Kilimanjaron dzyunacack ler e, uni 19710 votnachaph bardzrutyun։ Asum en, vor Afrikayi amenabardzr ketn e։ Masai ceghi mardik nra arevmtyan gagatn anvanum en «Ngaye֊ngayi», vor nshanakum e Astco tun։ Arevmtyan gagati mot ynkac e yndzaryuci choracac u sarac mi diak։ Minchev hima voch voq chi karoghacel bacatrel, te yndzaryucn inch gorc uner ayspisi bardzrutyan vra։

— Zarmanali e, vor aylevs chi cavum, — asac na։— Ev henc dranic el haskanum en, te erb e sksvum։

— Iskapes chi cavum։

— Bolorovin։ Miayn nerir, vor hot e galis։ Erevi thatch e qez hamar։

— Inchu es aydpes xosum։ Xndrum em, petq chi։

— Ayn koghm nayir, — asac na, — inchn e sranc aystegh berel, tesarany, te hoty։

Mahtchakaly, vori vra parkel er na, drvac er mimozayi stverum, u nayelov stveric ayn koghm, arevi kuracucich phaylov voghoghvac hartutyany, na tesnum er antchorni tesqov getnin ppzac ereq hska trchun։ Isk tasnyakic aveli trchunner tchaxrum ein odum ev nranc stvernery sahum ein getni vrayov։

— Ayn orvanic, inch mer bernatary xaphanvec, nranq misht aystegh en, — asac na։— Aysor arajin angamn e, vor nstecin getnin։ Araj es ushadir hetevum ei nranc, mtacelov, vor guce kogtagorcem voreve patmvacqum։ Isk hima cicagheli e ayd masin mtacel։

— Aydpes mi xosir, — asac kiny։

— De, es henc aynpes em xosum, — asac tghamardy, — erb xosum es, aveli tetev es zgum։ Es bnav chem uzum qez tanjel։

— Du lav gites, vor ches tanjum։ Es zayranum em nra hamar, vor vochnchov chem karogh qez ognel։ Indz tvum e, vor minchev inqnatiri galy petq e seghmel atamnern u dimanal։

— Ev kam chspasel։

— Xndrum em, asa, inch karogh em anel։ Mite vochnchov chem karogh ognel։

— Karogh es ktrel votqs, vorpeszi hivandutyuny chtaracvi։ Chnayac dranum el chem kaskacum։ Kam karogh es krakel indz vra։ Du hima lav es krakum։ Es qez sovorecrel em krakel, aydpes che։

— Xndrum em, aydpes mi xosir։ Uzum es, kardam qez hamar։

— Inch kardas։

— Voreve ban, vor der chenq kardacel։

— Chem karogh lsel, — asac na։— Xoseln amenic lav e։ Menq vitchum enq u dranov mi kerp spanum zhamanaky։

— Es chem vitchum։ Es erbeq chem uzum vitchel։ Ek aylevs chvitchenq։ Tekuz inchqan el dyuragrgir vitchakum linenq։ Guce aysor mi urish bernatar ugharken։ Guce inqnatiry ga։

— Chem uzum teghics sharzhvel, — asac tghamardy, — hima el inch mitq uni sharzhvel։ Mite miayn qez tetevacnelu hamar։

— Da vaxkotutyun e։

— Ches karogh toghnel, vor mard hangist merni, petq e anpayman pitakner kpcnes։ Inch ogut, vor indz vaxkot es anvanum։

— Du ches merni։

— Himar baner mi asa։ Es mernum em։ Ay, ayd garshelinerin harcru։

Na nayec hska u noghkali trchunnerin, voronq merk gluxnery taghel ein gzgzvac pheturneri mej։ Chorrord trchuny evs getin ijav, arag qaylerov vazec mi phoqr, heto dandagh ororvelov, motecav myusnerin։

— Nranq shrjum en bolor tchambarneri mot։ Mardik sovorabar chen nkatum nranc։ Du ches merni, ete chhandznves։

— Vortegh es kardacel da։ Inchqan himar es։

— Gone urishneri masin mtacir։

— I ser astco, dzerq qashir, — asac na, — dzandzracel em։

Na mi qani rope lur parkec, nayelov hervum erevacogh tphutnerin։ Na tesav mi qani vayri vochxar, voronq deghin foni vra bolorovin tchermak ein dardzel, isk qich ayn koghm nkatec zebrer, voronq nuynpes tchermak ein tvum kanach tphutneri koghqin։ Tchambary gtnvum er harmar teghum: blri dimac, hska careri tak․ hianali jur kar u grete camaqac mi aghbyur, vori vra aravotnery kaqavner ein trchum։

— Uzum es kardam, — harcrec kiny։ Na nstel er mahtchakali dimac, calovi atorakin։— Qami e bardzranum։

— Chem uzum, shnorhakalutyun։

— Guce bernatary kga։

— Indz hamar mievnuyn e։

— Isk indz hamar mievnuyny che։

— Shat ban, vor indz hamar mievnuyn e, qez hamar mievnuyny che։

— Voch misht, Harri։

— Chxmenq։

— Vnas e qez։ Bleqn asum e, vor petq e xusaphel alkoholic։ Du chpetq e xmes։

— Molo, — gorac na։

— Lsum em, bvana։

— Sodayov viski ber։

— Du chpetq e xmes, — krknec kiny, — es henc sa nkati unei, erb asum ei, vor handznvum es։ Bleqy grum e, vor da vnasakar e։ Es gitem, vor vnasakar e։

— Voch, — asac na, — ogtakar e։

Uremn, hima amen inch verjacav, mtacum er na։ Uremn, hima na aylevs erbeq hnaravorutyun chi unena voreve ban verjacnelu։ Uremn, sa e vaxtchany․ vetch: viskii hamar։ Ayn pahic, inch nra votqy varakvec phtaxtov, cavy dadarec, cavi het dadarec naev sarsaphy, u hima na zgum er miayn anhaghtahareli mi hognutyun u zayranum, vor ayspisin er linelu vaxtchany։ Ayn, inch sparnum er hima, aylevs cher hetaqrqrum iren։ Ayd bany tariner sharunak hetapndel er nran, bayc hima aylevs voch mi nshanakutyun chuner nra hamar։ Tarorinak e, vor hatkapes hognutyunn er tetevacnum amen inch։

Hima na aylevs erbeq chi gri ayn masin, inch hogatarutyamb pahel er ir mtqum, pahel er ayn orva hamar, erb vstah kliner, vor arden karogh e grel aynpes, inchpes harkn e։ Hima na aylevs anhajoghutyan angam chi matnvi։ Guce du bnav el cheir karoghana grel u dra hamar el anyndhat hetadzgum eir u sirt cheir anum sksel։ Bayc hima na chi el imana, te vorn e tchshmartutyuny։

— Erani aystegh chgayinq, — asac kiny։ Na nayum er bazhakin, vor brnel er tghamardy, u kcum er shrtunqnery։— Pharizum ayspisi ban cher patahi։ Du misht asel es, vor sirum es Pharizy։ Karogh eir Pharizum mnal kam voreve ayl tegh gnal։ Es kgayi qez het։ Hishum es, es asaci, vor ur el gnas, qez het kgam։ Ete uzum eir vorsordutyamb zbaghvel, karogh einq Hungaria gnal, u amen harmarutyun unenal։

— Qo anicyal phoghern en meghavor, — asac na։

— Du iravaci ches, — asac kiny, — ayd phoghery vorqan imn en eghel, nuynqan el eghel en qony։ Es amen inch togheci u qez het eka, es amen inch areci, amen inch, vor du cankacar։ Bayc erani aystegh chgayinq։

— Du asacir, vor havanum es Afrikan։

— Havanum ei, erb du aroghj eir։ Bayc hima atum em։ Chem haskanum, inchu petq e caver votqd։ Inch vat ban enq arel, vor ayspisi phordzanq ekav mer glxin։

— Im karciqov, pattchary nax ayn e, vor votqis qercvacqy yodov chayreci։ Isk heto voch mi ushadrutyun chdardzri, vorovhetev kyanqums erbeq chem varakvel։ Aveli ush, erb votqs sksec cavel, qarbolini tuyl lucuytov axtahaneci։ Axtahanogh ayl degher chein mnacel։ Dra hamar el aryan anotnery xcanvecin, u sksvec phtaxty։— Na nayec knojy․— el urish inch pattchar karogh e linel։

— Es da nkati chunem։

— Ete menq xelqy glxin meqenavar vardzeinq ev voch te inch֊or himar bnik, na stugac kliner, te sharzhichum inchqan yugh ka u cher vari arancqakaly։

