ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+16 °C, +14 °C ... +20 °C Vaghy:+21 °C
Raffi (1832-1888) Zahrumar-2
00:34, 20.08.2017
8226 | 0

Ardarev oriord Sofin tesav mi vayelchakazm norahas eritasard amarayin tetev hagustov, vor yur tchkun gavazany dzerqin xaghacnelov: ancnum er, haziv lseli, bayc metaghi hnchman dzaynov sulelov mi meghedi:

Tesnelov ancavor eritasardin: Grigoly lusamatic voghjunec nran, ev na el bardzracrec yur hardya tetev glxarky ev shnorhali kerpov glux tvav nran: Nuyn ropein oriord Sofii achqin ynkan nra usanoghakan erkayn ev metaqsi nman phaphuk mazery, voronq pharavorapes taphvac ein nra useri vra:

Na ancav, shutov mtav merdzaka tan baky ev hamarya vazelov bardzracav sandughqneric:

— Tesnum es, Sofi, inchpisi canot unim es, — asac Grigoly hpartanalov:

— Ayo, hianali tghamard e, — patasxanec Sofin, — bayc inch lezvov e xosum:

— Na araj indz het xosec hayeren, bayc erb tesav, vor chgitem, heto xosec ruseren:

— Aphsos, vor na xosum e hayeren, — asac oriordy:

Vahe Aramyan, aydpes er kochvum ayn eritasardy, vorin nuyn orva erekoyan pahun spasum ein Haci-Gelenc tany, aznvakan tohmi vordi er: Na yur tasy tarekan hasakum vorb mnac horic, vor merav qarasunevhing tarekan: "statski sovetniki" chinov, toghnelov yur zavaknerin bavakanachaph zharangutyun:

Nra mayry yur amusnuc heto xnamakal eghav manuk Vahei krtutyany handznelov nran mi germanacu gisherotik varzharan. aydtegh patrastvelov: na mtav gimnazioni chorrord dasatun: Ereq taruc heto patani Vahen mec harajadimutyamb avartec gimnazioni dasyntacy ev gnac Peterburg: Ayntegh na mtav hamalsarani arevelyan lezvagitutyan bazhiny:

Ev patani usanoghy teev stanum er yur moric bavakanachaph arcat, bayc nra hamalsaranakan kyanqy voch miayn chaphavor cher, ayl hasnum er aghqatutyan: Na hagnvum er hnamash, utum er aranc yntroghutyan, cher ktrum eghungnery, toghnum er erkayn mazer, dzmery kenum er curt senyakum ev misht xosum er Kekeli u Phepheli vra: Bayc na ognum er xeghtch usanoghnerin ev yur verjin kopeky bazhanum nranc het:

Mi aydpisi tarapayman kyanqy voch miayn chzrkec norahas Aramyanin yur usman harajadimutyunic, ayl pattchar tvav nran yur aynqan dramakan mijocnerov heru mnal Peterbubgi hrapurich zvartchaliqneric ev darnal yur hayreniq magistrosi diplomy cocum: Bayc veradarnalov Kovkas, na moracav ev Kekely, ev Phephely. nra hnamash hagustn stacav pharavor ev vayeluch dzev, ev na yur kyanqin tvav aravel shqegh kerparanq, bayc nra mardaser dzerqy erbeq chxorshecav aghqatneric:

Galov yur mayreni qaghaq, Aramyany chkaroghacav shutov gtnel arzhanavor pashton, ev qaghaqum dzandzranalov angorcutyunic, na dimec amaranoc: gonya kazdurelu aroghjutyuny:

Aramyany mi or araj tesnelov oriord Sofiin irenc bakum, nevski prospektic heranaluc heto, Kovkasum na arajin angam handipecav mi oriordi, vor hagnvac liner aydpes vayeluch kerpov ev baredzev, inchpes mi pharizuhi geghatchashak tikin: Ev cankanalov motenal nran, na harkavor hamarec nax ev araj gravel Grigolin, vor arajin angamic erevecav nran tetevamit, aynuhetev eghbor mijocov canotanal qroj het:

Nuyn orva erekoyan pahun oriord Sofin, vayeluch kerpov hagnvac, yur mor het spasum ein Aramyanin: Patani Grigoly inqy andzamb gnacel er nran hravirelu:

Aramyany ners mtav: hasarak, bayc patshatchavor hagnvac. na shnorhali kerpov voghjunec bolorin, ev Grigoly canotacrec nran yur mor ev quyreri het:

Yndunelutyan cesy verjanaluc heto norahas magistrosy yur hardya glxarky drec patuhanum ev nstec nra handep, mi phoqr heru oriord Sofiic ev nra moric:

Nranc arajin xosakcutyunnery eghan zanazan harcuphordzer, vor tikin Barbaren sksav harcnel Aramyanic, te erb e ekel na Peterburgic, qani tari e ayntegh mnacel, inch e sovorel: Na mi qani ban harcrec nuynpes Peterburgi hasarakakan ev aynteghi sovorutyunneri masin:

Aramyany talis er teev kartch, bayc nranc hamar bavakan hetaqrqrakan patasxanner: Oriord Sofin hervic hrtchvanqov lsum er nran, ev Grigoly nuynpes urax er yur hyurov:

Tikin Barbaren hamarya sparec yur xosakcutyan bolor pashary ev tesnelov, vor yur zruycnery aynqan el chen gravum hyurin, ev manavand nra hayeren xosakcutyan votchy shat el haskanali che iran, mtacec ev oriord Sofiin xarnil iranc xosakcutyany:

— Shat apris, vurti, — asac na, — lav iqmin e usumy. hores im Sofin el usum e ari. hesti uraxacnum e indz, vur chim kana asi:

— Oriord Sofin, — krknec Aramyany azniv uraxutyun cucanelov yur demqi vra:

— Asaceq xndrem, — dardzav na depi oriordy, — vortegh eq avartel duq:

Oriord Sofin sharagunec, na chgiter, te inch e harcnum iranic:

Grigoly haytnec Aramyanin, vor nra het ruseren xose...

Aramyany mievnuyn harcy krknec ruseren. sakayn shat vat tpavorutyun toghec nra vra oriordi: yur mayreni lezvin anteghyak linely:

— Institut, — patasxanec oriordy vrdovvelov:

Xosakcutyuny Aramyani ev oriord Sofii mej tevec bavakan erkar, vori mijocum oriordy yur institutakan tutaki nman mi qani sertac zruycnerov (fraznerov) taphum er yur bolor tchigy, vorqan kareli e yur xosqerin tal bazmaxorhurd nshanakutyun iran: erevacnelov yur xosakci arjev usyal vomn: Bayc Aramyany nra xosakcutyan skzbic tchanachec, te "inch sandri ktav e na", erb nshmarec nra mej: amen lav ban korcanogh, ayd qaghaqum nor moda dardzac — nihilistakan ughghutyun...:

IB

Aramyany sksav shut-shut hatchaxel Haci-Gelenc tun ev shat angam mnac nranc mot tchashi ev yntriqi: Tikin Barbarei glxum henc arajin oric mitq cagec: usyal ev mayraqaghaqum krtvac tghamardun yntrel yur phesa: Sofii xelqy gnum er nra xelaci xosakcutyunneric ev shnorhali varvecoghutyunic:

Mayilovy vaghuc korcrel er yur nshanakutyuny: Ev nra vra Haci-Gelenc tany voch miayn oriord Sofin, aylev amenqy nayum ein vorpes erexayi vra:

Bayc Aramyani srtum chkar ev voch mi mitq phesayi kam tarphacui: Ardarev nran axorzheli er norahas oriordi gegheckutyuny, bayc vochinch ser nran cher hrapurum depi geghecik oriordy. miayn verjin orerum, Aramyany nkatelov nra mej xist xorin atelutyun depi yur azgy, krony e mayreni lezun, ashxatum er, vorqan kareli e, heracnel nranic ayd vnasakar gaghapharnery, vor tpavorvel ein nra hogum: yur institutakan tarapayman krtutyunic:

Mi aravot, erb arevy bavakan bardzracel er horizoni vra, Aramyany ev oriord Sofin miaynak nstac ein bac lusamati handep: Grigoln u Mayilovy gnacel ein zbosanqi, isk tikin Barraren myus senyakumn er:

Aramyany erkar nran patmelov, te inch nshanakutyun uni azgaynutyan gaghaphary, xosum er nran nuyn ropein hayoc azgi hin ev nor patmakan kyanqic, ev bacatrum er nran, te inchn er hayoc glxavor tshvarutyunneri pattchary:

Xosqy hasav lezvin, te azgayin kyanqum inch nshanakutyun uni lezun: Ev Aramyany xist qaghaqavari kerpov harcrec oriordic, te ardyoq na chi cankanum sovorel yur mayreni lezun:

Aramyani aydpisi harcmunqr sharzhec oriordi cicaghy, ev na patasxanec ergicakan votchov.

— Inch axorzhanq: sovorel mi lezu, vorov kronery miayn karogh en xosel:

Aramyany xist vshtacav ayd patasxanov:

— Inchpes, — harcrec na ughigh oriordi eresin nayelov:

— Aynpes: vor ayd lezun aynpisi lezu che, vorov usyal mardy karoghana bacatrel yur mitqy:

Xoselov lezvi vra, oriordy phoxanak aselu hayoc lezun, asum er ayd lezun, kam dzer lezun, karces te meghq er beran arnel hay bary:

— Inchu, — harcrec Aramyany:

— Nra hamar, vor usumnakan ev arhestakan barer chuni, na baghkanum e miayn aynpisi bareric, vorov mi bazaz gite keghcavorel, sut erdvel, hayhoyel, anicel ev ayl aydpisi keghtot baner artasanel:

Aramyany barkutyan chaph vshtacav verjin xosqeric:

— Neroghutyun, oriord, bolorovin sxal e dzer karciqy, — asac na:

— Neroghutyun, paron Vahe, inchu eq zur hakarakum, — xosec oriordy aveli hamarutyamb: — Voch miayn usumnakan barer, aylev kyanqi mej hasarak, yntanekan barer chuni ayd lezun: Orinaki hamar, dzer lezvov inchpes petq e asel shlyapa, shleyf ev ayln:

Aramyany vochinch patasxan chtvav, miayn cicaghecav oriordi tetevamtutyan vra:

— Erevi ayd barery duq chgiteq, — katakelov harcrec oriordy. — asaceq, xndrem, inchpes petq e asel samovar, spichka. che vor dranq dyurin barer en:

— Heshtaer, lucki, — patasxanec Aramyany:

— Er...yry... luc... luc... ki... uf, pghcvum e mardu lseliq... inch barer en dranq, karces te kotrac saylak e tchrnchum kam baraban en acum, — patasxanec oriordy demqy xozhorelov, vorpes te lsum er anaxorzh dzayner:

— Bolorovin nereli che dzer koghmic datoghutyun anel mi lezvi vra, vor duq chgiteq, — nra xosqy ktrec Aramyany xorin thatchutyamb: — Duq takavin chgiteq, vor ayd barery, vor aydpes vogevorvac hnchum eq, chen patkanum ayn lezvin, vorov xosum eq duq, ayl dranq urish azgeri sephakanutyunner en. ete hayn el kamq unenar otarneri nman minchev eresun hazar bar mural urish azgeric, voch voq cher argelil nran, ayn zhamanak ev menq aydpisi barer amboghjapes kunenayinq mer lezvum: Bayc hayoc lezun aynqan tchox e, vor aranc urishic phox arnelu evs karogh e steghcel yur hamar barer:

Oriord Sofin, nkatelov Aramyani minchev verjin astitchani vshtanaly, patasxanec nran katakov.

— Te astvac ksireq, toghnenq ays datark xosakcutyuny. mite arzhe zhamanak vatnel ayspisi chnchin zruycnerov:

— Ete aydpes e, patveli oriord, es chem kamenum dzer tank zhamanaky vatnac linel chnchin zruycnerov. mnaq barov, — asac na, glxarkn arav ev glux talov durs gnac:

— Paron, paron Vahe, — kanchec oriordy nra etevic vazelov, bayc Aramyany chkangnec ev xorin srtmtutyamb durs ekav Haici — Gelenc bnakaranic:

Mi qani or Aramyany cherevac Haci-Gelenc tany. oriord Sofin xist anhangist er ayd masin. na miayn hervic mi qani angam tesav nran zbosanqic veradarnalis kam gluxy kax ancudardz anelis yur kacarani bakum: Bayc erbeq arit cheghav nra het xoselu kam hervic glux talu, inchpes araj sovorabar anum ein:

Oriordi srtum varvel er mi kayc, vor borboqum er nra sery depi vayeluch eritasardy:

Mi gisher Grigoly haytnec nran, te Aramyany mitq uni toghnel amaranocy ev gnal qaghaq: Ayd lury kaycaki harvaci azdecutyun unecav oriordi srtin, erb mtacec, te na piti bazhanvi iranic bolorovin xrovac kerpov:

Aravotyan na shutov ver kacav, hagnvecav, arav hovanin ev gitenalov ayn zhamy, erb Aramyany gnum er zbosanqi, durs ekav kacaranic, ayn husov: te guce handipi nran:

Barebaxtabar oriordy handipec nran, erb Aramyany nor er durs gnum:

— Barev, paron Vahe, — asac oriordy dzerqy meknelov nran:

— Barov, — krknec Aramyany: seghmelov nra dzerqy:

— Ur aydpes:

— Depi antar, — patasxanec Aramyany:

— Karogh em ynkeranal dzer zbosanqin:

— Karogh eq:

— Tveq tevd, — xndrec oriordy:

Aramyany tvav nran yur tevy: Nranq dimecin depi antar:

— Es lseci, vor duq mitq uniq aysor gnal qaghaq, irav e, — harcrec oriordy:

— Piti gnam erekoyan pahun, — patasxanec Aramyany:

— Inch pattcharov:

— Im hamalsaranakan ynkers qaghaqum hivand e, gnum em nra mot:

— Uremn kmnaq nra mot:

— Ete na hamadzayni kam karoghana aystegh gal, es kberem nran, bayc te chkaroghana, piti mnam nra mot:

Oriordy mi qani rope lrec:

— Ev duq aranc indz het hashtvelu piti gnaq, — harcrec na voghormeli kerpov:

— Mite es krvel em dzez het, — xosec Aramyany:

— Voch, ancyal ory es barkacri dzez, ev duq masnavorapes xrovac eq indznic, aynpes che:

— Inchu piti xrovem dzezanic ev inch iravunq unim barkanal dzez vra, miayn es cavum em, vor mer azgi usyal oriordnery, voronc vra menq drel enq mer huysy, te nranq piti linen apaga krtyal serndi mayrery, xist zzvanqov en nayum iranc azgi vra:

— Neroghutyun, ete ayd vshtacrel e dzez:

— Avelord e neroghutyun xndrel. es aveli urax klinim, erb duq sireq mer azgy:

— Es aysuhetev chpiti hakarakim dzez ayd masin:

— Es kamq chunim brnabarel dzer hamozmunqy, — patasxanec Aramyany:

— Es piti usanem hayeren xosel. ayd lav e, — krknec oriordy zhptalov:

— Ayd dzer azgayin partavorutyunn e, — patasxanec Aramyany sarnutyamb:

Nranc mej tirec lrutyun: Aramyany amenevin cher havatum oriordi xostmunqin, te na ksovori yur mayreni lezun, teev na kisakataki votchov xostacav ayd:

— Duq asaciq, te hamalsaranakan ynkerd hivand e, — harcrec oriord Sofin, — vov e na inchpes e kochvum:

— Na mer qaghaqaci che ev kochvum e Smbat Qachberuni, — patasxanec Aramyany:

— Inch otaroti anun e ayd, paron Vahe, — patasxanec oriordy nurb cicaghov:

— Uremn ev im anuns piti otaroti tvi dzez, vorovhetev ayd evs dzez ancanot patmakan anun e:

— Nereceq, xndrem, vor chem karogh asel: voch, — asac oriordy:

Aramani demqy dardzyal moaylvecav:

— Bayc inchpisi anunner eq sirum duq:

— Es sirum em aha ayspisi anunner — Vanya, Sasha, Kolya...

— Dranq derasanneri ev artistneri anunner en:

— Inch phuyt, bayc qaghcrahnchyun en. hapa inch en sranq — Kirakos, Martiros, Xecho ev ayln, — xosec oriordy: eresi vra dzevacnelov arhamarhakan camacrutyunner:

— Anunnery vochinch nshanakutyun chunin mi azgi lav kam vat hatkutyunneri hamar, — patasxanec Aramyany: — Mimiayn otarmolutyuny cnecrel e dzer mej aydpisi gaghapharner: Bayc ayn, vor veraberum e im ev im ynkeris anunnerin, ete duq kardayiq hayoc azgi patmutyuny, ayn zhamanak kgitenayiq, te vovqer ein Qajberuniq, vovqer ein Smbaty, Aramy ev Vahen, — ev na sksav patmel nran ayn zhamanakneric, erb hayern unein tagavorutyun ev te vovqer ein Qajberuniq, Smbaty, Aramy ev Vahen:

Aramyani patmutyunr bavakan azdecutyun arav oriordi srtin, ev na, zghjalov yur xosqeri hamar, asac.

— Neroghutyun em xndrum anget nkatoghutyan hamar, kareli e vshtacri dzez:

— Es chem vshtanum, miayn cavum em, vor duq chgiteq mer azgi patmutyuny:

— Es inch meghq unim, chen sovorecrel, — patasxanec oriordy zgali eghanakov:

Aramyany lrec:

— Asaceq, xndrem, inchpisi mard e ayd parony, — dzer hamalsaranakan ynkery, — harcrec oriord Sofin mi qani ropeic heto:

— Na mi gorcunya, xohem ev usyal mard e, — patasxanec Aramyany:

— Shat usyal e:

— Na ayzhm philisophayutyan ev iravabanakan doktor e:

— Vortegh e avartel:

— Iravabanutyuny Peterburgi hamalsaranum, isk philisophayutyuny: Germaniayum:

— Uremn ereveli mard e, — krknec oriordr, — bayc asaceq: eritasard e:

— Na ayzhm klini mot eresunevhing tarekan:

— Duq nran kbereq amaranoc:

— Huyss mec e:

— Ev kcanotacneq indz nra het:

— Ayo:

Erku koghmic evs tirec lrutyun:

Oriord Sofin mtacum er Qajberunu vra ev yur mtqi mej zanazan kerparanqnerov nkaragrum philisophayutyan e iravabanutyan doktorin, te vorqan vayeluch kerpov hagnb vac piti lini, vorqan shnorhali varvecoghutyun unenalu e, iharke, dranc het erevakayum er nra mej ev norahas eritasardakan gegheckutyun:

Bayc bolorovin ayl ararkayov er zbaghvac nuyn ropein Aramyani mtacoghutyuny: Na xorhum er ayn qaghaqi hay oriordneri krtutyan ev usman bolor tuyl koghmeri vra: Na cavelov mtaberum er ayn mec azgayin korusty, vorov usumy ev usumnarannery patrastum ein hayeric aynpisi usyal oriordner, voronq vochinch teghekutyun chunein iranc azgayin patmutyunic, voronq voch miayn chen sirum irenc hayrenakan avandutyunnery, ayl hayutyuny nranc achqum naxatinq e hamarvum: Aha aydpisi txur mtacutyunner xrovel ein Aramyani sirty, ev na mtacum er, te inchpes petq e ayd azgayin verqerin darman tanel:

Nranq aydpes: amen miny pasharvac yur mtacutyunnerov, lur gnum ein, ushq chdardznelov, te vorqan ancel en depi antari xorqy, minchev oriord Sofin hognacutyun zgalov: xndrec Aramyanin nstel mi phoqr hangstanalu: Aramyany sirov katarec nra xndiry, ev nranq nstecin ktrac careri kotchgheri vra:

Oriord Sofin, vor mtacum er philisopha usanoghi vra, norogec xosakcutyuny Qajberunu masin:

— Uremn ereveli mard piti lini dzer hamalsaranakan ynkery, — xosec na:

— Ayo, — patasxanec Aramyany:

— Ayd parony i nch npatakov e ekel mer qaghaqy:

— Npatakner shat uni na... bayc na mer qaghaqum mnalu mtqov che ekel, hivandutyuny pahec nran aystegh. na ekel e, vor gna tchanaparhordelu Hayastan, ev ur vor hayer kan:

— Inch ka averak Hayastanum, — patasxanec oriordy thatchutyamb, — na aveli lav kane gna tchanaparhordelu Evropa:

— Na tesel e Evropan, otar ashxarhnery nran aynqan chen gravum... na gorc uni yur hayreni ashxarhi het...

— Mite nra hamar aravel axorzheli che kyanq varel, zororinak, Pharizum, — harcrec oriordy:

— Qajberunin aghqat mard e:

— Aydqan usyal ev aghqat, — zarmanalov krknec oriordy:

— Ayo, na aghqat e, aravelapes nra hamar, vor shat usyal e:

Verjin xosqy sharzhec oriordi hetaqrqrutyuny, ev na harcrec.

— Inchpes:

— Aynpes, vor na tuyl che talis iran xonarhvil ayn anarg hangamanqnerin, vorov mer aysteghi terus eritasardneric shatern iranc hamar dzeoq en berum hac ev pativ:

— Uremn Qajberunin shat mecahogi e, — patasxanec oriordy: bolorovin chhaskanalov, te inch hangamanqner ein, voronc na cher storacnum iran:

— Ayo, na mecahogi e, — patasxanec Aramyany ev lrec:

Oriordy nuynpes mtacman mej ynkav, bayc min el nshmarec, vor arevy bavakan bardzracel e horizoni vra, ev mievnuyn ropein mi gaghtni, nran evs anhaskanali zarhuranq patec, erb tesav iran miaynak, manuk tghamardu het, aydpes heru, antari xorqum...

Na votqi elav:

— Veradarnanq, paron Vahe, — asac na:

— Veradarnanq, — krknec Aramyany:

Ev nranq sksecin gnal haziv nshmareli shavghov, vor dzgvum er shareri mijic: Macarnern anyndhat patarotum ein oriordi hagusty, bayc na aynqan pasharvac er yur mtqerov, vor cher nkatum ayd, ayl Aramyann er azatum nra hagusay sur — sur phsheri tchankeric:

Nranq erkar gnum ein, bayc takavin chein durs ekel antaric:

— Es hogneca, tveq indz dzer tevy, paron Vahe, — asac oriordy mi phoqr tuyl dzaynov:

Aramyany tvav nran yur tevy:

— Paron Vahe, erb Qajberunin ga aystegh, duq indz kcanotacneq nra het, — harcrec oriordy:

— Kcanotacnem, — patasxanec Aramyany:

— Inch lezvov e xosum na:

— Na lezuner shat gite, miayn aravel sirum e hayi het xosel hayeren:

— Aphsos, es hayeren chgitem xosel, — krknec oriordy, — ete voch Qajberunin aveli khamakrer im xosakcrւtyany:

— Ayo, na sirum e, erb hay oriordnery xosum en nra het maqur hayeren barbarov:

— Inch megh uninq menq, vor chgitenq mer mayreni lezun, — patasxanec oriordy: — Mer yntanekan lezun vraceren e. qani manuk ei, ayd lezvov ei xosum, isk erb usumnaran mta: ruseren:

— Ayd cavali e, — xosec Aramyany:

Nranq durs ekan antaric: Aramyanin dardzyal zbaghecrec ayd qaghaqi hay oriordneri krtutyan harcy: Ev xosakcutyuny nranc mej yndhatvecav:

Tchanaparhin nranc handipecin erku chaphahas oriord, bavakan axorzheli demqov, tchashakov hagnvac, voronq nuynpes veradarnum ein aravotyan zbosanqic iranc mor ev mi mankahasak astitchanavori het: Ayd oriordnery tetev glux tvin oriord Sofiin ev zhptalov ancan:

— Tchanachum eq dranc, — harcrec Aramyanic oriords:

— Voch — patasxanec Aramyany:

— Dranq knyaz N — vovi aghjiknern en. ayn kiny nranc mayrn e, isk jahel astitchanavory phoqr qroj tarphacun:

— Mite, — harcrec Aramyany: het nayelov myus angam nayelu nranc:

— Ayo, erkusn el bavakan lpstacner en:

— Ayd cavali e, vor mer hay oriordnern aystegh yst meci masin baroyapes lav chen krtvum, — xosec Aramyany, — ev mi oriord, vor uni phoqrishate maqur baroyakanutyun, aravelapes gtnvum e ankirt daseri mej, qan te krtvacneri... ardarev cavali e ayd...

