel։ Ays kisamash tghterin tiranaluc heto Arkadin karces hangstacav, ases te na ir araj tesav ayn npataky, vorin petq e dimer։ «Es ayd erkusid el em asum, — sharunak shshnjum er na, — inqn avelacrec» ։ «Kgnam, kgnam, inch uzum e lini» ։ Bayc na mtaberec verjin aycelutyuny, sarn yndunelutyuny ev ir naxkin anhamardzakutyuny, ev vran erkchotutyun ekav։ Eritasardutyan «ice te» -n, baxty phordzelu ev menak, aranc voreve meki hovanavorutyan ir uzhery phordzelu gaghtni cankutyuny verjapes haghtanakecin։

Maryino galuc tasn or ech cher ancel, vor dardzyal, kiraknorya dprocneri kazmutyunn usumnasirelu patrvakov, na depi qaghaq er arshavum, isk aynteghic el Nikolskoye։ Na sharunak qshel er talis karapanin ev slanum depi Nikolskoye aynpes, inchpes depi paterazm e arshavum eritasard span. ev vaxenum er na, ev urax er. anhamberutyuny nran xeghdum er։ «Glxavorn ayn e, vor chpetq e mtacel», — krknum er na inqn iren։ Ktritch karapani er handipel, na kang er arnum amen mi oghetan araj u asum: «koncenq» kam «chkoncenq» bayc vor koncec, el dzi xnayel chkar։ Aha verjapes erevac canot tan bardzr ktury... «Ays inch e im aracy», — hankarc ancav nra mtqov։ «Eh, mek e, ho et chem darnalu» ։ Eradzi karqy slanum er, karapany huy er talis dzierin u sulum։ Aha kamurjn el dghrdac dzieri votneri u anivneri tak, motecav xuzac eghevnineri carughun... Mug kanachi mijic phaylec kanaci vardaguyn zgesty, hovanoci tetev coperi takic erevac norati demqy... na tchanachec Katyayin, ev sa el nran tchanachec։ Arkadin hramayec karapanin: kangnecnel taqacac dzierin, cac trav karqic ev motecav Katyayin։ «Ays duq eq eghel, — asac Katyan ev hetzhete bolorovin karmratakec, — ekeq qrojs mot gnanq, na aystegh, partezumn e, na urax klini dzez tesnel» ։

Katyan Arkadiin arajnordec partez։ Arkadin ays handipumy xist baxtavor nshan hamarec, na Katyayin vor tesav, sastik uraxacav, karces motik harazatin tesac liner։ Amen ban hajogh el durs ekav, voch senekapan, voch el galu masin zekucum։ Tchanaparhi ptuyti mot na tesav Anna Sergeevnayin, vor mejqy depi iren dardzrac kangnac er։ Votqi dzayn lselov: Odincovan et nayec։

Arkadin noric arden shphotvelu vra er, bayc Odincovayi arajin xosqery nran iskuyn hangstacrin։ «Barev dzez, phaxstakan», — asac na ir miapaghagh, phaghaqush dzaynov, ev zhptalov u achqy arevi luysic u qamuc kkocelov, gnac nran yndaraj։

— Ays vortegh gtar nran, Katya։

— Es dzez hamar, Anna Sergeevna, mi aynpisi ban em berel, — sksec Arkadin, — vor erbeq cheiq spasi...

— Duq dzez beriq, ayd amenic lavn e։

XXIII

Bazarovy hegnakan cavakcutyamb tchanaparh dnelov Arkadiin u nran haskacnelov, vor na shat lav gite nra ughevorutyan iskakan npataky, verjnakanapes arandznacav ev tendayin ashxatanqi andznatur eghav։ Aylevs Pavel Petrovichi het vetchi cher brnvum, maavand vor sra nerkayutyamb na chaphazanc aristokratik dirq er brnum ev ir karciqnern aveli bacakanchutyunnerov er artahaytum, qan te barerov։ Miayn mi angam Pavel Petrovichy sksec nihilisti het vetchi brnvel Ostzei nahangi aznvakanneri iravunqneri artiv, vor ayd zhamanak mi tesak moda er ghardzeil, bayc hankarc iskuyn el kang arav u sarn qaghaqavarutyamb asac.

— Asenq, menq chenq karogh mimyanc haskanal, es gone, pativ chunem dzez haskanalu։

— Inch asel kuzi, — bacakanchec Bazarovy։— Mards karogh e amen ban haskanal, te inchpes e doghdoghum etery, te inch e katarvum arevi vra, bayc te inchpes karogh e mi urish mard aynpes chxnchel, inchpes inqn e xnchum, na ayd bany haskanal li karogh։

— Inch e ayd, sramtutyun e, — harcakan eghanakov asac Pavel Petrovichy ev mi koghm qashvec։

Sakayn erbemn na xndrum er Bazarovin: tuyl tal ir phordzerin nerka linelu ev minchev mi angam ir anushahot u gerazanc degherov lvacac demqy motecrec manraditakin, vorpeszi tesni, te inchpes taphancik infuzorian kul e talis phoshu nman mi kanach ban ev mec xnamqov camlmorum ir mi tesak aragasharzh bruncqnerov, vor gtnvum ein nra kokordi mej։ Eghboricn aveli Bazarovin aycelum er Nikolay Petrovichy, na henc amen or el kgar, inchpes inqn er asum, «sovorelu», ete tntesakan hogsery nran chzbaghecnein։ Na eritasard bnagetin neghutyun cher talis, senyaki mi ankyuny qashvac, nstum er ev ushadrutyamb ditum, erbemn-erbemn miayn mi voreve zguysh harc talis։ Tchasherin ev yntriqneri zhamanak na ashxatum er xosq dzgel bnagitutyan, qimiayi kam erkrabanutyan masin, vorovhetev myus bolor xndirnery, nuynisk tntesakan xndirnery el chenq asum qaghaqakannery, chein karogh chasenq yndharumneri, gone dzhgohutyan arit darnal։ Nikolay Petrovichy haskanum er, vor ir eghbor: depi Bazarovy tacac atelutyunn amenevin cher nvazel։ I miji ayloc mi chnchin depq apacucec ayd banr։ Xoleran sksel er shrjakayqum el tegh-tegh erevan gal, ev nuynisk Maryinoyic el erku hogi korzec։ Gishery Pavel Petrovichy bavakan sur caver unecav։ Na minchev luys tanjvec, bayc Bazarovi ognutyany chdimec, ev myus ory, erb patahecin irar, Bazarovi harcin, te «inchu iren chkanchecin», derevs bolorovin gunat, bayc arden xnamqov sanrvac u saphrvac, patasxanec, «Karcum em henc inqnerd, vorqan mits e, asum eiq, te bzhshkutyan cheq havatum» ։ Ayspes aha ancnum ein orery։ Bazarovy larvac ev mrayl demqov ashxatum er… Bayc Nikolay Petrovichi tany kar meky, vori het Bazarovy, chasenq sirty tetevacnum er, bayc sirov zruyc er anum... Ayd eaky Fenichkan er։

Na Fenichkayin handipum er mec masamb aravotyan vagh, partezum kam bakum, Bazarovy Fenichkayi senyaky cher gnum, isk Fenichkan el miayn mek angam er motecel nra drany, vorpeszi harcni, te ardyoq Mityayin loghacni te voch։ Fenichkan voch miayn havatum er nran, voch miayn nranic cher vaxenum, aylev nra mot na iren aveli azat u hamardzak er pahum, qan te nuynisk Nikolay Petrovichi mot։ Dzhvar e asel, te inchic er ayd, guce da nranic er, vor Fenichkan angitakcabar zgum er, te Bazarovi mej chka ayn ameny, inch vor hatuk e aznvakanin, ayn ameny, inch bardzr e ev vory te gravum e ev te vaxecnum։ Nra achqum Bazarovy te lav bzhishk er ev te parz mard։ Na, aranc qashvelu, Bazarovi nerkayutyamb zbaghvum er ir erexayov, ev mi angam, erb hankarc gluxy ptuyt ekav u sksec cavel, minchev isk Bazarovi dzerqic gdalov degh xmec։ Nikolay Petrovichi nerkayutyamb Fenichkan karces te Bazarovic heru er pahum iren, bayc na ayd anum er voch te xoramankutyamb, ayl mi tesak vayelchutyan zgacumic։ Na Pavel Petrovichic ayzhm aveli er vaxenum, Pavel Petrovichy mi qani zhamanakic i ver hetamut er linum nran ev anaknkal kerpov, ir angliakan zgesty hagac, srahayac, ansharzh demqov, dzernery grpany drac, erevan er galis nra tikunqum։ «Henc imanas glxid sary jur e acum», — gangatvum er Fenichkan Dunyashayin, isk verjins patasxani phoxaren hogoc er hanum ev mtacum mi urish «anzga» mardu masin։ Bazarovy, inqn el ayd chkaskacelov, dardzel er Dunyashayi srti dazhan brnakaly։

Bazarovy Fenichkayin dur er galis, Fenichkan el nran er dur galis, Fenichkayi het xoselis minchev angam nra demqi artahaytutyunn el phoxvum er, parz, hamarya bari er darnum, isk nra sovorakan anhogutyany mianum er naev mi tesak katakaxarn ushadir verabermunq։ Fenichkan or-ori sirunanum er։ Norati kananc kyanqum linum e mi shrjan, erb nranq sksum en amarayin vardi nman bacvel, caghkel, mi aydpisi shrjan sksvec naev Fenichkayi hamar։ Amen ban, nuynisk hulisyan toty, vor tirum er ayd mijocin, npastum er ayd banin։ Spitak, nurb zgest hagac, na inqn el aveli er spitak u nurb tvum, arevy nra eresy cher ayrum, isk toty, voric na cher karogh xusaphel, tetevaki karmracnum er nra aytern u akanjnery, ev xaghagh dalkutyun zeghelov nra amboghj marmni mej, artahaytvum er nra geghani achqeri mej nvazkot tmbirov։ Na hamarya te cher karoghanum ashxatel, dzerqery irenq irenc sahum, ynknum ein cnkneri vra։ Haziv er man galis, ev sharunak ax qashum ev gangatvum cicagheli anzorutyamb։

— Lav klini mi qich shut-shut loghanas, — asum er nran Nikolay Petrovichy։ Na mi mec, ktavov cackac logharan er shinel ir ltchakneric meki vra, ur der jury cher camaqum։ — Ax, Nikolay Petrovich, minchev ltchak em gnum, hogis durs e galis, minchev gam dardzyal hogis durs e galis։ Axr partezum mi shvaq tegh chka։

— Ayd tchisht es asum, vor shvaq chka, — patasxanum er Nikolay Petrovichy ev unqery trorum։

Mi angam, aravotyan zhamy yotin, Bazarovy, zbosanqic veradarnalis, vaghuc arden caghkataph eghac, bayc derevs xit u kanach mnacac yasamani zovanocum handipec Fenichkayin, vory, yst sovorakanin, spitak cackocy glxin dzgac, nstel er nstarani vra, nra koghqin havaqvac er mi ahagin kuyt karmir u spitak, der coghic tac varder։ Bazarovy nran barev tvec։

— Ha, Evgeni Vasilevich, — asac Fenichkan u cackoci cayry mi qich ver qashec, vorpeszi tesni Bazarovin, u ayd anelis nra tevy minchev armunky merkacav։

— Ays inch bani vra eq aystegh, — asac Bazarovy nra koghqin nstelov, — phunj eq kapum։

— Ayo, naxatchashi seghani hamar։ Nikolay Petrovichy sirum e։

— Bayc minchev naxatchash der shat zhamanak ka։ Ays inchqan caghik e։

— Henc nor qagheci, te che taqy ksksvi, aylevs durs gal chi lisi։ Himi e mi qich shunch qashelu zhamanaky։ Es ays totic bolorovin tulacel em։ Vaxenum em hivandanam։

— Ayd inch erevakayutyun e։ Hapa zarkerakd tesnem։— Bazarovy brnec nra dzerqy, gtav hamachaph xphogh zarkeraky ev minchev angam zarky chhashvec el։— Haryur tari kapreq, — asac na, bac toghnelov dzerqy։

— Ax, astvac chani, — bacakanchec Fenichkan։

— Inchu։ Mite duq cheq uzum erkar aprel։

— Haryur tari։ Mi tat uneinq, utsunhing tarekan er, ayn inch tanjanq er nra kyanqy։ Inqn ir glxin cav er dardzel։ Ayd el kyanq e։

— Uremn eritasard lineln aveli lav e։

— Hapa inch։

— Inchov e lav։ De asaceq indz։

— Inchpes te inchov։ Ay, hima es eritasard em, inch uzem kanem, kgnam el, kgam el, kberem el, ev vochoqi xndrelu kariq chunem... Sranic el lav ban։

— Isk indz hamar mievnuyn e: eritasard em te cer։

— Ayd inchpes eq asum: te mievnuyn e, ayd ankareli ban e, inch vor asum eq։

— De inqnerd dateceq, Fedosya Nikolaevna, inchis e petq im eritasardutyuny։ Aprum em men-menak, mi chor gluxs e…

— Ayd misht dzeznic e kaxvac։

— Henc bann el ayn e, vor indznic chi kaxvac։ Gone meky indz xghtchar։

Fenichkan achqi cayrov nayec Bazarovin, bayc vochinch chasac։

— Ayd inch girq e dzez mot, — harcrec Fenichkan mi qich heto։

— Ays։ Ays mi lurj gitnakani xorimast girq e։

— Ev duq dardzyal sovorum eq։ Cheq dzandzranum։ Aranc ayd el duq, karcum em, arden amen ban giteq։

— Erevi der voch amen ban։ Hapa phordzeceq mi qich kardal։

— Es dranic amenevin ban chem haskana։ Ruseren e, — harcrec Fenichkan erku dzerqov vercnelov canr kazmac girqy։— Inchqan hast e։

— Ruseren e։

— Mievnuyn e, vochinch chem haskana։

— Es ayd nra hamar chem asum, vor ban haskanaq։ Es uzum em miayn nayel dzez, te duq inchpes eq kardum։ Erb duq kardum eq, dzer qti cayry shat sirun kerpov sharzhvum e։

Fenichkan, vor kamacuk sksel er gir kapelov kardal «Kreozoti masin» hodvacy, cicaghec u vayr gcec girqy, vor nstarani vrayic sahelov ynkav nerqev։

— Es nuynpes sirum em, erb duq cicaghum eq, — asac Bazarovy։

— Heriq e։

— Es sirum em, erb vor duq xosum eq։ Karces arvak e xoxojum։

Fenichkan shur tvec gluxy։

— Inch tesak mard eq, — asac na, matnerov caghikneri het xaghalov։— Ev inchpes karogh eq akanj dnel im xosvacqin։ Duq aynpisi xeloq kananc het eq zruycner unecel։

— Eh, Fedosya Nikolaevna։ Havataceq indz: ashxarhis bolor xeloq kanayq dzer teviki armunky charzhen։

— Duq el ban asaciq, — shshnchac Fenichkan u dzernery havaqec։

Bazarovy getnic vercrec girqy։

— Sa bzhshkaran e, inchu eq gcum։

— Bzhshkaran, — krknec Fenichkan ev shur ekav nra koghmy։— Giteq։ Axr ayn oric, vor ayn katilnerr tviq indz, hishum eq, Mityas aynpes lav e qnum vor։ Chgitem inchpes shnorhakal linem dzez, aynqan bari eq, tchisht em asum։

— Ev iskapes, petq e bzhishknerin vardzatrel, — cicaghelov nkatec Bazarovy։— Ho inqnerd el giteq, vor bzhishknery shahaser mardik en։

Fenichkan achqy gcec Bazarovi vra, nra demqin ynkac spitakavun shoghqic nra achqern aveli evs mutn ein tvum։ Na chgiter: Bazarovy katak er anum, te lurj er asum։

— Ete uzum eq, inchu che, uraxutyamb… Nikolay Petrovichic kharcnem…

— Karcum eq, te phogh em uzum, — yndhatec nra xosqy Bazarovy։— Voch, phogh che dzezanic uzacs։

— Hapa inch, — asac Fenichkan։

— Inch, — krknec Bazarovy։— Apa gushakeceq։

— Es inch gushakogh em։

— Uremn es inqs kasem, uzum em… ays varderic meky։

Fenichkan noric cicaghec ev minchev angam dzernern irar xphec, aynqan cicagheli tvac nran Bazarovi uzacy։ Na cicaghum er ev mievnuyn zhamanak zgum er ir inqnasirutyuny shoyvac։ Bazarovy achqy harac nran er nayum.

— Hameceq, hameceq, — asac verjapes Fenichkan ev, kranalov nstarani vra, sksec vard jokel։— Karmiry kuzeq, te spitaky։

— Karmiry ev shat el xoshory chlini։

Fenichkan ughghvec։

Aha, vercreq, — asac na, bayc iskuyn el et qashec erkaracrac dzerqy ev shrtunqnery kcelov nayec zovanoci mutqin, apa akanj drec։

— I՚nch ka, — harcrec Bazarovy։— Nikolay Petrovichn e։

— Voch… Nranq dasht en gnacel… ev es nranic chem el vaxenum… bayc Pavel Petrovichy… Indz aynpes tvac…

— Te inch։

— Indz tvac te nranq ays tegherum man en galis։ Voch… mard chka։ Vercreq։— Ev Fenichkan vardy Bazarovin tvec։

— Inchu petq e Pavel Petrovichic vaxenaq։

— Nranq sharunak indz vaxecnum en։ Vor ases te mi ban asi: che, bayc aynpes tarorinak kerpov en nayum։ Bayc de duq el cheq sirum nran։ Hishum eq, duq araj sharunak vitchum eiq irar het։ Es chei el imanum, te inchi vra er dzer vetchy, bayc tesnum ei, vor duq nran ayspes el eiq shur talis, aynpes el…

Fenichkan dzerqov cuyc tvec, te inchpes er ir karciqov Bazarovy shur talis Pavel Petrovichin։ Bazarovy zhptac։

— Isk ete na indz skser haghtel, — harcrec na, — im koghmy kpaheiq։

— Inch im xelqis bann e dzer koghmy pahely։ Che, dzez het hesht che glux dnel։

— Karcum eq։ Isk es gitem mi dzerq, vor ete uzena, karogh e mi matov indz glorel։

— Ayd inch dzerq e։

— Ibrev te cheq imanum։ Hapa mi hot qasheq, teseq inch lav hot uni dzer tvac vardy։

Fenichkan vizy meknec u demqy vardin motecrec. «Glxi tashkinaky sahec, userin ynkav, bacelov sev, phaylun, tetevaki gzgzvac mazery։

— Spaseceq, uzum em es el dzez het miasin hot: qashel, — asac Bazarovy, kracav ev pind hamburec bacvac shrtunqnery։

Fenichkan cncvec, erku dzerqy dem arec nra krcqin, bayc dem arec tuyl kerpov, ev Bazarovy karogh er krknel ev sharunakel ir hambuyry։

Yasamanneri hetevic chor haz lsvec։ Fenichkan mi akntartum heracav u qashvec nstarani myus cayry։ Erevac Pavel Petrovichy, tetevaki glux tvec ev mi tesak zayragnac taxcutyamb aselov: «aystegh eq», gnac։ Fenichkan anmijapes bolor vardery havaqec ev zovanocic durs gnac։ «Hogud meghq ariq, Evgeni Vasilevich», — shshnjac na heranalis։ Ankeghc handimanutyun kar ayd shshunji mej։

Bazarovy mtaberec norers patahac mi urish depq, ev amot zgac, ev arhamarhakan zayruyt։ Bayc na iskuyn el totvec gluxy, hegnanqov shnorhavorec ir: «pashtonapes knamolneri dasy» mtnely ev gnac ir senyaky։

Isk Pavel Petrovichy durs ekav partezic ev hamraqayl hasav antar։ Na bavakan erkar mnac ayntegh, ev erb naxatchashin veradardzav, Nikolay Petrovichy hogatarutyamb harcrec, te aroghj e — aynqan er nra demqy mtagnel։

— Gites, es mek-mek maghdzayin hivandutyun em zgum, — hangist kerpov patasxanec nran Pavel Petrovichy։

XXIV

Erku zhamic heto na baxum er Bazarovi dury։

— Petq e neroghutyun xndrem, vor xangarum em dzer gitakan zbaghmunqnery, — asac na, nstelov patuhani mot atori vra ev erku dzerqov henvelov ir geghecik dzernaphaytin, vori gluxy phghoskrya er (na sovorabar aranc dzernaphayti er man galis), — bayc es stipvac em xndrelu, vor dzer zhamanakic, shat chem uzum, mi hieg rope nvireq indz։

— Im bolor zhamanaks el patrast em dzez nvirelu, — patasxanec Bazarovy, vori demqi vrayov, henc Pavel Petrovichy ir shemqy votq drec, mi ban ancav։

— Indz hamar hing ropen el heriq, e։ Ekel em dzez mi harc arajarkelu։

— Harc։ Ayd inchi masin։

— Ahavasik, hatcheceq lsel, Dzer ays tuny votq dnelu arajin orery, erb es der indz chei zrkum dzez het zruyc anelu hatchuyqic, shat xndirneri masin lsel em dzer datoghutyunnery, bayc vorqan hishum em, voch mer mej, voch el im nerkayutyamb erbeq xosq chi eghel menamarti, dueli masin arhasarak։ Tuyl tveq imanal, duq inch karciqi eq ayd masin։

Bazarovy, vor ver er kacel Pavel Petrovichin yndaraj gnalu hamar, nstec seghani cayrin u dzernery xachec։

— Aha im karciqr, — asac na, — veracakan tesaketic duely anhetetutyun e, isk gorcnakan tesaketic da urish ban e։

— Aysinqn: uzum eq asel, ete miayn karoghaca dzer mitqy haskanal, vor tesakanoren inch hayacq el unenalu lineq dueli masin, irapes cheiq tuyl ta, vor dzez viravoranq hascnein, ev bavararutyun kpahanjeiq։

— Duq liovin haskacaq im mitqy։

— Shat lav։ Shat urax em ayd bany lselu dzeznic։ Dzer xosqery indz azatum en anhayt drutyunic։

— Anvtchrakan drutyunic, uzum eq asel։

— Ayd mievnuyn bann e, es mitqs aynpes em artahaytum, vor indz haskanan, es… seminarakan muk chem։ Dzer xosqern indz azatum en mi txur anhrazheshtutyunic։ Es vtchrel em dzez het menamartel։

Bazarovn achqery chrec։

— Indz het։

— Anpattchar dzez het։

— Bayc inch bani hamar, nereceq։

— Karogh ei dzez pattchary bacatrel, — sksec Pavel Petrovichy։— Bayc aveli lav em hamarum lrel ayd masin։ Im tchashakovs duq aystegh avelord eq, es dzez tesnel chem karogh, es dzez arhamarhum em, ev ete aysqany dzez heriq che...

