ՄԱՄՈՒԼ.ամ
Hay / Հայ | Рус | Eng | Tür
USD 402.56, EUR 440.64, RUB 4.58, GBP 505.01
+23 °C, +16 °C ... +28 °C Vaghy:+27 °C
Vrezh Israyelyan fenomeni philisophayutyuny /mahvan tarelici aritov
13:46, 13.06.2014
11246 | 1

Mek tari araj voghbergakan mahov kyanqic heracav taghandavor hay ardzakagiry...


Mamulic.

«...Chem uzum inqs indznic zzvel, nor heranal, mnaq barov»
Vrezh Israyelyan


«...Israyelyany verjin zhamanakners vataroghj er, ev mi qani or araj «Nairi» bzhshkakan kentronum hetazotvelis parzvel er, vor nra mot arka e arden xoracvac qaghckegh: Groghi harazatnery patrastvum ein nran teghaphoxel artasahman' buzhumy kazmakerpelu npatakov: Kareli e entadrel, vor Vrezh Israyelyann ays qaylin e dimel harazatnerin spasveliq dzhvarutyunneric azatelu hamar:

Inchpes haytnum e Aravot.am-y, hunisi 14-in, 1-03 carayutyan shtapognutyan brigady ahazangel e Vostikanutyan Arabkir bazhin ev haytnel, vor kanchov meknelov Vagharshyan 19/1 shenq, bnakaranneric mekum haytnaberel e hrazenayin vnasvacqov mahacac tghamardu di: Inchpes nshvac vayric haytnum e fotolragrogh Gagik Shamshyany, operativ-qnnchakan xumby nshvac shenqi tiv 19 bnakarani hyurasenyakum: bazmoci vra, haytnaberel e tan bnakich, 64-amya Vrezh Israyelyani din, um aj dzerqin ka hrazen: Graseghani vra haytnabervel e naev namak, vorum yst teghekutyunneri, V. Israyelyany inqnaspanutyunic araj grel e, vor shnorhakalutyun e haytnum Astcun, vor unecel e lav kin, lav vordi, lav tornikner, eghbayr u ynkerner u amenqic neroghutyun e xndrel ev grel e, vor «chem uzum inqs indznic zzvel, nor heranal, mnaq barov»: Namaki mot drvac e naev ir koghmic heghinakac «Vagh, te ush» girqy...»:
________________________________
ERKU PATIZh ' MERNELU EV APRELU HAMAR
"Mec ashxarh er, meghq kar, meghavor chkar"..... U ashxarhy phoqracav, meghavornern el shatacan, bayc meghqy ashxarhis kniqvac mnac:
Vrezh Israyelyan fenomeni philisophayutyuny:
" Niderlandakan Oragir"

_________________________________

Vrezh Israyelyan / Cicikneri simfonia


«Vov e uzum darnal milionater» herustashoun ir kyanqum arajin angam annereli sxal tuyl tvec։ Dra qaghaqakan hetevanqnery hetagayum kul tvecin amenevin anmegh mardik։ Azgayin ev mijazgayin mi sharq qaghaqakan kazmakerputyunner minchev aysor el apardyun havi ev dzvi haytni haneluk-areghcvaci armatnern en hototum։ Ev drancic voch mekn ir ezrakacutyunneri mej herustaxaghi paragan chshoshaphec, nuynisk tvyal erkri xorhrdaranakan patkareli handznazhoghovy։

Bann ayn e, vor entadryal milionatiroj atorin haytnvec mi mard, vori ancyaly mnacel e ancyalum, nerkan: apagayi mej, isk apagan: hay zhoghovrdakan heqiatneri otaroti hyusvacqnerum։

Es arajin mardn ei, vov, aranc ogtvelu ognutyan hnaravorutyunneric, hasel er ezraphakich։ Sovorabar im tesaki mardik kes tchanaparhin hognum en, hiastaphvum kam saytaqum amenaanvnas hatvacum։

Xaghavary kardum e harcy։ Dahlitchy qaracac e, zanazan molaxagheri mej hmtacac hasarakutyan ays hatvacy haghtelu ev partvelu xndir chuni, parzapes hogseric phaxchelu ev aprelu dyurin dzev e gtel։

- Ushadrutyun… kardum em harcy. «Inchpes e kochvum ergahan Joni Papyani grac miak simfonian, vory heghinaki mahic heto arzhanacav Petakan mrcanaki» ։

-Cicikneri simfonia, - aranc arajarkvogh tarberaknery lselu, patasxaneci es։ Dahlitchum cicaghi aliq taracvec։ Xaghavary haskacrec, vor gnahatum e ergicelu im cankutyuny։

-Duq karogh eq darnal arajin mardy mer herustaxaghi patmutyan mej, vov hasnum e ezraphakich ev haghtum։ Duq uneq ognutyan bolor hnaravorutyunnery։ Duq hamarya milionater eq. mi patasxaneq aranc arajarkvogh chors tarberaknerin canotanalu։

Es grete chem lsum xaghavarin, chem tesnum dahlitchy, chem hashvum milionnery, vor i zoru en lcnelu im ev knojs mijev goyacac anjrpety։ Es patasxanum em.

-Cicikneri simfonia։

Xaghavary pahanjum e hargalic verabermunq irenc shoui ev, aravel evs, hasarakutyan nkatmamb։ Na hishecnum e, vor karogh em vercnel gumary, vory qich che, ogtvel ognutyan hnaravorutyunneric kam yntrel arajarkvogh tarberakneric voreve meky։ Na dandagh kardum e tarberaknery, voronc mej im patasxany chka։ Noric e bacatrum, vor tchishty ev milionnery drancic meki mej en։

Es bardzranum em apaga milionatiroj atoric, nayum xaghavarin u asum.

-Cicikneri simfonia, - dandagh durs em galis taghavaric ev chshrjvelov netum, - sa im verjnakan patasxann e։

* * *

Ashxarhy korcanumic phrkelu hamar indz nman tgherq en petq։ Ayd bany miayn qsanereqamya eritasardy karogh e haskanal, heto ayn mardy, vov mijnordec, vor na ashxatanqi ancni amenaazdecik himnarkneric meki: marqsizm-leninizmi propagandayi bazhnum։

Havanabar ays phastn er ergahan Joni Papyani mej himnavorapes amrapndel ayn hamozmunqy, vor Sovety shutov, shat shutov phluzvelu e։ Mekamsya phordzashrjanic heto indz hamar mijnordac ereveli mardy hetaqrqrvum e glxavor xmbagric, te inchpisin e eritasardy, karoghanum e tacy choric jokel։ Glxavor xmbagirn aranc aylevaylutyunneri patasxanum e. «Shnorhali tgha e, bayc qaghaqakanapes thas e» ։

Shnorhakal em glxavor xmbagrin ayd bnoroshman hamar։ Ete «qaghaqakanapes thasi» im hambavy chliner, es chei arzhanana Jonii ushadrutyany։ Na ir patkareli sapaty shalakac mtav mer ashxatasenyak ev bamb dzaynov asac.

