ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+12 °C, +12 °C ... +29 °C Vaghy:+29 °C
Sona Arshuneci /Ardyoq ka ztaryun turq
14:37, 13.05.2015
7814 | 0

Sona Arshuneci / Gaghti u hayreniqi teman

20.05.2015 23: 18


Sona Arshunecin aprum ev steghcagorcum e Belgiayum: Ir inqnakensagrakanum hetevyaln e grel. «Cnvel u mecacel em Gaghtakani yntaniqum. yntaniq, vory erku angam e aprel mahvan sarsaphy. arajiny 1915-in, erb tatis ereq eghbayrnerin irenc kananc u erexaneri het turqern ayrel ein maragnerum hayruravor hamagyughacineri het...» .
Nra papn u taty apastan en gtnum Osetiayum, voric heto... (krkin mejberum Sona Arshunecu inqnakensagrakanic) .
«...Ereq tari ayntegh apreluc heto hogh u jri karoty qashum e. karcelov, te turqy xaghaghvel e. noric en gnum Ghars' irenc tun u teghin, bayc avagh, charachar sxalvum en. yndameny amisner anc' 1918-i garnany turqy kisat toghacy noric e sharunakum: Erkrord gaghty. noric en brnum phaxusti tchanaparhy, tchanaparh, vory li er voghbov, artasuqov, dazhan spanutyunnerov...»
Sona Arshunecu hamar gaghti u hayreniqi teman mnac ardiakan nra bolor steghcagorcutyunnerum:
Orers chors lezunerov' hayeren, angleren, franseren ev turqeren lezunerov luys tesav Ceghaspanutyan 100 amya tarelicin nvirvac nra «Ardyoq ka ztaryun turq» hushagrutyun-grquyky:
Heghinaky cankanum e grquyki mek orinaky nvirel Ceghaspanutyan institut-tangaranin, orinakner bazhanel Evraxorhrdaranum u AMN-i kongresum: Sona Arshunecin gtnum e, vor grquyki aravelutyuny nranum e, vor phoqracaval patmvacqy mec informacia e parunakum u ynterceln el zhamanakatar che:
Niderlandakan oragirn arajinneric mekn e elektronayin tarberakov ir yntercoghin nerkayacnum Sona Arshunecu ays gorcy:

ARDYVoQ KA ZTARYUN TURQ
Tghtin em handznum im mtorumnery ashxarhi varq u barqi, nra chgrvac orenqneri u im ashxarhynkalman masin, vor shat xorqayin en։ Azgis het
katarvacy der manuk hasakic xocec sirts, shat xory aprumner artnacrec im mej։ Aha mankutyunics mnacac hushern en, vor uzum em kisvel yntercoghis het: Husher, vor stver dardzac: ughekcel en indz ays erkar u
dzig tarinerin: Misht voroshel em gri arnel, u ekav pahy...Motenum e Hayoc Ceghaspanutyan 100-amya tarelicy, u es im mankutyunic ar aysor sirts cvatogh husheric mi patarik em uzum patmel yntercoghis։ Sa im boghoqi dzaynn e: ughghvac azgis het katarvaci: barbaros turqi u ashxarhi antarber, anhogi qaghaqakanutyan… Vov Turqiayin dardzrec aysqan anarak, barbaros, uracogh, mardaspan, anhag taracqner zavtelu molucqov tarvac…
Patasxany mekn e mianshanak. ashxarhi kravorakan, erkdimi kecvacqy։ Der vagh hasakic bacahayteci, patreci ashxarhi dimaky, u menq azgovi der miamtoren ardarutyun enq phntrum ayntegh, vortegh chka, vortegh tntesakan shahn e gerakayum, vortegh jungliakan orenqnern en ishxum, vortegh uzheghy tuylin hoshotum e gazani pes: tanjali, isk ashxarhi tereri koghmic zhoghovrdavarutyun:demokratia, horjorjvogh kargaxosnery lok demagogia en, vory mtraki der e katarum phoqr azgerin tchnshelu, irenc bri mej pahelu, karavareli dardznelu hamar։ Sa e ashxarhi tereri irakan demqy…
Erb ashxarhn aryan cov e,
Mardik nayum en bemic,
El vorteghic ardarutyun
Hnchi arnot shurteric,
El vorteghic hishen hankarc,
Irenc shahery toghac,
Hargen Hayoc egherny mec
Xightch u havatq uracac…
Ceghaspanutyan teman indz hamar eghel e u kmna im steghcagorcutyunneri amenaglxavor, amenaaktual teman, qani der ceghaspan Turqian ir katarac votchragorcutyunneri hamar patasxan chi tvel։ Chgitem, qani dar e harkavor, vor hayy turqin nerel karoghana, morana katarvacy, ete, iharke, hnaravor lini hayi ugheghic ispar jnjel hishoghutyuny.
Gitceq, ashxarhum mi hay el mna,
Hayoc egherny na chi morana,
Chi morana surb sary Masis,
Covic-cov dzgvogh hoghy paperis…
Ceghaspanutyuny sharunakvel e naev 1915 tvakanic heto. Turqian: ashxarhi koghmic anpatizh mnalov, chi handartvum, phordzum e kisat toghacy sharunakel: himnahatak vochnchacnel hay azgin, cragrvac, qayl ar qayl, tarber tchanaparhnerov, minchev verj irakanacnel hay azgi bnajnjumy ashxarhi eresic: Erbeq chem morana erzrumci hayrakan koghmi tatis: Nvardi, patmacnery, te inchpes ir ereq eghbayrnerin irenc kanac u erexaneri het turqery lcrel en maragnery haryuravor hayeri het u varel… Patmum er tats, patmum, patmum, achqi arcunqy cher ca- maqum: Patmum er, te inchpes ayrvac maragneric erkinq elnogh cxi, mxi het ver er bardzranum mardkayin ayrvac msi, tcharpi, voskori hoty, u taqstocum taqnvac mardik shnchum ein irenc ha- razatneri xorovac msi hoty: Patmum er orva bolor zhamerin, haci seghani shurj, menq: tornerov artasvum einq, mer arcunqnery taphvum ein mer tchashi mej u menq utum einq, ayo, mer kerac hacn arcunq e eghel։ Tats patmum er gaghti ahavor tesarany amenayn manramasnutyunnerov, vor mez haghord dardzner: Patmum er, te inchpes gaghti ahavor sarsaphic tats vaghazham erkunq e krum u hasnelov Erzrumic 6 km․ heru: Arshuni gyughi mej hayrs, hayrs e cnvum։ Haryur hazaravor hayer: toghac irenc tun-tegh, xelakoruys phaxchum ein, phaxchum ein depi Araz gety, vor ancnen Arevelyan Hayastan, vor phrkven, bayc, cavoq, turq askyarnery phakel ein Arazi vra eghac huysi miak kamurjy: Margarayi kamurjy։ Hazaravor hayer vochxari hoti pes phrvel ein Arazi aphin. turqy spanum er, talanum u brnabarum, zenqi uzhov havaqum nranc mot eghac bolor zardeghennery u voch miayn zardegheny, ayl naev Avetarannery, srbapatkernery, grqery, krak er talis u varum… Tats patmum er, vor kananc turq kanayq ein xuzarkum mtraknery dzerqerin, xlelov voskeghenn u arcategheny, isk tghamardkanc: turq askyarnery, lcnum ein voskin jvalnery u tanum: Sovac, carav, hognac, uzhaspar, phrkutyan huysy korcrac shatern irenc gcum ein garnanayin vararac Arazy, huys unenalov, vor kphrkven. ases irenc, irenc kyanqov, irenc baxtern ein phordzum։ Mayrern irenc derati aghjiknerin gcum ein gety, vor turqy chtaner nranc knutyan, chbrnabarer: Erevakayutyunic ver e, erb hay mayry ir sephakan erexayin xeghdamah er anum, pashtpanelov dster namusn u pativy: Paps ays hreshavor tesaranic shphotvac, noracin hors xlum e tatis dzerqic u Arazn e uzum gcel, vor na el chqashi ayn tarapanqnery, vor hayin e bazhin ynkel: Miayn nor mayracac tatis mayrakan aghersanqnern en papis het pahum ayd qaylic.
- Araj lav e inqs mernem, miayn te vordus mahn ir hor dzerqov togh chtesnem:
Garnanayin vararac Arazy tanum er haryuravor hay mardkanc diery: Mernum er hayutyunn ir mayr getum:
-Ete fidayinery chhasnein mez phrkutyan, voch mi mard el cher phrkvi. hima menq chkayinq, - arcunqnery srbelov: patmum er tats: Patmum er tats, patmum ayd pahy: phaxe-phaxy, ayd ahavor tesarany, bac chtoghnelov voch mi manruq. ases, hogevor tetevutyun er zgum, erb irenc aprac tarapanqnerin haghord er dardznum mez, vor menq erbe´q, erbe´q chmorananq. chmorananq covic-cov mer draxt patmakan hayreniqy, chmorananq, te inchpes turqery ahel, jahel havaqel, lcrel en gom u maragnern u ayrel, te inchpes tgha erexanerin havaqel u ayrel en xaruykneri vra, u inchpes haykakan gyugh u qaghaqnery cxum ein, erkinqy
patvac er mardkayin ayrvac msi tandzr mxov, te inchpes hghi kananc vorovayny askyarnery bacum ein xshtikov u argandic hanac mankany pahelov xshtiki cayrin, asum.- «Dzezi qoqic piti ktrenq, vor serm chtaq, chatcheq»: Turqeri koghmic mshakvac er mi hreshavor cragir: ashxarhi eresic jnjel «hay» haskacoghutyuny: Hayy hetapndvel e turqeri koghmic angam
ashxarhi grete bolor gaghtojaxnerum, ur apastan ein gtel ceghaspanutyunic mazapurc eghac hayi bekornery: Ayd patmutyunnery chein karogh irenc azdecutyuny chune- nal, chandradarnal im hetaga inqnagitakcutyan dzevavor- man vra. artasvum ei tatis het, kiselov nra vishty, xory zgalov nra tarapanqnery, kskicy, mormoqy... Ays pahin el Nvard tats harnum e achqeris araj, u na mnac im hisho- ghutyunnerum arcunqnern achqerin: Es chem asum, vor turqeri mej chkan xghtchov, mardkayin arzhaniqnerov ozhtvac mardik, bayc sakayn shat em kaskacum, vor nranq ztaryun turqer en: Nvard tats er hatchax asum. -Ete turqeri mej mi geghecik, spitakamort mard tesnes, uremn da ztaryun turq che. darer sharunak hayi, asoru, huyni geghecik aghjiknerin qashel, tarel en irenc knutyan, vor turqi tgegh ceghy, geny gegheckacnen: Hishum em mayrakan koghmi tatis: Eghsoyin, u nra het kapvac irakan patmutyuny, vory galis e phastelu, vor iskapes ztaryun turq goyutyun chuni․ turq azgy goyacel u dzevavorvel e tarber azgeri xarnurdic… 1917 t. hoktemberin Rusastanum katarvac heghashrjumic heto erkri nor: xorhrdayin ishxanutyuny haytararec, vor Rusastany durs e galis Arajin hamashxarhayin paterazmic։ Rusakan zorqery lqecin Kovkasyan razmatchakaty, heracan Rusastan։ Hay zhoghovrdi hamar steghcvec chaphazanc vtangavor iravitchak. turqakan zorqeri dem Kovkasyan razmatchakatum kangnac ein miayn Haykakan korpusizoramasery։ Turqern ogtvecin nman vitchakic ev 1918 t. phetrvarin, xaxtelov Erznkayum knqvac zinadadari paymanagiry, ancan hardzakman: npatak unenalov gravel voch miaynArajin hamashxarhayin paterazmi yntacqum rusakan zorqeri koghmic nvatchvac Arevmtyan Hayastani nahangnery, aylev Arevelyan Hayastany։ Turqerin hajoghvec gravel Erzrum u Kars berdaqaghaqnery ev mayisi 15-in mtnel Aleqsandrapol (ayzhm: Gyumri) ։Turqian: chbavararvelov covic-cov Arevmtyan Hayastani talanov, ogtvelov steghcvac xary iravitchakic, axorzhak er pahum, vor gravi naev aysorva: Arevelyan Hayastany: Hima, vorpeszi hastatem im ayn haytararutyuny, vor iroq ztaryun turq chka, yntercoghis em nerkayacnum ayn irakan patmutyun, vory kapvac e mayrakan tatis: Eghsoyi het: 1918 tvakani phetrvarin Turqian: hardzakvelov Arevelyan Hayastani vra, aspatakelov gyugher u qaghaqner, havaqum e 100-ic aveli gegheckates aghjikneri, tanum, lcnum e Sepasar (Shishtapha) gyughum mi datark gomi mej, dury drsic koghpum u 2 askyar el dran araj pahak kargum… Yntercoghis petq e teghekacnem, vor im ays irakan patmutyuny kapvac e arden mayrakan tatis: Eghsoyi het, vorn Arevelyan Hayastanic er. aprelis en eghel nerkayis Ghukasyani shrjani Mec Sepasar gyughum: Es xostacel ei mors, vor anpayman gri karnem tatis het katarvac patmutyuny. katarum em xostums: Uremn ayspes… Turqian 1918 t․: chbavararvelov Arevmtyan Hayastani hayataphmamb u taracqneri talanov, npatakadrvac phordzec irakanutyun dardznel pantyurqizmi cragiry․ «Ha- yastann aranc hayeri» ։ Aspatakutyan yntacqum turqy hascrel er havaqel 100-ic aveli hay gegheckates aghjiknerin, vor taner Turqia: knutyan։ Nranc mej er naev 17 tarekan im taty: Eghson, inchpes naev nra horeghbor aghjiky: Naren։ Tats shat geghecik, erkar u shek camerov, bardzrahasak oriord e eghel (es chem tesel: mayrs er patmum) ։ Qani vor turqy gravel er shrjani bolor gyughery, xeghtch aghjiknery huysnery ktrel ein phrkutyan. lacum ein aghioghorm, kuch ein ekel mi ankyunum. sarsaphum ein ayn mtqic, vor turqn irenc knutyan e tanelu, u patrast ein mahy yndunel, qan te turqin kin darnal: Tats: Eghson, apstambi kecvacq yndunelov: bardzr dzaynov bghavum e. «Aghjikner, es kmernem, bayc turqi kin chem darna, es turqi hamar erexa chem cni, im havatqy chem phoxi»: Gomum, vory bavakan mec er, anasun chkar, bayc mi ankyunum mi xor jrhor kar, vorn arden camaqel er: Tats bacum e jrhori vrayi xuphy, vory phaytov er cackvac, nayum e jrhori mej u asum.

