ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+25 °C, +15 °C ... +26 °C Vaghy:+27 °C
XAChATUR ABVoVYAN
17:49, 17.01.2017
4946 | 0
VERQ HAYASTANI


/ glux 2 /

Bazi vaxt, vor mard mek qandvac teghi
Vra kangnum a u inqn ir mtqi
Het a ynknum u anc kacac banery
Fiqr anum, txrum, trorum achqery,
Enpes gites, te en anban qarern
Mez asum ylin, vor menq mer orern
Lanq u zgastananq, chunqi es ashxarh
Chi mnal mez hamar ghadmi mugharar:
Henc imanas, te lezu en arel
Patern, uzum en mez lalov asel.
«Ay adamordi, tes, qo verjn es a.
Estegh el kayin norahars, phesa,
Estegh el kayin cnogh, erexa,
Harust, mecatun, ishxan hamesha:
Bayc ur en nranq: hoghi havasar.
Bayghushn a nstum nranc glxin antchar»:
Bayc ax, te mek tegh arin a taphel,
Ashxarh korcanvel, azger phchacel,
Gazan bun drel, avazak bnakel,
Mardi lerdn u toqn krak e ynknum,
Misy srsrum, achqy sevanum:
es cavn a Hayi srtum bham galis,
Erevanu berdn, Zangin tesnelis:

[ ej ]

GLUX ERKRVoRD
1

Ler qaraphi vra cic gluxy bardzracynum, tamasha a anum handart, hazar glxani devi pes, Erevanu hazar tarekan qavtar, paravac, chors koghmy xandakov kapac, brjerov ghayimacrac, sur-sur atamnery glxin sharac, hing gazachaph hast parspov erku tak brnac, mek voty Kondumy, mek voty Damurbulaghi glxin drac, mek berany hyusis, meky harav bac arac, choracac gluxy erkinqy ccac, len pheshery erkrumy phrac, anamot eresy kokac, svaghac, hazar bnov, hazar phanjara achqery des u den chrac, juxt changerov Zangvi qarot, zarhureli, sevadem dzory xttac, doshin kpcrac: anmaz, anlezu, mardaker berdy u deghnac eresy heru teghic cackum, agah achqery getnin qcum, vor miamit tesnoghin dha shutov xabi, dha hesht ir cocy qashi u biradi, andzen, ansas kul ta, phchacni:

Parsik nran shinec: xoramank, xabeba, te osmanci nra himqy drec: kataghi, anhasht, voch gir ka, voch taregh: Nra patmutyuny xavari mijumn a, mard ughigh chigiti, chi lsel. bayc hazaravor zhamanakav: anah, anvax, pind eresy lirb gazani pes dem tvac, vorqan tophi, tophxani gyulleq el nra kosht qamakin, nra kakogh doshin, nra bac glxin dipan, vochinch chi azdec, qyar charec: Korcrac tevern el et saghacrac, jardac voskornern el et pndacrac: gluxy ver qashec, el et shunch arav, ver kacav, kangnec, usery dzec, volorec, sarqec u el et harba galov, hatata talov, ir gluxy qoroghi, ir shvaqi het xaghacoghi toghutyan, phoqrogutyan, anzorutyan u himar handgnutyan vra caghr anelov, cicaghelov, caph talov: ppin kangnec, maty ccec es hoghashen, ayl voch qarashen berdy u xenesh[ ej ]dimoq, ir kotrac votnery Zangvi berany xckelov: mnac teghy nstac, Zangvi, vor gisher-cerek anqun, angharar, gzhvac, kataghac: nra bac doshin, nra anirav srtin ir plokac jri anberan trovy, qari uragovy ver hatum, zarkum a, bayc tesnelov, te chi karum jigry hanil, vrezhn arnil, nran qandil, goralov, gangatelov, kakan barnalov, qich-qich dzeny phory qcum u munj-munj eresy kalnum, Zangibasari cocn a mtnum u huysy ktrac, sirty kotrac: txur des u den crvum, cnorvum u hazar bari, hazar ptugh u ardyunq talov, bashxelov: tchamphen molorum, korchum u chi karum ir sirun qvorn ela: Arazin, mek xabar tani, chunqi Erevanu tamarzu, karot bnakichqy nra tchamphen brnum, nran sirov xttum, iranc mejy, iranc handn en tanum, vor nra surb, katnaham jrovy iranc ervac sirty hovacnen, iranc dary qrtinqy nranov lvanan u nra tvac ptghovy iranc gluxy pahen:

Erevanu berdn, Hayastanu hoghn, vor hazar taruc het sksac: darel er goghi u avazaki bnakaran… En hoghy, en hianali ashxarhy, urtegh vor draxtn er edemakan, ur vor astvac, bolor ashxarhy jrhegheghovy erb vor korcanec, hayoc surb Massa sary miayn arzhan tesav, vor Noyan tapany nsti, u Hayoc erkricy el et mardik bazmanan u urish erkrner el shinutyun qcen: En surb hoghy, ur vor anpartelin Hayk: anastvac Bela char mtqin chhavanelov, ir yntaniqy, ir qaj, patvakan zorqy havaqec, ekav u Hayastani zarmanali sareri, sirun dashteri tesuyn mayil mnacac, Zangvi draxtanman dzory, Zangvi phrphradez, anah jury, Erasxi marmand cocy, Massa u Alagyazi erknanman gluxy, Sevana caghkaphtit dzorern u sarery tesnelov: ir mzraxy ccec u ir surb anunovy Hayastan kanchec u Bela anhogi marminy ir net u agheghin matagh arec: En surb teghy, ur vor Shamiram: ashxarh tirelov, vochinch tegh en patkery chtcharec, vory vor ir sirtn uzum er, u mer hreshtakanman Arayi sirun eresin karot: zorq zhoghovec, ekav, vor te nra surb sirty lalov, sirov chgravi, zorov nran geri ani, vor balqi nra surb shunchy ir eresin dipchi, u merac zhamanakn el nra marminy arajin drac: gisher-cerek sug er anum, vor kam na kendanana, kam inqy nra voti takin hogin ta: en ashxarhy, ur vor Zarmayr: Aqilesi het Hektori dehn uzecav pahi, Paruyr: Arbaki het Sardanabaghin erec, Tigran: Kyurosi het Azhdahaka hogin arav, Vahe Dareh Kodomani het Agheqsandri tchamphen uzecav [ ej ]brni, Vagharshak Partevn: ir eghbayr Arshaka voty ir erkricy ktrec u Hayastanin karg tvec, naxararner hastatec, Tigran: arqa arqayic, Asoroc ashxarhn ir dzeri taky berec u kartaginacoc hskayin: Annibal zorapetin, ir mot hravirec: «En ashxarhy» , ur vor qajahaghtn Trdat: Hrovm ir qajutyunovy u imastutyunovy zarmacnelen heto, ekav, ir hayrenakan hoghin tirec u alanac, parsic shunchn u voty ktrec. ur vor vordin astuco erevecav u surb Lusavorchu: Ijman teghi kerpy lusov chaph tvec: En teghy, vor Vardan Mamikonyan, Vahan: yntir eghbayr nora, anorinak qajutyamb, vor ashxarh der chi tesel, iranc orenqn u surb ekeghecu pativy arynov gnecin: en teghy, vor Vramshapuh bolor ashxarhi lusavorutyunn u imastutyuny ir koghmy qashec, ir ashxarhy berec: en yntir ashxarhy, ur Rubinyanq, Bagratunyanq: iranc: hazar tshnamu dzeri anter mnacac Hayreniqy (vatany) el et gerezmanic hanecin, el et nor hogi tvin: En orhnyal hoghy, ur asoriq, parsikq, honq, alanaciq, makedonaciq, hrovmayeciq, arabq, osmanciq jrhegheghi pes vra ekan, haryuravor azg u ashxarh votnakox arin, jnjecin, srbecin, tri, kraki matagh arin, urtegh vor sar chi mnacel, vor arin chtesni, qar chi mnacel, vor mard takov chani, u harir mer harevan azger enpes en hoghi het havasarvel, korel, vor esor voch nranc shunchy ka, voch anuny, bayc surb Hayoc azgy, anhaghteli Hayka vordiqy iranc kyanqy, tagavorutyuny, mecutyuny, pharqy, ishxanutyuny, zorqy korcnelen etev vor tesan, te es ashxarhakorcan jrhegheghin, es gazan azgerin, vor meky myusi voticy tchololak: ur vor kamenum ein gnal, Evropa te Asia, Hayoc hoghovy petq e anc ein kacel, chen karogh dimanal, achqynery erkinqy qcecin, glxynery gognery drin u hazar tri takic, hazar kraki mijic: sirt-srti tvac, hogi-hogu kpcrac, minchev esor el iranc gluxy, iranc surb havaty, iranc surb orenqy en vehandznutyunovy pahpanecin, vori orinaky ashxarqum voch elel a, voch kyli: En ashxarhy, en anorinak azgn er es verjin zhamanaky, shunchy berany hasac: achqy erkinqy ktel, vor rusac hzor arcivy ga u iranc hoghn u zavaky ir tevi takovn ani:

Qsan taru mijum lusavoryal, qristonya, xachapasht evropacoc voty voghormeli Amerika enpes qandec, jnjec, hoghi het havasarec, vor hing-vec milion azgericy esor hazar hogi el chen mnacel, en el sar u dzor ynkac: vayreni gazanneri pes en iranc sev ory lalis [ ej ]u kotorvum. bas inch aner hayoc xeghtch azgy, vor Noyan gesy, vec hazar tari, voch te qristonei kam lusavoryal azgi, ayl hetanosi, krapashti, mahmedakani, anoreni dzerin er achqy bac anum, nranc het qyalla talis u shatin, shat angam, ir voti taky qcum, bayc karogh e vardy covimijum zoranal, manishaky: kraki arajin dimanal. karogh e kakogh coreni hasky en kaycakin u karktin hamberil, vor mer azgy ir tshnamun hamberel er ya dimacel:

Hayoc azg, Hayoc azg, dzer janin mernim, Hayoc azg, qo hoghin matagh, Hayoc ashxarh. en vor katy duq cceciq, en vor mejqy dzez berec, en vor dzery dzez grkec, en vor berany dzez orhnec, vor duq es hogin unenaq, es sirty dzer mijumn yli, es hrashqy duq ashxarqin cuyc taq: En inch achq petq e yli, vor qorana, dzez chtesni, dzer ghadry chimana. en inch beran petq e yli, vor kapvi, dzer pharqy chgovi, dzer anuny chpashti. en inch qaracac sirt petq e yli, vor dzez chsiri, dzez ir hogin matagh chta: Orhneceq rsi voty, jan-jani tveq, irar sireceq, duq en ashxarqi cnundn eq, en azgi zavaky, vor ashxarh amenayn zarmacrel en u kzarmacnen: Duq, duq irar paheceq, inchpes dzer naxniqy, duq irar tasib qasheceq, dzer naxniqy mitq bereq, dzer hoghn u azgy pashteceq, es et em darnum eli im patmutyunn anem, bayc achqs tchamphi a, ankajs: dzeni, dzer janin ghurban. chtoghaq, vor es murazy hets gerezmans tanim, u hoghumn marmins qrqrvi, erknqumy hogis tanjvi, erb imanam, te dzer sery paksel a, dzer barekamutyuny camaqel:

Gnanq Erevanu berdy, ory mtnum a, xavary brnum, achqers sevanum, sirts trorvum, u inch tegh vor cnel em, en hoghn el a achqis phush darel, srtis: danak: Ghushn ir buny sirum a, es im hoghy atum, phnovum, chunqi lsac u tesac baners krak en darel, sirts erum, phototum, chunqi Erevana berdi hoghi u jri shat phayy, henc brnir, hayi arynov a shaghaxac. inchpes anem, vor jurn ynknim, vor sirts hovana, ya mernim, prcnim, u es dardery indz sagh-sagh chuten, chspanen:

Erevanu berdn, Erevanu berdn, ur vor, — qani Hayoc tagavorutyuny ir ashxarqicy dzerq vercrec, u qristoneutyuny darav Hayoc azgi huysn u apaveny, u erknic arqayutyuny, u parsik, osmanciq hrovmayecoc gluxy Evropa utelov, hunac azgy entegh tanjelov, asoroc, babilonacocy: Asia verjacnelov, turynery srac, kataghac aslan-ghaphlani pes, mekn es dhic, myusn: en, mer azgi arnin ein [ ej ]caravel, vor iranc ankusht phorin matagh anen, u meky camum er, myusin talis, myusy ariny xmum, meki changy qcum, — mnacel er harir hisun taruc haraj osmancoc dzerin, vor Nadr shahy dus ekav u Hndstan, Arabstan voti taky taluc etev eresy et dardzrec Erevanu vra: Sar u dzor nran glux ein ver berum, mek bury hoghy u lenashalvar osmancin vov er, vor aoajin dimana: Henc Murad taphi glxin, Qanaqruc mi qich bardzr, nra chadri cern erevac, ghajar Hasan Ali xany osmancvin ynchanq Ghars min qshec, u ktritch zorapety enqan turn acel, osmancvi glux er trcrel ya us ver berel, vor dzery phetacel er, tury gulacel, u inch zhamanak et darav u Nadr shahi chadri arajin vor mzraxy chshprtec, mzraxy doghalov getnumy ccvec, bayc qaji arac tghamardkutyuny shahi achqumy tnkvec, u patvi, pharqi phoxanak: voghormeli xani achqery iskuyn hanel tvec, vor aregaki aoajin lusiny cherevi, u iran anuny chkotrvi: Es kuyr voghormelin er, vor osmancvic heto Erevanu xanutyuny stacav, u eli parsic anicac voty mer ashxarhy mtav: Sranic heto ir axper Husein Ali xann sksec nstil, vor enqan ajiz, xeghtch er, minchev vrac Herakl tagavorn ekav vren, jardec u 3000 tuman el hark drec usin: Sra vordi Mahmad xann el vor nstec, Agha Mahmad xann, vor aveli anunn Axta shah ein kanchum, dus ekav, Nadri pes sar u dzor jardelov: inqy depi Gharabagh u Tifliz erymish elav, ir axper Ali Ghuli xanin Erevanu vra ghrkec: Bayc minchev Tiflizu gerin Erevan chhasav, Mahmad xany erkri xalxy glxin, berdumy toph arac: ir jilavy tshnamu dzery chi tvec, vor Erevanu berdi chors koghmy ktrel, nstel er, bayc kriv cher talis, chunqi xann asum er.

— Erb Tifliz karniq, es dzern em u dzery: Tifliz aran, erecin, esri tuty Erevan hasav te che, xani mejqy kotrvecav: Ali Ghuli xany mtav berdy, Mahmad xanin ghonagh arec u, haci vra henc, votn u dzery kapil tvec u Parskastan ugharkec:

Patmum en, te bolor xaneri mijin sranic lavy cher nstel: Mek qani or vor anc a kenum, mek gisher hankarc meliq Abrahamin kanchil a talis: Voghormelu ariny jur a darnum, bayc henc kushtn a galis, sran barkacac harcnum a, te inqy lsel a, vor hayery aranc zangaki zham chen gnal, inchpes a, vor zangaki dzen chi lsum: Meliqy vor doghalov chi asum, te nra ahu chen talis, iskuyn barkanum, hramayum a, vor gna, hayerin asi, te na ekel a, vor xalxin [ ej ]pahi, nranc tirutyun ani, nranc cavin hasni u voch nranc neghacni: U es arzhanahishatak xann a, vor xalxi xarjy, kory bashxum, shat umud, shafaghat a talis, bayc tury erkar chi ktrum: Axpory vor Gharabaghumy Sadygh xany chi spanum, Erevanu hay, turq berdy brnum, sran zorov durs en anum, vor ghajari anuny iranc vra chyli, enpes vor voghormelin hazar munnatov u aghachanqov, branc a gluxy prcacnum u el et ir erkiry qashvum: Phoqr vaxt sranic heto Makva xann a galis, Erevan nstum, chunqi vor Mahmad xani azgakann a ylum: Fat Ali shahy vor nstum a, Mahmad Xany shahi mory mej a qcum, minchev 10 000 tuman Erevanu phogh rushvat (kashar) xostanum u el et galis, ir teghy brnum:

Es mijumn a ylum, vor Naxchvanu qor Qyalbali xany Gharsa vra kriv a dus gnum, phashin jardum, erkiry votnatak talis, u rusn el nor Phambak arac entegh mek mayor a ylum, aveli anuny Ghara (sev): Xany et darnalis uzum a, vor Phambak el mek atamin xphi, u vor lsum chi te Ghara mayory mek qani harir mardic aveli vochinch chuni, hramayum a, vor gnan, nran sagh-sagh brnen: Bayc rsi saldati u tophi hunary der chen tesac ylum voghormeliqy: Ireq-chors angam enqan ghonshuny vra e talis, bayc tesnelov, te rusy pati pes kangnac: gyullic el chi eres et dardznum, phoxany katu ynkac: dziu gluxy shur a talis u ir hoghy galis:

Eli es mijocumn a ylum, vor anirav Mahmad xany shahi het xosqy min a anum u qajahaght Cicianovin xabnov ir mot a kanchum, vor berdy rsin ta: 3000 mardov vor na Erevan chi mtnum u tesnum, vor xoramank parsiky kamecel a nran akanati mej qci, mtnum a tush Erevanu mechidy, u ireq amis es qaj hskayn, aranc haci, aranc ognutyan, en shog zhamanakin, vor mardi glxin krak a ver taphum, en tankutyunn a ylum, vor aghi litry mek manetov tcharvelis chi ylum, u shahn el antiv, anhamar zorqov galis, sar u dzor brnum a, u rsi ghonshuni shatn el vory sovn a spanum, vory shogy, u hayern en ylum hac tvoghy, rsi qomaky, manavand kendani nahatak Hovhannes episkoposy, vor Ejmiacna ambarnery dartakum a, vor balqi te enpes ban yli, vor rusn Erevan mna, bayc astuco hramany chi ylum, Cicianovy enqan gazani rxic ir mek bury ghonshuny u hayerin havaqum, en vaxtn a qaghaqy mtnum, vor sagh Vrastany, Kavkazy donmish elac: mek-meku utelis en ylum: Minchev Ghazax ghzlbashi ghonshuny nra aghaqn u qamaky brnac: krvelov[ ej ]galis en, bayc eli glxynery qorelov et en darnum, u Cicianovi votn u erkri xaghaghutyuny mek a ylum, enqan anun a unecel es qaj hskayn: Halvabaru hayery vor kan, en zhamanakn en iranc erkiry toghum, qochum u vory meliq Abrahami, vory Hovhannes uzbashu dzeri takin: galis, qaghaqy mtnum:

Rusy vor et a darnum, Mahmad xanin brnum, Parskastan en tanum, u nra teghy Tavaqyal xann a galis, nstum, vor Gudovichi het kriv a talis: Sran el phoxum en, Husein xan sardary u ir axper Hasan xann en Erevan ghrkum, vor mek qani tarvan mijumy Ghars, Bayazid, Arzrum voti tak tvin u osmancvin katu ein shinel: Kareli a, te Erevan enpes bari, azniv, xalxi cavin hasnogh, ashxarhashen mard cher tesel, inchpes vor sardarn er. bayc inchqan na baresirt er, enqan char, gazan, dzhoxq er nra axpery, vor voty phoxelis: sar u dzor doghum ein: Nra hamar ho mardi, ho soxi gluxy, bolory mek er:

Es er, vor astvac glxin barkacav, elacn el dzericy xlec u xeghtch hayeri ervac, xorovvac sirty anjax mi anjax hovacrec, u esor xachn a nranc pahum, u voch Alu phanjen nranc sasanacnum:

Orhnvi en shaty, vor rsi orhnac voty Hayoc lis ashxarhy mtav u ghzlbashi anicac, char shunchy mer erkricy halacec: Qani vor mer bernumy shunch ka, petq e gisher-cerek mer qashac orery mtqyners berenq u rsi eresy tesnelis: eresneris xach hanenq, astcun pharq tanq, vor mer aghotqy lsec, mez rus tagavori hzor, astvacahastat dzeri taky berec: Bayc te minchev es baxtin hasnily inch or enq qashel, inch gyulleq a dipel mer xeghtch azgi glxin, inch trer a nranc lerdn u toqy kerel, erel, nranc ariny ver acel, qani, qani angam en qochel tnyhan, teghyhan elel, qani, qani ishxanq: vory krakov, vory pheti takin, iranc hogin tvel, vov uzum a imanal, hets ga, gnanq el et Erevan:

Togh lsoghy chi imana, te es Erevanu cnund ylelov: nra hoghi u jri sern a enqan sirts qashum, tanum. che, gite astvac: Erexa em elel, vor enteghanc dus em ekel, ama esor el, vor mtacum em, te Zangvi karmnji vrovy ya bazari meydanovn anc kenalis inchpes er im lusahogi hery indz votov-dzerov anum, chunqi lezvov xosaln el ghazabi er berum, vor tez anc kenanq, mez turq chtesni, vor mtacum em, te qani, qani angam, henc mer aygumy, ya menq enq ghzlbash yaralu arel, ya nranq mez, jans vres srsrum a, miss ver taphum: [ ej ]

Der rsin chtesac: mek el mtninq Erevan, chunqi mer hayreniqn a, mer naxniqn en enteghkacel, tirel, merel, taghvel, en zhamanaky kimananq rsi ghadry u mer baxtavorutyan giny, vov uzum a: ga:


2

Erevanu berdn, Erevanu berdn, ax, vor aravoty bacvelis nra en lachar gluxy mardi achqov cher ynknum, henc imanas, te dzhoxqn a ir berany bac anum, atamnery ghrtchtacnum u ir apakanyal, tunavor, dary shunchy chors koghmy phrphralov phchum, crvum, phrnchacnum, vor karena ir hotac aghqneri kerac, laphac ardar jany marsi, eli changery ghubara qci, eli hazar anmegh, ardar hogi ancam kul ta, ir ankusht phorin matagh ani: Aregaky mtnelis ho, henc imanas, te Sadayeli vordiqn u zavaknery, nra zorqn u zorapetnern ylin iranc divakan xaghy xaghum, iranc dzhoxayin qefn anum, u brjeri glxin mek ktrac glux estegh ein voti tak talis, mek anglux lash entegh ein ktor-ktor anum, vren tqum, caph talis, cicaghum, hrhrum, qrqrum u trov, mzraxov ya phetov mek merac marmin es koghmn, en koghmn glorum, qaci talis u nerqev qcum: Tchashva zhamanakin, henc imanas, mek kraki sar yler entegh kangnac: phor, coc taq ququrtov, bocov liqy, cxum, borboqum er, vor birdanbir tchrncha, bacvi, traqi u inch ka, chi ka, takovn ani, laphi: Amen mek burjy, amen mek badany voskorov, jamdaqov ya anmegh dutsaghnerov liqy, qac xozi pes, henc imanas, canracel, phorynern el chein karum qashel, enpes urel ein, vor biradi tchaqin, patrin, ktor-ktor ylin:

Mechdneri voskevaragh glxynerin aregaki shoghqy dipchelis, plplalis, henc imanas, en iranc miji ansirt namaz anoghneri anxghtchmtanq hogu shnchovy phqvac: uzum ylein astcun pharabanutyun, aghotq anelu teghy, vor erkrin xaghaghutyun, dinjutyun ta, sodomakan krakn ylein uzum erknqicy ver acil tan, vor sar, dzor eren, xoroven, takov anen: Hayi tshnami mollen, vor gisher-cerek uzum er, vor ya qristoneutyan anuny verana, ya Hay azgi, minaren vor cher ni ylum, vor azan ta, u iran havatacyal zhoghovurdqy gan, iranc imamnerin, iranc Alun, Murtuzalun aghotq anen, vor en dinumy dzhoghqi phay chylin, dzern ankajin vor cher dnum u cvum, henc imanas, hayi hamar sadayelyan phoghn yli phchum, vor iranc gluxy lan, chunqi shat angam er patahum, vor mek xeghtch, antchar geghyci hay, vor bazarn er galis es hadaghin, vor ir aryturn ani, [ ej ]qani shahi dzerq qci, vor tani, ir qyulfatnerin pahi, en teghn ein qcum, enqan ein votin, glxin ver hatum, vor hacn el er moranum, ekac tchamphen el, ir oghlushaghn el chunqi beghafil mek turqi shori dipac, murtarac er ylum:

Ashxarqi glxin, henc gites, krak petq er ver gar, enpes er amen mard sasanaharvum, sarsaphum, vor ir gluxy pahi, bali tak chynkni: Inch asem, inch patmem. kyli, vor isk sadayelyan phoghn u datastani ory enqan sarsapheli chylin, chunqi astuco voghormutyan huysy eli ka, inchqan es orery, vor riguny galis: mard cher imanum, te erab aravoty khasni, lisy bacvelis: umud chuner, te sagh-salamat, mtann achqy xphi, enpes ahum, doghum ein erkri xalxy:

Erevanu berdy, Erevanu berdy, ax, achqs dus ga, qani, qani voghormeli hayi mis a kerel, qani, qani anmegh hogi: tariqnerov charcharveluc, tanjveluc, kendani nahatak yleluc, kraki, boci, erkate shamphri, toxmaxi, krakac qarphji taneluc, hambereluc ety kam tophi gyulli het a trel, hazar ktor elel, kam taraghaji (kaxaghani) vra a goralov, erkinq, erkir aghachelov, ir misn ir atamnerovy krcelov, achqery dus traqelov, ghovum, ghardash, iravori, azgakani, ir vordoc, zavakac dzeny lselov, trorvelov, phototvelov: hogin avandel, erkinqy gnacel, vor prcni es darn ashxarqicy, en kataghi gazanneri dzericy: Qani, qani jahel eritasard: mek sagh ojaxi men menak vordi, mek aghqat, chqavor tan sin, mxitarutyun, mek tasy glux qyulfati ter u apaven, ir caghkac, dalar hasakin, ir ymbri u arevi nor bac elac zhamanakin kam sagh-sagh qertvel a, kam ir patvakan gluxy garan pes trin dem arel, vor erknqumy ir jahelutyan murazn arni, vayeli, chunqi erkiry nra anarat arnin er carav, vor shutov xmi u balqi kshtana:


«3»

Sireli karghacogh, im achqi luys hay, es qo havatakicqn u hayrenakicqn en, vor es asum em u ervum. qez het mek avazanic cnvel, qez het mek meronov ocvel, mek xachov knqvel, erab, vor lsum es, sirtd inch a asum, jigyard: inch: Gitem, vor asum kylis mtqumd: espes ory gna, voch et ga, qo tshnamin es kraki mejy chynkni: Gitem, vor sirtd ervum, xorovvum kyli, u uzum es, vor es anirav azgi eresin el mtik chanes, nran tesnelis: gluxd arnis, korchis, [ ej ]bayc, havatacir indz, meghavory nranq chen, menq enq: Menq vor irar tasib qashenq, irar qomak anenq, irar paycaracnenq, shenacnenq, covn el teghicy ver kena, mez takov chi karal anel, inch te osmancin ya parsiky: Mez amenabari ararichy en hogin, en xelqy, en shnorhqy chi tvel, vor namardi muhtatch mnanq: Astvac himik mez lis a bac arel, rusac trin sarery chen dimanal, vor janq anenq, mekzmeku sirenq, mer lezun, mer ekeghecin enpes ghayim brnenq, inchpes mer erjanik naxniqy, havatacir indz, astvac el ksiri mez, mard el:

Lav chi sksac bany toghal u espes qaroz asil, es el gitem, ama sirts chi dimanum, inch anem: Eli mer geghyconc asacn a mitqs galis: Xalxi meghqy chi, vor tchamphic dus en ekel, irar moracel, mez nman kardacoghi votnery petq e caricy kapac, amsov sovac pahac: Axr te shat arnoghicy shat kpahanjen, bas datastani ory inch jughab ktan indz nman gri sevn u spitakn imacoghnery, vor el urish ban chenq fiqr anum, henc uzum enq: lav utenq, lav xmenq, qyahlan dziu vra nstinq, chal-chal manetnery jebynerums chxkchxkacnelov, dzeryneris doghdoghalov, xaghacnelov man ganq, qef u maraqya anenq: Shinac aragh koncily, Kaxetu ginin anosh-anosh xmily, karetov, droshkov pharavor, urac-urac man galy, zar, ghumash haqnil-mashily, noqar-beqari: dzerin jur acily, eresi hov taly, taq yorghani takin, phaphuk doshaki mijum shntriln u taval taly, vot u glux zardarily mez te dzhoxqy chtanin, draxty yski chen tanil, harkiz:

Ed erexeqn el giten, kases indz, bayc inch anes. bany gitenaly chi, bann aniln a: Es indz vra em asum, togh uryshi sirty chneghana: Ynchanq phoghy chem arnum, voch girq em talis, voch ashakert kardacnum: Lazgin u turqi molleqy enpes chen anum, anphogh en iranc azgi erexeqy kardacnum, eli astvac nranc rzghy hascnum a: Henc mez pti sovac spani: Amen mechydi hayatum, gegh tegharenqn el, mek mec varzhatun ka, urtegh erku-ereq lezu en sovrum. mer ekeghecyqanc hayatnerumy laglagn el bun chi dnil, bas inch kyli, vor azgi sirtn el qich-qich chi hovanal:

Vov tur chi arel dzerqy, tri ghadrn inch kimana. vov tvanq chi qcel ir orumy, fors inchpes kara anil: Qrdin hazar tari asa, te hnduhavi misy, ghablu phlavy hianali kerakur a, to, vor na ir orumy nranc hamy chi arel, ir soxn u macuny, tann u tchaty [ ej ]ktogha, qo asacin ankaj kani, xelqd inch a ktrum: Asenq: es chasem, saqi du ches gitel, vor erexi ynchanq atamnery dus chi gan, kosht ban chi petq e tvac: Du uzum es anhimqy tun shinil, krak chi varac: hac txil. mmi cery toghel es, matd es krakin dem anum. aranc patrugi uzum es tchragun inqn iran qez lis ta: Kaciny dnum es cari qoqin, du qnum ya dzernerd xachum, ghraghin kangnum, carn inqn iran qez cax kdarna, xelqd ur a: Xmorn aranc txtmori chi gal, chi, nhax teghy votnerd getnin mi cecir: Anbanacnil tury kzhangoti. nam teghi coreny kborbosi: Anvaril hoghy te canecir, ghurd u ghush kuti sermd: Araj mek varir, himqy qcir, mek azgi achqy bac ara, duz tchamphen vorn a, en tchamphovy tar, sar u dzor mi qcil, du nran qo sery cuyc tur, tesnim, te na qez chi siril: Uryshnery mez bambasum en, heriq chi, menq el enq mer voticy mez u mez tchololak ylum, estov ho ban chi darnal: Hayoc azgi janin ghurban, mek nra erexin usumn tur, nra en lusatatax hogin krtir, krtil em asum, tught xaghal, francuzeren xosil, angir beran anil, glxicy dus tal chem asum, u sharakan, phox ya shilaphlav util sovorcnil, vor mez es teghn a qcel, tesnim, te jan kta qez, te che:

Minchev garunqy chga, cary chi caghkil, aranc amari ptugh chi hasnil, du uzum es, vor dzmervan en sastik curt, sarac zhamanakin vardi hot arnis qo baghumy, hasac ptugh qaghes qo baghchumy, ed elac ban a kam kyli yski: Pind voskorn el, vor shat calac mnum a, tmbrum a, tchum a ynknum. erku or vor teq es ynknum, qamakd cavum a, votnerd man galis bezarum. to, axr hazar tari a es bery mez vra, es bxovy mer votumn a elel, axr vor asum es: vazir, bas inch kanem, vor glxis vraver chem ynknil: Shabtov sovac mardin mis kutacnen, curty tarac teghy krakin dem kanen: Andzoghi hoty dipac gluxy dznumy kdnen, te krakumy: Xeghtch azgi hogin minchev esor qaghel en, hazar tarva yara uni srtumy, vor der chi saghacel: Enqan darn artasunq a kul tvel, vor voch achqumy lis ka, voch bernumy ham, voch srtumy egh. du henc uzum es, vor estonq mek shatumn anc kena, inchpes kyli: To, vor mek gerezmanatan hamar, mek dartak voghormi talu xater qo azgi patvakan ishxanqy: paron Zavrovn, Xeredinovy, Davit Tamamshovy, Movses Ter-Grigorovy, hazar manetnerov kxarjen, iranq iranc tegh kbashxen, zham kshinen, xalxy inqn iran kerta, iran hacovy[ ej ]mshakutyun kani anphogh, bas xelqd inch tegh a, espes yntir ishxanqy, espes baresirt azgy varzhatun shineluc, mekzmeku ogneluc kphaxchin, vor mek hamn arnin: Jury daridus chi gnal, sireli, chi: Tchamphen gtir, arun srbir, qar u qol den aca, tesnim, te jurn inqn iran kga, te che: Bany erkaracav, lsoghy chi neghana, eli gnanq mer dzhoxqy:

Heriq a, heriq, asogh kyli indz, dzerq vercru ed dzhoxqicy, inch elav qez: Ax, inchpes dzerq vercnem, bas ur toghanq mer azgi en sirun-sirun, lusashaghax aghjykerqy, bas mek voghormi ela chi petq e asenq, vor eresneri vra, qari, avazi, phshi, tataski vrov: mazynericy brnac, qarqashan anelov, glxynerin xphelov, mejqynerin ghamshelov, shat angam phoryneri vra par galov, qaci talov, trevelov, tur qashelov, trorelov, tvanqi vorqov, labchyni nalchov talov ya kxchorelov, dzerynery kapac, votynery bxovac: shat angam harir verst teghic, hernymern etevnericy ynkac, qir, axper: bobik votov ya glxabac, qeri, phesa, azgakan: doshynery cecelov, mazynery pokelov, hogh u qar glxynerin talov, inchpes mek suru garn u mery korcrac vochxar, tanum ein, berdn acum, vor iranc ardar imamnerin phay shinen, harsnacnen, turqacnen: Shaty henc tann er hogin talis, shaty tchamphin, horn u mor achqi arajin, en kyanqy gnum, ur cav, ur visht el chka: Shati sirtn el vor mi qich pind er ylum, ynchanq a, berdn er hasnum, haji, molla, qyalbalayi, suxta, xan, bek, axund, seid vra ein taphum, vor ya xabnov havatic hanen, ya patzhov, bayc tesnelov, vor nranq voch pharqic en xabvum, voch patzhic vaxum, voch xanzadutyan tamah anum, voch mahic ah qashum u uzum ein: Qristosi harsnanal, kuys gnal ashxarqics, vor hreshtakac dasy dasakvin, iranc surb havaty chein uranum, patizh, patuhas, sur, hur, boc, krak, sov, mah, mekn ela achqynery chein berum, vori vosketel gluxn ein hornymory talis, vori lusatatax lashy, vori dzern u voty: Aghjik, u esqan sirt… qar yler: kpatrer: Astvac nranc hogin lusavori:


«4»

Es sirty, es havaty, es hogin, es sern uner Hay azgy, vor tshnamu, gazani dzeri, erkir, ashxarh, azatutyun, tagavorutyun, ishxanutyun, mecutyun, bolor, bolor korcrec, ir havatin matagh tvec, aghqatutyun, noqarutyun, gerutyun, ghaributyun, tanjanq, [ ej ]charcharanq, sov, mah handzn arav, vor ir surb ekeghecin, ir lis, lusavorchadavan orenqy amur, hastat u anxaxt pahi: Es a hskayutyun, srtapndutyun, mecahogutyun, qajutyun, kamac hastatutyun, hogu karoghutyun u zorutyun, vor ashxarqis vra, jrhegheghicy desy, mek azg ela minchev esor chi karac u chi el karogh cuyc tal: Sar yler: phul kgar, erkat yler: khalcher, kmashver, cov yler: kpakser, kcamaqer, bayc astvacaser Hay azgy minchev esor gerorinak hskayutyamb tarav bolor u ir anuny pahec:

Toghanq en xeghtch, qotromac, achqic, dzeric, votic ynkac, en sirun tghamard eritasard hayery, vor esor el Erevanumy, vory juxt achqov qoracav: ax, vox qashelov mashvac a ir harsi, oghlushaghi eresin mtik talis, vory voch gdalov a hac karum util, voch dzerov, urishy petq e, erexi pes, tiqen berany dni, chunqi voch proshner uni, dzernern el usabernicn en ktrel, — vory qotromacel, andamaluyc a darel, selov en man acum, vory qit chuni, vory lezu, srtynern uzum a traqi, vor urishy xosum, xndum a, erexeqy lalis ya cicaghum en, balqi te mek azar, mek muraz uni srtumy, lali (munj) pes, manuk ororockani pes votin-glxin petq e ani, vor mitqy haskanan, bayc inqn urishin voch mek chor a karum asil, voch mek jan: Qandvi espes terutyuny, hastat mna Rsi tagavorutyuny, vor mer azgn u ashxarqy gerutyunic azatec, ir baregut dzeri taky berec u hor pes mez xnamum, pahpanum a: En inch lezu, en inch achq petq e yli, vor amen mek erkinqy tesnelis pharq chta astco, eresy getiny chqsi u mer amenoghormac kaysery kyanq, aroghjutyun, zorutyun, nra arqayazn vordocy u zavakacy: kendanutyun, barebaxtutyun, u hzor terutyany: hastatutyun, paycarutyun, mshtakan tevoghutyun chxndri, chaghachi:

Esqan banery lsecir, sireli kardacogh, bas inchpes chi sirtd varvil, vor du en azgi vordin es, vor esqan tanjanq qez hamar qashec, inqy nahatakvec, qo katd u arind urish azgi het chxarnec: Enpes karcum es qich ban a, hazar tarov es ory qashil, eli azg pahil, vordi mecacnil, anun, lezu, havat unenal: Ax, es mitqy anoghy el inch sirt petq e unena, vor ir lezun, ir azgy chsiri:

Asenq: blbyuli lezun qaghcr a, veru havin (xoxobin), siramargin astvac geghecik guyn, sirun tever u bmbul a tvel: Asenq: vardy shat goveli a, bas ynchi chi manishaky ir rangy, ir hoty nran [ ej ]talis: Mite vardin tesnoghy manishakin chi siril: Sari anhot caghikn el iran teghy, iran pharqy vardi het chi phoxil: Mite blbyuli lsoghy kanareykin el chi petq e pahi: Amen ban ir ginn uni, shaqaregheny qaghcr a, ama haci teghy erb kbrni: Shampanski ginin anosh a, ama inch anes, vor mer erkrumy chi dus galis, mez tank e nstum: Asenq: javahiry, almazy shat juhar uni, shat mec gin, inch anes, vor nranov tun shinil chi kareli, amen mardi dzerq chi ynknum: Asenq: harevand harust a, ory tasy tesak kerakur a utum, dzerd vor chi hasni, petq e vor qo hacn el den qces:

Ax, lezun, lezun. lezun vor chyli, mard ynchi nman kyli: Mek azgi pahoghy, irar het miacnoghy lezun a u havaty: Lezud phoxir, havatd uracir, el ynchov kares asil, te vor azgicn es: Inch qaghcr, patvakan kerakur el tas erexin, eli ir mor katy nra hamar shaqaric el a anosh, meghric el: Mer katn el vor caxenq, arnogh chi ylil: Mer achqy vor hanenq, urshin tanq, urishy kareli a dnel teghy: Mer ororoci vra mer lezvov mez nanik asecin, en el a mer mitqy chi petq e ynkni: Asenq: nor apranq shat es arel, hiny petq e den acac: En vayreni azgern el iranc sopr lezun ashxarqi het chen phoxil: Ho lsel es shat angam muziki dzen, asa, qo sazn u bayatin a qez dir galis, te en: Enpes mard ka: tasy-tasnyhing lezu giti, ama na ir lezun misht amenicy lav ashi, ir azgi het xosalis amot a hamarum kam urish lezvov ir mitqn asi, kam urish bar hety xarni: Xarnir qo sirekan xashi het dzuky, shaqar, kanfet (shaqareghen), chamich, chir, xizilala, tes, inch ham kunena:

Axr vor asem es: phroqulivatsa ari, squchna em, ophizhatsa ela, phrosheni tvi, sanyatie shat unim, gluxs qruzhitsa elav, phezchestni mard a, razphoyniq a, yaphetniq oqmin es, gnanq quphatsa ylinq, sophraniemen em galis, phroigratsa arin, tchamphin fsetqi utophno a, shat xlaphot sluchitsa chi ylum ev ayln: Achqis lis, mi mtacir, te lsoghn inch kasi: Isk gitun, lusavoryal mardy na e, vor amen lezu, qani kara, istak xosa: Du qo lezun vor istak xosas, inch vnas uni, henc gitum es xelqd dzericd karnen, te sovorac imastutyund jury ktaphi, kam te che, terutyan sirtn es uzum shahil: Barexnam terutyuny erb kuzi, vor mard iran lezun ktri, ir azgicy herana: Bas el ur en esqan varzhatun shinum, varzhapet pahum, astitchan, pativ talis: Francuz, nemec, ingliz vor qo lezun sirum, govum en, qani patik du el petq e sires u goves: [ ej ]Qezanic chem neghanum, achqi luys, mer baxticy zhamanakn enpes crvel er minchev hima, vor mard ir gluxy cher karum pahil, ur mna: lezvi dardy qashil: Es a pattchary, vor mer nor lezvi kesy turqi u parsic bar a: Bayc sra deghn el hesht a, qich-qich kareli a istakel, erb vor azgy usumn arni u ir lezvi barery qich-qich haskana: Es el heriq a, vor turqi lezun, vor iranq turqery chen grum, mimiayn xosum en, u mezanic vorqan bri en u kopit, bayc eli enqan a nranc lezvi hamn ynkel mer azgi berany, vor xagh, heqat, arak turqeren en asum, iranc lezun toghum. pattchar. chunqi sovorutyun a ynkel: Azgin anhavat en kanchum, lezun sirum. zarmanalu che: Axr vov a lsel, te ccmor katy mor katicy lav yli: Esqan xary lezvi het du el vor qo phroqulivatsan, mroqulivatsan es xarnum, axr dranic inch ham dus kga: El avetaran, girq, zhamasacutyun inch khaskanas:

Dzez em asum, dzez, hayoc norahas eritasardq, dzer anumin mernim, dzer arevin ghurban. tasy lezu sovoreceq, dzer lezun, dzer havaty ghayim brneceq: Mek dartak lezun inch a, vor mard chkarena sovoril: Bas cheq uzil, vor duq el grqer greq, azgi mijumn anun toghaq, dzer grqern el otar azger targmanen, dzer anuny havityans havitenic mna anmah: Inch kuze francuzeren, nemeceren gitenanq, menq chenq karogh enpes ban gril, vor nranc mijumn anun unena, chunqi nranc mitqn, nranc sirtn urish a, mern: urish. mek el, vor nranc mijumn enqan grogh kan, vor voch tiv ka, voch hesab: Rusac lezun mer terutyann a, petq e amenic aravel hamarinq, heto mer lezun dzerq berenq: Bas dzer sirty chi uzil, vor duq el votanavor greq, dzer mitqy, dzer xorhurdy haytneq, vor aylazgq imanan, te mer mijumn el a elel ereveli grogh, u mer lezun dha aveli siren: Astvac kyanq ta en cnoghacy, vori vordiqn indz mot en: Nranc arajin xndirn misht en a elel, vor nranc vordiqy hayeren lav gitenan: Gerezmann el vor mtnim, nranc es surb xosqy mtqics chi gnal:

Ynchanq Erevan gnaly mek qani amis zhamanak unei, endur hamar espes tchamphes creci: Dzmern anc a kacel, amarn ekel, vay nran, vor es shogin gna entegh: Es petq e gnam. vov kuzi: hets ga:


«5»

Tchashva shogn anc er kacel։ Sar u dzor glxynern el et bardzracnum ein, vor phoqr shunch arnin։ Aregaky Massa qamakicy handart [ ej ]achqy bac er arel, munj֊munj Erevanu berdin mtik er talis u en a, uzum er, vor kamac֊kamac mer mtni։ Tandzr xavary, sev dumany ekel, bolor dashteri, dzoreri eresy brnel, ody canracrel, kalel er։ Ghushy teghicy cher uzum zhazh ga, havy bnicy gluxy hani։ Amen teghic votqy xaghaghvel, amen teghic dzenydzor lrvel, papandzvel, phasaphusen qashvel er։ Jur jroghy arvi vra er teq ynkel: qnac mnacel, var u canq anoghy: handumy, baghmanchin ir cari takin, shvaqumy qun mtel, dinjacel։ Mard, ins, jins: gegherumy el chein erevum։ Bazi kondi (blur) ceric, bazi sari doshic, bazi tchamphum, cholum mek sev mazi chaph gharaltu sevin er talis, dziu qamakicy des u den teqvum, eresi, qamaki vra shur galis, el et gluxy dzum, orzanzun u ghantarghen zhazh talis, dziun qaci talis ya ghamshov xphum, vor votnery mi qich egin phoxi, tez tegh hasni։ Bazin el dzern ankaji qoqin drac: txur, barak dzenov mek bayati er qoqel, qti takin, dziu jilavy glxin qcac: inqn iran bzzum, gnum er, vor tun hasni u ir bezarac, jardvac jany kam mek shvaqi taki dinjacni, ya ir tan dury, ir oghlushaghi eresy, qani vor der muty vra cher hasel, tesni, u sirty bac yli։

Hotaghnern (mexre) el iranc gutani tavary bac ein toghel, lucy et arel u mek qolgi taki: gutany mek koghmy, ezynery: myus, jreri ghraghin ver ein taphel, qaghcr qun mtel։ Naxiry mek dzum, vochxari surun: myus, shvaq teghy nstel, chanen chani ein qsum, phnchacnum, arotch anum։ Chobann el gluxy mek qari vra drac: nghghel, achqy kpcrel er, vor shogy qashvacin pes ver kena, surun iriknahovin mek lav xotavet tegh tani, aracacni։ Oyagh shneri meky es cci vra, meky myus taphi cerin, ya chobani voti takin, gluxy drel, notery kitel, maragh er mtel, vor te gogh, gel kam gazan sirt ani, motena, birdanbir vra trchi, tiqa֊tiqa ani, ir tironj vochxarnery pahi։ Mek kanach xot, mek dalar tuph kam mek caghik mek tegh ela cher erevum, vor mard hotn arni kam eresin mtik ta, sirty bacvi u ir tchamphi erkarutyuny morana, kam shogi dzericn ervac, xorovac janin hovutyun ta, enpes er sar u dzor, dasht u hand choracel, xandzvel, papandzvel։ Mimiayn xoteri chophern u qoleri sur֊sur cerern ein estegh-entegh cic֊cic glux bardzracrel, txur, trtum, molorvac, pasharvac kangnel, mnacel։

Sev֊sev jamdaqaker agravnery ya vaxluk tulashnern ein henc menak mnacel, vor estegh֊entegh, mek qaraphi ceri ya mek brji glxi, [ ej ]ya te che, mek tchamphi mijum, irar glxi havaqvel ein, nstel kam ptit ein galis, irar ktcaharum, irar teveric qashum, vor meki gtac vorsy dzericy xlen, phay anen, iranc dzagerin el tan kam hetynery tanin: Odz, karitch, xlez, bzez u inch kerp janavar ases: morex, mzhegh, meydan ein bac arel: Vory mek qoli takicy, vory mek qaraphi bashicy, vory xoteri mijin, kamac-kamac zhazh galov, poch u gluxy iranc qashelov kam clung ylelov, el et taz anelov kam getni aparazhi vra soghalov, phshtacnelov, shvacnelov, phshshacnelov, cvalov cghrtalov: votn ein elel, uzum ein iranc arevi dzenn acen: Vorn el ir bni arajin arevkogh anelov: glxynery hanel, munj-munj ankaj ein drel sur-sur achqynery ccel, pelacel, shlacel: es koghmn, en koghmn mtik ein talis, vor votqy xaghaghvelis dus gan, mi qich shunch qashen, iranc qefn anen, iranc rzghy tchanken, el et iranc buny mtnin, el et gnan, qnin, dinjanan:

Bazi patacaki aranqic kam qari ceric el mek nachar bayghush (bu) : gluxy xor ver toghac, qit u prunk kitac, canracac, getnin nayum er, ir sev ory lac ylum: Havi tshnami ururn el (dzeren) tevery phrac, changery srelov, bac u xuph anelov, ktucy srbelov kam doshy qujujelov, erknqi takin gluxy doshi takin qash qcac: sur achqery es dehn, en dehn er qcum, pttum, hazrvum, vor birdanbir, akan totaphel ver vazi, mek lghpor tchti glxi, — vor ir mor teveri takin kam mor gluxy qorelov, tevy qashelov, cvcvalov, ktktalov kam ktuc-ktci talov, mor krxalun, cvalun ankaj dnelov: sus-phus nstum ein irar het kam qujuj ein anum, — kam mek xeghtch, antchar lori qamaki xphi u tchvtchvacnelov, cghrtacnelov: ver qashi, qrqri, tebri u ir agah phorin matagh ani:

Aha geghecik, anzuyg orinak ansirt, barbaros Parsic: zhand brnakalac, mashoghac azgi, erkri Hayka zavakac:

Espes merel, lrvel er bnutyuny, u mek shphltu ela mek teghic cher lsvum: Mimiayn heru teghic mek barak qami bazi-bazi vaxt phchum, careri terevnery sllacnum, zhazh er qcum u gol-gol: mardi eresin, bernin dzery nazuk qsum, shutov anc er kenum u phsheri, xoteri, qaraphneri, dzoreri mejy mtnum: Inchpes cxi mejy xrvac: heru teghic dashti geghery, handery, phosery mtnac, lrvac, inchpes sev ampi ktorner kam ervac, xandzvac tegher, es teghic, en teghic sevin ein talis u xarnixurn erevum: Arazy, inchpes mek net odz kam ercati goti, arevmtyan koghmicy, dzoreri mijicy ir sur, lusaphayl [ ej ]u gluxy bac er arel u mrmunj, handart, lur galis, Massa pheshin mi qich tevov xphum er, shphum u eli curn achqov nayelov, nran hatata talov, dzenydzor anelov, gluxy pttelov: gnum, Zangvin u Garnu getn ir cocn arnum u xaghalov, xaytalov, vrvralov heranum qvertanc het u prunk-prnki, dosh-doshi, qamak-qamaki tvac, irar glxi, eresi dzerynery qselov, phaghaqshelov, hanaq anelov, achqynery xphum, nghghum u Sharuri duz cocumy cecvac, jardvac: qun mtnum:

Es txur meydani choreqshurjy, achqd vor bac ches anum, mek el en es tesnum, vor bazi vaxt erkinqn ampakalac: uzum a, vor sar u dzor votnatak ta, Alagyaza, Massa u myus sareri glxin bambachi, poki, nranc getni, xcki, vor hamardzakum en iranc gagaty enpes bardzr ver qashel, vor bolor ampery verevy voti brnelu tegh chunenalov: iranc erkinq moricy xrovac, ver en galis u nranc glxin qula-qula dizvum u enpes irar vra nstum, vor shaty tegh chunenalov: myusnerin qrich a talis, botbotum, dus a qcum u nranc teghy brnum:

Es hadaghin er, vor mek sev gharaltu barak odzi pes kamac-kamac gluxy dus qashelov, dzvelov, aj u dzax canr- «canr» mtik talov, mek bardzr minareti ceri ptit talov, qnaharam mardi pes dzery usulov bardzracrec, ankajin drec, gluxy qamaki vra teqec u tchlerq ynkac hivandi pes sksec dzeny cor qcel ev, inchpes mek xor dzoric, kanchel. Allahu-alaqba-ru… (bardzreloyn astucoy):

Es dzeny dus ekav te che, henc imanas, mek amp traqec, u dzeni tuty hazar ktor ylelov, getiny zhazh talov, sar u dzor irarocov qcelov: qaraphneri, ereri aranqnerovn anc kacav u qich-qich dzgvelov: barakacav, xzvecav, ktrvecav: Inchpes mek buny qandvac meghratchantchi tabun, enpes dus taphecan ughghaphar mahmedakanqy. vorn ir duqanicy, vory baghicy, dzoricy, vory qnatatax, vory sovu achqy kul gnacac, dzeny phorn ynkac, rangy sphrtnac, unqer, noter kitac, gluxy kax qcac, vory mek avtafa dzerin, pheshery ver qashac, gotiky xrac, Xorasanu sev morti erkar gdaky unqerin qashac, miji vra kotrac, tux tchalvery (qochory) erku tak: ankajneri es koghmn, en koghmn volorac, qcac, gluxy plokac, klekac, ver arac, vizn u buky keghtov, qrtnqov sevacac, koshtacac, tarti pes basma ynkac, erkar, barak miruqy hina drac, sevacrac, kokac, [ ej ]sev kam mug kanach len borani faraja: anyaxa, ankotchak, userin qcac, pheshery ghayim brnac, erkutak kapi, chit arxalughi badannery (chaqery) bdicy minchev voty tchghac, antiv dugmeqov (kotchak) tev, dosh irar het sx, pind kotchakac, kpcrac, shapki bahadzev, siptak yaxen, inchpes mek ghashgha ezan tchakati xal, tamuz dus toghac, bkin kpcrac, vory tirma shali kam siptak ktavi mek bery gotik, inchpes mek margi (kvali) tumb kam mek bochqi kap mejqovn volorac, pirk kapac, mek voskoraglux, cury xanchal kam mek hast, srac kolol tught teq mejy xrac, kapac, mek jvali ghdar, berany bac arac, ghraghnery siptak derdzanov manr-manr karac, len, karmir ghasab kam mug mavi sada phoxann u shoreri pheshery gaberin (lula) talov, qarerin xphelov, hogh u toz srbelov, qamu arajin, votneri aranqin des u den calvelov, bacvelov, frfralov, votnery kap qcelov, gorti berani nman saghri qoshery: cery negh, berany len, tchotrac, krunky sur, bardzr, erkatov nalchac, voti takin qstqstacnelov, clphclphacnelov, chal, tchity kartch, brdi hast gyulbeqanc het, sev, bac-bac gaberi het hanaq anelov, xaghalov, krnkin cecelov, toz, avaz getnicy havaqelov, anosh-anosh kul talov, dus acelov, eli hatik-hatik berany qcelov, charaz anelov, votneri taky cakelov, bzelov: Vory mek phalan siptak ktave chalma (glxi phatatan) glxin phatatac, vory mek shila tasak ankajnery prcacrac, vory mek vochxari qosot phost katarin kpcrac, vory mek geli qurq userin qcac, vory mek ici yaphnji: ktratvac, qrqrvac, burd u mazy gzgzac, dus darac, tchololak kax elac, hazar teghic tchghvac, tchotrac, hazar telov, ghazlov shulalac, karkatac, topraki pes cakac, shlnqovy qcac, chatvi ktorov boghazi takin pind ghayimacrac, charmxac, gomshi kam ezan trxynery haqin, zangalnery kam mashvac patchutchnery vren, eresin u mirqin hazar tarva keght, aghb tart darac, nstac: taraqyama ya gharphaphax, mek chatu tchtin, mek motal phaphax glxin, toprakn el ho yaphunjin er, — dus taphel, gnum en:

Mer tgha, chcicaghas, lav chen asil, amot a. kareli a mek qacaxac tchamphordi qefin dipchi, trting ani, phalany shur ta, heto turudmboc qo glxin ga: Tes, es im partqicy dus eka, kuzes cicaghi, kuzes par ari, chunqi hanaq-masxarutyun chi esqan hrashq tesnil, achq u beran brnil, vochinch chasil kam sus u phus kshtovn anc kenal: Hmik du gites: [ ej ]

Espes, inchpes tesanq, mer ughghaphar, astvacapasht, namazaser, ayl voch qristonaser molleqy, axundnery, haji, tajir, araxlu, ghzlbash, taraqyama, gharaphaphax, mskllu, choban, qurd, parsik, bek, xan saric, dzoric, tanic, handic, gegheric, yaylaghic, bazaric, aric, tric, inch unin-chunin, ver acac: gutany handumy, vochxary sarumy, tavary naxrumy, jur, var, canq teghnuteghy eresi vra toghac, inchpes mek tund krvi zhamanaki, irar glxov dipchelov: Erevan ein taphum:

Meky ughti vra nstac: tmbtmbalov, meky ishi qamakin bazmac: chosh, chosh aselov, meky yabvi vra urac: dah, dah anelov, meky gomshi mejqin: ha tpru kanchelov, meky ezan pochi takin: ho, ho dzen talov, meky ghatri usin: bzelov, ym, eri goralov, meky arabum, meky qejavum: hazar tesak dzenov ir ulaxin qshelov. vory qyahlan dziu vra nstac, yaragh-aspaby kapac, zardarvac, tvanqn usin drac: cvcvacnelov, orzangun zngzngacnelov, vory vochxari, ici surun arajin, vory mek garn usin qcac, vory mek gili park vzaqoqin kapac ya tvanqy mijovn anckacrac, vory mek arji morti shur tvac, haqac, — mer tgha, tes u qef ara, es tamashen tank azhi, — vory gomshi kashi, vorn ici morti, vory mek shan tula edevin qcac, vory mek aryx tazi dziu koghqin kapac, vory mek gomphor shun seli akany tokac: enqan vazel, hetetacel ein es xeghtch gazanqy, vor lezvynery mek gaz kax er ynkel, achqynery dus prcel: Vori arabumn xnoci, ororoc, aman-chaman, ama bolory dartak. vorn ir lakoty qamakin ghazlov kam phalasov kapac, chunqi shati haqin enqan shor chi ka, vor erku abasov arnes, en el keghtov, cxov sevacac, mur darac: Vori selumn kam cocumn mek ktor, hazar tarvan, zhangotac, borbosnac, qaracac tchat (aysinqn: koreki hac), vory qtocov ya qaghalagov: hav, tchiv, dzag, tuxsy, dzager, tchuter, chal-chal varkyner mejn arac:

Himik vov mard a, chcicaghi, baraqyalla kasem. chunqi es lav, hnazand anasunqn u trchunqy iranc tiroj tvacy kamelov el et tal, hesaby drstil: gog ases te jeb, xurjin, suphra, aman, martaba, miruq, eres el chein xnayum, chunqi tereri shaty shogi dzericy anosh-anosh qnac a selumy u eraz a tesnum:

Espes: meki dzerin ghamshi, myusi: daganak. meki usin mangagh kam erkar dzoghi: chadri hamar. meki gdaki aranqumn ghazil u maxat kam talsman karac, surb molli bashxac. vory mek forti tok, [ ej ]ory mek shan bhir, vory mek dziu noxta, vory dziu kam ishi phalany qamakin drac. shat tegh xeghtch hayeri kaln u dezy taghytmish anelov, kam dzin xlelov, kam baghy qandelov, xory ver acelov, bashy crvelov, tnqalov, tchrralov, nnjelov, budurmish ylelov, bayati aselov, xagh kanchelov, qyallei zlelov, minchev gazanneri qefn el bac elav. vory vngvngum er, vory trlngum, vory bghghum, vory xrxnjum, anjax mi anjax mek jri ghragh hasan, henc eshy zrac, shuny mrrac, pharq havityans amen, molla Masradni araky teghn ekav, mer uxtavorqn el ver ekan, vor vot u dzerq lvanan, heto mtnin Erevan, chunqi esor nranc Mharlamn er:

— Alla-hu, bs-mllah… yl rah-man… yl ra-him… chaxse-vaxse… Hasan, Hu… seyn, agham… va… Ya Ali… chaxse-vaxse…

— Heriq a, heriq, namaz ho chi piti anenq, — indz asogh kyli:

Vov a asum, te namaz anenq. mitqs en er, vor cuyc tam, te mer draci parsikqy inchpes en sksum iranc aghotqy:

Hmik gnanq Erevan, vor Mharlamy tesninq, inch kases. es dzeny-dzory enteghanc a galis, es sas u maraqen entegh a. ama cacuk petq e mtninq, chunqi inch uninq chuninq karnin, mez el ezydi kshinen, vor imamnerin spanecin, estur hamar esor vortegh vor mek hay dzerq en qcum, votn u dzery kapum en, lav shorer haqcnum, dzi, yaragh, aspab talis, ynchanq vor sug u shivann anc kena, Hasan-Huseyni kargy kataren, ktaky kardan, heto vay qo orin, arevin, shorerd hanum en uotid-glxid talov dus xrkum, het acum: Vov kara xosal, terutyunn irancn a:

— Svanghuli xany, ya Jafar xany, im phirs a, im ters, im aghen, — mek erevanci hay asum a qez, — gnanq nranc tuny u enteghanc gnanq, tamash anenq:

Inch anes, mardi phirn astvac a, u ir tghamardutyuny, ama sranq pheti takin en mecacel, espes vor chasen, bany ban chi darnal: Es angam el mer erevancu xosqin ankaj anenq u gnanq, vor es handesy tesninq, te che zhamanakn anc kkena: Achqd sarchi voch. srtid u bernid hup tur, vor chcicaghis, te che gluxd kktren, aghiqd ver kacen: Qucheq, phoghoc, meydan, bazar, hayat, ktur: mardi dzericy ghlvlum en: Es vochinch. kareli a qef en anum. du voch mernis. sev yli enpes qefy, iranc spanum en. meky doshin a xphum, meky glxin ver hatum. miny boghazy dus tchotrum, myusy miruqn u mazery[ ej ]prtchokum, sug anum, vot u glux qarerin cecum, vay, haray, talis, gorum, bghavum, es patin, en patin qori pes gluxy xphum: Axr ynchi, ynchi. es inch xabar a, datastani ory ho chi hasel, vov a sranc tuny qandel: Hla hamberir mi qich, qo cavy tanim, trhachutyun inch harkavor a, lobi ho ches kerel. mi qich dzend phord ara, heto kimanas: Gnanq mechidy, mer erevancin mez dzerac chi toghal, mi vaxenar:

Vay qo tghis-tgha, es inch ban a. to, mi mtik ara, to, ey, qez chem asum, shlnqicd ho jaghacqar chi kapac: Es mardy gzhvel a, es inch maraqya a: Kac, kac, mi mtik anenq, heto bani zorutyunn imananq, mez vov a het acum, krak chi varvel ho votyneris takin, mi qich hamberenq:

Mek hastaphor turq: mek ghaba miruq, vren ici qurq, balqi arji a, hla qnnelu vaxty chi, eresy egh qsac, matnery hina drac, keghtot shorerov, vzin ho, astvac voch shhanc ta, tarov jri eresy chi tesel, — mek eqa dzoghi juxt dzerov ghayim brnac, koty doshin kpcrac, glxin Alu phanjen (dzery) ccac, lalov, sgalov, iran ktratelov, patmutyun, naghl anelov, mek suru xalx hety, i miasin glxynerin takelov, namaz anelov, chaxse-vaxse dzen talov, toz, tophragh kul talov, shorynery ver qashac: kamynern arel, ghrern en ynkel u uzum en minchev Meqqa mek gnan: Bann es a, vor mer barepasht uxtavory enpes a krakvel, eshx ynkel u ya voty qarin dem anum, ya gluxy et qashum, ya doshy dem talis, qamaki vra crvum, dzgvum, volorvum u demn el vazum u Alu zorutyunn u hrashqy govum, vor tesnoghy henc kimana, te tok en drel vizn u qashum: Bayc vov chi giti, vor anirav char satanen henc barepasht uxtavorneri tchamphin a toz u duman anum, achqynery hogh acum:

— Chrxk, trxk…

Mer tgha, heru kangnir. mer uxtavory murazin hasav, satanen qorana. achqd ho dzenov chi ynkel, ay tnashen: To, mi mtik ara, tes, inchpes a na pati takin ariny srbum, gluxy kapum, e: Axr pati het hanaq anil: vov a lsel: Du el gluxd xphir patin, te karas, tesnim, arin dus kga, te mek ankaj el kavelana:

To, es phosicn vov a dzen talis, bghghum, haray, madat anum, vor xalxy den kenan, et qashvin: Tun qandvec, es inch xabar a: Tun qandvec… To, bas tuny, vor lezu chuni, erdik el chuni, vor qoryqor gnacoghi haxicy ga: Tan dardy toghanq. qandvec, el kshinen. [ ej ]bann es a, vor mek uxtavor el mek horic a ir sev ory lac ylum: Anjax mi anjax xalxy et qashvecin. havaty surb a, aghotqy: zoravor, vov chhavata, na mna partavor. eli mer aghotqi parky teghicy ver kacav te che, votn u gluxy dzum, srbum a u tnqalov, hazalov, tchrralov, mrralov, ankajnery taphetaph talov, usery qashelov: chul u phalasy havaqum, qaph u qrtinq: eresy, phrphury berany koxac, aben mek koghmy, chalmen myusy cxakolol ynkac, tlot qoshery chxpchxpacnelov, clphclphacnelov, clung ylelov: ir kotrac dzoghin el et pachum, srbum u en halin el et tchampha ynknum:

Qo tuny chqandvi, es inch ansirt mardik en, to. glux arninq, korchinq: To, mek fort vor cxumy xrvum a, pochicn ela brnum, qashum en, vor hanen, mer hamshariqy boloreshurj kangnel, pharq en talis astuco, vor iranc kardacoghy es pharqin hasav. es dinumy patzhvec, vor en dinumy psakvi: Xachy tery zoravor kani, ban chi ka. motanas voch, te che mec tiqed ankajd kmna: Ir havatin pind mardy glxin qar el agha, henc kimana, te daph u zuona es acum: Qo qisicn inch a gnum, vor glux en jardum, du qo glxi dardy qashir. vay nran, vor gluxy hast a, cucy: barak:

To, tchantchern el en esor gzhvel, kataghel, espes hrashq kyli: Shnery ho, el tchampha chen talis. ynchi.— voskor ka, voskor, xani xarab: Tchzvzocn ynkel a duqan, bazar: Xorovaci, xashlami, phlavi, sangaki (hac) hoty ashxarh a brnel: Hla mek mtik ara, qo astvacy ksires, es siptakamiruq cerern el chen amachum, vor iranc tuny toghel en u es meydanumy vory sangakn a mek ktor xorovac mijin durum arel, mshrum, vory sherephov a phori kamqy katarum, vorn el mek tiqa jil mis, kisaeph, enpes atami takn a qcel, camum, camlamorum, eghy shorerin qsum, dmaky: mirqin. phory neqsevicn a dzen talis, ghlvlacnum, boghazy mek koghmicn a ir gluxy lalis, bac u xuph ylum, achqerumy ho, el lis chi mnac, ama na henc zor a anum u tiqen dariver botum: Astvac bari tchanaparh ta te kerta neqsev. es gitem, te vor eshy naxrumy kzra: To, zrac el, prcav el: Mharlam-bayramy keran, gnanq, es tamashen urish or el ktesninq: Dziud ghamshir, ghoja baba, allah saxlasn: To, na ir phori dardn a qashum, qo inch band a, gnanq, na qo dnchid chi mrral, gnanq:

Mechdi mejy mtnil kareli chi, mardi mis en utum. petq e motik tneri kam molleqanc otaxneri ktrnericy, xalxi het xarnvil u heryvanc tamash anel: Lav sirt petq e, vor dimana, lav achq, vor[ ej ]tesni u lac chyli: Mechdi aghotarani arajin mec bazmutyun ka toph elac. te nranq, te myusnery enpes en lalis u doshynerin ver hatum, vor henc imanas, te Huseyni nahatakutyan ory es a, vor es a: Axundy mek bardzr atori vra bazmel, molleqy ir chors koghmy brnac: enpes a Alu, Mahmadi u Alu vordi Hasan-Huseyni patmutyunn anum, lalis, iran ktratum, vor qarern el dzen en talis, mghktum: Nra arajin mek qani jahel aghjykerq: mazynery crvac, xtchtchac, kesn eresnerin, kesy doshynerin qcac, mek ghraghum kuch en ekel u iranc mor het sug en anum: Mek qani jahel tgha el aghioghorm dzenov iranc xeghtch hor mahvan sugn en et asum: Mek qani dziavor el: turynery hanac, plokac, dzi chaph qcum, nranc vra vazum, vor nranc spanen: Sranq el ezydeqanc orinakn en, vor vra prcac galis en, vor iranc xalifi hramany kataren: Dziu vra nstac: des u den en vazum u kamenum en vorpes te Huseyni yntaniqy kam sury qashen, kam esir anen: Bolorn el xosum en, bolorn el enpes kendani iranc xaghy xaghum, vor tesnoghy henc kimana, te henc es or a Huseyny merel: Orinaki xater, mek qani xosq estegh grenq, vor kardacoghn imana, te inchpes en mer hamshariqn iranc sugn asum:


MHARLAMI SUGY
Arajin botaber


Achqys xavari, lezus karkami,
Votners kotrver, ax, janys dus gar,
Vor ski nachars dzez mot chgayi
U dzez chtayi es dary xabar:

El inch eq mnacel estegh lur nstac,
Dzer arevn hangav, dzer astghy trav.
Tchar uniq: teseq, inch eq shvarac,
Tev areq, treq, tshnamin hasav:

Ezid xalifen Damaskosi mej
Chi uzum glux ta mer surb imamin.
Zorqn ekav antiv, chors koghmners brnec,
Krak e talis mez char haramin:

Mer qaj arabi aggi es yaghin
Shlinqy crec, hres motacav.
Mer zorqi tuty Haleb hascrin,
Imam Huseinn ghrghu changn ynkav:

[ ej ]

Erkrord guzhkan


Haray, madat, vay tur xphi srtis.
Aman, Fatma jan, qo glxid ghurban.
Hasan, Huseyn vay, vay im arevis,
Hasan, Huseyn vay… vay… vay, vay, ax, jan:

Achqys dus ga, vay… xanum jan, vay…
Eresid mernim, ox… ymbrid ghurban, ax…
Erkinq, qandviq, vay… mer gluxy taran, vay…
Glxid tchary tes, ax… imamin taran,
astvac jan…
Vay, es qoranam, vay… vay, jans dus
ga, vay…
Vay, ors xavari, vay… vay, getin,
patrvir, vay…
Vay… aman… madat… haray… jan, ghurban…


Mern u dsterqyMery


Ax, inch eq asum, ed inch eq patmum,
Krak eq berel, vor ojaxs ereq.
Lrvi ed lezun, chorana bernumn.
Tunys qandecin, jivan erexeq:
Hogh yli glxis, ymbris, arevis.
Vay, im anckacrac, im sev oreris.
Vay, es inch kanem, vor jurn es ynknim,
Um drany mnam, um dzerin nayim.
Yaradand xrov, im baxt anirav.
Vots ynchi chkotrvec, es inch em lsum.
Ax, im cuxs hatav, ors xavarecav,
Indz vov anicec es darn ashxarqumn:
Qo surb imami namazid ghurban, vay…
Qo Alu phanji glxin es matagh, aman…
Ardar patkerid, ax, es mernim, jan…
Jans qez ghurban, agha jan…

[ ej ]


Eress votid tak phiandaz, madat…
Etmnerid glxovn ptit ktam, agha jan…
Hasan, Huseyn: im sar, im glux, ax…
Sranc inch jughab tam, janm jan, vay…
Axr es inch berir esor mer glxin, aziz jan…
Krak acecir mer srtin, janin, tarlan jan…
Inch kyler, mek dzend ela lsei, ax…
Inch kyler, mek eress eresid dnei,
ay im ors xavari։
Inch kyler, hogis votid takin:
Qo hotn aonei, shunchs phchei:
Ay im erknqi hreshtak, imami vordi,
Erkri tagavor, astuco sireli.
Mek tevd erknqumn, mek tevd getnum,
Sarern ein trid arajin doghum:
Ararac ashxarh voti tak tvir,
Byur jamhat, olqya dzerid taky berir.
Votd phoxelis: dogh ein ynknum
Sarern u iranc gluxn qez cacacnum:
Cov, get u camaq erb qo dzenn aran,
Iranc votovn, ax, qo dury ekan:
Achqd qcelis: ampern en shatin
Tev ein arnum, gorum, sasanum.
Votd taph talis: getinn ir takin
Lerdy patrum er, sasanac mnum:
Aregakn ira gluxy qez tvec,
Lusinn ir mazern votid takn phrec,
Erkinqn qez hamar cocy bac arec,
Amperov tarav u mez vorb toghec:
El vov ashxarhis terutyun kani,
El um shvaqi takin khovanan:
Qyul ashxarh, jamhat qez kkaroti,
Qo dzern er pahum, ed dzerid ghurban:
Qyab u Meqen mer glxnery cecum,
Cov, camaq, ashxarh qo sugn en anum,
Hogh talis glxin, himik ervum en,
Anund hishelis: mashvum, tochorvum:

[ ej ]


Qo etmneri petq e dzery brnac:
Gluxs arnim, korchim, es xeghdvim.
Anter mnacinq: srtyners merac,
Es darn ashxarqumn el inch or ktesnim:
Im ter, tagavor, lusin, aregak,
Im glxi du tag, im hogvuys tchrag.
Amenn phchacan, bayghushs mnaci,
Vor ir sev ory, ax, misht lac yli:
Te tur koxem sirts, sranc vov pahi.
Te lerds tchotrem, sranq inch anen.
Vov sranc kat kta, vov kmecacni,
Te ccers el ktrem, sranq ur korchin:


Achqs lalucy qoracav, mashvec,
Shat sgalucy jigyars xorovvec.
Ax, inch kyler, vor mek eresd tesnei,
Heto hazar tur sirtys xrei:
Ynkeq im glxis, sarer u dzorer,
Indz takov areq, kereq, masheceq.
Togh es mernei, chmnayi anter:
Jan, dus ari, jan. dzhoxq, indz kereq:
Anher im etim dsterq, xghtchali,
Dzez vov el doshin, gogumn kdni,
Ax, vov el sirov, dzer xatrn arnelov,
Dzer dardy kqashi: ghurban aselov:
Ur a en achqy, vor dzez tesnum er,
Xndum, zmaylum, dzezanov pharvum.
Ur, ax, en dzerqy, vor dzez ggvum er,
Hamburum, sirum, dzez mxitarum:
Dzer covn havityan camaqecav, vay…
Shlinqy cury, dzez dardavaram
Toghec u gnac, dzerq ver arav, vay…
Ur a dzer hery, ur el nran man gam:
Sirts yaralu, krak e ynkel,
Ur a dzer tery, qaghcr baleq jan.
Taxty phul ekav, ur ktesniq el,
Vor qaghcr lezvov dzez mek barov tan:

[ ej ]


Huseyn agham jan, jans qez ghurban,
Mer tuny qandecir, mer sirtn erecir.
Vov mez tchar kani, glxovd tam man,
Um dury gnanq, mez el taneir…


Aghjkerq (dsterq)


Atam, anam, vay… babam, janm, vay…
Herners ur a, vay… na erb kga, vay…
Ur e gnacel, vay… el et chi zal, vay…
Atam, janm, vay… nanam, gyozm, vay…
Ax, lac mi ylil, vay… Achqid mernim, vay…
Mez tar, jurn acir, mez esir tur, vay…
Riguny kga, ory kbacvi,
Mer durn bac anogh, ax, el vov kyli,
Mez barov tvogh, ax, el vov kyli:
Baba jan, vay… agha jan, vay, vay…
Ana jan, vay… gyozm, janm vay…
Mer aghen, xalifen el chi gal…
Mez barov, ax, sirov el chi tal…
Mezanic xrovel a, dzerq vercrel…
Mer eresn, mer tuny chi tesnil…
Axr ur gnac na, mek ban el chasec…
Axr inch arinq, vor mez den qcec:
Mer achqy haneir, axr inch kyler,
Mez sagh morteir, qez vov ban kaser.
Ghrghi u agrav togh mer misn uter.
Mez sur qashein, mez krak qcein:
Axr inch kyler, du en char mardin
Mez tayir, vor, ax, tarav mer aghin.
Bas na el chi gal, mez achqic qcil,
Bas na mer dardy imanal chuzil,
Bas vor lac ylinq, sirty chi cavil,
Merac ver ynkninq, chi gal, mez ognil,
Mez esir tanin, chi prcacnil:

[ ej ]

Vordiqy, aghjkerqy i miasin


Axr inch arinq nran, vor espes xrovec,
Ynchov kotrecinq sirtn, vor mez toghec.
Eli vor vazinq, etevicy hasninq,
Voti takn ynkninq, surutmish ylinq,
Pheshy hamburenq, votnery lizenq,
Cnknern xttenq, lanq u ver ynkninq,
Asenq: kmerninq, te tun chgas, mer shlinqn
Ktri, dus tchotri, el tun mi ghrki,
Estegh spani, mer hogin hani,
Qez matagh kylinq, votid hogh kdarnanq,
Mez mi korcni, glxovd man tanq:
Bas nra sirty, ax, gut chi ynknil.
Bas mer sugn u lacn nran qyar chanil:
Kasenq: hetd tar, ur vor gnum es.
Merners merav, bas du cavum ches.
Bas et chi darnal, sirty chi cavil,
Bas mez chi xttil, hoghic ver qashil,
Eresners srbil, achqners pachil,
Gogin nstacnil, doshin kpcnil,
Ghand u shaqar tal, gurguril, asil.
«Glxovd man tam, eresid mernim,
El mi lac ylil, qo chary tanim.
Aghen noqard a, qez ghurban ylim,
Sirty qez kuta, anumid ghurban.
Duq vor lac eq ylum, dzez matagh gnam,
Achqs phush a ccvum, dzer phushn achqs yli»:


Bas mez aghen el chi gal… vay…
Bas mez barov el chi tal… vay…
Bas dzen talis: jan chasil… vay…
Mernum ylinq, lac chi ylil… vay…
Sovac ylinq, dard chanil… vay…
Anumy tanq, tun chi gal… vay…
Hety vazinq, et chi gal… ax…
Bas mer aghen vov kyli… ax…

[ ej ]


Bas mer tuny vov kpahi… ax…
Vov mer dardin darman kyli… ax…
Mer havarin vov khasni… ax…
Mez vor tanin, vov kphrki… vay…


Che, mer aghen bari a,
Dus a gnacel, tun kga…
Nra jigyarn aziz a,
Nra sirty mez vra a:
Na mez achqic aveli
Uzum, sirum, pashtum a.
Na mez anter chi togha,
Mi dard anir, jan ana.
Qo cavy taninq, ax, ana,
Mez mi spanir, matagh gnam.
Mez tar, taghir, qez ghurban,
Ax, ana jan, janm jan:
Menq ur korchinq, aziz jan,
Um asenq: lac mi ylil.
Qez ghurban, hoghd ylinq,
Eresid menq merninq:
Dzend togh chlsenq,
Lacd chtesninq,
Qez txur chimananq,
Qez dardot chgtninq:
Jurn acir, mez xeghdir.
Sury qashir, mez spanir.
Araj mez qo dzerovn
Hoghy dir, du prcir,
Heto du mer kshtin,
Mez vra lac ylir:


Ana jan, vay… hres ekan, vay…
Mez ktanin, kspanen… vay…


— Tareq, tareq, ana jan, baba jan, bajm jan, ghovum jan… allah, allah… vay… ax… vax… mera… hasir, hasir… haray…[ ej ]dat… bedat… vay… vay…hy-ha, hy-ha. hy-hy, hy-hy. ho… hy… hu…

— Sasn qyas, ver jann, imam ushaghi, sann na haddn var qi dha uzyn bizdan dondarisan, aghlirsan, baghrirsan. durn, durn, gedax (Dzend ktrir, jand tur, imami vordi. qo inch haddn a, vor eli eresd mezanic qashum es, lalis es, dzen talis):


«6»


Henc en a, sugy prcnelov er, vor beghafil tamashachoc achqy mek koghmov ynkav, u amenn el sksecin phsphsal, irar eresi mtik anil: Uchtaphalari (ereq sari) glxin hankarc mek qani gharaltu erevacin, vor voch araxlvi (parsik) nman ein, voch hasarak tchamphordi: Henc imanayir, te nranq zu en brnel, vor gan Erevan, chaphmish anen, tanin: Dzin qshelis: sur gdakneri cerery branc ein erevum: Enpes gites, te amen meki glxic mek mec mahrama kapac, cery maxsus bac toghac yli, vor qamu het xagha, u amen meky mek azhdhi nman ein achqi arajy galis, enpes er qamin nranc cocy mtel, shorery et tarel, u chaph qcelis: dziu vricy des u den tanum, frracnum: En el er lav parz erevum, vor es ekoghnery voch tvanq unein, voch tur, voch jirid: Henc dziany bac ein toghel u irar etevic dariver, daridus iranc qefin qshum: Tesnoghy mnum er sarac, te inchpes en nranq sirt anum, en sur sareri cericy dariver enpes chaph qcum, vor mard votov el chi karogh vazil, enpes dib a en sarery: Phoqr zhamanakic heto bolorn el gyum elan u ynkan Dalmeqanc dzoreri, bagheri mejy: Amenn el uzum ein imanal, te es zarmanali tchamphordnery vov petq e ylein: Karcem, vor minchev chasem, du el ches imanal: Mer erkraconc achqy enpes sur a, vor shat heru teghic gharaltun ir sharzhmunqicn en tchanachum, bayc es mijocin, henc brnir, bolori achqern el kapvel ein: Vov a gitum, balqi te shat ein lac elel:

Kes shat chqashec, Gyorxaneqanc koghmicy vegharneri sur-sur cerery aphashkara cuyc tvin, vor en Uchtaphalari ghochagh dzi xaghacoghnery mer surb Atoric ekogh episkopos-vardapetnern ein, vor espes handisavor orery misht petq e gayin, lav-lav pheshqashner berein, vor Erevani sardari, xaneri xatry arnen, tonynery shnorhavoren u iranc carayutyuny cuyc tan, vor nranc achqy mer azgi [ ej ]u mer ashxarqi vra qaghcr ylli: Iranq el ghord a, xalat ein stanum, enpes et gnum, ama mekin tasy qtynericy, janynericy hanum ein, heto, u shat angam shabtov, erku-ireq harir mardov gnum ejmiacin, nstum, qef anum, vardapetnerin mzum, qamum, enpes dus galis: Cavn es a, vor sardary kam Hasan xany galis: bolor miabanqy petq e xachov, xachvarov, zangak talov, sharakan aselov araj gnayin u nranc tun tanein:

Qyahlan dzianonc vra nstac mer pharahegh hogevorakanqy: phoqravor, tiracu, tvanqchi etevnerin qcac, meki dzerin gavazany bardzr brnac, myusnery: vory araj er vazum, vor tchampha bac ani, tegh patrasti, vory achqy ir mecavori achqin qcac: mtik er anum, vor na achqy tertelis: iskuyn hramany katari: Kondi, Shhari terternern el, vor tiracyverov, xachov, xachvarov dus ein ekel u sagh ory berdi motin choracel, spasum ein, vor nranc aroq-pharoq tun beren, enqan ah u dogh ein qashel anc kenogh anhavatneri dzericy, vor tuqynery bernynerumy sarel er: Amen anc kenogh mek ban er asum. vory matnern er irar vra xachadzev dnum, apheghcphegh glxicy dus talis, berany hotacnum, vory sharakani hangov ban er asum, mrrum, terterneri vra cicaghum. vory dunchy crum, dzen talis.