-Du es qaghaqakanapes thasy։

Es jghayin hayacqov chapheci nran u asaci.

-Qez inch։

Na arhamarhakan nayec myus ashxatakicnerin.

-Inch eq plshac horteri pes nayum, - heto shrjvec im koghmy, - Jonin el e qaghaqakanapes thas, gnacinq։

Qaghaqakanapes thasneri mtermutyunn ancav tarineri mijov ev erbeq erkri handep tshnamanqi chveracvec. parzapes menq horinecinq mek ayl baroyakan mijavayr, ur amen inch tesnum en, amen inchi masin datum. bayc voch mekin vochnchi mej chen meghadrum։ Mec ashxarh er, meghq kar, meghavor chkar։

Astvac ergahan Joni Papyani userin mi geghecik sapat er drel։ Asaci «geghecik» u lezus kceci։ Izur el kceci: ete Astvac Jonii sapaty vercner u mek urishi userin teghavorer, tchisht er linelu։ Jonin Joni cher lini։ Ayn Jonin, vori masin es aysor uzum em patmel, mi geghecik sapat er krum ir userin։ Ayd Jonin Bardzryali pargevac canrutyuny krum er arzhanapatvoren, aranc tchakatagri dem yndvzelu։ Te nersum inch er zgum, chgitem։ Na ir masin errord demqov er artahaytvum։ Kangnum er Spitak tan mutqi astitchannerin (Erevanum el Spitak tner kan) ev ancnogh-dardzogh usanoghnerin asum.

-Matghashner jan, Jonin dzer ciciknern uti։ Ekeq, ekeq bazmeq Jonii sapati vra. na dzez man kta ashxarhi aznvaguyn phoghocnerov։

Iharke, aghjikneric voch meky Jonii sapatin bazmac ashxarhy chaphchphelu cankutyun cher artahaytum։ Aveli hatchax arhamarhanqov nayum ein ev, nkatelov nra hashmandamutyuny, aranc koptelu heranum։

-Tesar, - im kam banasteghc Raffii koghmy shrjvelov: asum er, - tesar, en meky hayacqov Joniin utum er։ Mi qich el vor nayei, cicikneric avish er caytelu։

Es kam banasteghc Raffin glxov einq anum։

-Sut eq asum, - bghavum er Jonin, - cheq tesnum։ Ed qosot kafenerum nstum ev esh-esh durs eq talis: Rembo… Kafka… Tolstoy։ Amen ciciky mi ashxarh e։ Karaq vrdzneq, kam barerov greq… cheq kara։ Vorovhetev ramik eq, aznvakani qimq chuneq, vorovhetev eg tghamardkanc mej eq mecanum։ Jonin simfonia e grelu: cicikneri simfonian։ Ramikner, ed klor, trtrun sirun baneri mej liqy hnchyun e, tetev hpves: simfonian khordi։

-Joni, - asum er banasteghc Raffin, - himarutyunner es durs talis։ Aveli lav e qrqrir grpannerd ev ete ayntegh, patahabar, Lenin papikner haytnaberes, imacir, vor tchisht zhamanakn e dranq Zhigulevyan mrcanaki nerkayacnelu։

Ayn zhamanak menq Arajnordi dimankarnerov metaghadramneri vaxtchany garejratnerum einq tesnum։

-Eshn inch giti: nushn inch e, - asac Jonin u qaylec mer imacac tchanaparhov։

Aranc cptun hanelu hetevecinq nran։ Barebaxtabar, mez gohacnelu chaph phogh na misht el unenum er. nra ergery hnchum ein bemeric, eteric, restorannerum ev honorarneri tesqov veradarnum tirojy։ Qaylelis shut er hognum։ Dzevacnum er, te shat karevor mi ban e aselu, kang er arnum, shunch qashum։

-Vov e Mashtocy։

Banasteghc Raffin, um ushqn u mitqn arden srtcharanum er, asum e.

- Joni, xightch unecir, carav em։

- Lsir, ramik, - nran er dimum Jonin, - mite qo mej aznvakanutyan mi nshuyl el chka։

-Aznvakan heghuki qaghc em zgum, - asac Raffin, - phrkir indz, Joni։

-Du el es ramik, - im koghmy shrjvec na, - asa, vov e Mashtocy։

-Haykakan aybubeni ararichy, - hegneci: Joniin shunch qashelu zhamanak talu hamar։

-Aybubenn inch e, - qmcicaghelov harcrec na։

-Tar, - neteci։ Heto phoshmaneci u asaci: cicik։

-Apres, - asac Jonin, - tary kashi e, Mashtocy nra mej trtir lcrec, hnchyun lcrec ev stacav inch… cicik։ Charenc vor kardum es, ches zgum, vonc en barery cicikneri pes trtrum։

-Joni, - asac banasteghc Raffin, - chxmacs oghin qtics berir։

-Tesar, - indz dimec Jonin, - xandum e։ Giti, vor inqy satkac barerov e grum։

Huraxutyun Raffii: hasanq srtcharan։ Na xor shunch qashec ev sksec azat tegh phntrel։ Karces te gtav։ Jonin yndgrkun hayacqov yuracrec mijavayry, arhamarhakan dzerqy taph tvec ev yndgcelov, vor inqy sxalmamb e haytnvel ayntegh, asac.

-Es ays taphtphukneri vorjum chem nsti։

Banasteghc Raffii hamberutyuny hatav։ Na jermoren yndunec heravor seghanic iren hghvac voghjuyny ev asac.

-Es gnum em xmelu։

Jonin, vory qaylum er depi srtcharani elqy, shrjvec u asac.

-Jonin miayn ir mahvan ory chgiti։ Mer poetn amen sherephuki het seghan e nstum։ Koghqi nstacy gites vov e։

-Vov e, - harcreci։

-Eg tghamardun inch en asum, henc ed e։

Ayd bnoroshmann arzhananum ein amenqy, vovqer Jonii qimqin chein nstum։

-Lav, - asac Jonin, - nstenq en azat seghanin։

Jonin matucoghi mijocov mi shish oghi ugharkec banasteghc Raffiin։

-Mer ynkern e, togh iren lav zga ed… eri mej։

Raffin, oghin stanalun pes, dzerqy depi Jonin parzac: bghavec.