Pavel Petrovichi achqery phaylecin… Bazarovi achqern el bocavarvecin։

— Shat lav, — asac na։— Urish bacatrutyun harkavor che։ Qefnerd uzel e dzer aspetakan vogin im vra phordzel։ Karogh ei dzez ayd hatchuyqy pattchareluc hrazharvel, bayc togh inch linelu e lini։

— Srtagin shnorhapart em dzez, — patasxanec Pavel Petrovichy, — ev ayzhm karogh em husal, vor duq im martahravery kynduneq ev cheq toghni, vor brni mijocneri dimem։

— Aysinqn, aranc aylabanutyunneri vor aselu lineq, ayd dzernaphaytin, — sarnaryunutyamb nkatec Bazarovy։— Miangamayn tchisht e։ Amenevin kariq chka, vor indz viravoreq։ Manavand vor da shat el anvtang ban che։ Duq karogh eq jentlmen el mnal... Es jentlmeni nman el yndunum em dzer hravery։

— Sqancheli e, — asac Pavel Petrovichy ev dzernaphayty ankyuny drec։— Menq ays ropeis mi qani xosq kasenq mer dueli paymanneri masin, bayc nax kuzei imanal, ardyoq, dzer karciqov, harkavor e, vor dzevi hamar mi phoqrik kriv sarqenq, vorpeszi da indz arit ta dzez dueli kanchelu։

— Voch, aveli lav e aranc dzevakanutyunneri։

— Inqs el aydpes em karcum։ Nuynpes anteghi em hamarum xoramux linel mer yndharman iskakan pattcharneri mej։ Menq irar tanel chenq karoghanum։ Dranic aveli el urish inch e petq։

— El urish inch e petq, — hegnoren krknec Bazarovy։

— Isk inch veraberum e menamarti paymannerin, qani vor menq sekundantner (vkaner) chpiti unenanq, vorteghic enq vka gtnelu։

— Iskapes, vorteghic enq gtnelu։

— Usti es pativ unem dzez arajarkelol hetevyaly — menamartenq vaghy, aravotyan kanux, asenq: zhamy vecin, antari hetevy, atrtchanaknerov, tasy qayli vra…

— Tasy qayli vra։ Eh, lav։ Uremn ayd taracutyan vra menq irar atum enq։

— Kareli e naev uti vra, — nkatec Pavel Petrovichy։

— Inchu che, kareli e։

— Atrtchanak kardzakenq erk-erku angam, isk amen meks, hamenayn deps, grpannerums kunenanq naxapes grvac namak, vori mej mer mahvan pattchary mez kveragrenq։

— Ay, es ayd banin aynqan el hamadzayn chem, — asac Bazarovy։— Mi qich fransiakan romani guyn e stanum, anhavanakan ban e tvum։

— Guce։ Bayc hamadzayneceq, vor hatcheli ban che ho, vor vrad mardaspanutyan kaskac lini։

— Hamadzaynum em։ Bayc ayd txur meghadranqic azatvelu mijocy ka։ Tepet martavkaner chpiti unenanq, vorteghic enq vka gtnelu։

— Vov e ayd vkan, tuyl tveq imanal։

— Henc Pyotry։

— Inch Pyotr։

— Dzer eghbor senekapany։ Na zhamanakis krtutyan bardzrutyan vra kangnac mard e, ev ir dery kkatari aydpisi depqerum komilfo[57]։

— Indz tvum e, duq, mecapativ paron, katak eq anum։

— Amenevin։ Vor im arajarky lav qnneq, khamozveq, vor da shat xelqi motik u parz el ban e։ Menamarty ho gaghtniq mnal chi karogh։ Isk Pyotrin inchpes harkn e patrasteln u jardi teghy berely es im vra karnem։

— Duq sharunakum eq katak anel, — atoric ver kenalov asac Pavel Petrovichy։— Sakayn dzer tvac siralir patrastakamutyunic heto es iravunq chunem dzezanic dzhgoh linelu... Uremn amen inch kargin e… I dep, atrtchanakner chuneq։

— Vorteghic unenam atrtchanakner, Pavel Petrovichq es zinvorakan chem։

— Ayd depqum arajarkum em dzez im atrtchanaknery։ Dur karogh eq havatacac linel, vor arden hing tari e, inch es chem krakel nrancov։

— Ayd shat mxitarakan teghekutyun e։

Pavel Petrovichy vercrec ir dzernaphayty...

— Apa, mecapativ paron, indz mnum e miayn dzez shnorhakalutyun haytnel ev toghnel, vor duq verstin dzer parapmunqin darnaq։ Mnaq barov։

— Minch hatcheli tesutyun, mecargo ter im, — asac Bazarovy hyurin tchanaparh dnelov։

Pavel Petrovichy durs gnac, isk Bazarovy kang arav dran araj ev hankarcaki bacakanchec, «Tu, groghy tani, inch geghecik ev inch anmit ban։ Inchpisi katakergutyun xaghacinq։ Marzvac shnery aha ayspes en hetin tateri vra par galis։ Isk merzhel ankareli er, vov gite, na indz kxpher el, ev ayn zhamanak… (Bazarovy henc miayn ayd masin mitq aneluc gunatvec, nra amboghj inqnasirutyuny ymbostacav) ։ Ayn zhamanak piti brnei nran u katvi dzagi nman xeghdei» ։ Na noric dzerqn arav ir manraditaky, bayc sirtn arden pghtorvel er ev hangisty, vor harkavor er ditoghutyunner anelu hamar, anhetacel։ «Na aysor tesav mez, — mtacum er Bazarovy։— Bayc mi te ays bolory na arec ir eghbor pashtpanutyan hamar։ Ev verjapes inch mi mec ban e hambuyry։ Aystegh mi urish ban ka։ Ha, chlini te na inqn e siraharvac։ Iharke, siraharvac e, luysi pes parz e։ Bayc du mi tes, te inch dzev e talis banin... Bany shat vat e, — vtchrec na verjapes, — vor koghmic uzum es nayir, shat vat ban eghav։ Nax: petq e tchakatd dem anes gndakin, ev hamenayn deps petq klini aysteghic heranal, gnal, baci dranic։ Aystegh ka naev Arkadin… u ayd astcu xeghtchy, Nikolay Petrovichy։ Shat vat ban eghav, shat vat» ։

Arandznapes xaghagh ev taghtuk ancav ayd ory։ Fenichkan henc gitenas ashxarhqis eresin chliner, qashvel er ir senyakn u nstel, inchpes mukn ir bnum։ Nikolay Petrovichy mtahog kerparanq uner։ Nran haghorghel ein, vor ayn coreni artum, vori vra na amenic aveli huyz uner, zhang e erevacel։ Pavel Petrovichy ir sary qaghaqavarutyamb amenqin, nuynisk Prokofevichin el, tchnshum er։ Bazarovy sksel er hory namak grel, bayc patrec u seghani tak shprtec։ «Kmernem: kimanan eli, — mtacum er na, — asenq es chem el merni։ Voch, es der erkar em qarsh galu ashxarhqis eresin» ։ Na Pyotrin patvirec, vor myus ory vagh lusabacin ir mot ga, karevor gorcov։ Pyotry karcec, te na uzum e ir het Peterburg tanel։ Bazarovy ush parkec, ev amboghj gisher nran tanjum ein ankarg erazner… Odincovan ptuyt er galis nra araj, da nra mayrn er, nra hetevic gnum er sev bexiknerov mi phoqrik katu, ev ayd katun Nichkan er, isk Pavel Petrovichy nran tvum er mi mec antari nman, vori het bayc ev aynpes petq e na menamarter։ Zhamy chorsin Pyotry zartecrec nran։ Bazarovy iskuyn hagnvec u nra het durs ekav tnic։

Hianali zov aravot er, manr, erphnerang amperi xumb-xumb ynkel ein bac paycar kaputaki vra։ Manrahat coghy shaghel er terevneri u arotneri vra, phaylum er arcati nman sardostayni vra, tac, sevacac hoghy ases te der pahpanel er arshaluysi karmir hetqery։ Amboghj erknqic taphvum er artuytneri ergy։ Bazarovy hasav antarin, nstec hovum, antari cayrin, ev miayn ayd zhamanak Pyotrin haytnec, te inchpisi carayutyun er spasum nranic։ Krtvac spasavory vaxic qich er mnum srtatchaq liner, bayc Bazarovy nran hangstacrec havatacnelov, te na voch mi ban chpiti ani, miayn hervum kangnac piti nayi, ev te na dra hamar voch mi patasxanatvutyan chi entarkvelu։ «Minchder, — avelacrec na, — inqd mtacir, te inchpisi nshanavor der unes katarelu» ։ Pyotry dzerqer sharzhec, achqery cac gcec ev, kas-kanach ktrac, tikn tvec kechun։

Maryinoyic ekogh tchanaparhy bolorum er antarak ayd tchanaparhi vra erekvanic nstac phoshun voch aniv er kpel, voch votq։ Bazarovn akama nayum er ayd tchanaparhi erkarutyamb, pokum er xotery u krcotum, ev sharunak inqn iren krknum, «Es inch himarutyun ari» ։ Aravotyan curty stipec nran mi erku angam cncvel… Pyotrr taxcutyamb nayec nran, bayc Bazarovy miayn qmcicaghec, na cher vaxenum։

Tchanaparhi koghmic dziu votnadzayner lsvecin... Careri hetevic erevac mi gyughaci։ Na arjevic qshum er erku bxovac dzi ev, Bazarovi motic ancnelis, aranc glxarky hanelu, tarorinak kerpov nayec nran, yst erevuytin ays bany, ibrev vat nshan, shphotecrec Pyotrin։ «Ay ays mardn el e vagh ver kacel, — mtacec Bazarovy, — bayc gone gorcov, isk menq» …

— Karces te galis en, — shshnjac Pyotry։

Bazarovy gluxy bardzracrec u tesav Pavel Petrovichin։ Cancankar barak pichak u dzyan pes spitak vartiq hagac, na arag-arag tchanaparhov araj er galis, tevi tak na berum er mi arkgh kanach mahudov phatatac։

— Nereceq, karcem dzez mi qich spasel tvi, — asac na glux talov nax Bazarovin, apa: Pyotrin, vori andznavorutyan mej na ayd ropein hargum er martavkayi pes mekin։— Chuzeci im spasavorin zartecnel։

— Vnas chuni, — patasxanec Bazarovy, — menq inqners el henc nor ekanq։

— Ha, aveli lav։— Pavel Petrovichy chors koghmy nayec։— Mard chi erevum, voch voq chi xangari... Karogh enq sksel։

— Sksenq։

— Karcum em nor bacatrutyunner cheq pahanji։

— Chem pahanjum։

— Khatcheq inqnerd lcnelu, — harcrec Pavel Petrovichy arkghi mijic atrtchanaknery hanelov։

— Voch, inqnerd lcreq, isk es teghy kchaphem։ Im votnern aveli erkar en, — avelacrec Bazarovy hegnabar։— Mek, erku, ereq...

— Evgeni Vasilich, — dzhvarutyamb totovec Pyotry (na amboghj marmnov doghum er, inchpes tendov brnvac), -kamqy dzern e, es heranum em։

— Chors… hing… heracir, eghbayr, heracir, minchev angam karogh es cari hetevy mtnel u akanjnerd el xcel, miayn te achqerd mi phakir, isk vor mekn u meky vayr ynkni, vazir vercru։ Vec… yot… ut…— Bazarovy kang arav։— Bavakan e, — asac na: Pavel Petrovichin darnalov, — te erku qayl el avelacnem։

— Inchpes uzum eq, — asac sa erkrord gndaky hagcnelov atrtchanaki phoghi mej։

— Eh, togh erku qayl el aveli lini։— Bazarovy koghqi qtov getni vra xaz qashec։— Aha sahmany։ I dep, sahmanic qani qayl piti herananq։ Sa el karevor xndir e։ Erek ays masin xosq cheghav։

— Karcum em, tasy qayl, — patasxanec Pavel Petrovily: erku atrtchanaknern el Bazarovin talov։— Hatcheceq yntrel։

— Hatchum em։ Bayc hamadzayneceq, Pavel Petrovii vor cicaghelu chaph tarorinak e mer menamarty։ Hapa duq mi mer vkayi demqin nayeq։

— Duq sharunak uzum eq katak anel, — patasxanec Pavel Petrovichy։— Es mer menamarti tarorinak linely chem zhxtum, bayc partavorutyuns em hamarum dzez zgushacnel, vor es mtadir em lrjoren menamartel։ A bon entendeur, salut[58]։

— Voh, amenevin chem kaskacum, vor menq vtchrel enq vochnchacnel mimyanc, bayc inchu chcicaghel ev chmiacnel utie dulci[59]։ Aha ayspes: duq indz franseren kaseq, isk es: latineren։

— Es lrjoren piti menamartem, — krknec Pavel Petrovichr ev ir teghy gnac։ Bazarovn el sahmanagcic hashvec mi tasy qayl u kangnec։

— Patrast eq, — harcrec Pavel Petrovichy։

— Miangamayn։

— Karogh enq motenal։

Bazarovy kamacuk araj gnac, ev Pavel Petrovichn el dzax dzerqy grpany drac ev kamac-kamac atrtchanaki phoghy bardzracnelov, nra vra sharzhvec... «Ughigh qtis e nshan arnum, — mtacec Bazarovy, — ev inchpisi xnamqov el kkocum e achqery, avazaky։ Xostovananq lini, anaxorzh zgacoghutyun e։ Es el nra zhamacuyci shghtayin knayem...» ։ Mi ban sur kerpov fshshac Bazarovi akanji mot, ev nuyn ropein atrtchanaki krakocy lsvec։ «Lseci, asel e te vnas chka», — iskuyn ancav Bazarovi mtqov։ Na mi qani qayl arav ev aranc nshan arnelu qashec dzgany։

Pavel Petrovichr tetevaki cncvec ev dzerqy azdrin tarav։ Aryuny barak shitov cor tvec nra spitak vartiqi vra։

Bazarovy atrtchanaky mi koghm dzgec u motecav ir hakarakordin։

— Viravorveciq, — asac na։

— Duq iravunq uneiq pahanjelu, vor es sahmani vra linei kangnac, — asac Pavel Petrovichr, — isk sa vochinch ban e։ Yst paymani iravunq unenq mi-mi angam el krakel։

— E, ayd arden, nereceq, mi urish angamva kmna, — patasxanec Bazarovy ev dzerqy dzgec Pavel Petrovichi mejqin, vorn arden sksel er gunatvel։— Ayzhm arden es menamartogh chem, ayl bzhishk, ev amenic araj petq e dzer verqy nayem։ Pyotr, aystegh ari։ Pyotr, vortegh es taqnvel։

— Chnchin ban e... Es voch voqi ognutyan kariqr chunem, — canr-canr asac Pavel Petrovichy, — ev... petq e...mek el… Na uzum er dzig tal ir beghery, bayc dzerqy tulacav։ Achqery phakvecin, ev na ushagnac eghav։

— Ay qez norutyun։ Ushagnac eghav։ Inchic er ardyoq, — akama bacakanchec Bazarovy: Pavel Petrovichin xoteri vra parkecnelov։— Tesnenq: inch e eghel։— Na tashkinaky hanec, aryuny srbec, verqi chors koghmy shoshaphec…— Voskorn anvnas e, -phntphntac qti tak, — gndaky eresanc e ancel, myus koghmic durs e ekel, menak vastus externus mkann e vnasvel։ Ereq shabatic tekuz par ari... Isk ushagnac eghav։ Ax ays nyardayin mardik։ Tesnum es kashin inchpes nurb e։

— Spanvel en, — shshnjac nra hetevum Pyotri doghdogh dzayny։

Bazarovy et nachec։

— Axpers, shut gna jur ber։ Na der indzanic ei qezanic el erkar kapri։

Bayc katarelagorcvac spasavory karces te nra asacy cher haskanum u teghic cher sharzhvum։ Pavel Petrovichy dandagh bac arec achqery։ «Mernum e», — shshnjac Pyotry u sksec eresy xachaknqel։

— Iravaci eq... Inch himar kerparanq e, — brnazbosik zhpitov asac viravor jentlmeny։

— Anpitan, de shtapir jur ber, — bghavec Bazarovy։

— Chi harkavor... Sa ropeakan vertige[60] er miayn… Ogneceq, nstem… ay ayspes… heriq e, vor ays qercvacqy mi banov kapenq, ev es votov el kgnam tun, kam te che kareli e hetevics karq ugharkel։ Menamarty, ete uzum eq, chi versksvum։ Duq aznvabar varveciq… aysor, nkateceq: aysor։

— Hark chka ancyali masin hishel, — ararkec Bazarovy, — isk inch veraberum e apagayin, dra vra el, charzhe erkar glux mashel, vorovhetev uzum em anmijapes clkel։ Togheq ayzhm dzer votqy kapem, verqy vtangavor che, bayc eli lav e aryuny dadarecnel։ Bayc nax ev arav petq e ays mahkanacuin staphecnel։

Bazarovy totvec Pyotri odziqn u nran karqi ugharkec։

— Tes, eghbors chvaxecnes, — asac nran Pavel Petrovichy, — nran ban chases։

Pyotry slacav, ev minchev na vazum er karq berelu erku hakarakordnery lur nstac ein getnin։ Pavel Petrovichn ashxatum er Bazarovin chnayel, bayc eli cher uzum nra het hashtvel, na amachum er ir krvasirutyunic, ir anhajoghutyunic, amachum er ir ayd bolor ararmunqic, teev zgum er, vor da aveli hajogh vaxtchan er karogh unenal։ «Gone aystegh ccvac chi lini, — hangstacnum er na inqn iren, — aydqanic el goh em» ։ Canr, anharmar lrutyuny sharunakvum er։ Erkusn el lav drutyan mej chein։ Nrancic amen mekn zgum er, vor myusn iren haskanum e։ Barekamneri hamar ayd gitakcutyuny hatcheli e, bayc shat anhatcho e tshnamineri hamar, manavand erb voch bacatrvel kareli e, voch el iraric bazhanvel։

— Ho pind chem kapel, — verjapes harcrec Bazarovy։

— Voch, vochinch, shat lav e, — patasxanec Pavel Petrovichy, ev mi qich heto avelacrec, — eghbors xabel chi kareli, nran petq e asel, vor qaghaqakanutyan xndirneri artiv yndharvecinq։

— Shat bari, — asac Bazarovy։— Karogh eq asel, vor es bolor angliasernerin anargeci։

— Ev shat el lav klini։ Inch eq karcum, inch e mtacum mer masin ays mardy, — sharunakec Pavel Petrovichy cuyc talov ayn gyughacun, vory menamartic mi qani rope araj Bazarovi motov qshel, tarel er votnery kapac dziery, ev ayzhm tchanaparhov veradarnalis «tghanerin» tesnelov, glxarky hanec, glux tvec։

— Vov e imanum, — patasxanec Bazarovy, — amenic havanakann ayn e, vor vochinch el chi mtacum։ Rus gyughacin ayn xorhrdavor ancanotn e, vori masin mi zhamanak aynqan shat xosum er tikin Radkliffy[61]։ Vov karogh e haskanal։ Na inqn el iren chi haskanum։