-Es im kyanqin verj em talu: Ete duq el cheq uzum dzez turqacnen, havataphox anen: uremn heteveq im orinakin․ es mahy geradasum em apreluc, - dimum e aghjiknerin:

Aghjiknery bolorn el hamadzaynvum en. tchisht e, kyanqy tank e, bayc mahy geradasum en turqacumic: Naren shat e hamo- zum Eghsoyin, vor het kangni ir voroshumic u mi qani or el ham- beren, bayc Eghson hastat er voroshel verj tal kyanqin: Hajord ory, luysy der nor er bacvel, erb Eghson kangnum e jrhori prkin, eresin xach hanum u asum. -Vov chi uzum turqi kin darnal, heteveq indz, - krkin xach e hanum u asum, - indz nerir, Astvac… Eghson iren gcum e jrhory: Aghjiknery, vovqer irenq el petq e hetevein Eghsoyi orinakin, mec aghmuk en bardzracnum, tchchum, xphum drany. «Ogneceq, ogneceq, mard ynkav jrhory» ... Askyarnery ayd aghmukic shphotvac, bacum en dury, vor tesnen, te inch e patahel: Henc dury bacelun pes aghjiknern arity bac chen toghnum. mi shnchov phaxchum en, u aydpes phrkvum: Naren vazum e Eghsoyenc tun u patmum katar- vaci masin։ Harazatnery, gyughacinery vazum en depqi vayr: Gomi drnery bac en linum, askyarnery toghel, gnacel ein: Gyughacinery havaqvum en jrhori shurj-bolory. gorun, goch- yun, lac, koc… Mayry zuyg dzerqov xphum er cnknerin. «Eghso jan, bales, es inch zulum berecir glxis» ... Chmoranam asel, vor jrhory camaqeluc i ver inchqan satkac anasun, hav, lesh, aghb unecel ein: lcrel ein jrhory, vorpeszi ayd phosy phakvi, usti aynqan shat en linum jrhoric arta- netvogh gazery, vor hnaravor chi linum angam jrhorin motenal, tchrag varel u tesnel: Eghson ardyoq kendani e, kam inch dirqov e ynkac: Arden asel em, vor jrhory shat xorn e linum, qani vor: linelov lernayin gotum, bnakan e xorutyan iroghutyuny: Harazatnery, harevan, barekamnery galis en, ha- vaqvum, xelq-xelqi talis, te inchpes Eghsoyi marminy karoghanan jrhoric hanel, bayc, cavoq, apardyun: Vovqer phordzum en paranov ijnel jrhory: hnaravor chi linum: artanetvogh gazeric shnchaheghc en linum… Voch-oqi chi hajoghvum ijnel angam jrhori kesy: Shat-shatern en phordzum, bayc izur: Ayd dzhvarutyunneric heto kamac-kamac marum e huysy voch miayn Eghsoyi kendanutyan, ayl naev jrhoric marminy durs berelu, tekuz: merac: Ayspes mek, erku, ereq or ancnum e jrhori shurjy zur ptuyt galov: Arden voch meki mot kaskac chi mnum, vor Eghson mahacac e, u sksel en dimel amen hnarqi, vor gone mahacac marminy durs beren, tanen hoghin handznen: Chmoranam asel, vor Eghsoyi depqic heto askyarnery aylevs jrhori mot chen erevum, lurer ein pttvum, vor turqakan banaky partutyun partutyan hetevic e krum, bayc amboghjovin gyughic der gnacac chen linum. gyughum er mnacel naev turq bzhishky: Chorrord ory tatis mec quyry: Maron, vorn amusnacac er u vorin ayd amboghj orerin jrhori motic ayn koghm chein karoghanum tanel, asum e.Ay qur jan, Eghso jan, mite kargin mahy glxicd ktrvel er, vor es nexac jrhorin qez bazhin arecir: Hima inch qar tanq mer glxin. inch... Mutn arden ynknelu vra er. havaqvacnery Maroyin hamozum ein, vor tun gna u myus ory sharunaken Eghsoyi durs berman ashxatanqnery, bayc hankarc Maron gorum e.