-Joni, im karoti ynker, orhnvi en shaty, vor du luys ashxarh ekar։- Jonin phntphntac.

-Mi barbajir:

Sksecinq xmel, ev Jonin arajin bazhaky datarkeluc heto asac.

-Sovety shutov qandvelu e: Jonin asel e u kasi… Gites inchu e qandvelu։

-Chgitem, - kmkmaci, - hazar pattchar ka։

-Eg tghamardkanc erkir e, haci mej trtir chka, akanjid mot pahir, erazhshtutyun lsum es, ches lsum։ Ay, es oghin, vor xmum enq, mejy shunch chka, merac e։ Odn el e eg, ciciki trtirn ymboshxnogh tghamardu pakasic e qandvelu։

-Joni, - hervic bghavum e Raffin, - mi hayhoyir ays astvacayin heghuky, meghq e։

-Qez miayn lakelu ban tan, - qrtmnjac Jonin։

Menq xmum einq։ Qaghaqakanapes thasneri mtermutyuny erkiry korcanumic phrkelu voch mi elq cher gtnum։ Es hayhoyum ei arajnordnerin, isk Jonin ir anhagurd tghamardkutyunic er dzhgohum։

-Qo kiny qez het arevtur anum e, - harcnum e Jonin։

-Mi or es em shuka gnum, mi or el kins, - asum em։

-Ramik, - asum e Jonin, - xosqs tghamardu ev knoj arevtri masin e։

Heto patmum e, vor inqy knojic chi hagenum։ Heto avelacnum e, vor kiny meghavor che, vor Astvac iren anhagurd e steghcel։ Heto dzhgohum e, vor gisher te cerek, bac te phak achqerov, inqy cicikneri hosqn e tesnum։ Heto hrtchvum e.

-Jonii gluxgorcocy «Cicikneri simfonian» e linelu։ Vov lselu e: klsi, vov tesnelu e: ktesni։

-Joni, - hervic bghavum e banasteghc Raffin, - indz hamar mi shish oghi horinir, aynpisin, vor mejy trtir lini, vor vordz lini ev mejy liqy erazhshtutyun։

-Ramik, - shnchahat asum e Jonin, - xmir ayn, inchin arzhani es։

Aveli shut, qan entadrvum er, Jonin ir sapatn usac heracav ashxarhic։ Mi mec voghbergutyun che, vor na «Soveti qandvely» chtesav։ Cavn ayn e, vor aysor chka ayn mardy, vov stuyg karogh e asel, te inchn e tchisht, inchy: sxal, vov e eg, vov: vordz։ Tchisht e, es Joni chem, bayc «qaghaqakanapes thasi» im hamarumn indz tuyl e talis mek orov indz Joni zgal։ Apaga milionatiroj atoric phaxchum ev haytnvum em hraparaki tchisht kentronum։ Zgum em, te inchpes e im mijic sapatn useris bardzranum։ Dimum em phoqravorin ev mecavorin. «Ramikner, cheq tesnum, vor dzer camac haci mej erazhshtutyun chka, dzer artaberac barery satkac en, dzer shnchac ody eg e» ։

Inch-or vostikan e indz motenum։ Motenum e, togh motena։ Zangvacayin ankargutyunner hrahrelu qreakan hodvacy Joniic phox arac sapati vra vonc e teghavorvelu։ Teghavorvum e, togh teghavorvi, hern el anicac։ Inchi masin em mtacum, erb bany banic ancel e։ Jonii sapaty usac hetevum em vostikanin։

-Es chem, - asum em nran, - ev sa im sapaty che։

-Iharke, - asum e vostikany, - Poghos araqyali sapatn e։

-Voch, - asum em, - Jonii sapatn e։

-Vochinch, - asum e na, - sapati hamar dat chi hasnum, bayc lezvi hamar mi chors tari kshalakes։ Inch es karcum, - sharunakum e, - ete erku kam ereq milion mard irenc sapatnern arac hraparak mtnen, inch klini։

-Chgitem, - patasxanum em ev parzorosh zgum, te inchpes e Jonii sapaty noric nerccvum marmnis mej։

Hishum em mankutyuns։ Koltntesutyuny kerasi aygi uner, vory pahpanum ein erku tarec mard։ Goghutyan hertakan phordzeric meki zhamanak pahakn indz henc cari tchyughin kalanec։ Vorqan uzh unei, bghavum ei.

«Es chem… es chem» ։ Pahaky qah-qah cicaghelov: ynkerojy dzayn tvec. «Sedrak, hord Astcun mernem, mekin brnel em, asum e: es chem։ Tesnes vov klini» ։

Vostikanutyany tvac cucmunqs kartch stacvec։ Jonii anuny chshoshapheci։ Patmeci «Vov e uzum darnal milionater» herustaxaghi ezraphakich harci masin։ Greci, vor arajarkvac chors tarberakneri mej tchisht patasxany chkar։ Isk qnnichi harcin, te vorn e tchisht patasxany, asaci: cicikneri simfonia։ Mi hodvac el ardaradatutyan handep anhargalic verabermunqi hamar avelacrin։ Hima es ev Jonin, erku qaghaqakanapes thas andznavorutyunner, mer patizhn enq krum. Jonin ayn bani hamar, vor merac e, es: vor ibr aprum em։
________________________________________