— Es da nkati chunem։

— Ete du chtoghneir qo ynkernerin, bazhanveir ayd anicyal Uestberii, Saratogayi, Phalm֊Bichi canotneric u chmianayir indz…

— Bayc es sirum ei qez։ Du iravaci ches։ Es hima el em qez sirum։ Ev piti misht sirem։ Isk du ches sirum։

— Voch, — asac tghamardy, — chem karcum։ Es erbeq chem sirel qez։

— Harri, ayd inch es asum։ Xelqd trcrel es։

— Voch։ Es xelq chunem, vor trcnem։

— Mi xmir, — asac kiny, — sirelis, xndrum em, mi xmir։ Menq petq e amen inch anenq, amen inch, vor karogh enq։

— Ete shat es uzum, inqd ara, — asac na, — isk es hognac em։

Hima na ir achqeri arjev patkeracrec Qaragachi kayarany։ Partutyunic heto na meknum er Trakiayic u hima tchampruky dzerqin kangnel nayum er, te inchpes Simphlon֊Orienti tchepyntacn ir lusardzaknerov ktrum֊ancnum er mtutyuny։ Sa el ayn baneric mekn e, vor na phrkel er grelu hamar u misht pahum er ir mtqum։ Voch miayn sa, ayl naev ayn aravoty, erb naxatchashi zhamanak nayum ein patuhanic u tesnum Bulghariayi dzyunacack lernery։ Isk Nansenyan misiayi qartugharuhin harcrec mi cerunu, te ardyoq dzyun er da։ Cerunin nayec u patasxanec․ «Voch, dzyun che։ Der shat shut e dzyan hamar» ։ U qartugharuhin, krknelov cerunu xosqery, dimec mnacac aghjiknerin․ «Lseciq, dzyun che» ։ U aghjiknery evs miasin krknecin․ «Dzyun che, sxalvel enq» ։ Bayc da dzyun er, iskakan dzyun, u erb sksvec azgabnakchutyan phoxanakumy, petn ayntegh ugharkec shat u shat mardkanc։ U henc ayd dzyuneri mej tapharecin mardik, minchev vor sarecin u mahacan։

Dzyun er naev Gauertalum, nor tarva ayn gishery։ Nranq aprum ein phaytahati tan senyakneric mekum, vori kesy gravel er haxtchasale qarakusi vararany։ Nranq qnum ein hatcharenu terevnerov lcvac nerqnakneri vra։ Mi or nranc tan mot erevac mi dasaliq, vory dzyan vra votnahetqer er toghel u aryan katilner։ Asac, vor vostikannery hetapndum en iren։ Nran brde gulpaner tvecin, isk heto vostikanneri het xosakcutyan brnvecin u sheghecin nranc ushadrutyuny, minchev vor votnahetqern anhetacan։

Nor tarva ory Shruncum dzyunn aynpes er phaylum, vor cakum er achqery u tuyl cher talis durs nayel ginetan patuhanic ev tesnel ekeghecuc veradardzogh mardkanc։ Shruncum nranq qaylum ein dzyunot mi tchanaparhov, vor deghnel er dzieri mezic։ Tchanaparhi koghqin mi get kar, isk qich ayn koghm: sotchu antarnerov cackvac blrakner։ Nranq gnum ein votqov, isk dahuknery tanum ein useri vra։ Nranq hianali zhamanak anckacrin Madlener Hausi sahadashtum։ Dzyuny hart er, inchpes shaqarasherty, u tetev, inchpes phoshin։ U na hishec ayn xor lrutyuny, erb inqy trchuni aragutyamb dahuknerov vayrejq er katarum։

Borani pattcharov nranq mi shabat mnacin Madlener Hausum։ Cxacogh lapteri tak tught ein xaghum, u inchqan partvum er Herr Lency, aynqan el bardzranum er xaghagumary։ I verjo na amen inch korcrec։ Amen inch: sport dproci dramy, amboghj sezoni shahuyty, isk heto naev amboghj unecvacqy։ Na kendani patkeracrec mec qtov ayd mardun։ Patkeracrec ayn pahy, erb na seghanic vercnum er xaghatghtery ev heto bac anum Sans voir^[1]։ Ayn zhamanak nranq anyndhat xaghum ein, xaghum ein or u gisher։ Dzyun cher galis: xaghum ein։ Buq u boran er: mievnuyn e, eli ein xaghum։ Na mtacec, te kyanqum inchqan zhamanak er vatnel tghtaxaghi vra։

Bayc na voch mi togh angam cher grel ayd masin, cher grel naev nor tarva ayn curt ev paycar orva masin, erb parz erevum ein dimaci lernery, voronc vrayov trav Barkeri rmbakocichy։ Trav, vorpeszi gndakocer avstriaci spanerov lecun gnacqy։ Avstriacinery dirqeric tun ein veradarnum, u erb nranq vaxecac ays u ayn koghm crvecin ev sksecin phaxchel, Barkery gndacrov krak teghac nranc vra։ Na hishec, te inchpes heto Barkery spaneri tchasharany mtav u sksec patmel ayd masin։ Ev inchpes hankarc lrutyun tirec u inch vor mekn asac․— «Anicyal, keghtot, mardaspan» ։

Meracnery nuynpisi avstriaciner ein, voronc het na heto mrcum er ir dahuknerov։ Voch, nuynpisin chein։ Hansy, vori het na mi amboghj tari sahel er dahuknerov, carayel er vardzkan zoramasum։ U erb phaytamshakman gorcarani mot gtnvogh phoqrik hovtum nranq miasin napastak ein vorsum, erkusn el hishum ein Phasubioyi martern u Phertiqoyi ev Asalonei grohnery։ U na ayd masin evs erbeq voch mi togh chgrec։ Voch Monce Qornoyi, voch Siet Qomunii, voch el Arsiedoyi masin։

Qani dzmer aprec Voralbergum ev Arlbergum։ Chors։ u na hishec, te inchpes mi or, erb nranq Bludenc ein gnum nverner gnelu, tchanaparhin handipecin mi mardu, vor aghves er vatcharum։ Hishec balic patrastvac hianali qirshy, phoshu nman tetev dzyan mrriky, «Hey֊ho, asac Rollin» ergy, vor misht lsvum er voloraptuyt vayrejqi verjin hatvacum։ Isk heto harkavor er ughigh gnal, ereq angam catk katarel u ynknel partez, ancnel arun ev durs gal hyuranoci sarcakalac tchanaparhy։ Na votqeric hanum er dahuknern u henum phayte patin։ Patuhanic erevum er lampi luysy, isk ayntegh, tarm ginu hotov lecun, cxot senyaki taqutyan mej, akordeon ein nvagum։

— Pharizi vor masum einq aprum, — harcrec na knojy, vor nstel er nra koghqin, calovi atoraki vra: aystegh, Afrikayom։

— Qriyon hyuranocum։ Inqd el gites։

— Isk inchu petq e imanam։

— Menq misht ayntegh enq aprel։

— Voch misht։

— Ayntegh ev mek el Sen Zhermen arvardzanum, Henrix Chorrordi taghavarum։ Du asum eir, vor sirum es ayd arvardzany։

— Sery nman e aghbanoci, — asac Harrin, — isk es nman em aqlori, vor cughrughu kanchelu hamar bardzracel e aghbanoci vra։

— Ete du iskapes mernum es, — asac kiny, — apa mite aydqan anhrazhesht e mercnel naev ayn ameny, inch mnum e qezanic heto։ Mite anhrazhesht e, vor amen inch qez het tanes։ Mite uzum em spanel dzid, spanel knojd ev ayrel qo tambn u zenqy։

— Ayo, uzum em, — asac na, — qo anicyal phoghern en eghel im zenqy։ Im tambn u zenqy։

— Bavakan e։

— Lav։ Aylevs chem xosi։ Es chem uzum qez viravorel։

— Mi phoqr ush glxi ynkar։

— Ayd depqum: aveli lav։ Ksharunakem viravorel։ Da indz zvartchacnum e։ Miak bany, vor es iskapes sirum ei qez het anel, hima arden ankarogh em։

— Voch, tchisht che։ Du sirum eir naev ayl baner ev amen inch, vor cankanum eir anel, anum ei naev es։

— I ser astco, bavakan e glux goves։

Harrin nayec knojy u tesav, vor na lac e linum։

— Lsir, — asac na, — inchu es karcum, vor es hatchuyq em stanum ays amenic։ Es el chgitem, te inchu em ayspes xosum։ Erevi spanum es, vorpeszi zgas, vor inqd der kendani es։ Erb sksecinq xosel, es indz lav ei zgum։ Es mtadir chei qez viravorel։ Chgitem, inchu xelqs korcri u tanjeci qez։ Sirelis, ushadrutyun mi dardzru im xosqerin։ Es sirum em qez։ Du gites, vor sirum em։ Voch mekin aynqan chem sirel, vorqan qez։