- Brnec, brnec, inch-or bani brnec, ekeq, qasheq: canr e, es chem karogh... Havaqvacnery mec dzhvarutyamb qashum en parany ev: hrashq. durs en berum Eghsoyi marminy։ Metaghya ker shishy mtel er Eghsoyi brdya zhaketi mej. vov kmtacer, vor dzerqov gorcvac zhakety petq e darnar Eghsoyi phrkutyuny... Amboghj gyughy havaqvum e anshnchacac Eghsoyi shurjy. bolory aghektur lacum en: Lury hasnum e turqerin. nranq berum en turq bzhshkin: Na brnum e Eghsoyi dzerqy, znnum zarkeraky ev askyarnerin kargadrum, vor Eghsoyin teghaphoxen buzhket, vor ir hskoghutyan tak lini: Turq bzhishky xosum er hayeren. heto en imacel, vor nra mayry hay e։ Eghsoyin parkecnum en arandzin senyakum erku askyarneri hskoghutyan tak: Voch voq cher havatum, vor Eghson kphrkver, qanzi kendanutyan voch mi nshuyl chi eghel, baci marmni shat tuyl jermutyunic: Sireli yntercogh, es patmum em im harazat mayrakan tatis het katarvac irakan patmutyuny, tatis, vorin es chem tesel u vori masin es lsel em morics u sepasarcineric, vovqer minchev hima el chen moracel u amen ariti, erb havaqvac en linum uraxutyan seghani shurj, patmum en Eghsoyi patmutyuny, vor hanun namusi u havatqi iren gcel e nexac jrhory: U te vorqan zhamanak ays herosakan patmutyuny berneberan kpatmvi, u der qani serund kteghekana ays patmutyany:

- Es im qroj marminy durs kberem: Im qroj marminy ed nexac hori mej chem toghni: Berum e parany, cayrin ker metaghya shish e amracnum u ijecnum jrhory: Shat e tar u berum, bayc izur. voch mi bani dem chi arnum... Maron husahatutyunic iren korcrac bardzr dzaynov kusht lacum e.