Oriord Sofin vochinch chpatasxanec:

Ayn erku orirrdnery, vor ancan iranc mor het, krtsery gaztni asac yur erec qrojy.

— Tesar, Anichka, ayn manuk tghamardy, vor gnum er Sofii het:

— Tesa, — patasxanec Anichkan, — bayc inch sirun tghamard e, Liza, vorteghic e gtel nran Sofin:

— Na arden varpet vorsord e, — patasxanec krtser quyry: — Bayc gites, Anichka, asum en ayg parony mitq uni psakvel Sofii vra:

— Baxtavor e Sofin, — patasxanec erec quyry: xorin naxandzavorutyamb:

Bayc Aramyany ev oriord Sofin arden hasan tun: Oriordy xndrec nran iranc mot tchashelu, bayc Aramyany hrazharvecav, aselov, te piti patrastvi qaghaq gnalu: Nranq bazhanvecan mimyancic:

Mtnelov yur senyaky, oriordy erkar miaynak nstac mtacum er: Aramyani verjin xosqery krtutyan masin: sastik tpavorutyun toghecin nra srtum: "Mi oriord, vor uni phoqrishate maqur baroyakanutyun, aravelapes gtnvum e ankirt daseri mej, qan te krtvacneri...": Na hishec naev nra verjin xosqy: "Uremn es vochinch em nra achqum"..., — mtacec na vshtanalov. "ayo, es vochinch em... Ayo, es arzhani chem nran... na aynqan bari e ev xelaci... bayc es"...: Ev na erku dzerqov cackec yur eresy ev artasuqn sksav glorvil nra achqeric:

Hankarc na lsec zangaki dzayn, vazec depi lusamuty ev tesav, vor Aramyany karqov gnum e qaghaq: Manuk eritasardy mnaq barov asac nran yur hardya glxarki sharzhumov: Ev mi qani ropeic heto karqy chqacav oriordi achqeric:

Nuyn orva erekoyan pahun Haci-Gelenc tun ekav Mayilovy: Nran derevs anhaskanali mi axt, vor shat nman er naxandzi, krcum er xghtchali patanu sirty: Na txrum er, te inchu oriord Sofin yur het aynpes sirov che, inchpes araj, na cher karoghanum tanel nra hamardzak varvecoghutyunnery Aramyani het:

Na ughghaki mtav oriordi senyaky: Bayc gtav nran txur ev gunat demqov:

— Inchu es aydpes gunataphvel, — harcrec Mayilovy:

— Gluxs cavum e, — sarnutyamb patasxanec oriordy:

— Du hivand es, Sofi, — krknec patanin:

— Voch, Nikol, miayn xndrem indz miaynak toghnes, Grigoly myus senyakumn e, gna nra mot:

Mayilovy aranc mi bar xoselu durs ekav oriordi senyakic. "na artaqsum e indz"... trtmutyamb asac na yur mtqum ev durs gnac Haci-Gelenc tnic: aylevs chmtnelov Grigoli mot:

ID

Amarayin vardagegh aregaky avetum er paycar aravot:

Germanacoc gaghtarani mi xul ankyunum, cacrik tan mej, phoqrik senyakum, negh lusamuti arjev, vor bacvac er depi voch aynqan yndardzak partezy, miaynak nstac er mi eritasard, ev dzerqy cnotin drac, lur nayum er partezi kanachazard carerin, voronq axorzhanoq dzgel ein aghqatik bnakarani vra iranc zovacucich hovanin:

Ayd manuk tghamardy kliner voch aveli qan eresunhereq tarekan. bayc nra tariqy hamematelov nra eresi gcagrutyan het, tvum er, te na arden ceracac e: Nra demqy cher cuyc talis vochinch uraxutyun, karces te hivandutyuny vaghuc arden canot e eghac nran. daluky toghel er nra nihar tsheri vra yur deghnaguyn nerky: Nra sev achqery, teev nvaghac ein, bayc nranc mej varvum er xorhrdavor hur, vor talis er nra mraylot demqin azdu kendanutyun: Bayc xorshomy vaghuc arden drel er nra bardzr tchakati vra yur charagushak kniqy: Nra nurb derabuys ynchacqy cackum er gunat shrtunqy ev nra nosr moruqy talis er nihar demqin phoqr — inch bolorakutyun: Aynuamenayniv nra eresi gcagrutyuny teev xoshor, bayc bavakan kanonavor er, isk demqi artahaytutyuny hantcharegh u vsem. "gorcuneutyun ev ashxatasirutyun" kardacvum er nra layn tchakati vra:

Senyaky, ur kenum er ayd tghamardy, zurk er amenayn zardaranqic, erku ator, mi hin mahtchakal, mi seghan, ankyunum mi hin kashve chemodan, mi qani hat grqer patuhanum ynkac, ayntegh ev koshikner, ayntegh ev krknakoshikner, ayntegh er drvac ev lvacvelu anoty. mi xosqov, ayd senyaky nmanum er tchanaparhi vrayi phostatneri ijevannerin, ur tarazham ijevanelov: ughevory cher cankanum vochinch kargi berel, mtacelov, vor aravotyan shutov piti toghni nran:

Hankarc drnery het gnacin, ners mtav mi germanuhi aghjik, klorik, aroghj, teev hasarak, bayc maqur hagnvac: Na matucarani vra berav mi mec gavat surtch katov, hetn el mi amani mej spitak hac karagov: Aghjiky drec seghani vra matucarann u heracav:

Eritasardy sharzhvecav lusamati arjevic, mievnuyn ropein erevan ekav nra bardzr hasaky, vor koracel er karces hogseri harvacneri nerqo:

Na sksav vayelel surtchy:

Naxatchashikic heto na varec yur cxamortchy ev sksav cxel u dardzyal lusamutic nayel depi partezy:

Hankarc ners mtav Aramyany votqic glux hagnvac spitak ev tetev amarayin hagustov:

— Barov, Vahe, — asac nran arajin tghamardy: amenevin chsharzhvelov yur teghic:

— Barov, Smbat, — asac Aramyanr ev uraxutyamb motecav, seghmec nra dzerqy ev kangnec nra arjev:

— Inchpes es ayzhm, — harcrec na, — qo hivandutyuny shat vaxecrec indz, bayc huys unim, te ayzhm lav es:

— Mashvac ev avervac meqenan vagh kam ush verjapes piti dadari gorceluc, nra vra husal izur e, — patasxanec Qajberunin:

— Dardzyal petq e pahpanel kyanqy, — patasxanec Aramyany: — Te che: amenis drany mahy xist mot e kangnac:

— eh, mer kyanqy inqnystinqyan inch nshanakutyun uni, vor harkavor lini erkyugh krel mahic:

Aramyany mi ptuyt tvav negh senyaki mej ev dardzyal kangnelov yur ynkeroj arjev, asac.

— Gites, Smbat, es ekel em qez mot ayn npatakov, vor qez hravirem amaranoc, vor aroghjutyund verakangnvi: Es ayntegh vardzel em mi geghecik kacaran, vor ereq senyak uni. minn indz, miny qez ev myusy mer caoanerin: Du patrastvir, kamenas: aysor erekoyan, kamenas: vaghy aravotyan hovov gnanq Kojor:

— Es chem karogh, — patasxanec Qajberunin sarnutyamb:

— Ւnchu ches karogh. ayzhm im karciqov aynqan tkar ches, vor minchev Kojor tchanaparhordutyuny vnase qez:

— Ayd che argelum, — asac na:

— Urish inch e argelum, mite du mitq unis ayd mraylot bnakarani mej miangamayn vatnel qo aroghjutyuny:

Aramyany mi ptuyt evs tvav senyaki mej ev dardzyal kangnecav Qajberunu arjev:

— Asa, gnalu es indz het, — harcrec na:

Phoxanak patasxanelu, Qajberunin nayec nra eresin aynpisi mi kerpov, vorpes miny nayum er anmegh erexayi vra, ev cicaghelov asac.

— Inchu ches nstum, vaxenum es im phoshot atory aghtoti hagustd:

— Voch, — patasxanec Aramyany, — bayc du asa, kgas indz het te che:

— Ayntegh lav e, — dardzyal cicaghelov harcrec Qajberunin:

— Ayntegh bnutyuny hianali tesaranner e nerkayacnum, — patasxanec Aramyany mi phoqr vogevorvac votchov, — sqancheli aravotner, maqur od, trchunneri erg, caghikneri anush burmunq... Katakelov, nra xosqy ktrec Qajberunin.

— Careri sosaphyun, jreri xoxojmunq, voski arev, kaputak erkinq, vardagegh arshaluys, hovashunch zephyur... de, banasteghce, poet, — asac na dardzyal cicaghelov:

Aramyany mi phoqr karmrec ev brnelov nra dzeoqy: asac.

— Eh, Smbat, du katakum es, bayc es anpattchar piti tanem qez:

— Che, hogis, es chem karogh heranal ays ankyunic, — patasxanec Qajberunin ankeghcutyamb, — im mijocners chen tuylatrum indz vayelel voski orer:

— Inchu:

Du arden gites, vor es aghqat mard em:

— Inch es xosum, — demqy mi phoqr xozhooelov krknec Aramyany, — es asum em qez, te es vardzel em ayntegh kacaran, ev mez hamar patrast en ayntegh kenalu amenayn harmarutyunner:

— Es chem karogh avelord ber linel qez vra:

— Qo xosqern indz zarmacnum en, Smbat. minchev aysor vochinch xtrutyun che eghel mer mej. menq sksac mer hamalsaranakan kyanqic: aprel enq miasin vorpes eghbayrner, bayc ayzhm kamenum es im u qoyutyun dnel mer mej:

— Ayl e hamalsaranakan kyanqy, hogis, ev ayl bun kyanqy, — patasxanec Qajberunin canrutyamb: — Ayntegh usanoghn aprum e mi ayl erknakamari tak, ayntegh na patrast e voch miayn yur verjin luman pahel yur eghbor hamar, aylev yur kyanqy: Bayc erb vor usanoghy mtnum e ays ashxarh, erb vor na canotanum e mamonayi het, arden hamalsarani erazakan gaghapharnery shogineri nman cndum en nra glxic:

— Mite menq evs patkanum enq aydpisi usanoghneri tvin, — mi phoqr vshtanalov asac Aramyany:

— Inchu che. mitqd galis e, vor menq qani Peterburgumn einq, mer hayreniqi hamar incher einq uxtum, incher einq erdvum, bayc ayzhm inch shinecinq:

— Ayd irav e, vor menq: hayers, mer hayreniqy aveli enq sirum, der qani vor nranic heru enq, — patasxanec Aramyany: — Bayc ayzhm togh mnan dranq. im karciqov menq mievnuyn hogin unenq, inch vor uneinq hamalsaranum. bayc du asa, galu es Kojor te voch:

— Es asaci te voch:

— Smbat, du vshtacnum es indz, — nran grkelov asac Aramyany: — Es chem toghnil, vor du aystegh mnas:

Qajberuni vochinch chxosec:

— Asa, galu es indz het:

— Inch es aydqan taxandzum indz, Tatos:

Tatos anuny nranc mej yndunac anun er, vorov nranq kochum ein himar usanoghnerin:

— Lav, asa, kgas te voch:

— Es arden asaci. bayc du patmir phoqr — inch, te inchpes es anckacnum ayntegh:

— Es qez mi lav patmutyun kanem, miayn xostacir:

— De asa:

Aramyany zhptalov xosec ropeakan lrutyunic heto:

— Smbat, Kojorum es barekamaca mi aynpisi sirun aghjka het, vor kataryal hrashq e. inch siraborboq achqer, inch qaghcrutyamb li shrtunq, inch vardagegh eres, mi xosqov, kataryal hreshtak...:

Qajberunin zhptalov lsum er yur manuk ynkeri nkaragrutyunnery:

— Aylevs inchpes, sharunakir, — asac na:

— Nra xosakcutyuny amboghj poezia e, nra zhpity hianali e, nra shrtunqneri mej taqucac e erknayin hambuyr, isk nra cocum anmah kyanq...:

— Bavakan e, gluxs mi tanir, ayzhm haskaca, vor siraharvac es, — nra xosqy ktrec Qajberunin:

— Voch, aydpes mi karcir, miayn du gites, vor es gegheckaser tchashak unim:

— Ayo, es gitem... Miayn asa, inch azgic e qo nkaragrac haverzhaharsy:

— Na hay e: Bayc, Smbat, ete es linei patkerahan ev kamenayi yncayel ashxarhin gegheckutyan dicuhu katarelatipy, es miayn nran gaghaphar kyntrei im gorcin:

— Ayd arden chaphazancutyun e:

— Voch, Smbat, qani vor ches tesel, kareli e aydpes karcel, bayc du arden xostacar gal amaranoc, es kcanotacnem qez nra het, ev du antarakuys kgoves nra gegheckutyuny:

— Krtvac e:

— Ayd masin lezus kartch e ... ayo, na krtvac e, vorqan karogh e krtvel mi hay aghjik aysteghi dprocnerum: Gite ruseren, franseren, vraceren, hianali ergum ev nvagum e:

— Isk hayeren:

— Hayeren chgite, hayutyuny nra davtarumy grvac che:

— Inch grqer e shat kardacel:

— Romanner:

— Prcav gnac... arden haytni e, te na inch ptugh piti lini:

Xosakcutyuny nranc mej ynghhatvecav, ert Qajberunin voksav varel yur cxamortchy:

— Tchshmarit zarmanali e, te du inchpes es anckacnum aystegh miaynak, — harcrec Qajbebunun Aramyany:

— Hapa inchpes petq e anckacnel, — patasxanec Qajberunin anphuyt kerpov. — parapum em qani chem hognel, bayc erb hognum em, nstum em ays lusamuai handep ev nayum em partezin:

— Bayc du avartecir qo "Haykakan kyanqy":

— Avarteci:

— Ur e:

Qajberunin cuyc tvav paharanum mi qani hat tetrakner: Aramyany motecav, ver arav nrancic miny, vor grvac er xoshor ev xarn grchov, ev sksav nayel:

— Erb piti tpagrutyan tas ays ashxatutyund, — harcrec Aramyany:

— Vortegh ev nւm hamar:

— Ardarev, aystegh chi tpvi, bayc inchu um hamar:

— Vov piti karda:

— Du karcum es merayinq ushadrutyun chen dardznil mi ayspisi grqi vra:

— Amenevin:

— Uremn el ches grum:

— Voch:

— Aystegh taghtkali che qez miaynak:

— Es misht miaynak chem mnum, ayl linum en indz mot ev hurer, — patasxanec Qajberunin canrutyamb: — Gishernery shat angam galis e indz mot tantikin germanuhi paravy, nstum e ev amboghj zhamerov sksum e shataxosel. na patmum e yur mankutyunic, yur hangucyal amusnuc, iranc hayreniqic, na patmum e indz ev ayl zanazan datark baner: Ev amen aravot vizitov mtnum e indz mot tantiroj katun, na mrralov pttvum e im chors koghmy, vorpes te kamenum e indz het parel, pochy kamaradzev bolorum e mejqi vra, mi qani angam qsmsvum e im votnerin ev heranum: Bayc norahas germanuhi aghjiky, vor carayum e indz, mi qani rope e miayn indz mot mnu. mayry vaxenum e nran erkar indz mot toghnel:

Erku ynkerneri mej aydpes kes zham evs tevec xosakcutyuny, minchev Aramyany ver kacav ev asac.

— Aysor es mi qani tegh unim gnalu. du patrastvir, Smbat, erekoyan hovin tchanaparh kynknenq:

— Es kgam, miayn mi qani orov:

— Ayd vochinch, miayn patrast eghir erekoyan:

Aramyany heracav:

IE

Inch vor Tchantchur Ivanichi yntaniqy gnacel er Kojor, na gone mi angam cher eghel nranc mot: Bayc qaghaqum xorovvelov hulisyan arevi taqutyunic, phoshi kul talov, yur hast phaphaxy glxin, qarsh er galis yur gorceri etevic: Spasavorneic nra mot mnacel er miayn imerel Qitesy: Na Tchantchur Ivanichi hamar ev tey er patrastum, ev xorovac er xorovum, ev nra chaqmeqn er maqrum, harkavor zhamanak naev phosty namak er tanum:

Mi or erekoyan pahun, Tchantchur Ivanichy, phoghocic tun vsrdarnalov, miaynak nstac er patshgambi vra, nra arjev henarani vra drac er mi bazhak tey, nra mot mi ktor shaqar: Bayc taq ympelin vaghuc sarel er, ev tchandzur Ivanichy, pasharvac xarn mtacutyunnerov, moracel er xmel:

Hankarc erevan ekav Samil Petrovichy:

Tesnelov mociqulin, Tchantchur Ivanichi txpamac demqy mi phoqr parzvecav, inchpes miny, vor hervic nshmarum e yur avetabery:

— Barov, barov, Samil Petrovich, — gochec Tchantchur Ivanichy: — Her orhnac, ur is, esqan vuxt chis erevum, achqirs traqecan qu tchamphen mtik talov:

— Barov, — krknec Samil Petrovichy: dzerq talov Tchantchur Ivanichin, apa kartuzy ver arav glxic ev nstec:

— Ur is, esqan vuxt e chis erevum, — dardzyal harcrec Tchantchur Ivanichy:

— Ur ptim yli, qiz hama chalish im gali, — patasxanec Samil Petrovichy: — Dun qu gurceri etnen is, iski xabar chunis, el chis asum, vur Samil Petrovichi hogin dus ekav des u den man galov, vur qiz hama phesa tchare:

— De lav, munat mi dni. mash vunc, dana im aghber chis dun, vur im phiqry chqashis, mash vov piti qashe, — patasxanec Tchantchur Ւvanichy keghcavorelov: — Ay, tgha, Qites, chay:

Qitesy shutov matucarani vra berav tey: Samil Petrovichy mi qani kum yndunelov asac.

— Inch lav chay e, inch lav ham u hut une:

— Ha, xist lavn e, — patasxanec Tchantchur Ւvanichy. — Xalatovi qarvansari turqi ghazazneremen grvanqen vec abasov im ari:

Bayc teyy amenaanpitan tey er, voch ham uner ev voch hot, manavand vor patrastvac er imerel Qitesi dzerqov:

Bayc, inchpes mer yntercoghin haytni e, Tchantchur Ivanichy giter keghcavorvel, na, inchpes asum en, satanayin knaler:

Aygum manuk tghamardu anhajogh arajarkutyan oric sksac Samil Petrovichn andadar ays koghm ayn koghmn er ynknum, guce Tchantchur Ivanichi hamar mi phesa gtne, ev ibrev mi dalal mard, nra apranqi sovdan barishacner mi anbaxti het, vorpeszi yur hamar mi qani manet mejteghic vorsa: Bayc Samil Petrovichi janqery bolorn izur ancan mi qani pattcharnerov. min vor: Tchantchur Ivanichy aynqan phogh cher talis, vor gonya phesanery, phoghi aravelutyany nayelov, iranc amusnacvi baroyakan aratnery hashvi charnein, min el: Tchantchur Ivanichy kamq chuner otarazgi chinovniki tal, vori vra dyurutyamb kareli er msxel mi aynpisi oriord, vorpisin Sofin er: Bayc Tchantchur Ivanichy kamq uner, inchpes mtacum er, erku bariq miasin vayelel, min: hing haryur tumanov aghjiky yur glxic rad anel, min el: vatcharakan ev harust phesa unenal:

Aygh hangamanqnern aveli tchshtutyamb haytni linelov Samil Petrovichin, na giter, vor cher karogh katarel Tchantchur Ivanichi pahanjmunqnery: Ayd pattcharov na xist thatchutyamb patasxanec, erb Tchantchur Ivanichy harcrec, te inch shinecir:

— Qu bany, Tchantchur Ivanich, dzhar glux galu ban e, — patasxanec Samil Petrovichy: gorcaget mardu eghanakov: — Arajin vur, qu arshiny kartch e, qu sovdan chi yli shinil. dun uzum is, me hing harur tumnov lav phesa tcharis, et mer qaghqum vunc kuli: Henc asum is, te usum arac aghjik e, pti aranc phughi mardu tam. magram chis imanum, es anicac usumy aghjkeranc mazandan vunc kotric: Sramen araj ephor yshkolemen dus ekac me aghjka sovden ei shinum, u eph vur tghin tamah qcelu hama asum ei, aghjiky esqan phugh une, esqan bazhinq une, espes sirun e, u ephor avelacnum ei, te usum el une, yshkololmy oxty tari kartacil e, rsnak, phrancuznak jri nman xosum e, u: inch mighqs pahim, ephor me qani sut el pochin ei kpcnum, etunq tghen lselis uraxutenic xilqy gnum er: Ama himi ephor tghin asum is, te aghjiky esqan phugh une, espes e, enpes e, govum is, u izhum asum is, te yshkolemen dus e eki, kursy prcil e, tghen en nmutin zhngirty kaxum e, u qiz asum e, te et phughy nra me tarva teatri, vecheri, duxi u pomadi misxy chi dus beri: Himi imacar, Tchantchur Ivanich, usumn el modic nngav:

Tchantchur Ivanichy dranic aveli lav er haskacel. na vaghuc er asel: "ed zahrumar usumy aghjkas ghalb phugh shinic. um vur talis im, chin arnum": Bayc na mitq chuner yur sirty miangamayn bac anel Samil Petrovichi arjev: Ayd pattcharov yur apranqi arzhanavorutyuny chkotrelov, na asav turqi aracy.

— Phiqr chka, Samil Petrovich "zar ghadri zargyal bilar" — (osku kshiry, hargy, voskerichy kimana), Im Sofin enpes apranq che, vur nran mushtari chtcharvi: Inch im hogum jer nra inch mardu talu vuxtn e, togh me qani tari el mna, minchev baxty bac kuli:

Samil Petrovichy, nkatelov, vor yur ankeghcutyamb xosely lav hetevanq chunecav, miarzhamanak evs Tchantchur Ivanichi seghanic dzri tchash kam yntriq vorsalu hamar mtacec nra gluxy phchel mi qani datark huyserov:

— Gidis inch ka, — asac na, — te gharib omqnu kutas, me lav mushtari ka:

— Vurghanci e, — harcrec Tchantchur Ivanichy: mi phoqr hangstanalov:

— Stambolemen e, — patasxanec mociquly:

— Anuny inchpes e:

— Nra anuny Anushik — agha Tutunjyan e:

— Estegh inch e shinum, — krknec Tchantchur Ivanichy: bolorovin chhavatalov yur akanjnerin: — Vov gite inch tokic phaxac kro kuli:

— Inch is xosum, hery milionchik e, inqn el ekil e mir qaghqum mitq uni mahudi fabrika bac ani: Me jahel, sirun tgha e, usum arac, tasnerku lizu xosel e imanum:

Milioni ev mahudi fabrikayi anuny xist hatcheli ekav Tchantchur Ivanichi akanjnerin, ev na harcrec.