HAY-TURQAKAN HINAVURC XAGh



Grete haryur tari araj mi turq uzecav tarbervel myus turqic. hay gaghtakan knojy ororocayin erkvoryakneri het qarandzavum haytnaberelov: Na zspec ir aryunakicneri molucqy ev phordzec steghcagorcakan licq haghordel ir gorcoghutyunnerin: Ayd «steghcagorcutyan» ardyunqum aysor es kam: Turqi ayd tesaky gaghtakan knojy phoxshahavet gorcarq arajarkec. ete kiny xeghdi ir erexaneric mekin, inqy xostanum e pahpanel knoj ev myus erexayi kyanqy: Erevi kraheciq, vor tats «yndunel e» gorcarqi paymannery:
Arevelyan Hayastan hasnelun pes, henc Ejmiacnum, mayr tatchari dem handiman, tats xelagarvec: Hayr, vorbanocnerum goyatevelov, ir kyanqy berec-hascrec indz:
Ayl baneri het na indz ktakec naev ays patmutyuny: Im kyanqi shat u shat drvagner moracel em, bayc sa hishum em:
Grete haryur tari anc, Gharabaghyan paterazmi masin patmvacq mtmtalis, hankarc haytnabereci, vor cavy erevakayutyan tshnamin e: Es paterazmin chem masnakcel, bayc tesnum em, te inchpes e carav hoghy aryun xmum, te inchpes en aregaki shoghery xttum spanvaci demqy, ev inchpes e drsic soghoskogh jermutyuny durs mghvum nra sarchogh erakneric: Tesnum em, te inchpes e vaxy ariutyun cnum, ev inchpes en vaghva heros hrchakvoghnery vaxic trjum irenc tabatnery: Paterazmy marselu hamar xelq petq che. mi qich handgnutyun, mi qich el chtesutyun: Sxal ban piti asem, bayc apacucelu em, vor tchisht e. paterazm chtesac groghy aveli lav e zgum ayn, qan ayd voghbergutyan mijov ancacy: Akanatesnery misht paterazmi mej sxal ban en phntrum ev aynqan en xoranum ayd zbaghmunqi mej, vor korcnum en amenaeakany: Aynpes vor, aranc xghtchi xayt zgalu, sephakanel em ayn, inch urishin e patkanum, inchpes mecn Tolstoyy sephakanec ir naxnineri paterazmn u xaghaghutyuny:
Ayn, inch patmelu em, horinvacq e, groghi erevakayutyan ardyunq: Hay ev turq azgaynakannerin, ays ev ayn koghmi akanatesnerin xndrum em: gluxs jardeluc araj bari egheq mi qani akntartov mtnel haryuramya ayn qarandzavy, vorteghic es chem karoghanum durs gal:

* * *
Qamin azgayin patkaneliutyun chuner. hay erkrapahneri dirqery hototelov… Ashoti achqerin toz phchelov, anargel xaxtec hay-adrbejanakan razmatchakatayin gicy ev haytnvec azeri kamavorakani moruqi mej: Ir zorutyuny gitakcelov: qamin handgnec caghrel hakarakordneri martavarakan cragrery, nranc hayrenanver nkrtumnern u hayecakargery, soghoskec tshnamineri inqnadzigneri phogheri mej, svsvacnelov mert haykakan, mert turqakan meghediner, voronq mertyndmert miadzulvelov havasarakshrum ein azgeri inqnoroshman iravunqi ev petutyunneri taracqayin amboghjakanutyan tchanachman mijazgayin druytnery: Hashtarari ir araqelutyuny qamin sharunakec harevan erkrneri xaghagh bnakavayrerin phoxancelov irenc qajazun zavakneri haghtakan tramadrutyunnery:
– Es qamin el brnabarec-toghec, – caq u criv eghac moruqy havaqelov asac azeri kamavorakany:
Nuyn pahin, hakarak dirqum, Ashot anunov hay erkrapahy, srtneghelov qamun ir sracayr begheri dimakayutyunic, hayhoyec.
– Es qo tiroj mery...
Qamin hayhoyanqnerin patasxanelu cankutyun chuner. mi qich hogh haykakan dirqeric, mi qich hogh adrbejanakan dirqeric goghacav, xarnec-xarnshtec, des phchec, den phchec, hay-adrbejanakan mi phoshu amp sarqer u havasarachaph bashxec hakarakordnerin:
– Paron gndapet, – phoshi kul talov asac azeri kamavorakany, – mi hay qaci enq tchankel: Xosqy mer mej, shat hamovn e: Asum em: deserti phoxaren...
– Restoranum ches, Maqsud, – asac gndapety, – heto el: tchashakeluc araj gone moruqid vojilneric azatvir: Hayery vojilic zzvum en:
– Geru zzvanq harcno±ghn vov e: Menq mer gorcy vonc-or petq e kanenq... Dzhgoh chi mna...
Gndapet Mehmed Amiroghlin ztaryun turq lineluc zat, ayl araqinutyunner el uner: Chul u phalasi mej kololvac ays kamavorakan kochecyal xazhamuzhic zzvum er.
«Ibr hayrenaser en: Shan hot e galis nrancic: Ev sra±nq petq e hayeri verjy tan»: Na ashxarh tesac mard er: Giter sephakan arzhanapatvutyuny vorpes azgayin arzhanapatvutyun hramcnelu nrbutyunnery: Giter angliacun, hndikin, rusin u tchaponacun, myusnerin: Aprel er haghtelu ev partvelu qaghcrutyunnern u darnutyunnery: Nra patvin turqakan kisalusiny phoghphoghacel er ashxarpi azdecik aspareznerum: Na arajin turqn er osmanyan kaysrutyan patmutyan yntacqum, vorin hajoghvel er nvatchel hradzgutyan ashxarhi chempioni titghosy: Dran na arzhanacel er ezraphakichum mi hay marziki haghtelov:
Ayd phasty ir azgakicnerin aveli er vogevorel, qan bun titghosy: Hayreniqum nran dimavorel ein vorpes azgayin herosi, inchy shoyum er nra inqnasirutyuny, sheshtum nra yurahatuk mardkayin kertvacqy: Inchinch... turq hasarakutyuny gnahatum e ir ayn zavaknerin, voronq amenadipukn en xocelu arvesti mej: Yst gndapeti: turqakan patmutyuny mitvac e depi tiraxnery. dranq en osmanyan kaysrutyan teslakani taphanivnery: Guce da er pattchary, vor Gharabaghyan paterazmi arajin isk oreric nra mej cnvec ir aryunakic azerinerin marzelu araqelutyamb, razmatchakat gorcughvelu mtadrutyuny:
«Es chkoraghaca ays taphtphuknerin haskacnel, vor tiraxy verazgayin ban e: Amen inchi vra grum en «hay» ev krakum ayd ughghutyamb: Dra hamar el hatchax en vripum: «Ete uzum es xocel: moracir, vor turq es, moracir vor na hay e» asum em nranc: Isk nra±nq... «Axr vo±nc morananq, paron gndapet»: Es chkaroghaca haskacnel, vor hayin glxavor tshnami hrchakelov, menq viravorum enq mer inqnutyuny, nsemacnum mer naxnineri erazanqnery», – mtacum er gndapety, ev ayd paherin husahatutyuny patum er nran: Nuynisk Turqia veradarnalu voroshum er kayacrel, sakayn inqnasirutyuny hamarel er: Mehmed Amiroghlu hrchaky miangamic taracvec adrbejanakan zorqeri mej: Gndapety kamavorakanneri vstahutyuny shahelu janq grete chgorcadrec: Allahi koghmic nran shnorhvac marzakan taghandy, vorpes haghtanaki xorhrdanish, nerccvec paterazmi tramabanutyan mej:
– Paron gndapet, – sharunakec Maqsud anunov kamavorakany, – gharabaghci tghaneric meky vonc vor te tchanachum e ayd qacin, asum e hayeri hramanatari quyrn e:
Gndapety ir aytoskrery camcmelov asac.
– Lav e, shat lav e:
– Asum em: xrtvilak sarqenq u en bardzunqin tnkenq: Togh tesnen irenc apagan:
– Hayerin sephakan xrtvilakov ches vaxecni, – asac gndapety, – nranq irenc aryunic el gini kephen: Nranc het urish lezvov piti xoses:
– Hayeri het xoselu miayn mek lezu gitem, – asac kamavorakany, – qrtvilaki lezun:
Nranq der ancyali mej en, ognenq togh ayntegh el mnan:
– Isk me±nq, menq hishelu ban chune±nq, – zayracav gndapety:
– Vo±rn e lav, hishecne±ly, te± hishely, – sharunakec Maqsudy:
– Allahy vka, – asac gndapety, – hay te turq, nuyn banern en hishum ev moranum:
– Atum em hayerin, – borboqvec kamavorakany, – tchantchi pes misht haytnvum en ayn katsayi mej, ur mer erazanqn e ephvum:
– Atelutyuny nuynpes snund e, – asac gndapety, – hreanerin ev hayerin petq che atel: zoreghanum en:
– Uremn, srbel e petq ashxarhi eresic, – nerec kamavorakany:
– De srbir, – hegnec gndapety, – es: du, en el: hayery: Te± uzhd miayn mi aghjnaki vra e patum:
– Maqsudy mer glxin hayaget e dardzel, – gndapetin dur galu mitumov caghrec mek ayl kamavorakan:
– Cavd tanem, es i±nch lav ban asacir. hayage¯t... iskakan anun e, te che: Maqsud... Maqsud... chi el hnchum, – xarnvec mek urishy:
– Ayo¯, – cor tvec gndapety, – chi hnchum:
– Aha°, – vaxic kckvac aghjkan cuyc talov: asac nor-nor «Hayaget» makanuny vastakac Maqsudy, – yndameny sa e hay kochvacy: Tuyl tur vaxy chaphem, aryuns ghzghnel e:
– Vo°ch, – srtneghec gndapety, – ays gegheckuhin im xaghynkern e:
– Xaghynke±r, – usery totvec Maqsudy, – i±nch xaghynker:
– Es razmabeni artist em, – asac gndapety, – sirum em lephlecun dahlitchner ev ansahman erevakayutyun:
Te incher er mtacel Amiroghlin, kamavorneric voch voq chkrahec: Yndunum ein nra heghinakutyuny, andzy, aveli qan irenc lprcun generalnerin, voronc rusahunch adrbejanerenic zzvum ein nuynchaph, vorchaph qaghaqakan tchartasanneric:
– Indz menak togheq, – senyak mtnelov kargadrec gndapety:
Nstec seghani arjev, hayacqy harec tchermak tghtin:
«Namak hay kamavorakan jokati hramanatarin», – bardzradzayn artasanec u sksec grel: cucadrelov vayelchageghutyan ir taghandy:
«Paron hramanatar, ete adrbejanakan dirqeric mi turq gndapet namak e hghum hay hramanatarin, uremn inch-or ban ayn che: Es azeri chem, voch el azerin e turq (inchpes duq eq pndum) . parzapes mez miavorum ev mek azg e dardznum hayeri handep unecac mer nuynakan atelutyuny: Es chem arajarkum qandel mer ev dzer mijev eghac ayd patneshy, bayc havatacnum em, vor ays pahin atelutyuny che, vor indz mghum e gorcarqi arajarkov Dzez dimel: Mez mot mi hay aghjnak ka: «Gerutyun» bary nran chi sazum, dra hamar el chem sheshtum: Es xosqi mard em, ayn indz hamar avelin arzhe, qan azgayin patkanelutyunn u atelutyuny: Gitem, vor hayerd patvi mard eq: Es Dzez hnaravorutyun em talis phrkel aghjnaki (mer tvyalnerov Dzer quyrn e) kyanqn u pativy: Arajarkum em hing menamart nra hamar: inchpes hin, eraneli zhamanaknerum ein anum, erb xosqy xosq er, pativy: pativ: Yntreq Dzer lavaguyn dipukaharnerin: Nranc het arandzin-arandzin menamartelu em inqs, ete kendani mnam: Ete spanvem voreve menamarti yntacqum, aghjnaky anvnas Dzez khandznvi: Ete hingin el haghtem: dardzyal kstanaq nran: Vorpeszi chkaskaceq, vor cughak e, chezoq taracqum arajiny inqs khaytnvem: Kkrakenq atrtchanaknerov. 40 metr heravorutyunic: Vorpeszi xabeutyun chphntreq varqis mej, parzem im npataky. es lav em krakum ev vstah em, vor hing menamartum el khaghtem: Isk duq, uzac elqi depqum el, aghjnakin phrkelu haryur tokosanoc hnaravorutyun eq vastakum: Phoxshahavet arajark e: es hayreniq kveradarnam im kensagrutyuny harstacra, isk duq: hayi Dzer tesaky kpahpaneq: Vstah em, vor tchisht voroshum kkayacneq: Ete yndunenq, vor ays gorcarqy hay-turqakan hinavurc xagh e, apa indz iravunq em verapahum storagrel ayspes. Dzer xaghynker, gndapet Mehmed Amiroghli»:
Ays angam qamin hakarak koghmic er phchum. adrbejanakan dirqery hototelov, Maqsudi achqerin toz phchelov, na anargel ktrec adrdzejana-haykakan razmatchakatayin gicy ev handipec hay erkrapah jokati hramanatar Ashot Vardanyani sracayr begheri dimakayutyany:
– Kamandir, – asac erkrapahneric meky, – turqy namak e ugharkel:
Rusakan barer ogtagorcelov: hay erkrapahnery phordzum ein irenc zinvorakan kecvacqin lrjutyun haghordel:
Turqy nama¯k e ugharkel...– phostatar qamin lury taracec xramati erkaynqov:
– Aveti±s e, te guyzh. jokaty ayn yndunec xandavarutyamb: Namakagrutyuny misht el hay-turqakan haraberutyunneri amenaarha¬marhvac zhanrn e eghel:
– Ete turqy namak e grum, uremn, turq che, – asac der qsany chbolorac mi tgha, vorin ergicelu taghandi hamar «Meghu» makanunn ein kpcrel:
– Ete turq che, uremn azeri el che, – asac mek urishy:
– Ete azeri che, uremn xartocn e, – hanrahayt anekdotyy aknarkelov xaytec «Meghun»:
«Kamandir» titghosov mecarvac erkrapahy, vori achqerin zhamer araj aneres qamin toz er phchel, sracayr beghery volorec, sphyurqahayeric nver stacac arajnakarg sigary varec, xory shnchec axorzhali cuxn u asac.
– Chmeranq: turqi namakin el arzhanacanq: – Bacec namakn u zarmacac asac, – i¯nch geghecik dzeragir uni:
Dzerqov mot kanchec erkrapahneric mekin:
– Motecir canradzoghin, «Lezvaban», – asac na, – tchisht ktargmanes, sheshti teghy: shesht, buti teghy: but:
– Turqery ketadrakan nshanner chunen, – asac «Meghun», – naxadasutyuny sksum e Alin, sharunakum e Valin:
Namaky, vor sheqspiryan herosnerin vayel tchartasanutyamb artasanec «Lezvabany» cncogh tpavorutyun toghec hay erkrapahneri vra: Azdecik ein te Mehmed Amiroghlu grelaotchy, te aghjnaki gerutyan phasty, inchin anteghyak er jokaty, te gndapeti gorcarqi lrjutyunn u nra inqnavstahutyuny:
– Ara, «Lezvaban», – asac erkrapahneric meky, – vonc vor turqi namak kardalu hamar cnvac lines: Chlini± shpion es:
Jokaty sramtelu tramadrutyun chuner: Lrjacel er nuynisk «Meghun»:
– Kamandir, – asac na, – du gitei±r...
– E±s... Karevor che, – kmkmac Ashoty:
– I±nch enq anelu, – txur harcrec erkrapahneric meky:
– Takard e, – asac mek urishy:
– Anicyal turq, – netec «Lezvabany», – inch el xeloq e sharadrel:
– Es kmenamartem, – aranc shrjvelu asac mi erkrapah:
– Es el:
– Es el:
– Du krakel chgites, – asac «Meghun, – dzgany atamov es qashum:
– Rusneri hradzgarany mer tnic haryur metri vra er, – asac mi gharabaghci, – nranc mterq einq tanum, phoxareny mez: erexaneris krakel ein sovorecnum:
– Amen inch shat aveli lurj e, qan karcum eq, – txur asac hramanatary:
– Mer patvi het e xaghum shuny ev voch miayn patvi...– asac «Lezvabany»:
– Es gitem ayd gndapeti masin, – asac hramanatary, – na mer hingin el kspani:
– Kamandir, ed i±nch es asum, – borboqvec erkrapahneric meky, – ho menq soxi glux che±nq: Ed gndapet e, inch zibil e, turq e, che±, ho Allahy chi±:
– Ete hamadzaynenq: mer hingin el kspani: Na ashxarhahrchak hradzig e, ashxarhi bazmaki chempion:
Hramanatari xosqery rumbi paytyuni pes takn u vra arecin xramaty: Bolory sskvecin:
– Mehmed Amiroghlin ankeghc e, sa «hay turqakan hinavurc xagh e», – lrutyuny xaxtec hramanatary:
– Xaghy: xagh, haskacanq, – borboqvec tarec erkrapahy, – chka± aynpisi «xagh» vortegh ashxarhahrchak hradzigy hayy lini:
– Ka aydpisi xagh, – asac hramanatar Ashot Vardanyany, – inqy: turq gndapetn e hushum. «hayi dzer tesaky kpahpaneq»:
– I±nch imananq, vo±rn e «hayi mer tesaky», en inch-or kanq, ed enq:
– Mehmed Amiroghlin neng gorcarq e arajarkel: hing mah mek kyanqi dimac: Ha, asem, vor ayd aghjnaky im quyry che, es quyr chunem: Bayc da che karevory: Na uzum e mek angam el tchanachel ir tshnamun: Uzum e imanal, hayy ynduna±k e hingin zohel mekin phrkelu hamar: Tchishtn asac, es el chgitem: Henc da petq e parzenq: Paterazmakan orenqnerov ete datenq, tchisht voroshum kkayacnenq, bayc hayi mer tesaky chenq pahpani: Ete hayi mer tesaky pahpanenq, Mehmed Amiroghlun kognenq, vor na el turqi ir tesaky pahpani ev hayreniq veradarna «ir kensagrutyuny harstacrac»: Sa e xndiry: Mtacenq: Kes zhamic patasxan em grelu:
Kes zhamic hay erkrapah jokati hramanatary «Lezvabani» ognutyamb grec patasxany: Yndhanur hamadzaynutyamb bardzraguyn hramanata¬rutyan het ayd harcy chqnnarkecin: veradasin phrkelov «hayi irenc tesaky» parzelu tanjalic phntrtuqic: «Lezvabany» janq chxnayec vayelchagrutyan nuynqan patshatch makardak apahovelu hamar: Pahpanvec naev turq gndapeti hramcrac hargalic votchy:
«Turq gndapet Mehmed Amiroghlun:
Paron gndapet, Dzer namaky yntercvec amoboghj jokatin: Voroshumy kayacrinq qvearkutyamb: shrjancelov razmakan orenqnery: Duq xnamqov taqcrel eiq Dzer hradzgutyan ashxarhi chempion linelu phasty: Izu¯r... Ayd phasty aveli hastatakam dardzrec mer vtchiry: Dzer «kensagrutyuny harstacrac hayreniq veradarnalu» zut turqakan erazanqy ev «hayi mer tesaky pahpanelu» hordory aveli qan ankeghc er: «Hay-turqakan hinavurc xaghi» Dzer arajarky yndunum enq chnchin havelumov: hingerord menamartoghy es em linelu (hamozvac enq, vor naxord chors menamarterum Duq haghtelu eq) ev krakelu enq ereq metr heravorutyunic: Ayn bavarar e mimyanc achqeri mej nayelu hamar: Atelutyan ayn pashary, vor darer sharunak goyacel e mer mijev, kspani ev° indz, ev° qez: Kensagrutyun harstacnelu aveli geghecik dzev es chgitem: Cankali e «xaghy» sksel aravotyan, vorpeszi dzeronq ev meronq arjevum mtacelu or unenan: Ete Dzer arajarkac xaghin im chnchin havelumy Dzez chi vaxecnum, apa indz iravunq em verapahum storagrel ayspes.
Dzer mahynker, hay erkrapah jokati hramanatar:
Ashot Vardanyan»:
Qamin, ete razmakan phordzaget liner, cher hajoghelu tarberakel hakarak dirqerum amracac tshnamakan banaknery mimyancic. nuyn hamazgestnery, nuyn begh-morusnery, nuyn tanjahar, bayc martakanoren tramadrvac demqery, nuyn anham, erbemn: hamov kataknery, nuyn zenqery, voronc ardzakac paytyunneric tshnamu chaph irenq ein vaxenum: I±nch imana qamin, te srancic vorn e turq, vory: hay: Axr, gaghtniq el chka, vor mekic arnes: myusin tas: Erkusn el tirax en. andzrev ekav: erkusn el trjvum en, kaycaky erkusin el xphum e, anter shuny erkusi vra el hachum e: Mekn el chkar, vor aser. «Qami, ay qami, mardkanc gorcerin mi xarnvir», voch ays koghmic, voch ayn koghmic mekn el chkar, vor qamun zhoghovurdneri herosakan patmutyunneric drvagner hishecner, Osmanyan kaysrutyan ev Mec Hayqi qarteznery andzamb qjjelu patehutyun yndzerer: Bayc de qamin henc nra hamar e qami, vor lselu yndunak che, ir gorci tern e: mek ays koghmic, mek ayn koghmic phchum e u phchum...