— Hy aydpes eq karcum, — sksec Pavel Petrovichy ev hankarc bacakanchec, — nayeceq inch e arel dzer himar Pyotry։ Eghbayrs srarshav aystegh e galis։

Bazarovy shur ekav ev tesav Nikolach Petrovichin karqum nstac, gunat demqov։ Der karqy chkangnac na cac trav u depi eghbayry vazec։

— Ays inch ban e, — asac na huzvac dzaynov, — ays inch ban e, Evgeni Vasilich։

— Vochinch chka, — patasxanec Pavel Petrovichy, — izur qez anhangstacrel en։ Menq paron Bazarovi het mi phoqr yndharvecinq, ev es dra hamar mi phoqr patzhveci։ — Ev inchpes cagec da, i ser astuco։

— Inchpes asem։ Paron Bazarovy syr Robert Pilli[62] masin anarganqov xosec։ Shtapem avelacnelu, vor ayd bolori mej meghavory menak es em, isk paron Bazarovn iren shat lav pahec։ Es nran menamarti kancheci։

— Bayc vrad aryun ka։

— Inch e, du karcum eir im eraknerum jur e hosum։ Asenq ays aryun arneln indz hamar ogut el e։ Aynpes che, bzhishk։ Ognir indz karq nstelu, ev melamaghdzutyan mej ynknelu kariq chka։ Vaghn aroghj klinem։ Ay aydpes, shat lav։ Qshir, karapan։

Nikolay Petrovichy votqov karqi hetevic gnac։ Bazarovn uzum er et mnal…

— Petq e dzez xndrem, vorpeszi minchev qaghaqic bzhishk galy duq nayeiq eghbors, — asac Nikolay Petrovichy։

Bazarovy lur gluxy xonarhec։

Mi zham anc Pavel Petrovichn arden votqy hmut kerpov kapvac, parkel er ankoghni mej։ Amboghj tuny taknuvra er eghel. Fenichkayi sirty gnac, Nikolay Petrovichy cacuk dzerqi voskornern er seghmum, isk Pavel Petrovichy cicaghum er, hanaqner anum, manavand Bazarovi het։ Na hagel er batiste barak shapik, aravotyan shqegh kapa u fes, cher toghnum, vor patuhanneri varaguyrnern ijecnen ev zvartchali kerpov gangatvum er, vor stipvac er kerakreghenic zrkvel։

Sakayn gishery nra taqutyuny bardzracav. Glux sksec cavel։ Qaghaqic bzhishk ekav։ (Nikolay Petrovichy akanj chdrec eghbor asacin, ev verjapes Bazarovn inqn el er ayd uzum, na amboghj ory, deghnac u characac demqov, nstac er ir senyakum ev miayn shat kartch mijocov gnum er hivandi mot։ Mi erku angam na handipec Fenichkayin, bayc sa sarsaphahar et er phaxchum nranic) ։ Nor bzhishky xorhurd tvec gorcacel zovarar xmichqner, sakayn na evs hastatec Bazarovi havastiacumnery, te voch mi vtang chka։ Nikolay Petrovichy nran asac, vor eghbayry anzgushutyamb inqn iren viravorel e, vorin bzhishky patasxanec: «Hym», bayc henc vor mi 25 rublianoc stacav: patasxanec. «Asaceq։ Aydpisi ban tchisht vor hatchax e patahum» ։

Tany voch voq voch parkec ev voch el hanvec։ Nikolay Petrovichy sharunak matneri cayrerin mtnum er eghbor mot ev matneri cayrerov durs galis, isk Pavel Petrovichy shat angam moranum er u tetevaki tnqum, nran franseren asum er «coushez-vous» [63], ev xmelu ban er xndrum։ Mi angam Nikolay Petrovichy Fenichkayin stipec, vor bazhakov limonad ta nran։ Pavel Petrovichy achqery harac nayec nran ev amboghj bazhaky minchev taky datarkec։ Aravotyan dem taqutyuny mi qich avelacav, hivandy sksec tetevaki zarancel։ Pavel Petrovichy skzbum ankap xosqer er artasanum, heto hankarc bac arav achqery ev eghbory tesnelov ir ankoghni mot, hogacutyamb ir vra xonarhvac: asac.

— Aynpes che, Nikolay, Fenichkan yndhanur nmanutyun uni Nellii het։

— Inch Nelli, Pasha։

— Inchpes te inch Nelli։ Ishxanuhi R...n։ Manavand demqi verin masy. G’est de m ême famille[64]։

Nikolay Petrovichy vochinch chpatasxanec, bayc inqn iren mtacec, te inchqan tevakan en linum mardkanc mej hin zgacoghutyunnery։ «Tes, erb erevan ekav», –… mtacec na։

— Voh, inchpes em sirum ayd datark eakin, — harachec Pavel Petrovichy, taxcutyamb dzernery glxi hetevy dzgelov։— Es chem handurzhi, vor prtkeresi mekm handgni kpchel…— totovec na mi qich heto։

Nikolay Petrovichy miayn harachec, na cher kaskacum, te umn ein veraberum ayd xosqery։

Myus ory, zhamy utin Bazarovy ekav Nikolay Petrovichi mot։ Na arden ir irery kapel, kapkpel er ev bolor gortery, mijatnery ev trchunnery bac toghel։

— Mnas barovi eq ekel, — asac Nikolay Petrovichy nran dimavorelu hamar teghic ver kenalov։

— Shat tchisht e։

— Es dzez haskanum em, ev miangamayn havanutyun em talis։ Xeghtch eghbayrs, iharke, meghavor e, ev dra hamar el ir patizhn stacav։ Na inqn asac indz, te dzez aynpisi drutyan mej e drel, vor duq ayl kerp varvel cheiq karogh։ Havatacac em, vor cheiq karogh xuys tal ayd menamartic, vor… vory vorosh chaphov bacatrvum e lok ayn hakarakutyamb, vor kar dzer hayacqneri mej։ (Nikolay Petrovichn ays aselis shphotum er barery) ։ Eghbayrs hin haskacoghutyunneri mard e, dyuragrgir ev hamar… eli pharq astuco, vor bann aydpes verjacav։ Es, inch vor harkavorn e, arel em, vorpeszi ays bany chtaracvi…

— Es dzez mot ktoghnem hasces, ete voreve ban patahi, — anhog kerpov nkatec Bazarovy։

— Huys unim, vor vochinch el chi patahi, Evgeni Vasilich… Shat cavum em, vor dzer aystegh, im tany mnaly, ayspes... ayspisi vaxtchan unecav։ Ayd indz aveli ev visht e pattcharum nra hamar, vor Arkadin…

— Es, erevi, nra het ktesnvem, — yndhatec Bazarovy, — vori mej ayspisi «bacatrutyunnern» u «vshtakcutyunnery» anhamberutyan zgacum ein zartecnum, — hakarak depqum, xndrum em, bareveceq nra» im koghmic ev ynduneq im vshtakcutyuny։

— Es el xndrum em… — glux talov patasxanec։

Nikolay Petrovichy։ Bayc Bazarovy nra xosqi verjin chspasec u durs gnac։

Pavel Petrovichn imanalov, vor Bazarovy gnalu e, cankutyun haytnec nran tesnelu, ev nra dzerqy seghmec։ Bayc Bazarovn ays angam el sarci nman sarn er, na haskacav, vor Pavel Petrovichn uzum er mecahogutyun cuyc tal։ Fenichkayi het Bazarovy chkaroghacav mnas barov anel, miayn patuhanic irar nayecin։ Nran tvac, te Fenichkayi demqy txur er։ «Erevi kkorchi, — asac na inqn iren…, — Deh, mi kerp durs kprcni» ։ Minchder Pyotry ayn astitchan zgacvec, vor gluxy nra usin drac lac er linum, minchev vor Bazarovy nran chdadarecrec harcnelov. «Achqd ho aghbyur chi», isk Dunyashan ho. ir huzmunqy cackelu hamar stipvac er antar phaxchel։ Bazarovy, vor ays bolor vshti pattcharn er, bardzracav karq, cxaxoty kpcrec, ev erb chors verst ancneluc heto, tchanaparhi ptuytin hasav, verjin angam nra achqovn ynkav mi sharqi vra dzgvac Kirsanovi dastakerty ev nra norashen bnakarani shenqy, na miayn tqec u «anicyal aznvakanner» aselov aveli pind phatatvec ir verarkvi mej։ Shutov Pavel Petrovichi drutyuny tetevacav, bayc harkadrvac er mek shabati chaph ankoghni mej mnal։ Na bavakanin hamberutyamb tanum er ir, inchpes inqn er asum, gerutyuny, miayn xist hogs er anum ir arduzardi vra u sharunak patvirum er odykolon srskel tan mej։ Nikolay Petrovichn amsagrer er kardum nra mot, Fenichkan arajva nman spasarkum er nran, berum er arganak, limonad, terxash dzu, tey, bayc amen angam, erb mtnum er Pavel Petrovichi senyaky, gaghtni sarsaph er ynknum vran։ Pavel Petrovichy anaknkal varmunqy tany eghoghnerin amenqin el vaxecrel er, isk Fenichkayin: amenqic aveli։ Menak Prokofevichy chshphotvec, ev patmum er, vor arajnerum el ein aghanery shat angam krvum irar het, «miayn te azniv aghanern irar het, isk ayspisi tokic phaxacnerin, nranc kopit varmunqi hamar, patvirum ein tanel gomy u cecel» ։

Xightchy Fenichka yin hamarya te cher kshtambum, bayc zhamanak ar zhamanak tanjvum er mtacelov, te krvi iskakan pattcharn inqn er, mek el vor Pavel Petrovichy aynpes tarorinak achqov er nayum iren…, aynpes, vor minchev isk mejqy nran dardzrac mijocin angam zgum er nra hayacqy։ Nerqin andadar huzmunqic Fenichkan niharec ev, inchpes sovorabar linum e, el aveli sirunacav։

Mi angam, aravotyan er, Pavel Petrovichn iren lav er zgum, ev ankoghiny toghnelov, bazkatori mej nstec, isk Nikolay Petrovichy nra aroghjutyuny harcneluc heto, gnac depi kaly։ Fenichkan bazhakov tey berec nra hamar u, seghani vra dneluc heto, uzum er gnal։ Pavel Petrovichy nran chtoghec։

— Ur eq aydpes shtapum, Fedosya Nikolaevna, — sksec na, — inch e, gorc uneq։

— Voch… Petq e tey patrastem։

— Aranc dzez el Dunyashan karogh e ayd bann anel, ekeq mi qich nsteceq hivandi mot։ I dep: dzez het xoseliq unem։

Fenichkan andzayn nstec bazkatori cayrin։

— Lseceq, — asac Pavel Petrovichy ir beghi cayry dzig talov, — vaghuc e uzum em dzez harcnel, karces te duq indzanic vaxenum eq։

— Es…

— Ayo, duq։ Erbeq eresis ughigh cheq nayum, ases te dzer xeghtchy maqur che։

Fenichkan karmrec, bayc nayec Pavel Petrovichi eresin; Pavel Petrovichy nran mi tesak tarorinak erevac, ev sirty ir krcqi tak kamacuk trtrac։

— Xightchd ho maqur e, — harcrec Pavel Petrovichy։

— Inchu chpiti maqur lini vor, — shshnjac Fenichkan։

— Qich pattchar ka։ Bayc um araj karogh eq duq meghavor linel։ Im araj։ Ayd anhavanakan ban e։ Aystegh tan mej aprogh urish andzeri araj։ Ayd es ankareli ban e։ Ha, guce, eghbors araj։ Bayc che vor duq nran sirum eq։

— Sirum em։

— Amboghj hogov, amboghj srtov։

— Es amboghj hogov sirum em Nikolay Petrovichin։

— Tchisht։ Hapa mi indz nayeceq, Fenichka (arajin angamn er nran aydpes anvanum…) ։ Duq giteq ho: sut asely mec meghq e։

— Es sut chem asum, Pavel Petrovich։ Ete Nikolay Petrovichin el chsirem, el ur em aprum ashxarhqis vra։

— Ev voch voqi het cheq phoxel nran։

— Um het karogh em nran phoxel։

— Qich mard ka։ Henc asenq ayn paroni het, vor aysteghic gnac։

Fenichkan ver kacav teghic։

— Ter ararich astvac, inchu eq indz tanjum, Pavel Petrovich։ Inch em arel dzez։ Inchpes kareli e aydpisi ban asel…

— Fenichka, — txur dzaynov asac Pavel Petrovichy, — axr es tesa…

— Inch tesaq…

— Ayntegh… zovanocum։

Fenichkan minchev mazeri armaty, minchev akanjneri cayry karmratakec։

— Es inch meghq unem, — haziv-haz karoghacav arel na։

Pavel Petrovichy mi phoqr ver kacav teghic։

— Meghq chuniq։ Che։ Amenevin։

— Ashxarhqis eresin es mimiayn Nikolay Petrovichin em sirum ev minchev mahs el piti sirem, — hankardzaki sastkutyamb asac Fenichkan, ev heckltocy ekel, xeghdel er kokordy։— Isk ayn, vor tesel eq, es handerdzyal kyanqum, ahegh datastani araj el kasem, vor es dranum meghq chem unecel, chunem, u lav e henc ays ropei getiny patrvi, mejy gnam, qanc te aydpisi kaskac lini vras, u es im bareraris, Nikolay Petrovichi araj...

Bayc aystegh dzayny nran davatchanec, ev mievnuyn zhamanak el zgac, vor Pavel Petrovichy qashec ir dzerqn u seghmec... Fenichkan nayec nra eresin u apush ktrec։ Pavel Petrovichy arajvanic el aveli sphrtnac er. achqery phaylum ein ev amenic zarmanalin ayn er, vor artasuqi mi xoshor katil eresi vrayic cac er glorvum։

— Fenichka, — asac na mi tesak shshunjov, — sireceq, sireceq eghbors։ Shat bari, shat patvakan mard e։ Ashxarhis eresin voch mi mardu hamar chdavatchaneq nran, voch voqi asacnerin mtik chaneq։ Mi lav mtaceceq. Inch sarsapheli ban e sirel ev ser chstanal։ Erbeq chtoghneq im xeghtch Nikolayin։

Fenichkayi achqery camaqecin, ev vaxn el ancav, — aynqan mec eghav nra zarmanqy։ Bayc inch zgac na, erb Pavel Petrovichy, inqy Pavel Petrovichy nra dzerqy ir shrtunqnerin seghmec, ev aydpes el, aranc hamburelu, kpac mnac u miayn erbemn-erbemn jghadzgabar harachelov…

«Ter voghormya, — mtacec Fenichkan, — hivandutyan grgiry chi ardyoq» ։

Isk ayd nuyn vayrkyanin mi amboghj xortakvac kyanq trtrum er Pavel Petrovichi mej։

Arag qayleric astitchannery tchrtchracin... Pavel Petrovichy hrec, heracrec irenic Fenichkayin, ev gluxy gceq bardzi vra։ Dury bacvec ev erevac Nikolay Petrovichy urax, zvart, karmrac։ Mityan nuynpes, hor nman zvart u karmrac, shapkanc trchkotum er nra krcqi vra u merk votnery dem talis nra gyughakan verarkui xoshor kotchaknerin։ Fenichkan vazec depi na u dzernerov nran u vordon phatatvelov: gluxy drec Nikolay Petrovichi usin։ Na zarmacav, vorovhetev amotxac u hamest Fenichkan erbeq urishi araj ggvanq cher artahaytum։

— Ays inch e eghel qez, — asac na ev eghbory naylov: Mityayin tvec Fenichkayi girky, — hivandutyund ho chi canracel, — harcrec na Pavel Petrovichin mot galov։

Pavel Petrovichy demqy taqcrec batiste tashkinaki mej։

— Voch... aynpes... vochinch chka... Yndhakarakn, aveli lav em ayzhm։

— Izur es shtapel, ankoghiny toghac bazkatori mej nstel։ Ayd ur es gnum, — avelacrec Nikolay Petrovichy Fenichkayin darnalov։ Bayc sa arden ir hetevid trxkacrec dury։— Es ekel ei, vor im hskayin qez cuyc tam. na arden horeghbory karotel er։ Ayd inchu Fenichkan nran durs tarav։ Bayc inch e eghel qez։ Chlini aystegh dzer mej mi ban e patahel։

— Eghbayr, — handisavor kerpov asac Pavel Petrovichy։

Nikolay Petrovichy cncvec։ Iren sksec vat zgal inqn el chimacav inchu։

— Eghbayr, — krknec Pavel Petrovichy, — indz xosq tur, vor im mi xndirqs kkatares։

— Inch xndirq։ Asa։

— Shat karevor xndirq e։ Yst im haskacoghutyan, kyanqid amboghj erjankutyuny dranic e kaxvac։ Es ays bolor zhamanakners shat em mtacel ayn bani masin, inch vor ayzhm uzum em asel qez... Eghbayr, katarir qo partakanutyuny, azniv u patvavor mardu partavorutyund, verj dir ayd gaytakghutyan u vat orinakin, vor talis es du, du vor mardkanc mej amenapatvakann es։

— Inch es uzum asel, Pavel։

— Amusnacir Fenichkayi het... Na sirum e qez, na qo vordu mayrn e։

Nikolay Petrovichy mi qayl et qashvec u dzernern irar xphec։

— Du es ayd asoghy, Pavel, du, vorin es misht annkun hakarakord em hamarel aydpisi amusnutyunneri. Ayd du es asum։ Bayc mite chgites, vor mimiayn depi qez unecac harganqic er, vor minchev ayzhm chem katarel ayn, inch vor du iravamb im partavorutyunn anvanecir։

— Izur es ayd depqum indz hargel, — txur zhpitov patasxanec Pavel Petrovichy։— Es sksum em karcel, vor Bazarovy iravaci er, erb eresovs er talis im aristokratutyuny։ Voch, sireli eghbayr, heriq kotrtvenq u hasarakutyan karciqi masin mtacenq, menq arden ceracac u xaghagh mardik enq, zhamanak e ayd unayn banery mi koghm dzgel։ Isk vor, qo asaci pes, sksenq mer partavorutyuny katarel, ev du tes vor, der karogh enq erjankutyun el vastakel։

Nikolay Petrovichy phatatvec eghbory։

— Du verjnakanapes achqers bac arir, — bacakanchec na։— Es zur chei misht pndum, vor ashxarhis eresin amenabari u xeloq mardn es։ Isk ayzhm tesnum em, vor du nuynqan ev xohem es, vorqan ev mecahogi es։

— Handart, handart, — yndhatec nran Pavel Petrovichy xohem eghbord verqy mi cavacni, vory, hisun tarekani hasac entaspayi nman menamarti er durs ekel։ Uremn vtchrvac ban e: Fenichkan klini im belle soeur[65]։

— Im sireli Pavel։ Bayc inch kasi Arkadin։

— Arkadin։ Na shat urax klini terevs։ Amusnutyuny nra skzbunqneri bany che, bayc dra phoxaren havasarutyan zgacumy shoyvac klini nra mej։ Ev ardarev, sa inch kastayakanutchun e au dix-neuviéme siécle[66]։

— Ax, Pavel, Pavel, togh mek el hamburem qez։ Mi vaxecir, zguysh klinem։

Erku eghbayr hamburvecin։

— Inch es karcum, qo ayd mtadrutyuny ayzhm evet chhaytnenq Fenichkachin, — harcrec Pavel Petrovichy։

— Inch ka shtapelu, — ararkec Nikolach Petrovichy։— Ayd masin mite mejnerd xosq e eghel։

— Mer mej xosakcutyun։ Quelle idée[67]։

— De uremn, shat lav։ Nax ev araj: aroghjacir, isk ays bany dzernerics chi phaxchil, der petq e mi lav mtacel, canrutetev anel...