— Uzum e psakvi u esti mna, te ku gna ira erkiry:

— Ur ku gna, mardn uzum e estegh fabrika bac ane:

— Karas mir tun beri:

— Jer tun berel dzhvar e, nra hama vur aghjiky tan che, — patasxanec mociquly: — Bayc te guzis, aoutehan gnanq. na kenum e Arcrunu qarvansarumy, bulvari vra, entegh qiz nshanc kutam:

— Shat lav, ama asa: tehnim, phugh xom shat che uzum:

— Na me kapek phugh che uzum. asum e phughn inch konim, asum e, aghjiky sirun yli, kose, xeloq yli, usum unena, heriq e, asum e:

— Im hogin gidena, mardavari oqmin e eli et tghen, — xosec Tchantchur Ivanichy uraxutyamb, — es im aghjiky kutam dran:

— Orinavur mard im asum. haty sagh qaghqumy chka:

— Magram, asa, tehnim, Samil Petrovich, na mir Sofiin tehil e:

— Me or baghumy tehil e u havnil e. me xosqov Sofii hama gzhvac e:

Tchantchur Ivanichy nkateli kerpov hrtchvecav:

— Qites, — dzayn tvav carayin, — aragh be:

— Araghn inch koninq, — harcrec Samil Petrovichy:

— Punsh ku shininq. gidis, Samil Petrovich, aranc punshi chayy enenc e, vunc vur xashy aranc sxturi:

Samil Petrovichy cicaghecav:

Qitesn araghy berav, nranq mi — mi bazhak xmecin teyi het xarnac:

Ayd hankarcahas lury minchev ayn astitchan uraxacrec Tchantchur Ivanichin, vor na chkaroghacav pahel yur srti hrtchvanqy. na xndrec Samil Petrovichin: mnal ayn gisher yur mot: mi lav qef anelu hamar: Samil Petrovichy hozharutyamb yndunec: Tchantchur Ivanichy hramayec carayin, vor gna bazaric xorovacacu mis arne: Nranq ayn gisher mi pharavor uraxutyun arin:

— Himi asa, tehnim, Samil Petrovich, arutehan minq en mardun vurdi kananq tehni, — harcrec Tchantchur Ivanichy: gisherva erku zhamin mociqulin tchanaparh gcelu zhamanak:

— Arutehan es kangnac kulim Tamamshovi qarvansari araj, dun kugas entegh, indz ku gtnis. izhum minq miasin kehanq Arcrunu qarvansara, es en tghin ku gtnim, dun hervic mtik konis, inch tghi hid vur xosaci, u ireq angam hazaci, imaci vur na e. himi imacar:

— Imaca, magram me qich ghayim haza, vur kanenam lsi:

— Shat lav, ghayim ku hazam, himi bari gisher, — asac Samil Petrovichy ev glorvelov sksav heranal Haci-Gelenc tnic:

"Lav eraz e... te astuc barin katare... " — asac yur mtqum Tchantchur Ivanichy: mociqulin tchanaparh gceluc heto:

IZ

Nuyn ereko, erb Tchantchur Ivanichy, vogevorvac apaga huyserov, Samil Petrovichi het xosum ein Tutunjyani vra, Kojorum, Haci-Gelenc kacarani motic grralov ancav tchanaparhordakan mi karq, vor shutov kangnec voch aynqan heru nranc bnakaranic. karqic durs ekan erku manuk tghamard: Drancic miny Qajberunin er, myusy Aramyany:

Myus orva aravotyan Aramyany vagh ver kenalov mahtchic: patrastvum er hogal yur hyuri hamar naxatchashik, minchev na kzarter qnic, bayc na zarmacav: tesnelov Qajberunun bolorovin hagnvac, drsic ners mtnelis: na nayec nra koshiknerin, tesav, vor nranq trjvac ein aravotyan coghov:

— Bari luys, — asac Aramyany zhptalov, — es karcum ei, te du qnac klinis. lav shut es zartel:

— Ayo, es ayzhm sovorel em aravotnery vagh zartel, — patasxanec Qajberunin:

— Bayc du drsic es galis:

— Es gnacel ei pttelu ev ditelu dzer amaranoci shrjakayqy, — patasxanec Qajberunin ev nstec lusamuti handep, isk Aramyany durs gnac senyakic:

Erkar aynpes nayum er Qajberunin depi kanachazard herun ev hrtchvum er geghecik tesarannerov: Ev mek el mi gaghtni vogevorutyamb bacakanchec haziv lseli dzaynov. "hrashali Kovkas, hayreniq gegheckutyan, bayc aphsos...", ev nra eresi guyny phoxvecav nerqin vrdovmunqic:

Ners mtav Aramyany: arden hagnvac ev lvacvac:

— Du teyy katnov es sirum, — harcrec na:

— Ayo, — patasxanec Qajberunin, — miayn asa shut tan, mi qich karagi ev haci het. es ayzhm gayli pes sovac em:

— Erevi aravotyan zbosanqy ev lernayin ody grgrel en qo axorzhaky. aha amaranoci zanazanutyuny qaghaqi apakanvac mtnolortic, — krknec Aramyany: dzayn talov ca rayin, vor shut bere:

Caran ners berav heshtaery, ev mi qani ropeic heto nranc arjev patrastvecav teev chaphavor, bayc axorzheli naxatchashiky:

Naxatchashikic heto nranq sksecin cxel:

Qajberunin yur sovorutyan hamemat nstec lusamuti arjev, Aramyany nuynpes nstec nra handep:

— Inchov es parapum ayzhm, Vahe, — harcrec Qajberunin;

— Hamarya te vochnchov, — patasxanec Aramyany:

— Mi te culacel es:

— Voch, miayn ayn, inch vor es cankanum em, zhamanaki e karot ev pahanjum e shat gorcel, bayc ayzhm es der vochinch chem karogh anel:

— Inchu:

— Vorovhetev vorpeszi kareli lini arvestakanapes bacatrel hayoc lezvi cagumy ev nra patmakan ev gorcnakan dzevakerputyuny, petq e himnavorapes canot linel ayn lezunerin, voroncic mer lezun cagumn e arel, ayd pattcharov es harkavor em hamarum himnovin usanel parsic ev sanskrit lezunery:

Qajberuni zhptac:

— Vortegh piti sovores ayd lezunery, — harcrec na:

— Es mitq unim gnal hndkastan, — patasxanec Aramyany:

— Lav, minchev gnald angorc piti mnas:

— Es ayzhm bolorovin angorc chem, ayl qerakanutyun em patrastum mer nor ashxarhabar lezvi, aylev patrastum em mi hamarot bararan evropakan usumnakan ev aevvestakan bareri, vorpeszi mer groghnery stipvac chlinen hunakan, latinakan kam ayl azgi barer mural:

— Mi aydpisi ashxatutyun anogut chi linil mer ayzhmyan grakanutyan hamar, — patasxanec Qajberunin: — Teev arajin angamic ayd hayeren targmanvac terminnery xort ktvan, bayc, hetzhete gorcacutyan mej mtnelov, qaghaqaciutyun ev irenc bun nshanakutyuny kstanan:

— Bayc mez mi urish bararan evs petq e, — xosec Aramyany, — aysinqn mi bararan mer nor ev kendani lezvi: Mer grabar bararannery parunakum en iranc mej yst meci masin Astvacashunch grqi ev mer hin grakanutyan barery. ayd pattcharov nranq xist aghqat en nor lezvi kendani barerov: Aydpisi barer menq noric hnarelu karotutyun chuninq, vorovhetev kyanqn inqn steghcum e barery: Ayd pattcharov mer ayzhmyan kendani lezun uni yur mej aynpisi barer, voronq chkan mer hin lezvi mej, vor mnacel e mez tghti kam magaghati vra: Orinaki hamar: mi hay, vor bnakvum e antari mot, na gite ayd antari bolor careri, tunkeri, ptughneri, xoteri ev caghikneri anunnery, voronq chkan mer grqerum kam bararannerum: Aydpes el hay erkragorcy gite yur arhestin veraberyal bolor gorciqneri ev paraganeri anunnery, voronq yst meci masin mez ancanot en. mi xosqov: hay mardy yur gyughakan ev hovvakan kyanqum hnarel e iran hamar shat barer, voronq nuynpes petq en mer nor lezvi tchoxutyan hamar: Arhasarak menq: qaghaqaciners, chgitenq aynqan tntesakan barer, vorqan giten gyughaciq: Nranq aravel, qan anshunch magaghaty: havatarmutyamb karoghacel en pahpanel iranc hayrenakan barbary: Bayc ete aydpisi barer chhavaqven, nranq antarakuys kkorchen, erb gyughacineri kyanqy ayl kerparanq u dzev stana:

— Ayo, petq e havaqel, — patasxanec Qajberunin, — bayc vov piti havaqe:

— Es mtadir em ayd npatakov mi tchanaparhordutyun anel, — patasxanec Aramyany:

— Duq shat datark baner eq mtadir anelu, — nranc xosqy ktrec mi errord dzayn, ev nuyn ropein erevecav mi kartchlik, manuk tghamard, eresy shan rexi nman, deghin erkguyn moruqov ev phoqrik achqerov:

"Anun hor ev vordu ", — eresy xachaknqelov asac Aramyany, — Tatos, ays vorteghic haytnvecar:

Bayc norek paroni anuny Tatos cher, na kochvum er Qristaphor Diachkov. miayn ayd anunov norahas usanoghnery kataki hamar kochum ein himar usanoghnerin: iranc hamalsaranakan kyanqum:

Norek paronin teev haytni er mi aydpisi kochman nshanakutyuny, bayc na amenevin chvshtacav ev shat siralir kerpov motecav, voghjunec nranc ev nstec nranc mot:

— De, Homeros, ayzhm sharunakir qo tchary, — xosec Diachkovy rusac lezvov: ughghaki Aramyani eresin nayelov:

— Inch harkavor e, qani vor im tchary chi karogh qez gravel, — patasxanec Aramyany:

— Ayd irav e, vorovhetev es vaghuc arden vtchrel em chhavatal hrashqnerin, ayd pattcharov gitem, vor merelin krkin kyanq tal ankareli e, aha ayd drutyan mej en hayoc azgy ev lezun: Aydpes che, Pghaton, — na dardzav depi Qajberunin:

Bayc Qajberunin vochinch chpatasxanec, miayn cicaghecav nra tetevamtutyan vra:

— Vahe, sakayn neroghutyun, petq e asel: arqa hayoc, che vor Vahen hayoc tagavor er: — Giteq es inch pattcharov em ekel dzez mot. du el lsir, Smbat, es ekel em haytnelu dzez: kam hamadzayneceq voroshel indz mi ankyun dzer kacaranum ev kam es vardzy bardzracnelov dzez kartaqsem aysteghic:

— Inchn e stipum qez ayd anel, — harcrec Aramyany:

— Nerece q, inchpes kareli e duq miayn bnakviq aystegh ev hrtchviq mi aynpisi hrashagegh dracuhiov, isk es hervic sarn achqerov nayem dzer baxtavorutyan vra: Tchshmaritn asac, naxandzy xeghdum e indz:

Aramyany cicaghecav:

— Smbat, du tesel es nran, — harcrec Diachkovy Qajberunuc:

— Voch, es erekoyan em ekel aystegh, — patasxanec Qajberunin:

— Lav e, vor ches tesel, ete voch: qo xelqn el nuynpes ktaner gegheckuhin, inchpes tarel e imy, — xosec Diachkovy:

— Mite qo glxum gone qich xelq kar, vor taner, — harcrec Qajberunin cicaghelov:

— Inchpes che, indz arden kochum en mer qaghaqi Roshfory:

Kartchlik tghamardy phastaban er:

Erku ynkernery cicaghecin Diachkovi parcenkotutyan vra:

— Gites, Smbat, hrashagegh oriordy, asum en, xelqic gnacac e Vahei hamar:

— Chem karcum, — patasxanec Qajberunin:

— Verjapes, ayd harcy inqnystinqyan klucvi apagayum, miayn duq ays ropeis vtchreceq: talis eq indz mi ankyun dzer kacaranum, — krknec Diachkovy:

Manuk tghamardiky nshmarelov, vor Diachkovi arajarkutyuny katak che, ayd pattcharov Aramyany patasxanec.

— Menq chenq karogh hamadzaynel qez het, min: vor mer kacaranum avelord tegh chka, erkrord ete tegh evs liner, qez chenq karogh yndunel mez mot, vorovhetev du kargeles mez parapel:

— Aysinqn es kargelei dzez datark parapmunqneric, vorpisiq en qo haykakan qerakanutyuny, ashxarhabar bararany ev Smbati: "Haykakan kyanqy", hy, aynpes e — krknec Diachkovy ergicabanelov:

Aramyany barkutyamb nayec nra eresin:

— Du shat anxightch es, Vahe, gonya tuyl tur erbemn gal aystegh ev lusamutic nayel depi nvirakan bnakarany, — xosec Diachkovy ev motecav lusamutin, vorteghic ughghaki erevum er Haci-Gelenc kacarany:

— Chi kareli, — dardzyal patasxanec Aramyany:

— Paronner, nayeceq, aha erevecav gegheckutyan dicuhin, — gochec Diachkovy uraxutyamb:

Manuk tghamardiky vazecin lusamuti handep, ur kangnac er Diachkovy:

Ev, ardarev, erevecav oriord Sofin amarayin tetev ev spitak hagustov. na yur eghbor het gnum er aravotyan zbosanqi: Oriordn ancav nranc lusamuti arjevic, mi koghmnaki hayacq dzgelov depi manuk tghamardiky: Bayc Diachkovy chkaroghacav hamberel ev, aranc mnaq baryav aselu, arav glxarky, durs vazec ev sksav hervic hetevel gnacoghnerin:

— Himar, — asac nra gnaluc heto Aramyany, — ays evs mer nor serundy...

— Na aravel baxtavor e, qan te menq, — patasxanec Qajberunin:

— Inchov:

— Nranov, vor na teev terusi mekn e, bayc ughigh asac na, te ayzhm kochvum e Roshfory yur qaghaqi ev dranov shahel e iran hamar aveli qan qsan, eresun hazar manet. bayc es u du, mer magistri u doktori diplomnerov, caxsi phogh el chuninq:

— Ayd inchic e:

— Pattchary xist parz e. na tiracu Saqoyi vordi Xachaturn e, bayc ayzhm kochvum e Xristafor Diachkov, kin berec yur het mayraqaghaqic ev partavor e kurqi nman nran pashte... bayc mer tchakatin kardacvum e urish bar, ev menq parapum enq, vorpes na tchshtutyamb artasanec, datark banerov: du qo hayoc qerakanutyamb ev bararanov, isk es im: "Haykakan kyanqov"...:

— Mi aydpisi baxt, vor zharangel e na, amenevin naxandzeli che, — patasxanec Aramyany, — vorovhetev Vasaknery misht shahum en voski:

— Irav naxandzeli che, bayc mi...

— Mite... aylapes cher kareli aprel:

— Ayo, menq karogh einq aprel, ete usac lineinq koshkakarutyun kam derdzakutyun, bayc menq sparecinq mer aroghjutyuny ev lcrinq mer gluxy chor u camaq usmamb...

— Bayc menq erbeq chenq cankanal vasakutyun gorcel: mecaqanak rotchik stanalu hamar. menq kmnanq tchshmarit hay, vorpes enq, ksirenq mer azgy ev kkerakrvenq nra seghanic, — patasxanec Aramyany drakanapes:

— Ayd kliner, eten hay azgy katarer yur phrkchi xosqy, te "petq che yur manukneri hacy dzgel otarnerin": Bayc dzhbaxtabar menq mer azgi seghani phshranqneric el zurk enq mnum:

— Inch enq gorcum menq azgi hamar, vor na partavorvi mez hac tal:

— Irav, menq der vochinch chenq gorcel, ev im cankutyuns ayd che, vor menq Kojorum, mer senyakum sigar cxenq ev azgic dzri hac pahanjenq. ayo, harkavor e nax ev araj gorcel: Bayc glxavor harcn aystegh ayn e, vor mer azgy aynpisi sarsapheli kerpov molorvac e depi otarazgiq, vor yur oguty talis e otarnerin: Orinaki hamar: du bac ara usumnaran oriorac hamar, vori masin shat angam haytnel es qo cankutyuny. havatacnum em qez, vor voch voq chi hozharil qez ashakertuhi handznel, tekuz hogin surb el linis ev mi ropeum nranc gluxy usmamb lcnes: Bayc mi madam Jivarozin haryurnerov aghjik khandznen, teev nra usumnaranum aghjiknery mtnum ev durs en galis datark glxov: Bayc glxavor bann ayn e, vor ays depqum evs cnoghnery iranc cury hashvi mej dardzyal chen sxalvum. nranc cankutyuny iranc aghjkeranc ban sovorecnely che, ayl nranq miayn mi qani hashivner achqi arjev unin. min: vor madami anuny nranc akanjnerin dyur e galis, min el: vor iranc aghjiky mardu talu mijocin mociquly phesin gravelu hamar yur bolor tcharpkutyuny gorc dneluc heto, te "ehenc sirun e aghjiky, ehenc xeloq e aghjiky, esqan phugh une, esqan bazhinq une" — heto kavelacne — "madam Jivarozi mot usum e ari, tancovat, piano, rsnak jri pes sertac une...":

— Uremn inch petq e arac, — harcrec mi phoqr hamozvelov Aramyany:

— Petq e azgi achqery bac anel, na der kuyr e, minchev vor na tchanache, te vov e yur arzhanavor mshaky, vori ashxatutyunnery partavor e vardzatrel:

IE

Nuyn orva erekoyan pahun Aramyany miaynak gnac Haci-Gelenc mot. nran yndunecin xist qaghcrutyamb, manavand oriord Sofin mi qani nor cuycov haytnec yur barekamakan ankeghcutyuny depi na: Bayc Aramyany erkar chmnac nranc mot ev haytnelov, te yur ynkery miaynak e, shutov heracav: Tikin Barbaren ev oriord Sofin nranic xndrecin, vor myus orva aravoty yur ynkerojy bere iranc het canotacnelu: Aramyany xostacav:

Myus orvan aravotyan pahun Qajberunin ev Aramyany hasarak amarayin hagustov gnacin Haci-Gelenc tun: Nor hyuri nerkayanalu ev canotanalu cesy mi qani sovorakan barerov, aj u ahyak glux taly verjanaluc heto, nranq nstecin:

Oriord Sofin ayd ory hagnvac er parz, bayc shat tchashakov ev vayeluch: Na hamestutyamb nstac er yur mor mot:

Tesnelov Qajberunun oriord Sofin zgac yur sxaly: Aramyanic lselov philisophayutyan ev iravabanutyan magistrosi anuny, na huys uner tesnel mi voreve gerbnakan eak: Bayc Qajberunu demqi kosht gcagrutyuny, nra sarn ev anphuyt varvecoghutyuny, voronq manuk kusi achqum hasnum ein minchev anqaghaqavarutyan, hatcheli tpavorutyun chgorcecin nra srtin: Aynuamenayniv, na cher karoghanum haskanal, te inch karogh er gtnvel mi aydpisi tarapayman goyutyan mej aynpes hrashali, vor pattchar er tvel Aramyanin, inchpes haytni er, pashtel nran, vorpes mi gerbnakan eaki:

Nranc aoajin xosakcutyuny eghav, inchpes sovorabar linum e, voch aynqan nshanavor: Tikin Barbaren harcrec Qajberunuc qaghaqi toti ev zovutyan masin ev zhoghovurdi zvartchutyunneric ev nor u hin lureric: Qajberunin taghtkutyamb mi qani hat u ktor patasxanner tvav:

Oriord Sofin teyi seghani mot yur hyurerin tey er matakararum:

Aramyany, vorpes ays tan naxacanoty, aveli yntanebar er varvum. na myusneric cacuk mi qani nkatoghutyunner arav oriordin, vorov kamenum er ughghel nra sxaly: Erevum er, vor na cankanum er Haci-Gelenc gerdastanakan shrjany nerkayacnel yur ynkerin aveli geghaharmar kerparanqov:

Tey xmely verjacav: Tikin Barbaren mtacec yur aghjkan handes durs berel, erb nkatec, vor nra vra ushadrutyun chein dardznum: Na xndrec aghjkan, vor mi phoqr nvage dashnamuri vra: Oriordy katarec mor xndiry:

Qajberunin sksav ushadrutyun chdardznel nra nvagelun, erb henc arajin angamic nshmarec, vor lav che nvagum: Oriordy verjacrec nvagely, isk Qajberunin haytnec yur nkatoghutyunnery nra nvagelu masin, voronq bolorovin vshtacrin oriordi inqnasirutyuny: Aysuamenayniv mayry nran cacuk nshanaci arav zbaghecnelu hyurerin:

Oriordy nax sksav harcnel Peterburgic. orinak: qani tatron ka ayntegh, kaysry vor tatronn e gnum. Nevski prospekty qani verst erkarutyun uni. aynteghi aygiqy ev zbosarannery geghecik en: Aynuhetev na xosqy dardzrec hamalsarani vra ev harcrec usanoghneri kyanqic, harcrec, te kan ayntegh aghjik usanoghner ev ayd aghjik usanoghneri mej kan nshanavor ev taghandavor oriordner: Ays harcmunqneric heto na xosakcutyan mej ners berav "kananc azatutyan harcy": Lselov Qajberunu galu masin, mi qani or na erandov kardum er Stuard Milly ev, zinavorelov yur mitqy mi qani phasterov, na sksav taqutyamb pashtpanel kananc liakatar azatutyunn u havasarutyuny tghamardkanc het:

Qajberunin araj chuzec ayd xndri vra xosel oriordi het, mtacelov, vor ayd harcy bardzr e nra haskacoghutyunic, bayc kamenalov nran durs berel ayd tesak mtavor molorutyunic: asac.

— Aveli lav e, vor duq dzer mitqy gaghapharakan eraznerov chhrapureq, ayl usumnasireceq kyanqi irakan koghmery:

— Nereceq, paron, — patasxanec oriordy, — mite gaghapharakan eraz karogh e hamarvil ayn, vor es asum em, te kananc drutyuny struki drutyun e, ev nranc petq e havasar iravunq tal mardkayin ynkerutyan mej:

— Ayd dardzyal eraz e, — xosec Qajberunin sarnutyamb, — vorovhetev qani kiny baroyapes ev imacakanapes lav chi krtvac ibrev mard, na chuni iravunq pahanjelu dzer asacazatutyany kam havasaaւtyuny:

— Krtutyuny inch nshanakutyun karogh e unenal nra hamar, erb na tchnshvac e tghamardu brnakalutyan nerqo:

— Krtutyuny kta nran iravunq ners mtnel hasarakakan kyanqy vorpes mard, yur kataryal azatutyamb. bayc kanaci sery, manavand arevelyan azgeri mej, der shat ankirt e: Petq e ashxatel krtel dranc:

Oriord Sofin vshtacav ev karmrecav:

Qajberunin nshmarelov nra vrdovmunqy: xosec.

— Ardarev, kananc seri haremneri mej phakvac drutyuny vaghuc cuyc tvav lusavor ashxarhin dra vat hetevanqnery: Aysuamenayniv es chem karogh hamadzaynel, vor kanayq, manavand mer azgi mej, bolorovin ardzak ev azat handes durs gan ibrev hasarakakan ynkerutyan andamner, erb nranq ayd masin amenevin patrastvac chen. nranq derevs shatpetq e usanen:

Oriord Sofin vochinch chpatasxanec: Qajberunin nshmarec, vor yur nkaroghutyunnery vat tpavorutyun gorcecin oriordi vra, na xosqy ktrec ev dardzav depi tikin Barbaren:

Nuyn mijocin oriord Sofin, haziv lseli dzachnov, asac Aramyanin.