Na noric sksec sovorakani pes stel։ U steln er, vor nran misht talis er hanapazorya hacn u jury։

— Inch lavn es։

— Qac, — asac na, — harust qac։ Sa poezia e։ Hima es li em poeziayov։ Apakanutyamb u poeziayov։ Apakanvac poeziayov։

— Bavakan e։ Inch satana mtav mejd։

— Chem uzum vochinch toghnel, — asac tghamardy, — indzanic heto vochinch chem uzum toghnel։

Vra hasav erekon։ Harrin artnacav։ Arevn ancnum er blri hetevy, u amboghj hartutyuny cackvel er stverov։ Manr kendaninern aracum ein tchambari mot։ Nranq heracel ein tphutneric ev hima sharzhum ein pochern u gluxnery taghum xoteri mej։ Trchunnern aylevs chein hertapahum getni vra։ Nranc tivy shatacel er, u bolorn el tanroren tarel ein carerin։

Harrii eritasard caran nstel er mahtchakali koghqin։

— Memsaiby gnac krakelu, — asac tghan, — bvanan vochinch chi uzum։

— Voch։

Na gnacel er tchashi hamar vors berelu ev imanalov, vor Harrin sirum er ditel kendaninerin, bavakan heracel er tchambaric, vorpeszi chxangarer nran։ Na amen inch hishum e, mtacec Harrin։ Amen inch, vor imacel e, kardacel kam parzapes lsel e urishneric։

Mite knoj meghqn er, vor erb nranq canotacan, Harrin arden sparvac mard er։ Inchpes karogh e kinn arhasarak imanal, vor qo xosqern animast en, imanal, vor du xosum es parzapes sovorutyunic mghvac kam qo sephakan hangstutyan hamar։ Erb na dadarec ushadrutyun dardznel ir xosqerin, nra suty kananc mot aveli hajoghutyun gtav, qan erbemni tchshmartutyuny։

Vatn ayn cher, vor na stum er, vatn ayn er, vor tchshmartutyun chkar։ Na arden aprel, verjacrel er ir kyanqy, bayc der sharunakum er aprel, aprum er urish mardkanc shrjapatum, na hima phogh el uner, na hima canot vayreric yntrum er amenalavy, isk heto noric u nor vayrer phntrum։

Harkavor er chmtacel ayd masin, ayd depqum amen inch lav kliner։ Du harust nerqnashxarh uneir u dra hamar el manr mard chdardzar, inchpes mecamasnutyunn e darnum, du dzevacrir, vor tqac unes qo gorci vra, vorn araj aydqan zbaghecnum er qez, bayc vory hima arden ver er qo uzheric։ Sakayn du misht nerqust hamozum eir qez, vor mi or anpayman kgres ayd mardkanc masin։ Amenic harust mardkanc masin։ Hamozum eir qez, vor du ches patkanum nranc vohmakin, vor du parzapes ditogh es ayd vohmakum։ Karcum eir, vor qez khajoghvi heranal ayd mardkancic, isk heto grel nranc masin։ U arajin angam kyanqum, ayd gorcy grvac klini mi mardu koghmic, vor lav giter ayn ameny, inchi masin vor grum er։ Bayc na erbeq gorci chancav, vorovhetev amen mi orn ir het berec anhogutyun, hangstavetutyun, berec naev arhamarhanq sephakan andzi nkatmamb, u ays ameny btacrin nra yndunakutyunnern u tulacrin ashxatelu dzgtumy, aynpes vor, i verjo, na bolorovin dadarec grel։ Nra canotneri hamar aveli harmar er, erb na cher grum։ Ir kyanqi lavaguyn orery na anckacrel e Afrikayum, u hima dardzyal veradardzel e, vorpeszi amen inch skzbic sksi։ Tchamphordutyan zhamanak nranq qich harmarutyunner unein։ Tchisht e, zrkanqner chein krum, bayc tchoxutyun el chkar, u na karcum er, vor ayspisi paymannerum dardzyal kgtner iren։ Karcum er, vor ayspisov nran khajoghver hogu vra havaqvac tcharpy heracnel, tchisht aynpes, inchpes brncqamartiky, vor sar e bardzranum, ashxatum u varzhutyunner e katarum, vorpeszi azatvi marmni tcharpic։

Afrikan dur ekav knojy։ Na asac, vor havanec Afrikan։ Na sirum er ayn amenn, inch grgrich e, sirum er kyanqi phophoxutyun, nor canotutyunner u zvartchutyun։ U Harrin havatum er, vor noric ir mej uzh kgtni u kancni ashxatanqi։ Ete sa nshanakum e, vor verjn anxusapheli e, isk na giter, vor verjn anxusapheli e, apa ardyoq arzher voghnashary jardac odzi nman kcel inqn iren։ Kiny vochnchov meghavor cher։ Ete na chliner, nra phoxaren kliner mi urishy։ Qani vor na ir amboghj kyanqn aprel er sti u keghciqi mej, apa togh bari liner henc sti u keghciqi mej mernelu։ Na blri etevic hracani dzayn lsec։

Hianali er krakum ayd bari ev harust qacy, vorn ir xnamakaln er ev vory korcanec ir taghandy։ Himarutyun։ Na inqn er korcanel ir taghandy։ Inchu meghadrel ays knojy, mite nra hamar, vor nran tvel er harmaravet u hangist kyanq։ Na inqn er korcanel ir taghandy, vorovhetev cher karoghacel ogtagorcel ayn, vorovhetev davatchanel er inqn iren u ir havatin, vorovhetev kyanqn anckacrel er harbecoghutyamb, u xmichqy btacrel er nra steghcagorcakan karoghutyunnery, vorovhetev cuyl er eghel, eghel er shraylutyunneri u zvartchutyunneri mej aprogh mard, eghel er snob, pharamol, u snaparc, korcanel er iren ashxarhi bolor sterov u tchshmartutyunnerov։ Inch er sa։ Hin grqeri cucak։ El inch taghand։ Inch xosq, taghand kar, bayc phoxanak ogtagorcelu ir taghandy, na vatcharqi er hanel ayn։ Na erbeq chi asel iren: es ays inch bann areci։ Misht asel e: es karogh ei ays inch bann anel։ Na naxyntrel er orva hacy shahel voch te matiti u grchi, ayl urish mijocnerov։ Tarorinak er naev ayn, vor erb na siraharvum er voreve knoj, apa verjins misht aveli harust er linum, qan naxordy։ Iskapes, tarorinak e, che։ Bayc erb na dadarum er sirel, erb na sksum er stel, inchpes hima stum er ays knojy, vor boloric shat dram uner, anhatnum harstutyun, vor mi zhamanak unecel e amusin u erexaner, vorn araj el unecel e siraharner, sakayn bavararutyun chi gtel nranc mej u sirel e miayn nran, sirel e ev vorpes groghi, ev vorpes tghamardu, ev vorpes ynkeroj, ev vorpes tankarzheq iri, — tarorinak che vor erb na dadarec nran sirel u sksec stel, apa aynuamenayniv na karoghacav shat aveli ban tal ayd knoj phogheri dimac, qan minch ayd karoghacel er tal ayn bolor kananc, voronc iskapes sirel e։

Menq bolors el erevi steghcvac enq nra hamar, vorpeszi uzac֊chuzac harmarvenq mer tchakatagrin։ Taghandn artahaytvum e nranum, te inchpes es vastakum orva hacd։ Na amboghj kyanqum ays kam ayn dzevov vatcharel e ir taghandy, isk erb ser chka, chka zgacmunq, apa qo stacac phogheri dimac aveli vorakyal apranq es talis։ Na arden hamozvel er dranum, bayc hima ayd masin evs erbeq chi karoghana grel։ Voch, chi karoghana, minchder arzher grel։

Na tesav knojy, vor hracany dzerqin motenum er irenc vranin։ Na hagel er zinvorakani andravartiq։ Erku eritasard caranery galis ein nra etevic u berum spanvac vochxary։ Aynuamenayniv na hetaqrqir kin e, mtacec Harrin, u lav marmin uni։ Na anchaph taghandavor ev anchaph gitak er ankoghni harcerum։ Ches karogh asel, vor geghecik er, bayc nra demqy dur er galis Harriin, na hskayakan qanakutyamb grqer er kardum, sirum er tchamphordel u vorsordutyamb zbaghvel ev iharke, anchaph shat er xmum։ Amusiny mahacel er, erb na hamematabar aveli eritasard er։ Amusnu mahic heto vorosh zhamanak na iren nvirec arden hasunacac ir erexanerin, voronq bnav el nra kariqy chunein u tchnshvac ein zgum irenc։ Na tarvec naev axorov, grqerov u xmichqov։ Erekoyan, yntriqic araj, na sirum er girq kardal։ U kardalis sodayov viski er xmum։ Yntriqi er galis harbac, isk erb yntriqi zhamanak evs mi bazhak gini er xmum, qunn anmijapes tanum er։ Bayc da araj er, minchev siraharner unenaly։ Isk erb siraharner unecav, aylevs aydqan shat cher xmum, vorovhetev quny tanum er naev aranc xmichqi։ Bayc siraharneri het dzandzrali er։ Amusnu het na cher dzandzranum, isk sranc het dzandzrali er։