— Ho arden vtchrel es։

— Iharke, vtchrel em ev hogov shnorhapart em qez։ Ayzhm es kgnam, qez hangstutyun e petq, amen tesak huzum vnas e qez... Bayc der kxosenq։ Qnir, hogis astvac qez aroghjutyun ta։

«Inchu e na indz aysqan shnorhakalutyun haytnum, — menak mnalov mtacec Pavel Petrovichy, — karces te ayd irenic cher kaxvac։ Isk es, henc vor na amusnacav, kgnam heru mi tegh, Drezden kam Florencia, ev kaprem ayntegh, minchev vor satkem» ։

Pavel Petrovichy odykolonov trjec tchakaty ev achqery xphec։ Cerekva paycar luysov lusavorvac nra geghecik, niharac gluxy ynkac er spitak bardzi vra meraci nman... Na henc merac el er։

XXV

Nikoylskoye gyughum, partezum, bardzrughesh hacenu hovin, phayte nstarani vra nstac ein Katyan u Arkadin, nranc mot getnin parkac er Fifin ayn gegharvestakan kisabolorak dzevov, vor haytni e vorsordneri mej «hushkapariki parkvacq» anunov։ Arkadin el, Katyan el lur ein. Arkadin dzerin brnel er kisabac mi girq, isk Katyan koghovi mej mnacac spitak haci phshranqnery havaqum er u dzgum tchntchghukneri phoqrativ yntaniqi araj, voronq, irenc hatuk vaxkot xizaxutyamb, trchkotum ein u tchrvoghum ughigh nranc stveri tak։ Meghm qamin, tatanelov hacenu terevnery, te mtin tchanaparhi vra ev te Fifii deghin mejqi vra, et u araj er sharzhum luysi bac voskeguyn bcery. miapaghagh stvern ynkac er Arkadii u Katyayi vra, haziv erbemn miayn paycar sherty bocakizvum er Katyayi mazeri mej։ Nranq lur ein. ev henc nranc ayd lur kecvacqum, nranc koghq-koghqi nstvacqi mej erevum er vstah mtermutyuny, ases nrancic voch meky cher mtacum myusi masin, minchder irenc srtum urax ein, vor mimyanc mot en։ Ayn orvanic, erb nranc verjin andam tesanq, nranc demqern el phoxvel ein. Arkadin aveli xaghagh er tvum, isk Katyan: aveli aruyg, hamardzak։

— Duq cheq gtnum, vor, — sksec Arkadin, — hacenin ruseren shat harmar anun uni: yasen, voch mi car aynpes paycar u parz chi erevum odi mej, inchpes hacenin։

Katyan achqery ver bardzracrec u asac: «Ayo», isk Arkadin mtacec, «Ay, sa indz chi kshtambum, vor geghecik xosqerov em mitqs artahaytum» ։

— Es Haynein chem sirum, — xosec Katyan achqerov Arkadii dzerqi girqy Solyc talov, — voch ayn zhamanak, erb na lac e linum, voch ayn zhamanak, erb cicaghum e. ayl sirum em, erb na mtaxoh e u taxcali։

— Isk na indz dur e galis, erb cicaghum e, — nkatec Arkadin։

— Ayd dzer mej ergicakan hin ughghutyan hetqern en… («Hin hetqery, — mtacec Arkadin, — ete Bazarovn ayd lser») ։— Spaseceq, menq dzez kphoxenq։

— Vov e indz vaxelu։ Duq։

— Vov, quyrs, Porfiri Platonichy, vori het duq aylevs cheq kovum, moraquyrs, vorin duq erek che myus ory ekegheci ughekceciq։

— Ho chei karod merzhel։ Isk inch veraberum e Anna Sergeevnayin, giteq, vor na inqn el shat banerum hamadzaynum er Bazarovi het։

— Ayn zhamanak: dzez nman quyrs el nra azdecutyan tak er։

— Indz nman։ Mite duq nkatum hr, vor es ayzhm azatvel em nra azdecutyunic։

Katyan lrec։

— Gitem, — sharunakec Arkadin, — na erbeq dzez dur cher galis։

— Es chem karogh nra masin datoghutyun anel։

— Giteq inch, Katerina Sergeevna։ Amen angam, erb es lsum em ayd patasxany, dzer asacin chem havatum։ Chka mi aynpisi mard, vori masin meznic amen meky chkaroghanar datoghutyun anel։ Ayd ughghaki nshanakum e xusaphel։

— De vor aydpes e, es dzez kasem, vor na... che te indz dur chi galis, ayl zgum em, vor na el indz otar e, es el nran em otar... Henc duq inqnerd el otar eq nran։

— Inchu։

— Inchpes asem... na gishatich e, minchder es u duq yntelacel enq։

— Es el em yntelacac։

Katyan glxov arav։

Arkadin gluxy qorec։

— Axr, Katerina Sergeevna, iskapes asac, dzer asacy viravorakan e։

— Mite duq gishatich kuzeiq linel։

— Gishatich che, ayl uzhegh, erandun։

— Ayd chi Kareli uzel... Ahavasik dzer ynkery chi uzum aynpes linel, bayc ayd nra mej ka։

— Hym։ Uremn duq karcum eq, te na mec azdecutyun uner Anna Sergeevnayi vra։

— Ayo։ Bayc voch voq chi karogh nra vra erkar azdecutyun unenal, — avelacrec Katyan cac dzaynov։

— Inchu eq aydpes karcum։

— Quyrs shat hpart e... Es ayd chei uzum asel... Na mec nshanakutyun e talis ir ankaxutyany։

— Vov chi ir ankaxutyany mec nshanakutyun talis vor, -harcrec Arkadin, u mievnuyn zhamanak el mtqovn anckacrec: «Inchi e petq ayn» ։ «Inchi e petq ayn», — mtacec naev Katyan։ Ayn eritasardnery, voronq hatchax mtermabar hamakarciq en darnum, sharunak hangum en mievnuyn mtqerin։

Arkadin zhptac ev, mi qich Katyayin motenalov, shshnjalov asac.

— Xostovaneceq, vor duq phoqr-inch vaxenum eq nranic։

— Umic։

— Dzer qrojic, — nshanakalic krknec Arkadin։

— Isk duq, — ir koghmic harcrec Katyan։

— Es el, nkateceq: asaci — es el։ Katyan maty taph tvec nra vra։

— Ayd indz zarmacnum e, — sksec Katyan, — erbeq quyrs aynpes lav tramadrvac chi eghel depi dzez, inchpes ayzhm, anhamemat aveli, qan dzer arajin galstyany։

— Aha te inch։

— Mite duq ayd cheiq nkatel։ Da dzez chi uraxacnam։

Arkadin mtqi mej ynkav։

— Inchov em arzhanacel Anna Sergeevnayi barehatchutyany։ Miguce nranov, vor dzer mor namaknery beri iren։

— Dranov el, bayc urish pattcharner tl kan, vory es chem asi։

— Inchu։

— Chem asi։

— O, ditem, duq shat hamar aghjik eq։

— Hamar em։

— Ev ditogh eq։

Katyan achqi pochov nayec Arkadiin։

— Guce ayd dzez zarmacnum e։ Inchi masin eq mtacum։

— Es mtacum em, te vorteghic karogh er dzer mej mtnel ayd ditelu yndunakutyuny, vory tchisht vor ka dzer mej։ Duq vor aydpes erkchot eq, kaskacamit, amenqic xuys tvogh…

— Es shat em miaynak aprel, uzes-chuzes kmtaces։ Bayc mite es amenqic el xuys em talis։

Arkadin eraxtagitakan hayacq dzgec nra vra։

— Ayd ameny shat lav, — sharunakec Arkadin, — bayc dzer kacutyan mej eghogh mardik, uzum em asel: dzer karoghutyunn unecogh mardik, qich e patahum, vor ayd shnorhqn unenan։ Tchshmartutyuny nranc akanjin, vorpes e tagavorneri akanjin, dzhvar e hasnum։

— Bayc che: es harust chem։

Arkadin zarmacav ev Katyayi asacn iskuyn chymbrnec։ «Tchisht vor, axr amboghj kalvacqn el qrojn e», -mtacec na. ayd mitqy nran anhatcho chtvac։

— Inch lav asaciq, — asac na։

— Inch e vor։

— Asaciq lav, hasarak, aranc amachelu ev aranc parcenalu։ I dep, es erevakayum em ayn mardu zgacmunqy, vory gite ev asum e, te inqy aghqat e, petq e, vor mi arandzin tesaki snapharutyun lini։

— Qrojs shnorhiv es voch mi aydpisi ban chem zgacel, xosqy ekav, dra hamar el miayn hisheci im karoghutyan masin։

— Lav, bayc xostovaneceq, vor henc dzer mejn el ka masniky ayn snapharutyan, vori masin es ays ropeis hishum ei։

— Orinak։

— Orinak, duq ho, nereceq im harcy, duq cheiq amusnana harust mardu het։

— Ete es nran shat sirelis linei... Voch, tvum e indz, vor ayn zhamanak el chei amusnana։

— Ha, tesnum eq, — bacakanchec Arkadin ev qich heto avelacrec։— Isk inchu cheiq amusnana։

— Nra hamar, vor ergeri mej el ergum en anhavasarutyan masin։

— Guce duq uzum eq ishxel kam…

— Voch, voch. inchis e petq։ Yndhakaraky, es patrast em hnazandvel, miayn anhavasarutyunn e canr։ Isk inqd qez harges u hnazandves: es ayd haskanum em. da erjankutyun e. bayc luci tak aprel... Voch, eghacn el heriq e։

— Eghacn el heriq e, — Katyayi hetevic krknec Arkadin։— Ayo, ayo, — sharunakec na, — izur che, vor duq el Anna Sergeevnayi het mievnuyn aryunicn eq։ Duq el aynpes inqnuruyn eq, inchpes ev na։ Bayc duq aveli cackamit eq։ Havatacac em, vor erbeq araj duq cheq artahaytel dzer zgacmunqy, vorqan uzum e da xory ev srbazan lini…

— Hapa inchpes piti liner, — harcrec Katyan։

— Duq xeloq el eq. duq el nuynpes, ete voch aveli, kirt bnavorutyun uneq, inchpes ev na...

— Xndrum em indz qrojs het mi hamemateq, — shtapov yndhatec Katyan nra xosqy, — ayd xist annpast ban e indz hamar։ Ases te moracel eq, vor quyrs gegheckuhi e, ev xelaci, ev... manavand dzez, Arkadi Nikolayich, chi vayeli, vor aydpisi xosqer aseq, ayn el mi ayspisi lurj demqov։

— Ayd inch e nshanakum manavand dzez, ev inchic eq ezrakacnum, vor es katak em anum։ — Ւharke, katak eq anum։

— Karcum eq։ Isk inch kaseiq, ete es hamozvac em ayn amenum, inch vor asum em։ Ete es gtnum em, vor derevs aynqan el uzhegh chem artahaytvel։

— Es dzer mitqy chem haskanum։

— Irav։ De lav. es ayzhm tesnum em vor iskapes chaphazancrel em dzer ditelu yndunakutyuny։

— Inchpes։

Arkadin vochinch chpatasxanec ev eresy shur tvec, isk Katyan koghovi mej mi qani phshranq el gtav u dzgec tchntchghukneri araj, bayc nra tevi sharzhumn aynqan uzhegh er, vor tchntchghuknery, aranc phshranqnery zhoghovelu, tran gnacin։

— Katerina Sergeevna, — xosec hankarc Arkadin։— Ayd dzez hamar, havanoren, mievnuyn bann e, bayc imaceq, vor es dzez voch te miayn dzer qroj het, ayl ashxarhi eresin voch voqi het chem phoxi։

Ma ver kacav teghic ev, karces ir lezvic trac xosqeric vaxecac, arag heracav։

Isk Katyan erku dzerqn u koghovy dzgec cnkneri vra ev gluxy xonarhac, erkar nayum er Arkadii hetevic։ Phoqr ar phoqr alkarmiry tetevaki nerkec nra aytery, bayc shrtunqnery chein zhptum, ev mut achqery varanmunq u mi tesak urish, derevs ananun zgacmunq ein artahaytum։

— Du menak es, — nra koghqin lsvec Anna Sergeevnayi dzayny։— Karcem Arkadii het ekar partez։

Katyan, aranc shtapelu, achqery dardzrec qroj vra (na geghani, nuynisk nurb tchashakov hagnvac, kangnel er tchanaparhi vra ev bac hovanoci cayrov sharzhum er Fifii akanjy) ev aranc shtapelu asac.

— Menak em։

— Tesnum em, — patasxanec quyry cicaghelov, — uremn na ir senyaky gnac։

— Ayo։

— Miasin kardum eiq։

— Ayo։

Anna Sergeevnan brnec Katyayi kzakic ev nra demqy bardzracrec։

— Ho cheq krvel։

— Voch, — asac Katyan ev qroj dzerqy kamacuk et qashec։

— Inch handisavorutyamb es patasxanum, karcum ei te na aystegh klini, uzum ei arajarkel miasin indz het zbosnelu gnal։ Inqn e sharunak ayd bann indznic xndrum։ Qaghaqic qez hamar koshikner en berel, gna phordzir, es erek nkateci, vor arajva votnamannerd bolorovin mashvel en։ Arhasarak du harkavor ushadrutyuny ches dardznum dra vra, minchder inch sqancheli votner unes։ Dzernerd el sirun en... miayn xoshor en, petq e uremn votnerd aveli yndgces։ Bayc du koketuhi ches։

Anna Sergeevnan ir geghecik hagustov aghmkelov nuyn carughiov sharunakec araj gnal։ Katyan ver kacav teghic, arav Haynei hatory ev nuynpes gnac — bayc voch votnamany phordzelu։

«Sqancheli votner, — mtacum er na dandagh u tetev kerpov bardzranalov daravandi arevakez eghac qare astitchannerov, — asum e: sqancheli votner... De lav, uremn na ayd votneri araj klini» ։

Bayc na anmijapes amot zgac ev shtapov verev vazec։

Arkadin mijancqov ir senyaky gnac, senekapany hetevic hasav ev haytnec, te Bazarovy nra senyakumn e։

— Evgenin, — hamarya vaxecac shshnjac Arkadin.— vaghuc e ekel։

— Henc nor shnorh berin ev patvirecin, vor ir galy Anna Sergeevnayin imac chtanq, ayl hramayecin, vor ughghaki dzer senyaky berenq։

«Chlini tany dzhbaxtutyun e patahel», — mtacec e Arkadin ev, shtap-shtap astitchannerov ver vazelov։ Haptchep bac arec dury։ Bazarovi eresi artahaytutyuny iskuyn hangstacrec nran, tepet ete mi aveli phordzvac achq liner, havanakan e, vor ayd anaknkal hyuri arajva nman dardzyal erandun, bayc phoqr-inch koracac kerparanqi mej nerqin huzmunqi nshanner nkater։ Phoshotac tiknocy hagin, glxarkr glxin nstac er patuhani mot. na teghic chverkacav naev ayn zhamanak, erb Arkadin aghmkali bacakanchutyunnerov vzovn ynkav։

— Ay qez anaknkal ban։ Vor xachic, — asum er na sharunak ver u var anelov senyakum nman mi mardu, vor inqy erevakayum e, ev urishnerin el uzum e cuyc tal, te uraxanum e։— Tany ho amen ban kargin e, amenqn el voghj, aroghj en, aynpes che։ — Amen ban kargin e, bayc amenqy aroghj patasxanec Bazarovy։— Shat mi blblacni, asa togh kvas beren, nstir u lsir, te inch em qez haghordelu mi qani, bayc vstah em, bavakanin zoregh xosqov։

Arkadin handartvec, isk Bazarovy patmec Pavel Petrovichi het unecac menamarti masin։ Arkadin shat, zarmacav ev minchev isk txrec, bayc hark chhamarec ayd bann artahaytel, na miayn harcrec, te iroq horeghbor verqy vtangavor che ev, patasxan stanalov, te verqy shat hetaqrqrakan e, miayn voch te bzhshkakan tesaketov, akama zhptac, minchder sirty tchmlvec u amot zgac։ Bazarovy karces ayd haskacav։

— Hapa, eghbayr, — xosec na, — aha inch e nshanakum feodalneri het aprel։ Inqd el feodal kdarnas u aspetakan mrcaxagherin kmasnakces։ Aha, es el ver kaca ev «hayreri» koghmn ughghveci, — ayspes verjacrec Bazarovy ir xosqery, — ev tchamphic teqveci aystegh… vorpeszi ays ameny qez patmem, kasei es, te vor anogut suty himarutyun chhamarei։ Voch, es inqs el chgitem, te inchu aystegh eka։ Gites, ogtakar e, vor mard erbemn ir qanqulic brni u dzig ta, u inqn iren ir mijic armatahan ani, ay, inchpes boghky margic, es ayd bann ari ays orers… Bayc sirts uzec mi angam el nayem ayn banin, voric es dzerq em qashel, ayn margin, vori mej ei։

— Huys unem, ayd xosqern indz chen veraberum, — huzvac ararkec Arkadin, — huys unem, vor du mtadir ches indznic bazhanvel։

Bazarovy znnoghabar achqy severec nra vra։

— Ibrev te shat es vshtanalu, eli։ Indz tvum e, vor du arden isk heracel es indzanic։ Du aynpes zvart u maqur es… erevi Anna Sergeevnayi het banerd lav en gnum։

— Es inch baner unem Anna Sergeevnayi het։

— Mite nra hamar ches aystegh ekel qaghaqic, aghavnyaks։ I dep, inchpes en kiraknorya dprocneri gorcery, du der siraharvac ches Anna Sergeevnayin։ Chlini arden hamestutyun anelu zhamanaky ekel e։

— Evgeni, gites, vor es misht ankeghc em eghel qez het, karogh em havatacnel, erdvum em, vor sxalvum es։

— Hymm։ Mi nor xosq, — kisadzayn nkatec Bazarovy, bayc taqanalu kariq chka, indz hamar ayd ho bolorovin mievnuyn e։ Romantik mardy kaser es zgum em, vor mer tchanaparhnery sksum en bazhanvel։ Isk es ughghaki asum em. menq mimyanc zzvecrel enq։

— Evgeni…

— Hogyaks, ayd vochinch, kyanqum der inchpisi baneric en zzvum։ Isk ayzhm, zhamanaky chi, vor menq irar mnas barev asenq։ Sksac ayn zhamanakvanic, inch es aystegh em, shat vat em zgum indz, karces gluxs lcvac lini ayn namaknerov, vor Gogoly grel e Kalugayi nahangapeti knojy։ I dep, chem asel, vor dzianery ardzaken։

— Inch es asum, Evgeni, ayd ankareli ban e։

— Inchu։

— Im masin aseln el avelord e, bayc Anna Sergeevnayi verabermamb aracd verin astitchani anqaghaqavarutyun klini, na anpattchar kuzena qez tesnel։

— E, dranum du sxalvum es։

— Isk es, yndhakaraky, havatacac em, vor asacs iravaci e, — ararkec Arkadin։— Ev inchu es keghcum։ Bany vor aydtegh hasav, henc inqd nra hamar ches aystegh ekel։

— Ayd guce ev ughigh e, bayc ev aynpes du misht sxalvum es։

Bayc Arkadii asacn ughigh er։ Anna Sergeevnan uzec Bazarovin tesnel ev senekapani mijocov nran ir senyaky hravirec։ Bazarovy nra mot gnaluc araj shorery phoxec, banic erevac, vor na ir shorern aynpes er darsel, vor nor zgesti hanely hesht lini։

Odincovan nran yndunec voch ayn senyakum, ur na aynpes anaknkal kerpov ir sern er haytnel, ayl yndunaranum։ Na siralir kerpov mati cayrery meknec Bazarovin, bayc nra demqn akama larvac drutyun er artahaytum։

— Anna Sergeevna, — shtapec asel Bazarovy, — nax ev araj petq e dzez hangstacnem։ Dzer araj kangnac e mi mahkanacu, vory vaghuc arden xelqi e ekel ev huys uni, vor urishnern el moracel en nra himarutyunnery։ Es gnum em erkar zhamanakov ev, hamadzayneceq, vor tepet es qnqush eak chem, aynuamenayniv indz hamar uraxali cher lini heranal aysteghic mtacelov, vor duq zzvanqov eq hishum indz։

Anna Sergeevnan xory shunch qashec, nman ayn mardun, vorr henc nor er bardzracel leran gluxy, ev zhpity kendanacrec nra demqy։ Na dzerqy krkin angam meknec Bazarovin ev phoxadardzabar seghmec nra dzerqy։

— Ancuky morcuk e, — asac na, — manavand vor, ete xghtchov asenq, ayn zhamanak es el meghancheci ete voch im koketutyamb, gone mi urish banov։ Mi xosqov: arajva nman barekam linenq։ Ayn eraz er miayn, aynpes che։ Isk vov e eraznery mitqy pahum։

— Vov e mitqy pahum։ Manavand vor sery… shincu zgacmunq e։

— Irav։ Indz hamar shat hatcheli e ayd lsel։

Aydpes er xosum Anna Sergeevnan, aydpes er xosum ev Bazarovy, erkusn el karcum ein, te tchshmarit en asum։ Ardyoq tchshmartutyun, kataryal tchshmartutyun kar nranc xosqerum։ Nranq irenq el chgitein ayd, ur mnac heghinaky։ Bayc ayn dzevov ein zrucum, ases katarelapes irar havatalis linein։

Anna Sergeevnan, i miji ayloc, Bazarovin harcrec, te inch er anum Kirsanovneri tany։ Qich er mnum Bazarovy nran patmer Pavel Petrovichi het unecac menamarti masin, bayc zspec iren: mtacelov, te mi guce na karci, te uzum e ir andzy hetaqrqrakan dardznei ev patasxanec, te amboghj zhamanakn ashxatelis e eghel։

— Isk es, — xosec Anna Sergeevnan, — skzbum, astvac gite inchu, taxicy pasharel er indz, minchev angam mtacum ei artasahman gnal, erevakayeceq... Heto ayd ancav, dzer ynker Arkadi Nikolayichy ekav, u es noric im huni mej ynka, noric im iskakan deri mej mta։