— Dzer ynkery xist anxightch e depi kanaci sery. bayc cankali er indz gitenal, te inchpes e nayum na manuk oriordneri vra:

— Duq arden nkatum eq nra sarnasrtutyuny, — patasxanec Aramyany:

Tikin Barbaren, ibrev anus ev hasarak gerdastani aghjik, zurk er ayn hnarneric, vorov mi barekirt tantikin karogh er zbaghecnel yur hyurerin: Ayd pattcharov na aravelapes ashxatum er yur hyurerin hqapurel qaghcraveniqov, dra hamar na hramayec teyic heto matucanel tarm mirg ev zanazan tesak murabaner: Bayc nranq erkar chnstecin, ayl mi qani ropeic heto heracan: Nranc tchanaparh dnelu zhamanak oriord Sofin brnec Qajberunu dzerqy ev xndrec nranic patvel iranc yur hatchaxaki aycelutyamb, avelacnelov, te nra karciqnerin bolorovin hamakrec inqy:

— Inchpes tvecav qez ayd oriordy, — harcrec Aramyany Qajberunuc, erb nranq hasan iranc kacarany:

— Mi patchutchyal xrcik, urish vochinch, — patasxanec Qajberunin: demqy xozhorelov:

— Bayc tesar inchqan ozhtvac e na bnutyunic:

— Uremn du evs Diachkovi nman kochir nran gegheckutyan dicuhi:

— Chi kareli uranal, te na geghecik e:

— Dicuq geghecik e, bayc inch kareli e husal nranic:

— Shat ban, — patasxanec Aramyany:

— Ayo, kareli e hastat huys unenal, te na karogh e linel hrapurich siruhi yur tarphacui hamar, bayc voch erbeq zhraglux tantikin ev havatarim amusin:

— Na inch meghavor e, — krknec Aramyany:

— Es gitem, vor meghavor che ayd astco garnuky, ayl meghavor en nra himar cnoghnery ev yur krtutyuny, vor aynpes keghcel en nran:

— Nayelov ayd hangamanqnerin, — asac Aramyany, — dardzyal togh shat aprin mer Hayastani parz ev chqnaghagegh oriordnery. nranq teev mi gund mis en, nranq teev krtutyunic zurk en ispar, bayc nranc baroyakanutyuny mnacel e ankeghc ev anxardax, ayd pattcharov ev nranq linum en havatarim amusinner ev ashxataser tantikinner:

Ev aynuhetev nranq erkar u erkar sksan xosel kanaci seri dastiarakutyan vra:

Bayc bolorovin ayl xorhrdacutyan mej er oriord Sofin: Na vochinch pakasutyun cher nkatum yur te usman ev te krtutyan mej. na yur gegheckutyamb aynqan hpartacac er, vor karcum er, te kishxe bolor tghamardkanc vra: Ev mit berelov Qajberunu sarnasrtutyuny depi inqy ev nra herqoghakan patasxannery yur karciqneri dem, cher karoghanum vochinch kerpov hamozvel, te aydpisi varmunqy ev aydpisi vetchy karogh ein aroghj datoghutyan cnund linel:

Bayc Aramyani phaphuk bnavorutyuny, nra qaghcr xosakcutyuny ev shnorhali varmunqy xelagarutyan chaph hiacrel ein axtaborboq oriordin, ev na spasum er nra mej gtnel yur srti cankalin:

Bolorovin ayl er tikin Barbarei mtacutyunnery. na shat urax er manuk tghamardkanc aycelutyamb, na shat goh er yur dster xosakcutyunic nranc het, teev nran bolorovin anhaskanali er ayd: Mievnuyn zhamanak nra glxi mej pttvum er mi ayspisi xorhurd: psakel yur dustry mayraqaghaqi ayd barekirt usanoghneric mini het:

ZhY

Kojori sarn, hovasun ody ev xonav kliman, phoxanak ughghelu Qajberunu aroghjutyuny, xist vat nergorcutyun arecin nra vra: Nra avervac toqery dardzyal cavagarvecan, ev na sksav canr kerpov hazal: Na phakvac er yur kacaranum ev amenevin durs cher gnum tanic:

Aramyany xist txur er sireli ynkeroj tkarutyan hamar ev amboghj ory cher heranum nra motic: Ayd pattcharov mi shabatic aveli er na cher eghac Haci-Gelenc mot:

Mi gisher na erkar nstac Qajberunu mahtchakali mot, darn mtacutyan mej er. hivandn andadar hazum er ev hogvoc hanum: Aramyany nshmarelov, vor na qnec, hushik, votqi matneri vra heracav nra qnaranic: Na durs ekav baky: mi phoqr tarm od shnchelu:

Hianali lusnka gisher er: Bolor shrjakayqum trtrum er amarayin eghanaky taq, mankakan, axtaborboq kyanqov: Ancnelov Haci-Gelenc kacarani motic, hankarc lsec na qnqush dzayn.

— Paron Vahe:

Min el erevan elav oriord Sofii vayelchahasak kerparanqy, vor nuyn ropein nmanum er gisherayin haverzhaharsi:

— Oriord Sofi, ayd duq eq, — motecav nran Aramyany:

— Ayo, — patasxanec na:

— Ays xorin gisherayin pahun:

— Aynpes, durs eka...es inqs chgitenalov, te inchu hamar...

Aramyany tesav, vor nra demqn aynpes gunatvac er, inchpes sarn marmarion ev nra gisaknery xarnvac ein ev achqery varvum ein kataghi krakov:

— Duq aylevs cheq erevum, paron Vahe, — harcrec oriordy:

— Ynkeris hivandutyuny che toghnum indz tanic heranal, — patasxanec Aramyany:

— Ayzhm inchpes e na:

— Lav che:

— Vay, aphsos: Inch e nra hivandutyuny:

— Barakacav:

— Vaghuc e:

— Ayo, vaghuc, hamalsaranum evs uner:

Oriordy mtacmunqi mej ynkav: Karces ayd lury txrecrec nran:

— Tesnum eq, paron Vahe, inch hianali gisher e, — xosec na ropeakan lrutyunic heto:

— Ayo, hianali e, — patasxanec Aramyany:

— Paron Vahe, bari egheq, gnanq mi phoqr shrjelu. che vor duq evs sirum eq lusnka gishery:

— Es sirum em, miayn ayzhm xist ush e. giteq, zhamy erkusn e:

— Xndrum em... gnanq. dzez aselu baner unim, aysteghic mi qich herananq...:

Aramyany akamayic hamadzaynecav:

— Depi ur, — harcrec na:

— Depi antar, — patasxanec oriordy, — tveq indz tevd:

Aramyany tvav nran yur tevy, ev nranq sksan dimel depi antar:

— Amboghj shabat e, vor duq cheq eghel mez mot, — asac oriordy:

— Ayo, bayc indz ankareli er gal, — patasxanec Aramyany:

— Es shat cankanum ei dzez tesnel:

— Duq inqnerd karogh eiq gal mez mot, erb cankanum eiq:

— Qani angam es kameca gal, miayn mtaceci guce kbarkacnei ynkerojd, che vor na aynpes xstasirt e:

— Voch, yndhakarakn: na xist bari tgha e, na urax kliner, ete duq nra mot gayiq:

— Uremn aravotyan es kgam nran tesnelu: Qajberunu hivandutyuny inchic arajacav:

— Anhangist parapmunqic ev mi qani dzhbaxtutyunneric... nra kyanqy misht kapakic e eghel tshvarutyunneri het:

— Aphsos..., — krknec oriordy:

Aydpes taqacac xosakcutyamb nranq bavakan heracan iranc bnakutyunic, ev oriordy nkatec, vor iranq antarumn en:

— Es hogneca, Vahe, mi phoqr hangstananq aystegh, — asac na:

Nranq nstecin metaqsanman phaphuk xoteri vra: Aramyany parkecav, isk Sofin xist mot nstec nra mot ev yur tevov krtnec nra krcqin:

Ays drutyan mej, ansharzh ev lur mnacin nranq mi qani rope, minchev oriordn asac.

— Vahe, tur indz dzerqd:

Aramyany tvav nran yur dzerqy:

Oriordy brnec nran yur apheri mej:

— Vorqan sarn e qo dzerqy, — asac na:

— Ayo, sarn e, — patasxanec Aramyany:

— Tuyl tur es nran taqacnem cocic mej:

— Karogh es:

Ev oriordy nra dzerqy seghmec yur phaphuk krcqi vra, vor nuyn ropein sastik kerpov zarkum er inchpes alekocyal covy:

— Ayzhm taqacav, — harcrec oriordy:

— Es vochinch chem zgum, — patasxanec nran Aramyany:

— Ayo, du anzga es, — patasxanec oriordy, — bayc shoshaphir kurcqs:

Aramyany dzerqy drec nra srti vra:

— Qo sirty sastik kerpov zarkum e, — patasxanec na:

— Aydtegh anhangstutyun ka, aynpes che, — harcrec oriordy:

— Ayo, du vrdovvac es:

Oriordy vochinch chpatasxanec. erku koghmic evs tirec ropeakan lrutyun:

— Vahe, aynpes che, es xist anhamest em, — harcrec oriordy: nra dzerqy hanelov yur cocic:

— Es aydpisi karciq chunim qo masin, — patasxanec Aramyany:

— Du aydpes aselov miayn ches kamenum vshtacnel indz, bayc es zgum em, vor voch miayn anhamest em, aylev himar, cnorvac...:

Aramyany vochinch chpatasxanec nran, miayn lsec nra darn hekekanqy:

— Inchu aydpes, Sofi, — nra dzerqy brnelov harcrec Aramyany ev nuyn ropein nstec parkac teghic:

— Vahe — xosec na, — nerir im anhamestutyany, pattchary vor du aynqan bari es... isk es: tshvarakans, amenachnchin eak em... es zgum em im bolor vochnchutyuny qo arjev... ardarev, es arzhani chem qez... miayn du nerir indz, vor asem, te "sirum em qez":

— Du indz sirum es, — harcrec nuynpes vrdovmunqov Aramyany:

— Ayo, — patasxanec oriordy, chdadarelov lac lineluc:

Srbazan xrovutyuny tirec Aramyanin, ev na haphshtakvecav sqancheli hogezmaylutyamb, erb nra akanjnerin zarkecin mogakan xosqi verjin hnchyuny: ayo:

— Du sirum es indz... uremn tuyl tur hamburem qez, — asac na uraxutyamb:

Oriordy pharvec nra paranocov:

Mi qani rope tirec xorhrdavor lrutyun...:

— Ayzhm gnanq, — asac oriordy, vorpes te staphvelov yur mtavor arbecutyunic:

— Gnanq, — krknec Aramyany ev ver kacav:

Oriordy nra tevn arav. na iran bavakan hognac er zgum. na gnum er Aramyani koghqic tuyl ev anhavasar qaylerov:

Tchanaparhin asac oriordy.

— Ayzhm kases, te du evs sirum es indz:

— Sirum em, — patasxanec Aramyany:

— Ayzhm es karogh em kochvel qo kiny, aynpes che, — krknec oriordy:

— Xndrum em, Sofi, chhishel indz ayd...:

— Ayd bolor...

— Xndrum em, chvrdovel indz:

— Ev du ches xghtchalu indz:

— Es arden asaci, te sirum em qez. ayd bavakan e:

— Ayd bavakan che...:

— Arayzhm ayl xosq chem karogh qez asel, — patasxanec Aramyany ev lrec:

Dardzyal artasuq erevecav oriordi achqerum:

Erkar nranq gnum ein. erku koghmic evs tirum er xorin lrutyun, minchev nranq hasan iranc kacaranin: Erb kamenum ein bazhanvel, Aramyany grkec nran ev krkin hamburelov asac.

— Im kyanqums voch mi oriord cher lsac im beranic: "sirum em qez" xosqy, bayc es zoheci dran qez, aydqan vov menq erkuqs karogh enq linel baxtavor...:

Oriordy nuynpes grkec ev hamburec nran. nranq bazhanvecan:

Aravotyan astghy vaghuc shoghshoghum er arevelqum, ev trchunnery ergum ein iranc vaghordyan ergy:

Mtnelov yur ankoghiny, oriordy aylevs chkaroghacav qnel: Hazaravor mtacmunqner xrovum ein nran: Na zgum er Aramyani dzerqi arajin shoshaphumy yur coci mej. na zgum er nra jerm hambuyrnery yur tsheri vra ev aylevs urish ban cher zgum na...: Mi qani zham ayspes nra erevakayutyuny varvac er hrapurich erevuytnerov, ev na anqun mnac, minchev lusabacin tirec nra hognac andamnerin qaghcrik quny:

Aramyany veradarnalov yur kacarany: nax aranc dzayn hanelu mtav Qajberunu mot ev nkatec, vor na hangist qnac e, heto dardzav yur qnarany: Na mtav ankoghin, bayc quny mot chekav nra achqerin: Mi kirq, vor aveli nman er amotanqi ev zghjman, charachar tanjum er nran. "Ays inch gorceci"...asac na, ev mievnuyn ropein zgac yur xghtchi xayty:

IT

Aravotyan Aramyany culanum er ver kenal yur ankoghnic, bayc erb lsec myus senyakic Qajberunu canr hazy, iskuyn ver trav ankoghnic ev gisherazgestov mtav ynkeroj qnarany: Na gtav nran vat drutyan mej:

Qajberunin tesnelov nran: asac.

— Vahe, aysor indz hamar mi saylak vardzir, es piti qaghaq gnam. ayntegh gonya erku ban mot klini indz — bzhishk ev gerezmanatun. bayc aystegh erkusic evs zrkvac em:

Aramyany shat ashxatec hamozel nran ev hetadzgel nra gnaly, bayc hnar cheghav:

— Du arden katarel es qo hyurasirakan partqy, meghnimn e, vor erkar chkaroghaca vayelel nran, — asac Qajberunin:

Tasy zhamin tchanaparhordakan saylaky kangnac er Aramyani kacarani drany:

Aramyany iranc gnalu patrastutyan hogacoghutyan mej er: Na durs ekav, vor mi qani kargadrutyunner ane ev mek el hankarc dran shemqi vra handipec oriord Sofiin: Na gunataphvac er vorpes mah:

— Es ughigh qez mot ei galis, Vahe, — asac na:

— Indz mot, — krknec Aramyany zarmanalov:

— Ayo:

— Hrameceq:

Nranq ners mtan Aramyani senyaky:

— Duq gnum eq — harcrec oriordy nstelov phoqrik gahavoraki cayrin:

— Gnum enq, — patasxanec Aramyany:

— Erb:

— Kareli e mi zhamic heto:

— Ev du gnum eir aranc indz het tesnvelu:

— Es aranc qez tesnelu chei gna:

Oriordy hezik nayec Aramyani eresin:

— Inch pattcharov eq gnum, — harcrec na:

— Smbati hivandutyuny orystore vatanum e, harkavor e qaghaqum linel:

— Mite aranc qez che karogh gnal:

— Karogh e, miayn es chem kamenum nran miaynak toghnel:

— Ev du piti mnas nra mot qaghaqum:

— Ayo, piti mnam hog tanelu nra arozjutyany:

Verjin xosqy canr nergorcutyun unecav oriordi vra:

— Ev du piti toghnes indz aystegh miaynak, — harcrec na voghormeli kerpov nayelov Aramyani eresin:

— Inch arac, aydpes patahecav, — patasxanec Aramyany:

— Che vor du asacir, te sirum es indz, ev ayzhm kamenum es miaynak toghnel indz... bolorovin chmtacelov, te es txur ei aranc qez...:

— Es shat aphsosum em, vor ayspes shut bazhanvum em qezanic, miayn hamadzaynir, vor Smbatn ayzhm aravel karot e im karekcutyany, qan te du: Es nran nuynpes sirum em, inchpes im gaghapharakic ynker, es chem karogh nranic bazhanvel:

Aramyani verjin xosqery xist zgali eghan oriordin, na mi qani rope mtacman mej ynkav ev apa patasxanec.

— Ayo, Smbatn ayzhm aravelapes karot e qo karekcutyany, qan te es. Vahe, gna, ter ynd qez, ev hog tar ayd patveli tghamardu aroghjutyan masin. es chem kamenum bazhanel qez qo sireli ynkeric:

Aramyanin xist azdec oriordi qnqush zgacoghutyuny ev na motecav nran, grkec ev seghmec yur krcqi vra:

— Hima kareli e paron Smbatin tesnel, — harcrec oriordy:

— Inchu che kareli, — patasxanec Aramyany:

— Es kkamenayi nran tesnel:

— Uremn spasir, imacum tam:

Aramyany mtav Qajberunu senyaky: Qajberunin, phatatvac yur tandzr mushtaki mej, parkac er mahtchakali vra: — Oriord Sofin kamenum e qez tesnel, — asac nran Aramyany:

— Indz anaxorzh e im ayzhmyan zzveli kerparanqov txrecnel qnqush oriordi sirty, — patasxanec na, — asa te chem karogh yndunel:

— Na xndrum e, na qez tesnelu e ekel:

— Lav, togh ga:

Aramyany durs gnac ev mi qani vayrkyanic heto oriordi het ners mtav hivandi senyaky:

Sofin gnac brnec Qajberunu dzerqy ev xist mot nstec hivandi mahtchakalin:

— Heru nsteceq, oriord Sofi, ayzhm anaxorzh e indz motenal:

Bayc Sofin amenevin chsharzhvecav yur teghic ev asac.

— Duq ayzhm evs aynpes bari ev sireli eq, vorpes araj:

— Voch sirelis, hivandutyan het katak chi kareli anel, — patasxanec Qajberunin:

Oriordy sksav harcnel nran hivandutyan masin, aynuhetev haytnec, te inqy shat txrum e, vor nranq aynpes shut toghnum en amaranocy, vorovhetev nranc dracutyuny axorzheli er iranc gerdastanin: Ev avelacrec mi qani barekamakan xosqer:

Qajberuni kartch patasxanec, te:

— Menq shat heru chenq gnum, ete ays hazy shutov chijene indz sary hoghi tak, menq dardzyal karogh enq mimyanc tesnel:

Oriordy sksav nran mxitarel, te chpetq e aydpes shut husahatvel kyanqic ev xorhurd tvav nran gnal Nicca:

— Ayo, ete es phogh unenayi, shat tegher kertayi, — patasxanec na:

Apa oriordy asac, vor inqy evs mitq chuni amaranocum erkar mnalu, ayl shutov qaghaq kdarna, ev ayntegh shut — shut kaycele nran:

Qajberuni haytnec yur shnorhakalutyuny:

Oriordy, qnqshutyamb seghmelov hivandi dzerqy, heracav:

Aramyany nuynpes durs ekav nran tchanaparh dzgelu: Oriord Sofin haytnec, te nran mi qani aseliq uni. nranq mtan dardzyal Aramyani senyaky: Sofii demqn artahaytum er nerqin vrdovmunq:

Aramyany nstec gahavoraki vra, isk oriordy, atori vra nra arjev nstelov, brnec nra dzerqy ev asac.

— Im ays gisherva verjin harcy mnac aranc patasxani, aynpes che, — harcrec na: ughghaki Aramyani eresin nayelov:

— Ayo, — patasxanec Aramyany, — bayc es xndreci, vor du ayd masin vochinch chharcnes:

— Inchu:

— Vorovhetev zanazan hangamanqner stipum en ayd masin lrel:

— Bayc im karciqov, ur ka tchshmarit ser, ayntegh vochinch hangamanqner tegh chpetq e unenan:

Aramyany dzhvar drutyan mej er:

— Mite sirelu hamar du karcum es, te anpattchar petq e kochvel amusin, — harcrec Aramyany:

— Es aydpes chem karcum, — patasxanec oriordy pind dzaynov, — es minchev angam herqum em amusnutyuny, es kbavakananam mimiayn qo sirov, ete du iskapes xostovanes, te sirum es indz:

— Du karogh es bolorovin havatal, te es sirum em qez:

— Uremn tuyl tur hamburem qez, — asac oriordy:

Nranq grkaxarnvecan... ev mi qani rope nranq chein bazhanvum mimyancic...:

Oriordy bolorovin sharagunac durs ekav Aramyani senyakic:

Tchanaparhin nran handipec Mayilovy, patanin glux tvav nran, bayc oriordy amenevin chnshmarec ev ancav:

Gnalov iranc tun, oriordn ughghaki ners mtav yur senyaky. na bolorovin goh er yur vitchakic, nra demqn artahaytum er anspar uraxutyun, ev na trchnaki nman hangist cher karoghanum nstel, ayl ergelov trchkotum er ays koghmy, ayn koghmy:

Diachkovy lselov, te Aramyann u Qajberunin gnacel en qaghaq, iskuyn vardzec nranc kacarany, ev aydpisov merdzavor draci dardzav Haci-Gelenc: Aynuhetev sksav hnarqner banacnel ayd gerdastani het canotanalu, ev shutov na hasav yur npatakin, erb mi or tikin Barraren inqy hravirec nran iranc mot tchashelu:

Diachkovy haytnvecav tchisht paymanyal zhamin: Na hagnvac er aynpes ptchnvac, karces ereveli ton er, ev na nor er veradarnum Nevski prospektic:

Diachkovy: hayrakan ahagin zharangutyuny mayraqaghaqum zohelov tatronneri, baleri, kruzhokneri ev ayl shraylutyan u zexutyan kurqerin, vochinch ban cher shahel, ayl miayn tchshmartutyamb usel er, te inchpes petq e varvel hasarakakan kyanqum, aysinqn: inchpes petq e handipel manuk oriordnerin kam mankahasak tikinnerin, inchpes nranc glux tal, xosq kcel, zvabtchaxosel, setevetel. mi xosqov: na giter yur dery xist hmut kerpov xaghal kyanqi amen mi hangamanqum:

Na xist qaghaqavari kerpov nerkayacav Haci-Gelenc gerdastanin nax ev araj motecav tikin Barbarein ev hamburec nra dzerqy, heto shnorhali kerpov dardzav depi oriord Sofin "bon zhur, madmuazel Sofi" aselov, apa dzerq tvav Lizayin ev Elenayin, voronc vra nranc arajin hyurery amenevin ushadrutyun chein dardznum:

Diachkovi qaghaqavari varvecoghutyuny arajin oric tpavorutyun gorcec tikin Barbarei vra:

Diachkovy yur yndunelutyan arajin xosqery sertac gegheckaxosutyamb artahayteluc heto asac.

— Ayzhm es dzer dracutyamb karogh em bolorovin erjanik hamarvel, mtacelov, te es karogh ei aynqan baxtavor linel, shahelov dzer bari hamarumy...: Ax, inch er im arajin kacarany. kataryal dzhoxq. voch voq chkar zhamanak anckacnelu, teev indz merdzaka ein kenum general K...i ev knyaz N...i gerdastannery, bayc inch axorzhanq nrancic... tchshmaritn asac, es sastik atum em ayd aznvakannerin, chnayac vor nranq indz hargum ein ev voch mi or aranc indz tchash ev yntriq chein anum: Bayc inch npatakov hatchaxel aydpisi gerdastanneri mot. gnum es, ayo, qez yndunum en shat sirov. nstum es, ev aha ceruni generaln sksum e shaghakratel ir paterazmakan gorcuneutyunic: sksyal Paskevichic, Abas Mirzayic hasnum e Voroncovy, aranc zhamanak talu yur aghjiknerin mi ban xoselu: Nranq: xghtchaliqy thatchutyunic tochorvum en, iranc mtqi mej anicelov iranc datarkaban hory: Isk knyazy aveli hin zhamanakic e sksum: Axta Shahic, Heraklic ev galis minchev Shamily: Ayzhm erevakayeceq, kareli e aydpisi phtac kotchgheri het zhamanak anckacnel:

Tikin Barbaren ev oriord Sofin cicaghecin, patasxanelov, te bolorovin ughigh e nra nkatoghutyuny:

— Arhasarak, — sharunakec Diachkovy, — aystegh sakav en kataryal qaghaqakrtvac yntaniqner, ur kareli liner zgal tchshmarit hyurasirutyan hamn u hoty. — xndrem im nkatmunqy dzez vra charneq, vorovhetev dzer yntaniqy ayd banum kataryal bacarutyun e kazmum: Bayc Peterburgum hianali gerdastanner kan, arzhe nranc het zhamanak anckacnel:

Ev mayr u aghjik sksan harcnel Diachkovic Peterburgi kyanqic:

Diachkovy patmec erkar u erkar, aranc lrelu. barery, voronc kamav talis er na mi arandzin muzikakan artahynchutyun, karces te arnelu ein nra beranic: Ev amen xosqi verjavorutyuny berum er yur vra: cuyc talov, te inqy zhamanakov mayraqaghaqum eghac e hasarakakan xosakcutyan ararka:

Bayc erb nranic harcrin, te ayzhm inchov e parapum, patasxanec.

— Avarteluc heto indz nshanakecin Peterburgum mi mec taghi mirovoy sudya, es ateci ayd stor pashtony ev eka Kavkaz, guce bardzr tegher gtnelu: Aystegh okruzhnoy sudum andami tegh en arajarkum indz, bayc es dardzyal chem kamenum storacnel indz... naxagahi pashtony... ayn evs akamayic, kareli e hamadzaynel... kam palatum andam... prokuror ev kam mi aydpisi ban... teev carayutyunn arhasarak indz antaneli e, vorovhetev es sirum em azat kyanq: Aylev im glxavor npatakn ayn e, vor gnam Phariz, mi qani tari mnam ayntegh, heto gnam Peterburg iravabanakan profesori qnnutyun tam: Indz aravel sireli e hamalsaranum profesori ambiony, qan palatum naxagahi atory: Ayd arden hianali e, erb mard kangnac ambioni vra vogevorvac patmum e, zororinak: qaghaqakan iravunqneri masin, ev Temidesi hazaravor ashakertner lur, hogiacac lsum en nran:

Ayd xosqery Diachkovn artasanec bavakan krqov ev xory hogvoc hanelov:

— Bayc ayzhm bolorovin angorc eq, — harcrin nranic:

— Ayzhm es parapum em xist azat vastakov, — patasxanec Diachkovy: — Ardarev es minchev ayn astitchan chem karogh storacnel indz, vor gnam okruzhnoy sud kam palat, atyanum kangnem ev pashtpanem vorevice gorc, vorpes anum en aysteghi phastabannery. bayc arhestum chculanalu hamar, erbemn mec gorcerum, erb linum en dzhvar iravabanakan harcer, es grum em mimiayn xndirner, teev xist chnchin vardzov, zororinak: mi qani hazar manetov:

Bolorovin sut er xosum Diachkovy. na voch miayn okruzhnoy sudn u palaty cher dnum gorcer pashtpanelu, inchpes havatacnum er yur tetevamit unkndirnerin, ayl haryur manet gorci hamar na mirovoy suderumn er qarsh galis: Miov baniv, na qaghaqis amenastor phastabanneric mekn er, vorin handznum en ayn amenakeghtot gorcery, vor yur pativy pahpanogh voch mi phastaban handznaru che linum yndunelu:

Hankarc na nshmarec ankyunum drac dashnamury:

— A, ayd vov e acum, — harcrec na zarmacq dzevacnelov yur demqi vra:

— Sofin, — patasxanec tikin Barbaren:

— Madmuazel Sofin, — krknec Diachkovy uraxutyamb: — Ax, es Peterburgic durs galuc heto Kovkasum voch mi gerdastanum chem lsac pianoyi dzayn. es husov em, vor oriord Sofin aynqan voghormac klini, vor ayd mec zvartchutyuny kpattchaoi indz:

Tikin Barbaren sksav taxandzel yur dstery, vor na nvage:

Oriord Sofin mec hozharutyamb motecav pianoyin ev sksav nvagel shat vat: Bayc Diachkovn andadar caphaharelov, darnum er depi tikin Barbaren: aselov.