* * *
Patmvacqi skzbum xostovaneci, vor ayspisi depq chi eghel, ayn groghi erevakayutyan ardyunqn e: Eghel e, te chi eghel: ayn ir tramabanakan avarty petq e unena: Yntercoghy partavor e imanal. katare±c ardyoq Mehmed Amiroghlin ir zut turqakan erazanqy: harstacnel ir kensagrutyuny: Hajoghve±c, ardyoq, hay erkrapah jokati hramanatar Ashot Vardanyanin ereq metric nayel turq gndapeti achqeri mej. ev i±nch tesav ayntegh: Ardyo±q hingi mej ein «Meghun», «Lezvabany»: Isk aghjna±ky...
Verjiverjo inchpe±s avartvec hay-turqakan hinavurc xaghy...
Groghi tchakatagir e, inqn iren phordzanqi mej e gcum ev amboghj kyanqum phordzum e ayd phordzanqic durs gal: Ete tchshmartutyunn asem: kam ays koghmic, kam ayn koghmic gluxs kjarden. yndameny ardzanagrum em phasty: hay zhoghovurdy pharahegh haghtanak tarav ayd paterazmum (sa arden im erevakayutyan ardyunqy che): Isk «hay-turqakan hinavurc xaghi» masin kasem hetevyaly. ayn sharunakvum e: Inchu± e sharunakvum, ayd el kasem. aghjnaky gerutyunic azatagrveluc heto cnoghneri het artasahman e meknel ev, yst lureri, amusnacel e turqi het (erdvum em, sa nuynpes groghi erevakayutyan ardyunqy che):
Amen inch xarnvec irar. ete Mecn Tolstoyin hajoghvec sephakanacnel ir naxnineri paterazmn u xaghaghutyuny, es yndameny karoghaca mtnel haryuramya mi qarandzav u aynteghic dzhvar te durs gam:
____________________________________________