— Ayd inch der e, kareli e imanal։

— Moraqroj, dastiarakchuhu, mor dery, inchpes uzum eq anvaneceq։ I dep. giteq, araj es lav chei haskanum Arkadi Nikolayichi het dzer unecac sert barekamutyuny, nran bavakanin annshan ei hamarum։ Bayc ayzhm aveli lav tchanacheci ev hamozveci, vor na xeloq e... Isk glxavory vor na eritasard e, eritasard… che te indz u dzez nman, Evgeni Vasilich։

— Na dardzyal dzer nerkayutyamb qashvo ւm e, – harcrec Bazarovy։

— Bayc mite., , — sksec Anna Sergeevnan ev, mi qich mtaceluc heto, avelacrec, — ayzhm na aveli e vstahum indz, hets xosum e։ Araj indzanic xuys er talis։ Asenq es el nra ynkerutyuny chei voronum։ Na u Katyan ayzhm mterim barekamner en։

Bazarovi sirty neghacav։ «Kin asacd chi karogh xoramankutyun chbanecnel», — mtacec na։

— Asum eq dzezunic xuys er talis, — sary caghrov artasanec Bazarovy, — bayc erevi, dzez hamar gaghtniq chmnac, vor na siraharvac er dzez։

— Inchpes, na el, — durs trav Anna Sergeevnayi shrtunqneric։

— Na el, — xonarh glux talov krknec Bazarovy։ — Mite duq ayd chgiteiq ev im haghordacy norutyun e dzez hamar։

Anna Sergeevnan achqery cac gcec։

— Sxalvum eq, Evgeni Vasilevich։

— Chem karcum։ Bayc, guce indz chi vayeli, vor aygh masin hishem։ «El xoramankutyun chanes», -avelacrec na inqn iren։

— Inchu hishel։ Bayc karcum em, vor duq ays depqum el ropeakan tpavorutyany shat mec nshanakutyun eq talis։ Sksum em kaskacel, vor arhasarak duq chaphazancnelu hakum uneq։

— Aveli lav e ayd masin chxosenq, Anna Sergeevna։

— Inchu chxosel, — ararkec tikiny ev inqn el xosqy urish bani vra dardzrec։ Bayc ev aynpes, Bazarovi nerkayutyamb na anharmar er zgum, teev na nran el asac, ev inqn iren el havatacrec, te amen inch moracutyan e trvac։ Bazarovi het amenahasarak xosqer phoxanakelov, nuynisk hety katak anelov, na erkyughi tetev tchnshum er zgum։ Aydpes, mardik shogenavi vra, covum, anhog kerpov xosum en, cicaghum, ases camaqi vra linen։ Bayc heriq e mi annshan argelq handipi, mi ansovor bani amenachnchin nshann ereva, anmijapes amenqi eresnerin el kereva arandzin huzmunqi artahaytutyun, vory vkayum e nranc mshtakan vtangi gitakcutyan masin։ Anna Sergeevnayi xosakcutyuny Bazarovi het erkar chtevec։ Na sksec mtqeri mej ynknel, anushadir patasxanner tal ev verj i verjo arajarkec dahlitch ancnel, vortegh nranq gtan ishxanuhun u Katyayin։ «Hapa Arkadi Nikolayichn ur e», — harcrec tantikiny, ev imanalov, vor mi zhamic aveli e, inch na chi erevacel, mard ugharkec kanchelu։ Arkadiin shut chgtan, na partezi amenaxul ankyuny qashvac ev kzaky irar xachac dzernerin henac, nstel er mtqeri mej ynkac։ Xor ev karevor ein ayg mtqery, bayc voch txur։ Na giter, vor Anna Sergeevnan menak nstac e Bazarovi het, bayc, arajva nman, xand cher zgum։ Yndhakaraky, nra demqy handart kerpov parzvum er, ases te na ev zarmanum er mi banic, ev uraxanum, ev vtchrum er mi ban anelu։

XXVI

Hangucyal Odincovy noramucutyunner cher sirum, bayc «orosh chaphov aznvacac tchashaki phophoxutyuny» tuyl er talis, ev ayd isk pattcharov el ir partezum, jermanoci u ltchaki mijev, rusakan aghyusic shinel er avel hunakan srahiki nman mi ban։ Ayd srahiki hetevi xul pati mej shinel er tvel vec vormaxorsher: hatkapes ardzanneri hamar, vor uzum er artasahmanic berel tal։ Ayd ardzannery petq e nerkayacnein Aoandznutyun, Lrutyun, Mtorum, Melamaghdzotutyun, Amotxacutyun ev Zgayunutyun։ Ardzanneric meky: Lrutyan astvacuhin, maty shurterin, berel u drel ein ir teghy, bayc henc nuyn ory tchort erexanery jardecin qity, ev tepet harevan cephagorcy xostacel er, vor inqn ardzani qity arajvanic erku angam aveli lav kshini, bayc aynpes Odincovy hramayel er ardzany vercnel, vory ev gcel ein cackac kali mi ankyuny, ur erkar tariner mnacel er: kananc mej snotipashtakan sarsaph arajacnelov։ Srahiki arjevi masy vaghuc cackvel er xit bolsac tpherov ev hamatarac kanachi mej miayn syuneri ev xoyaknern ein erevum։ Srahiki mej nuynisk kesorva shogin zov er linum։ Anna Sergeevnan ayn oric, vor aystegh mi lortu er tesel, cher sirum aydtegh gal, bayc Katyan hatchax galis er nstum mi mec qare nstarani vra, vor shinac er vormaxorsheric meki nerqevy։ Zovutyamb u stverov shrjapatvac, na kardum er, gorcum kam andznatur linum ayn kataryal lrutyan zgacoghutyan, vory, havanoren, haytni e amenqin el, ev vori hrapuyrn e kazmum ayn drutyuny, erb menq, haziv gitakcelov, lrik unkndir enq linum kensakan layn aliqin, vor sharunak hosum e mer shurjy ev te henc mer mej։

Bazarovi galu hajord ory Katyan nstac er ir sirac nstarani vra, ev nra koghqin dardzyal Arkadin er։ Inqn er xndrel, vor Katyan ir het srahik ga։ Minchev naxatchashy der mi zhami chaph zhamanak kar, coghapat aravotn arden teghi er talis taq orvan։ Arkadii demqy erekva artahaytutyunn er pahpanum։ Katyan mtahog kerparanq uner։ Quyry, teyic anmijapes heto, nran kanchel er ir arandznasenyaky ev, naxapes e gurgurelov nran, mi ban, vor misht mi phoqr vaxecrel er Katyayin, xorhurd er tvel, vor zguysh lini Arkadir het, manavand xuys ta nra het arandznacac zruyc aneluc, vor ibr te arden moraquyrn el, tan mej bolorn el nkatel en։ Baci ayd, der naxord erekoyan Anna Sergeevnayi tramadrutyuny lav cher, henc inqy, Katyan: el shphotvaci pes er, ases te iren meghavor er zgum։ Arkadii xndrin zijelov: na inqn iren xosq tvec, vor sa verjiny klini։

— Katerina Sergeevna, — sksec Arkadin mi tesak, veherkot hamardzakutyamb, — ayn orvanic, vor es pativ unem dzez het mievnuyn harki tak aprel, u shat bani masin xosel em dzez het, minchder ka indz hamar mi shat karevor…xndir, vor der es chem shoshaphel։ Duq erek asaciq, vor aystegh indz phoxecin, — avelacrec na, miazhamanak te vorsalov ev te xuys talov ir vra ughghac Katyayi harcakan hayacqic։— Ardarev, es shat banum phoxvel em, ev duq ayd amenic lav giteq, — duq, vorin es, iskapes, partakan em im ayd krac phaioxutyunnerov։

— Es... indz...— asac Katyan։

— Es ayzhm aylevs ayn ambartavan, krvaser erexan chem, inchpes vor ei aystegh galis, — sharunakec Arkadin։— Izur che, vor qsanereqs lracrel em. arajvapes dardzyal uzum em linel ogtakar, bolor uzhers nvirel tchshmartutyan, bayc aylevs im idealnery ayntegh chem voronum, ur araj voronum ei, dranq indz… aveli motik en erevum։ Minchev ayzhm es indz chei haskanum, aynpisi npatakner ei dnum im araj, vor uzherics ver ein... Mot zhamanakners, mi zgacmunqi shnorhiv, achqers bacvecin... Es aynqan el parz chem artahaytvum, bayc huys unem, vor duq indz khaskanaq…

Katyan vochinch cher patasxanum, bayc Arkadiin nayeluc dadarec։

— Karcum em, — noric xosec na arden aveli huzvac dzaynov, minch xaytity nranc verev, kechu sagharti mej anhogabar ir ergn er ergum, — karcum em, vor amen mi azniv mardu partavorutyunn e bolorovin ankeghc linel ayn… ayn mardkanc het, voronq… mi xosqov, iren motik andzanc het, usti ev es… es mtadir em…

Bayc aystegh Arkadii pertchaxosutyuny davatchanec iren, na shphotvec, kmkmac ev stipvac er mi phoqr kang arnel։ Katyan achqy eli verev cher bardzracnum։ Tvum er, te na cher el haskanum, te inch er uzacy, ev spasum er mi inch-or bani։

— Es naxazgum em, vor dzez piti zarmacnem, — sksec Arkadin noric uzhery havaqelov, — manavand vor ayd zgacmunqy masamb… masamb, nkateceq, veraberum e dzez։ Duq, hishum em, erek indz kshtambum eiq, vor im mej lrjutyuny pakasum e, — sharunakec Arkadin mi aynpisi mardu pes, vory, tchahtchi mej mtnelov, zgum e, vor amen mi qaylaphoxum aveli u aveli e xrvum, bayc ev aynpes araj e shtapum: husalov, te shutov kazatvi։— Ayd kshtambanqy hatchax ughghvum e... eritasardneri dem, minchev isk ayn zhamanak, erb nranq aylevs kshtambanqi chen arzhani, ev ete im mej aveli inqnavstahutyun liner… («De ognir indz, ognir», — husahatabar mtacum er Arkadin, bayc Katyan arajva pes gluxy cher shrjum) ։ Ete karoghanayi husal…

— Ete es karoghanayi havatal ayn bolorin, inch vor asum eq, — ayd ropein lsvec Anna Sergeevnayi parz dzayny։

Arkadin iskuyn lrec, isk Katyan guyny gcec։ Ughigh srahiky cackogh tpheri koghqic tchanaparh er ancnum։ Anna Sergeevnan Bazarovi het gnum er ayd tchanaparhov։ Katyan u Arkadin nranc chein tesnum, bayc nranc amen mi xosqy, shrjazgesti xshxshocy, nuynisk shncharutyuny lsum ein։ Xosoghnery mi qani qayl arecin ev hakaraki pes kang aran ughghaki srahiki dimac։

— Tesaq, — sharunakec Anna Sergeevnan, — vor erkuss el sxalvecinq, erkuss el shat shahel chenq, manavand es, menq arden kyanq enq unecel, hognel enq, erkuss el – inch ka taqcnelu — xeloq enq, skzbum menq hetaqrqrvecinq mimyancov… isk heto…

— Isk heto es hogneci, — vra berec Bazarovy։

— Inqnerd el giteq, vor mer taradzaynutyan pattcharn ayd cher։ Inch vor e: menq mimyanc kariqy chuneinq, aha glxavor pattchary, mer mej xist shat… inchpes asem... hamanman ban kar։ Menq ayd miangamic chhaskacanq։ Minchder Arkadin...

— Duq kariq uneq nran, — harcrec Bazarovy։

— Heriq e, Evgeni Vasilevich։ Asum eq, vor na antarber che depi indz, ev indz el misht aynpes e tvacel, te nran es dur em galis։ Gitem, vor es nra hamar moraqroj tegh karogh em linel, bayc chem uzum dzezanic cackel, vor sksel em nra masin aveli hatchax mtacel։ Mi arandzin hrapuyr ka ayd norati ev tarm zgacmunqi mej…

— Hmayq bary aveli e gorcacakan nman depqerum, — yndhatec Bazarovy. nra handart, bayc xul dzaynic zgacvum er, vor maghdzy erum e nra mej։— Erek Arkadin inch-or gaghtnaranum er indz het ev vochinch cher asum voch dzer masin, voch el dzer qroj... Da karevor nshan e։

— Na Katyayi het bolorovin eghbor pes e, — xosec Anna Sergeevnan, — ev es nra ayd verabermunqy havanum em, teev guce ev harkavor cher tuyl tal, vor nranq aydqan mtermanayin։

— Dzer mej xosum e... quyry, qroj zgacmunqy, — cor talov asac Bazarovy։

— Iharke... bayc inchu enq menq kangnac։ Gnanq։ Inch tarorinak xosakcutyamb enq zbaghvac, aynpes che ։ Karogh ei spasel, vor ayspes piti xosei dzez het։ Giteq, vor es dzezanic vaxenum em... ev mievnuyn zhamanak vstahum em dzez, vorovhetev iskapes duq shat bari eq։

— Nax vor, es amenevin el bari chem, erkrord: vor es dzer araj bolor nshanakutyuns korcrel em, ev duq isdz asum eq, te es bari em... Ayd mievnuynn e, te mereli glxin caghke psak dneq։

— Evgeni Vasilevich, mer dzerin che… uzum er sksel Anna Sergeevnan, bayc qamin phlec, terevnery xshshacrec ev arav u tarav nra xosqery։

— Duq ho azat eq, — asac Bazarovy mi qich heto։ Urish voch mi xosq cher kareli voroshel, qaylery heracan... amen inch lrec։

Arkadin shur ekav Katyayi koghmy, Katyan henc nuyn teghn el nstac er, miayn te gluxy aveli er kaxel։

— Katerina Sergeevna, — xosec Arkadin doghdojun dzaynov, — havityan ev andarnali sirum em dzez, ev baci dzezanic voch voqi chem sirum։ Uzum ei es dzez ayd asel, dzer karciqn imanal ev xndrel dzer dzerqy, vorovhetev es te harust chem ev te zgum em, vor patrast em amen tesak zohaberutyun anelu... Cheq patasxanum։ Cheq havatum indz։ Karcum eq tetevamtabar em asum։ Bayc hisheceq ays verjin orery։ Mite vaghuc cheq hamozvel, te myus bolory, haskaceq indz, bolory, myus bolory vaghuc e anhet chqacel։ Nayeceq indz, mi xosq miayn asaceq indz... Es sirum em... es sirum em dzez, havataceq indz։

Katyan canraxoh ev paycar hayacqov nayec Arkadiin ev, erkar mtaceluc heto, haziv zhptalov, asac.

— Ayo։

Arkadin nstac teghic ver trav։

— Ayo։ Duq asaciq «ayo», Katerina Sergeevna։ Inch e nshanakum ayd xosqy։ Ayn, te es dzez sirum em, vor duq indz havatum eq... te... te... chem hamardzakvum avartel...

— Ayo, — krknec Kaayan, ev ays angam Arkadin nran haskacav։ Na brnec nra xoshor, geghecik dzerqery ev, hiacmunqic xeghdvelov, seghmec ir srtin։ Na haziv er kangnum votqi vra ev miayn krknum er, «Katya, Katya…», isk Katyan mi tesak anmegh, miamit lac eghav: inqn el ir arcunqneri vra cicaghelov։ Vov vor ir sirac eaki achqin chi tesel aydpisi artasuq, na der chi zgacel, te vor astitchan mards karogh e, amboghjovin eraxtaditutyamb u amotov hamakvac, erjanik linel ashxarhum։

Myus ory aravotyan vagh Anna Serreevnan hramayec, vor Bazarovin kanchen ir arandznasenyaky, ev, akama zhpity eresin, nran tvec mi calac tert phosti tught։ Ayd Arkadii namakn er. dranov na xndrum er Katyayi dzerqy։

Bazarovy iskuyn kardac namaky, ev ir vra uzh gorcadrec, vorpeszi chartahayti ayn charaxind zgacmunqy, vor vayrkenapes brnkec nra krcqolm։

— Aha te inch, — asac na, — isk duq, karcem, der erek mtacum eiq, te na eghbayrakan sirov e sirum Katerina Sergeevnayin։ Ayzhm inch eq mtadir anelu։

— Duq inch xorhurd ktaq, — harcrec Anna Sergeevnan sharunakelov cicaghel։

— Karcum em, — patasxanec Bazarovy nuynpes cicaghelov, na Anna Sergeevnayi nman voch urax er ev voch el cicaghn er galis, — karcum em, vor petq e eritasardnerin orhnel։ Amen koghmic hajogh amusin e։ Kirsanovy lav karoghutyun uni, na hor minutchar vordin e, ev hayrn e, lav mard e, chi ynddimana։

Odincovan senyaki mej et u araj qaylec։ Nra demqy phophoxabar mek karmrum er, mek gunatvum։

— Duq karcum eq, — asac na։— Inch ka vor, es argelq chem tesnum... Urax em Katyayi hamar... ev Arkaghi Nikolayichi hamar։ Iharke, kspasem hor patasxanin։ Henc iren el kugharkem hor mot։ Aha ev banic erevum e, vor es iravaci ei, erb erek asum ei, te menq erkuss el arden ceracel enq... Inchpes e, vor es vochinch chem nkatel։ Zarmanum em։ Anna Sevrgeevnan noric cicaghec ev anmijapes shur ekav։

— Ayzhmva eritasardnery shat xoramank en dardzel, — nkatec Bazarovy ev nuynpes cicaghec։— Mnaq baryav, — xosec na dardzyal, kartch lrutyunic heto։— Cankanum em dzez amenahatcheli kerpov avartel ayd gorcy, isk es hervic kuraxanam։

Odincovan shtapov shur ekav depi nra koghmy։

— Mi te gnum eq։ Inchu ayzhm duq cheq uzum mnal։ Mnaceq... dzez het zruyc anely zvartchali e… karces andundi ezrovn es man galis։ Skzbum vaxvxum es, bayc heto vrad qajutyun e galis։ Mnaceq։

— Shnorhakal em dzer arajarkutyan hamar, Anna Sergeevna, nuynpes ev im zruyc anelu taghandis vra unecac lav karciqi hamar։ Bayc es gtnum em, vor es arden aranc ayd el chaphazanc erkar mnaci indz hamar otar mtnolortum։ Trchogh dzknery miarzhamanak karogh en mnal odi mej, bayc shutov petq e chlmphan jri mej. tayl tveq, vor es el chlmpham im tarerqi mej։

Odincovan nayec Bazarovin։ Darn zhpity cncum er Bazarovi demqy։ «Sa indz sirum er», — mtacec Odincovan ev xghtchac Bazarovin, ev karekcabar dzerqy meknec Aran։ Sakayn Bazarovn el nran haskacav։

— Voch, — asac na ev mi qayl et qashvec։— Tepet es aghqat mard em, bayc der minchev ayzhm voghormutyun chem yndunel։ Mnaq baryav։ Cankam aroghjutyun։

— Hamozvac em, vor menq verjin angamy che, vor tesnvum enq, — asac Anna Sergeevnan akama sharzhumov։

— Ashxarhis eresin inch ases chi patahum, — patasxanec Bazarovy, glux tvec ev durs ekav։

— Uremn du voroshel es qez hamar bun hyusel, — asum er na nuyn ory Arkadiin: ppzac nstac irery tchampruki mej teghavorelov։— Inch ka vor, lav ban e։ Bayc izur eir indzanic cackum։ Es qezanic bolorovin urish ban ei spasum։ Kam guce ayd bany qez el shshklacrec։

— Iskapes vor, erb qeghanic bazhanvum ei, es der ayd bany chei spasum, — patasxanec Arkadin, — bayc inchu es inqd el qez xabum: aselov «lav ban e», karces es chgitem, te du inch karciq unes amusnutyan masin։

— Eh, sireli barekam, — asac Bazarovy, — ayd inch tesak es xosum։ Tesnum es: es inch em anum, tchamprukis mej datark tegh e mnacel ev es ayd teghy xotov em lcnum, aydpes naev mer kyanqi tchamprukum: inchov uzum es lcru, miayn te datark tegh chmna։ Xndrum em, mi neghana, du havanoren hishum es, te inch karciq unei es Katerina Sergeevnayi masin։ Mi urish oriord miayn nra hamar e xeloq hamarvum, vor xelaci kerpov harachel zite, bayc qony iren pashtpan kkangni, ev aynpes, vor qez el ir dzerneri mej khavaqi, eh, aydpes el harkavor e։— Na kapharichy cackec u hataki vrayic ver kacav։— Isk ayzhm hrazheshti ropein krknum em... vorovhetev xabvelu kariq chka. menq armisht bazhanvum enq mimyancic, ev du el es zgum ayd... Du xeloq varvecir, du steghcvac ches mer darn, anhrapuyr, antun ev amuri kyanqi hamar։ Qo mej voch handgnutyun ka, voch el charutyun, ayl ka miayn eritasardakan xizaxutyun, ayd mer gorci hamar pitani che։ Duq, aznvakannerd, azniv hezutyunic kam azniv erumic deny ancnel cheq karogh, isk ayd chnchin ban e։ Duq, orinak, cheq krvum, bayc arden dzez ktritch eq karcum։ Isk menq krvel enq uzum։ Axr mer phoshin qo achqery kkuracni, mer rexy qez kkeghtoti, du nuynisk mer bardzrutyany ches e. hasel, du akama zvartchanum es qezanov, inqd qez haւhoyely qez hatchuyq e pattcharum, isk mez hamar ayd bany taghtkali e, urishin e harkavor hayhoyel, menq aeto e urishnerin kotrenq։ Du patvakan eritasard es, bayc ev aynpes trjvac liberal agha es evolatu (aysqan miayn), inchpes asum e cnoghs։