— Qeshish, bela ish (tertern u espes gorc):

Bazi tajir u axund el anc kenalis ho, astvac azati, achqery arajy qcac, notery kitac: enpes mek xort dzevov taknyhanc nranc vra qit u prunky havaqum, xozhorac, qaphy berany koxac: mtik er talis, vor te dzerin tchar yler, kuzer, vor henc en ropein nranc ariny cci, sagh-sagh uti: Es er, vor henc esor el Erevanumy, shat ekeghecu srberi: vori achqern a hanac, vori berann a qerac, vori kes eresy pokac, shat ekeghecu gluxy qandac, drnern u seghany xaraba, shati mijum vochxari tarty mek gaz bardzracel, bem u dury cackel a, amen cunr dnoghi ya mejy mtnoghi hogin ervum, xorovvum a, vor mitq a anum, te vor anshunch patkerneri, qareri glxin es oyinn en berel, tes te kendani qristoneic haly inch kyler:

Anter erkri, anognakan azgi kam antchar mardi cavn vov kqashi, te inqy chqashi:

Episkoposin tesan te che, xeghtch terternery doghdoghalov: ameny mek putchaxic dus ekan, shurjarnery qcecin, tiracuqy shapiky hagan, xachvarnery bardzracrin, gdaknery vercrin, xor-xor glux tvin, episkoposn el mek canr-canr xachaknqec u heto, aroq-pharoq, [ ej ]sharakan aselov, eresnery depi Anapaty shur tvin, urtegh vor Erevanu arajnordy nstum a: Hayoc mijumy, inchpes vor haytni a, amen tegh es sovorutyuny ka, vor nvirakin ya episkoposin espes patvov ners tanin: Shat angam xalxn el a arajnery dus galis, pheshery, ajy hamburum, orhnutyun arnum u espes tchamphic ekac, bezarac, ekoghin mek qani vaxt el qaghaqicy dus kangnacnum, vor, inch a, ir murazn arni, bayc, pharq astuco, vor espes ankarg sovorutyunnery hmik qich-qich veranum en, u el ekoghin chen injmish anum:

Mer episkoposunqn el xor hogoc qashelov: mek achqynery qcecin mechydi koghmn u ansas gnacin Anapaty, ur qedxudeqy, ishxanq ekan, havaqvecan, dzerynery hamburecin: gdaknery ver kalac, otaxy ners gnacin. mek qani aghqat-ughqut el terterneri u tvanqchoc het mnacin drany, u philonnery krnataknerin zric ein anum, iranc aghi hramanin spasum: Episkoposunqy henc ners mtan, chaqmeqnery hanecin, shorynery phoxecin, vegharneri cery et qashecin, xalychi vra nstecin, bardzin tinky tvin, ishxanac vory ereveliqn ein, es koghmn, en koghmy pati takin choqecin, vardapet, tiracu, phoqravor: achqynery iranc aghi achqin qcac, dzerynery doshnerin, arajin kangnac: ishxanneri hamar ya aragh ein berum, ya maza tavaza anum: Ameni achqn el ekoghneri berni vra er, nranq eralis: iranq el bardzr u cacr ein anum, nranq eresnery shrjelis: iranq el hetynery shrjum, mek barov: enqan er ishxanac pativ taly u episkoposac aharkutyuny, vor henc kimanayir, te nranc hogin sranc dzerin a:

— Hla galustd shnhavor, hayr surb, mer glxin, mer eresin. astvac dzez mer glxicy chi paksacni: Mer achqy henc misht dzer tchamphin a. astvac mer surb Atory ghadmi hastat u paycar pahi, — sksec ishxanneri meky glux talov u teghy drstelov: berany bac anil: — Cara em ajid, inchpes a mer hogevor tironj qefy, jany sagh a, damaghy chagh a, lav dri a, te votic-dzeric ynkel a: Astvac nran ir taxtin hastat pahi, nra surb aghotqy mer glxicy anpakas yli. qani vor nra shunchy ka, astvac mer rzghy misht khascni: Mek Ator uninq, mek Hogevor ter, el ho urish ban es ashxarqumy chuninq: Gisher-cerek mer xndirqn en a, vor astvac mer Atory shen u paycar pahi, mer hogevor tironj kyanqy erkar ani: Inch uninq: dzern a. mer vordiqn el, teghn ynkac teghy, dzer [ ej ]ughurin kcaxenq, taq yli: dzer achqy mez vra qaghcr yli:

— Orhnyal liniq, astvac dzer havatn orhni, astvac Hayoc azgy misht shen u paycar pahi, — patasxanec episkoposy, — duq vor kaq, Lusavorich papi garnerneq, halbat vor dzer eghy petq e utenq, dzer katy: ktenq, dzer burdy: xuzenq, shor karenq, te che ho: mern a, en sev qary. voch tur uninq, vor chaphmish anenq, voch ishxanutyun, vor zorov xlenq: Inch vor ktaq, menq el petq e achqyners xphenq, dzeryners dem anenq, en arninq, dzez orhnogh ylinq, yndov yola gnanq: Vatcharakanutyun ases te rachparutyun, julhakutyun te baghmanchutyun, duq el giteq, vor mer dzericy chi gal: Sevaglxi phirn iran xrov yli, ynchi a petqy es ashxarqums. oghlushaghi eres chi tesnum, mardamej chi dus galis, inch a mer kyanqy, menq ho mardi kargum chenq: Duq mez ktaq: astvac el dzez kta, menq el mer meghavor bernovy astvac kaghaghakenq gisher-cerek, vor duq misht baxtavor yliq, dzer miny hazar yli, u vordov, zavakov caghkiq, cliq, zoranaq:

— Hayr surb, glxid ghurban, qo voti hoghn em, lav es hramanq anum, ama inch anes, vor ynchanq bany banin a hasnum, danakn voskorin dem a ylum, el hanil chi kareli, — en dhicy qyondalana meky dzen tvec u phaphaxy dzec: — Menq el lav gitenq, vor xachn el a mery, avetarann el, menq el gitenq, vor tasnerku xachapashti, etmishiqi milleti gluxn hayn a, hayi zhami araroghutyunn u sharakany, hayi meronn u Havatamqy mek azg ela chuni, ama es anorenqnery mez havatic el en qcel, halic el. mal en tesnum mezanum, xlum en. aghjik en gtnum, qashum en. mez krakn en drel, sagh-sagh erum en, phototum. te mek xosq el asum es ho, vay qo orin, arevin, glxid enqan brncqum en (mushtum), vor achqd burd a ynknum: Tund el vor qanden, dzen chpetq e tas: Axr vor mer misn espes gazani pes utum en, sra charen inch kyli: Teghic ver kenoghy voty mez vra a bardzracnum: Chilum, vor mek or gnanq, jury taphinq, prcninq: Axr es ho or chi, vor menq qashum enq: Mnacel enq etmi pes shlinqners crac. sra verjn axr inch petq e yli, gir cheq bac arel, inch a asum. es ashxarqs qani tari el pti mna, vaxty hasel chi, vor mek Gabrielyan phoghy phcher, ashxarqs haylu pes dzver, enpes, vor mek pstik asegh el mek orvan tchamphic erever, atchutch-patchutchy, Eghia margaren gayin, mardik mek tzi chaph [ ej ]darnayin, mer surb ejmiaciny u Erusaghemy mnayin, mer azgy zoranar, es anhavat anorenqnery mi korchein, jnjvein, u menq skseinq erknqi u erkri pharqy vayelil, inchpes vor hreshtaky erazumy mer surb Lusavorchin patmel a: Menq el asoghic enq lsel, ho mer glxicy chenq asum: Axr atadan, babadan espes enq imacel, te astvac petakany vor mer sury Lusavorchun enqan charcharec, tasnychors tanjanq tal tvec, tasnychors tari Xor Virapumy, cara em nra surb zorutyunin (asec u eresin xach hanec), pahec, mer xater enpes arav, vor mer azgn el tanjvi, charcharvi, el es ashxarqin tamah chani, vor astuco mot parzeres gtnvi u erknayin tagavorutyuny vayeli: Ax, inch kyler, vor es ory mi shutov gar, mer achqn el mi lis tesner. erkri tagavorutyuny mer ynchin a petqy. erknqumy pti mer astghy bani, vor amen azg el tesnin u mez ernak tan: Mer glxin: tag, irancy bac tesnin u amachin, phoshmanin, vor erkris mecutyany enqan esir ein elel: Tertern «ern» el en gir bac anum, ghord a, ama shaty irancic en asum. nranc asacy vov mek chvani kdni. surb Atorn entegh elac teghy menq nranc munnaty pti ynkninq: Mek jughab tur, e, ajid ghurban gnam. dzer voty shat giti, qanc mer gluxy: Menq vor kanq: sari hayvani pes aravotnery ver enq kenum, eresners lvanum, xachhanum, mek qani xosq el glxynerics dus talis u gnum mer bany: Girn el a dzer dzerin, gri balaniqn el: Dzer mek mazy ashxarqi barebar ban giti: Asum en, te ynchanq ashxarqs chverjana, mer azgin voch tagavorutyun kyli, voch taxt, henc espes pti charcharvinq: menq datenq, urishnern uten: Ghordn u sutn astvac giti, partakan mna asoghn el, groghn el: Asum a: mek gizh mek karas kotrec, harir xeloq vra taphecin, chkaracin saghacnil: Bann ynkel a berneberan, asacd ho ches karal et util: Mer papericy mer ankajn a ynkel, mezanic mer vordiqy kimanan: Vay haxin, vay nhaxin: Lav arinners el er a galis, lav sirt el uninq, tghamardutyun el, vor mer dushmani haxicy ver ganq: Mek hay, teghn ynkac vaxty, lav tasy turqi el takn a dnum u misynery berannery talis: Ghord a, nranq pas chen pahum, misht egh u karag utum, u menq shat vaxt, shabtov, amsov, henc camaq hacov u xotov, banjarov enq yola gnum, ama, ghurban ylim mer surb meroni u Lusavorchi lis havatin, nranc zorutyuny shat, shat a: Phir ylin mer srbern u mer amenaphrkich surb Geghardy. mek ban [ ej ]ylelis ya ghonshun dus gnalis: mer mi hayy mek daganakov el shat angam tasy turqi gluxy kjardi, mek matov vor xphi, teghnuteghy banhogi kylin, hayi phirn u soyy astvac orhni: Ama inch anenq, vor mez hraman chka tur banacnel: Qristos inqy Petrosi dzericy turn arav, vor hay qristonen el tur chi vercni: Qristonei tury aghotqn a, zhamy, pataragy, pasy, comy, voghormutyun taly: Asily hesht a, anily: dzhar: Togh zham, pataragn el ylin, vov asum: chyli «n» , lezun qrqrvi asoghi, ama tri u tvanqi phirn orhnac a, tekuz boghazs el dus ktren, es drustn em asum: Tur vor chunis: gluxd ktrum en, oghlushaghd qashum, keracd haram anum, datacd xlum, qez el esir anum. ashxarqn espes a, inch karas anil: Tur en ajy, vor brni en xachy: Aghotqn ir teghy, turn: iry: Astvac ghshin, hayvanin el ya chang a tvel, ya poz, ya atam, vor changri, haru ta, kci, ir gluxy pahi: Es megha astcu: Sirts ervum a, endur hamar em asum, te che: indz nman shatern ekel, ax, vax qashel, iranc sev ory lac elel u el et ax, vax qashelov: hoghy mtel. es el nranc meky. te menak im dardn ylim qashum, togh achqs hanen: Toghutyun ara, cara em surb ajid. gitum em, vor duq el kcaviq, endur hamar em asum, te che: mek putchax el es ktcharem, vor mijumy dzgvim. mek bury hogh el halbat kyli, vor mek or, achqs xphelis, eresis qcen:

— Lav es hramayum, lav, agha Petros, — patasxanec srbazany, — ama inch anes, vor menq Qristosi caren enq ev voch ashxarqi: Erknqi vordin enq ev voch erkri: Qristos Tern mer, sireliq (eresnerin xachaknqecin), erkni ev erkri ararichy, ete kamenar, vor ir surb tnorenutyuny heshtutyamb anc kenar, u inqy chcharcharver, chxachver, el cher gal es phuch ashxarqy u marmin arnil vor mez azati: Mek vor hramayel er, amen bany tamam kyler: Ama che, Adama meghqy mnacel er mer vra. minchev en meghqy chjnjver, dzhoxqy chqandver, mez azatutyun cher ylil: Menq surb avetarani ashakertn enq, surb avazani: vordiqy. edpes mtqery char satan en a dzer sirtn acum, vor gisher-cerek mer shvaqi etevicy man a galis: Inqn: Tern mer, ekav mer mejy, xonarhecav, mer marminn u ariny arav, mer xater xachvecav, merav, taghvecav, vor mez, mez orinak yli, te vov kamenum a erknayin pharacy, Qristosi surb arqayutyany arzhanana, ynchanq chxachvi, chcharcharvi, chtanjvi, ir gluxy mahu chta, astuco surb tesun chi karogh arzhananal: [ ej ]

Avetarann inqn a asum. «Vor voch arnu zxach ev voch ekesce zkni, vor voch toghce zhayr, zmayr, zkin, zordis ev voch ekesce zkni im, na che indz arzhani: Ev te: yaricen agg yazgi veray ev tagaւorutiւn i tagaւorutean veray, neghescen, tanjescen, halacescen zdzez vasn im, ayl duq urax leruq, zi vardzq dzer bazum en yerkins, ev maz mi i glxoy dzerme voch korice aranc hor imoy: vor yerkins e: Ayspes halacecin zmargares: vorq araj qan zdzez ein» ev ayln: Teseq, sireliq, es el avetarani xosqy. inch grvacna, pti katarenq: Araqyalq, margareq, martirosq espes arin, iranc ariny taphecin, inchpes amen or lsum, kardum enq, vor ayzhm astuco ajakoghmyan dasumy nstac: iranc vardzqn stacel, pharavorvel, erknayin uraxutyuny vayelum en, menq mek shati het havitenakan kyanqy pti phoxenq: Ed vor gizhy kani: «Pharq ashxarhis, ibrev zcaghik xotoy, aysor e ev i vaghiւn camaqi» : Mez pes meghavor, anarzhan mardiky petq e astcun yndimananq: Edpes sarsapheli, char mitqy dzer srtynerovn el chi pti anc kena, ur mna: beran bereq ya lezvov el aseq: Inch astuco kamqn a, en pti yli: Poghos Araqyaly chi asum, te «Hnazand leruq tagavorac, zi yAstucoy en kargeal» : Prcanq, gnac: Vov ayl tesak kmtaci, anhavat a u dzhoxqi bazhin, mer partakanutyunn a, vor asenq, dzery: vor lseq: Cheq lsil, partakany duq mnaq:

Bas te imanaq: mer gluxn inch en berum es havati tshnamiqy, en zhamanaky duq dzery kmoranaq: Amen mek bek, mek xan surb Atory galis: mez krakn a dnum, erum, shamphri pes pttum: Voch hac u jurn a nranc phory kshtacnum, voch pativn u pheshqashnery nranc achqy brnum: Shabtov nstum en mez vra. inch vor uzum en, talis enq, eli razi chen ylum: Sardarn u Hasan xany galis ho, erkinqy mer glxin phul a galis, ashxarqn ashxarqov dipchum. el shuny tery chi tchanachum, enqan gelen mer glxin toph ylum: Qchicy-qchicy, amen mek galis, chors-hing harir mard etevicn ynkac: tun en taphum, um arajy brnes: Xan, bek, cara, mehtar, ashchi, ghushchi, ghaylanchi, erku enqan el dzi, jori, ught, barg, barxana hetynery qcac: galis en, mtnum vanqy. de ari, nranc karavari: Inch or vor nranc votqy mez mot petq e mtni, hacyners el a haram ylum, zhamyners el: Sagh ory ya zhami cerin, ya tchamphi mejteghy, shogum, andzrevum, tozum pti kangninq, mtik tanq, vor nranq gan: Ireq-chors episkopos ptin arajy gnal: Bolor miabanutyuny dus a [ ej ]galis, mek verstachaph tegh el glxabac, xachov, xachvarov, shurjarov, burvarov, xnkov, mmov araj gnum u sharakan aselov, vazelov, dzianonc arajin qaph u qrtinqnery koxac: nranc ners berum: Shat angam, vanqi dury mtnelis, petq e zar tchotic, ghumashic, xasic phiandaz qcac, vor es anorenneri voty xerov yli, mek vnas mez chhasni, te che amenis el kkotoren: Phiandazy farashneri phayn a, de ari, nranc sirty shahi: espes: galis en, vanqy lcvum: Veharan, xcer, Ghazarapat: el tegh chi mnum, vor mijumy kuch ganq: Hla sardari, xaneri sirty pheshqashnerov, phoghov enq arnum, u katoghikos, episkopos gisher-cerek glxynerovy ptit galis: Ama inch vor mer xeghtch miabani u noqarneri glxin a galis, qo dushmand chtesni: Pheti, tri araj arac, sagh ory ushunc talov, cecelov: hazar mek ban en uzum: Ya dzianonc teghn u xoraky lav chi, ya iranc srti uzacy bani petqy chi: Mer dzianqn el en dus anum, tavarn el: Xozerin ho, vay nranc orin, vortegh vor tesnum en, tratum, mijicy kes en anum. axr xozi tshnami en, bas inch kyli: Mer txac hacy, ephac kerakury, mortac misy, dzery tvac zaty haram a u haram: Iranq en ambary mtnum, marany ynknum, drnery kotratum, u inch sirtynern uzum a, shat phayy shagh talov, voti tak qcelov, kotrelov, jardelov, phchacnelov: iranc dzerovy dus berum, uzacnery shinum, eli mer yaxicy kpchum:

Espes: moyda ases, gharachi, qyamanchi, sazandar, sagh gishery vory par a galis, vory fal bac anum, vory bernin zor talis, vory glxin, vor es aniravi sirty shahi: Gini xmiln el ho, nor en sovorel, el inchn a pakas: Astvac voch shhanc ta. menq el dzeryners doshyneris: sagh gishery nranc arajin ya petq e choqinq, ya kangninq, vor qefynery tamam yli: Shat angam vardapet el a tratvum, yaralu ylum: Espes: ynchanq menq nranc mer hasaricy dus enq tanum, mery mez a hasnum:

Axr mez vor es en anum, dzez inch kanen: Pti hamberenq, hamberutyuny kyanq a: Kareli a, vor mek or astuco voghormutyan dury bacvi. ya en a, bolors el kkotorvinq, kphchananq u astuco surb tesutyany karzhanananq, kam te che: mek tchar kyli mez: Qristonen srov chi petq e ir bany yola tani. nra tury ir hamberutyunn u havatn a: Espes arec mer en esh geghyci, himar Aghasin el, vor mek aghjka xater sur qashec, u xeghtch qanaqrciq enqan jaryma tvin, u nra halevor hery u geghi qedxudeqy es a, hing tari a, bantumy, [ ej ]qotkumy choranum, mashvum en, u astvac giti, te verjynery inch kyli: Voch meliq Shaki, voch Katoghikosi munaty mek ognutyun charin: Inqn el gzhi pes ynkel a saresar, chaphmish anum, tchampha ktrum u ir tshvar ory espes anc kacnum: Vov a gitum, te vor qari vra gluxy ver kdni u inch tegh shneroc-gileroc kyli: Lavn en chi, vor mard gluxn iran qashi u taz ani: Che, che sireliq. qani karanq, mer gluxy pahenq. «ha» kasen, «ha» asenq. «che» kasen, «che» asenq. kasen: nstir, nstinq, ver kac: ver kenanq. minchev tesninq, te bann inch tegh khasni: Asum en, te rsnern ekel, Aparan en hasel. vov a xabar. balqi nrancic mek umud yli, astuco bann anqnneli a: Astvac nranc tury ktruk ani. te mek nranc voty mer hoghy kmtni, en zhamanaky togh mez el tanin, matagh anen: Shtapil harkavor chi: Cicianovn u Gdovichy Erevan charan, balqi te astvac cher kamecel, vor mez eli phordzi: Shaty tarel enq, qchin el hamberenq, tesninq, verjyners inch kyli: Ama eli em asum: qristonen tri kotn el dzer chi petq arni, kartch, vor qar el aghan glxin[1]: Iriknazhami zangaky tvin, gna nq zham, aghotq anenq, hla shat kxosanq: Ay tgha, veghars tur, mashiks dir. zhamicy ety gishern: erkar, menq: parap, enqan xosanq, vor qunnerd tani:

Astvac bari tchampha ta, hayr surb. ed berand lis darna. edpes petq e qarozel xalxin: Ashxarqumy kenaly inch lazat uni. anapaty petq e gnacac, anapaty, vor astvac erknqicn uraxana, erkirs qich-qich qandvi, satanen tchaqi, traqi, hreshtaknery mez shutov tanin, mer pharqin hascnen: Azgn inch a, ashxarqn: inch: Bolor sut ban a: Amen mard ir hogu tchamphen pti gtni: Qani karas: or araj tadareqd tes, vor et chynknis:

Tiracun iskuyn veghary tvec, farajen haqcrec, vardapety mashiky drstec, arajy drec, ishxanqy glxynery tmbacnelov, qurq u aba usynerin qashelov, gdakner ydzelov et kangnecin, u srbazany dus ekav: Nranq el etevicy mek-mek tchampha ynkan, qoshynery haqan, vor drany toghel ein. mek sarkavag philony vercrec, mek vardapet: gavazany, u drany dzery tvec. terternery ho, philonnery[ ej ]usynerin, drany enqan kangnel, vrvrtacel, doghacel ein, vor datastani orn el en mahvan qrtinqy chen tesnil: Episkoposy dus ekav te che, erku karg daran, philonnery qcecin u episkoposin handisov, tiracu, sarkavag, vardapet, ishxan, tvanqchi qamakicn ynkac: taran zhamy: Ners mtnelis: tiracun hoghataphy arajy drec, sarkavagy philony qcec, mek terter el mek xalicha calac, dzerin brnac: henc episkoposy zhamy mtav, seghani arajy hasav, mek qani xach hanec eresin, mek xor glux tvec, xalichen bac arec, et kangnecav. episkoposy mek qani xosq ir mtqumn asec, surb seghanin glux, erkrpagutyun tvec u pharahegh kerpov gnac, dzaxu dasumy, ir atorumy bazmec. zhamn orhnec, Hayr mern asec, zhamy kangnec:


«7»

Zhamy der kes cher elel: haray-hrocn ashxarqs brnec. sar u dzor irarocov ynkan: Turq, sarvaz, araxlu ekeghecin lcvecin. zham asoghneri dzeny phorynerumy mnac: El meci, pstki chi mtik arin. vov votumy haraqat uner u janumy: ghvat, dus trav, gluxn arav, korav. vov: che, teghnuteghy mnac qaracac, sarac: Glux ases, vor patrvum er, atam ases, vor jardvum er: Anirav araxlun voch zhami er xnayum, voch mardi. tvanqi vortov amen mekin mek pati kpcrin, vra tran, ekeghecu inch zard, zinzinat, xach, avetaran kar, des u den daghtmish arin, shurjar, burvar, inch tegh mek ercati nshan er erevum, bolor qandum, jaxyburd ein anum, vercnum, voti tak talis: Mek qanisn el ekeghecu durn u shemy brnecin, vor dus gnacoghin dzerq qcen, talanen: Espes: um vra mek nor shor el vor tesan, hanecin, zavtecin: Inch knanonc haln er, astvac voch shhanc ta. eresi voski ases, dzeri mataniq, doshi sharq u qoroc, zar mintana (lehin), diba arxalugh, samur qurq, inch kar chkar, brncqelov, voti tak talov ein haqynericy hanum: Ceruni episkoposy mej ynkav, vor mek qomak ani, brnecin, krnery kapecin. terter «ner» n ekan, amen mekin mek pati zarkecin, u vov kar chkar, vochxari pes tri arajn arac dus qshecin, het acecin:

Laci, sgi dzeny erkinqn er hasel, bayc es anoghorm azgi hamar, henc imanas, qyamanchi, sazi dzen yler: Ekeghecucy dus ekan te che, achqd voch tesni en ory: Mharlami dzenn el er ktrvel, [ ej ]Hasan-Huseyninn el. sar u dzor votn er arel, phaxchum er, achq arel, lalis er: Dzorageghi u Kondi quchequmy vor asegh qceir, getiny cher hasnil. enqan araxlu, gharaphaphax, qurd, sarvaz ein lcvel, vor getiny sevacel er: Berdi chors koghmn el tegh chkarsh. duqan er, vor tarash ein talis. tun er, vor talanum, krak talis u tantironjy chiphchiphlax, ir voghormeli oghlushaghi dzery brnac, dar u dartak dus xrkum, tri, tvanqi arajn anum: Vov shutov mek ban tesel, taghel er, ya haci, alri jvalum mek ban taqcrel, en mnac iran: Qucheqanc mijin erexeqanc, harsneri u aghjkeranc dzeny qarery mghktacnum er, lacacnum: Shaty dziu voti takin er hogin talis, shaty ahicn u doghicn er leghapatar ylum. shatin eresi vra ein qash talis, vorin mazericn ein dziu etevicy surutmish anum, qareqar talis: En ory gna, voch et ga, inch Erevani haln er:

Shat her, shat tghamard kam handumn er, kam baghumy, kam urish tegh gnacel u chimacel, te inch krak a galu ir tan u ashxarqi vra: Norageghi duzn u karmnji tchamphen, Kuzeran doshy dziavornerov xlxlum er: Meki teghak hazarn ein dus taphel, vor gnan, xeghtch geghconc el es darn avetiqy tan: Ghushy glxynerovn anc kenalis: ver ein qcum, tebrum, plokum. mard cher karum teghicy era: Espes: vory unevor er u jahel, shor u phalas, barg u barxana shalaknery tvin, taran, berdn acecin. vory halevor er u aghqat, orvan haci karot: cecelov, jardelov tanic dus arin, vor henc en shatin tuny, teghy toghan, erymish ylin, vor gnan, gnan myusgeghconc het xarnvin, vor qochen, chunqi ghalabandlgh er, Rusy galis er: Erani nran, vor mek sel dzi, kov, ezy kam mek esh ela uner: Enqan karacin, vor mek qani karpet, xalicha, yorghan, doshak, aman, mi qich alir ya chaltuk hetynery vercrin, vor andzrevi u arevi takin, sovi dzericy chmernin: Bayc qaghaqumy shaty voch grast uner, voch mard, sel ho, ski lsvac chi: Anirav tshnamin enqan zhamanak ela cher talis, vor estonq ela vercnen: Inch uteliq kar: dzukn ases, egh, panir, hac, gini, tan bolor tarvan tadareqy, kam jardum ein, den acum, kam erum, jury qcum, tnnery krak talis, phetumis anum, vor shutov tchampha ynknin, qochin: Ekeghecqanc, tneri, jaghacneri drnery mnacin krnkneri vra bac kangnac: Tanogh-tanoghi er, qashogh-qashoghi, shuny ter cher tchanachum, hery vordun uracel er: Es sarsapheli dzevovn ynkan gejdangej tchampha. odzery cnecin, qarery patrvecin, qochy ermish elav: [ ej ]

Shat voghormeli, erku hogis mer kinarmat: shunchy bernin dem arac, mek qorpha ccin uner brnac, meky: qamakin kapac, vori el dzericy brnac: hazar tegh choqum, hogin uzum er ta u ir sev shaticy prcni: Cher gitum: ir gluxy lac yli, te voghormeli erexeqanc dzeny ktri, vor sovac, carav, shogi dzericy tulacac, votnery yaralu-pharalu, chunqi shaty bobik er gnum, iranc mor cnknerovn ein phatatvum, tchtovn ynknum, vor iranc ktor hac ya mek put jur hascni: Shat her: erexen usin ya shalakin, xalicha, xurjin qamakin, demy gnum, demy lalis, henc vor uzum er mi qich nsti, shunch qashi, tri vorqn ya tvanqi lulen ein achqy bury qcum, vor teghicy ver kena, vazi, vor et chmna: Vori hern er merdzimah: tany mnacel ynkac, vori harsy kam kniky, kam parkac cnndkany, kam ccker erexen: ororocumy: Tesnoghi sirty krak er ynknum, bayc anoghorm ghzlbashi turn u arinatatax dzery voch her er harcnum, voch hivand, voch cer, voch tgha, voch mer, voch aghjik: Vorin qarov ein spanum, vorin trov, vori voticy qashum, jury qcum, vorin banhogi anum, vor mnacoghnery dzerq vercnen, gnan: Anban, hayvan shnery shat ein cavum, kskcum es darn, soskali tesarani vra, qanc banakan mardiky: Ax, vov kara en voghby, en kskicy, en sugn u artasunqy patmil, inch vor es voghormeli xalxy ver ein acum u qashum: Mardi sirt patrvum a, bayc erkinq-getinq mek phul el chein galis, vor nranc takov anen, mek chein ela tchaqum, sirtynery bac anum, vor nranc kul tan, prcacnen:

Inch vor geghconc haln er, astvac heru tani: Shati tavary handumy mnac, maly: cholumy, vochxary: sarumy: Um dzery hasav, enqan arec, araben lcec, erexeqy mejn acec, mek qani phalas-phulus el vren qcec u lalov, aghi artasnqov tchampha ynkav: Tun, tegh, bagh, masil: mnacin astuco apov: Vordin horn uracel er, bayc eli es orhnac geghyciqn ein, vor tchamphi kisin bazi qaghaqacu erexa, barg, oghlushagh iranc selumn ein dnum, kam nranc hivandnerin tirutyun anum, chunqi lav-osal, eli grast, uteliq, tavar sranq unein, nranc vov ktar, u inchqan dzerynericy galis er, qomak ein anum nranc:

Shat voghormeli hernymer, henc tchamphin, mek sovamah, ccker erexa: erku-ireq or dzerynerin pahum, uzum ein, vor mek enpes tegh hoghi takovn anen, vor balqi te gazan chdipchi, u iranq: eli et gan, iranc jratar mereli voskornery hanen u tanin iranc [ ej ]het, zhamov, pataragov taghen: Bayc vor tcharynery ktrvum er, glxynerin krak ein varum, erexen kam jurn ein qcum, kam mek qari tak dnum, iranq el vren ervum, xorovvum u myus ory lalov, kisamah tchampha ynknum: Shat hghi mer henc tchanaparhin kam merac er cnum ir inn amis dary cavov argandumy pahac, hascrac manuky, kam te che, sagh el vor ylum er, mery barurum, uzum er, vor kam inqn el hety merni, kam manuky chtogha, tani, bayc ax, anastvac ghzlbashi tri berany kam erksin el i miasin er ktratum, kam barury mor dzericn arnum: kam spanum, kam jury qcum, kam qarin talis, phchacnum:

Shat halevor kam votic-dzeric ynkac parav, vor el chein karum voty voti araj dnen u kisashunch mek qari taki nstum ein, vor balqi te gazanq gan, nranc ktraten, uten, vor glxynery bac chein anum, lalis, mghktum u iranc vordocy orhnum, bari tchampha, barov mna asum u dzerac gnum, ya araxlvi votnern ynknum, aghachum, paghatum, vor iranc entegh togha, henc xosqy bernynerumn ein traxorov ylum: voch vordu dzen lsum, voch tori eres tesnum u tamarzu achqy xphum: Shat vordi: ir halevor hornymor, shat phesa: ir nshanaci kam noraharsi, shat axper ir qvor, aner-zoqanchi haly tesnelov, vor el jan chunin, vor teghynericy sharzhin, iranq el kisajan: elac ghvatnern el vor atamneri taky chein arnum u iranc angin bery shalakum, vor ya iranq el mernin, ya nranc chtoghan, mek el en ein tesnum, vor qamaknery tetevacav, u iranc qaghcr, aziz beran ariny shlynqnerov shoralov cor ynkav, getiny zhazh ekav, iranc glxynery achq u lis, ush u mitq korcrec, dzhzhac: Shati baxtn enqan banum er, vor tury iran el er zory cuyc talis, ir sirelu het tanum, prcacnum: Bayc ax, iranq, ghord a, prcnum ein, bas iranc qorpha manukneri, erexeqanc cavn u hogsy vov petq er qasher, vov nranc mek put jur, mek ktor hac tar, sovic, mahic azater: Vay nranc orin. ya anirav araxlun er nranc zavtum, ya sovy ir tchanky qcum:

Bobik votnery qarern ein tchghum, bac glxynery: aregaky erum, phototum: Shat mor erexen grkicy xlum ein u ktor-ktor anum, vor egin gna: Vov. erkinqy: achqy bac, handart mtik er talis, erkiry: berany phak, ankaj er dnum. um talis ein enpes anmegh qorphin, den er qcum, mek bury hoghi ela arzhan cher tesnum: Vay nran, vor kam seli akn er kotrvum ya dzin sovi dzericy bezarum, kam grasty[ ej ]caravi, shogi dzericy tulanum, ver ynknum. kam tironjn el anasuni het ein spanum, kam sel, manr erexeq mijumy ver ynkac ya qnac toghum u tironjy tracec anelov araj qshum, het acum. shaty, ghord a, vazum, gnum er, chunqi jann aziz a, bayc shaty gluxy dnum seli vra, aghachanq er anum, vor ktren, merni, prcni u ir voghormeli zavaknery cholumy chtogha:

Ax, vor mekn asem. sirts arin a darnum, dzerners dogh ynknum, achqers sevanum: Erani nran, vor espes ban voch tesel, lsel a, voch el ktesni, klsi. bayc mer voghormeli azgy hazar angam a tesel, lsel, qashel: Qar chka mer erkrumy, qol chka, vor Hayi arnov nerkac chyli: Du el sranc het gnacir, sireli eghbayr im Mosi, im garnuk axper: Ax, henc manuk eresid ei karot, en el chtesa: Mors cocin, ireq tarekan, sovy qez tarav, ed lis eresid ghurban: Gerezmand inch tegh a, chgitem, bayc erknqumn ela erab mi qez ktesnim, mi tchtovd kynknim, ay qo anmegh janin mernim:

Ax, sireli Hay, es banery lselis, inch unis-chunis, tur, vor qo azgy qich-qich mek lav or qashi: Sranq en, vor drnedur man en galis, voghormutyun xndrum, vor gnan, iranc geriqn azaten, vor es darn zhamanakin Bayazid kam Ghars caxel en, vor myusnerin pahen: Vordud nayir, astcun pharq tur, vor qo arajin xndalov, xaytalov xaghum en: Ax, qo durn ekoghi cavn imacir, mi eresd dardznir: Sranq tanic, teghic ynkac, vorduc, oghlushaghic zrkvac, sovac, carav: qez en apavinel: Mi asir, te tambal en, banic phaxchum en, sranc amen meki srtumy hazar tur ka ccvac:

Sranc uteliqn er xoty, careri ktchepy, tuphy u iranc satkac tavari jamdaqy, chunqi mortil cher kareli espes zhamanakin: Mek art rast galis kam mek xaraba gegh tesnelis: henc imanum ein, te draxtn en gnum, chunqi lavosal, eli mek bury coren ya mek ptghunc gari tcharum ein u henc enpes bovum, aghandzum, hatik anum. aghy ho ghhat er: Espes ein qochum mer xeghtch, voghormeli xalxy. chunqi ghzlbashn imacel er, kam inqn er uzum rsi het kriv bac ani, uzum er, vor te erkirn arnen, xalxn ela chi korcni, vor tanin Tehran, iranc caoa shinen: ya turqacnen, ya hoghi het havasar anen:

Ax, hogis dus a galis, ynchi hin darders eli norogeci, ynchi es banin dzerq tvi:

Espes tasy-tasnyhing or qashec, vor Erevanu elligy kesvekes[ ej ]elac, cecvac, jardvac, kotorvac: vory qrdi, vory gharaphaphaxi dzery esir gnacac: kesy Gharsa hoghy mtav, kesn el Massa sari en koghmn anckacav, Bayazid gnac, bayc um mot, um tuny, astvac voch gite: Ejmiacna miabanqn el crvecan: Arajin episkoposqy: Ephrem, Barsegh, Hovhannes: ayzhmyan katoghikosy u aylq, vanqi zardn aran, ekan berdy: Hing-vec or el es qashec, ynchanq turqi mhasily nranc kcrver: Grqatun, ambar: vory dartakecin, vory phakecin: Erku «haryur» janicy hingn ela chmnacin, vor surb tatcharin u atorin pahpanutyun anen, en el ceracac, votic-dzeric ynkac habegha, vardapet ein, vor lav hamarecin iranc chor gluxy entegh ver dnen, urtegh vor enqan tari carayutyun ein arel, qanc ashxarqe ashxarq ynknin kam tchamphin mernin:

Bazi xeghtch mard el esqan heru teghicn u enqan vtangavor tchampherov: gluxy pheshn er dnum, oghlushaghn urshi ya astcun pah talis, et darnum, galis, vor ham irbagherin u handin, ham ir harevanneri mlqin oron ani, jri, pahi, vor chi choranan: Es xeghtchern el cereky phsheri takin, qoleri mijumn ya qaraphnerumn ein taph kacac, u gishery: muty getinn arnelis, vot u shphltu ktrvelis, mahvan doghov u qrtnqov dus ein galis, iranc baghery, handery jrum, iranq estegh halvum, mashvum ax u vax qashelov, iranc voghormeli oghlushaghn: en gharib erkrnerumy: Shaty henc imanalov, te voty xaghaghvel a, vor dus chein galis, iskuyn haramin bkin choqum, gluxy ktrum, hogin arnum er: Gluxy darel er mek soxi glux, inchpes vor asum en: Sar u dzor haramov, goghov, avazakov lcvel ein. ghushy erknqicy ver ein berum: Ody apakanvel er jamdaqi hotov, u harami ghshery, vor ashxarqi takicn ases, trel, estegh ein havaqvel, vor iranc phory kshtacnen: Jur ases: mard er berum, qami ases: mardahot. Qar chkar, vor arinatatax chyler elac: Erkinqy pelacel, mtik er anum, vor tesni, te inchqan charutyun mard kara anil, vor enygyora nra patizhy ta:


«8»

Es zhamanakin er, hunsi…-in 1825-in, vor arinaker Hasan xany: sardari phoqr axpery, vor hazar anmegh glux kerel, hazar tun qandel, qaghaq, gegh averel, Gharsu Bayazid hing-vec angam voti tak tvel, Arzruma saraskyarin xghtchacrel: ashxarh dzerin zvirn er berel, voty bardzracrec, vor gna, Peterburgn el arni, averi, [ ej ]Tiflizu sirun oghlushaghy iran gazan zoracy matagh ani, hramayec Naghi xanin, vor ir gharaphaphaxnery u msklun vercni, gna, Ghazaxu berany brni. qrderi glxavor Oqyuz aghin el ghrkec Gharsa snyry, u inqy ir sarvaznerovy, ghonshunovy gnac Aparan, vor Phambaku vrovy, frsand tcharacin pes, vousi sahmany anc kena: Berdery bolor ghayimacrin, Erevanumn u Sardarabadumy, vorqan harkavor er, zorq u jabaxana toghin u mnacacy hetynery vercrin:

Vov es shaty Erevan er mtel, henc kimanar, te jrhegheghy nor a ekel ashxarhs qandel: Aparan darel er mardi ghasabxana: Or cher ylum, vor saric, cholic mard chi brnen u Hasan xani arajy chberen: Amen glux berogh nra aju dzern er darnum, pheshqashi tuty Ghars er hasel: Aranc mard spanelu mek or achqy cher kpcnum: Teghicy ver kenalis, namazy prcacin pes, arajin gorcn en er, vor jratar, molorac esyrneri, vor estegh-entegh tchankum, berum ein, kam achqynery hani, qit u prunky ktri, kam votn u dzernery ktril ta, kam ktratac dzernery daghac eghi pghndzi mejy koxil ta, vor ariny ktrvi, kam nranc sagh-sagh pharchalamish ani: Naghi xani u Oqyuzi ghochagh careqy hrashq ein gorcum:

Bolor Ghazax-Borchalu donmish er elel, shat esir sranq ein brnum iranc mijicy u ghzlbashi dzery talis: Tchampha ases, veladutyun ases: sranq ein anum u tshnamun kam iranc mejy berum, kam iranq xeghtch hayeri tunn u teghy talanum: Shat angam en mardi, vori het vor atadan, babadan, mugharar, tarerov nstel, ver ein kacel, hacy kerel, harevanutyun arel, galis ein aphashkara, ory tchashin tuny ktrum, unecac chunecacy vercnum u hetn el asum, vor:

— Menq taninq lav a, qanc tshnamin, menq dzer dostn enq, menq utenq dzer maly, te che tshnamin kga, ktani:

Esqan bann anc er kacel, xoramank parsikqy iranc bany enpes ein goghi pes sksel, vor mer koghmy vochinch xabar chkar: Espes anorenutyun shat er patahum: Shat tari, Gharsa kam Bayazdu vra gnalis, es ory hazir er: Aparany amen tari er dus galis sardary ir ghonshunovy, ireq amis mnum, Phambaku mecavorin pheshqash ugharkum, ir mot hravirum u hazar ortumov havatacnum, te rusy qanc nran el mec barekam chuni: Es er pattchary, vor Phambaku ishxogh mecavor ishxann ev zorapetn: Savarzamirza, vochinch [ ej ]kaskac cher tanum: Ghord a, estegh-entegh tavar, esir tanum ein, ama es bari sovorutyuny esor el unin mer patvakan draci Ghazax-Borchalun: Esor el en mard spanum, talnum, kotorum, nranc ban u gorcn es a misht: Estur hamar zarmanq chi, vor voch voq mek char ban cher mtacum, te Erevany qochum er. nranq havatacnum ein, te sardary uzum a gna Arzrumu vra: Ghalabantlgh hazar angam er patahel, es nor ban cher, u nranc aghalarnery enpes ein Savarzamirzi sirty dzerq qcel, vor inchpes uzum ein, enpes ein shur talis: Bazi hay el, vor Erevanicy, ir barekamnericy gir er stanum u giter, te bani zorutyunn inch a, dzen hanelis: Gharaqilisumy vren cicaghum, rxin xphum ein u vaxluk hay kanchum: Aghalarnery mecavori durn u shemy enpes ein brnel, vor mek hayi chein el toghum, vor shunchn ela hani:

Eli Phambaku hayery parsic xoramankutyuny lav imanalov ev iranc qashac darn orery mitq berelov: amen tegh patrastutyun ein tesel: Hamamlu, Parni geghy, Gyumri, vory berd uner, patery shinel, mejn ein mtel. Xlgharaqilisen berd u er chunenalov: seler u gutan irar vra er drel, sangar kapel.— unecac-chunecac entegh «ein» ghayimacrel, gegharenqn el iranc mej arel, inch hin zhamanakic tur, tvanq unein, havaqel, tghamardiky gisher-cerek aspabavorac: oghlushaghy entegh ein havaqel, tavary berdi takn arel, vorovhetev nranc mec harstutyuny tavarn a, gisher-cerek gharavul ein qashum. handn el bazmutyunov ein gnum. tchampheqy hamarya te phakvel ein. shat gisher, shat vaxt el Qristosi xosqin chein mtik anum, mek turq achqy teqelis, gluxy hetn er teqvum. chunqi yaylaghi zhamanakn el er:

Turqery lav ein imanum, te eshy vortegh a korel, u inch tegh uzum ein, vor iranc gazanutyuny banacnen, iranc ariny iranc sirtn er taphum, chunqi, te qich, te shat, eli Phambaku, Lorva, Gharabaghu, Mshu, Bayazdi hayery sarum, cholum mecanalov, shat terteri u zhami dzen chlselov: minchev esor el iranc soprutyan het en qaj tghamardutyan hogin el unin, vory vor unecel en mer anhaghteli naxniqy, u teghn ynkac vaxty el avetarani u vardapeti xosq nranc cher vaxacnum, te vor arin ver acen, dzhoxqy kertan, u maty bardzracnoghi sagh dzern ein berany koxum, hav trcnoghi: gluxy trcnum: Es er pattchary, vor turqery esor el es dzorerovy anc kenalis: enqan qaraphi ler qaricy chen vaxenum u geti kataghutyunicy, [ ej ]orqan qaraphneri bernicy, vordianc vor qaj loryconc tvanqi gyullen, kam mek ldrani tury anckenoghi gluxy soxi pes ein trcnum u iranc tshnamu marminy iranc dzorerin matagh anum:

Menak dsegheci Mehrabyan-Tumanyan Hovakimi anuny qarery sasanacnum ein: Sareri, dzoreri mijum mecacac: gazani u haramu ariny taphelov er nra voskornery hastacel: Erku tghamard nra mejqy chein karogh xttel. hing mard nra mek dzery chein karogh volorel. nra gluxy mek or cher cavel: Keracy meghr u karag er, hagacy: shal, koxacy: caghik u chiman. aghbrneri vra, meshi mijumn er na ororocumy achq bac arel: Nran inch kdimanar: Azhdha, u voch tghamard: Chors gaz u kes boyn er, gaz u kes: tikunqi lenutyuny, doshy: aparazhi pes hast, amen mek dzery: mek sni ghdar, amen mek votqy: megh kaghnu tchughqy, shlinqy: mek cari qoqi hastutyunov. eresy mazn ekel, koxel, erku tiz tchakati takin sev-sev unqern enpes ein brnel u nra arcvi achqern u qity koxel, inchpes karktaxar ampy: gishervan astghery: Qit u prunkn enpes ein mazi mijumy korel, inchpes mek aparazh qar: janjali tphi mijumn: Ut axper uner, meky qanc meky azhdaha. amen meky hing-vec vordi unein, shati che te harsaniqn ein menak nranq tesel, tornern el mecacel: arajnerin xaghum, sarn ein gnum: Vatsun janic aveli hogi: hars, phesa, tory, cury, aravoty nranc tanicy dus ein galis, riguny mtany: nranc otchorqi takin qnum, u nranc haryur tarekan her Mehraby der erekvan erexi pes beghern olorum, miruqy sandrum, phaphaxy kotrum, nranc het par galis: par gali, xaghalis: xaghum, saz acelis: shat angam inqy sazy dzernericy xlum, acum, xagh asum, qsan tarekani pes dziu vra nstum, aspaby qcum, u sarerum, dzorerum, chadri takin: parzika gishery vordvocy iran arac qajutyunnery, loryconc tghamardutyuny, hin-hin baneric, lazguc, turqic hazar baner patmum u nranc el asum, vor qnac vaxtin el: tury u tvanqy bardzi takin, voty gerezmanumy: tury ya koghqin qash, ya patani het petq e hoghy tarac, vor anban qarn el imana, te vov a iran takin taghac:

En Hovakimy, vor mek or leghanalis meshicy hankarc vor tasnyhing lazgi chen dus galis, inqn el kamac-kamac jricn a dus galis vorpes te nranc bani tegh chi qcum, sksum a shorery haqnil: Lazgiqy sovorabar mard chen spanil, sagh-sagh kbrnen, vor tanin, caxen: Henc vor motanum en, dzen a talis es azhdhen, vor kangnin, u [ ej ]asum, vor tghamardkutyunn en chi, vor tasnyhing mard meki vra taphin, brnen. te sirt unin, iranq mek koghmy kangnin, u inqy men menak: myus, te vor haghten, togh en zhamanaky brnen, tanin: Lazgiqn el iranc gluxy enqan cac chhamarelov: hamadzaynum en: Aslan Hovakimy tvanqy qciln u araji mardin spanily mek a anum: Es ghzghun vaxty el gyulli chi mtik anum, tury hanum a, mejynern ynknum. tshnamin eresy et a shur talis: Tasnychorsin estegh-entegh, vory trov, vory phshtovov spanum, aghcan a anum: Verjin tasnyhingerordn el vor esri pes choqum, gluxy dem chi anum qajin, na tevicy brnum, ver a kacnum u asum.

— Qez qo kyanqy kbashxem, vor gnas dzer erkirn u dzer qaj azgin patmes, vor imanan, te menak iranq chi tur xphil giten, te Loru Dsegh geghumy espes, indz nman hazaravornery kan, vor te uzenan, dzer erkiry voti tak ktan, kjnjen: Ama hay qristonein meghq a espes bany, mer orenqy chi hramayum:

Es Hovakimy, es Loou dzoreri astvacy, es sareri arcivy, es mesheqanc aslany menak heriq er, vor mek qari qamakic dzen talis kam mek cholum rast galis: haryur turqi leghin jur ktri, achqery sevana: En sevacac, arevi, andzrevi taki mur darac unqeri takicy vor achqy cher ynknum mardi eresi, enpes er imanum, te kaycakn a xphum, u sar u dzor sevanum er glxin, getiny pttum, u inqy qar darac mnum aoajin kangnac: Qani, qani espes ghochagh tgherq qamakin qcac, gisher-cerek, es ahagin hskayn vishapi pes pttum u Lorva dzorerumy u sareri glxin ghushy erknqicy ver er berum u dziavori voti izy brnac: dzoredzor ynknum, forsi qamakicy hasnum u tasy dziavorov haryur dziavori mejy tchghum, jaxyburd anum u eli, turqeri obeqanc mijovn anc kenalis, mekn ela cher sirt anum, vor achqn ela xeti: Inchpes inqn er mecacel, enpes el ir bolor ynkerqy. amen mek tan hing-vec tghamard kar, zartne mecn u pstiky, u sari chayir-chimany, caghikn, aghbyury, dzori qarn u ern ein nranc jany, nranc hogin, nranc kyanqy:

Taq yorghan-doshakum, buxaru araji, shkolum kam ekeghecum chein mecacel, vor nranc sirt kam ah unena, kam tulutyun: Shat angam, andzrev, karkut galis el, nranq cholumy kam sarumy, qnac teghy glux chein bardzracnum, vor quny chphaxchi: Nranc buxarin, nranc phechy iranc tan mejteghn er, urtegh vor erku-ireq ahagin car irar vra qcac: aravotic minchev muty ervum a, u iranq el [ ej ]drnery bac, shat angam shapkanc, glxabac, kraki chors koghmy ktrum, xmory gund en anum, mijumy txum, mis en xorovum, hac en utum u iranc dzoreri patmutyunn anum, u vordin hor tchtovn, axpery qvory xttac: anmegh gari pes boloreshurjy ver taphum, qnum: Mek ghalmaghal ynknelis: iranc apranqy, oghlushaghy tanum ein enpes qaraphneri, ereri mej pahum, vor ghushy sirt cher anil mot ga: Hazar gaz bardzr, sur qaraphneri doshin, vor mard mtik anelis achqy sevanum er, sranq enpes ein man galis, enpes ein es qaraphi cericy odzi pes en qaraphi cerin trchum, vor heryvanc tesnoghn el mnum er qar darac, achqery kalnum er u duz getni vra cher karum ahicy kangnil, nstum: Tavar, vochxar, ilxi: mesheqn ein qshum, u iranq, tvanqnery usynerin, sar u dzor voti tak talis:

Ax, inch tegh en kenum, vor espes chanen, es sirty chunenan: Varzhatan chein: merac barov, anhogi shnchov, tuyl lezvov lsel, te Hayq el vagh tagavorutyun unein, vor kam chhavatayin, kam qunnery varpeti ansirt patmutyan vra taner: Amen qar nranc hamar girq a, amen aparazh: nranc hamar patmutyun, amen hin berd, qandvac matur kam ekegheci, vor sar u dzor liqn en estegh, nranc hamar kendani varzhapet: Amen gerezman, amen ardza: nranc hamar kendani vka u patmagir: Lorva anarik berdy, Sanahna ev Haxpati vanqeri patery, tatcharnery, srahnery: nranc hamar varzhatun: Iranq, ghord a, kardal chen gitil, ama srtnerumy erkati pes a grvac, te es en surb hoghern en, en surb dashtern en, ur mecn Shahn-shah Ashot Bagratuni, Smbat…, Zaqare Spasalar, Arghutyanc-Erkaynabazuk naxniq, Hovhan Odzneci imastaser, Hovhan Erznkaci: arcvi pes xoyanayin, aryuci pes mrnchayin u hreghen serovbei u qerovbei pes tury dzer arac: erkrums Omari, honac, Jingiz xani, Tamurlangi hogin qaghein, erknqumy iranc hamar anmahutyan brabion, antaram psak patrastein:

Nranc cnknery: sranc gerezmani vra choqum. nranc eresy sranc surb hoghin a qsvum. nranc voty sranc eresin a kangnum. nranc artasunqy sranc hoghi het a xarnvum: Nranc sermy: sranc hoghicn dus galis, iranc pahum: Nranc tan himqy: sranc gerezmani vra shinac: Nranc merely: sranc mijumy parkac:

[ ej ]


Qnic en ver kenum, sranc gerezmany tesnum,
Te qun en mtnum, sranc erazum tesnum,
Te ortum utum, nranc anuny talis,
Te tchampha gnum, nranc aghotqn hishum,
Te kriv anum, nranc hishum, hashtvum:
Vov surb lerinq, dzorq, Haxpat, Sanahin.
Dzer surb dashterumy, sareri glxin
Hazar ardzanner anmrunch kangnin,
Kendani lezvov: xeghtch ancavorin
Kangnacnen, asen, el lrvin krkin.
«Lac qo tarabaxt arevd u orerd,
Lac qo xeghtch gluxy, bac ed dzernerd.
Tur hogid anter, voghormeli hay,
El ur es gnum, glxid chtalis vay:
Kac, merir estegh, togh qo voskerqn el
Es surb hoghumy karenas taghel,
Vor marmind ela es ashxarqumy,
Qo tagavorac het u mijumy
Estegh dinjana, chunqi qo achqy
Karot mnac, tesni qo azgi pharqy:
Nranc surb hoghn ela togh eresd cacki,
Nranc koxac tuphy qo glxid caghki»:


Togheq, srbazan naxniq mer hzor,
Dzer surb eresin zoh linim mek or.
Ax, shunchs qashelis krak e dus galis,
Achqs xphelis, berans banalis
Ax u voxn a lac ampi pes xarnvum,
Erum, xorovum, ors xavaracnum:
Ax, inch ogut, vor sirts a imanum,
Achqs chi tesnum, hogis mxitarvum.
Ynchi dzer tevi takin chcneci,
Ynchi dzer shunchy es el chlseci,
Vor veh Shahn-shahn kam Mecn Smbat
Indz el aser, te: «Vordi harazat,
Tes, es hoghumy es qez paheci,
Tes, es hoghumy qez mecacri.

[ ej ]


Shunchd tur, hogid, bayc qo hayreniq
Mi tar tshnamyac, u anashxarhik
Ynknil saresar, linil charachar,
Cara otarac kam geri antchar»:


Phakir eresd, astvacaser hay.
Vay mer xeghtch orin, mer arevin vay.
Ampel a erkinqy, kaycakin talis,
Sar u dzor gorum, harachum, lalis:
El inch es kangel dzerd cocumd,
Mnacel shvarac: shunchd bernumd:
Phaxir, ax, gluxd ar, kori, vor prcnis,
Es hegheghin du inchpes dem kynknis.