— Ays arden hrashq e... ax, vorqan hianali nvagum e madymuazel Sofin, Peterburgum sakav aghjikner miayn karogh en aydpes nvagel:

Oriordy vogevorvac ayd govasanqov: nvagec amboghj kes zham, na ergec ev mi romans, nuyn mijocin Diachkovy zmaylmunqic inqy nuynpes yur xrpot dzayny xarnec nra dzayni het:

Oriordy verjacneluc heto, Diachkovy motecav nran ev minchev getin xonarhvelov shnorhakalutyun arav, avelacnelov, te aynuhetev cher cankana lsel Mocartin ev Bethovenin: nra nvagy lseluc heto:

Apa inqy Diachkovy nstav pianoyi mot ev nvagec ergelov mi sonet. nra anaxorzh dzayny aynpes nman er katvi mlavyuni hnchyunnerin, vor Grigoli cicaghy sharzhec, vor lur nstac lsum er: Bayc Diachkovy yur ergy kisat toghnelov heracav pianoyic: havatacnelov, te hamalsaranum shat parapmunqi pattcharov krcqi hivandutyuny zrkec nran yur anush dzaynic, ete voch, na mi angam Peterburgum graf Tambalovsku tany mrcutyan mej mtav italaci arajin ergich Kasoni het ev inqy tarav mrcanaky:

LA

Qajberunin qaghaq gnaluc heto amboghj mi amis hivand parkecav, minchev nra aroghjutyuny phoqr — inch ughghvecav. bayc aynuhetev erku ynkernery chkamecan amaranoc gnal, vorovhetev qaghaqum evs bavakan hov er eghanaky:

Mi or nranq nstac ein. Aramyani demqy cher cuyc talis bolorovin urax artahaytutyun. karces te nerqin taxicner vrdovum ein nra sirty, minchev na yndhatec lrutyuny: xoselov.

— Smbat, mite misht ayspes anpashton ev angorc piti mnanq menq:

— Ayo, — patasxanec sarnutyamb Qajberunin, — vorovhetev na, vov vor piti mez pashton ta, rotchik ta, menq nra hamar anpitan karasiner enq, ayl xosqov: menq nra gorcin anharmar enq:

— Inch petq e arac, — thatchutyamb harcrec Aramyany:

— Inch petq e arac, — krknec Qajberunin, ev nra eresi vra erevecav ttu artahaytutyun: — Kamenum es pashton...prcav gnac...

— Mite ayd kareli e anel:

— Uremn goh eghir aghqatutyamb:

— Bayc azgy, — harcrec Aramyany:

— Azgy inch, — krknec Qajberunin:

— Na mez hac chi ta:

— Kta, ete nra votqery lizes ev nra qmacy hamar xunk cxes:

Nranc xosakcutyunn yndhatecav, erb ners mtav Diachkovy: uraxutyan cicaghy eresin:

Na aranc voghjunelu ev aranc nranc dzerq talu, glxarky vercrec ev kangnelov nranc archev: asac.

— Shnorhavoreceq, paronner, im qajagorcutyuny, aysor es tara sudum mi aynpisi pharavor gorc, vor kataryal hrashq e. vasn voro, eghbarq, ereq hazar manet grpaneci...

— To, Tatos, du inch orenq gites, vor qo tarac gorcn inch lini, — asac nran Aramyany:

— Eghbayr, orenq gitenaln ays qaghaqum vochinch nshanakutyun chuni, — patasxanec Diachkovr kcu kerpov: — Aha qo ynkery evs magistrosi diplomy cocum parap tany nstac e. miayn aystegh glxavorapes petq e linel sirena ev karoghanal gravel orenqy, datastany ev datavornery:

Qajberuni lur lsum er nranc:

— Inchov, — harcrec Aramyany:

— Inchov, — krknec Diachkovy. — cicagheli harc. "tur kaysern kayser, ev astcuyn astuco" — aha te inchov:

— Mite kareli e ayd astitchan storanal, keghtot gorciq darnalov anpitan mardkanc lumayasirutyan, — harcrec Aramyany:

— Ardary misht sovic mernum e, eghbayr, — patasxanec nran Diachkovy:

Aramyany kamenum er mi xosq evs asel, bayc nran yndhatec Qajberuni: aselov.

— Es bolorovin hamadzayn em qez het, paron Diachkov. aysorva orum vov chgite staxosel, hatchoyamolutyamb kezcavorel ev urishi kamqin u npataknerin zohel yur amenaazniv ev amenasurb zgacmunqnery, che karogh arcat shahel: Vorovhetev mer qaghaqakan kyanqy, dzhbaxtabar, aynpisi hangamanqneri mej e drvac, vor dranq anhrazhesht pituyqner en eghac: Ev menq mi qani rope araj suyn nyuteri vra einq xosum, du yndhatecir mez: Qajalervelov Qajberunu xosqeric, vor na xosec kcu arhamarhanqov, Diachkovn asac.

— Eghbayrq, tchshmaritn asac, duq xist himar gaghapharneri eq carayum, mi xosqov: duq lok od eq kul tali, isk ayd dzer phorin snund chi tal, petq e zhamanaki hangamanqneri het yntelanal ev arevahayac caghki nman arevy vor koghmic cage, depi ayn koghmy petq e shrjel yur demqy:

— Depi amen koghm teqvel, depi amen koghm xonarhvir. ayd kataryal kapkutyun e, — xosec Aramyany: — Minchder pativy pahpanely misht eghel e ev piti lini surb:

— Aghqaty vochinch pativ chuni, — patasxanec Diachkovy. — pativy arcati mej e ev aranc dzer asac kapkutyan che kareli arcat vastakel:

— Uremn amenayn surb ban piti zohel arcatin:

— Ayo, vorovhetev na miak geraguyn srbazan eakn e tiezerqum, — vtchrakan kerpov patasxanec Diachkovy:

— Aha qez logika, — cicaghelov xosec Aramyany:

— Eghbayr, du ughigh es, — dardzav depi Diachkovy Qajberunin, — kyanqi mej du qo dasy aveli lav es sertel, qan te menq. du gnum es mi tchanaparhov, vorteghic xuzhany step yntanalov dardzel e hart ev havasar, bayc mer tchanaparhy phshot e ev shat el banuk che...: Du pashtir arcaty, qo astvacy, menq el uninq mer hpartutyuny ev goh enq mer aghqatutyamb:

— Dranq togh mnan, datark xosqer en, charzhe xosel dranc vra, — nra xosqy ktrec Diachkovy: — Bayc es, paron Qajberuni, hatkapes eka dzez mot, shnorhakal linel qo hivandutyan hamar: Bolorovin tchshmarit e araky, te "meki dzhbaxtutyuny myusin baxtavorum e": Ayo, qo pharavor hivandutyuny pattchar tvav qez ev naxandzavor ynkerid: heranal Kojoric ev toghnel ayntegh dzer nvirakan kacarany bolorovin im tirapetutyan nerqo, vori mej mi ankyun indz talu duq zlacaq:

— Ayd xosqerov inch es kamenum asel, — shtapov harcrec Aramyany:

— Ayn, — patasxanec Diachkovy: ughigh nayelov Aramyani eresin, — inch vor es cankanum ei, aysinqn: im dracutyuns arit tvav indz canotanal Haci-Gelenc, hetevapes naev oriord Sofii het:

— Ayd mi mec baxt cher, Tatos Ivanich, — patasxanec Aramyany arhamarhakan cicaghy eresin, — vori masin harkavor liner aydpes hrtchvanqov xosel:

— Inch baxt karogh e linel dranic mec, — patasxanec Diachkovy jermerandutyamb: — Oriord Sofii amen mi xosqy, nra amen mi zhpity, verjapes nra amen mi hambuyry... ayd arden kyanq e ev anmahutyun...:

— Bolorovin sut es xosum, — patasxanec Aramyany, ev nra demqy gunatvecav nerqin vrdovmunqic:

— Erdvum em astucov:

— Chem havatum:

— Erdvum em patvovs:

— Chem havatum:

— Inch tesak mard es du:

— Inch eq vitchum, — nra xosqy ktrec Qajberunin: — Inch mi zarmanali ban ka aystegh dzhvar havatalu:

Aramyany lrec: Nra eresi guyny step — step phoxvum er: Diachkovy sksav patmel, te inch hnarqov na canotacav Haci-Gelenc het, ev aynuhetev inchpes na tirec oriord Sofii srtin, ev na patmec yur bolor sirabanutyunnery oriordi het:

— Teev qo patmutyan mec masy zardarvac e staxosutan nerkerov, bayc dardzyal nra mej kan mi qani havataliqner, — patasxanec Qajberunin: — Zarmanali che, vor oriord Sofin unecel e qez het sirabanutyunner, ayd arden institutakan oriordi iskakan hatkutyunn e: Aydpes en ayd aghjkerqy. drancic yuraqanchyury nax ev araj ksiraharvi mi gimnazisti vra, heto iran sirakan kyntre mi vorevice derasan, isk aynuhetev erb na yur tchashaky phoqr — inch krtvac hamari, kphatatvi amen mi usanoghi shlinqov, voronq hatchaxum em nranc tun ibrev hyur. aynuhetev satanan gite, te inch e darnum ayd tesak tetevsolik aghjkeranc verjy:

Aramyany thatchutyamb lsum er:

Diachkovy nuynpes txrec, erb yur siro ararkayi vra aydpisi nkatoghutyunner arin:

— Nranq ekel en Kojoric, — harcrec Aramyany Diachkovic:

— Hapa ays crtum vov kmna amaranocum, — patasxanec Diachkovy: — Errord orn e, vor nranq ekac en. aysor es shnorh unim nranc mot tchashelu:

— Uremn aydpes... — ughigh Diachkovi eresin nayelov xosec Aramyany:

— Inch ka vor. qo srtin inchu e dipchum, — harcrec nran Diachkovy:

— Vochinch..., — patasxanec Aramyany:

Ayd xosakcutyuny tevec mi qani rope evs, minchev Qajberunin taghtkacav:

— Charzhe dra vra aydqan xosel, — asac na: — Patmir, inch nor lur gites, paron Diachkov:

— Aha dzez nor lur. indz arajarkum en mirovoy sudiayi pashton nahangum, bayc es chem yndunum:

— Inchu, Tatos:

— Nahangum mirovoy sudia linelu hamar charzhe heranal qaghaqi zvartchutyunneric. aranc dran el im drutyuns aystegh bolorovin apahovvac e:

— Qani hazar es vorsacel minchev hima:

— Voch aveli, qan tasn hazar...

Ev Diachkovy nayec zhamacuycin, iskuyn kangnec, arav glxarky ev heracav: aselov.

— Indz nereceq, arden tchashin qarord zham e mnum, indz kspasen Haci-Gelenc tany:

— Aha aydpisi himarnery karoghanum en pharavorapes aprel ays ashxarhum, vorovhetev nranq talis en "kaysern kayser, ev astcuyn astuco": Zzveli keghcavorutyun..., — asac Qajberunin: nerqin vrdovmunqov:

Bayc Aramyany hamarya chlsec ayg xosqery. na sastik kerpov xrovac er: Diachkovi xosqery Haci-Gelenc masin harucin nra srtum anaxorzh zgacmunqner:

LA

Ogostosy evs ancav, yur het tanelov naev toty: Eghanaky orystore darnum er hovasun: Hasarakac zbosarannerum voroshyal zhamerin zvartchaser bazmutyuny aveli ev aveli hamaxmbvum er. gishernery tatronum sksec hnchel italakan operan:

Amaranocneric amenqn el veradardzel ein qaghaq: Oriord Sofin yur mor het nuynpes amboghj shabat kliner, vor ekel ein Koshoric:

Oriordy qani or er andzkanoq spasum er Aramyanin, bayc takavin na cher erevum Haci-Gelenc mot: Verjin orerum na hramayec chyndunel Diachkovin, erb qaghaq gnaluc heto na imacav, vor xabeba studenty amuri mard che eghac, inchpes na havatacrel er, ayl unecel e kin: Bayc veradarnalov amaranocic, na iranc tan nerqin harki kecoghneri tvum gtav mi nor mard, azgov rus, norahas oficer, barak, bardzr hasakov ev bavakan axorzheli demqov: Manuk oficern arajin oric gravec oriordi ushadrutyuny:

Oriordy erkar spaselov Aramyanin, verjapes nra hamberutyuny hatav ev stugelov, vor na kenum e germanacoc gaghtaranum, mi or vagh aravotyan karq nstec ev gnac depi ayn koghmy: Tchanaparhin na erevakayum er ayn bolor hiacumnery, hrtchvanqnery ev siraxosakan zgacmunqnery, voroncov karcum er, te Aramyany khandiper iran: Na mtacum er, te inqy kerta nra mot, nax ev araj iran kdzevacne xrovac, te inchu Aramyany aysqan zhamanak iran aycelutyan chekav: Aynuhetev Aramyany kchoqe yur arjev, neroghutyun kxndre, inqy kzhpta ev khambure nran. el inch ases, vor cher mtacum oriord Sofin...

Aydpisi xorhrdacutyunneri mej na annkateli kerpov ancav Golovinski prospekty, Agheqsandryan aygin, Voroncovi ardzany, germanacoc gaghtarany ev hasav Mushtayid: Aystegh karavary staphecrec nran yur mtavor xrovutyunic: harcnelov.

— Vor koghm khramayeq gnal:

Oriordy nkatelov, vor bavakan ancel e Aramyani kacaranic, hramayec ughghel karqy depi mer yntercoghin naxacanot germanacu tun, ur bnakvum er Qajberunin, vor arajin angam canotacanq Aramyani het, erb na ekel er aycelutyan yur ynkerojy:

Oriord Sofin amenevin chhramayec imacum tal yur masin, ayl hamardzak ners mtav ev gtav Aramyanin miaynak nstac grelis:

— Barov, Vahe, — asac oriordy ners mtnelov: uraxutyan cicaghy eresin:

— A, oriord Sofi, duq eq, — krknec Aramyany tetev sharzhvelov yur teghic: — Hrammeceq, xndrem:

Aramyani aroganutyuny, nra patkareli yndunelutyan dzevy, vor artasanec na nor, iranc mej derevs ansovor, hognaki dzevov, nran iskuyn zgali eghan: Ayninch na mtacum er, te yur sirekann iskuyn grkaxarnvelu er yur het:

Oriordy akamayic nstec atori vra, vor cuyc tvav nran Aramyany:

— Du verjapes stipecir indz gal qez mot, aysqan erkar spasel taluc heto, — asac nran oriordy: — Erevi lsac ches eghel mer dardzy:

— Es lsac ei... Miayn Smbati aroghjutyuny ays verjin orerum mi phoqr evs vatacav, ayd pattcharov chei karoghanum tanic heranal:

— Ayzhm inchpes e nra aroghjutyuny:

— Vat che:

— Ur e na:

— Gnacel e zbosnelu. na amen aravot sovorutyun uni qaghaqic heranal maqur od ****u:

— Uremn es karogh em husal, te du aysuhetev zhamanak kunenas mez mot galu, aynpes che:

— Chgitem..., — sarnutyamb patasxanec Aramyanr:

Oriordy zarhurelov nayec nra eresin:

— Inch e, du hivand es, Vahe, qo demqn aynpes gunatvecav, — harcrec na:

— Ayo, es indz bolorovin aroghj chem zgum, — patasxanec Aramyany taghtkanoq, vorpes mi mard, vor dzandzranum e yur xosakcic:

Oriordy motecav nran ev brnec nra dzerqy:

— Ax inch sarn e qo dzerqy, — gochec na, — karces saruyc lini:

— Ayo, oriord Sofi, jermutyan hury marecav indznum... ev im sirty evs aynpes sarn e ayzhm, inchpes im dzerqery...

— Inchu, — harcrec oriordr voghormeli kerpov:

— Zarmanali ban e ayd sirt kochvacy, na shutov kotrvum e, na shutov sarchum e, na shutov mernum e...:

— Aylevs che voghjanum:

— Voch, vorpes apakii phshranq che kareli krkin kcel ev voghjacnel, nuynpes e ev sirty:

Ev Aramyani demqy mraylvecav: Oriordy grkec nran ev xorin zgacoghutyamb nayelov nra eresin: asac.

— Vahe, erb qo sirty aydpes kotrvac lini, mi ayl sirt, vor aynqan amur kerpov kapvac e qoni het, nuyn drutyan che entarkvil:

— Ayo, kentarkvi, ete kapvac lini, bayc im karciqov: im u dzer srti mej eghac heragrakan tely vaghuc ktrvac e...

— Uremn aydpes e qo karciqy, — patasxanec oriordy ev toghec nran yur grkic ev nstav nran aveli mot: — Ayzhm haskaca qo thatchutyan pattchary, miayn ughigh che qo karciqn ayd masin:

— Karciqy vochinch nshanakutyun chuni ayntegh, ur kan haytni phaster, — patasxanec Aramyany:

— Inchpisi phaster:

— Zororinak Diachkovy:

— Diachkovy, — krknec arhamarhanqov oriordy, — es hramayeci ancyal ory artaqsel mer tanic ayn himarin:

— Ayd arden ush e...ev dzer korusty nra pattcharov kmna andardz...

— Ughighn asac, Vahe, es chem haskanum qez. inch korust:

— Dranic aveli inch korust karogh e linel, vor ayzhm ayd phoghoci sharlatany bolor qaghaqum taracum e mi amboghj roman yur ev dzer siraharutyan masin Kojorum:

— Ayn xabeban karogh e shat ster xosel, bayc dranov es piti korcnem im hamarumy, — patasxanec oriordy:

— Shat stery misht himnvum en masnavor tchshmartutyan vra:

Verjin xosqeric bolorovin haytni eghav oriordin, inch vor nuyn ropein aghmkum er Aramyani sirty: Na hankarc choqec manuk tghamardu arjev ev grkec nra cnknery. aselov.

— Vahe, du barkacel es indz vra, nerir, es meghavor em qo arjev:

Aramyany vochinch chpatasxanec, miayn xndrec, vor na bardzrana getnic, bayc oriordy ver chkacav teghic ev andadar krknum er.

— Nerir, nerir indz...

Ev na sksec darnapes lac linel:

Aramyanr dardzyal ashxatec bardzracnel nran:

— Es chem kangnelu, minchev chases, te nerum es indz:

Aramyany asac, te nerum e:

Oriordy nstec yur arajva teghum:

— Es nerum em dzez, — dardzyal krknec Aramyany hogvoc hanelov, — bayc es aysuhete chem karogh sirel dzez, vorovhetev mer mej amenayn inch verjacac e arden...

Oriordy dardzyal sksav lac linel:

— Sery, oriord Sofi, shat qnqush ev shat maqur ban e, mi chnchin bic evs aratavorum e nran. minchder na e ev piti lini misht surb, vorpes eghel e skzbic:

— Uremn es aratavoreci mer sery, — harcrec oriordy:

— Ayd dzez haytni e arden:

— Bayc du eghir dardzyal bari ev xghtcha im vra. es, Vahe, kmernem husahatutyunic, erb du toghnes indz. im korstyan pattchar mi linir, Vahe:

— Mer mej amenayn inch verjacac e aysuhetev, oriord Sofi, — sarnutyamb patasxanec Aramyany: — Duq aylevs vochinch mi husaceq indznic, oriord Sofi. ays im verjin xosqern en dzez het. lseceq im barekamakan xratners, ughgheceq dzer varqy, ete cheq kamenum bolorovin vochnchacnel dzez, qani vor duq derevs mankahasak eq, ev derevs kyanq ka dzer arjev: Es chem morana ayn mi qani zhamery, voronq Kojorum ancucel em dzez het, es minchev mah piti hishem... ev duq heto piti haskanaq, te es tchshmarit sirum ei dzez... Ayo, im sirty kotrvecav, sarav, inchpes asaci dzez:

Oriord Sofin kamecav mi qani xosq asel nran, bayc hankarc naxasenyakum lseli eghav Qajberunu canr qayleri votnadzayny, erb na sulelov ancav depi yur senyaky:

— Ekav Smbaty, — asac Aramyany, — menq aystegh inch — vor xosenq, karogh e lsel na. gnaceq, xndrem, oriord Sofi, togh mer gaghtniqy mna nuynpes cacuk, inchpes eghel e minchev aysor:

— Du artaqsum es indz, Vahe, — asac voghormeli dzaynov oriordy, — bayc xndrem ognir indz minchev dury gnalu, im mej aylevs uzh chka...

Aramyany brnec nra tevic, bardzracrec ev sksav nran durs tanel:

Kangnelov drany: oriordy brnec Aramyani dzerqy ev xosec.