— Du yndmisht bazhanvum es indzanic, Evgeni, — tXar asac Arkadin, — ev indz aselu urish xosq chuns։

Bazarovy cocraky qorec։

— Unem, Arkadi, unem, urish xււsqer el unem aselu, bayc chem asi, vorovhetev ayd romantizm e. ayd nshanakum e bolorovin meghkanal։ Bayc du shutov amusnacir u qez hamar sephakan bun dir u shat zavakner unecir։ nranq xelqy glxin mardik klinen arden nra hamar, vor tchisht zhamanakin cnvac klinen, ev voch te indz u qez nman։ Yhy, tesnum em dziern arden patrast en։ Zhamanakn e։ Amenqin hrazhesht tvi, .. Deh, hamburvenq…

Arkadin phatatvec ir naxkin dastiaraki ev ynkeroj vzin, ev artasuqnery taphvecin nra achqeric։

— Inch asel e eritasardutyun, — handart artasanec Bazarovy։— Bayc es Katerina Sergeevnayi vra huys unem։ Ktesnes, te inchpes dzerac kmxitari qez։

— Mnas barov, eghbayr, — asac na Arkadiin: bardzranalov karqy, ev axori ktrany nstac zuyg agravnerin cuyc talov, avelacrec, — aha qez։ Usumnasirir։

— Ayd inch e nshanakum, — harcrec Arkadin։

— Inch։ Mite du aydqan tuyl es bnakan patmutyunic kam moracel es, vor agravy amenapatvavoy yntaneaser trchunn e։ Qez orinak... Mnaq barev, sinyor։

Karqy dghrdac u gnac։

Bazarovy tchshmaritn asac։ Erekoyan Katyayi het xoselis: Arkadin bolorovin moracel er ir dastiarakin։ Na arden sksel er entarkvel Katyayi azdecutyan, ev sa ayd zgum er, ev cher zarmanum։ Myus ory Arkadin Maryino piti gnar Nikolay Phtrovichi mot։ Anna Sergeevnan cher uzum eritasardnerin xangarel, ev mimiayn vayelchutyan hamar nranc xist erkar cher toghnum menak։ Na mecahogutyamb nrancic heracrec ishxanuhun, vory arajika amusnutyan lurn imanalov kataghutyan arcunq er taphum։ Skzbum Anna Sergeevnan vaxenum er, te miguce nranc erjankutyan tesarany ir hamar mi qich canr tva, minchder bolorovin hakaraky eghav, ayd tesarany voch miayn canr chtvac, aylev nran zbaghecnum er, da nran xandaghatecnum er verjapes։ Anna Sergeevnayin ayd bany te uraxacnum er ev te trtmecnum։ «Inchpes erevum e iravaci er Bazarovi asacy, — mtacec na, — hetaqrqrutyun, lok hetaqrqrutyun ev ser depi hangisty, u esasirutyun...» ։

— Erexaner, — asac na bardzradzayn, — hy, sery arhestakan zgacmunq e։

Bayc matyan ev voch el Arkadin nran nuynisk chhaskacan։ Nranq xuys ein talis nranic, nranc mtqic cher heranum ayn xosakcutyuny, vor akama lsel ein։ Anna Sergeevnan shutov nranc hangstacrec, ev ayd anely mi dzhvar ban cher. na inqn iren hangstacav։

XXVII

Inchqan ceruni Bazarovnery qich ein spasum irenc vordu galun, aynqan aveli eghav nranc uraxutyuny nra anaknkal veradardzi hamar։ Arina Vlasevnan aynqan ver u vari mej eghav, aynqan des u den ynkav tan mej, vor Vasili Ivanovichy nran rkaqavahavi» nmanecrec, tchisht vor, nra kartchlik koftayi pochiky nran mi tesak trchni tesq er talis։ Minchder inqy, Vasili Ivanovichy mrnchum er miayn u cxamortchi saty berani mej mi koghm arac kcotum, mek el: dzerqov brnelov vizy, gluxpttum er, ases te uzum er phordzel, na pind er amracrac, ev hankarc layn bac er anum berany ev aranc dzayn hanelu qrqchum։

— Amboghj vec shabat zhamanakov em ekel qez mot, ceruk, — asac nran Bazarovy, — uzum em parapel, tes, du indz chxangares, xndrum em։

— Aynpes kxangarem qez, vor kerparanqs el kmoranas, — patasxanec Vasili Ivanovichy։

Na ir xostumy katarec։ Vordun dardzyal ir arandznasenyakum teghavorelov, na voch miayn taqnvum er nranic, ayl knojn el zspum er, vor avelord qnqshutyun zgacmunqner chartahayti։ «Menq, mers, — asum er knojy, — Enyushkayi arajin galstyany mi phoqr dzandzracrinq, petq e ayzhm aveli xeloq liner) ։ Arina Vlasevnan hamadzaynum er amusnun, bayc dranic shat ban cher shahum, vorovhetev na vordun miayn tchashi mijocin er tesnum ev bolorovin vaxenum er hety beran bac anel, xosel։ Erbemn sksum er. «Enyushenka, — u der Bazarovy haziv er shur galis depi mayry, na arden zhoghovum er ir redikyuli kapern u totovum, — vochinch, vochinch, ban chka», isk heto kgnar Vasili Ivanovichi mot u, hresy dzerqin henac, kaser. «Hogis, inchpes anenq, vor isananq, te Enyushan aysor tchashin inch e uzum, borshch th shchi» ։ «Inchi cheir inqd harcnum iren» ։ «Hapa vor zahlan tanem» ։ Sakayn shutov Bazarovn inqy dadarec senyakum phakveluc, ashxatelu tendn ancav ev teghi tvec taxcali taghtkutyan u xul anhangstutyan։ Tarorinak hognacutyan er nkatvum nra bolor sharzhumneri mej. minchev angam nra hastatun u phutajan qaylvacqy phoxvec։ Na dadarec menak zbosneluc ev sksec hasarakutyun phntrel, teyy yndunaranum er xmum, Vasili Ivanovichi het banjaranocum zbosnum u lur u munj cxum er nra het. mi angam el hayr Aleqseyi masin harcrec։ Vasili Ivanovichy skzbum uraxacav ays phophoxutyany, Bayc nra uraxutyuny erkar chtevec, «Enyushan achqs phaxecnum e, — cacuk gangatvum er na knojy, — che te na dzhgoh e kam zayracac, ete ayd chiner: vochinch, vshtacac e, txur e, txur e, aha, inchn e sarsaphelin։ Sharunak lur e, gone indz u qez vra barkanar, niharum e, hresi duynn el aynpes vat e» ։ «Ter astvac, — shshnjum er paravy, — vizy hamayil kkaxei, bayc gitem, chi toghni», Vasili Ivanovichy mi qani angam phordzec shat zguysh kerpov Bazarovin harc u phordz anel nra parapmunqi, aroghjutyan, Arkadii masin… bayc Bazarovy patasxanum er nran thatchutyamb u anphuyt, ev mi angam el, nkatelov, vor hayry xosakcutyan mej qich-qich ashxatum e ban imanal, srtneghac asac.

— Inch es sharunak chors koghms: ases matnerid cayreri vra ptuyt-ptuyt anum։ Ayd dzeverd arajvanic el vattar e։

— De lav, lav, ban chka, — shtapov patasxanec xeghtch Vasili Ivanovichy։

Nuynpes anhetevanq mnacin nra qaghaqakan aknarknery։ Mi angam xosq banalov gyughacineri motalut azatagrutyan ev arajadimutyan masin, na huys uner vordu hamakrutyuny zartecnel, sakayn na antarberutyamb asac.

— Erek ancnum ei cankapati motov, lseci, vor aysteghi gyughakan manuknery: phoxanak mi voreve hin erg aselu, gorum en: «Hastat zhamanaky galis e. hogis siro e carav...», aha qez arajadimutyun։

Erbemn Bazarovy gnum er gyugh ev mi voreve gyughacu het sksum, yst ir sovorutyan, caghranqov zruyc anel։ «Deh, axpers, — asum er na, — kyanqi masin qo ashxarhayecoghutyund bacatrir indz. axr, asum en, te duq eq Rusastani amboghj apagan ev uzhy, patmutyan mej dzezanov e nor darashrjan sksvelu, duq eq talu mez iskakan lezu ev te orenqner» ։ Gyughacin kam vochinch cher patasxanum kam motavorapes asum er ayspisi xosqer, «Menq karanq... vor, inchqan hogh a mez bazhin ynker) ։ «Du indz haskacru, te inch ban e dzer hamaynqy, — yndhatum er Bazarovy nra xosqy, — da ho ayn ashxarhy che, vor ereq dzkneri vra e hastatvac» [68]։

— Ed, agha, ashxarhqn e ereq dzkneri vra, — hangstacucich eghanakov, nahapetakan barehogutyamb bacatrum er gyughacin cor talov, — isk mer ashxarhi, aysinqn hamaynqi dem, haytni ban e, agheqi kamqn e, vorovhetev duq mer hayrn eq։ Qani aghen xstapahanj lini, enqan gyughacun sireli klini։

Ayspisi xosqer lselov, Bazarovy mi angam arhamarhanqov usery ver qashec u shur ekav, isk gyughacin ir tchamphan sharunakec։

— Ed inchi masin er xosum, — harcrec nran mi urish, mijin tariqi u xozhor demqov gyughaci, vor heru, ir xrtchiti shemqin kangnac: nkatel er nranc xosakcutyuny։— Aparikneri masin ho cher։

— Inch aparikneri masin, inch ban, — patasxanec arajin gyughacin, ev nra dzayni mej nahapetakan artahaytutyan hetqn angam chkar, yndhakarakn, arhamarhot dazhanutyun er zgacvum։— Henc enpes, inch-or durs er talis, lezun qor er galis։ Haytni ban e, agha e che, nra xelqy mi ban ktrum e։

— Inch piti haskana, — patasxanum er mi urish gyughaci, ev glxarknery taph talov u gotu cayrery havaqelov, erkusn el sksecin irenc gorceri u kariqneri masin xosel։ Avagh։ Usern arhamarhanqov verqashogh, gyughacineri het xosel imacogh Bazarovy (inchpes vor parcenum er na Pavel Petrovichi het vitchelis), ayd inqnavstah Bazarovy cher el karcum, vor gyughacineri achqum inqy aynuamenayniv caghracui pes mi ban er… Asenq, verjapes na ir hamar zbaghmunq gtav։ Mi angam Vasili Ivanovichy nra nerkayutyamb kapum er mi gyughacu viravor votqy, bayc cerunu dzernery doghdoghum ein, ev na cher karoghanum virakapy kargin phatatel, vordin ognec, ev ayd orvanic sksec masnakcel bzhshkutyan gorcin, ev mievnuyn zhamanak sharunakelov caghrel ayn darmanelu mijocnery, vor inqn er xorhurd talis gorcacel, ev hory, vor anmijapes gorc er dnum ayd։ Bayc Vasili Ivanovichin amenevin chein shphotecnum Bazarovi caghrucanaknery, ayl minchev angam mxitarum ein nran։ Yughotac gisherazgesty erku matov phori vra brnac u cxamortchy cxelov, na bavakanutyamb lsum er Bazarovin, ev vorqan aveli charutyunn kar nra xosqeri mej, aynqan aveli er baresrtoren qrqjum, erevan berelov ir bolor, minchev verjin sevaca atamnery։ Na minchev angam krknum er vordu ayd erbee taphak kam animast xosqery ev, orinak, mi qani sharunak, teghi te anteghi krknum er. «De, ayd innerord ban e», mimiayn ayn pattcharov, vor vordin imanalov, vor na aravotyan zham er gnacel, ayd dardzvacqn er gorcacel։ «Pharq astuco, taxicn ancav, — krknum er na ir amusnun, — aysor inchpes indz shshprec, tesnelu, ban er» ։ Ev ayn mitqy, te mi ayspisi ognakan uner, berkrutyamb ev hpartutyamb er lcnum nran։ «Ayo, ayo, — asum er na tghamardi kapa hagac u pochavor, glxanocov mi voreve geghjkuhu: gulyardi jrov shishy kam qselu yughi srvaky talov, — du, sirelis, petq e amen mi rope astcun pharq tas, vor vordis aystegh hyur e indz mot. ayzhm qez amenagitakan u noraguyn mijocov en bzhshkum, haskanum es du ayd։ Fransiacoc kaysry, Napoleony, minchev angam na el sranic lav bzhishk chuni» ։ Isk geghjkuhin, vor ekel er haytnelu, te «cakoc e sksvel» (tepet, ays xosqeri imasty na inqn el cher karogh bacatrel), miayn glux er talis u dzerqy tevataky tanum, ur na eressrbichi cayrin kapac chors dzu er berer Bazarovy mi angam nuynisk tchotavatchar pherezakq atamy hanec, ev tepet ayd atamy sovorakan atamneric er, bayc Vasili Ivanovichy ibrev hazvagyut ban pahec ayd ev, ter Aleqseyin cuyc talov, sharunak krknum er.

— Mi mtik areq, te inch tesak armatner uni։ Vov uzh e unecel Evgenin։ Xeghtch pherezaky teghic ver trav… Havata, kaghni vor liner, ayn el armatov durs kgar…

— Goveli e, — xosec verjapes ter Aleqseyy, vor chgiter, ։ te inch asi ev inchpes azatvi vogevorutyamb grgrvac dzerunu dzerqic։

Mi angam harevan gyughic mi gyughaci tifov hivand ir eghbory berec Vasili Ivanovichi mot, xeghtchy mardi vra eresn i var mernum er. sev bcery cackel ein nra amboghj marminy, na vaghuc er gitakcutyuny korcrel։ Vasili Ivanovichy cav haytnec, vor voch voq mitq cher arel dzi qich shut dimelu bzhshkutyan ognutyan, ev haytnec, vor phrkutyun chka։ Hiravi gyughacin chkaroghacav eghbory tun hascnel։ Na aynpes el saylaki mej merav։

Ereq or anc, Bazarovy mtav hor senyaky ev harcrec, te, ardyoq, dzhoxaqar[69] chuni։

— Unem, inchid e petq։

— Petq e... verq ayrelu hamar։

— Um verqy։

— Im։

— Inchpes te qo։ Inchu hamar։ Inch verq e։ Ur e։

— Aha aystegh, matis vra։ Aysor gnacel ei ayn gyughy, vorteghic tifov hivandin berel ein։ Chgitem inchu nranq patrastvum en hangucyali marminy diahatel. isk es vaghuc e, vor ayd banum chem varzhvum։

— Heto։

— Heto ayn, vor es gavarakan bzhshkin xndreci inqs anem u mats ktreci։

Vasili Ivanovichy hankarc bolorovin gunatvec ev aranc mi xosq aselu, vazec arandznasenyak ev anmijapes veradardzav dzhoxaqari ktory dzerin։ Bazarovn uzum er qary vercnel u gnal։

— I ser astuco, — aghachakan dzaynov asac Vasili Ivanovichy, -togh evs inqs anem։ Bazarovy qmcicaghec։

— Inch ser es unecel bzhshkutyun anelu։

— Hanaq mi ani, i ser astuco։ Cuyc tur matd. verqy mec che։ Chi cavum։

— Hup tur, mi vaxi։

Vasili Ivanovichy kang arav։

— Inch es karcum, Evgeni, aveli lav cher erkatov ayrenq։

— Ayd araj petq er anel, isk ayzhm, iskapes, dzhoxaqarn el avelord e։ Ete varakvel em, uremn arden ush e։

— Inchpes te... ush e.. — haziv karoghacav artasanel Vasili Ivanovichy։

— Iharke, arden chors zhamic aveli e ancel։

Vasili Ivanovichy verqy mi qich el ayrec։

— Bayc mite gavarakan bzhishki mot dzhoxaqar chkar։

— Chkar։

— Ays inch ban e, ter astvac։ Bzhishk e ev mi aydpisi anhrazhesht ban chuni։

— Du mi nra nshtarnery tesneir, — asac Bazarovy u senyakic durs ekav։

Minchev irikun ev amboghj myus ory Vasili Ivanovichy amen tesak hnaravor aritner er gtnum vordu senyaky mtnelu hamar ev tepet na voch miayn nra verqi anuny cher talis, aylev ashxatum er bolorovin koghmnaki nyuteri masin xosel, aynuamenayniv aynpisi hamarutyamb er nayum vordu achqerin ev aynpisi anhangstutyamb er hetevum nran, vor Bazarovi hamberutyuny ktrvec, ev na sparnac, vor kgna։ Vasili Ivanovichy nran xosq tvec, vor anhangist chi ani, manavand vor Arina Vlasevnan ei voric na, iharke, amen ban cacuk er pahel, sksel er sharunak harc u phordz anel, te inchi chi qnum, inch e eghel nran։ Amboghj erku or na dimanum er, teev vordu tesqy, vori vra taqun sharunak ditum er, nran dur cher galis, bayc erkrord ory tchashin el chhamberec։ Bazarovy gluxy kax gcac nstel er ev voch mi kerakri dzerq cher talis։

— Inchu ban ches utum, Evgeni, — harcrec na demqin bolorovin anhog artahaytutyun talov։— Karces kerakury lav e patrastvac։

— Chem uzum, dra hamar el chem utum։

— Axorzhak chunes։ Isk gluxd, — avelacrec na veherkot dzaynov, — cavum e։

— Cavum e. inchu chpiti cavi vor։

Arina Vlasevnan ughghvec u akanjy srec։

— Xndrem chneghanas, Evgeni, — sharunakec Vasili Ivanovichy, — tuyl tur mi zarkerakd nayem։

Bazarovy teghic ver kacav։

— Es aranc nayelud el kasem, vor taqutyun unem։

— Dogh el uneir։

— Dogh el unei։ Gnam parkem, isk duq indz lorenu caghki tey ugharkeceq։ Erevi mrsel em։

— Gitem, axr, ays gisher hazum eir, — asac Arina Vlasevnan։

— Mrsel em, — asac Bagharovy ev heracav։

Arina Vlasevnan sksec lorenu caghkic tey patrastelov zbaghvel, isk Vasili Ivanovichy mtav koghqi senyaky u andzayn brnec glxi mazery։

Ayd ory Bazarovy teghic el chverkacav, ev amboghj gishery canr, kes moracutyan mej ynkac nirhov anckacrec։ Gishery zhamy mekin dzhvarutyamb bac arec achqery, kanteghi luysov ir araj tesav hor dzhguyn demqy ev patvirec, vor herana, hayry hnazandvec, bayc anmijapes el votqi cayrerov ners mtav ev, kisov chaph paharani drnakneri hetevy taq kacac, anyndhat vordun er nayum։ Arina Vlasevnan el parkac cher ev, arandznsenyaki dury haziv bac arac, andadar motenum er akanj dnelu, «te inchpes e shunch qashum Enyushan», u Vasili Ivanovichin nayelu։ Na ir amusnu miayn ansharzh, koracac mejqn er tesnum, bayc henc aydqan mi qich tetevutyun er pattcharum։ Aravotyan Bazarovy phordzec ver kenal, gluxy ptuyt ekav, qtic aryun gnac, noric parkec։ Vasili Ivanovichy lur u munj carayum er nran։ Arina Vlasevnan ners mtav u harcrec, te inchpes e zgum iren, Bazarovy patasxanec: «Mi qich lav em» ev shur ekav depi paty։ Vasili Ivanovichy erku dzerqy taph tvec knoj koghmy, te gna. sa shrtunqy kcec, vorpeszi lac chlini, u durs gnac։ Karces te tan mej hankarc amen inch mtnec, bolori demqern el dzgvecin, tarorinak lrutyun tirec, bakic depi gyugh taran mi dzaynegh aqlor, vory erkar zhamanak cher karoghanum haskanal, te inchu ein ir het aydpes varvum։ Bazarovy demqy patin parkac er der։ Vasili Ivanovichn uzec zanazan harcerov dimel nran։ Bayc ayd harcery Bazarovin hognecnum ein, ev cerunin bazkatori mej mnac ardzanacac, miayn erbemn matnern er kotratum։ Na mi qani ropeov miayn gnum er partez, kangnum er ayntegh ardzani nman, ases annkaragreli apshutyamb brnvac (arhasarak apshutyan artahaytutyuny nra demqic cher heranum) ev noric vordu motn er veradarnum, ashxatelov xuys tal knoj harc u phordzeric։ Kiny verjapes brnec nra dzerqic ev jghadzgabar, hamarya sparnalov asac.