Ax, inchpes esor du glux bardzracrir,
Bari aregak, eresd hanecir.
Ax, inchpes sirun achqd chxphecir,
U edpes handart ekar, kangnecir,
Vor vka linis anirav gorcqi,
Vor lis tas xavar, anoghorm srti
U xeghtch hayeri arinn u jany,
Ervac tan cuxy, phakvac berany,
Ktratvac lashy, sug u shivany
Lses, tesnis, gnas el et qo bany:
Anoghorm erkinq, inchpes duq toghiq,
Ur dzer ampy, kaycakn esor paheciq.
Chari sury tesac: duq papandzveciq,
U phul chi ekaq, dzer takov chariq:
Aparazh getin, ankusht hoghi phor,
Henc anmegh arin kuzeir esor.
Henc anshunch merel cocd ktanis,
Cnoghac sug, shivan vochinch hamaris:
Achqerd kxphes, berand kbanas,
Tshvar du gazan, vor voch kshtanas:
Inch kyler esor mek gut sharzheir,
Anmeghi lacn, sugn du mek lseir,
Qo char vordiqy hrov xrateir,

[ ej ]


Bari vordiqd sirov paheir,
Qez qandoghi du tuny qandeir,
Qez shinoghi du tuny shineir,
U hazar anmegh hogi garni pes
Sri chtayir, xnameir mor pes:


Et dar, ancavor, ax, ur es gnum,
Mite aryan covn arajid chtesnum.
Qo xeghtch azgi jann arajid ynkac,
Arinashaghax hoghumy qcac:
Manukn mor srtin, harsy phesayin,
Vordin hor doshin, aghjikn mor ccin,
Katy bernumy, dzery nra cocin,
Aryun, artasuq, maz u hogh, eres:
Irar shaghaxvac, hndzac caghki pes,
Qucha, tchanaparh brnel en, phakel,
Qar u dasht u hogh arnov lvacel,
Qez dzen en talis, te vor anc kenas,
Xlgharaqilsen mtnes kam dus gas,
Achqd mek getnin qcir u asa,
Aghluxn ar dzerd, srbir u mek la.
Choqir en hoghi, en dashti vra,
Nayir erkinqy u lac, sug ara,
Hishir nranc hogin, pahir qo mtqum.
Te mek azg iran, vor es ashxarqum
Chi pahi, tshnamun inqy geri kyli,
Astvac el nran achqic kyqci:


«9»

— Tgherq, oyagh kaceq, tvanqnerd hazreceq, erexeq, oghlushagh bereq, mer tunn aceceq, — asec Xlgharaqilisi ishxan paron agha Sargisy, — pharq astuco, tuns hacov liqn a, gomeshners: kti. inch unim dzern a. dzer tavarn el, vorqan kareq, geghin motacreq. sirtynerd pind paheceq, qani im cuxs chi ktrvel, u shunchs: bernums, jans dzer ughurin drac a: Menq qrderi u osmanlvi het enq qyalla tvel, es ansirt ajamn inch a, vor mer arajin dimana: Erkinqn el vor trchin, teghvetegh krak darnan, mer mazin chen karogh[ ej ]dipchil: Mer voskornery Gharsa sarerumn a pndacel, sranq vov en, vor mez dem kenan: Togh mez barut u tvanq chtan, mer tghamardutyuny mez hamar barut el a, parisp el: Lav nayeceq, vor selery ghayim ylin: Mek dasted gna geghi en koghmy, mek: es koghmy. te karaq, mec u pstik xary kangneceq, vor tshnamin henc imana, te menq shatvor enq, u sirt chi ani, motana: Es im dastovy tchamphi arajy kktrem. araji dus ekoghi tchakaty es gyullin ghurban kanem, vor hres qcum em:

Ghord a, shat or mtik arinq, chekan, ama es gisher indz surb Sargisn erevac, caoa em nra surb zorutyunin, u indz asec, vor mer glxi tadareqy tesninq: Surb Sargsi anuny tveq, aghotq areq, hres aghotarany, vortegh vor a, kbacvi: Nranq mer azgi ariny shat en ver acel mek or el menq nranc ariny ver acenq: Hay chenq, hayi ararchin mernim, nra amen meky mek sari barebar a: El vaxt meq korcnil. kaprinq, eli mer hoghumy, mer oghlushaghi het kxndanq, kmerninq, eli mer nnjeceloc hoghi vra arin ktaphenq: Vardana tornery chenq, Trdata ariny chi mer srtumy, Tigrani shunchy chi mer bernumy: Sar yler: khalcher, eli menq: hayers chenq, vor amen tegh anun uninq, mer havaty amen tegh govac a. mernim dzer arevin, enpes mek qajutyun anenq esor, vor ashxarh amenayn imana: De, eleq, Smbat, Ashot, Tigran, eleq, dzer xoqun (hogun) ghurban, tesnim, te inchpes esor dzer anuni layagh dzer hunary nshanc ktaq: Edpes anun unecoghy, sar yli arajin, pti vrovy trchi. cov yli, pti votnakox ta, ur mna es qyamalsz, tul ajamy, vor voch hogi uni, voch havat, voch orenq: Mek mard vor meron chunena tchakatin, nranum inch zorutyun kyli: Mer dzery vor tulana, astuco hreshtaky, surb Lusavorchu barexosutyuny mez qomak kylin, enqan a mer havati zorutyuny:

Terter jan, ver kac, amenin el srbutyun tur. dra zorutyunin ghurban. merninq, hogu phrkutyun a, aprinq: marmni aroghjutyun: Xostovanutyan vaxty chi. astvac inqy giti, vor mer sirtn ardar a: Te mernim, indz tagheceq, im hogus hacy tveq u es jivan vordus paheceq: Hing vordi unim, ireq: axper, vec-oxty: axpor zavakner, harsn u tory, ama im achqi lisy sa a elel: Amenic aveli sran em uzel, sirel: Ax, te gitenaq: sa inch ceghic a: Vay, inch aseci, duq lav giteq: Sa mer qaj nahataki: Vardan Mamikonyani arnicn a: Erexa er, vor hernymery meran, es sran [ ej ]ver ara, indz vordi shineci, u indz vorduc aveli ham tvec: Jury vor qcei, kynkner. kraky qcei, eresy et cher dardznil: Tesnum eq es len tchakaty, es partev boyy, es arcvi achqery, es geghecik patkery. lsel eq sra anush lezun: Ekeghecin mtnelis, henc imanas, hreshtak a mtnum mer mejy, dus galis. henc brnes: aregak a cagum: Ax, amen mek sran mtik talis, amen mek sra dzeny lselis: enpes em imacel, te surb Vardann a arajis kangnac: Terter jan, sran orhnir, dzerd dir glxin. vov a xabar, aghotarany bacvum a arnov lcvac. srtovs dary mtqer shat a anc kenum, ama mer havaty zoravor a:

Vardik jan, arevid mernim. qani shunchs vres a, ari, mek qez hamburem, ari, ed surb eresid ghurban ylim: Te hoghn el mtnim, ed ardar dzerovd im achqs xphir. im hoghy du qcir, im mec vordin du ylir, im teghy du brnir, im tuny du hovvir: Qani votd im shemumn yli, im tuny kcaghki, qarern el indz ptugh ktan: Ari, eresid mernim, im erkrord Vardan, im aziz Vardan. gerezmanumn el vor ylim, vor du gas, eress koxes, henc kimanam: hreshtak a tevern vres phrel: Ari, ari, eress votid taky, balqi te es dzery, vor himik qez xttum a, es achqy, vor surb eresd tesnum, es lezun, vor hetd xosum, esor bolorn el lrvin, u marmins qo aoajin anshunch, anlezu ynkac yli: Las: es chlsem, sgas: es chtesnim, chimanam: Vardani astvac, Vahani astvac, vov surb Lusavorich. te es ceracac gluxy el jer or chi pti tesni, togh sra voti takin mernim: Te es halevor achqy el aregaki lis chi pti tesni, ax, astvac, qo hoghn em u moxiry, togh sra dzern im eresis mek bury hogh qci:

Vardan jan, arevid mernim. mi lar, qo artasunqy sirts erum, xorovum a: Mi lar, ed qo hreshtaki achqerid ghurban: Qo surb papi orhnutyuny mez vra a, srbir achqerd: Mkam qez vor orhnem, es pti mernim. qez vor ory chem orhnel, vor ory chem govel u eresd eresis, achqers erkinqy qcel, qez umbr u arev xndrel: Ari, vordyak im. ari, hogi im. im tan sin, im kenac gavazan. im orhnutyuny hor orhnutyun a: Hor dzenn astvac tez klsi: Ari, qez orhnem. vaxty hasel a, gna mord moty, myus tgherqancs sirtn ar, qez pahir: Astvac es dzery, vor minchev esor meki mazi chi dipel, chi tulacnil: Duq indz hamar aghotq areq dzer ardar bernovy: Es qaj tgherqanc jann yli sagh. arcivy erknqicy ver kberenq: [ ej ]

Terter jan, Pahpanichd asa, avetarany karda, mek kartch aghotq anenq, astuco es surb erknqi takin, balqi te dha shutov mer dzeny ar astvac hasni: Erexeq, choqeceq, cunr dreq. dzer: es shati amen mi shunchy Abelyan pataragi pes erkinqy kverana. haneceq trynerd, togh ter hayrn orhni:


Tan ktrnerin, hayati mijin,
Dashti eresin, hoghi bac doshin,
Erknic arajin, astgheri takin
Nranq choqecin, nranq kangnecin:
Erexanc dzeny, tghayoc lacy,
Cnoghac sugy, nranc maghtanqy
Irar het xary erkinqn veracan:
Hery vordin orhner, mery zavakn handzner:
Mutn u xavary qich-qich heranar,
Lisn u arevy canr motanar:
Erkiry nranc araasunqy srbec,
Erkinqy nranc aghotqy lsec.
Urax eresoq teghic ver kacan.
Terteri dzery, xachn, avetaran
Tchakatin drin nranq, hamburecin.
Dzer-dzeri tvac: irar sirt drin,
Achqnery sirov erkinqy qcecin.
Te mah el, te kyanq nranc handipin,
Irar het aprin, irar het mernin,
Irar het arin taphen u krvin,
Irar het taghvin, irar het psakvin:
Ah u txrutyun el cher erevum.
Eresn arev: lis darac phaylum,
Arinn srticy kraki pes varvum,
Hogin marmnicy dzen talis, asum.
«El mi korcneq duq dzer zhamanakn,
Grvec erknqumy dzer surb hishatakn:
Sar u dzor hren votn en vercrel,
Galis dzez vra: votnatak anel,
Bayc dzer qajutyunn, erknic zorutyunn
Karen ashxarqums toghal dzer anunn.

[ ej ]


Te sern u havatn, hayrenyac naxandzn
Vorqan zoravor en u shnorhapanc,
Vor minn hazarin kara xortakil,
Erkusy byurin: kotril, nvatchil»:
Dzen tvin mimyanc, sirt tvin mimyanc,
Orhnutyun aran, gnacin i bac:


Bayc anmegh Vardann minchev en vaxty,
Shlinqy cury, achqery getnin:
Mek hory nayelov, mek lacy srbelov,
Mek ax qashelov, mek sirty brnelov,
Xalxin nayelov, sugy kul talov,
Erknqin aghotqy, erkrin artasunqy
Talov, hanelov: mek dzery trin,
Myusy hor usin, hor tchtovn ynkac:
Lar u mghktar: achqery lcrac:
«Anush im du hayr, angin barerar,
Im kenac tvogh, im hogus du tchar.
Mkam tunn kara im voty phakel,
Mkam chem kara im achqy kapel:
Mite es arinn indz du ches tvel,
Mite es jany indz du ches bashxel.
Karen dinjanal, indz handart toghal:
Bantumn el ylim: vots bxovumn,
Mahn im arajis, surn im doshums,
El qez kuzem, vor es im hogis tam,
Qo votid takin mernim, hogh darnam,
Vor es qo koghqumn, ax, chylim kangnac,
Im kyanqy qez chtam, hogis qez araj,
Heto qo voty eress koxi,
Heto berand im hogis orhni:
Ax, hayr im, hayr im. qo ymbrid mernim,
Aoanc qez mek or togh es lis chtesnim.
Mernim: indz taghir. aprim: indz pahir,
Indz tar qo hety, indz mi spanir:
Tes, es sury, vor dzeris brnac em,
Aranc tshnamu im sirts kxrem.

[ ej ]


Minchev qo achqi, qo tan arajin
Harir tshnami qez matagh chylin.
Minchev es dzery qez gyulla qcoghin:
Havi pes chmorti qo votid takin.
Minchev es tury harir travori
Shlinqn arajin kam dziu phori
Takin chjardi, el ur es cna.
Im kerac hacy qtovs chi dus ga:
Che, hayr im, hayr im, qez matagh ylim,
Indz el tar hetd, vor es el krvim:
Ashxarq imana, te qaj Vardani
Ceghn u bolor aggn: anmah, anvani,
Hayrenyac sirun, havati xater
Patrast en zoh tal iranc kyanqn, orer»:


— Selavn vra prcav, gluxd pahir, Vard jan. tuty bac elav, mnas barov, ghurban:


«Indz voch selavi, voch tri, tvanqi,
Voch ampi kaycak, voch frtna covi
Chen karogh haghtel, qezanic xlel:
Tes, sfta ekoghn im forss pti ylil.
Te seli takicn ches uzum: krvim,
Dus kgam dashty, menak kkangnim,
Kynknim nranc mejy kecaki nman,
Daghytmish kanem, indz ktam durban:
Ya aragahas zinavor Sargis,
Qez em kanchel, du ghvat tur dzeris»,
Asec patanin: Vardikn Haykazun,
Voty ver qashec tvanqi u iskuyn
Akan totaphel: tshnamu gluxn
Dziu tchtovn ynkav, lisy bacvecav:


Kamecav erkinqn: ampern havaqi,
Vor es darn vitchakn bnav chtesni,
Bayc aregaki lisn, qamu tevn
Aran, taran nranc sareri etevn,

[ ej ]


Vor tesnin Hayoc qajutyan handesn,
Tshnamu haghtviln u nranc sev eresn:
Inpes kataghi gazan: Hasan xann
Taphi takicy dus prcav, hasav.
Shoragyali doshn mtnec, sevacav.
Xlgharaqilisen mxumy korav.
Henc brnes, erkinqn hankarc phul ekav,
Amp u kaycakov qandec sar u dzor.
Espes er nranc xeghtch haly esor:
Tavarn mek koghmic qshecin, taran,
Geghy mek koghmic krak tvin, aran:
Inchpes mek katil garnan andzrevi:
Sastik mrrki, qamu dzer ynkni,
Kam mek anmegh gary harir gazani
Rast ga u mna kangnac nranc miji,
Enpes mnacin chors koghmy patac.
Verevn: erkinqy, nerqevn: hoghy sarac:
Bayc qaj Haykazunq sirt-srti tvin,
Vardann mej arac: irar kanchecin.
«Merninq togh esor menq el miasin,
Vor surb Vardani hasninq, ax, pharqin:
Ynkerq, mi vaxiq, duq ghochagh kaceq,
Qamak-qamaki tveq, miaceq,
Togh mek hogh, mek sur phrti, mez taghi,
Minchev etin mardn, mekn ela chphaxchi»:


Aregaky krak darac: Alagyazi koghmicy bardzracav. achqery srel erkri mejn er uzum mtni, qarery tchotri, vor parz tesni mer azgi qajahaghtutyunn u tghamardutyuny: Amperi glxin boc er ver acum, vor chhamardzakin nra eresy kalnin u iranc teghy taz arac mnan: Sar u dzor sirt u glux bac ein arel u iranc xonarhutyuny, iranc carayutyuny cuyc talis: Bayc Xlgharaqisen en xavarn er brnel, en shamandaghn er patel, vor achqy ir arajy branc er tesnum: Tvanqi dzeny, tshnamu gorocy, dzianonc xrxinjy, tavari baranchy, getni tozy u dumany Shoragyalu dashty [ ej ]brnel, kapel ein: Qristosi xachi u Alu phanji hogin vochinch or enpes irar chein dipel, inchpes es shaty:

Haryur angam parsic sevagund zorqy zu arin, erish qashecin, amen angam el haryurov kotorvecan, iranq iranc lasheri vrovy eli et phaxan, shunch aran, el krkin ekan, el krkin mek bury xalxi tvanqi hamn aran, eli amotov et dardzan: Voch Naghi xann er karum ir hunary cuyc tal, voch Oqyuz aghen, voch Svanghuli xany: Ghazax, qurd sarvaz: inch tghamardutyun unein, taphecin, voch nizamov karacin, voch ershov mek qani hoghagorci tun arnen: Vortegh motanum ein, tan drnericy, seli aranqnericy tvanqnery enpes ein tchrrum, vor shat parsik ir ynkerin er votnatak talis: Tavar, vochxar gnacin. arteri kraki bocy ev cuxn erkinqn er hasel:

Hasan xany husaktur sksec Sahak aghin ghrkel, vor nranc sirov hordori, gan, nran glux ver beren, rsicy donmish ylin, iran hnazandin, na nranc mazin cher dipchil: Bayc Sahak aghen: es erevancvoc phrkichy, vor ory harir mardi glux prcacnum, gazani dzericy ir azgin xlum, pahum er, ory harir aghqat hayi dardin hasnum u turqicn azatum er, inch srtov petq er nranc xrat ta, vor astvac toghan, satanin hnazandin: Bayc hramany canr er. chaner, hazar hayi sarvaz u dziavor, vor ghonshunumn ein, mek ropeumy sury kqashein: Aghluxy achqin drac: motacav es pashteli ishxany: Na cher artasvum, te gan, hnazandin, na lac er ylum, te iranc glxi tchary tesnin u gazani dzery chynknin: Henc hayi ghonshuny motacav, Sahak aghen: nranc glxin, henc berany bac arec, vor xosi, voch te nranc dardzni, ayl xrat ta u mxitari, harir tvanqi berany ccvec.

— Gna, ajami hay, ed eresid mironin enq xatr anum, te che vaghuc dzer ariny mer hoghy knerker, vaghuc dzer hogin mez ghurban kyler: Lusavorchun gnaceq, xunk u mom vareceq, vor dzez sagh-sagh et enq dardznum: Menq ajami hacy chenq kerel, ajami dzeri takin chenq mecacel, vor noqar darnanq: Duq mer tri hunary lav giteq, duq ghragh kaceq, dzer inch gorcn a. togh mer tshnamin mer aoajy ga, sirt uni, motana, sovorel a goghi pes gegher qandi, tavar het aci. te ktritch a, togh ir hunary cuyc ta: Menq hazar mard chenq ylil, dzer ghonshuny qsan hazaric el aveli a. qani shunch uninq, mer hoghn u oghlushaghy dzez chenq tal, et dar: [ ej ]

Inchpes mek kataghac ghaphlan (vagr), es bany vor lsec Hasan xann, hramayec zoracy, vor tri, tvanqi mtik chanen. ya en ory mernin, ya iranc amoty cacken, ya Xlgharaqilisen taknuver anen, ya iranq takovn ylin: Inqy tury hanac: uzum er, vor nranc arajin gna u arajin tury inqy xphi, seli sangary inqy kotri, avali esri gluxn inqy trcni, Oqyuz aghen mek koghmic, Naghi xany myusic: hazar munnatov nran kakghacrin, vor ir anoren kenacy xnayi, ir glxi pativy chi korcni, inqy chadrumy nsti, saricy nayi, tesni, te inch hrashq kgorcen nra careqy. erb iranq kmernin, en zhamanaky togh ga, vor nranc arni jarmen hani: Xndrnery katarvecav. erkati eresy mi qich dinjacrec, qosa miruqy sghalec u qavtar qosi achqery des u den qcelov, anatam chaneqy irar xphelov: notery kitec, ghaylany qashec, vor qit u prunky der cxov liqy: ir dzhoxqi berany bac arec, vor inch hayi dziavor u sarvaz kan, araj qcen, iranq etevicy gnan, vor sranq kotorvin, nranc baruty hatni, vorn el iranq etevicy spanen, te iran havatakcin ghimish ani u erymish chyli. kam te xlgharaqiliseciq iranc davanakicy tesnelov: tulanan, tvanq chi qcen, vor eto iranq hankarc vra taphin, selery daghytmish anen u nranc apavinoghnerin kam srov jarden, kam sagh-sagh kraky dnen, eren:

Hasan xany mek qani dziavorov ni elav sary, durbiny arav dzerqy, mek qari vra pypzec u dzerov arec: Oqyuz aghen ir qrderovy, Naghi xany ir ghazaxnerovy: aj u dzax brnac, Svanghuli xany ir sarvaznerovy, Jafar xany: sardari mecacrac pheshghsmaty (phoqravory), ir ghonshunovy, hayerin, inchpes mek suru vochxar, mej arac: cecelov, jardelov sksecin araj xaghal: Qajacaghik patanin Vardan, vor hing shatumy qarasnic aveli mard kam spanel er, kam yaralu arel, vor arcvipes es ktric en kturn er ynknum u vorin barut, vorin sirt talis, mxitarum, leghapatar vazec, hor ankajy mtav u lacakrknac, mazery pokelov hory cuyc tvec, tchtovn ynkav, eresy hamburec, votnery pachec, vor chunqi mek or petq e mernein, togh esor mernein, sel u tun krak tayin, oghlushaghnern erein u iranq ynknein tshnamu mejy, vor vortegh tury kotrver, baruty hatner, iranq el entegh nahatakvein, vor iranc azgi vra voch tur qashen, voch tvanq qcen:

— Amen mard ir glxi tern a, — gorac es ansirt halevory enpes, vor achqericy krak er ver taphum, — ynchi en esqan xghtchacel, [ ej ]or iranc tury iranc sirtn en koxum: Mard vor ir tany, ir ashxarqin mughayit chi kena, ir hoghi ghadry chgitena, merni mek or araj lav a, qanc sagh mna. hoghn ela ho kdinjana: Nranq en vaxty kylin mer azgy: hay qristonya, vor te es shatin donmish kylin u ham iranc kazaten, ham mez qomak kanen: Glxics dzerq vercru, du der jahel es. hala mecacir, eto indz xrat tur: Ashxarqy der phak a qo achqin:

— Hayr, ha yr, nranq inch meghavor en, glxid mernim, ed sirty mi unenar, mer azgin xeghtch ari. togh menq merninq, nranq aprin: Mer oghlushaghy mer motin a, nranci achqy: tchamphi, mi anil:

— Dzerq vercru, asum em, hres ekan: Tgherq, el meq mtik anil:

— Agha, dzer azgn enq, agha, qo arevi sadaghin, amen meks tasy, qsan glux qyulfat tany ver acac: toghel, ekel enq. trov en berel, menq cheinq galis: Agha, glxid ghurban, tesnum es, vor mez zorov krakn en acum, ya bac areq dzer sangary, vor menq el dzer mejy ganq, dzez het tur tanq, mer oghlushaghi tern el astvac, ya togh hayi trov menq chmerninq: Mez mortir, glxid mernim. che, menq el qo azgn enq, mek avazanum cnvac, mek xachi pashtogh: Mez jurn acir, xeghdir, mez mi spanir, mer darn ory mez heriq a: Mer phrkichn esor du dar: Tur el uninq, tvanq el, ama hazar tur: mer glxin srac, hazar gazan: chors koghmners brnac: Inch anenq, vor jurn ynkninq:

Ampern sksecin sarericy goralov bardzranal. erkinqy eresy et dardzacrec. aregaky achqy xphec: Arin ein uzum hayoc hskayqy prcacnil, iranc azgi ariny petq e taphein. hazar mard ein uzum pahpanil, hing hazar jivan tgherq sraxorov anil, tasy hazar manr erexa: mec, pstik, anher, anaxper toghal: Mek gegh ein uzum shinil, mek sagh ashxarh qandil: Iranq bolor mernein, eti ekoghnery kasein, te tshnamin nranc kotorec. bayc te iranq iranc azgi vra sur qashein, hazarberan azge-azgs petq e nranc anicer, te hayy hayi tuny qandec, hayy hayin kotorec: Tghamardutyun ein janq anum tcharen, amotq, naxatinq petq e nranc havityans havitenic mnar: Shat el uzec, vor agha Sargisy achqin, srtin hup ta, bayc ariny et darav, artasunqn ekav, lcvec, kraky hangav, dogh u srsur ynkav jany: Arajin er nayum: ir azgn er [ ej ]lalis, etevn er nayum: geghy vay talis, erexen gorum, oghlushaghy mernum.

— Ekan, ekan, vay mer orin:

Bayc voch erexeqanc sugy, voch knanonc lacy, voch mahn u kyanqy el nranc achqy chekan: Erknayin hreshtakn: anmahutyan psaky dzerin, ekav, nranc vra kangnec, nranc dzen tvec.

— Hazar u bilon dzer azgicy es ory qashecin. te azg eq uzum pahil, aha, dzer arajin. mereq nranc ughurin, vor qani ashxarhs ka, dzer anunn hishvi, te duq dzer azgi ariny lav hamareciq, qanc dzer isk kyanqy, qanc dzer vordiqy: El inch eq kangnel, krak tveq, tun, oghlushagh ereceq u vra tapheceq:

— Krak tveq, tun, oghlushagh ereceq, vra tapheceq. tgherq, erexeq, mnaq barov. amper, tapheceq. erkinq, goraceq. hogher, dashter, dzorer, sarer: sug areq, vka kaceq: Vov anc kena estegh, aseceq, te menq mer azgi hamar mez matagh arinq, mez geri tvinq, sury qashvecinq: Selav yler, mez tanil cher. dzhoxq yler, mez motanal karogh cher. erkiry bacver, mez kul tal karogh cher. sagh Parskastan pok gar, mer mek mazy teqil cher. Hasan xan, qo amen mek tiqed hazar satani dzer ynkni, qo jiden srtumd ccvi: Vordiq, bala, oghul, choghul, ghovum, ghardash: el sug meq anil: Mer tnery togh mez gerezman ylin, mer ariny: mez merlajur, mer hoghy: mez patan, mer dzeny: mez zham, patarag: Surbd Vardan qaj nahatak, du tur mez psakn:


Xoti dezeri krakn u bocy,
Xeghtch oghlushaghi haray hrocy,
Darmani cuxy, kaleri muxy
Ampi pes elin, ory xavaracrin:
Geghi chors koghmy arav alavy,
Tneri mejy cov dardzav lacy.
El voch her karac vordun hamburi,
El voch mer karac tghin mek tesni:
Harsi srtumy ir sery merav,
Phesi bernumy lezun choracav.
Qirn uzec axporn jan ela asi,
Axpern: qvory ir xtitn arni:
Mer u xeghtch harsner: iranc erexeqn,

[ ej ]


Tgherq, ceruniq iranc surn u zenqn
Doshin kpcrin, erkinqn nayecin,
Achqnery xphecin u ax qashecin:
Meky dury phakec, vor krakumn ervi,
Mekn achqy xphec, vor cav chtesni:
Tgherqy geghicy dus tran dashty.
Tanyciq phaxan, vor ynknin kraky.
El lac cher galis nranc karot achqy,
Nranc burj, badan mnac erkinqy:
«Tuny qandecin tanyconc glxin,
Sely qandecin, vra taphecin»,
Dzayn tvec Vardann: hzor patanin,
Ashotn qajasirt, Mushegh Arcrunin,
Mekn Naghi xani, mekn Oqyuz aghi,
Mekn Jafar xani qamaky brnecin.
Erkusn hreshtaki pes tran, gnacin:
Bayc surn Vardani: Oqyuz azhdhin,
Vor sagh aryucin te xpher glxin,
Iskuyn ksatker, ktchapagher getnin,
Mijicn erku kes arec en shatin.
Kesn dziu es koghmy qash elav,
Kesn myus koghmin dipav u kpav:
Iskuyn saricy ampy traqec,
Erkinqy bac elav, te hoghy patrvec:
Qsan dziavorov hskayn Aghasi
Gharsi sarericn trac, ir ghshi
Dziu akanjumn mtac: ver ekav
Qrdi shorerov, sarin vra prcav:
Gazan Hasan xan nranc qurd karcelov:
Henc vor motacan, ynkav qarerov:
Pheshghsmatqyari, xani, bekeri
Glxynern, inchpes mek anjan cti,
Tran arajnery, dzianonc takery:
Haramu glxin jur, krak maghvec.
Dzin el tiroj vra voty bardzracrec.
Gyumbru dzicy rsi balaban,
Qaj saldatneri dasten, kapitann

[ ej ]


Arcvi pes hasan, tshnamun mej aran:
Tophy mek koghmicn, tury myusicn,
Miny arajicn, miny etevicn
Hndzecin tshvar tshnamu zorqy,
Jardecin, berin el tophi koghqy:
Ariny covi pes gnum er, kangnum,
Hayern lasheri vrov anc kenum.
Nor hogi arac: iranc tunn ynkan,
Her u mer, vordi dosh-doshi kpan.
Harsn u phesayi jur darac achqy,
Erkinqn veracac hogin u kyanqy
El ashxarh ekan, el irar qtan,
Irar grkecin, irar moracan,
Irar dzerq tvin, bayc der chimacan:
Erknqumn en, te ashxarqis vra,
Erazum, qnac, te achqnery bac:
Hazar angam en surb hoghin, getnin
Ynkan, hamburecin u cunr drecin,
Aghotq, paghatanq astcun matucin:
Sar u dzor nranc vra xndayin.
Dezeri bocy darav chraghdan.
Vordi u cnogh irar tchtov ynkan.
Inch vor unein: aran u ekan,
Vor tophi takin, saldati motin
Havaqvin, vor el vnas chtesnin,
Minchev tshnamiqn gnan u korchin:
Bayc es hadaghin qajn Aghasin:
Hazar achq uzec, vor tesni nran,
Gyum elav ispar, korav na andzayn:


«10»

Aregaky der erknqi mejteghy chhasac: uzum er, vor krak ver aci, sar u dzor xorovi: Hyusisayin koghmicy mek mtnac, sevakolol amp, erknqi eresy jardelov, vazum er, vor nra arajy brni: Alagyazi qlxicy mek darnashunch boryaz ver kacav u qar u hogh irar [ ej ]glxi talov: ekav, Xlgharaqilisi vra dahitchi pes brnec: Arinaker Hasan xany, vor esor aveli ir dziun, qanc ir qajutyan hunarovy gluxy prcacrec, kataghac gazani pes hogin berann arac vor et chi mtik arec, astvac voch shhanc ta. zorqy amen meky sar u dzor ynkac, shati dziann: vory lkamy kotrac, vori tamqy phori takin, vorn el ir tery enqan er glxi vra qash tvel, qareqar tvel, vor glux, eres jardvel, kotratvel, votnern ein orzangvumy mnacel volorvac, kax ynkac, kam kes marminy jaxyburd elel, sirtn u toqy arinqam elel, phoricy dus taphel, u xrtnac dzin, qani votnerin er dipchum, enqan xrxnjum, sar u dzor ynknum:

Ghul u noqar Aghasu trin ein ghurban elel, vor es mijocumy Gharsa sareri vra mek qani ghochagh qrdstanci hay etevn er qcel u arcvi pes, vortegh mek fors tchankum er, akan totaphel vra er hasnum, crvum, phara-phara anum: Harir tegh nran ghzlbashi ghonshuny: Mastara, Ghoshavanqi dzerumn, rast ein berel, hing harir mardov vra tvel u qarasunov, hisunov jardvel, el et darel: Sudagyan mek or Naghi xanin: es ahagin gazanin, vor haryur mardi cher asil, te astvac a steghcel, en teghy qcec, vor ir mardkerancovy mek bardzr taphic ver ynkav u ghzlbashi hoghy mtav, vor prcav, te che Aghasu dzerin petq e ir bolor spanac anmegh hayeri arni jarymen tar: Bayc Aghasu aracnery toghanq urish zhamanaki u gnanq mer bany:

Hasan xany vor achqy chi bardzracrec u Aghasun: dziu ankajy mtac, etevicy qshelis tesav, votn u dzerqy tulacan. uzum er dzin bac toghi u qaraphnver, Arphachayi dzorn ynkni, uzum er, vor inqy ir tury ir sirty xri, vor chasen, te Hasan xanin spanecin. qarin ir gluxy matagh ta, qanc mek rhat hayi, vor hazarnerov henc en tegharenqn er sury qashel, tanov, teghov erel, geri arel. bayc eli voashdi sirty vochinch tegh enqan ghayim chi ylil, vorqan etin shatumy, kyanq u mah krvelis: Mek chareq verstachaph tegh er mnacel, vor shunchy qamun ta, henc en a, tur, aspab uzum er, vor et ani, dzin bac togha, mek qari tak choqi u balqi ir tshnamun gyullov ela vaxacni kam spani, vaxtn anc er kacel: Hskayn Aghasi tury srtin dem arec.