Heto nra tghaneric mekn odayin agheti zhamanak mahacav։ Na dzerq qashec siraharneric, bayc xmichqn aylevs cher meghmacnum cavy, u na haskacav, vor anhrazhesht er nor kyanq sksel։ Ev hankarc amenayn srutyamb zgac ir miaynakutyuny, zgac u vaxecav։ Harkavor er mi mard, vorin na karoghanar hargel։

Amen inch shat sovorakan sksvec։ Nran dur ein galis Harrii grqery, u na misht naxandzum er, vor Harrin giter, te inchpes petq e aprel։ Nran tvum er, vor Harrin anum er henc ayn, inch uzum er։ Nax na phordzec tiranal nran, isk heto xenti pes siraharvec։ U verjum stacvec hakadardz hamematakan progresiayi pes mi ban․ na gtav, te inchpes petq e sksel nor kyanqy, isk Harrin korcrec ir hin kyanqi mnacuknery։

Harrin vatcharqi hanec ir hin kyanqy apahovutyan u hangstutyan hamar։ Da anararkeli er։ Isk urish ichnchi hamar։ Voch voq cher karogh patasxanel։ Ayd kiny nra hamar amen inch kgner, miayn te na cankanar։ Na vstah er dranum։ Miazhamanak ayd anicyaly geghecik er։ Harrin dem cher nra het ankoghin mtnelu։ Avelin, na bolor kanancic knaxyntrer nran, vorovhetev na shat aveli harust er, vorovhetev shan aveli hatcheli er, shat aveli gitak er siro harcerum u erbeq tesaran cher sarqum։ Isk hima, nor kyanqy, vor na haziv er sksel, motenum er ir vaxtchanin, vorovhetev erku shabat araj, erb phushy cakec Harrii cunky, na yodov chayrec ayn։ Nranq shtapum ein lusankarel antilopneri hoty։ Antilopnery kangnel ein gluxnery bardzr pahac u agahoren hototum ein ody։ Nranq srel ein akanjnery, vorpeszi amenaphoqr aghmuki depqum phaxchein depi tphutnery։ U aydpes el arecin, aranc hnaravorutyun talu, vor lusankaren irenc։

Aha ev na։

Harrin bardzi vra shrjec gluxy, vorpeszi tesner nran։

— Hello, — asac na։

— Vayri vochxar xpheci, — asac kiny։— Hima menq qez msajur ktanq ev kati phoshuc kartofili pyure kpatrastenq։ Inchpes es։

— Hamematabar: lav։

— Shat urax em։ Es aydpes el gitei։ Erb gnaci, du qnel eir։

— Lav qneci։ Heru es gnacel։

— Voch։ Blri hetevy։ Es hianali nshan brneci։

— Du lav es krakum։

— Es sirum em vorsordutyuny։ Es sireci naev Afrikan։ Tchisht em asum։ Ete du aroghjanas, sa klini im kyanqi lavaguyn tchamphordutyuny։ Ete du imanayir, te inchqan hatcheli e indz hamar, erb menq erkusov enq durs galis vorsi։ Es sireci ays erkiry։

— Es el sireci։

— Sirelis, ches karogh patkeracnel, te inchqan urax em, vor du aveli lav es zgum։ Es parzapes chem dimanum, erb du indz het xosum es aynpisi tonov, inchpes ays aravot eir xosum։ Du aylevs ayd dzevov ches xosi, che։ Xostanum es։

— Chem xosi, — asac na։— Chem el hishum, te inch em asel։

— Inchid e petq indz tanjel։ Es miayn tariqn arac mi kin em, vor sirum e qez ev patrast e anel ayn ameny, inch du es uzum։ Indz shat en tanjel։ Du aylevs indz ches tanji, che։

— Es qez hatchuyqov ktanjei ankoghnu mej, — asac na։

— Ay, da urish e։ Menq bolors el steghcvac enq aydpisi tanjanqi hamar։ Inqnatiry vaghy kga։

— Vorteghic gites։

— Vstah em։ Anpayman kga։ Tghanern arden phayt ev xot en havaqel xaruyki hamar։ Aysor es mi angam el gnaci u nayeci։ Iskakan vayrejqi tegh e։ Menq tchanaparhi erku koghmic xaruyk kvarenq։

— Inchu es karcum, vor inqnatiry vaghy kga։

— Vstah em։ Arden zhamanakn e։ Qaghaqum kbuzhen votqd, u ayd zhamanak menq mi lav ktanjenq irar։ Bayc voch aynpes, — inchpes ays aravot։

— Chxmenq։ Arevn arden mayr e mtnum։

— Indz tvum e, vor charzhe xmel։

— Isk indz tvum e, vor arzhe։

— Ayd depqum miasin xmenq։ Molo, sodayov viski ber, — kanchec na։

— Erkaratchit koshik hagir, — asac Harrin, — mocaknery kkcen։

— Es uzum em nax loghanal…

Vra er hasnum muty, u nranq xmum ein։ Isk erb bolorovin mtnec ev arden anhnar er krakel, hervic mi boreni ancav u taqnvec blri etevum։

— Ayd garshelin amen gisher aystegh e, — asac tghamardy, — erku shabat, amen gisher։

— Sa henc ayn nuyn borenin e, vor vornum e gishernery։ Togh vorna, es ushadrutyun chem dardznum։ Tepet shat zzveli gazan e։

Nranq xmum ein erkusov, u cavn arden ancel er։ Miayn te dzhvar e misht nuyn dirqov parkel։ Caranery xaruyk ein varum, u boceri stvernery xaghum ein vrani paterin։ Harrin zgac, te inchpes hetzhete hashtvum er ays kyanqi het, zgac, te inchpes ays kyanqn akama hatcheli er dardzel nra hamar։ Kinn anchaph bari er nra handep։ Na lav kin er, hianali kin։ U henc ayd pahin na hankarc glxi ynkav, vor mernum e։

Ayd mitqy ekav mrriki pes։ Voch aynpes, inchpes andzrevn u qamin։ Ayn hankarcaki u kataghoren։ Mrrik, voric heto mnum e miayn mi garshahot datarkutyun։ Isk amenic tarorinakn ayn e, vor ayd datarkutyan ezrov borenin andzayn vazec u anhetacav։

— Inch e patahel, Harri, — harcrec kiny։

— Vochinch, — asac na։— Phoxir teghd։ Aynpes nstir, vor qamin qo koghmic phchi։

— Molon phoxec virakapery։

— Henc nor borayin lucuytov lvacum arecinq։

— Inchpes es zgum։

— Mi phoqr tuyl em։

— Gnam lvacvel, — asac kiny, — erkar chi tevi։ Miasin kyntrenq, isk heto mahtchakald ners kteghaphoxenq։

— Uremn, — asac na inqn iren, — menq lav arecinq, vor dadarecinq vitchel։

Na erbeq chi vitchel ays knoj het, minchder ayn kananc het, voronc sirel e mi zhamanak, vitchel e aynqan hatchax, vor ayd vetchern i verjo krcel u qayqayel ein ayn bolor telery, vor kapum ein nranc։ Na anchaph shat e sirel, anchaph shat e pahanjel u verjum mnacel e dzernunayn։