— De asa, inch e patahel nran։

Aystegh miayn glxi ynkav ev, i patasxan nra tvac harcin, harkadrec iren zhptalu, bayc inqn el: sarsaphec, erb zhptalu phoxaren inch-or mi teghic cicagh durs prcav։ Na aravotvanic bzhshki hetevic mard er ugharkel։ Na karevor hamarec ayd bani masin naxapes haytnel vordun, vorpeszi chlini te neghana։

Bazarovy gahavoraki vra hankarc shur ekav, achqery severac u but hayacqov mtik tvec horn u jur uzec։

Vasile Ivanovichy jur tvec nran ev i dep tchakatn el shoshaphec։ Tchakatn ayrvum er։

— Ceruk, — asac Bazarovy xrpot u dandagh dzaynov, — bans burd e։ Es varakvel em, ev mi qani oric hrto du indz ktades։

Vasili Ivanovichy ororvec, ases te meky votnerin, xphec։

— Evgeni, — totovec na, — ayd inch es asum… ter ynd qez։ Du mrsel es...

— Bavakan e, — aranc shtapelu yndhatec nran Bazarovy։— Bzhshkin nereli che aydpes xosel։ Varakman bolor nshannern el kan, inqd el gites։

— Ur e… varakman nshany, Evgeni… i ser astco։

— Hapa sa inch e, — asac Bazarovy ev, shapki tevy bardzracnelov, cuyc tvec hory marmni vra durs tvac charagushak karmir bcery։

Vasili Ivanovichy cncvec ev ahic sarec։

— Asenq, — xosec na verjapes, — asenq, ete… ete minchev isk… aydpisi mi ban… varakumn...

— Piemia[70], — hishecrec vordin։

— Ayo... mi tesak... hamatcharaki nman…

— Piemiayi, — xist u voroshaki krknec Bazarovy, — chlini arden tetraknerd moracel es։

— Ha, ha, iharke, togh qu asacy lini... Ev aynuamenayniv kbzhshkenq qez։

— Dranq datark xosqer en։ Bayc bany ayd che։ Es chei spasum, te ayspes shut kmernem, sa, tchishtn asac, mi shat anaxorzh patahakanutyun e։ Ayzhm duq mayriki het piti ashxateq ogut qaghel ayn banic, vor dzer mej krony uzhegh e, ahavasik havatqy phordzi entarkelu arit։-Na mi qich el jur xmec։— Isk es uzum em qeznic mi ban xndrel… qani der gluxs im ishxanutyan tak e, gites, vor vaghy kam myus ory ugheghs hrazharakan kta։ Ayzhm el es bolorovin vstah chem, te mtqers parz em haytnum, te voch։ Minch parkac ei, indz bvum er, te shurjs karmir shner en vazvzum, isk du im glxi verev phaytmorik tesac vorsi shan nman: mnacel eir kangnac։ Karces harbac linem։ Lav es indz haskanum։

— Incher es asum, Evgeni, du xosum es bolorovin aynpes, inchpes harkn e։

— Aveli lav։ Du indz asacir, vor ugharkel es bzhshki hetevic... Dranov du qez mxitarecir... Indz el mxitarir, mard ugharkir…

— Arkadi Nikolayichin, — vra berec cerunin։

— Vov e Arkadi Nikolayichy, — asac Bazarovy mtaxoh...— Ax, ha ayd dzagy։ Voch, nran dzerq mi taq. na aydzham agrav e dardzel։ Mi zarmanar, sa derevs zarancanq che։ Du mard ugharkir Odincovayi mot, Anna Sergeevnayi, aystegh ga mi aydpisi kalvacater kin... tchanachum es։— (Vasili Ivanovichy glxov arec) ։— Kases. Evgeni Bazarovy barev e anum u asum, vor mernum e։ Du ayd kanes։

— Kanem… Bayc mite kareli ban e, vor du mernes, du, Evgeni... Inqd datir։ Dranic heto el ur mnac ardarutyunr։

— Es ayd chgitem, miayn te ghu mard ugharkir։

— Ays ropeis kugharkem, inqs el namak kgrem։

— Voch, inch kariq ka... miayn togh asi, te barev er anum, urish vochinch chi harkavor։ Isk ayzhm es dardzyal depi im shners darnam։ Zarmanali ban e. uzum em mitqs kangnecnel mahvan vra, bayc ban chi durs galis։ Tesnum em mi inch-or bic... ev urish vochinch։

Na dardzyal canrutyamb shur ekav depi paty, isk Vasili Ivanovichy durs ekav arandznasenyakic ev, knoj nnjaranin hasnelov, henc cnkan vra ver ynkav srbapatkerneri araj։

— Aghotir, Arina, aghotir, — hekekac na, — mer vordin mernum e։

Bzhishky, henc ayn gavarakan bzhishky, vori mot dzhoxaqar cher gtnvel, ekav ev, hivandin qnnelov, xorhurd tvec spasoghakan eghanaki hetevel, ev iskuyn el mi qani xosq asac aroghjanalu kareliutyan masin։

— Isk duq tesac kaq, vor im drutyan mardiq Elisyan... gnacac chlinen, — harcrec Bazarovy ev hankarc brnec gahavoraki koghqin drvac canr seghani votqic, cncec u teghic sharzhec։

— Uzhs, bolor uzhs der teghn e, bayc mernelu em… Cer mardy vor merni, gone kyanqic kshtacac kmerni, isk es... De gna u phordzir zhxtel mahy։ Na e qez zhxtum, prcav gnac։ Ayd vov e aydtegh lac chinum, — avelacrec na qich heto։— Mayrs e։ Xeghtch։ El um e aysuhetev ir zarmanali borshchov kerakrelu։ Isk du, Vasili Ivanovich, karces nuynpes lac es linum։ De, ete qristoneutyuny chi ognum, gone eghir philisopha, stoyik։ Che vor parcenum eir, vor du philisopha es։

— Es inch philisopha em, — hekekac Vasili Ivanovichn u artasuqi katilnery glorvecin nra eresov։

Zham-zhami Bazarovi drutyuny vattaranum er. hivandutyunn arag yntacq stacav, vor sovorabar patahum e virahatakan tunavorumneri mijocin։ Na der hishoghutyuny cher korcrel ev inch vor asum ein: haskanum er։ Na der maqarum er։ «Chem uzum zarancel, — shshnjum er na bruncqnery seghmelov, — inch himarutyun» ։ Ev iskuyn el asum er. «Hy, utic tasy hanenq, qani kmna» ։ Vasili Ivanovichy gnum-galis er gzhvaci nman, mek ays mijocn arajarkelov, mek: myusy, ev sharunak vordu votqern er cackum miayn։ «Sary savani mej phatatel... sirt taphelu degh… phorin mananex kpcnel... aryun arnel», — asum er na larvac drutyamb։ Bzhishky, vorin na aghachum er mnal, hamadzaynum er nra asacnerin, hivandin limonad er xmecnum, isk iren hamar el mert cxamortch er uzum, mert «amrapndogh, jermacnogh» ban, aysinqn: oghi։ Arina Vlasevnan nstel er dran koghqi caclik atori vra ev miayn zhamanak ar zhamanak aghotelu hamar er durs gnum։ Mi qani or araj nra dzerqic ynkel er u kotrvel arduzardi hayelin, isk ays bany na misht vat nshan er hamarum։ Inqy Anfisushkan ban cher gtnum nran aselu։ Timofeichy gnacel er Odincovayin imac talu։

Gishery Bazarovi hamar vat ancav... Sastik taqutyuny nran tanjum er։ Aravotyan dem mi qich tetevutyun zgac։ Na xndrec, vor Arina Vlasevnan ir mazery sanri, hamburec nra dzerqy, ev mi erku ump tey xmec, Vanili Ivanovichy mi qich kendanacav։

— Pharq astco, — asum er na, — tchgnazhamy sksvec… tchgnazhamn ancav։

— Du el ban gtar, — asac Bazarovy, — ayd inch xosq e, tchgnazham։ Gtar nran, asacir, tchgnazham, ev arden mxitarvac es։ Zarmanali ban e, mardy der havatum e barerin։ Nran, orinak, asum en himar u chen cecum, na txrum e։ Bayc ete nran xeloq asen u phogh el chtan, na bavakanutyun kzga։

Bazarovi ays phoqrik tchary, vor hishecnum er nra naxkin kcu «eluytnery», hiacrec Vasili Ivanovichin։

— Apres, hrashali e asvac, hrashali, –— bacakanchec na u aynpes dzevacrec, te caphaharum e։

Bazarovy txur qmcicaghec։

— Hy, inchpes e uremn, qo karciqov tchgnazhamn ancav, te sksvel e։

— Hima du aveli lav es, aha te inch em es tesnum։ Aha te inchn e indz uraxacnum, — patasxanec Vasili Ivanovichy։

— De, uremn, shat lav uraxanaly erbeq vat che։ Isk nra mot, hishum es, ugharkecir։

— Inchpes che, ugharkeci։

Hivandi drutyan phoxvely sharunakvec voch erkar։ Hivandutyan nopanery krknvecin։ Vasili Ivanovichy nstac er vordu koghqin։ Ases mi arandzin tanjanq charcharum er cerunhւn, na mi qani angam uzec xosel, bayc chkaroghacav։

— Evgeni, — asac na verjapes, — vordyaks, im angin, sireli zavaks։

Ays artasovor kochy nergorcec Bazarovi vra… na gluxy phoqr-inch shur tvec ev, yst erevuytin, iren, tchnshogh moracutyan lucic azatvelu janq gorc dnelov: asac.

— Inch e, hayr im։

— Evgeni, — sharunakec Vasili Ivanovichy ev Bazarovi araj cunk choqec, teev Bazarovn achqy cher bac arel cher karogh nran tesnel.— Evgeni, du ayzhm aveli lav es astvac kta karoghjanas, bayc ogut qaghir ays mijocic, indz u mord mxitarir, qristoneakan partqd katarir։ Vor imanas, te inch em zgum ays bany qez aselis, sarsapheli e, bayc aveli sarsapheli kliner… axr havityans e, Evgeni... mi mitq ara, te inch...

Cerunu dzayny ktrvec, isk vordu demqi vrayic, teev dardzyal parkac er achqery phakac, mi tarorinak ban anckacav։

— Ete ayd dzez kmxitare, inchu che, chem merzhi, — asac na verjapes, — bayc indz tvum e, vor shtapelu ban chka։ Inqd es asum, te ayzhm aveli lav em։

— Lav es, Evgeni, lav, bayc vov gite, ho amen ban astcu dzerin e, isk qristoneakan partqd katareluc heto...

— Voch, der kspasem, — yndhatec Bazarovy։-Qez het es el hamadzayn em, vor tchgnazhamy sksvel e։ Isk ete menq sxal enq, inch arac, ho ushakoruys mardkanc el en haghordutyun talis։

— Ayd inch es asum, Evgeni...

— Es kspasem։ Isk ayzhm uzum em qnel։ Mi xangarir indz։

Ev na gluxy arajva teghy drec։

Cerunin teghic ver kacav, nstec bazkatori mej ev kzaky dzerqi mej arav, sksec matnery krcotel...

Hankarc ressoravor karqi dzayny, ayn dzayny, vor arandznapes nkateli e linum gyughakan xul teghum, hasav cerunu akanjin։ Tetev anivnern aveli u aveli ein motenum, ahavasik, lsvec dzieri phnchocy... Vasili Ivanovichy ver trav teghic u depi patuhany vazec։ Bakn er mtnum chors dzi lcac mi erktegh karet։ Aranc iren hashiv talu, te inch karogh er linel sa, mi tesak anmit uraxutyamb brnvac, durs vazec patshgamb... Nshanazgest hagac mi spasavor bac arec kareqi dury qogh gcac mi tikin, vran sev tiknoc arac, durs er galis karqic...

— Es Odincovan em, — asac na։— Voghj e Evgeni Vasilichy։ Duq hayrn eq։ Hets bzhishk em berel։

— Bari hreshtak, — bacakanchec Vasili Ivanovichy ev brnelov tiknoj dzerqy jghadzgabar seghmec shrtunqin, minchder Anna Sergeevnayi berac bzhishky aknocavor, germanacu kerparanqov mi kartchlik mard, aranc shtapelu durs er galis karqi mijic։

— Voghj e, voghj e der im Evgenis, ev ayzhm arden kphrkvi na։ Knik, a knik... Erknqic hreshtak e ijel...

— Inch e eghel, astvac im, — totovec paravn yndunaranic durs vazelov ev, aranc mi ban haskanalu, henc aydtegh, naxasenyakum ynkav Anna Sergeevnayi votqery ev sksec gzhi pes nra shrjazgesty hamburel։

— Inch eq anum, inch eq anum, — krknum er Anna Sergeevnan, bayc Arina Vlasevnan nran akanj cher dnum, isk Vasili Ivanovichy miayn krknum er. «Hreshtak, hreshtak» ։

— We ist der Kranke[71]։ Hivandn ur e, -verjapes asac bzhishky zayracac։

Vasili Ivanovichy ushqi ekav։

— Aystegh e, aystegh, hameceq hetevics, vertester her kollega[72], — avelacrec na yst hin sovorutyan։

— E, — asac germanacin u ttu zhptac։

Vasili Ivanovichy nran arandznasenyak tarav։

— Anna Sergeevna Odincovayi berac bzhishkn e, — asac na vordu akanjin kracac, — inqn el aystegh։

Bazarovy hankarc bac arec achqery։

— Inch asacir։

— Asum em, vor Anna Sergeevna Odincovan aystegh e ev ays paron bzhshkin berel e qez hamar։ Bazarovy achqy shurjn acec։

— Na aystegh e... uzum em nran tesnel։

— Du nran ktesnes, Evgeni, bayc araj petq e xosel paron bzhshki het։ Vorovhetev Sidor Sidorichy gnac (da gavarakan bzhshki anunn er), usti ev hivandutyan amboghj patmutyuny nranc kpatmem, ev menq mi phoqrik xorhurd kkazmenq։

Bazarovy mtik tvec germanacun։

— Lav, xosum eq, shut xoseceq, miayn te voch latineren, es latineren che vor haskanum em, te inch e nshanakum jam moritur[73]։

— Der Herr scheint des Deutschen mächtig zu sein?[74]— sksec Eskulapi nor sany: Vasili Ivanovichin darnalov։

— Ix... habe... aveli lav e ruseren xoseceq, — asac cerunin։

— Ar, lav...— ev xorhrdakcutyunn sksvec։

Kes zhamic heto Anna Sergeevnan Vasili Ivanovichh ughekcutyamb mtav arandznasenyak։ Bzhishkn arden nran kamacuk haytnel er, te hivandi aroghjanalu masin mtaceln angam avelord e։

Anna Sergeevnan nayec Bazarovin... ev kang arav dran mot. ayn astitchan apshecrec nran nra borboqvac, bayc ev mievnuyn zhamanak merelayin demqy ir pghtor achqerov, voronq ughghvac ein iren։ Ughghaki mi tesak sarn u charatanj vax ekav vran, ayn mitqy, te inqn ayspisi zgacum cher unena, ete iskapes sirelis liner Bazarovin — vayrkenabar ancav nra mtqov։

— Shnorhakalutyun, — uzh anelov xosec Bazarovy, — sran chei spasum։ Bari gorc e ayd։ Ahavasik, inchpes xostacel eiq, mi angam el tesnvecinq։

— Anna Sergeevnan aynqan bari er...— sksec Vasili Ivanovichy...

— Hayr mez menak togh… Anna Sergeevna, tuyl eq talis։ Karcem ayzhm…

Na glxov cuyc tvec ir phrvac anzor marminy։

Vasili Ivanovichy durs gnac։

— Deh, shnorhakalutyun, — krknec Bazarovy։— Arqayavayel e dzer aracy։ Asum en, tagavornern el en aycelum mernoghnerin։

— Evgeni Vasilich, evs huys unem, vor…

— Eh, Anna Sergeevna, aveli lav e tchishty asenq։ Im bany prcac e։ Anivi takn ynka։ Banic durs e galis, vor apagayi masin mtacelu harkavorutyun el chkar։ Mahy hin ban e, bayc amen mekis hamar eli nor ev minchev ayzhms der chem vaxenum… shutov khasni angitakcakan drutyuny, ev verj։ (Na tetevaki taph tvec dzerqy) ։ Eh, es urish el inch asem dzez… vor dzez sirum ei, ayd araj el voch mi imast chuner, isk ayzhm ho aveli evs։ Sery dzev e, isk im sephakan dzevn arden qayqayvum e։ Aveli lav e asem, te inchqan duq hianali eq։ Ahavasik henc ayzhm el kangnac eq, aynpes geghecik…

Anna Sergeevnan akama cncvec։

— Vochinch chka, anhangist mi lineq… nsteceq ayntegh… Indz mi motenaq, che vor hivandutyuns varakich e։

Anna Sergeevnan aragutyamb ancav senyaky ev nstec Bazarovi parkac gahavoraki moti bazkatori vra։

— Vehandzn eq, — shshnjac Bazarovy։— Ah, inchqan mot eq, ev inch jahel, tarm u maqur… ays anpitan senyaki mej… Deh, mnaq barov։ Apreceq erkar, da amenic lavn e, ev qani zhamanak ka: ogtveceq։ Duq mi teseq, te inch aylandak patker e, kisakendan vord em dardzel, bayc eli uzum em gluxs bardzracnel։ Axr, es el mi zhamanak mtacum ei: inchqan gorcer piti anem, chem merni, inchpes te mernel։ Der gorc ka anelu, es ho hska em։ Isk ayzhm hskayi amboghj bann u gorcn ayn e, te inchpes ani, vor vayeluch kerpov merni, tepet voch voqi el hogy che nra mernely... Inch uzum e lini mievnuyn e, poch chem xaghacni։

Bazarovy lrec ev sksec dzerqov shoshaphel ir bazhaky Anna Sergeevnan, aranc dzernocnery hanelu ev erkchotatyamb shunch qashelov, jury tvec nran։

— Duq indz kmoranaq, — noric xosec Bazarovy, — meracy aproghin ynker chi։ Hayrs ksksi dzez asel, te inqpisi mard e korcnum Rusastany… Ayd datark ban e, bayc cerukin chashxateq hakaraky hamozel։ Inchqan chlini eli mxitarutyun e։ Mors el sirt tveq։ Dzer shrjanneri mej cereky tchragov vor man gaq, aydpisi mardik cheq gtni... Es petq em Rusastanin... Voch, erevum e, petq chem։ Ev vov e petq։ Koshkakary petq e, derdzaky petq e, msagorcy… mis e caxum… msagorcy… spaseceq, mtqers xarnvum en... Aystegh antar ka…

Bazarovy dzerqy tchakatin drec։

Anna Sergeevnan kracav nra vra։

— Evgeni Vasilevich, es aystegh em…

Bazarovy meken dzerqy qashec ev ver kacav teghic։

— Mnaq barov, — asac na hankarcakan uzhov, ev achqery verjin phaylov phaylecin։— Mnaq barov... Lseceq, axr… ayn zhamanak es dzez chhambureci... Phcheceq mernogh kanteghi vra, ev togh na mari…

Anna Sergeevnan shrtunqnery kpcrec nra tchakatin։

— Ev heriq e, — asac Bazarovy ev ynkav bardzi vra։— Ayzhm… xavar e…

Anna Sergeevnan kamacuk durs gnac։

Inchpes e, — shshnjalov harcrec nran Vasili Ivanovichy։

— Qnec, — patasxanec na haziv lseli dzaynov։

Bazarovin aylevs vitchakvac cher zartnel։ Erekoyan dem na gitakcutyuny bolorovin korcrec, isk myus ory merav։ Ter Aleqseyy kronakan cesery katarec nra vra։ Erb verjin ocumn ein katarum, erb vor surb merony kpav Bazarovi krcqin, nra mi achqy bacvec ev karces te tesnelov zgestavorvac qahanayin, cxacogh burvary, srbapatkeri araj varac momery, sarsaphi cncman pes mi ban vayrkenabar artaphaylec nra merelayin demqi vra, isk erb ardzakec verjin shunchy, ev tan mej yndhanur koc bardzracav, Vasili Ivanovichy xelqy korcraci pes hankarc molegnec։ «Es asum ei, te kboghoqem, — xrpot dzaynov kanchum er na, borboqvac u crmrvac demqov: odi mej bruncqy sharzhelov, ases te mekin sparnaliq er talis, — ev kboghoqem, kboghoqem» ։ Bayc Arina Vlasevnan, artasvelov, lalagin kaxvel er nra vzovy, ev erkusy miasin ynkan eresi vra։ «Aydpes, — heto caraneri senyakum patmum er Anfisushkan, — koghq-koghqi xonarhecin gluxnery, kesorin makazogh garneri nman...» ։

Bayc kesorva totn ancnum e, galis e erekon u gishery, ev aynuhetev el veradardzy hangist otevany, ur anush nirhum en tanjvacnern u xonjacyalnery…

XXVIII

Vec amis ancav։ Dzmer er, anamp sarnamaniqi dazhan lrutyuny tirel er amen tegh, pind dzyuny votqeri tak tchrtchrum er. carery patac ein vardaguyn eghyamov, ev erkinqy phaylat zmruxti guyn uner, cxneluyzneri vra cxi qulanery glxarki nman kecac ein, arvayrkyan bacvogh drneric golorshin bard-bard durs er prcnum, mardkanc demqy karmir, ases te kcotac liner, mrsac dziery haptchepov araj en vazum։ Hunvaryan ory arden motenum er ir vaxtchanin, erekoyan curty aveli u aveli seghmum er ansharzh ody, ev aryunaguyn verjaloeysy ՚ arag-arag marum er։ Maryinoyi tan patuhannery nor-nor ein lusavorvum։ Prokofichy sev frak u spitak dzernoc hagac, arandznapes handisavor kerpov yoty hogu hamar seghan er bac anum։ Dranic mi shabat araq, cxakan phoqrik ekeghecum, sus u phus, hamarya aranc vkaneri erku psak er katarvel, psakvel ein Arkadin u Katyan ev Nikolay Petrovichn u Fenichkan, isk ayd mievnuyn ory Nikolay Petrovichy hrazheshti tchash er talis ir eghbory, vor gorcov Moskva er gnum։ Anna Sergeevnan, norapsaknerin aratoren bazhin hanelov psakic anmijapes heto nuynpes meknec Moskva։

Ughigh zhamy ereqin bolorn el seghani shurjn ein havaqvel։ Mityayin el ein aystegh nstecrel, nra hamar arden arcatatel naxshov aparosh krogh dayak ein brner Pavel Petrovichy bazmel er Katyayi u Fenichkayi mijev amusinnern el irenc kananc koghqin ein teghavorvel։ Mer canotnery verjin zhamanakners phoxvel ein, amenqn el karces gegheckacel u arnakanutyun ein stacel, miayn Pavel Petrovichn er lgharel, voric, sakayn, nra demqi artahaytich gcern aveli geghani u gransenyorakan ein dardzel... Henc Fenichkan el urish kin er dardzel։ Metaqsya nor zgest hagac, tavshya layn glxazardy mazerin, voske shghtan vzin ansharzh nstel er patkaranqov, nra vra erevum er harganq depi inqy, depi amen ban, vor shrjapatel er nran, ev mi aynpisi dzevov er zhptum, karces uzum er asel: «Duq indz nereceq, meghavory es chem» ։ Ev menak na cher zhptacoghy, amenqn el zhptum ein, u nuynpes ases te neroghutyun xndrum, amenqn el mi qich anharmar ein zgum irenc, mi qich txur ein, bayc iskapes lav ein zgum։ Amen mekn ashxatum er cicagheli patrastakamutyamb carayel myusin, ases amenqn el xosqy mek arac: mi tesak parzamit katakergutyun ein nerkayacnum։ Amenic hangisty Katyan er. na miamit vstahutyamb nayum er chors koghmy, ev kareli er nkatel, vor Nikolay Petrovichy arden gzhvaci pes sirum er nran։ Tchashy verjanaluc araj Nikolay Petrovichy ver kacav ev, bazhaky dzerqn arac, asac Pavel Petrovichin.