chgitem, bayc im hogu partqn er gri arnel, vor galiq serundnery dastiarakven Eghsoyi nman patvaxndir, vor hay kiny hanun ir namusi u havatqi ir kyanqy chxnayi. sa e hay knoj iskakan kerpary: Hayrakan tats: erzrumci Nvardy, tesel er nran u hatchax er hishum. «Lusahogin, ases, arev liner, arevi nman luys er talis: Es ed gegheckutyan kin der chem te- sel»: Aphsos, kartch aprec: Indz baxt chvitchakvec tesnel tatiis, vayelel nra gegheckutyuny, shphvel nra het, sakayn miayn ayn mtqic, vor servum em lusahogi tatis generic, indz shat hpart u erjanik em zgum... Sireli yntercogh, hima sharunakem im kisat toghac patmutyuny: Turq bzhishky te inch buzhum arec, voch voq chimacav, voch mi harazati chtuylatrec mtnel Eghsoyi mot: Eghson el ayd ma- sin vochinch chi hishel, miayn jrhoric durs hanelu yoterord ory achqery bacel u jur e uzel: Erb bzhishky phordzel e jur xmacnel Eghsoyin, na hrazharvel e bzhshki dzerqic xmel:

- Es achqerid tern eir, vor qez gcecir jrhory, - erkar nayeluc heto asum e turq bzhishky։ Ancnum e mi qani or: Eghson nkatum e, vor bzhishkn antarber che ir handep, anyndhat mtacum e, te inchpes phaxchi, u amen or, erb bzhishky durs e galis, Eghson kamac ijnum e mahtchakalic, senyakum totik-totik qaylum, vor votqery pndanan u phaxchel karoghana, heto noric parkum e ir ankoghnum: Mi qani or ayspes krknelov, hamozvum e, vor i vitchaki e phaxchel: Erb hertakan angam bzhishky mtnum e Eghsoyi mot, Eghson amotxac tesq yndunelov mi kerp bzhshkin haskacnum e, vor zugarani kariq uni: Bzhishky uzum e, vor askyarneric meky ughekci, bayc Eghson hrazharvum e: Durs galov shenqic, Eghson arag-arag brnum e irenc tan tchanaparhy: Tnecinern irenc achqerin chen havatum. amboghj gyughy galis e Eghsoyin tesnelu: Hrashq e katarvum, u Astvac ayd herosuhun krkin kyanq e pargevum: De iharke, matagh en anum, amboghj gyughin bazhanum: Chmoranam asel, vor henc ayd orerin er canr korustner krelov: turqakan banaky nahanjec, ev Sardarapati tchakatamartn avartvec turqakan gerakshir uzheri dem tarac haykakan koghmi liakatar haghtanakov: Sepasarum hastatvac turqery phaxan, nranc het el naev: turq bzhishky: Tats amusnanum e 1923 t․ papis: Avetisi het, vory Nikolay cari zinvor er eghel u krvel er rus-turqakan paterazmin ev masnakcel Gharsi gravmany: 1924t. cnvum e mayrs: Tiruny, 1926 tvakanin qeris: Torgomy, 1929 t. moraquyrs: Amalyan, isk phoqr qeris: Bartughimiosy, cnvum e 1936 t.: Tats kartch kyanq e aprum. jrhori mej ynkneln anhetevanq chi mnum. tarapum e revmatizm hivandutyamb, u qani vor ayd tarinerin kargin bzhshkutyun chkar, mahanum e 1940 tvakanin, baxti qmahatchuyqin toghnelov chors vorb erexanerin: Paps: Avetisy, zohvum e Erkrord hamashxarhayinin: Turqn ir sev gorcn arec ev tatis tchakatagri, ev nra chors vorbacac erexaneri het, voronq mec dzhvarutyunneri gnov kyanqi tchanaparh hartecin: Im shat sireli Nvard tat, Eghso tat, es katareci im partqy, yntercoghin handznelov dzer tarapanqnerov lecun kyanqic, dzer xeghvac tchakatagri vodisakanic mi patarik: Xaghagh hangcheq, togh hayreni hoghy tetev lini dzez vra:

SVoNA ARShUNECI, BRYUSEL

Grogh –hraparakaxos, Haydati pashtpan
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir «Grakan choreqshabti»
16:30, 16.06.2022
2479 | 0
16:18, 22.10.2021
3452 | 0
12:31, 09.09.2020
4599 | 0
00:48, 04.08.2020
4419 | 0
18:41, 06.06.2020
5180 | 0
01:13, 02.11.2015
3914 | 0
22:00, 28.10.2015
8816 | 0
13:40, 19.06.2015
10358 | 1
13:43, 28.04.2024 - Hamlet Meliqyan
208 | 0
depi ver