Na hishec ayn orery, erb miaynak aprum er Konstantnapolsum։ Aprum er ayn oric, erb vitchec meki het u heracav Pharizic։ Na anbaroyakan kyanq er varum, isk heto, erb xelqi ekav, erb miaynutyan zgacumy voch miayn chtulacav, ayl aveli srvec, na grec arajin knojy, ayn knojy, vor lqel er iren, grec, te inchpes inqy erbeq chkaroghacav spanel miaynutyan zgacumy… te inchpes mi angam iren tvac, vor na ancav Regence֊i^[2] motov, u amen inch shur ekav ir hogum, te inchpes, erb voreve patahakan kin inch֊or banov hishecnum er nran, na gnum er ayd knoj etevic, vaxenalov hamozvel, vor ayd kiny na che, vaxenalov korcnel ayn patranqy, vor cnvel er ir mej։ Te inchpes ayn bolor kanayq, voronc het parkel er na, stipum ein el aveli karotel nran։ Te inchpes ayn ameny, inch arel er ayd kiny, hima aylevs voch mi nshanakutyun chuner ir hamar, hima, erb na hamozvel er, vor cher karogh chsirel nran։ Na ayd namaky grel er akumbum, grel er voch te xmac vitchakum, ayl artun gitakcutyamb ev ugharkel er Nyu֊Yorq, xndrelov patasxanel Pharizi xmbagratan hasceov։ Da amenaapahov mijocn er։ Ev ayd ereko, erb karoty mi xor datarkutyun er cnel ir hogum, na Taqsimi mot canotacav henc arajin patahakan aghjka het u nran tarav yntrelu։ Heto nranq gnacin parelu։ Aghjiky vat er parum։ Na toghec ayd aghjkan u hravirec mi sandzardzak hayuhu, vor parelis phorn aynpes er ororum, vor Harrin huzmunqic votqic glux karmrec։ Na aghjkan xlel er angliaci mi hretanavoric։ Angliacin nran phoghoc kanchec, u nranq mtutyan mej sksecin krvel։ Na amboghj uzhov erku angam harvacec angliacu aytoskrin, bayc erb angliacin chynkav, na haskacav, vor lurj kriv er sparnum iren։ Hretanavory harvacec nra krcqin, heto: achqerin։ Na dzax dzerqov noric xphec angliacun։ Hretanavory brnec nra batchkonic u pokec tevqery։ Isk na heto hrec u aj dzerqov noric harvacec։ Hretanavorn ynkav u jardec gluxy։ Isk na phaxav aghjka het, vorovhetev zinvorakan pareky motenum er nranc։

Nranq taqsi nstecin, ancan Rimizi Hisayi u Bosfori motov, mi angam el shrjecin, isk heto, shnchelov gisherayin tarm ody, et veradardzan u ankoghin mtan։ Aghjiky nuynqan hasun er, vorqan ev hagustneri mej, bayc hart er u phaphuk, vardaguyn caghkaterti pes։ Kpchun u sahun phorov, mec krcqerov u dzig hetuyqov, vor kariq chuner bardzeri։ Na gnac, erb aghjiky der qnac er u vagh aravotyan luysi tak bavakan mashvac tesq uner։

Na gnac Phera Phalas։ Achqern urel ein harvacic, isk batchkony brnel er dzerqin, vorovhetev angliacin pokel er tevqeric meky։ Henc ayd nuyn erekoyan na meknec Anatolia։ Hajord ory gnacqy slanum er dashteri mijov, vortegh kakachner ein busnel։ Isk ayd kakachneric ophium en stanum։ U hima na hishec, te orva verjin inchpisi tarorinak mi zgacum patec nran, ev te inchqan xabusik er ays tchanaparhi u razmadashti mijev ynkac taracutyuny։ Razmatchakatum grohum ein henc nor zhamanac hunakan spanery, voronq kataryal apushner ein։ Hretanin krakum er henc yurayinneri vra, u angliaci razmaditordy erexayi pes lac er linum։

Henc ayd nuyn ory, arajin angam kyanqum, na tesav spanvac zinvorneri, voronq spitak phesh ein hagel u ver ccvac qterov pomponavor koshikner։ Turqery hamaroren hardzakvum ein, u na tesnum er, te inchpes ein phaxchum phesher hagac zinvornery, te inchpes spanery krakum ein nranc vra ev te inchpes heto henc irenq ein phaxchum։ Na evs phaxav angliaci razmaditordi het։ Na aynqan arag er vazum, vor kurcqn sksec cavel, isk berany karces pghndzadramov er lcvac։ Nranq taqnvecin zhayreri etevum։ Isk turqern anyndhat galis ein։ Heto na tesav aynpisi baner, vor anzor er angam patkeracnel։ Isk aveli ush tesav naev el aveli soskali baner։ Dra hamar el, erb Phariz veradardzav, cher karoghanum voch xosel, voch el lsel ayd masin։ U erb mi angam ancnum er Pharizi srtcharanneric meki koghqov, seghanneric meki mot tesav amerikaci mi banasteghci։ Nra arjev drvac er tchasheri mi amboghj kuyt։ Nra demqy himar er u kartofili pes phxrun։ Banasteghcy inch֊or ruminacu, inch֊or Tristan Cari het xosum er dadaistneri masin։ Isk Tristan Cary monokl er ogtagorcum u anyndhat boghoqum er glxacavic։ Isk heto noric tun, noric ir knoj het, vorin hima na dardzyal sirum er։ Vetcherin verj, gzhutyunnerin verj։ Na urax er, vor tun er veradardzel։ Xmbagrutyan namaknery tun ein ugharkum։ Ev aha mi or, erb der nor naxatchashi ein nstel, na stacav patasxann ayn namaki, vor grel er mi zhamanak u tchanachelov dzeragiry, na votqic glux dogh zgac u phordzec namakn ayl crari mej xckel։ Bayc kiny harcrec․ «Sirelis, umic es namak stacel» ։ U henc aystegh verjacav ayn, inch der nor er sksvel։

Na hishec ayn bolor hianali orery, vor anckacrel er kananc het, hishec naev vetchery։ Nranq misht amenahatcheli pahern ein yntrum vitchelu hamar։ Ev inchu er petq vitchel henc ayn zhamanak, erb na aydqan lav er zgum։ Na ayd masin el chgrec, vorovhetev cher uzum voch voqi viravorel, isk heto nran tvac, vor aranc ayd el urish shat ban kar grelu։ Bayc misht mtacum er, vor verj i verjo kgri ayd masin։ Inchqan ban kar, vor kareli er grel։ Na hetevel er, te inchpes er phoxvum ashxarhy, hetevel er voch miayn depqerin, chnayac mec qanakutyamb depqeri er akanates eghel, ayl naev mardkanc։ Na nkatel er nuynisk amenanurb phophoxutyunnery ev hishum er, te mardik inchpes ein irenc pahum tarber hangamanqnerum։ Na inqn el ayd ameni masnakicn e eghel, amen inch tesel e, tchanachel, u na partavor er grel ayd masin, bayc hima arden erbeq chi gri։

— Inchpes es zgum, — harcrec kiny։ Na arden lvacvel u durs er galis vranic։

— Lav։

— Uzum es utel։— Na tesav, vor Moloyi dzerqin calovi mi seghan kar, isk myus caran pnaknern er berel։

— Uzum em grel, — asac na։

— Du petq e xmes msajury, vorpeszi uzh havaqes։

— Es ays gisher mernelu em, — asac na, kariq chunem uzh havaqelu։

— Harri, xndrum em, hark chka melodramaneri։

— Hotarutyund korcrel es, inch e։ Votqis kesn arden phtel e։ Inchis e petq msajury։ Molo, sodayov viski ber։

— Xndrum em, xmir msajury, — meghmoren asac na։

— De lav։

Msajury shat taq er։ Na stipvac eghav ayn sarecnel bazhaki mej, heto aranc hazalu, miangamic xmec։

— Du hianali kin es, — asac na— ushadrutyun mi dardzru indz vra։

Kiny nayec nran։ Aynqan canot, aynqan sireli er ayd demqy, vor Harrin tesel er «Qaghaq u villaner» amsagri ejerum։ Miayn te ayn mi phoqr taramel er xmichqic, mi phoqr taramel er siro hatchuyqneric։ Bayc «Qaghaqn u villanery» erbeq chen cuyc tvel ayspisi geghecik krcqer, ayspisi amur azdrer ev aysqan nurb, phaghaqshogh dzerqer։ U tesnelov nra aydqan canot, aydqan hatcheli zhpity, na krkin zgac, vor mernelu e։ Ays angam photorik chkar։ Kar tetev, zov qami, voric momi bocy mert hangchelu chaph kckvum e, mert bardzranum ev ughghvum։

— Togh qich heto cancy beren, kaxen caric u krak varen։ Ays gisher vrani tak chem qni։ Kariq chka sharzhvelu։ Parz gisher e։ Andzrev chi ga։

Aha, te xichnpes en mernum: anlseli shshukov։ De el inch, aylevs chen lini vetcher։ Na karogh e xostanal, vor chen lini։ Na chi phchacni ayn miak bany, vor arajin angamn e zgum ir mashki vra։ Bayc guce ev phchacni։ Du amen inch phchacrel es։ Kam vov gite, guce ays angam chphchacni։

— Sghagrel gites։

— Chgitem։

— Vochinch։

Tchisht e, zhamanaky kartch er, bayc amen inch aynpes er havaqvel irar vra, vor tvum er, te kareli er mi hatvacum teghavorel bolory։ Miayn te karoghanar։