— Du heranum es mezanic… du heranum es mezanic, sireli eghbayr, — sksec na, — iharke, kartch zhamanakov, bayc ev aynpes chem karogh chhaytnel qez, vor es... vor menq… qani es… qani menq... Henc dzhbaxtutyunn el ayn e, vor menq tcharer asel chgitenq։ Arkadi, du asa։

— Voch, hayrik, es patrastvac chem։

— Isk es shat lav em patrastvel։ Parzapes, eghbayr, togh qez hamburem, cankanam amenayn bariq, ev shutov veradardzir ek mez mot։

Pavel Petrovichy amenqi het el hamburvec։ Mityayin el iharke, baci dranic, hamburec naev Fenichkayi dzeroy, vory der mi shnorhqov dzerqy tal el chgiter, ev erkrord angam lcrac bazhaky xmelov, xory harachanqov asac — «Baxtavor lineq, barekamners։ Farewell[75]» — angliakan ayd pochuky annkateli ancav» sakayn amenqn el zgacvac ein։

«Bazarovi hishatakin», — shshnjac Katyan amusnu akanjin ev bazhaky xphec nra bazhakin։ Arkadin, i patasxan dran, pind seghmec knoj dzerqy, bayc ayd bazhaky bardzradzayn arajarkelu sirt charav։

Tvum e, te sa arden verjn e։

Bayc guce yntercoghneric meknumeky uzum e imanal, te inch e anum ayzhm, henc ayzhm, mer nkaragrac andzeric yuraqanchyury։ Menq patrast enq gohacum talu։ Mot zhamanakners Anna Sergeevnan amusnacav, voch siraharvac, ayl hamozmunqov, rusakan apaga gorcichneric meki het, vor mi shat xeloq, orensget mard e gorcnakan hastatun xoherov, andrdveli kamqov ev xoselu zarmanali shnorhqov, mi bari ev sarci nman sary bnavorutyamb der eritasard mard er։ Nranq shat hasht en aprum ev shat kareli e erjanik el linen… shat kareli e ev siren irar։ Ishxanuhi K.-n merav ev nuynisk mahvan orn el moracvec։ Hayr u vordi Kirsanovnery bnakutyun hastatecin Maryinoyum։ Nranc gorcery kargi en ynknum։ Arkadin gorcin taq kerpov e kpel ev nra «agarakn» arden bavakan xoshor ekamut e berum։ Nikolay Petrovichy hashtarar mijnord e dardzel ev bolor uzhov ashxatum e։ Na sharunak shrjum e iren handznvac teghery, erkar tcharer e xosum (na ayn karciqin e, te gyughacinerin petq e «xelqi berel», aysinqn mievnuyn bareri hatchax krknutyamb nranc zahlan tanel), bayc dardzyal, tchishtn asac, liovin goh chi kacucanum voch krtvac aznvakannerin, voronq sovor en mert shikov ev mert melamaghdzoren xosel emancipaciayi masin (an-y qti mej artasanelov), voch el ankirt aznvakannerin, voronq aranc aylevaylutyan hayhoyum en «es mun cipacian» ։ Sra hamar el, nranc hamar shat el kakugh mard e na։ Katerina Sergeevnan vordi unecav, anuny Kolya, isk Mityan kargin vazum e u kanonavor el xosum։ Fenichkan, Fedosya Nikolaevnan, amusnuc u Mityayic heto, voch voqi aynpes chi pashtum, inchpes ir harsin, ev erb vor sa nstum e dashnamur nvazelu, patrast e amboghj orerov nranic chbazhanvel։ I dep, hishenq naev Pyotrin։ Himarutyunic u iren canr paheluc na bolorovin yndarmacel e, bolor e-ery inchpes yu e artasanum, bayc na el amusnacav ev bavakan el ozhit arav knoj het, vory qaghaqi partizpani ayn aghjikn e, vory erku lav phesacunerin merzhec mimiayn nra hamar, vor zhamacuyc chunein, minchder Pyotry voch miayn zhamacuyc uner, aylev layqaye antchitq koshikner։

Drezdenum, Bryulevyan tchemanocum, zhamy erksi u chorsi mijev, amenabardzr hasarakutyun durs galu mijocin, karogh eq handipel hisun tarekani mot, arden bolorovin alevorac ev ases te podagra unecogh, bayc der geghecik, nurb hagnvac mi mardu, vor ir vra krum e ayn arandzin droshmy, vor dzerq e bervum miayn erkar zhamanak hasarakutyan amenabardzr xaverum aprelov։ Ayd Pavel Petrovichn e։ Na aroghjutyuny kazdurelu hamar Moskvayic gnac artasahman ev bnakutyun hastatec Drezdenum, ur aveli shat shphvum e angliacineri u aydteghic ancnogh rusneri het։ Angliacineri het na iren pahum e parz, hamarya hamest, bayc voch aranc arzhanapatvutyan, nranq phoqr-inch dzandzrali en hamarum nran, bayc nra mej tesnum u hargum en kataryal jentlmeny «a perfect gentleman» [76]։ Rusneri het aveli bac e, azatutyun e talis ir maghdzin, caghrum e iren el, nranc el, bayc nra ays bolor aracn el shat siralir, ev anhog, ev vayeluch e durs galis։ Na hetevum e slavyanofilneri hayacqnerin, haytni e, vor da bardzr shrjani mej ayd tres distingue[77] e hamarvum։ Voch mi rusakan ban na chi kardum, bayc nra graseghani vra drvac ka geghjkakan trexi nman shinac arcate moxraman։ Rus zbosashrjiknery shat en nra hetevic qarsh ynknum։ Matvey Ilyich Kalyaziny, vor zhamanakavor ynddimadirneri mej e, Bohemyan hanqayin jrery gnalis, vehoren aycelec nran, isk bniknery, voronc het na, asenq, qich e handipum, qich e mnum pashten nran։ Voch voq aynpes shut u hesht kerpov chi karogh palatakan erazhshtutyan tatroni ev ayl tomser dzerq beres inchpes der Herr Baron von Kirsanoff[78]։ Na dzerqic ekacin chaph sharunak bariq e anum, tepet qich-qich, bayc dardzyal aghmuk e hanum, achqi ynknum, izur ho cher zhamanak hrchak vayelum bardzr shrjannerum, bayc canr e nra kyanqy… aveli canr, qan te na karcum e... Bavakan e achqd dzges nra vra rusac ekeghecum eghac mijocin, erb mi koghmum, patin krtnac, erkar mtacum e ev, shrtunqnery pind seghmac, erkar zhamanak ansharzh heto hankarc ushqi e galis ev sksum e hamarya annkateli eresin xach hanel…

Kukshinan el e artasahman ynkel։ Ayzhm na Haydelbergum e ev arden voch te bnakan gitutyunnern usumnasirum, ayl tchartarapetutyun, vori mej i aselov, nor orenqner e gtel։ Arajva nman dardzyal barekamutyun e anum usanoghneri het, manavand eritasard rus fizikosneri u qimikosneri het, voronc lcvac e Haydelbergy, ev voronq, skzbnerum ireri vra irenc unecac lurj hayacqov zarmacnelov germanaka miamit profesornerin, hetagayum nuyn profesornerin zarmacnum en irenc kataryal angorcutyamb u bacardzak culutyamb։ Aydpisi erku-ereq qimikosneri het, voronq chen karoghanum ttvacinn azotic zanazanel, bayc hamakvac en zhxtoghakanutyamb n andznapastanutyamb, mek el mec Elisevichi het, Peterburgi qarern e mashum Sitnikovy, vor nuynpes patrastvum e mec darnal ev, ir aselov, Bazarovi «gorcn» e sharunakum։ Asum en, te mot zhamanakners inch-or meky nran cecel e, bayc na el et chi mnacel, mi mut amsagrum xrkvac mi mut hodvaci mej aknarkel e, te iren cecoghy vaxkoti mekn e։ Na ayd bany hegnutyun e hamarum։ Hayry arajva nman ogtagorcum e nran, isk kiny nran himar… ev grakan mard e hamarum։

Rusastani heravor ankyunneric mekum ka mi phoqrik gyughakan hangstaran։ Sovorabar mer bolor hangstaranneri nman, na el txur patker uni, nran shojapatogh arunery vaghuc cackvac en macarutov։ Phayte gorsh xachaphaytery xonarhvel en ev phtum en irenc mi zhamanak nerkac cackeri tak. tapanaqarery bolorn el teghahan en eghel, ases meky takic dranq den e hrum, erku-ereq tchghnaktor carer haziv haz shvaq en anum, vochxarnern anargel man en galis gerezmanneri vra... Bayc ayd gerezmanneri mej ka meky, vorin mardu dzerq chi kpchum, vorin voch mi anasun votqi tak chi talis, miayn trchunnern en nstum nra vra ev arshaluysin irenc ergern ergum։ Erkate parispov patac e na, nra erku cayrin tnkac e erku matghash eghevni, Evgeni Bazarovn e taghvac aydtegh։ Motik gyughic ayd gerezmani mot en hatchaxaki galis erku arden zaramyal ceruniner mard u kin։ Irar ognelov, canr qaylerov galis en sranq, motenum en parispin, gerezmani vra ynknum skachoq ev erkar u darnapes lac linum, ev erkar, ushadrutyamb nayum hamr qarin, vori tak parkac e irenc vordin, mi erku kartch bar asum mimyanc, qari vrayic phoshin srbum, mek el eghevnu tchyughn ughum, ev dardzyal aghotum, ev chen karoghanum bazhanvel ayn teghic, vorteghic ases te nranq aveli mot en gtnvum irenc vordun, irenc vordu hishatakin... Mite irenc aghotqy, irenc artasuqn apardyun e mnalu։ Mite sery, surb, andznver sern amenakarogh che։ Voh, voch։ Inchpisi burn, meghsalic, ymbost sirt el uzum e cackvac lini gerezmani mej, nra vra busac caghiknern anvrdov nayum en mez vra irenc anmegh achqerov, nranq mimiayn havitenakan hangsti masin che, vor asum en mez, «antarber» bnutyan ayd mec hangsti masin, nranq asum en naev havitenakan hashtutyan ev anvaxtchan kyanqi masin...

1861 t.
  1. Jump up↑ Angliakan akumb, vori andamnery bacarapes harust ev tohmik andznavorutyanner ein։
  2. Jump up↑ Markiza — ktave cackoc patuhani vra kam hovanoc patshgambi vra arevic pashtpanelu hamar։
  3. Jump up↑ Na iskapes vor azat e (frans.) ։
  4. Jump up↑ Syut (angl.) angliakan tarazi hagust։
  5. Jump up↑ Dzerqseghmumy (angl.) ։
  6. Jump up↑ Phoxvel e (frans.) (depi lavy) ։
  7. Jump up↑ «Galyan lraber» amsaterty hratarakvum er Pharizum angleren lezvov։
  8. Jump up↑ Duq amen ban phoxel eq, taknuvra arer C. T.։
  9. Jump up↑ Gnord Vilhelm Fridrix Hegel (1770-1831 t.) idealist philisopha։ Nra vardapetutyuny 30-40-akan tvakannerin xist taracvac er Moskvayi inteligent hasarakutyan mej, «slavyanofit ev «zapadnik» kochvac ughghutyunnery yuraqanchyurn ir tesaketov er ymbrnum Hegeli vardapetutyuny։
  10. Jump up↑ Yustus Libix (1803-1873 t.) – germanaci qimikos։
  11. Jump up↑ Galiniashkan — hegnakan-arhamarhakan anunn e «Galliakan lraberi» ։
  12. Jump up↑ Bayc es karogh em dzez phogh tal (frans.) ։
  13. Jump up↑ Xosqy veraberum e e812 t. Hayrenakan paterazmin: Napoleoni dem։
  14. Jump up↑ Lav (lat.) ։
  15. Jump up↑ Yntaniqi hayry (lat.) ։
  16. Jump up↑ «Nyuty ev uzhy» — germanaci bnaget, materializmi haytni massayakanacnogh Byuxneri ashxatutyuny։
  17. Jump up↑ Anpetq grogh։ C. T.։
  18. Jump up↑ Hin, hnacac (frans.) ։
  19. Jump up↑ Bari ereko (frans.) ։
  20. Jump up↑ Nereceq, paron (frans.) ։
  21. Jump up↑ Erandy petakan mardu amenakarevor hatkutyann e (fr.) ։
  22. Jump up↑ Etien Kondilyaky (1715 — 1780 tt.) fransiaci philisopha ev qaghaqatntes er։ C. T.։
  23. Jump up↑ Amenasirvac (angl.) ։
  24. Jump up↑ Dra zhamanakn ancel e (frans.) ։
  25. Jump up↑ Ruseren burda baric, vor nshanakum e pghtor heghuk, mrur։ Lui Burdalu (1632 — 1704 tt.) — fransiaci haytni tchizvit qarozich։
  26. Jump up↑ Emansipaciayi entarkvac (fr.) — azatagrvac, hin kenca­ghayin haskacoghutyunneric u naxapasharumneric azat kin։
  27. Jump up↑ Mteq։
  28. Jump up↑ Tomas Babington Makoley (1800-1859) angliaci patmaban։
  29. Jump up↑ «Domostroyy» Moskvayi mi qahanayi: Sichvestri (1560 t.) sharadrvac dirqn e, vori mej kronakan bnuyti xorhuroner u xratner kan yntaniqi ev ayl harceri masin։
  30. Jump up↑ «Siro masin» (frans.) ։
  31. Jump up↑ Dzaynanmanutyun։
  32. Jump up↑ Bedlam — hrchakavor gzhanoc Londonum։
  33. Jump up↑ Inchpes tchshmarit fransiaci aspet (frans.) ։
  34. Jump up↑ Hiacac em (frans.) ։
  35. Jump up↑ Bolorovin (frans.) ։
  36. Jump up↑ Inchpes hreshtakner։
  37. Jump up↑ Shat lav (lat.) ։
  38. Jump up↑ Bardzr, handisavor votch (fans.) ։
  39. Jump up↑ Peluz ev Fremi- «Qimiayi himunqnery» (frans.) ։
  40. Jump up↑ Gana — «Eqsperimental fizikayi tarrakan dasagirq» (fr.) ։
  41. Jump up↑ Ommfe (frans. homme fait) haytni tghamard e։
  42. Jump up↑ Hufelandy hrchakavor bzhishk er (1762-1836) . uner mi qani kanavor grvakner։ C. T.։
  43. Jump up↑ Yuraqanchyurin: ireny (lat.) ։
  44. Jump up↑ Naxapatvutyun (frans.) ։
  45. Jump up↑ Valatu (frans.) — aha ev ameny։
  46. Jump up↑ Meky rusakan feldmarshal myusy banasteghc։ C. T.։
  47. Jump up↑ Xoterum, xosqerum ev qarerum (lat.) ։
  48. Jump up↑ Gnacel e naxnineri mot (lat.) ։
  49. Jump up↑ Cincinat-hromeakan nshanavor zorakan ev petakan gorcich (5-rd d. n.m.t.), vor heto erkragorc dardzav։ C. T.։
  50. Jump up↑ Anvardz (lat.) ։
  51. Jump up↑ amateur (fans.) — ibrev sirogh։
  52. Jump up↑ Nor mard em (lat.) — voch aznvatohmik։
  53. Jump up↑ Barekam (lat.) ։
  54. Jump up↑ «Robert-devy» -Meyerberi operan։
  55. Jump up↑ Kastorn u Polluqsy, hromeakan avagutyunneri erkvoryakner (dioskarner) — hunac Zevs astco vordiqy. haytni en vorpes anbazhan ev andznver ynkerner։ C. T.։
  56. Jump up↑ Anvrdovutyun, anvrdovutyun (frans.) ։
  57. Jump up↑ Inchpes harkn e (frans.) ։
  58. Jump up↑ Vov akanj uni, togh lsi (frans.) ։
  59. Jump up↑ Ogtavety hatchelii het (lat.) ։
  60. Jump up↑ Glxaptuyt (frana.) ։
  61. Jump up↑ Anna Radkliff — angliakan vipasanuhi, «Udolfyan gaghtniqner» vepi heghinaky։
  62. Jump up↑ Robert Pill–ordin — angliakan qaghaqakan gorcich։
  63. Jump up↑ Parkeceq duq։
  64. Jump up↑ Yntaniqic (frans.) ։
  65. Jump up↑ Harsy (frans.) ։
  66. Jump up↑ Tasninnerord garum (frans.) ։
  67. Jump up↑ Inchpisi mitq (frans.) ։
  68. Jump up↑ Ruseren mir nshanakum e ashxarh ev hamaynq։ C.T.։
  69. Jump up↑ Dzhoxaqary lyapisn e, vory gorc en acum bzhshkutyan mej: verqery vrakazerc anelu npatakov։
  70. Jump up↑ Piemia — aryan varakum (hun.) ։
  71. Jump up↑ Ur e hivandy (germ.) ։
  72. Jump up↑ Arzhanavayel kolega (germ.) ։
  73. Jump up↑ Arden mernum e։
  74. Jump up↑ Parony, karces, haskanum e germaneren։
  75. Jump up↑ Mnaq barov։
  76. Jump up↑ Kataryal jentlmen։
  77. Jump up↑ Shat hargi e (frans.) ։
  78. Jump up↑ Paron baron Kirsanov (germ.) ։
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Armenak Avetisyan
21:16, 07.01.2018
13491 | 0
21:11, 07.01.2018
18068 | 0
21:02, 07.01.2018
8458 | 0
20:49, 07.01.2018
12956 | 0
18:57, 07.01.2018
18214 | 0
18:54, 07.01.2018
19063 | 0
18:51, 07.01.2018
11873 | 0
18:48, 07.01.2018
10300 | 0
18:42, 07.01.2018
9247 | 0
18:34, 07.01.2018
6979 | 0
18:32, 07.01.2018
11442 | 0
18:31, 07.01.2018
7002 | 0
18:27, 07.01.2018
13118 | 0
18:22, 07.01.2018
7137 | 0
18:20, 07.01.2018
7698 | 0
17:38, 07.01.2018
7637 | 0
17:34, 07.01.2018
12375 | 0
depi ver