— Vah, du merzhecir indz, du bazhanvecar indznic, bayc es dardzyal piti sirem qez. mnas barov, im barekam, tur gonya verjin angam hamburem qo dzerqy:

Ev naxqan Aramyany kargeler: na nra dzerqy seghmec yur eresi vra. artasuqi katilnery trjecin nra dzerqy. Aramyany ognec nran nstel karqy: Oriordy eresi shgharshy vayr qashec: Karqy sahecav:

LG

Zhoghovurdy, amarva taq amisnerum zrkvac tatronic, xurn bazmutyamb dimum er ayntegh: Otyaknery, bazkatornery ev atornery, patshgamby, bolorr brnvac ein: Muzikan hnchum er: Bazmutyunic vomanq iranc ditaknerov nayum ein geghecik aghjiknerin, ev vomanq iranc atorneri vra nstac: anhamber spasum ein, te erb piti bardzrana varaguyry:

Bazkatorneri errord kargi mi ankyunum nstac er Qajberunin ev nra mot: Aramyany:

Aramyany nuyn ropein xosum er yur ynkeroj het taterakan bemi vra, te haykakan lezvov nerkayacumnery karogh ein bavakan ogut berel hay hasarakutyany:

— Inch ogut petq e berein, erb ays himarnery hayeren chgiten, — patasxanec Qajberunin: aknarkelov tatron ekac hayerin:

— Mite sranq italeren haskanum en, vor ayspes taphvel en aystegh, — asac Aramyany:

— Du karcum es, te dranq ekel en aystegh ban haskanalu, voch, nranq ekel en mievnuyn npatakov, inch npatakov mard kerta bazar: Mayrery iranc aghjiknerin zardarac berel en vatcharelu, eritasardnery ekel en gnelu...: Nayir ayn harust hay eritasardnerin, voronq nstac en arajin kargum. nranq shat angam tankagin yncaner en nvirum ergchuhun, sakayn nranq chen zgum voch muzikayi anushutyuny, voch bemakan nerkayacumneri vsemutyuny:

— Inch npatakov uzum e lini, zanazanutyun chka. xndirn ayn e, vor bazmutyuny chi herana tatronic, erb aystegh nerkayacumner tan ev hayeren lezvov:

— Ayo, ete du cankanum es mimiayn qo nyutakan shahi hamar, aveli zanazanutyun chka, bayc du i nkati unis hasarakutyan irakan oguty, vor karogh er baroyapes kam imacakanapes shahvel yur azgayin barbarov nerkayacumner tesnelov:

— Iharke, bun npataky klini ayn, inch vor azgutyan tchshmarit barekami cankutyunn e. isk ete zhoghovurdy ayl hayacqov knayi dra vra, ayd phuyt che, minchev na yntelana gorci eutyany, vorovhetev inch npatakov uzum e lini, bayc ev aynpes meky npastum e myusin:

Qajberunin vochinch patasxan chtvav ev hamarya chlsec el te inch xosec na. na nayum er depi otyaknery:

— Aha Sofin, Vahe, — kochec na:

Aramyany tesav Sofiin, vor yur erku quyreri ev eghbor het ners mtav mi otyak: Na yur anhamemat gegheckutyamb ev patshatchavor hagustov gerazancum er boloric: Na nstec ev sksav yur gravich nayvacqy andadar dzgel depi yur chors koghmy:

— Phartam bnavorutyun e, — krknec Qajberunin:

Aramyany vochinch chpatasxanec, eresy shrjec depi myus koghmy, bayc na nkatec, vor stvar ditakner ughghvecan depi nra otyaky:

Qajberunin nshmarec nerqi kargum mi otyak, vor bolorovin datark er mnacel: "Ayd vor baxtavorin e spasum", — asac na yur mtqum ev tesav, vor mi ropeic heto drnaky bacvecav ev ayntegh ners mtav mi aghjik mijak hasakov, ev nra het mi norahas patani, vor erevum er, te aghjka eghbayrn e:

Mankahasak oriordi artaqin kerparanqy bolorovin gravecin Qajberunu ushadrutyuny: Nra hagusty votqic cglolx achqi er ynknum, chnayelov, vor voch miayn patrastvac cher tatroni hamar, ayl aynpisi parz hagustov minchev angam anharmar er erevil vorevice hasarakakan zhoghovum: Nra sev dzernocnery, spitak chtya handerdzy, nra sev tavshya verarkun, vor teq dzgac er yur usin, artahaytum ein nra anphututyuny depi hasarakakan cesern u sovorutyunnery: Nra gisaky amenevin hartarac cher, vorpes vayel e tatron ertalu hamar, ayl nranq aynpes xarnvac ein, karces te na der nor er heracel yur ashxatutyan graseghani motic:

Ayd oriordi otyaky mot er Qajberunu bazkatorin, ev norahas eritasardy, gravvac nranov, karoghanum er vorsal nra demqi amen mi artahaytutyuny ev nra amen mi sharzhmunqy:

Oriordy mtnelov yur otyaky, mi koghmnaki hayacq dzgec bazmutyan vra ev nstec xorin sarnasrtutyamb: Nra demqy gunat er, inchpes marmarion, bayc eresi gcagrutyuny kanonavor er ev axorzheli: Sev sati nman gisaknery, sev honqery ev sev, varvrun achqery cucanum ein nra arevelyan cagumy: Isk mi qani rspeic heto, qani mi barer, voronq zangaki hnchyunov hasan Qajberunu lseliqin, stugecin oriordi hayazgi linely:

Varaguyry bardzracav: Bemi vra nerkayacnum ein "Rigoletto":

Oriordy aranc ushadrutyun dardznelu yur chors koghmy, nayum er miayn bemin, vorpes te inqy miaynak liner tatronum: Rigolettoyi mimosakan caghracutyunnery chsharzhecin ev voch mi zhpit nra sarn demqi vra:

"Ayd oriordi mej mi ban ka", asac yur mtqum Qajrerunin, chdadarelov hetazotel nra amen mi sharzhoghutyuny: Qajberunin shat er cankanum imanal oriordi vov linely, bayc chgiter umic harcne: Na chuzec ayd masin harcnel naev Aramyanic, vor nuyn zhamun hamarya dzandzracrel er iran yur xosakcutyamb haykakan tatroni masin:

Varaguyry vayr ijav: Arajin gorcoghutyuny verjacav:

Handisakanneric vomanq durs gnacin cxelu ev vomanq mnacin oriordnerin mtik anelu: Qajberunin tesav, vor yur ushadrutyan ararkan nuynpes durs gnac otyakic: Na aranc mi ban aselu yur ynkerojy, inqy nuynpes durs gnac: Na tesav, vor oriordy miaynak tchemum e naxasenyakum: Vayeychahasak oriordy votqi vra aveli geghecik er, qan te otyakum nstac zhamanak:

Qajberunin sksav hetazotel nra yntacqy: Mi qani patvavor mardik barevecin nran, na tetev kerpov sharzhec glxov ev voch mini het chxosec:

Nersic lseli eghav muzikayi dzayny: Oriordy veradardzav yur otyaky:

Qajberunin hamarya cher nkatum, te inch er nerkayacvum bemi vra, nra bolor ushqn u mitqy dardzac er depi xorhrdavor oriordy:

Nerkayacman ayd tesaranum, erb spanogh X.... — y drec bemi vra anbaxt N... — i diaky, Qajberunin nshmarec haytni phophoxutyun oriordi demqi vra. nra achqery varvecan, ev nra eresi vra xaghac tetev karmrutyun: Karces nra anbarbar demqn asum er. "arzhanavor hatucumn himar serin":

Erb varaguyry vayr ijav, Qajberunin shutov durs gnac, mtacelov hetevel ayn oriordin, ur ev gna na, ev tesnel, te vortegh e bnakvum: Oriordy durs ekav ev iskuyn karq nstec: Inqy nuynpes shtapec karqov hetevel nran: Hankarc hishec, vor moracel e verarkun ver arnel: Minchev darnaln u verarkun ver arnely, oriordi karqn anhetacel er:

Na handipec Aramyanin, vor nran voronum er:

— Ur mnacir, — harcrec Aramyany:

Qajberunin vochinch chpatasxanec ev krkin nstav karq, aknarkelov yur ynkerin: nuynpes nstel:

Nranq bolorovin lur ev anxos hasan tun: Aramyany norogec yur xosakcutyuny haykakan tatroni masin:

— Du aveli lav kanes arzhamanak toghnes tatroni harcy ev hogas mi ban utelu. qaghcac phorov chi kareli qnel, — asac nran Qajberunin:

— Tantern ayzhm qnac klini:

— Inchpes ev lini mi ban gtir:

Aramyany gnac myus senyaky ev dardzav matucarany dzerqin:

— Tchashic mnacel e kes shish gini, mi phoqr panir ev mi qani ktor hac, — asac na:

— Ayd el bavakan e:

Nranq sksecin vayelel iranc aghqatik yntriqy:

— Tchshmarit, Smbat, ays gisher im zgacmunqners minch ayn astitchan grgrvac ein, vor amenevin chem qnel. aysorvanic piti sksem mi lav drama grel hayoc lezvov, ev ete kareli chlini nerkayacnel mec tatronum, sakayn kareli klini arandzin masnavor tnerum nerkayacnel:

— Grir, ete tuyl ktan nerkayacnel, — asac Qajberunin:

Ev Aramyany erkar mnac artun. na erandov grum er...

LD

Amboghj mi amis Qajberunin voronum er, vor myus angam es tesne ayn oriordin, bayc nra baghdzanqn izur ancav: Na shut — shut tatron er gnum ev amen or durs er galis bulvari vra kam gnum er Agheqsandryan aygin, bayc voch mi tegh chhandipec nran:

Qajberunin siraharvac cher nra vra, vorovhetev, vorqan mez haytni e, ayd kirqy vaghuc sarac er nranum: Bayc nra hetaqrqrutyuny sharzhum er ayn bany, vor na cankanum er gitenal, te vorpisi goyutyun uner ayn xorhrdavor oriordy, vori arajin isk erevuyty toghec yur vra aynpes xor tpavorutyun:

Mi or bulvari vra erkar zbosanqic heto na mtav mi hay gravatchari xanut phoqr — inch hangstanalu: Na nstac cxum er. hankarc tesav ners mtav nuyn oriordy votqic cglux patshatchavor hagnvac mtaguyn hagust: Na qaghaqavarutyamb motecav gravatcharin ev bavakan maqur hayerenov xndrec M. Miansaryanci "Qnar Haykakany": Gravatchary patasxanec, te ayd girqy iranc mot el chi mnacel: Oriordy harcrec, te vorteghic kareli e gtnel: Qajberunin patasxanec nran.

— Patveli oriord, es unim dzer xndrac girqy, te kamenaq: es ktam dzez kardalu:

— Shnorhakal em dzer baresrtutyan hamar, — patasxanec oriordy: glux talov nran:

— Vortegh karogh em dzez hascnel:

— Im kacarany shat heru che, — patasxanec oriordy, — aha im hascen:

Ev oriordy motecav graseghanin ev shat sirun hayeren grec yur hascen ev handznec Qajberunun, glux tvav ev shtap durs gnac:

Nuyn orva erekoyan pahun, Qajberunin ver arnelov baxtavor girqy, vor arit tvav iran canotanal yur xndrac oriordi het, sksav dimel depi ayn nvirakan tuny, ur bnakvum er na:

Na aranc erkar voronelu gtav oriordi bnakarany, zangy qashec ev xndrec yur masin imacum tal:

Qajberunun arajnordelov mi qani maqur ev bavakan tchashakov kahavorvac senyaknerov, taran oriord Annayi (aydpes er oriordi anuny) arandznasenyaky: Eritasardi ners mtnelis oriordy nstac karum er: Tesnelov yur hyurin, na kary mi koghm drec, kangnec ev xist qaghaqavarutyamb voghjunec nran: avelacnelov.

— Dzer aznvasrtutyuny, hiravi, indz xist zgali e, es hamardzakveca dzez neghutyun pattcharel:

— Yndhakarakn, indz hamar mec uraxutyun e, — patasxanec Qajberunin ev tvav nran "Qnar Haykakany":

Oriordn uraxutyamb arav girqy: aselov.

— Ax, es shat shnorhakal em dzezanic. duq chaphazanc partavorecriq indz:

— Tesnelov dzer aydpisi sery depi hayoc grakanutyuny, es mec uraxutyamb patrast em misht berel dzez hamar amen tesak hayeren grqer:

Nranq nstecan: Oriordn sksec urax — urax tertel "Qnar Haykakany":

— Shnorhakal em dzer baresrtutyan hamar, — asac na, — es bavakan hayeren grqer unim, miayn nranq yst meci masin grabar linelov, lav chem haskanum. isk mi qanisn el teev ashxarhabar, bayc zanazan barbarov linelov, dardzyal dzhvar haskanali en. bayc ays girqy kareli e haskanal: Indz asacin, te dranum havaqvac en mer nor ev hin groghneri hamarya bolor yntir ergery:

— Ayo, — patasxanec Qajberunin, — menq minch aysor chenq unecel aydpisi harust ergaran: Arajin angamn e, vor tesnum eq ayd girqy:

— Arajin angamn e, — patasxanec oriordy, — miayn ays ergeric shatern indz canot en, voronq es kardacel em "Hyusisaphayl" — i, "Gamar — Qatipa" — i ev mer ayl parberakan hratarakutyunneri mej, inchpes en: "Araqsi artasuqy", "Italaci aghjka ergy" ev ayln:

— Duq stanum eiq "Hyusisaphayl", — harcrec Qajberunin:

— Es sharunak stanum ei ayd patvakan amsagiry, — patasxanec oriordy, — aphsos vor na dadarecav: Rusastanum menq minchev cayzhm chenq unecel aynpisi azat ev xorhrdavor hratarakutyun:

Qajberunin hiacac er oriordi aroghj datoghutyan ev nra azgasirakan erandi vra: Ev kamenalov aveli lav canotanal nran, harcrec.

— Duq urish inchpisi hratarakutyunner eiq stanum kam inch grqer uniq:

— Es stanum ei "Krunk", "Tchraqagh", teev nrancic ev voch miny "Hyusisaphayl" — i het che karogh dasvel: Mi qani or araj indz mot er ekac mi polseci eritasard. na patmum er, te Tatchkastanum lragirnern u amsagrery aveli mec katarelutyan en hasac: Es xndreci nranic, na berav indz hamar mi qani hamar "Masis", "Mamul", "Meghu", "Phunj": Es kardaci, ardarev tatchkahayeri gorcery aveli bardzr piti dasel grakanutyan mej, qan Rusastani merayinneriny:

— Inchn e pattchar talis dzez aydpes mtacel, — harcrec Qajberunin:

— Iharke, im nkatoghutyunnery chen eghel aynqan kritikabar, ur mnac vor mi qani terteric che kareli amboghj Tatchkastani hayoc ayzhmyan grakanutyan masin vorosh karciq haytne, miayn vorqan es nkateci, nranc mej aravel tesaneli e mtqeri azatutyun ev irakan u baroyakan kyanqi usumn:

— Vov er ayn eritasardy:

— Ughighy chgitem, vorovhetev na yur andzi hamar vochinch chasac, miayn vorqan erevum er, usyal vomn piti liner:

Qajberunin mtacman mej ynkav:

— Na aystegh e ayzhm, — harcrec na:

— Voch chgitem na ur gnac. na tchanaparhordum er zanazan tegher:

— Inchpes eghav, vor duq canotacaq nra het:

— Mi or Agheqsandryan aygum nstac ei mi ankyunum im mi barekam eritasardi het. xosum einq mi katakergutyan masin, vor ayn orerum nerkayacrin patani N — ini tany: Es nkateci mi otarakan, vor nstac er nstarani myus cayrin ev ushadrutyamb lsum er mez. erb mer vetchy verjacav, menq sksanq zbosnel aygium, na dardzyal cher heranum mezanic: Xosakics amenevin ushadrutyun cher dardznum, bayc es gaghtni hetazotum ei nra yntacqy: Otarakani xorhrdavor kerparanqy sharzhec im hetaqrqrutyuny: Indz cankali er gitenal, te inchu cher heranum na mezanic: Ynkeris harkavor eghav varel yur cxaxoty nra cigaric, vor na cxum er. ayd phoqrik haraberutyuny arit tvav nran haghord linel mer xosakcutyany, ev es aydpisov canotaca ayn paroni het:

— Na aknoc uner, bardzrahasak er, gangur mazerov, shaganakaguyn, moxraguyn laynezrya evropakan glxark, aynpes che. paycar, gravich demqov... phoqrik shikavun moruqov... ayo. xoselu mijocin sovorutyun uni xaghal moruqi mazeri het... ughigh e:

— Isk ev isk, — krknec oriord Annan, — nuyn andzn e: Bayc duq mi ban moracaq. aveli nshanavor en nra achqery: mec — mec, liqy, phaylun ev xazhakn...:

— Ayo, — patasxanec Qajberunin:

— Asaceq xndrem, vov er na:

— Es evs aynqan gitem, te vov e na, vorqan ev duq. miayn aysqann indz haytni e, vor na, inchpes asaciq, usyal vomn e...

Mi qani rope evs tevec nranc mej ayd xosakcutyuny ancanot andzi masin, minchev nranq dardzyal sksecin xosel hayoc grakanutyan masin:

— Hrammeceq gnanq im matenadarany, ur duq ktesneq, te inch grqer unim, — asac oriordy kangnelov:

Qajberunin nuynpes ver kacav: Oriordy yur kary ev karelu paraganery dnelov mi zambyughum, sksav arajnordel yur hyurin depi yur matenadarany, amenevin ushadrutyun chdardznelov taph talu yur hagustin kpac bambaki ev teli patarnery:

— Mer Sateniky: phoqr quyrs, chi barkana, vor aysor evs chi karogh hagnel yur shapiky, — asac oriordy:

— Uremn es zrkeci xeghtch erexayin yur uraxutyunic, — asac Qajberunin, — argelq linelov dzez ktrelu:

— Voch, na aynqan bari erexa e, vor chi neghana:

Nranq mtan matenadaran:

Qajberunun aynpes er tvum, te haryur angam eghel e ayd tany, ev oriordi parz varvecoghutyan mej cher nshmarvum vorevice mecarakan cuycer. nra bolor yntacqy artahaytum er ankeghcutyun ev baresrtutyun:

Oriordi matenadarany mi phoqrik senyak er, bavakan maqur, aranc artaqin shqeghutyan, nra bolor zardaranqn ein mi qani patkerner, voronc mej tesaneli er Vardan Mamikonyani, Vogi Hayastanii, Hayki patkernery ev mi qani ayl patkerner hay qajazunneri:

Oriordr sksav cuyc tal yur grqery:

— Aha Eghishe, aha Xorenaci, Narek, Agatangeghos, "Verq Hayastani"...:

— Bavakan grqer ulniq, — asac Qajberunin:

— Grqer unim, miayn cavum em, vor grabar en, isk es lav chem haskanum:

— Duq karogh eq parapel hin lezvov, aranc lav canotanalu hin lezvi het, che kareli xorin teghekutyan unenal mer lezvin ev mer grakanutyany: — Bolorovin ughigh e dzer asacy, — patasxanec oriordy. — qani eghbayrs kendani er, na usucanum er, bayc nra mahic heto teri mnac im hayeren lezvi gitutyuny. ayzhm teev mi sarkavag erbemn galis e das parapelu hets, bayc ayd xghtchalin inqy evs lav che imanum:

— Ete duq hamadzayneq, es patrast em shabaty erku angam gal dzez het hayeren parapelu:

— Ete dzer zhamanaky knere, es chaphazanc shnorhakal klinim, — patasxanec ooiordy:

— Es ayzhm hamarya bolorovin azat em, — patasxanec Qajberunin, — bayc ete gorc evs unenayi, dardzyal es mec hatchutyamb im zhamanakic mi qani zham kzohei mi hay oriordi, vor kamenum e yur azgayin — mayreni lezun lav sovorel: Aphsos, vor aydpisi cankacoghner xist hazvagyut en ays qaghaqum: Aysteghi aghjiknery voch miayn chen sirum iranc azgayin lezun u grakanutyuny, aylev atum en ev naxatinq en hamarum xosel hayeren:

— Inch megh unin ayn xeghtchery, — patasxanec oriord Annan. — nranq inch tchashak unin iranc azgayin grakanutyunic ev lezvic, vor siren nran. iranc yntanekan kyanqum der erexa, erb nranc lezunery bacvum en, cnoghnery sksum en nranc het xosel otarazgi barerov. aynuhetev, erb usumnaran en mtnum, ayntegh evs otarazgi lezuner en sovorum: bolorovin zurk mnalov azgayin lezvic:

Qajberunu demqy mraylvecav: lselov verjin xosqery: Na vochinch chpatasxanec:

— Ete mer cnoghnery linein xelaci mardik, — araj tarav yur xosqy oriord Annan, — ev iranc aghjkeranc azgayin himnavor krtutyun tayin, aylevs urish vor azgi lezun kam grakanutyuny karogh er gravel hay oriordi sirtn u hogin, vorpes yur haykakany: Orinaki hamar ver arnenq mer "Verq Hayastani" — n. es tasn angam kardacel em nran, bayc dardzyal axorzhanqov noric cankanum em kardal. bayc mi otar azgi vep mi angam, erb mard kardum e, myus angam aylevs che cankanum nayel nra vra:

Qajberunin ushadrutyamb lsum er nran ev zarmanum nra datoghutyan vra. na Rusastanum ays arajin angamn er handipum mi aydpisi oriordi, vor ayd tesak krtutyun ev haskacoghutyun unenar:

— Ete es phoqrishate gitem hayeren, — xosec oriordy, — ayd im hangucyal hor ev eghbor shnorhivn e. qani eghbayrs cher veradardzel hamalsaranic, hayrs er parapum im krtutyamb. isk eghbors galuc heto, erb hayrs vaxtchanvecav, eghbayrs nra phoxaren sksav karavarel mer tntesutyuny ev hogabardzu linel im krtutyan. sakayn toqaxty nran chtoghec erkar aprel, na merav erku tari araj:

Ayd phoqrik patmutyuny oriordy artasanec aynpisi zgali kerpov, vor bavakan nergorcec Qajbebunu srtin:

— Es urax em, vor "Qnar Haykakani" mijocov karoghaca canotanal dzez het ev huys unim phoxarinel dzer hangucyal eghbory: hayerenum unecac dzer terutyunnery lracnelu:

Oriordy yur shnorhakalutyuny haytnec glxi sharzhumov, apa harcrec.

— Duq karcum eq, te "Qnar Haykakany" arit chtar mez mimyanc handipelu, menq bolorovin ancanot piti mnayinq mimyanc:

— Ayo:

— Bayc vaghuc e, vor es tchanachum em dzez, — patasxanec oriordy:

Qajberunin chkamenalov haytnel, te mi angam inqy tesel er nran tatronum, cankacav gitenal ayd anaknkal xosqi iskutyuny:

— Duq, indz, — harcrec na:

— Ayo, dzez:

— Inchpes:

— Lseceq, es patmem dzez, — xosec oriordy. — mi kyurake es veradarnum ei hivandanocic, vor gtnvum er germanacoc taghum, ur gnacel ei mi qani xeghtch hivandneri aycelutyun gorcelu. indz handipec mi germanuhi parav, vorin vaghuc es tchanachum ei. na asac, te yur tany kenum e mi hay eritasard, vor xist hivand e, ev avelacrec, te eritasardy usanoghneric e: Es iskuyn haskaca, vor hivandy mer qaghaqaci chpiti lini, vor kenum e germanacu tany, ev xyndreci paravin, ete kareli e: indz cuyc tal hivandin: Na hozharacav: Menq miasin ekanq nuyn germanuhu tun: Aynteghi hivandy duq eiq. es dzer qnarani lusamatic ners nayeci, duq parkac eiq. bayc chhamardzakveca ners mtnel: tesnelov mi ayl tghamardi, vor nstac er dzer mahtchakali mot: Isk aynuhetev es amen kyurake galis ei nuyn paravi mot ev harcnum dzer aroghjutyan masin: Paravn indz uraxacnum er misht: haghordelov dzer aroghjutyan orystore ughghvelu masin. aylev na haghordec indz mi qani teghekutyunner dzer bnavorutyunic, voronq xist hetaqrqrecin indz, ev aynuhetev es cankanum ei dzez het canotanal: Ayd er pattchary im ayn verin astitchani anqaghaqavarutyan, vor erb menq arajin angam handipecinq gravatcharanocum, es xndreci dzeznic: andzamb berel "Qnar Haykakan" — y mer tun:

— Shnorhakal em dzer baresrtutyan hamar, azniv oriord, — asac Qajberuni ev barekamabar seghmec nra dzerqy:

— Bayc ayn manuk tghamardy vov e, vor dzez het kenum e, — harcrec oriordy:

— Na im ynkern e: hamalsaranic sksac:

— Petq e ayn parony azniv tghamard lini. germanuhi paravy patmum er, na shat xnamq er tanum dzer aroghjutyan masin:

— Ayo, na bari tgha e:

— Na evs mer qaghaqaci che:

— Ayo, na el indz pes panduxt e aystegh:

— Xndrem, myus angam mer tun galuc nran evs dzez het bereq. inchpes e nra anuny:

— Vahe Aramyan:

— Vahe Aramyan, — krknec oriordy, — ax, es vorqan sirum em mer patmakan anunnery, inch qaghcr hishatakner en nranq cnum mer mtqi mej...: Bayc asaceq, xndrem, inch e usel paron Aramyany hamalsaranum:

— Na avartel e banasirakan masy, aylev usel e arevelyan lezunery:

— Uremn hayeren evs lav piti gitena:

— Na ereveli haykaban e, aylev heghinak. uni mi qani arhestakan ev mi qani banasteghcakan ashxatutyunner. ays orerum na avartec mi egherergutyun: "Vardan Mamikonyani mahy" anunov. hianali ban e:

Arevy vaghuc mayr er mtel, ev senyaky, ur nranq nstac ein, bavakan mtnel er: Oriordy nkatec ayd, iskuyn varec ghambary: aselov.

— Inchu tchrag chenq varum, ax, vorqan morackot em es:

Mi qani rope ns nranq xosecin ays ev ayn ararkayi vra, minchev aghaxiny ekav haytnec oriordin, te vortegh kkamenayin vayelel teyy:

— Paron Qajberuni, — asac oriordy, — hrammeceq gnanq dahlitch. ayntegh duq ktesneq im parav mory ev kcanotanaq nra het:

Nranq durs ekan matenadaranic ev mtan dahlitch: Ayntegh nstac er oriordi mayry, mi hasakn arac kinarmat, bari ev xelaci demqov: Na votqic cglux hagnvac er sev: Oriordy yur hyurin nerkayacrec mory: aselov.

— Aha, mayrik, paron Qajberunin, ayn eritasardy, vor hivand parkac er germanacoc taghum ev vori masin shat angam patmel em qez:

— Im mayry, tikin Eghisabet, — krknec oriordy:

Qajberunin glux tvav. nranq nstecin:

Ners mtan: oriordi quyry: Sateniky, mi sevlik aghjik, tav gisaknerov ev phoqrik demqov, ev nra eghbayry: Arshaky, phoqr qroj nman manuk, gorsh demqov: Erkusn el qaghaqavarutyamb motecan, dzerq tvin Qajberunun ev nstecin iranc mor mot: Oriordy cuyc tvav nranc vra: aselov.