Ltchi dimac, blri vra, geranakert, spitak mi tun kar։ Dran mot drvac er zang, vori ognutyamb tchashi ein kanchum bnakichnerin։ Tan etevum dasht er, isk dashti etevum sksvum er antary։ Tnic minchev navahangist dzgvum er bardineri sharqy։ Hrvandani mot evs bardiner ein atchum։ Antari ezric depi lern er bardzranum mi arahet, vortegh na mosh er havaqum։ Heto geranakert tunn ayrvec, ayrvecin naev ayn bolor zenqery, vor kaxvac ein buxaru vra amracvac eghjerui votqeric։ Hracani phoghern u pahestatuphi mej halvogh kapare gndaknern ynkac ein moxirneri vra, vor ogtagorcum ein otchar patrastogh hska katsaneri hamar, u du harcrir papikid, te kareli e vercnel hracani phoghern u xaghal, u na asac: voch։ Axr dranq der ir hracannern ein, isk norery na erbeq chgnec։ Voch el sharunakec vorsordutyamb zbaghvel։ Ayd nuyn teghum barak taxtakneric verakarucecin tuny ev stipak nerkecin։ Patshgambic erevum ein bardinery, isk bardineric ayn koghm: litchy։ Bayc hracan aylevs chkar։ Hracani phoghery, vor mi zhamanak kaxvac ein eghjerui votqeric, geranakert tany, hima ynkac ein moxirneri mej u voch voq dzerq cher talis nranc։

Paterazmic heto, Sev Antarum menq vardzecinq karmraxaytov harust mi getak, vorin kareli er hasnel erku tarber tchanaparhnerov։ Arajin tchanaparhy, vori erku koghmum stveraxit carer ein sharvac, sksvum er Tribergic u gnum er depi hovity։ Heto bardzranum er blury, ancnum phoqr fermaneri u Shvarcvaldi bardzr shenqeri koghqov u sharunakvum er minchev gety։ Ay, henc aystegh el menq dzuk einq vorsum։

Erkrord tchanaparhy tanum er depi antari ezry, voric heto harkavor er sotchutov bardzranal blury, hasnel margagetnin u ijnel minchev kamurjy։ Geti mot kechiner ein atchum։ Gety phoqr er u negh, bayc taphancik u aragahos, isk ayntegh, vortegh na qshum֊tanum er kechineri armatnery, hordzanut er goyanum։ Tribergi pandokum sezony hajogh er sksvel։ Anchaph hatcheli er ayntegh։ Shutov pandoki tiroj het lav barekamner dardzanq։ Hajord tarin sksvec inflyacian, ev ayn dramy, vor na havaqel er mi tari araj, aylevs bavakan cher mterqner gnelu u krkin bac anelu pandoky, ev na kaxec iren։

Du karogh eir teladrel da, bayc ev cheir karogh teladrel Qontresqardi hraparaki masin, vortegh caghkavatcharuhinery nerkum ein caghiknery, u nerky hosum er mayti vrayov, hasnum minchev avtobusi kangary։ Cheiq karogh teladrel naev ayn cerunineri u paravneri masin, voronq misht harbac ein։ Voch el ayn erexaneri masin, voronc qitn anyndhat vazum er curt eghanakin։ Voch el keghtot qrtnahoti, aghqatutyan, Café des Amateurs֊i harbacneri u Bal musette֊i verin harkerum aprogh ******neri masin։ Voch el ayn drnapanuhu masin, vorn ir xcikum yndunum er hanrapetakan gvardiayi hecyal zinvornerin, vori phtrphaphnjov saghavarty drvac er atorin։ Voch el mijancqi ayn koghmum aprogh knoj masin, vori amusiny hecanvord er, voch el ayn masin, te inchpes mi aravot katnavatchari xanutyun na uraxacav, erb bac arec L’Auto֊n u kardac, vor amusiny Phariz—Tur mrcavazqum shahel er errord teghy։ Na arajin angamn er masnakcel aydpisi xoshor mrcman։ Kiny cicaghec, karmrec, lac eghav, heto sportayin deghin terty dzerqin tun vazec։ Isk Bal musette֊i tiruhu amusiny taqsu shofer er, u erb Harrin aravot shut petq e odanavakayan gnar, na baxec dury ev artnacrec nran։ U mekneluc araj nranq erkusov mi֊mi bazhak spitak gini xmecin barum։ Na tchanachum er ir taghi harevannerin, vorovhetev bolorn el aghqat ein։

Hraparaki shurj aprogh mardik bazhanvum ein erku tesaki․ harbecoghneri u marmnamarzikneri։ Harbecoghnery xmichqov ein spanum irenc aghqatutyuny։ Isk marmnamarziknern irenc marzumnerov ein artahaytum ayn ameny, inch kutakvel er nranc hogum։ Nranq komunarneri hetnordnern ein, voronc hamar aynqan el dzhvar cher tchisht koghmnoroshvel qaghaqakanutyan mej։ Nranq gitein, te vovqer en spanel irenc hayrerin, irenc azgakannerin, irenc eghbayrnerin irenc ynkernerin, erb Verbalyan zinvornery komunayi ankumic heto gravecin qaghaqy u hashvehardar tesan ayn bolor mardkanc het, voronc dzerqerin koshtukner kayin, glxnerin: kepkaner kam voreve ayl nshan, vor matnum er nranc banvorakan cagumy։ Ev ayd aghqatutyan mej, ayd taghi ginetany, na grec ir arajin toghery u dranov skizb drec ayn gorcin, vorin hetevelu er ir amboghj kyanqum։

Pharizum chkar mi ayl taghamas, vor nra hamar aysqan sireli liner․ saghartaxit carer, hin, spitak tner, voronc nerqevi masy srtchaguyn er nerkvac, hraparakum gtnvogh avtobusneri kanach sharqy, mayti vra taphvogh arhestakan caghikneri nerky, Kardinal Lemuan phoghocic depi getn ijnogh anspaseli zaritaphy, Muftar phoghoci negh u xtchoghvac ashxarhy։ Erku phoghoc, voroncic meky bardzranum er depi panteon, isk myusy, vorov na amen or ancnum er ir hecanvov, amboghj shrjani miak asfaltapat ev hart tchanaparhn er, negh u bardzr tnerov ev ezhanagin mi hyuranocov, vortegh mahacel er Pol Verleny։ Nranc bnakarany baghkacac er erku senyakneric, u na hyuranoci verin harkum evs mi hamar er vardzel, vorn arzher vatsun frank։ Henc aydtegh el na grum er, henc aydteghic el erevum ein Pharizi taniqnery, cxneluyznern u qaghaqi bolor blurnery։

Bnakarani patuhanneric erevum er miayn acxavatchari krpaky։ Acxavatchary gini el er caxum․ vat gini։ Boucherie chevalide֊i mutqi vra drvac dziu voske gluxy, nra bac patuhanic erevacogh voskeguyn, deghin u karmir msagndery ev kanach nerkvac ginetuny, vorteghic nranq gini ein vercnum․ lav kam ezhanagin։ Isk mi phoqr ayn koghm: spitak svaghac pater ein u harevanneri patuhannery։ Ayn harevanneri, voronq erekonery, erb inch֊or harbac mard tavalvum er phoghocum, tnqum u harachum (fransiakan iviesse֊i^[3] tipik orinak, chnayac ashxatum en qez havatacnel, vor aydpisi ban goyutyun chuni), bac ein anum patuhannery, u akanjid ein hasnum nranc dzaynery։

— Ur e vostikany։ Erb vor petq chi, srikan amboghj ory ccvum e qtneris araj։ Erevi hima parkel e inch֊or drnapanuhu het։ Vostikanin phntreceq։ — Verjapes inch֊or meky mi duyl jur e taphum, u tnqocnery dadarum en։— Inch e sa։ Jur։ Tchisht e։

U patuhannery phakvum en։

Marin, nra spasuhin, dzhgoh e utzhamya ashxatanqayin oric։

— Ete amusinn ashxatum e minchev zhamy vecy, apa tun gnalu tchanaparhin gone qich e xmum, gone qich e caxsum։ Isk ete minchev zhamy hingn e ashxatum, uremn, amen ereko harbum e u caxsum ir bolor phoghery։ Miayn banvori kinn e, vor tuzhum e ashxatanqayin orva krtchatumic։

— Eli msajur tam, — harcrec kiny։

— Voch, shat shnorhakal em։ Hianali msajur er։

— Mi qich el xmir։

— Aveli lav e sodayov viski tur։

— Da qez vnas e։

— Ayo։ Vnas e indz։ Xosq ev erazhshtutyun: Qoul Phorteri։ U qo demqy dzhguyn e krqot cankutyunic։