— Ver qci tur u tvanq dzericd, vor es shatis pharchalamish kanem: Du estegh chi petq e satkis, hayaker shun, im turn aphsos a, vor qez pes tshvar tchitchun spani. che, amot a im [ ej ]tghamardutyany, vor qez qari taki kam cholumn satkacnem, vor ghshery jamdaqd uten, qarern u hoghy qo murtar arind ccen, u lsoghy enpes karci, te krvumy merar. ed anirav lashd chi gtni, merac hoghid vra el chi tqi, u amen anc kenogh mek qar chi vred qci u gyorid ushunc ta, te qo anastvac voskerqn en entegh hogh darel: Hla qani Erevan chen arel, qez hets shan pes qash ktam, saresar kqcem: Tchantchy spanil inch tghamardutyun a: Hla shat or petq e hayi hac, xozi mis utes, hayi mecahogutyuny u mardasirutyuny tesnis, vor negh orvan ghadry imanas, imanas, te tnaqandutyuny, mardaspanutyuny inch zat a, imanas, te Qristosi orenqn vorqan surb a, u kam mer xachin ghul darnas, mer havaty pashtes, vor hogud phrkutyun yli, ya te che, vor ed arinatatax dzernerovd, ed satani phay hogvovd uzenas dzer jhandamy gnal, qez en hayerin tam, vori vordiqy kotorel, tnery qandel, achqery qoracrel «es» , vor misd: ghima-ghima, arind shany tan u gluxd geghegegh, ashxarqe-ashxarh man acen, arajid matagh morten astcu hamar, chunqi mataghi u mardi arni edqan carav er qo haram sirty, vor balqi te im xeghtch azgi sirty hovana: Hazar-hazar glux es ktrel, Ghars u Bayazid qandel, averel, aphsos chi ed ghoch gluxd qari taki mna: Che, che, Hasan shun, hayi sirty mec a. qez vra petq e gyor shinac, qar kaghnacrac, anund a patmutyund vren grac, vor mer vordiqn el qo tghamardutyunn imanan u dzez pes shan dzerin geri chynknin, dzez geri anen, dzez kotoren, dzer hogin hanen: Es en qarern en, vor votnatak eir talis u hazar geri vrnerovy tanum kam spanum, vor hmik votd brnel en, qez uzum en kul tan, qezanic vrezh pahanjen. bayc es chem tal, es qo ariny edpes ezhan chem caxil, ed tank jand inchpes shutov vartaraf kanem. hla indz shat petq e tesnis, vor aracnerd mitqd beres. du amaches, vor hayi ghul es darel. es uraxanam, vor qez lavutyun karoghaca anil u mek qani zhamanak el kyanqd erkaracri: Eresid xach hanir, eresd mer aghotarany dardzru. du mer anter hayerin shat es qo qyabi koghmy dardzrel u shlinqy ktrel. esor el du mer aghotarany tchanachir. mericy aregakn a dus galis, mer dashtery caghkacnum, dzericy taq qami galis, handery erum, choracnum: Choqir, Hasan xan. terter chem, ama gety motik a, jury kqashem, Hasan anund kdnenq Ohan: Mer pasy der ches pahel, chunqi mis utelu sovor es: O, mer srbutyuny, vor enqan voti tak es tvel, te vor astvac ta, [ ej ]hamn arnis, en zhamanaky ed sev eresd kspitaki, ed gili achqerd garni kdarna, ed hotac berand kdarna astuco tatchar: Minchev mer Qristosin chpashtes, mer srberi arajin hazar angam chchoqes, mer merony eresid chqsvi, mer terteri dzery chpaches, Astvac erknqicy dzen ta, qez che te bac togham, pharcha-pharcha kanem, ed phis hogid sataneqancy ktam: Shut, choqir, choqir, te che, tesnum es tury, gluxd soxi pes ktrcnem, choqir…

Qar yler: kpatrver es xosqericy, inch te Hasan xany: ashxarqi tery, erkri qandoghy: Amen bany tarav hamberutyamb, dzen chi hanec: Qurd aser, osmanci aser nran es xosqery, erb enqan kcaver. hayic espes tuq ev mur stana, vor minchev en ory xot, aghb er hamarum: Hayy nra havaty voti tak ta: Ariny koxec achqery, merac hogin, henc gites, nor shunch arav. atamnery ghrtchtacrec, achqery kaycakin talov: teghicy ver trav u kataghaci pes ghamen hanec, vra prcav.

— Hayi shun, du mnacir Hasan xani vra votq bardzracnes, du mnacir dzer hotac havati laphn im glxin aces. gyord patrvi, Hasan xan, hoghy glxid, es inch es lsum: Glxid phaphaxy qamin tani, qaranayir, voch lseir, es inch imacar: Hazar-hazar mardi phor ver aces, mek hayi ktori arajin espes kuch gas. el ur em uzum ashxarhner arnem, vor es xosqy petq e lsei: Ynchi chi petq e es hay-olani qoqy ktrei, vor dzer anhavat hogin erkri vra el chyler, — asac u kataghutyamb ghamen enpes Aghasu vra shprtec, vor te dzin cher xrtnel, u Aghasin gluxy kracrel, ghamen srti mejteghy petq e ccver:

Aghasin qaricy kkarcer, nranic cher karcil es bany:

— Xan, kataghac gili kerac msi hamy der atamneri taky kyli, arinaker gazan. edpes ho chen xphil kam goghi pes vra prcnil: Dzers aphsos a, vor qez dipchi. gazanin gazanov petq e patzhac: Xan, hla dzius hunary tes, heto kimanas, te inch tur a vred xaghum, — asac hskayn u dziun ghamshec:

Kataghac dzin: berany phrphury liqy, arajin votnery vor chi bardzracrec u trav, Hasan xani leghin jur ktrec, bayc baxty banec. dzin vor trav, na mnac mejteghy anvnas: Minchev Aghasin dziu jilavy kqasher u et kdarnar, Hasan xany hogi arav, phshtovy hanec, dziu tchakaty et dardznily u phshtovi traqily mek elav: Hayvany phrnchac, erku qticy ariny prcav, araji votneri vra enpes [ ej ]choqec u getnin dipav, vor Aghasu voti matnery orzangvin kpav, achqy kecakin tvec, sevacav, ariny srtumy tan darav: Minchev Aghasin voty orzangvicy khaner, minchev dzery trin khasner u dziu takicy kbardzranar, aslan Hasan xany vra hasav. erku ltranoc tury shoghac. qar u dzor sksecin, en a, el iranc gluxy lal, aslan Aghasin gluxy vor sastik taph chi tvec, el et phoqr ariny taqacav, mek voty orzangvumy, dzaxu dzery trin ghurban talov, tshnamu demy brnelov, aju dzery vor Hasan xani glxovy chi pttec, qaquli kam mirqi mazi tegh chanen ynkav dzerqy. matnery bernumy, bity boghazi takin: chanin vor hup chtvec, en taq-taq hin atamnern el, vor estegh-entegh erevum ein, tchrracin, irar kpan u phshur-phshur elan. gluxy havi glxi pes pttelov: enpes sastik volorec, vor bolor tamarnery tchrtchracin, u Erevanu astuco gluxy Aghasu mek voti takin mnac, phory: myus, u espes kaghnac vren, inchpes surb Georg ir vishapi glxin, sksec mer hskayn mushamben hanil, vor misht hety man er acum, demn atamov u aju dzerov yaren kapil, demy el havati qarozy kardal.

— Hayi dzeri du ches arzhan, voty hamburir, hayaker gazan: Hayi arni carav eir, de, kshtacir, anhogi, — asac u minchev kury kkaper, arinn enpes er ver acum, vor xani achqin u bernin taphi: — Qez asum em: minchev hay chi darnas, minchev eresid xach chi hanes, ches prcnil, ches, inch es mtacum, es esor Lusavorichy petq e darnam:

Bayc ax, erani te havaty esqan chyler mer Aghasun moloracrel, u vishapn ynkel er dzerqy, tar, vartaraf aner: Satanen ir pochy mi banum chxarni. minchev du xachy khanes, na iran bany khoga: Henc yaren kapec, prcav mer ktritchy u dzery sharzhec, vor ariny el et ir teghy gna, u uzum er, vor tshnamu char dzernery kapi u enpes nran havat beri, achqy vor bardzracrec, astvac voch shhanc ta. ir ynkertiqy, amen meky mek sari ceric trac: ekan, vra hasan:

— Aghasi jan, glxid tchary tes. qez man galov hogiqs trav, axr ur mnacir. Hasan xany nor ghonshun a havaqel, galis a: Xlgharaqilisen el et koxecin. Borchalvi turqery kapitanin glxic hanecin, te ghzlbashy Gyumru berdy karni, toph u tophxana hetnern aran, et daran. jratar, voghormeli xalxy mnac cholumy, vochxari pes sarac, voty voch araj karac phoxel, voch ety. vory dzi uner, [ ej ]el voch barekami mtik arec, voch azgakani, ver elav, phaxav Gyumri. mnacacnery, astvac voch shhanc ta, irar tchtov ynkac: mnacin garn u vochxari pes bghghalov kangnac: Inch nranc haln a, astvac voch nshanc ta. sar u dzor sug en anum, lalis:

Dzer tuny chqandvi, inch eq asum: Hasan xan: Tasy Hasan xan ho chka ashxarqums. hres, votis takin ynkac, hogin talis a. eraz eq patmum, te ginovacel eq: Hasan xan, Hasan xan. to, hres gluxy tchti pes dzerums, duq indz paravi heqat eq asum: Amot dzer phaphaxnerin, to, mek mtik areq, e:

Vov khavatar apa, te en ahagin aslany mek gari voti taki yli. vor achqynery chi arav nra zarhureli kerparanqin, arinn achqynery koxec. bolorn el tur hanecin, vor nran tiqa-tiqa anen. eli mer xachapasht Hskayn ir sazn acec.

— Vov im gluxy ksiri, tury el «et» teghy dni. ed vochinch tghamardutyun chi cholumy mek ul mortel: Togheq, hala sran mek havat berenq, eto inch uzum a amen mard, togh en ani:

— To, tur, gluxy jnjir, dra hogin astvac arni, dra amen mek shunchy yaghu a. odzy qani shut spanes, enqan qo xerd a: Da el or pti tesni: Che, dra ory pti xavari, dra glxin qar ynkni: Qary qcir glxin, dra ariny mer vzin: To, mer azgi tuny qandoghin el rope petq e kyanq tvac, shunchy bernumy toghac. spanir, asum enq, te che qez el hety kspanenq:

— Indz spaneceq, sran dzery meq tal: Togh sra mahy mek qani mard ela tesni, vor srtnery hovana, e:

Es xosq u zrucumn ein, vor birdanbir dziavori tuty nranc vra bac elav: Ynkerqy vra taphecin, vor anoreni tozy qamun tan. anphordz Aghasin, vor minchev en ory nhax teghy mek arin cher ver acel, nranc den arec, xanin qashec mek qaraphi glux, inqy glxin kangnec, xani dzernery kapac: vochxari pes arajin ver drec, ynkernerin hramayec, vor dziany dzorn anen u tvanqnery hazrac: dzori bernumy kangnin, u ireq gazachaph xanicy heru kangnac, doshy qaraphin dem tvac: enqan mnac, vor dziavorneri tuty mek tvanqi mangzil ekav, motacav:

— Glxynerd votis takin a, ay turqer, dzer tchakaty: gyullis arajin, qsan indz nman igit (ghochagh) tgherq: qamakis. amen meks minchev dzezanic qsany chspanenq, minchev mer baruty chhatni, krak darnaq, mez cheq karal motanal: Hing shat a dzer hogin, dzer gluxy[ ej ]im dzeris a elel. en Hasan xany, vor sarer er doghacnum, votis takin ynkac. sran nayeceq, dzer sev ory lac eleq: Xan, hramayir vor Xlgharaqilisen azaten, kyanqd el azat a, te che havi pes kmortem. im dzeri hunary du lav phordzecir: Mard ghrkir, vor ghonshund et darna, te che qaraphicy ver kqcem, hazar tiqa kylis: Inchqan vor yli: mek hoghum enq mecacel: Xan, kriv unis, dushmanid het ara, xeghtch hayery qez inch en arel: En zhamanaky qez xan kasem, te vor es tghamardutyunn anes: Mecutyun unis, banacru:

Jann aziz a. Hasan xani namazn el es er, vor mek prcni. hazar araxlu u turq spanein nranq, inch hajat: Iran dardy qashelov: iskuyn hraman tvec, vor mek qani dziavor hasnin, ghonshuny et qashil tan, minchev inqn el ga: Bayc der kisatchamphi: Aghasu sirty gnac. qaj hskayn cher imacel, te mhlamy yari vra kdnen: Ktrac teghy mnacel er bosh. ariny teverovy gnacel, jany brnel er. aregaki shogy mek koghmicy, sovacutyuny: myus, arinn el ho, henc brni, camaqvel er. en hadaghin, vor zorqy et daran, u na el sksec krkin Hasan xanin havat beri, qich-qich achqery shaghvecav, gluxy pttec, uzec, vor mek gluxy bardzracni, teghicy ver kena u ynkernerin ir glxi ekacy patmi, tulacav, qamaki vra ver ynkav, achqery xphec, mek barak axic aveli el vochinch chkarac asil: Sar u dzor dzen tvin: Aghasu anuny vor tvin, qaraphnery zarzandecin: Voghormeli ynkerqy qar u hogh glxynerin talov vor vra chi taphecin u haray tvin, dzenn ynkav dziavorneri ankajy: Laci, sgi dzeny vor imacan, henc gites, aregaky nor cagec, akan totaphel tev arac: et daran. el um glxumn er mnacel xelq: Tshnamin en a, mek tvanqi mangzil motacel er, harir teghic tvanqnery bac elav: Aghasin achqy bac arec kamac, ax qashec u dzerov isharat arec, vor dzory taphin: Ynkerqy imacan nra mtiqy, usynerin drin iranc tankagin bery u dzory taphecin:

Henc votn u dzer bac elac vor tesav iran, aryunaker Hasan xany tury aval inqy dzern arav. minchev ghonshuny dzori berany khasner, Aghasu ynkerqy Ani qaghaqi burjy mtan u entegh, ur haryuravor ekegheci, hazaravor tner, qoshq u sareq dimaci sarerin amachacnum, vaxacnum ein, ur, yst asutyan voamkin, aynqan er harstutyun ev tchoxutyun, minch mek hoviv tesnelov mek zatki, te kniky ekeghecumy tegh cher tcharel, es pattcharov mek ahagin [ ej ]tatchar shinec, u mek ansirt vanqakani xater astvac hayoc verjin kenac tchragy phchec, tagavorac taxty korcanec, iranc sro, hro geri arav: Ax, anmegh snapashtutyun. Tagavorac habeghayic matagh tvinq, vor estegh ynkanq, e: U en hianali averakqy, ekegheciqy toghec mez sgo ev laci tegher: Es brjeri cocn er, en srboc aghotqy u mer tagavorac: Gagki… erknayin hogin, vor Aghasun pahecin:

Minchev nran hing ynkerqy xttac: getni taki tchamphovy geti ghraghy hanecin, minchev ynkertanc hingy taqun es koghmic, hingy: en, anc kacan, vor dzoric, saric dzen tan, haray-hroc anen, myus hingy brji cakericy qsan-avel mard spanecin: Nranq lav gitein, te henc esor el turq, qurd, hay: voch voq sirt chi anum Anu mijovn anc kena, vorovhetev karcum en, te mejy qajqerov liqn a, vorovhetev astvac mek angam anicec. es iranc pattchar shinecin. arajuc el entegh ein nranq shat qrdi u turqi misy xorovel u amen cak u xor enpes imacel, vor satanen nranc cher gtnil. mek koghmic ghzlbashi snapashtutyuny gitelov: vor dzoric, brjic, saric tvanqnery chtchrracin, hayery chgoracin, dzorery, xul-xul erery, xor-xor ekegheciqy, maturnery nranc dzeny et chi krknecin, Hasan xani shlinqy teqvec, enpes karcec, te hazar merel, hazar hreshtak, hazar satana votn en arel, galis en: El dzen chkarac hanil. xelagari pes dzerov arec, inqy trav, iran dasten: qamakin: Ereq-chors verst heracac: vor mek qanisy el et sirtynery pndacrin, vor mek tesnin, te axr es divany vorteghanc dus ekan, ur mnacin, galis en, te che, mek choban, astuco voghormutyunicy vor minchev hima mek ekeghecum doghalov jann iran er hasel, voty xaghaghvac tesnelov: icany, seiznery dus arec, vor shutov gna, dzory taphi u tshnamu dzerq chynkni, satani patker seizneri gluxy vor chtesan parsikqy, vor iranc sataneqy misht icin en nmanutyun talis, henc imacan, te Sadayeli bolor zorqy ashxarh en ekel. irar glxov ynkan, tozn achqynern arav. amen mek dziu voty phoxelis, henc imanum ein, vor hmik, vorti vor a, glxynery kerta. espes: vor achqynery bac charin, astvac voch mer tshnamu arajy beri. iranc dzhoxqi phory sksav bac ylil, iranc zorqn sksav Xlgharaqilisen mtnil, vor ereq shatvan tchampha a esteghanc. qyabi arajin enpes havatov chein choqil, vor estegh choqecin, namaznern arin, dzerynery lvacin, mirqnery sandrecin, chunqi tchashy hasel er. trynery srbecin, Alun iranc[ ej ]shnorhakalutyunn arin, qyabin: iranc erkrpagutyuny, u tamuz dzernerov, murtar srtov ver kacan, vor iranc astuco tvac mataghy ktren, ton kataren, vor jannati dury shutov bac yli nranc arajin:

Bolor tiezerq, horizonq erknic, gagatq leranc, sahanq bardzanc sksecin tapalil. txpagin, arjnatuyr, sevatev ampn, vor bardzracel er, hasav aregaki mot u aryan covi pes araj phoqr zhamanak karmratakecav, apa kutakvelov, calvelov: enpes aylagunecav, sevacav, minchev heru teghic tesnoghq el en ory enpes ein karcel, vor mek tegh ashxarh a korcanvum. ory darav gisher: Hav, tchiv, trchun, anasun: vaghuc phaxel, qaraphneri aranqy, mesheqanc cocn, ereri putchaxn ein mtel u doghalov hetetum, hetetalov shunch qashum:

Xlgharaqiliso xoteri, arteri bocy qamin qshelov: tarel er, mesheqn er qcel. duz, chol, ghr, qol, yavshan, tuph, xuph, cghnot, terev, car, inchpes amarvan gishery krak tvac chol, sarery astgher ein shinel, dzorery: erkinq, vor parzika vaxty amen gisher mer glxin ervum en: Kataghi qamin bocin arajn arac vor cher ghamshum u qaci talis, henc imanum er mard, te Shoragyalu dashty hreghen cov a dardzel, u kraki, boci frtnen (aliqy) ququrt, kaycak acum dashteri glxin: Xul dzorery, xor erery boghaznery et tchotrac vor kul tvac qamin el et chein qshum, talis qaraphneri tchakatin, qarery, carery uzum ein ankajnery kalnin, vot arnin, phaxchin, u nranc doghi u zrngoci dzeni mek tuty erkinqn er hasel, ampern irarocov talis, myusy getni gluxy, mejqy, voskornery jardelov: andundy xrvum u hazar tegh goralov, jardvelov gnum, korchum, lrvum, papandzvum: Kaycaki amen mek tchambaraky, tchopany, inchpes mek hreghen sur, vor erkinqy cher tchghum, amperi mejqy kotrum u Alagyazi, Massa, Dvalu glxin, taphin talis, uzum ein, vor es ahagin erkri glxynery, iranc achq-dzorery takuver anen, qoracnen, irar spanen u sagh-sagh andundy xrvin, batmish ylin: Ampery oxty glxani vishapi nman, erknqicy tchololak elac, vor berany chein bac anum, xphum, uzum ein, vor sagh erkinqy kum anen, camen, phshur-phshur anen u el et hazar tiqa arac: acen anirav mardi glxin, vor voch erknqicn a patkarum, voch astvacanic vaxenum, voch jur iran orinak arnum, voch hoghic mek xrat vercnum, voch ir xeghtch hogu [ ej ]nerqin dzeny lsum, vor gisher-cerek lalov, artasvelov, qnac te artun, dzen en talis, gorum.

— Erknqi aregaki pes, erkri hoghi pes, du, astuco patker, bari kac, barutyun ara, qez pahir, lavutyun ara, astcun nmanir, ynkerd pahpanir, astuco ashxarqy shinir, nra dzeragorcy mi qandir, vor du el mnas shen, du el chi qandvis, hoghin chi havasarvis:

Erkinq, erkir, sar, dzor: ankaj, achq xphel, lalis, sug ein anum, doshnerin cecum, glxnerin talis, eresnery pokum, prtchokum. ampq uzum ein Xlgharaqilisen verev qashen, andundq: iranc cocy qashen, pahen. qar u hogh irar ktratum, spanum ein, bayc astuco patker mardy: achqy bac, ankajy srac, krnery ver qashac, kaycaki tury ir glxin er xphum, na ir tury: voghormeli xlgharaqiliscvoc glxin: Ampi karkutn ir doshin er ver hatum, vor astvacanic vaxena, na ir tvanqi karkuty antchar hayeri erexeqanc, anmegh mankanc, norahas harsneri glxin er ver acum: Erkirn iran er uzum qari, hoghi takov ani, na mer azgi voghormeli jivan vordiqn er aryan covumy xeghdum, jaxyburd anum: Sarern uzum ein parsic glxin taphin, xor tanin, nranq mer anter xalxi tun, tegh krakum, iranc sri bernov ghima-ghima talis:

Ax, sirts ktratvum a. lezun inch a, vor barov karoghana en sarsapheli tesarany patmil, vor lsoghy kam kardacoghy imana, te ir xeghtch avazani qir u axpery inch halumn ein es shatin, inch ein qashum, inch ein tesnum, um arajin, um dzerin, vor ashxarqum, vor hoghum: Ax, shlinqd chkotri, Aghasi, ax, ur eir es shatin: Tagavorq Hayoc, vor Anu mijumy anush qnac, dzer vordiqy haramu dzerin: duq mek glux chi bardzracriq, vor nranc havarin hasniq. en vordiqy, vor mek shatic araj ashxarq zarmacrin iranc qajutyamby, erkiry sasanacrin iranc tghamardutyamby u, inchpes duq, hskayabar pahpanecin iranc ashxarhy, dzer hoghy, dzer hayreniqy, u duq, angutq, toghiq nranc espes phordzanqi mijum, tshnamu tri arajin:


«11»

Bayc vay indz, ur hasa, ur tarav indz im kskicy, im ervac sirty: Lezus chi, vor xosum a, hogis a, vor zgum a, azgis ariny arajis taphum, im hayreniqn arajis qandvum, im sireli [ ej ]axpor aghi artasunqy u dary sugy: sirts erum, xorovum: Inchpes bernis hup tam. arins qtovs a dus galis, achqs kaycakin talis. jans el tam, eli im tankagin azgi arinn u voskerqy Shoragyalu hoghumy choracac: kareli a, te mek mardi cherever, mek mard chimanar, te es el estegh petq e zoh ylei[2], chimanayi, chtesnei, chlayi u aghi artasnqov chxndrei. vov Xlgharaqilisu patmutyuny karda, inch astvacaser hay nranc tarabaxtutyunn imana, gluxy pahi, nranc hogin hishi, ir hogin u marminy el tshnamu dzerq chta, chta. jurn ynkni, krakumn ervi, bayc ir yaxen parsic dzery chi qci, chi qci. gluxy caxi, ir azgi dardin hasni, iran geri chani, chani: Ax, erab asacs tegh khasni, te hets gerezmany kerta u hoghumn el voskerqs kmashi, ktanji, draxtn indz dzhoxq kshini, gerezmann: indz gehyan (qura):

Erexeq, dzer janin mernim, dzez em asum im dardy, dzez hmar em grum, dzer eresin ghurban. hoghumn el ylim, ekeq, vres kangneceq. te azgasirutyunn u hayrenasirutyuny dzez vnas ta, aniceceq indz, te ogut: orhneceq u lseceq dzer ynkerneri lacn u sugy, nranc hornymor kskicn, u dzer hornymor cocum dinj hangstanalis: asacners mtqynerd bereq: Xlgharaqilisecoc anmegh erexeqanc dzeny qani ankajnerd ynkni, pharq tveq astucun, vor enpes erknqi taki cnveciq, vor dzer achqy espes ban chtesav. nranc cocumy mecacaq, nranc katovn apreciq u nranc ariny chxmeciq, nranc doshi vra qneciq u chmortveciq, nranc kran vra xaghaciq u voch nranc merac, ktratvac, tiqa-tiqa arac, arinatatax lashi vra ynkaq u lalov, artasnqov nranc ariny chcceciq: Kendani mor phoric dus ekaq, nranc sery vayeleciq u voch te nranc tchghac phory duq kendani mtaq, u dzer gluxn el nranc srtumy arinatatax ccvec: Bardzi vren, yorghan-doshaki takin nranc xtteciq, xndaciq u voch hoghi mijumy, qareri vra, nranc arnumy taval talov: dzer arinn el hety xarneciq:

Ax, mi laq, mi naxateq indz, vor es dzer arajin dzhoxq em [ ej ]bac anum. im sirts el vor dzhoxqumn ervi, esqan chem kskcal, chem mormoqvil, chem tanjvil, inchpes Xlgharaqilisu patmutyuny mitqs berelis: Chbarkanaq indz vra, chaseq, te eraz em patmum. hazaric meky chem asum, vorovhetev dzerqs tulanum a, achqs sevanum: Im lezus inch a, harcreq entegh yloghnerin, nranq hazarapatik lav kasen, te inchpes ein anoghorm parsikqy mor phory tchghum, erexen hanum, tiqa-tiqa anum, araj votnery ktrum, heto: dzernery, apa mzraxi, tri cery hanac: nra mghktalun, trprtalun erkar zhamanak mtik talis, iranc dzhoxayin qefn anum, asum, lsum, xndum, cicaghum u heto, ax, heto, enpes anmegh qorphin hornymory talis, kam nranc gluxn el sranci het matagh anum:

Togheq, togheq anc kenanq, heriq a. bayc inch anem, henc gitem: esor a Sahak aghen arajis kangnel, aghluxy achqin drel, aghachanq anum, vor Hasan xani sirty rahm ynkni. esor en hay sarvaznerin en erexeqancy talis, vor nranq brnen, iranq pharchalamish anen. esor en tasy parsikq Vardani qir u axpery, hernymery arajis sagh-sagh qertum, kashinery hanum, vot u dzer qarov, toxmaxov jardum, qacov eresnerin talis, u Vardany: es hrashagegh patanin, dzernery kapac, es erknayin hreshtaky: nranc vra kangnac. votn a kamenum sharzhi, tchopany chi toghum. dzern a uzum mek bani hascni, chvann a ghayim. tri arajn a uzum ynkni, turqy chi toghum, sirty patrum a, dzen chi karum hani, chunqi nra hasaki jahel tgha, aghjik havaqel, dzer, vot, beran kapel, tanum en, vor iranc dnin matagh anen: Voghormeli patanin uzum a, vor mek et el mtik ta, ir cnoghac surb ariny u ktratvac lashy mi tesni, phaphagn arni, mek kat arin ela vren qsi, mek bury hogh ela cocy kam jeby dni, vor hishatak mna, mek hamburi ela u etin barovn asi, mek choqi ela, nranc orhnutyunn arni, bayc ax, ax, harir sur glxin plokac, achqery kapac: ir ynkerneri het qshum en, ankajner: phak, vor nranc dzenn ela imanan, berannery: kapac, vor irar het xosin. dziu erymish ylelucn en imanum, vor sharzhumen, bayc chgiten: ur. dzhoxqy, te draxty.— dzhoxqy, sireli, dzhoxqy. sranc tanum en, vor turqacnen, iranc dnin matagh anen:

Et darnanq, prcanq. hazar cer u parav, hazar tgha u aghjik, manuk, ccker irar vra phrtac: vaghuc dzenynery ktrecin, erknayin quny mtan: Zhahahotutyuny qich-qich sksum a bardzranal, haravi chor qamin: phchum. ampern el et sareri glxynerin havaqvecan, [ ej ]nranc aghaghaky astvac chimacav: Aregaky vazum a arevmuty hasni, ghzlbashy: Aparan qashvum. xlgharaqilisecoc hogiqy: ur.— draxty. ardary dzhoxqy erb kerta: Xlgharaqilisen ervec, ampery qashvecin, sarery dinjacan, harir tasy-tasnyhing tarekan tgha, aghjik Hasan xani ordun mtan: Ghonshuny naghraxanen acelov, par galov et a darel. dahitchqy iranc trern en hazrum, molleqy iranc lezvnery srum, vor Qristosi vordiqy Alun matagh anen: Vay, vay, Hayoc azg jan, es orin eir du arzhan:

Irikuny vor ga, ax, gel, arj, sareri gazannery pti gan, dzer kacac teghy iranc uraxutyunn anen: El vov klsi mor dzen, hor aghotq, erexi xagh u cicagh, zhami u zangaki dzen dzer lasheri vren: Gazannerin kmna bolor meydany. nranq petq e es gisher maraqya anen estegh: Gnanq, gnanq, miss srsrum a. oh, vov sirt kani motana. bas erexeqanc tcharn inch kyli. nranq kertan Hasan xani ordun, lac kylin, jan asogh chi ylil. kervin, kmormoqvin, mek cavogh chi ylil: Amen meky mek xani kam araxlvi dzeri: havi pes kcva kam leghapatar kyli, kam sury ir doshy kxri, iran kspani, kam tanjanqin chdimanalov: kturqana. vov, lsoghy inchpes chpti sarsaphil:

Tesninq, ur gnacin es anmegh garnery: Mer baxticy, te tarabaxtutyunicy, muty getinn arel a, el mez mard chi tesnil, vor esir ani:

Mtnagishery qez mek gharaltu a erevum. gluxy cic, patery qandvac, hazar kaycaki u erkrasharzhutyan eresy dem tvac, drnern u phanjareqy xaraba, xoran u seghan averak: kangnel a txur ekeghecin Aparanu: Ur hazar gogh u avazak aghotqi u pataragi tegh anmegh hayeri vordiqy: dzerynery kapac, beran u achq xuph, iranc char kataghutyany patarag arin: Ur hayoc tagavorqy, ishxanqy u payazatqy Aparani byuratesak caghkneri hoty, en patvakan aghbrneri hamn arnelov: iranc amarvan orery hovacnum, iranc hovacac, zovacac sirty astvacayin sirovy varum, iranc surb srti aghotqn u maghtanqy caghkneri hoti het xary, trchnoc dzeni het havasar, mek bernov: irikun, aravot erkinqn ein ugharkum: Ur es shatin el mek ahagin chors jaghaci jur mek qandvac blri takic, urtegh vor Vagharshaka, Tigrana, Trdata aparanqn ein, erkri eresy tchotrelov, Alagyazi srticy, getni takovy tchanaparh bac anelov: berany phrphrov liqy, achqery [ ej ]xozhorac, dus a prcnum kataghac, vor iran psakoghneri eresy tesni, nranc sirty hovacni, qnelis, zartnelis: erknayin coghy nranc eresicy goghana, ir coghy nranc vra taphi, bayc, ax, gluxy qandvac tesnelov, vri shinac aparany: brishak, ekeghecin: averak, chors koghmy nranc hmqi, seghani qarery arinatatax, mamrapat, phshrvac ynkac, berany krkin bac a anum, vor artasunqy kul ta, el et ir phory tani, blri chors koghmy pttum, volorvum, xot u caghik prtchokum, sus, munj: ir dzeny phory qashum, achqy xphum. jury hoghi, qareri takin crvum, el et getiny mtnum, u kes phayy aru darac: gnum Erevanu dashty, vor nra ervac, xorovvac sirty hovacni ela, Aparanu sugy, tarabaxtutyuny ejmiacnin, Vagharshapatin, Armavrin, Erasxin, Massin patmi u nra sev jri dary artasunqy ir het xarni, vor Ararati srticn u achqicn, ahagin geti pes, lur, handart dus a galis, — Araratyan dashti qandvac, averac eresy tesnum, vrynery sug anum u qit u prunk aghi artasnqov liqy, txur eresy anhogi ghamshov cackac, qamu arajin, tshnamu dzerin calvelov, choqelov, kangnelov: myus sareri achqi jury, vor estegh ekel, covacel, kangnel en, ghamshi u ilghuni mijumy korel, vercni, gna, Xor Virapa, Artashata dzovn anc kena, u trtum Erasxi het Zangin u Garnu getn el mej anen, voroc miny Sevana achqicn a katum, myusy surb Gegharda srticy bghxum, eresnery kalnin u sug anelov, goralov, Noyan, Naxijevani, Marandi gerezmani, Nareka vanqi, Syunyac dashteri srtynery hovacnelov, achqynery srbelov: gnan, Qurn el mej anen, iranc artasunqy nrani het xarnen u tanin, Kaspic covi sirtn acen, nra aghi jrumy korchin, parsic navery jaxyburd anen, vousac navery iranc qamaki vra tanin u beren, vor tchamphin chhusahatvin, chbezarin u en iranc bari voty mer ashxarhicy chktri, vor balqi mer hayreniqy nranc arcvi teveri takin zorana, mecana, dardery morana u el et ir arajin pharqin hasni:

Es ekeghecumy, es qareri takin u aghbri motin, qolumy kuch ganq, vor mez chbrnen: Gishern es a, hasel a, ordun: mezanic motik, u turq azgy cerekn el es koghmerovy chi anc kenum, vorovhetev Qristosi tshnami a, u ankaj dnenq gilanonc vornalun, parsic goralun, hayoc lalun u sgalun u en anmegh erexeqanc ervelun, cecvelun, mghktalun, chunqi estegh petq e nranc achq u beran bac anen, vor nranc garsheli eresy tesnin, iranc cnoghac eresy, iranc[ ej ]qaghcr hor tuny moranan u nranc arinatatax changerumy: iranq mrmnjan, nranq phrphnjan. iranq mghktan, sranq vxktan. iranq glux u eres cecen, xorovvin, sranq miruq u tchalver sghalen u pharavorvin. iranq hernymer, qir u axper dzen talov: doshynery et tchotren, nvaghin, sranq iranc imam Huseyni anuny hishelov: ya cocynery uzenan nranc arnen, ya danaknery, trery srelov: nranc srtynerin dem anen, vor lrvin:

Ax, che, che. ankajd kal, sireli, mardi misy srsrum a, glxin krak varvum: Astghery dus en ekel, pelacel. cavakic lusiny txur, darnavaram: henc achqy Aparani eresin arav te che, el et choqychoq arevmutn a phaxchum, vor ankajnery kalni, es voghbali aghaghaky chlsi. erkirn ir sev sgi shory haqav, achqery xphec, vor es dary tesarany chtesni. mimiayn ansirt, angut sarery sirt u beran bac arac: char hreshtak qamu dzerovy xabar en imanum, xabar talis. cicaghelis: cicaghum, hrhralis: hrhrum, harachelis: harachum, goralis: gorum, lalis:lac ylum, u mek ropeum hazar tesak dzen irar het xarnum, u mekn ela iranq chimanum:

— Nani jan… jani jan… axper jan… astvac jan… baba jan, hogi jan… vay, vay… vay mer sev orin, arevin, vay mer jratar glxin: Ax, inch kyler: dzer dzerovy mez jurn aceiq, inch kyler: mez cheiq cnel. ynchi chi mez el dzer srti vra matagh arin, ynchi chi mez el ghima-ghima tvin. es ur en hascrel mez, es ur berel. getiny chipatrvum, mez ners tanum. erknqi achqy qoracel, mez chi tesnum: Ax, um cocic zrkvecinq, um dzern ynkanq: Ax, ter astvac. ynchi mez espes patzhecir. qez inch einq arel, vor mer achqy espes hanecir. um mek vnas tvinq, vor mer glxin qar qcecir: Mer hornymory, mer qir u axpery matagh arir, axr mez el nranc het taneir, inch kyler:

Mutn ekel a, getinn arel, nani jan, sar u dzor xavarel, phakvel, menq mery korcrac havi tchteri pes ynkel enq chol u duz. voch achqyners a qun galis, voch srtyners: gharar, ax qashelis: krak a dus galis lerdynerics. um eresin mtik anenq, vor mer sugy tesni. um tchtovn ynkninq, vor mer artasunqy srbi. um mot gnanq, vor mez gogn arni, mer sirty mxitari, mer dardn imana: Qarery ankaj chunin, vor mer dzeny lsen. sarery sirt chunin, vor mez vra cavin. erkinqy: heru, vor mez qashi, tani. erkiry tur chuni, vor mez el phrti, kotori. um asenq mer dardy, ax, um: Ynchi mez [ ej ]ashxarh beriq, ynchi mez katy tviq, paheciq. duq shutov prcaq, erkinqy gnaciq, mez: vorberis, es phuch ashxarqi vra toghiq, vor dha aveli tanjvinq, dha aveli charcharvinq. dzer karoty mek koghmic qashenq, mashvinq, mer cavy myus koghmic srtyners anenq, ervinq, phototvinq:

Dzeryners kapac, glxyners bac, erknqi takin, Aparanu cholumy: dzez enq kanchum, dzez enq uzum, dzer anuny talis, dzer xater lalis, ay mer aziz cnoghq. erknqumn a dzer hogin, togheq, mek shat ga, vryners ptit ta. erkrums a der, mer achqin mi erevi, hasratners arninq u heto, ax, heto mer hogin el dzer hogun tanq. dzez het trchinq, dzez het miananq, dzhoxq te draxt, miasin tesninq. ur vor yliq, aranc dzez chmnanq. ax, inch kyli, inch… Ax, inchpes chi mer sirty patrvum, mer jany ervum, mer bernicy krak dus galis, mez xorovum. inchpes a mer lezun xosum, u chi qrqrvum. mer achqy tesnum u chi dus traqum. mer shunchy dus galis u chi ktrvum. mer ariny erum u chi camaqum. mer ankajy lsum u chi qaranum. mer votnery phoxvum u chi mer takin phshrvum, xurduxash ylum. es inch or a, vor menq qashum enq:

Nani jan, axper jan, babi jan, vay, vay… Es orvan hamar mez ororoc driq, es orvan hamar mez sric, jric azateciq, mer cavin darman ariq. mez jan aselov, mer achqy srbelov, gogynerd arnelov, doshynerid kpcynelov, qrtinq taphelov, anqun mnalov, sar u dzor ynknelov: mez aprust tchareciq. dzer kyanqy xavaracriq, mez caghkacriq. duq tarameciq, mez dalaracriq. dzer umbry choracriq, mez tany qun driq. duq handum, cholum, arevi, andzrevi taki janyhan elaq, vor menq zorananq. achqynerid lisy spitakacriq, vor menq mecananq, hasninq, dzez qomak ylinq. es a mer qomak ylily, es er dzer murazy: Estur hamar astcun: lisy bac ylelis, muty mtnelis, gisher-cerek aghotq eiq anum, vor mer votin qar chdipchi, mer maty phush chyli, mer glxin karkut, arev chxphi. mez ir achqi arajin, ir tevi takin cavic, choric azati, vor menq bari zavak ylinq. Qristosi xachi ghul darnanq, avetarani: cara, ekeghecu: hogh, azgi parcanq, ashxarqi: shenutyun: Ax, ur es shaty astuco ankajy, vor dzer ardar dzenn mek ela chlsec, dzer hazar murazi mekn ela chkatarec u mez espes qarin tvec, u mer hogin ela chi arnum, vor prcninq, ax, korchinq es anoren ashxarqicy:

Srbutyun eiq arnum: mez hetynerd tal talis. zham eiq gnum:[ ej ]mer dzery mom talis. zatik er galis, jrorhneq ylelis, kiraku zhamin, surb pataragin: mez xtit anum kam dzerov tanum, qar, avetaran, seghani, bemi, xachi, patkeri arajin, srberi voti takin, girqy kardalis, skin dus galis: mez terteri voty qcum, xachi arajy dnum, mez hamburil talis, duq el hamburum, aghachanq anum, vor surb avazani, meroni shnorhqy mez vra mna. jurn ynkninq, mez pahi. krakn ynkninq, mez prcacni, mez zoracni, vor esor es krakumy, es bocumy ervinq, tanjvinq, mer dzeny chimanaq. mashvinq, phchananq, mer sugy chaneq. trov mez ktraten, mez duq chazateq:

Vov ararich, mer hogu tvogh astvac. inchpes mez steghcecir, el et mez spanir. inchpes kyanq tvir, el et du xlir. hogh einq qez mot, el et hogh shinir. shunch tvir: aprinq, eli shunchd et uzir: Inch enq anum menq el pharqn u kyanqy, mez inch harkavor: erkir, ashxarqy: Mer chunenas, la: du lac ylelis, her chunenas, ga: du kskcalis, qird motid chyli: du sug anelis, axperd dzend chlsi: sirtd patrvelis: Vov mer ararich, mer ter u mer her. hernymeryners tarar, mez el taneir. qir, axper arar, mez el spaneir. el chenq uzum qo sern u xnamqy, el chenq xndrum, vor pahes mer kyanqy. hreghen serovbed togh mez spani, boceghen qerovbed togh mez eri, xorovi. mez ghraxty mi tanir, dzhoxqy ugharkir. hreshtaki mi tar, satanen togh gar. mer cnoghqy mi tesneinq, togh devy mez kul tar. nranc sern arneinq, nranc tesneinq. mer hogin tayinq, nrancn stanayinq u es darn ory hech chtesneinq, ax, chtesneinq:

Esqan mecamec mardik: xaner, beker, agheq, farash, molla, axund, es inch en estegh kangnel, havaqvel. ches uzum du el mi achqd qces, nayes: Hay sarvaznery achq u beran kalel, phaphaxov en anum, vor herananq, mot chgnanq: Saqi mot el gnacir, inch ogut. misd janumd kmashvi, kqrqrvi: Et dar, es qez kasem: Qsan-eresun erexa pharchalamish arin: Molli tuyny qyar charec, chen turqanum, pti matagh ylin: Dahitchy meky-meki etevicy shaxka talov kotorum a: Vardany: es tagavoracin patanin, eresy lusaphaylel, hreshtaki pes kangnel a, voch Hasan xani pargevin a mtik talis, voch voskun, margartin, voch alvan-alvan shorerin, dziun, yaraghin, voch molleqanc xratin, voch hayeri aghachanqin, voch tshnamu ah talun, voch trin, srin, varac krakin, taqacrac shamphrin, vor pti [ ej ]misy koxen, voch qarphjin, vor pti votneri aranqy dnen, voch qyalphatnin, vor henc, en a, bardzracnum en, vor misy qaghen, voch krakac pghndzin, vor pti glxin dnen, sari pes doshy dem a tvel. voch patzhicy vaxum, voch patvicy xabvum, iran kskicy moracel, ynkernerin el dzen a talis, sirt dnum:

— Es en anirav turn a, sireliq, vor mer hornymor sirty esor mer arajin dus tchotrec: Es en anastvac dzernern en, vor esor mer manuk, ccker qir u axpor marminy tiqa-tiqa arin, ktratecin: Es en anoghorm azgn a, vor mer nachar azgi ariny minchev esor xmel u xmum a. el inch enq kangnel sranc mijin u sranc garsheli eresin nayum: Dzer janin mernim, erexeq jan. menq um vordiqn enq, vor tric vaxenanq. um zavaknern enq, vor kraky mez tulacni: Mer cnoghq u axpernery chein, vor erek enpes qajutyamb meran, vor ararac ashxarqy zarmacav u hurn havitenakan pti zarmana:

Mtik areq, dzer eresin ghurban, en paycar erknqin. entegh, entegh en mer sireliqy, mer aziz barekamqn u azgakanqy mez spasum: Mitq areq: te glxynerd cavi, vov petq e dzez mek jan asi. hivand yliq, um kran vra petq e qniq. laq, vov dzer artasunqy ksrbi. merniq, vov dzez ktaghi: Mer surb lezun petq e haram lezvi het phoxenq. mer surb patagarn u zhamy toghanq, azani dzenin ankaj dnenq. mer surb merony morananq, mer xach, avetarany mtqic hanenq, Alun, ghuranin hetevinq: Mtik areq sranc es dzhoxq, zhand, mrrac, keghtot eresin. dzhoxqy sranic lav kyli. sranc achqericy krak chi ver taphum: Vay mer glxin u arevin, enqan petq e xghtchananq, vor mer hornymory spanoghnerin, mer zhamn u ashxarqy qandoghnerin noqar darnanq: Ax, te es phuch pharqicy xabvinq, es anpitan patzhicy vaxenanq u mer surb havatn urananq, vor merninq, inch eresov petq e gnanq mer cnoghac moty, inch achqov petq e nranc nayenq: Asenq, te es ashxarqumy nrancic zrkvecanq, bas cheq uzil, vor erknqumn ela nranc het miananq, nranc eresy tesninq, nranc sery vayelenq:

Che, che. merninq miasin, ertanq miasin, hasninq mer cnoghac pharqin, psakin: Erkinqn mez hamar e ir sirty bacel, hreshtakq mer glxin tevnery phrel. nahatakq, kusanq, surbq ev martirosq mez dzen en talis, mez kanchum amoq: Nranc mot gnanq, nranc sirun merninq, mer marminy tanq, vor hogov caghkinq: Dzez [ ej ]mot enq galis, cnoghq sireliq, dzer tesun karot: duq misht pashteliq. dzer ardar katy, dzer surb xraty menq erb kmorananq, vor mtninq kraky:


Ari, erknayin hreshtakd luseghen,
Tar mer aghachanqn astcun es koghmen:
Barov mnaq duq: lerinq, hogh, ashxarh,
Barov kaceq duq: carq u dzorq, antar:
Menq cheinq arzhan dzer surb eresin,
Mer votn anirav dipav dzer doshin:
Qanics dzer ptughn, dzer hamn u hoty,
Dzer shvaqi takin, dzer caghikn, xoty
Menq haram dzerov qaghecinq, aranq:
Koxecinq dzer surb eresn u doshy,
Dzer ghadrn u xatry menq bnav chimacanq:
Aghbri glxin, arvi ghraghin,
Sirelyac mijin, cnoghac gogin
Ser vayelecinq, mer orn anc kacrinq:
Astghern mer glxin qaghcr cicaghecin,
Lusin, aregak iranc lisy tvin.
Trchunq ergelov, caghikq hot talov
Mez qnacrin, mez zartecrin.
Bayc, ax, anirav mer dzern, eresy
Qnov cackecinq, dzez mtik charinq:
Qo surb hoghin, mer qaghcr Hayreniq,
Cunr chdrinq, menq chpashtecinq,
Sirun vatanin menq kyanq chtvinq,
Mez matagh charinq, menq chsirecinq:
Tshnamun himik menq esir daranq.
Te vor uzenan el, vor tan mez kyanq,
El chi harkavor. du ar mer hogin,
Vov bari hreshtak, vor kas mer glxin:


Mnaceq barov, hogher u dashter,
Ax, togh vayelen dzer sern urishner.
Vardani achqy, es mankanc votqy

[ ej ]


El dzez chen tesnil, dzer vren shrjil,
Dzer hotovn zmaylil, dzer grkovn pharvil:
Voch hor vot kga mer gerezmany,
Voch mor artasunq ktaphi mer tany.
Voch zham, patarag, voch xunk kam bazhak
Mer hogun tvogh kyli mek zhamanak:
Voch qir u axper kgan mer qovy,
Voch mek anc kenogh kyli mer motovy.
Mer cnoghac marminy mer geghi cholumn,
Mer phuch voskornern es otar handumn:
Chen mimyanc tesnil, irar het taghvil.
Nranq gazani, menq gili, ghshi
Phay kylinq, mez vra mek asogh chi ylil.
«Astvac dzer hoghin misht lusavori,
Ir surb eresin arzhani ani»:

Kyli, vor duq mek el et hot talis,
Garunqy galis, dashtern caghkelis:
Mer eresin el caghkiq, kanachiq,
Mer hoghicn el duq dus gaq, zardarviq,
Dzer coghn mez vra tapheq, hovacneq,
Dzer hovn mer doshin phcheq, zovacneq,
Dzer parz jri het mer ariny xarneq,
Mer tvac shunchy arniq u paheq,
Dzer qaghcr hoti het erkinqn ugharkeq:
Ax, te mek tchamphord es koghmovn ancni,
Dzer mijin ver ga u estegh qni,
Dzer hotn arnelis, dzer jury xmelis,
Balqi te hogin imana, asi,
Mitqy beri, te es en dashtern en,
Vor esor mer char tshnamu caren
Uzum a, vor mez xachin matagh ta,
Mer jany xli, mez ani ghima:
Inch kyler, ax, vor mek orhnac hoghum,
Mer azgutaki, sirelyac mijumn
Mer hogin tayinq, nranc xarnyveinq:

[ ej ]


Ax, xach zoravor, qo hrashqid ghurban.
Minchev erb mer azgn, ashxarhn Haykakan
Espes ktanjvi, espes kmashvi,
Espes kqandvi, espes kxashvi:
Xach, qez pashtoghin ynchi ches pahum,
Xach, qez brnoghin ynchi spanum.
Qez anargoghin espes ghvat talis,
Qez parsavoghi sirty voch xrvis:
Ax, ter im astvac, te menq arajid
Meghavor einq, vor patviranid
Chhnazandecanq, anirav einq,
Mez spaneir, ynchi mez toghir,
Mer xeghtch cnoghacy tri tak tvir.
Mez krak tvin, ynchi cherecir:
Toghir, vor espes tanjvenq charachar
Anher u anter, anmer, anhavar
Mnanq es cholumn, gazanac mijumn,
Mer lashy trchnoc, mer ariny hoghin
Matagh tanq, mer jann dnenq es getin:
Mnaceq barov, ay mer xeghtch azg Hay,
El mi laq, voghbaq, caviq mez vra:
Srbeceq achqnerd, teseq mer haly,
El inch ogut mez dzer sugn u laly:
Tury glxneris, mahn arajneris,
Krakn erelis, shamphurn cakelis,
Bocn xorovelis, mer hogin talis,
Mer kesn phototvac, kesn andzogh darac,
Mer votnern moxir, shnchers krakvac,
Mek dzery ktrac, myusy qertac,
Pghindzn glxyneris, qarphichn votnerums,
Srtnerums arin, artasunqn achqums.
Voch erkinqn phul ga, voch hreshtak tesni,
Voch dahitchn cavi, voch erkirn tchghvi:
Duq ur eq lalis, vor menq chenq lalis.
Duq ur mghktum, vor menq chenq xndrum:
Paheceq dzer sugn sev ori hamar.
Dzez vra lac eleq u teseq dzer tchar:

[ ej ]


Menq mer cnoghac het kmiananq,
Esor nranc tesun menq karzhanananq.
Es darn ashxarqics khangstananq,
Draxty kertanq u misht kxndanq:

Bayc vay dzer orin, dzer oghlushaghin,
Te duq kendani kangniq, dzer achqov
Tesniq sirelyac tanjanqn: mghktalov.
Dzernerd xachac: dzer doshy cecelov,
Hogh taq dzer glxin, tagheq dzer vordin.
Dzer sirty hanoghin, kyanqy qandoghin
Esir darnaq u eli chprcniq, eli misht tanjviq
U dzer hoghi vra duq matagh yliq,
Dzer ashxarqumy espes duq mashviq
U der sirt chaneq, duq chmiabaniq,
Mek or es sur, turn, es krakn u bocy,
Es pghindzn, shamphurn, es var hnocy
Duq dzer tshnamun misht hazir chpaheq,
Nran duq chereq, nran chkotoreq,
Dzer azgn, ashxarqy duq azat chaneq
U espes tshvar, tarabaxt mnaq:

Mnaq duq barov, tareq dzer vordocn
Mer karot sery, mer aziz barovn.
Patmeceq nranc mer xeghtch orery,
Togh pahen nranq iranc glxynery.
Es orin chhasnin, es cavy chtesnin,
Tan iranc kyanqy u pahen ashxarqy.
Mnaq barov, barov…


Vay… vay… ax… nani jan… babi jan… Astvac, qez ghurban… aman… aman… aman… Meranq… ervecinq… xorovvecinq… aman… vay… Hres prcanq, hres ekanq. vov Vardan nahatak, surb cnoghq. dzer zavakq galis en, mot ekeq. kyanq tvin, mah aran, dzez chtoghin, dzer havatn, dzer surb xachn churacan: Tri bernin, var krakin, tanjanqin dimacan:

[ ej ]


«Phshreceq, jardeceq, votn u dzer ktreceq,
Araj phorn, heto gluxn ereceq, shamphreceq,
Matnery haghyhan, dzernery kashyhan
Areq, mejqn krakin dem areq, xandzeceq,
Ktrac dzern, votn u matn eghumy dagheceq,
Vov shutov spani, ir gluxy ktrchi:
Usulov u yavash kam kashin haneceq,
Kam gluxy qerteceq, kam achqern phoreceq:
Togh votnern ervelis: achqy tesni, sirtn ervi.
Togh dzernern ktrelis: balqi te ah ynkni
Sirtnery u dardz gan, mer havatn yndunin,
Xachy toghan, ghuranin glux tan, mern ylin»:

Hasan xann anirav: es hramann aselov,
Krakin er talis surb mankancn: tanjelov:
Bayc ardarqn, vaghuc er, tvel ein surb hogin,
Surb aryan pataragn nvirel erknqin:
Voghjakez, anush hotn bardzracel ar verinn.
Sev ampern heracan, erknayin lisn ijav,
Nranc marminn amphophec, pttec, bardzracav:
U hankarc: soskali verevicy dzen ekav.
«Hasan xan, du gazan, anoren, divakan.
Bac char sirtd, kac, kangnir, vor indz tas patasxan:
Voch getinn qez kpahi, voch andundn qez kqashi,
Voch dzhoxq tul ktan, voch gehyann soskali.
Kendani du petq e qrqrvis u tanjvis,
Minchev ed anmeghac surb arinn vtchares:
Te shant qez handipi, te kaycak qez eri,
Imacir, vor es em, vor qez tam tanjanqi.
Ereryal mnasces, tatanyal mashescis,
Phush, tatask qez pati, te hoghn el du mtnis»:

Hangist u xaghagh mnaq, sireliq,
Minchev orn verjin, lisn geghecik.
Anmegh erexeq, ardar duq hogiq:
Qani Aparan tesnim, anc kenam,
Qani shunchs arnim, dzer anuny tam.

[ ej ]


Ax, im azgi duq hreshtak, surb vordiq,
Vor edpes kanux duq tarameciq:
Erb eress hoghin, cnkners choqac,
Achqs cov darac, sirts arnov lcvac:
Ynknim, ax, gluxs bac dzer araji,
Hamburem dzer hoghn, mnam vra getni.
Qaghem dzer caghikn, hishem dzer hogin.
Vov surb hogiq jan, erknayin bemin,
Astuco atenin, srboc xoranin
Tareq im xndirs, tareq artasunqs,
Vor mer xeghtch azgy, mer surb ashxarqy,
Vor dzez pes matagh tvec astcun,
El chi avervi, chmnanq geri,
Sri matagh u esir tshnamun,
Anter u antchar, antegh u antun:


VAXTchAN ERKRVoRD MASIN
Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Armenak Avetisyan
21:16, 07.01.2018
13432 | 0
21:11, 07.01.2018
18011 | 0
21:02, 07.01.2018
8373 | 0
20:49, 07.01.2018
12855 | 0
18:57, 07.01.2018
18131 | 0
18:54, 07.01.2018
18987 | 0
18:51, 07.01.2018
11803 | 0
18:48, 07.01.2018
10242 | 0
18:42, 07.01.2018
9184 | 0
18:34, 07.01.2018
6910 | 0
18:32, 07.01.2018
11361 | 0
18:31, 07.01.2018
6918 | 0
18:27, 07.01.2018
13035 | 0
18:22, 07.01.2018
7082 | 0
18:20, 07.01.2018
7652 | 0
17:38, 07.01.2018
7604 | 0
17:34, 07.01.2018
12302 | 0
depi ver