— Arshaky eghbayrs e, Sateniky phoqr quyrs, dranc erkusi anunn el mec eghbors dracn e:

Mec eghbor anuny hishelus: tikin Eghisabeti achqery lcvecan artasuqov, oriordy nkatec ayd ev shutov xosqy phoxec:

Matucin tey: Qajberunin mi phoqr evs xosec ays u ayn bani vra, heto gdakn arav u heracav:

LE

Galov iranc kacarany: Qajberunin bolory patmec Aramyanin, te inchpes arajin angam tesel er oriord Annayin tatronum, aynuhetev inchpes handipecav gravatcharanocum ev te heto inchpes canotacav nra het:

Qajberunin bolorovin pertchaban cher, bayc xoselov oriord Annayi vra, nra xosakcutyan anphuyt ev anzard votchn yndunum er bavakan geghecik dzev:

— Nra bolor goyutyan mej, — sharunakec na, — che erevum vochinch ban keghcyal, na patkeranum e qo arjev vorpes marmnacac araqinutyun: yur parz ev hreshtakayin srbutyamb: Nra xelaci demqn artahaytum e hezutyun ev baresrtutyun: Nra achqeri mej varvum e erknayin hur, minch ayn astitchan gravich ev bazmaxorhurd, vorov iskuyn hrapurvum es, ev du mecav hatchutyamb asum es, te arzhe sirel dran...:

— Asa, xndrem, — harcrec Aramyany, — inchpisi usum ev krtutyun uni na:

— Na che eghel voch mi varzharanum, ayl usel e yur hor ev eghbor mot. na bavakan maqur xosum e yur mayreni lezvov ev bavakan haskanum e mer hin lezun. uni bavakan zargacac xelq, na xosum e qez het amen ararkayi vra: usumnakan, arhestakan, qaghaqakan, kronakan ev ayln, ev bolori mej haytnum e yur aroghj datoghutyuny ev yur xelaci karciqy:

— Aydpisi aghjikner ays qaghaqum hazvagyut erevuytner en, es shat kcankanayi nra het canotanal:

— Na arden xndrel e, vor es qez tanem iranc het canotacnelu:

— Na vorteghic e tchanachum indz:

Qajberunin sksec patmel, te inchpes oriordy tesel er nran hivandutyan zhamanak:

Nuyn mijocin drnery tchrracin, ev hankarc ners mtav Giachkovy:

— Patmutyan qaghcr teghum mltonin asac: "sallam aleyqum", — asac Aramyany turqeren aracy:

— Indz mi jghracneq, es aynqan barkacac em, vor kriv ksarqem, — asac na hayeren lezvov, demqy xozhorelov:

Na drav glxarky lusamatum ev sksav ancudardz anel senyaki mej, gluxy sharzhelov, inqn iran aselov "Ayo, dzhbaxtutyun... dzhbaxtutyun...":

— Inch e patahel, Tatos, — harcrin nranic:

— El inch piti lini. duq, paronner, char achqov zarkeciq im baxtavorutyany, — patasxanec Diachkovy barkutyamb ev sharunakelov ancudardz anely:

— Mer achqery Artavazda achqery chen, — asac nran Aramyany:

— Artavazdy chgitem vov er ev inchpisi achqer uner, erei na el dzez pes hayoc tagavor kliner, — cicaghelov patasxanec Diachkovy, — miayn tchshmaritn asac es dzhbaxt em ayzhm:

Qajberunin ev Aramyany karcecin, te kareli e nran vorevice dzhbaxtutyun handipac lini, ayd pattcharov cavakcabar harcrin nranic, te inch dzhbaxtutyun e patahel nran:

Diachkovy nstec ev yur txramac achqery xorhrdavor kerpov dzgec nranc eresin ev xosec.

— Eghbarq, es cavali kerpov artaqsvac em Haci-Gelenc tnic. inqy oriord Sofin hramayac e aylevs chyndunel indz:

— Irav ayd mec dzhbaxtutyun e, — krknec Qajberunin. — inch pattcharov:

— Pattchary xist bnakan e, — patasxanec Diachkovy. — verjin orerum nranc tan nerqin harkum bnakvum e mi rus, mankahasak astitchanavor, vor carayum e kovkasyan inzhenernoye upravlenium: Na mi tghamqard e bavakan geghecik demqov, bardzrahasak ev vayeluch hagnvac. es: xghtchalis, oriordi ayd nor tarphacui arjev korcri im bolor arzhanavorutyuns:

— Inchpes kapvecav oriordy ayd astitchanavori het, — harcrec Aramyany hetaqrqrutyamb:

— Che vor es asaci, te na carayum e inzhenernoye upravlenium, ev Tchantchur Ivanichy ibrev mi phodratchik (kapalru) mard, iharke, misht gorc uni ayntegh, ev phodratchiknery misht kasharqov gravum en aynpisi astitchanavorneric mekin, vor carayum e iranc shaherin ayd pattcharov hishyal parony canot e linum Tchantchur Ivanichi het, ev gitenalov, vor na sirun aghjik uni, sksum e yur barekamutyuny aveli pndacnel, minchev angam ertevekel Haci-Gelenc tun. heto el yur bnakutyuny phoxum e ayntegh, ev inch mi dzhvar ban e tirel Sofii nman tetevamit aghjka srtin. verjapes na hasnaւm e yur npatakin:

— Tchantchur Ivanichy che kaskacum nranic, — harcrec Qajberunin:

— Kaskacanqy ayntegh nshanakutyun chuni, erb Tchantchur Ivanichy achqi arjev uni yur nyutakan shahery. na aravel urax kliner mi aydpisi: nra hamar barebaxt hangamanqnerum, ete yur dster sirov, nuynisk nra patvi gnov, karoghanar vorsal inzheneri sert barekamutyuny, vor amen tari karogh er nran hazarnerov ogut tal:

— Uremn du haghtvecar inzheneric, — harcrec Qajberunin:

— Ayo, im bolor hnaragitutyunners phshrvecan: Bayc ete ayd anicyal Tchantchur Ivanichy suderum dat unenar, es el mievnuyn dery kxaghayi, inch vor inzhenery. dzhbaxtabar na voch voqi het vetch chuni:

— Uremn ashxatir nran qarsh tal depi sud, — asac cicaghelov Aramyany:

— Ev es dra vra em mtacum, — patasxanec Diachkovy, — aranc ayd che kareli:

— Ayo, mtacir, — krknec Qajberunin katakov, — ev harkavor e mtacel...:

— Vorpes stugel em: inzhenery kamenum e psakvel Sofii vra, ev Sofin el bolorovin xelqic elac e nra hamar:

— Urish inch ka, — harcrec Qajberunin, — ayd mez shat che gravum, vorovhetev menq vaghuc giteinq, te nranic inch er durs galu:

— Bayc es mahu chaph vshtacac em. ayn Pantalonovsku (aydpes er inzheneri anuny) hery kanicem... togh mi phoqr ancni... na chgite, te um het e katak anum...:

Ayd xosqern aynqan krqov artasanec Diachqovy, vor hiravi nra achqery varvecan barkutyunic, ev na dardzyal ver kacav ev sksav ancudardz anel senyaki mej:

Bolor ayd xosakcutyan mijocin Aramyany lur er. nra vra xist anaxorzh nergorcutyun unecav Diachkovi lury: Teev na vaghuc yur siro kapy ktrel er oriord Sofii het, bayc takavin mi gaghtni kirq nra sirty cavecnum er, erb lsum er nra masin, te na orystore dimum e depi korcanumy:

Bayc Diachkovy motecav, nran ev brnec nra dzerqy: aselov.

— Eghbayr, du miayn karogh es karekcel indz, vorovhetev menq erkuqs hamavitchak enq. bayc im xosqery ynkerojd chen gravum. na togh parapi yur hayoc tagavorutyuny odi vra himnelu cragrov...:

Manuk tghamardiky vochinch chpatasxanecin nra xosqin, ev Diachkovy arav glxarkn u, aranc mnaq baryav aselu, durs gnac:

— Ur, ur, Tatos, kangnir, ban enq asum, — dzaynerin nran, bayc Tatosy aranc et nayelu gnac:

— Ayd himary mez yndhatec, — asac Qajberunin: kcelov yndhatvac xosakcutyuny oriord Annayi masin: — Erku hakarak cayrer en oriord Sofin ev oriord Annan, miny vorqan anbaroyakan ev lkti, myusy aynqan araqini ev barekirt:

Ev nranq erkar xosecin kananc krtutyan masin:

Diachkovy nranc motic durs galov tchanaparhin handipec mi astitchanavori, vor karqov gnum er. na tesnelov Diachkovin, karqy kangnecrec ev hravirec nran yur mot nstel: Diachkovn uraxutyamb yndunec nra hravery:

— Ur eiq, — harcrec astitchanavory:

— Aystegh mi qani rope ners mta, — patasxaneq Diachkovy:

— Um mot:

— Aydtegh erku hogi hay — ikner kan...:

— Duq inch gorc uniq nranc mot:

— Indz patvirvac e lrtesel nranc gorcuneutyuny:

— Inchpisi andzinq en:

— Naxandzavor patriot — ikneq (hayrenaserner)

— Inch mtqeri en carayum:

— Miny ashxatum e mshakel hayoc lezun ev grakanutyuny, xelamut arnel azgin yur patmakan avandutyunnerin, isk myusy kataryal cov e. nra hataky der che erevum, bayc xist vtangavor mard e:

Erevum er, vor ayd canotutyunnery hetaqrqrecin astitchanavorin. na sharunakec yur harcuphordzy.

— Aystegh inch en shinum:

— Ays qaghaqum buyn dnelu mitq unin:

— Carayum en, aprust unin:

— Nranq merk en vorpes tephrac hav, bayc iranc aghqatutyan mej dardzyal hpart en ev anynktcheli:

— Vaghuc e, vor tchanachum eq dranc:

— Es hamalsaranic ynker em eghel dranc het:

Ayspes nranq xosum ein, ev karqy sahum er voghork phoghci vrayov, minchev Diachkovy hramayec kangnel ev, neroghutyun xndrelov astitchanavoric, vayr ijav:

— Arayzhm mnaq baryav, es piti mtnem ishxani mot, — asac na:

— Mer ishxani, — harcrec astitchanavory:

— Ayo, — patasxanec Diachkovy ev sksav dimel depi mi hoyakap tun: Pahapan kazakic, vor kangnum er drany, stugelov, vor ishxany tann e, na qashec zangy:

Astitchanavory heracav:

Durs ekav mi cara hagnvac livrey ev arajnordec nran: Diachkovn sksav bardzranal negh gorgi vrayov, vor beverac er sandughqnerin, ev limoni, narnji careri ev pes — pes caghikneri mijov na mtav mi mec dahlitch: pharavor kerpov zardarac:

Ayntegh mi qani rope spasec na, minchev nra masin imacum tvin, heto yndunvecav ayn senyakum, vor zardarvac er ashxarhi hazvagyut banerov: Ayd ishxani arandznasenyakn er:

Ev ardarev, Diachkovy xorin mecaranqov glux tvav mi ceruki, alevor glxov, aknocnerov ev xoramank demqov, vor graseghani handep nstac grum er: Tesneqov Diachkovin, na grichy vayr drec ev yur harcakan hayacqy dzgelov Diachkovi eresin, asac.

— Barov, Aleqsandr Simonovich, hy, inch ka:

— Mi qani rope araj nranc mot ei, ter, — patasxanec Diachkovy. — bolory stuyg e, inch vor asel en dzez:

— Inchpes:

Diachkovy yur chors koghmy nayec, karces patery lsum ein nran, ev motecav ishxanin ev kangnelov ceruki arjev, na erkar patmec nran mi gaghtniq: Ceruky xorin ushadrutyamb lsum er nran, ev hetzhete kataghi barkutyuny bocavarvum er nra naxandzahuyz achqerum:

Erb verjacrec Diachkovy yur xosqy, dardzyal heracav ev kangnec yur arajvan teghy:

— Es ayd bolory imacum ktam ur petq e, — verjapes xosec ishxany, — ev menq kkargadrenq nranc masin:

— Bayc, dzerd mecaphaylutyuny mi xostmunq uner carayid, — asac Diachkovy:

— Ayo, es chem moracel, es xosacel em naxagahi het, duq anpattchar mi qani oric heto dataranum andam kyntrviq:

Diachkovr glux tvav ev heracav:

— "Datarani andam... inch hrashali xosq e da...", — xosum er yur mej tchanaparhin Diachkovy. "Ayo, mec pharq e ayd: nstel voskya vorotnikov gahi vra ev dat lsel... Ayn himarnery (Qajberunin ev Aramyany) indz vra cicaghum en, bayc es kglorem dranc depi mshtnjenavor korust, ev nranc dambarani vra kbardzracnem im pharqi atory...":

Ayd xorhrdacutyan mej er na, vor hankarc mi karq slacav yur motic. na tesav oriord Sofiin ev Pantalonovskun miasin nstac karqum: Kaycaki harvac unecav ayd erevuyty nra vra, ev nra urax demqy mi akntartum mraylvecav:

LZ

Myus ory kyurakn er: Aramyann u Qajberunin aravotic patrastvel ein gnal oriord Sepuhyanci mot (aydpes er oriord Annayi azganuny):

Tasn zhamin nranq erkusn el durs gnacin, nstecin karq ev dimecin depi qaghaq:

Mtnelov Sepuhyancneri mot, nranq gtan mimiayn tikin Eghisabetin, vor uraxutyamb yndunec manuk tghamardkanc. Qajberunin canotacrec tiknoj het Aramyanin, ev nranq nstecin:

— Ur en oriord Annan ev erexerqy, duq menak eq, — harcrec Qajberunin:

— Annan erexanc het gnacel e zham, miayn es mi phoqr tkar linelov: zrkveca aysor patarag tesneluc, — patasxanec tikiny:

— Annan amen kyurake zham e gnum, — harcrec Aramyany:

— Voch mi kyurake na et che mnum pataragic. na sirum e aghotel:

— Ayd mi bari dzgtumn e manuk aghjikneri mej, — avelacrec Aramyany, — aydpisov nranq aveli mot klinin astcun:

— Te aghjiky ev te tghan, te cery ev te eritasardy, mi xosqov: bolor mardik misht karot en astco voghormutyany, — patasxanec jermerandutyamb tikiny, — vorovhetev meghqn u mahy mer amenqicy shat heru chen:

Naxasenyakum lseli eghan votnadzayner:

— Aha nranq ekan, — asac tikin Eghisabety:

Ners mtav oriord Annan yur phoqrik qroj ev eghbor het, bolorovin spitak hagnvac. nra hagusty: phrphuri pes tetev, xist vayeluch kerpov nstac er nra vra: Karces na astco tuny dimelu zhamanak miayn sovorutyun uner patshatchavor kerpov hagnvir: Na, "oghormi astvacs aselov yur mory ev yur hyurerin, motecav, barekamabar seghmec Qajberunu dzerqy, ev Aramyani het canotanaluc heto, xist qnqush baresrtutyamb haytnec yur uraxutyuny Aramyani het canotanalu hamar: Apa na dardzav depi mayry: aselov.

— Mayrik, du aysor chkaroghacar patarag tesnel, bayc es qez hamar nshxarq em berel zhamic:

— Astvac orhne qez, hogyaks, — asac tikin Eghisabety ev arav nshxarqy ev eresy xachaknqelov drec berany:

— Duq evs, paronner, karcem aysor zhamum cheq eghac, — dardzav na depi mankahasak tghamardiky, — dzez evs petq e haghord kacucanel tiroj seghani phshranqin:

Nranq chkamenalov vshtacnel oriordi jermerandutyuny, yndunecin nra dzerqic mi — mi patar nshxarq ev berannery drin:

Mayrn sksav harcnel aghjkanic, te ekeghecum vov kar, zhoghovurdy shat er te qich, ev te vov er pataragichy:

— Pataragichy ter — Harutyunn er. zhoghovurdy xist sakav er, hamarya mi qani parav kanayq ev ceruniq ein miayn ekel: Zhoghovurdy, inchpes erevum er, gnacel er mec dqsi galystyan handesy tesnelu: Chgitem inchu aysor zhamasacutyunn el shat ankanon er: Pataragich qahanan angam hovhannu avetarany minchev verjy chkardac:

Tikin Eghisabety sharzhec gluxy:

— Ax, qahananer..., — gochec na xorhrdakan dzaynov:

— Aydpisi orerum nranq arhasarak pochic — glxic ktrum en, — asac Qajrerunin ev mievnuyn ropein strjacav, te inchu mi aydpisi patkareli iroghutyan vra aynpes tgegh xosecav:

Tikin Eghisabety vochinch chpatasxanec, miayn oriordn asac.

— Dzhbaxtabar aydpes en mer ekeghecakannery. karces te nranq astcu hamar chen kardum kam mi geraguyn unkn che lsum nranc, ayl iranc zhamasacutyamb miayn zhoghovrdin en kamenum hrapurel...:

— Ayd bolory mer qahananeri vat krtutyunicn e, — patasxanec Aramyany, — minchev aysor menq chuninq kargin usumnaranner: orinavor qahana yacoq patrastelu hamar, ev mer qahananern yntrvum en zhoghovrdi anpitan masic: Ayd e pattchary, vor zhoghovurdy shat e sarel ekeghecuc:

— Erbeq mard chi hrazharvum yur barekami tanic, ete nra caranern ankirt ev ankarg mardik en, — xosec tikin Eghisabety, — uremn inchpes kareli e heranal astco tanic, ete nra spasavornern ankirt mardik en:

— Bolorovin ughigh e dzer xosqy, — patasxanec Aramyany, — bayc ev aynpes harkavor e astco tan tpavorutyan hamar arzhanavor carayoghner patrastel:

— Arhasarak mer ekeghecu mej zhamasacutyuny verin astitchani ankanon e. cankali e, vor aydbani vra amenalurj ushadrutyun dardzver: Lav ev nerdashnak ergecoghutyan mijocov kareli er mer zhoghovrdi naxkin kronakan jermerandutyuny varel ev aydpisov zhoghovrdin depi barin arajnordel:

— Ayo, dzayneri nerdashnakutyunn ahagin nshanakutyun uni. ev mer sharakanneri mej i skzrane anti goyutyun en unecel erazhshtakan nshanner. miayn cavalin ayn e, vor arhasarak menq chenq mtacum mer unecac yntir — yntir banery karg u kanoni tak dzgelu, vorov arit enq talis haykakan kyanqin ancanot mer otaramol azgayinnerin mtacelu, te menq vochinch lav ban chuninq:

— Dzer xosakcutyuny karogh e aveli erkarel, — asac tikin Eghisabety: darnalov depi dustry, — hapa menq tey chpiti xmenq, ev du qo hyurerin chpiti patvasires. ax, vorqan anqaghaqavari es:

Oriordy ver kacav ev hramayec aghaxnin: sarqel teyi seghany:

— Aydpes e Annan, — dardzav depi hyurery tikin Eghisabety, — erb na ynknum e xosakcutyan etevic, arden amen inch moranum e:

— Mite der tey cheq vayelac, — harcrec Qajberunin:

— Menq misht sovorutyun uninq bolorovin zham gnal ekegheci:

Oriordn amen or sovorutyun uner inqy matakararel teyy, bayc aysor na yur pashtony toghec aghaxnun ev inqy nstec hyureri mot: nranc zbaghecnelu yur xosakcutyamb: Na mi or araj lselov Qajberunuc, te Aramyany heghinak e ev uni mi egherergutyun grac, ayd harcy nran hetaqrqrum er, ev kamenalov liovin teghekutyun stanal nra ashxatutyan masin: harcrec.

— Paron Aramyan, duq verjacriq dzer egherergutyuny:

— Ayo, — patasxanec Aramyany, — bayc duq vorteghic giteq, te es egherergutyun em grum:

— Ancyal orn indz asac paron Qajberunin. indz shat cankali e tesnel ayd:

— Mi qani or araj menq mi paroni tany grakanakan erekuyt uneinq, ur kardacinq im egherergutyuny. ayzhm mi qani eritasardner mtadir en bemi vra evs nerkayacnel, iharke, duq nuynpes nerka kliniq:

— Es mec uraxutyamb nerka klinim, miayn ete kareli e: minchev nerkayacnely mi angam bereinq mez mot kardalu. es shat kcankanayi harajaguyn teghekanal dzer ashxatutyan parunakutyany ev heto tesnel bemi vra:

Aramyany xostacav:

— Shat cavali e, — krknec oriordy, — vor aysqan hay zhoghovurd uninq ays qaghaqum, bayc chuninq mi azgayin tatron. germanaciq aystegh mer qsanerord masi chaph evs chkan, bayc arandzin tatron ev arandzin akumb unin:

— Der ayd bani hamar shat zhamanak petq e, minchev hayy germanacu pes harajadem darna..., — gluxy sharzhelov krknec Aramyany:

— Bayc es lsel em, vor polseciq unin azgayin tatron, — xosec oriordy: — Ayd uraxali ban e, vor Tatchkastani hayern aynqan araj en gnacel, bayc cavali, vor Rusastani hayers aysqan et enq mnacel:

— Bayc polseciq unin ev sahmanadrutyun..., — patasxanec Aramyany zgali eghanakov:

Oriordy xndrec Aramyanin: patmel iran polsecoc sahmanadrutyan masin manramasn, te vov eghav nra skzbnapattchary, inchpes sksvecav, xostovanelov, te inqy shat qich gite ayd masin: Aramyany, teev hamarotabar, bayc tchshtutyamb patmec nran sahmanadrutyan amboghj patmutyuny: Oriordy haytnec yur shnorhakalutyuny, erb na avartec xosqy:

Manuk tdamardiky nshmarelov, vor erkar nstecin, ver kacan, mnaq baryav aselov heracan. tikin Eghisabety shat xndrec, bayc nranq chmnacin tchashi: Oriord Annan nranc tchanaparh dnelu zhamanak krkin angam xndrec Aramyanin: egherergutyan masin:

— Es im kyanqums chem tesac mi aydpisi oriord mer hayeri mej, — tchanaparhin asac Aramyany:

— Ayo, tes, te inch nergorcutyun uni ughigh krtutyuny manuk seri vra:

— Bayc aphsos, vor nra kronasirutyunn u barepashtutyuny hasnum e molerandutyan:

— Inch mec korust e, vor na canot che Volteri ev Russoyi het, — patasxanec Qajberunin, — aveli lav e: kananc line bari qristonya, qan te azat philisophaner: Nihilistuhineri anbaroyakan orinaky qez bavakan e im asacs apacucanelu:

— Ayo, ashxatelu e Annayi nman oriordner patrastel, — xosec Aramyany vogevorutyamb, — dranq ev miayn dranq karogh en cnel azgi hamar pitani vordiq ev voch te nihilistakan ughghutyamb togorvac u phchacac azjkerqy:

— Vortegh patrastel, — patasxanec Qajberunin:

— Petq e ashxatel himnel azgayin oriordakan dprocner ev nranc krtutyany orinavor ughghutyun tal:

— Nax: vor ayd hnaravor che, baci dranic, mer himar qaghaqaciq — ayd hastaphor gomshi rumbiqy, ayd anzga, hogov ev mtqov marmnacac mse blurnery inch hnar en talis iranc usyal eritasardnerin: azgin carayelu: Erevakayir, aystegh mi qani igakan dprocner kan, ur parapum en mer hay eritasardnery. xeghtchery voch miayn arzhanavor vardzatrutyun chen karoghanum stanal, ayl shat angam dzri ashakertuhiner evs chen gtnum: Ays kam ayn madamin uraxutyamb haryurnerov manetner en talis amen tari, bayc usucchin, vor doktori diplomy cocn e, hoginery durs e galis minchev amsakan ereq manet en talis:

— Ayd uni yur hatuk pattcharnery, vor merayinq aystegh aydpes otaramol en, — patasxanec Aramyany: — Aghjkanc usumy ev nranc krtutyuny aysteghi zhoghovrdi hamar bolorovin ayl nshanakutyun uni, qan inch vor karcum enq: Usman vra nranq nayum en vorpes mi nyuti vra, inchpes en ayn karasiqy, vor cnoghnery patrastum en iranc aghjkanc ozhiti hamar: Cnoghnery vaghuc haskacel en, vor instituti, pansioni lok anuny mec nshanakutyun uni iranc aghjkeranc mardu talu zhamanak, erb nranc mociquly, phesin hrapurelu hamar, te "esqan phugh une, esqan bazhinq une, ehenc sirun e, ehenc hunarov e"... ev avelacnum e — "institutumy kursy verjacril e..., rsnak xosil gite... phortopyan acel, tancovat xaghal... ":