— Inqd el gites, es sirum em, erb du xmum es։

— Ayo, iharke։ Miayn te da vnas e indz։

Erb na gna, mtacec Harrin, kxmem aynqan, vorqan cankanam։ Aveli shut aynqan, vorqan mnacel e shshi mej։ Voch te hognel er na։ Chaphazanc shat er hognel։ Harkavor er mi phoqr nirhel։ Na lur parkel er, u mahn aylevs nra koghqin cher։ Erevi gnacel er urish phoghocov։ Erevi hima gnum e ir zuygi het, gnum e hecanvov ev andzayn ancnum e mayteri koghqov։

Ayo, na erbeq chi grel Pharizi masin։ Hamenayn deps, ayn Pharizi, vorn aynqan tank er ir hamar։ Isk mnacacnery, voronq aydpes el mnacin chgrvac։

Isk ranchon, eghespaki arcate spitakutyuny, vorogich jrancqneri aragahos u taphancik jury, kanach arvuyti canr haskery։ Arahety tanum er depi blurnery, u kovern amrany eghniki pes vaxkot ein darnum։ Isk ashnany, erb sareric koverin tun ein qshum, nranq barachum ein, qaylum ein dandagh ev hamachaph u phoshi ein bardzracnum։ Erekoyan parz erevum er leran sracayr gagaty, isk du arahetov cac eir ijnum: depi lusni luysov voghoghvac hovity։ Hima na hishec, te inchpes er veradarnum antari mijov, te inchpes er mtutyan mej brnum dziu pochic։ Hishec naev ayn bolor patmvacqnery, vor na patrastvum er grel ayd vayreri masin։ Patmvacq ayn himar patanu masin, vorin toghel ein ranchoyum u kargadrel, vor voch voqi anasnaker chta։ Isk froqseci mi apush ceruni, vori mot mi zhamanak ashxatel er himar patanin ev anyndhat cec kerel nranic, rancho mtav u anasnaker pahanjec։ Tghan chtvec, isk cerunin sparnec, vor dardzyan kceci nran։ Tghan xohanocic vercrec hracany ev spanec cerunun։ U erb mi shabat heto nranq veradardzan, sarac diakn ynkac er pharaxum, u shnery gzgel ein nran։ Isk ayn, inch mnacel er diakic, du phatatecir savani mej, drecir sahnaki vra ev tghayin stipecir, vor ogni qez, u duq erkusd el, dahukner hagac, qarsh tveciq sahnaky։ Aydpes duq vatsun mghon ancaq, minchev vor hasaq qaghaq, vortegh harkavor er tghayin ishxanutyan dzerqy handznel։ Isk nra mtqovn angam cher ancnum, vor iren kdzerbakalen։ Mtacum er, vor katarel e ir partqy, vor du nra ynkern es, vor ir ararqi hamar vardzatrutyun kstana։ Na ognec, vor cerunun aystegh beren, togh bolorn el imanan, te inchqan vat ceruni er na, te na inchpes er uzum goghanal urishi xoty։ U erb sherify shghtayec tghayi dzerqery, na cher havatum ir achqerin։ Heto lac eghav։ Aha ays patmutyunn er, vor na misht pahum er apagayi hamar։ Amenaqichy na qsan patmvacqi nyut er havaqel ays vayreric։ Bayc ev aynpes voch mekn el chgrec։ Inchu։

— De gna u bacatrir, te inchu։

— Inchi masin es xosum, sirelis։

— Vochinch։

Kinn ayn orvanic, inch kapvel er Harrii het, arden qich er xmum։ Bayc ete Harrin nuynisk apri, erbeq chi gri nra masin։ Na hima vstah er dranum։ Voch el urishneri masin։ Harustnery dzandzrali mardik en ev anchaph shat en xmum kam anchaph shat en tarvum tghtaxaghov։ Nranq dzandzrali en u mianman։ Na hishec xeghtch Julianin^[4] u nra xorin harganqy sranc handep։ Mi angam na mi patmvacq er grel, vor sksvum er ayspes․ «Harustnery nman chen voch indz, voch dzez» ։ Isk inch֊or mekn asac Julianin․ «Ayo, nranq aveli shat phogh unen, qan menq» ։ Bayc Juliany chhaskacav, vor dzerq en arnum iren։ Na karcum er, vor harustnery mardkayin hatuk ev xorhrdavor mi cegh en, u erb hamozvec, vor nranq bolorovin el aydpisin chen, da nran aveli ynktchec, qan voreve ayl ban։

Na arhamarhum er bolor nranc, vovqer ynktchvum ein kyanqi harvacneri tak։ Aydpes el piti liner, na chpetq e nranc hamakrer, qani vor inqn amen inch haskanum er։ Na mtacum er, vor amen dzhvarutyun khaghtahari, vor ashxarhum vochinch chi karogh kotrel nran, ete miayn inqn ushadrutyun chdardzni voch mi bani vra։

Shat lav։ Na hima ushadrutyun chi dardznum naev mahvan vra։ Cavy miak bann er, voric na misht vaxecel e։ Na karogh er iskakan tghamardu pes dimanal, miayn te ayd cavy shat chtever, miayn te uzhaspar chaner nran։ Bayc ays angam tanjanqn antaneli er, u erb na zgac, vor sksum e handznvel, cavy dadarec։

Na hishec mi vaghemi depq․ germanakan pahakaketic mi nrnak gcecin hretanu spa Uilyamsoni vra, erb na gishern ancnum er phshalareri mijov։ Na lac er linum ev xndrum er bolorin, vor spanen iren։ Na lav spa er, ger u anchaph qaj, bayc ev mi phoqr cucamol։ Sakayn ayd gisher nranq lusardzakneri luysi tak tesan, te inchpes nra phorotiqy durs taphvec ev kaxvec lareri vra։ Aynpes vor, erb nran phordzecin kendani durs berel aynteghic, stipvac eghan danakov ktrel nra phorotiqy։ Krakir, Harri։ I ser astco, krakir։ Mi angam vetch cagec ayn harci shurjy, vor astvac mardun ir verust araqum e miayn ayn, inch na i vitchaki e tanel, ev mi mard pashtpanec ayn tesakety, vor ibr cavy inch֊or pah inqnystinqyan spanum e mardun։ Bayc na misht hishum er ayd gishery, misht hishum er Uilyamsonin։ Cavy chspanec Uilyamsonin։ U erb Harrin nran tvec ir hamar pahac morfini amboghj pashary, mievnuyn e, da evs miangamic chognec։

Bayc ayn, inch hima zgum er na, anchaph tetev er։ U ete ir drutyunn aveli chvatanar, apa na dzhgohelu voch mi pattchar cher unena։ Chnayac, na, iharke, knaxyntrer aveli hatcheli shrjapatum linel։

Na mi phoqr mtacec ayn mardkanc masin, voronc hima kuzenar ir koghqin tesnel։ Voch, mtacec na, erb du amen inch shat erkar es anum kam anum es shat ush, apa el mi spasir, vor inch֊or meky koghqid kangnac lini։ Mardik chkan, heracel en։ Hyurynkalutyuny verjacel e, u hima du menak es mnacel qo tantiruhu het։ Mahn indz dzandzracrel e nuynqan, vorqen mnacac amen inchy, mtacum er na։

— Dzandzrali e, — bardzradzayn asac na։

— Inchn e dzandzrali, sirelis։

— Amen inch, vor chaphazanc erkar es anum։ Nayec knojy, vor kangnel er ir u kraki mijev։ Na henvel er atori mejqin, isk kraki bocy lusavorel er hatcheli kntchirnerov cackvac nra demqy։ Harrin nkatec, vor na nirhum e։ Heto shat motikic lsec borenu dzayny։

— Es grum ei, — asac na, — bayc hogneci։

— Inch es karcum, kkaroghanas qnel։

— Iharke, kkaroghanam։ Isk du inchu ches parkum։

— Uzum em qez mot nstel։

— Tarorinak mi ban ches zgum, — harcrec na։

— Voch։ Mi phoqr qnel em uzum։

— Isk es zgum em։

Na henc hima zgac, vor mahy dardzyal motenum er iren։

— Du inqd el gites, hetaqrqrutyunn ayn miak bann e, vor es erbeq chem korcrel, — asac na knojy։

— Du vochinch el ches korcrel։ Du amenakataryaln es ayn bolor mardkancic, voronc es erbeve tchanachel em։

— Astvac im, — asac Harrin, — inchqan qich ban giti kiny։ Inch ban e da։ Naxazgacum։

Vorovhetev henc ayd pahin mahy bolorovin motecav nran ev gluxy drec mahtchakali ezrin, u Harrin zgac nra shunchy։

— Erbeq chei havata, vor na aynpisin e, inchpes patkeracnum en: gang u gerandi, — asac Harrin։— Nuyn hajoghutyamb na karogh e hecaniv nstac vostikan linel kam trchun։ Kam karogh e borenu pes layn dunch unenal։

Hima na hetzhete arajanum er, bayc aylevs arajva nman voroshaki dzev chuner։ Parzapes taracutyun er gravum։

— Asa, vor herana։

Na voch miayn chheracav, ayl mi phoqr motecav։

— Dzhoxayin hot e phchum qezanic, — asac na mahvany, — aporini cnund։

Na aveli er motenum, u hima Harrin aylevs cher karogh nra het xosel, u erb mahy tesav, vor na arden ankarogh e xosel, el aveli motecav, u Harrin hima phordzec nran anxos heracnel, bayc na der arajanum er u amboghj canrutyamb nstum nra krcqin, tuyl chtalov xoselu kam sharzhvelu, u henc ayd pahin Harrin lsec knoj dzayny․

— Bvanan qnel e։ Zgushutchamb vercreq mahtchakaly ev tareq vran։

Harrin cher karogh knojn asel, vor nran qshi aysteghic, isk mahn aveli canroren er nstum nra krcqin u tuyl cher talis shnchelu։ Heto, erb caranery bardzracnum ein mahtchakaly, hankarc na tetevutyun zgac, u canrutyun ijav nra krcqic։

Aravotyan na lsec inqnatiri aghmuky։ Inqnatiry erknqum mi phoqrik ket er tvum։ Heto na mi layn ptuyt gorcec, u caranern yndaraj vazecin, navt taphecin xoteri vra u varecin։ Hartutyan shurjy erku hska xaruykner ein varvum, isk vaghordyan zephyury cuxy qshum er depi tchambar։ Inqnatirn aveli motecav getnin, erku ptuyt evs gorcec, heto vayrejq katarec u aranc cncvelu, nstec getnin։ Nra hin canotneric meky, Qomtony, galis er depi vrany։ Na hagel er parkanman tabat, brdya ktoric karvac batchkon u taghiqe glxark։

— Inch e patahel, barekam, — harcrec Qomtony։

— Votqs e cavum, — patasxanec Harrin։— Cheq uzum naxatchashel։

— Shnorhakalutyun։ Miayn tey kxmem։ Titernikov em ekel։ Memsayibin chenq karoghana mez het vercnel։ Miayn mi hogu tegh ka։ Isk dzer bernatarn arden tchanaparh e ynkel։

Elleny Qomtonin mi koghm tarav u xosec nra het։ Qomtonn aveli ashxuyzh veradardzav։

— De hima menq dzez kteghavorenq, — asac na, — heto et kgam u memsayibin kvercnem։ Miayn vaxenum em, vor Arushayum benzini hamar stipvac linenq vayrejq katarel։ De, shtapenq։

— Isk teyy։

— Tchishtn asac, aynqan el chei uzum tey xmel։

Caranery bardzrarcin mahtchakaly, shrjancecin vrany, ancan zhayreri u xaruykneri koghqov, voronc vra dizvac xotn arden verjacel er, u dra hamar el aylevs cux chein hanum u paycaroren bockltum ein qamu dimac, ev motecan inqnatirin։ Dzhvar er Harriin xciki mej teghavorel, bayc erb verjapes teghavorecin, na henvec kashve atorakin, isk caranery nra votqy henecin Qomtoni atori usin։ Qomtony gorci drec sharzhichy u mtav ir xciky։ Na dzerqov hrazhesht tvec Ellenin u caranerin, u erb sharzhichi dzayny shutov sovorakan aghmuki veracvec, inqnatiry ptuyt gorcec, ancav varazi phoseri motov, sksec catkotel teghum, heto etevum toghec naev xaruykneri mijev gtnvogh hartutyuny ev mi verjin angam cncvelov, od bardzracav։ Na tesav, te inchpes nerqevic hrazhesht ein talis irenc։ Blri mot amracvac vrany hima grete havasarvel er getnin, hartutyuny hetzhete aveli er laynanum, carern u tphutnery evs grete getnin ein havasarvel։ Gazanneri hetqery barak teleri nman dzgvum ein depi choracac aghbyurnery, isk qich ayn koghm mi aghbyur kar, vor araj na erbeq cher tesel։ Verevic erevum ein miayn zebreri klorik gavaknern u mi qani antilop, voronq ays u ayn koghm taphvac bcer ein hishecnum, ev hima karces erkar shghtanerov bardzranum ein blury։ Erb inqnatiri stvery gazanneri vra ynkav, nranq crvecin u phaxan, u hima arandzin֊arandzin nranq anchaph phoqr ein tvum, ev nuynisk zgali cher, vor sryntac vazum ein։ Minchev horizony dzgvac hartutyuny deghnamoxraguyn er։ Isk ughigh nra achqeri araj erevum er miayn Qomtoni brde ktoric karvac batchkoni usn u taghiqe glxarky։ Heto nranq ancan naxalerneri vrayov, vortegh antilopnery negh arahetnerov maglcum ein lery։ Aynuhetev kanach antarneri mijic anspaseli erevacin lernery, voronc lanjery cackvac ein hndgeghegni xit tphutnerov։ Isk heto dardzyal tav antarner, voronq lernagagatneri u dzoreri het karces mi miasnakan qandak ein nerkayacnum։ Verjapes, aha ev lernancqy, vorteghic lernern astitchanabar sksum en ijnel, isk heto noric bac manushakaguyn u mug darchnaguyn hartutyun, vor parurvac e shikacac odov։ Inqnatiry hima ancnum e ayd shikacac odi mijov, u Qomtin shrjvum e ev nayum, te na inchpes e zgum iren։ Isk arjevum dardzyal mtin ein talis lernery։

Ev ayd pahin, phoxanak depi Arusha ughghutyun vercnelu, inqnatiry dzax e darnum։ Qomtin erevi karcum er, vor benziny kbavakanacni։ U nayelov nerqev, na tesav getni vra loghacogh mi amp, vor qulaneri bazhanvac ays u ayn koghm er trchum։ Na nman er photorki zhamanak taphvogh arajin dzyany։ Ayn photorki, vor haytni che, te vorteghic e phchum։ U na glxi ynkav, vor ayd morexy haravic er galis։ Inqnatirn sksec aveli ver bardzranal u karces depi arevelq teqvec։ Isk heto amen inch hankarc mtnec։ Ynkel ein teghataraph andzrevi u mrrkaber amperi mej, karces jrvezhi mijov ein trchum։ Isk erb durs ekan ayd amperic, Qomtin shrjec eresy, zhptac u erkarec dzerqy։ Isk ayntegh, arjevum, na tesav Kilimanjarochi hska, erknaslac u arevi tak tnhavatalioren tchermak, klor gagaty, vori arjev ashxarhum amen inch tvum e xeghtch u chnchin։ U na zgac, vor henc aydtegh el gnum er inqy։

Nuyn ayd pahin borenin dadarec mtutyan mej vornal, u hima sksec inch֊or tarorinak, grete mardkayin laci nman dzayner hanel։ Kiny lsec da u anhangist sharzhvec mahtchakalum։ Na chartnacav։ Na erazum tesav Long Aylendi tuny, u da karces ir aghjka debyuti naxoryakin er։ Chgites inchu, aystegh er naev hayry u na anchaph kopit er verabervum nra het։ Heto borenin aynqan uzhegh vornac, vor na artnacav u arajin ropein chkaroghacav haskanal, te vortegh e inqy, ev sarsaphy patec nran։ Na vercrec dzerqi laptery u lusavorec erkrord mahtchakaly, vor Harrii qun mtneluc heto ners ein berel։ Kiny tesav, vor na parkel er mocakneric pashtpanogh canci etevum, isk votqy, chgites inchu, durs er hanel u kaxel mahtchakalic։ Virakapn ynkel er, u kiny vaxenum er ayn koghm nayel։

— Molo, — kanchec na, — molo, molo։— Heto gorac․— Harri, Harri։— Heto aveli uzhgin gorac․— Harri, i ser astco, Harri։

Patasxan chekav, u kinn aylevs cher lsum nra shncharutyuny։

Vrani etevum borenin dardzyal nuyn tarorinak dzaynern ardzakec։ Bayc nra sirtn aynqan arag er babaxum, vor na aylevs vochinch chlsec։

1936

1. Jump up↑ Aranc nayelu։ (fr։)
2. Jump up↑ Municipalitet։
3. Jump up↑ Harbecoghutyun (fr․) ։
4. Jump up↑ Xosqy veraberum e amerikyan grogh Sqot Ficjeraldin (1896—1940) ։