Aydpes xoselov erku eritasardnery gnum ein: Tchanaparhin handipec nranc Diachkovy:

— Ur, — harcrin nranic:

— Ea ughghaki dzez mot ei galis, — patasxanec bavakan urax demqov Diachkovy:

— Ners gnanq:

Nranq arden hasel ein iranc kacaranin: Ereqy miasin ners mtan:

— Inch nor hambav unis, — harcrin nranic:

— Es mi lav hambav unim, teev ayd cher karogh dzez aynqan uraxutyun pattcharel, vorpes indz, aynuamenayniv harkavor e asel. erevum e baxty arzhamanak evs kamenum e zhptal indz. duq kareli e der cheq moracel, vor ancyal angam dzez patmeci im dzhbaxtutyan masin, es verjum avelacri, te Haci-Gelenc mot myus angam pativ gtnelu hamar petq e ashxatel Tchantchur Ivanichin depi sud qarsh tal, vorpeszi nranq myus angam aknkalutyun unenan indzanic:

— Derevs erkar piti dzgvi ayd patmutyuny, — nra xosqy yndmijec Qajberunin, — isk es karcum ei, te mi ayl ban piti patmes:

— Xndrem lseq, verjy shat hetaqrqrakan e, — asac Diachkovy: — Ayo, vorpeszi nranq myus angam aknkalutyun unenan indzanic...: Minch es ays xorhrdacutyan mej ei ev voronum ei vorogayt larel Tchantchur Ivanichin, hankarc astvac inqy katarum e im xorhurdy. aseq inchpes: Tchantchur Ivanichy bavakan mec gumar vnasvac e arquni kapalnerum, ev terutyan gandzarany nra bolor sharzhakan ev ansharzh kayqy piti caxel ta. nranq indzanic xndrecin pashtpanel nran sudumy, teev hamozvac em, vor vochinch chem karogh ognel, bayc indz inch phuyt, indz hamar aysqany miayn bavakan e, vor ayd ancqy arit tvav indz myus angam ners soghal Haci-Gelenc yntanekan shrjani mej:

— Vorqan charaxndac mard es du, — asac nran Qajberunin: ushadrutyamb nayelov nra eresin:

— Inch charaxndacutyun, ashxarhis kargn aydpes e. yst meci masin mini dzhbaxtutyuny myusi hamar baxtavorutyun e berum:

— Vorqan phoqrogutyun e aydpes odzanman soghal mini xaghagh gerdastani mej ev nengutyunner gorc dnel:

— Inch phoqrogutyun, — krknec Diachkovy yur arajva erandav:

— Voch miayn phoqrogutyun, aylev verin astitchani cacutyun e, vor du qo azgakci dzhbaxtutyan vra es himnum qo molekan hrapuyrnery: Ev chnayelov, vor mi amboghj hay gerdastan zrkvum e orakan hacic, du urax es, vor xeghtch qaghaqacu darn vastaky petq e zoh darna qo agahutyann u anxghtchutyany: — Inch hay, — arhamarhanqov krknec Diachkovy, — menq vaghuc kardacel enq qo hayi "hogvocn u hangucelocy ":

— Uracogh, — gochec Qajberunin kataghutyamb. — ches sarsaphum, vor aydpes anargutyamb beran es arnum du im azgi anuny: Aha es klrecnem qez:

Ev nuyn ropein Qajberunin mi canr aptak tvec uracoghi eresin, vori glxarky trav glxic ev inqy tavalvecav nra votqeri tak:

Ete Aramyany shutov vra chhasner, uracoghi marminy jarduphshur kliner Qajberunu votqeri tak, aynqan sastik na barkacac er: Glxi mazery xtchtchvac, shorery phoshotvac, aranc glxarki durs gnac Diachkovy: aselov.

— Ays iravunq e, vor duq ayspes varvecaq indz het:

— Ayd togh qez das lini, minchev. vor du chaph dnes lezvid:

— Shat lav..., — asac Diachkovy ev heracav:

Aramyany nra glxarky durs dzgec lusamutic: Mi qani rope Aramyann u Qajberunin lur nstac ein miasin. verjini demqn artahaytum er sarsapheli barkutyun: Aramyany lur nayum er yur ynkeri vra, chhamardzakvelov nran xosecnel, vorovhetev nran canot er yur ynkeri bnavorutyuny:

LE

Mi qani or er Aramyany srbagrum er yur voghbergutyuny maqur tghti vra, verjacneluc heto na motecav Qajberunun: aselov.

— Im voghbergutyuny bolorovin patrast e, kamenum es ays gisher gnanq oriord Annayi mot kardalu:

— Gnanq, — patasxanec Qajberunin:

Erekoyan zangaknery hnchum ein, erb nranq durs ekan iranc kacaranic ev sksan dimel depi Sepuhyanci tun:

Nranq gtan oriord Annayin yur arandznasenyakum parapelis yur phoqrik qroj het hayoc lezvi dasov: Tesnelov manuk tghamardkanc, na qaghaqavarutyamb barevec nranc: avelacnelov.

— Karcem duq knereq indz, minchev verjacnem Sateniki dasy:

— Xndrem, sharunakeceq, argelq chenq linil, — asac Qajberunin:

— Aha dzez arzhamanak zbaghmunq, — asac oriordy ev tvec nayelu yur aseghnagorcutyunnery, — teev sranq aynqan el geghecik chen:

Ev oriordy drec seghani vra nranc arjev mi tghte arkghik, vori mej drac ein nra aseghnagorcutyunnery: Manuk tghamardikn sksan mi ar mi nayel: Oriordy anphuyt kerpov sharunakum er qroj dasy:

Aseghnagorcutyunnery nkarvac ein geghecik tchartarutyamb. nranc mej kayin tchakati kapocner, phoqrik bardzi eresner, senyakum hagnelu hoghataphneri eresner, bolorak graseghani cackocner ev ayl zanazan kanaci zardaranqner: Manuk tghamardkanc ushadrutyunn aravelapes gravecin mi qani aseghnagorc patkerner bnutyunic, vor nerkayacnum ein cov, erkinq, lerner, antarner, voronc mej oriordr cuyc er tvel yur nkarchakan taghandy: Dranc mej aravel hetaqrqrakan er mi gorc, vori nkaragirr vercrel er na "Vogi Hayastani" patkeric. aydtegh hianali kerpov patkeranum ein Araraty, Hayastani averaknery, txur u trtum vogi Hayastanin:

Manuk tghamardiky ver aran verjin aseghnagorcac patkery ev erkar nayum ein nra vra: Oriordy teleri harmar gunavorutyamb ev tchartar stveragrutyamb hamarya shunch er tvel anshunch ktavin:

Oriordy verjacrec dasy:

— Nayir, Satenik, — asac na yur qrojy, — ete dardzyal ayspes vat sertes dasd, es stipvac klinim mayrikin haytnel ayd masin:

Sateniky erkyughacutyamb durs gnac:

— Inchpes e, — dardzav na depi yur hyurery: — Chlini te cicaghum eq im lateri vra:

— Yndhakarakn, dzer aseghnagorcutyunnery shat geghecik en, — patasxanecin nranq:

— Ayd govasanqy xist chaphazanc e, — krknec oriordy:

— Voch, ankeghc em asum, shat hianali en, — patasxanec Qajberunin, — manavand ays patkery, vor nerkayacnum e "Vogi Hayastanin": Asaceq, xndrem, vorteghic eq arel sra naxagaghaphary:

— Mi patkeric, vor nkarel e hangucyal eghbayrs. na hianali nkarum er, — patasxanec oriordy, — ays ropeis es cuyc ktam dzez:

Ev oriordy bac arav yur tghteri paharany, aynteghic hanec mi patker, matitov nkarac: Manuk tghamardiky erkar nayecin nra vra, nranq sqanchacan nkarchi tchartarutyan vra:

— Dzer eghbayry nkarchutyamb er parapum, — harcrin oriordic:

— Voch, miayn na zvartchutyan hamar sirum er yur parap zhamery nvirel nkarchutyan: Bayc na voch mi tegh cher sovorel ayd arhesty:

— Zarmanali dzirq piti unecac lini dzer eghbayry:

— Ayo, na shat shnorhali eritasard er. sakayn aphsos, vor na erkar chaprecav:

Ev oriordi demqy txur kerpov mraylvecav: mtaberelov eghbor hishataky: Aramyany, tesnelov ayd, xosqy phoxec: aselov.

— Aseghnagorcutyuny amenaharkavor bann e, vor piti sovori amen mi aghjik, bayc cavali e, vor aysteghi oriordar varzharanneric voch mekum harkavor ushadrutyun chen dardznum ayd ararkayi vra:

— Baci ayd, — xosec Qajberunin, — aghjiknery: ibrev gerdastani apaga mayrer, voch miayn piti gitenan aseghnagorcutyun, aylev anpayman harkavor e nranc sovorel ev mi qani tetev arhestner, vorpisiq en dzernocner karel, harde glxarkner hyusel kam karel nuyny zanazan tchoteric, kanaci kisakoshikner karel, mi xosqov aynpisi arhestner, voronc dzeragorcy karoghanar vatcharqi nyut darnal ev dranov iranc aprusty tetevacnel: Ayd banery harkavor e manavand aghqat aghjikneri hamar, vorov nranq kazatvein iranc cnoghneri vra canr ber lineluc, aylev ete ozhit chunenalu hamar hor tany mnayin, nranq gitenalov vorevice arhest, shat aghqat tgherq kcankanayin aynpisi kin unenal, vor yur gorcuneutyamb karoghanar masnakcel tghamardu hogserin:

— Bolorovin tchshmarit e dzer asacy, — xosec oriord Annan. — mer qaghaqum aghjiknery vochinch chgiten, nranq: aghqat te harust, hamarya bolorovin angorc en ev iranc tan lusamutneri arjev nstac, depi phoghoc en nayum aravotic minchev irikun ev aydpes annpatak anckacnum iranc zhamanaky: Es naxandzum em ays qaghaqi evropakan aghjkeranc, voronq zanazan tetev arhestneri mej ognum en iranc tghamardoc ev arevtrakan xanutnerum mec gorc en katarum:

— Igakan sery ays: teev evropakan qaghaqum: takavin krum e yur tchakati vra asiakanutyan sev kniqy, — patasxanec Qajberunin. — teev nranq heracan tneri xorsheric, bayc nranq ayd evropakan azatutyuny handisacnum en miayn iranc ardzak hamardzak zbosanqnerov ev phoghocnery chaphchphelov ev voch te hraparak durs galov ibrev mard, vor gorcer yur mtavor u nyutakan barorutyan hamar:

Aghaxiny ners mtav ev haytnec, te tikin Eghisabety xndrum e hyurerin: gal yur mot tey xmelu:

Nranq gnacin dahlitch:

Tikiny xist baresrtutyamb barevec nranc ev gangatvecav, te inchu aynpes ush ein galis iranc mot. manuk tghamardiky haytnecin mi qani pattcharner, te zbaghvac ein, gorc unein ev ayln, bayc tikiny voch miny chyndunec ev dardzyal xndrec: vorqan kareli e hatchax gayin:

— Mayrik, — asac oriord Annan, — paron Aramyany mi ashxatutyun uni. mi qani or araj es xndreci, vor berer mez mot kardalu, shnorhakal em, vor na katarec im xndirqy. menq aysor kunenanq grakanakan ereko. paron Aramyany kkarda yur egherergutyuny:

— Im koghmic evs shnorhakalutyun paron Aramyanin, vor katarel e qo xndirqy, — xosec tikiny, — na aynqan baresirt e, vor handzn e arnum aydpisi neghutyun:

— Ayd indz hamar neghutyun che, — patasxanec Aramyany, — es urax klinei, ete im girqy graver dzer ushadrutyuny:

Oriord Annan inqn sksav tey matakararel:

Tikin Eghisabety harcrec Aramyanic, te inch e nra grqi bovandakutyuny: Aramyany hamarot patmec surb Vardananc qajagorcutyunnery ev nra nahatakutyuny: Tikin Eghisabety teev govec nra ashxatutyuny, bayc ayspes verjacrec.

— Meghq e mi aydpisi surb gorc nerkayacnel tatronakan bemi vra:

Aramyany chkamecav dimadrel nra jermerandutyany, ayd pattcharov vochinch chpatasxanec:

Teyic heto Aramyanic xndrecin, vor karda: Oriord Annan yur qrojn u eghbory nuynpes patvirec, vor nsten ev lsen: Aramyany kamecav mi qani nshanavor tegher voroshel kardalu hamar:

— Voch, — asac oriord Annan, — duq skseceq skzbic, es cankanum em canotanal dzer grqi amboghj parunakutyany. ete ays gisher chverjacnenq, knshanakenq mi ayl gisher evs:

Aramyany hatchecav ev yntercanutyunn sksec. bolorn el ushadrutyamb lsum ein:

Qajberunun bavakan haytni linelov yur ynkeri ashxatutyuny ev parunakutyuny, na akanj cher dnum, miayn nstac mi mecbazkatori vra: ushadrutyamb nayum er oriord Annayi eresin ev znnum nra demqi amen mi phophoxutyuny, amen mi artahaytutyuny bolor yntercanutyan zhamanak: Qajberunin nkatum er, vor ayn teghery, ur banasteghcy nkaragrum er paterazmakan qajagorcutyunnery hay herosneri, krvi aghmuky, tshnamu kotoracr ev qaj Vardani xraxusakan dzaynery oriordi demqy bacatrum er xorin qajaznakan vogevorutyun, ev nra sirun achqery bocavarvum ein sarsapheli phayloghutyamb: Karces inqy sury dzerqin krvi dashtum pashtpanum e hayreniqy: Isk ayn teghery, ur nkaragrvum ein uracoghneri tulasrtutyunnery, Vasaki matnutyunnery ev kam hayoc qajeri ynknily paterazmi dashtum, oriordi demqy mraylvum er, ev mi qani angam Qajberunin tesav, vor na gaghtni eresy shrjec depi myus koghm ev srbec artasuqy achqeric:

Aramyany hognelu chaph kardac:

Qajberunin nkatelov, vor yntercanutyuny hetzhete tchnshogh tpavorutyun e gorcum oriordi vra, xndrec Aramyanic: dadarel kardaluc:

— Shat apris, shat lav es grel, — xosec tikin Eghisabety, — astvac aveli shnorhq ta:

— Ankeghcutyamb em asum, — xosec oriordy, — es minchev aysor qani — qani grvacqner, te votanavor ev te ardzak sharadrutyunner em kardaceq Vardananc qajeri vra, bayc minchev aysor nranc voch miny ayn azdecutyuny che gorcel indz vra, inchpes dzer gracy:

— Ayd dzer azniv zgacoghutyunic e, — patasxanec Aramyany:

— Inchov piti vardzatres du Aramyani ashxatutyuny, — asac tikin Eghisabety. — na bavakan hognecav, qaghcraveniq kam inch vor uninq, gna ber:

Oriordy ver kacav ev mi qani ropeic heto matucarani vra berav zanazan tesaki xist varpetutyamb patrastac murabeq:

— Ayd murabeqy Annayi ephacn e, — asac tikin Eghisabety: hravirelov hyurerin tchashakel:

— Aydpisi chnchin banerov miayn karogh enq parcenal menq: hay oriordners, — xosec oriord Annan: — Mer yntir dzeragorcn e xohanoci ptugh kam derdzaki gorcuneutyun. menq chuninq krtutyun ev vochinch chenq usac. ev mi lav ban meznic che kareli husal. mi madam X... miayn karogh e harajanal gaghghiacu pes usyal zhoghovrdic ev voch ankirt hay aghjikneric:

— Cavali e asel, — xosec Aramyany, — vor ays qaghaqi aghjiknern yst meci masin zurk en ev drancic. shatery takavin chgiten: hacy phrnumn en, txum te busnum e vorpes getnaxndzor, ev nuynisk tel u asegh banacnel evs chgiten:

— Ayo, verin astitchani stor drutyan mej e mer vitchaky ays qaghaqum, — patasxanec oriord Annan, — menq chuninq voch baroyakan ev voch gitakan krtutyun, menq chgitenq voch tntesutyun ev voch karavarutyun, mi xosqov: menq astco dzerqi amenaanpetq araracn enq:

— Dzer karciqy chaphazanc xist e igakan seri masin, — patasxanecin oriordin:

— Andznaxabeutyuny vochinch nshanakutyun chuni, baci vnasakar hetevanqneric, — patasxanec oriordy: — Vov che nkatum yur terutyunnery, na kzrkvi amenayn harajadimutyunic:

Nranq derevs erkar xosecin ayd nyuti vra, ev oriordn aravel xelaci kerpov apacucec, vor iranc qaghaqum aghjiknery voch ayl inch en, bayc miayn "datark xrcikner" kam "erexayi xaghaliqner": Manuk tghamardiky bolorovin hamozvecan nra asacneric:

— Erb eq mtadir bemi vra nerkayacnel dzer voghbergutyuny, — harcrec oriord Annan:

— Mitq unim, vorqan kareli e, shutov nerkayacnel, — asac Aramyany:

— Vovqer en xaghalu:

— Mi qani usanoghner mer ynkerneric:

— Ete mayrs tuyl tar, es evs mi der kvercnei, — asac oriordy:

— Ayd shat lav kliner. kamenum eq, menq kxndrenq nranic:

— Voch, duq miq xndril. es inqs kasem ev khamozem nran:

— Shat lav:

Nranq taqacac xosum ein. gishern annkateli kerpov ancnum er: Qajberunin nayec zhamacuycin ev tesav, vor tasnerkusic anc e:

— Zhamanak e tun gnalu, — asac na ev ver kacav:

Aramyany nuynpes ver kacav. nranq patrastvecan gnalu:

— Duq karcem, — asac oriordy: darnalov depi Qajberunin, — mi qani or araj indz mi ban xostacaq:

Qajberuni mtacman mej ynkav:

— Mtqics gnacel e amenevin, — asac na:

— Vorqan morackot eq duq, — xosec oriordn ankeghcabar zhptalov: — Duq chxostacaq hayeren parapel indz het:

— Ax, ayo, — asac Qajberunin, — es sirov kkatarem im xostums. aravotvanic sksenq:

— Shat shnorhakal klinem, — asac glux talov oriordy: — Bayc duq, paron Aramyan, ete kareli e: dzer girqy togheq indz mot, es ays gisher kkardam mnacacy:

— Mecav uraxutyamb, — patasxanec Aramyany:

Nranq heracan:

ZhY

Bavakan zhamanak heranalov Tchantchur Ivanichic, mer yntercoghy mi angam gone chmtaberec, te ur mnac ayd mardy, chnayelov, vor xghtchalin ayzhm ynkac e dzhbaxtutyan darn harvaci tak:

Menq myus angam ktanenq mer yntercoghin Tchantchur Ivanichi mot. na ayzhm hivand parkac e yur mahtchakali vra:

Ayzhm mer hinavurc barekamin du ches gtnil aynpes, inchpes er na araj, azniv yntercogh. na ayzhm bolorovin phoxvac e, nra bolor marminy phqvac tiki e nmanum ev msut demqy ayzhm mashvac, dalkacac, sarsapheli e inchpes mah, ev nra achqery, durs ynkac iranc buyneric, varvum en elektrakan krakov, vorpes sovac gayli achqery mtin gisherayin zhamun:

Na anter, anxnam parkac e mi phoqrik xonav senyakum: yur gorcakatari: Simon Yagorichi tany. nra mot nstac e ev Samil Petrovichy, vor ekel e mxitarelu yur anbaxt barekamin:

Aracn asum e. "dzhbaxtutyuny miaynak che galis ", nuyny ev handipecav mer xghtchali Tchantchur Ivanichin: Sksac ayn oric, erb bazhanvecanq menq nranic, anbaxtutyunnery mimyanc etevic sksan pasharel nran. mi koghmic tikin Babbarei ev oriord Sofii shrayl caxsery orystore avelanalov: bolorovin mashecin nra harstutyuny, myus koghmic: na vnasvelov yur kapalneri mej, nra tuny ev sharzhakan kayqery atchurdi drvecan arquni phoghi phoxaren: Verjin ancqy minch ayn astitchan zarhureli harvac er xghtchali Tchantchur Ivanichi hamar, vor na katvacaharvelov: andamaluyc dardzav ev kisakendan ynkav ankoghin: voghbali kerpov spaselov mahvan, vor hangist arni:

— Phiqr mi ani, Tchantchur Ivanich, — asum er Samil Petrovichy, — es ashxrqi bany edpes e. sandughqneri pes miny dver e gnum, mekely cac e gali. ed ameny astcu dzerqin e. mir dzerqin vuchinch chka. mardi tchakatin inch vur grac e, en pti yli. Hob eranelin mitd bi, qani qambaxtutinneri mej ynkav, vurtkerancic, aghjkerancic, tanic, teghic, mi xosqov: ir amen harstutenic zrkvecav, marminy qrqrvecav, ortunqn utum er nra jany, magram inqy eli cher nighanum, eli ir astcun pharq er talis:

Xghtchali Tchantchur Ivanichy xorin anzgayutyamb drvac linelov yur mahvan xandzaruri mej, amenevin cher lsum Samil Petrovichi mxitaranqnery: Na ynkghmvac er erevakayakan cnorqneri mej:

"Teher, Simon Yagorich, vunc xabeci qu Kuzminin... che, dun chis gidi im ustutiny. es satanin ku nalim... himi gna ghochagh kac. inchpes guzis: shine kazonni tniry, ed shanvolrti inzhinery el chi asi: lamay... Es nra rexy me ban qceci: na e: l chi hali qiz vra...":

Xghtchali Tchantchur Ivanichy, yur mahvan zarancanqi mej, erevakayutyamb dardzyal gnacel er Kavka. na xosum er yur gorcakatari het ev parcenum er yur gorcuneutyan varpetutyunnerov:

Simon Yagorichy lselov yur tiroj canot xosqery, ancyaly mi akntartum nra achqi araj handisacav, na hishec yur Kavkayi kyanqi voskedary, erb aynqan arat hundz er anum. na hishec verjin dzhbaxtutyunnery, ev nra sirty phghdzkecav:

"Ey, kucher, umn in et dzianirr... umn e et karety... (sharunakec hivandy yur zarancanqy) na indz glux e talis... kosis te es dra aghan ylim... Ha... ha... ha... imn in... kniks arnel erit... ax, anicyal liniq duq, Barbare, Sofi... Duq im tuny qandeciq...":

— Xeghtch mard, — krknec artasuqy srbelov Simon Yagorichy, — yur tan ankargutyunnery mahvan dem el neghacnum en iran...

Mi qani rope lrec Tchantchur Ivanichy ev sharunakec vraceren lezvov.

"Vatsun tari charcharveca, hogi, marmin, huys, havat ev amen inch masheci... harstutyun zhoghoveci, tun u tegh uneca, bolory mi qani ropeum jnjvecav... Anicyal ashxarh, ays e qo ehtibary... inchu ches galis, sireli mah. gnanq qez het myus ashxarhy, tesnenq ayntegh inch ka... bayc na ays ashxarhi nman inchpes klini... ayntegh dzuky, Kaxetu gini, phodratner chkan... ayntegh phogh chka... ayntegh bolorn aghqat en... ayntegh hreshtaknern el merk en man galis... ":

Na phoxec yur xosqy.

"Ax, Sofi, Sofi... anicvis du, anzgam aghjik... du im tuny istak qandecir... qez vra vorqan msxeci im sireli kopeknery... nranq ein aynqan darn hogseri... aynqan sev oreri... nranq im aryan, im kyanqi, im darn qrtinqneri ginn ein... Ax, usum, usum... tqem qo mogonoghi eresin... du phchacrir im aghjiky... na toghec mor tuny, dzgec yur cnoghnery ev phaxav mi sharlatani het... Ax, usum, usum, anicvi qo mogonoghy... Che, ayd usum cher... ayd zahrumar er...":

el chxosec xghtchali hivandy, verjin xosqerov na knqec yur mahkanacun:


Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6295 | 0
02:40, 11.05.2020
6928 | 0
01:54, 29.11.2019
12519 | 0
05:28, 08.01.2018
12458 | 0
03:29, 22.12.2017
13138 | 0
01:01, 08.12.2017
30002 | 0
16:32, 06.12.2017
11583 | 0
16:11, 06.12.2017
16433 | 0
02:42, 05.09.2017
17630 | 0
23:45, 27.08.2017
21794 | 0
depi ver