Ereq or aranc naxarari



Sut e: Bary greci tchermak tghtin, heto skseci mtacel: inchy: Dzhvar te kyanqy nkati unenayi: Es vaghuc artasovor baner chem mtacel: Inchy vor ka: ayn e: Brijid Bardon sut e, aydpisi kin chka ashxarhum. fransiacinern en horinel, vor hay tghamardkanc hogu het xaghan: Nuynqan sut e Rio de Zhaneyron. aydpisi qaghaq chka. Ilfn u Petrovn en mogonel, vor Ostap Benderin hunic hanen: Tchishty tghamardu ays tesakn e, vorin naxaxnamutyuny hramcrel e indz vorpes naxarar: Inqn iren hargogh yuraqanchyur ankax mard kam inqn e dzgtum naxarar darnal, kam unenum e ir naxarary: Erku depqum el ashxatavardzy apahovvac e: Ashxatavardzy tchisht ban e: bardzracnum e tghamardu tramadrutyuny ev qnqshacnum kananc: Ashxatavardzi vatn ayn e, vor ir het koghmnaki baner e berum: partavorutyunner, naxarar, srtneghutyunner ev ayl anmit baner: Lav e, erb ashxatavardzy veracvum e ginu: Vat e, erb ayn qez matucum e tghamardu, erbemn naev knoj ayn tesaky, vory hayeren naxarar e kochvum: Turqeren, tchishtn asac, chgitem te inch e kochvum: Uzac pahin hayeren naxarar kochvogh ayd tesaky qez matucvogh ginu gavaty het e qashum: Ayd pahin zayruyty qez xeghdum e. ev uzum es arevelyan lezuneric mekov naxaxnamutyan hery anicel: Chi kareli naxkin groghi shurterin hpvac ginu gavaty het qashel, paron (guce tikin) da hghi e ankanxateseli hetevanqnerov: Evropan dzez chi neri. arevelqy: guce:
Brijid Bardon ev Rio de Zhaneyron indznic chen neghana, vor mi naxarari pattcharov kaskaci tak ara irenc goyutyan phasty: Ayn erkrum, ur es naxkin groghi unun em vastakel, nman baner patahum en: Ashxatavardzi dimac erbemn stipvac es linum inch-or baner, vor katarvel en, moranal, inch-or baner el, vor chen katarvel: hishel: Erbemn moranalu dimac aveli en vtcharum, qan hishelu: Patahum e naev hakaraky: Ete mi or Brijid Bardon naxkin pharqy toghi Pharizum ev Erevan ga, es nran aynpisi baner kpatmem, vor ashxarhi tapharakan shneri pashtpanutyany ughghvac ir araqelutyuny iren anmtutyun ktva: Ostap Benderin chem hraviri, gitem, vor chi ga, na ir Rio de Zhaneyron e karucum:
Sa voch naxaban er, voch el verjaban: Hamarenq naxavarzhanq: Parzapes es phordzum em takel ayn patmvacqi dury, vory inqs im eresin em shrxkacrel aveli qan 15 tari araj:
– Heto, - harcrec kiny, - tesar:
– Um, - imanalov handerdz, te um e aknarkum kiny, harcrec tghamardy:
– Urish el um, - srtneghec kiny, - naxararin:
– Tesa: - antarber asac tghamardy:
– Heto:
– Heto inch:
– Lav el gites, te inch em harcnum:
– Asaci: tuyl tveq artahaytvel:
– Heto:
– Artahaytveci:
– Inch asacir:
– Asaci: voghjuyn, paron naxarar:
– Heto:
– Asac: hognac es erevum, Hakob Artashesi:
– Aysinqn:
– Aysinqn, Hakob Artashesi anun hayranunov mardy hognac e:
– Voch mi vat ban chem tesnum naxarari asaci mej: Hogatar mard e, asel e, vor hognac es:
– Qo karciqov es hognac em: - harcrec tghamardy:
– Haskanum es, - asac kiny, - naxarary iravunq uni karcelu, vor ir entakan hognac e:
– Es hognac chem, - asac tghamardy:
– Na iravunq uni mtacelu, vor hognac es: Haskanum es, na naxarar e:
– Inchu petq e es hognac linem, miayn ayn bani hamar, vor aydpes e mtacum mi vomn pashtonya:
– Ete ches uzum, vor inch-or meky karci, vor du hognac es, inqd naxarar darnayir, - xaytec kiny:
– Es tqac unem naxarari pashtoni vra, - jghadzgvec tghamardy:
– Astvac im, - asac kiny, - ays mardy vorpeszi urishin chsiri, inqn iren e atum:
Patmvacqy, vori dury 15 tari araj koghpeci, «Yntani kendani» er vernagrvac: Ayn zhamanak nuynpes naxararnery azat el u mut ein anum mer tnery: Mer yntanekan vetcheri mej nranq datavori, erbemn naev: dahtchi dern ein standznum: Erb harbac tun ei galis ev amboghj zayruyts ashxatavardzi mnacordi pes knojs eresin shprtum, naxarary users grkum er ev depi ankoghin arajnordum: Te inch qnqshutyamb er na koshkakapers ardzakum, patmelu ban che: Heto na knojs het hashvum er ashxatavardzi termacqy, qajalerum er nran ev durs galis: mek ayl harbac entakayi tun hascnelu vtchrakanutyamb: Nranc gorci bnuytn er aydpisin: mer ashxatavardzi tern ein u caran: Mecahogutyuny, vor ayn zhamanak matucvum er Xorhrdayin hasarakargi sousi mej, komunistakan hamemunqov, nuynqan axorzhali er, vorqan Azat-Ankax (tegh-tegh naev: miacyal) Hayastani azgayin mecahogutyunic huncvac utesty: Ete asem, vor naxarary vordus dzerqy brnac amen aravot mankapartez er tanum, baraci khaskanaq, indz kmeghadreq komunizmi karotaxtin trvelu mej: Asels ayn e, vor te araj, te hima ev te: apagayum naxararnery eghel en, kan u klinen: Menq enq, vor phoxvum enq: Aynqan arag enq phoxvum, vor naxararnery meznic glux chen hanum: Hima el nranq harbac groghi en phntrum, vor ughekcen tun, bayc chen gtnum: Chen gtnum voch te ayn pattcharov, vor groghnery aylevs chen harbum, qav lici: Ayl... vorovhetev groghnery gaghtni en pahum irenc kochumy, inchpes naxkin KGB-akannery, kam aveli naxkin chekistnery: Chem asum, vor chekistnery u groghnery nuyn bann en, parzapes erkusn el amachum en irenc masnagitutyunic: Harcy petakan motecumn e. chekistneri amachkotutyuny gnahatvum e ev xraxusvum, groghneriny: voch: Inchu e aydpes. erevi tarin chorayin er, kam el hamashxarhayin finansakan tchgnazhami akunqnery Servantesic en servel. Don Qishotn u Sancho Pansan msxel en hamashxarhayin gandzarani phoghery:
– Gnum em, - asac tghamardy, - aroghjaran em gnum:
– Aroghjaran, - zarmacav kiny, - henc aydpes, miangamic...
– Henc hima:
– Isk naxarary, na teghyak e...
– Naxarari hramanov em hangstanalu, - asac tghamardy:
– Naxarari hramanov ashxatelu masin lsel em, hangstanalu masin arajin angam em lsum, - hegnanqov xosec kiny:
– Naxarary asac: hognac es erevum, Hakob Artashesi...
– Astvac im, - hegnaxary cavov asac kiny, - amen inch krknvum e: Qsan tari araj ev qsan tari heto, amen inch krknvum e: Ashxarhi bolor naxararnerin tvum e, vor du hognac es: Astvac inchu e qez aydpisi hognac tesqov steghcel:
– Naxararn asac: ereq orov Dilijan gna, ereq or aranc naxarari aprir, togh ugheghd shnchi:
– Isk du:
– Es inch:
– Menak eiq:
– Dahlitchum, kolegiayi nisti zhamanak:
– Ete naxarary hetin mtqer chuni, inchu petq e dahlitchum kolegiayi nisti zhamanak nman baner asi:
– Na shat barehambuyr er, yndgcvac qaghaqavarutyamb asac. «Hakob Artashesi...» Miayn indz e aydpes dimum:
– Vorovhetev amboghj kyanqum «Hakob Artashesi» es, qo nman urishy chka... Bolori demqin laphelu, xzhrelu vayri bnazdn e shoghum, isk qo demqin hognacutyuny... Erexayis el qo pes yntani kendani es mecacnum:
– Es qo uzacn em, - sary asac tghamardy, ayspisin eir indz uzum tesnel, tesar:
– Ereq or aranc naxarari, - ergecik asac kiny, - isk guce sa erknayin pargev e, ha: Guce patizh e...
– Tigranikin hets em tanelu, - asac tghamardy, - miasin kshnchenq:
Miasin shnchelu gaghaphary imn er, naxarary dra masin chgiti: Chem uzum, vor ayd masin imana: Sovorabar naxararnery chen sirum, erb irenc hramanic durs inch-or meky shnchum e: Tekuz ayd meky erexa lini, mievnuynn e, chen sirum: Hramani mard en: ete aydpes e pahanjvum, aydpes el petq e lini: Chkarceq, te characac em nranc dem, che: Ete es linei naxarar, nuynn er linelu: Bolor naxararnern el nuyn mardkanc en uzum tesnel irenc shrjapatum, nuyn zhpitnery: «Hakob Artashesi» anun hayranuny, vorov patmvacqi tghamardun er mecarum naxarary, amenqis anun hayranunn e: Aynpes vor, ete amboxi mej goraq. «Hakob Artashesi» ev amenqy, kin te tghamard, ardzaganqnen, chzarmanaq: Te zhamanak uneq, nkarich Armen Savayani patmutyuny lseq: Ete shtapum eq, mek urish angam kpatmem: Kartch eq uzum, kartch kpatmem: Uremn erb mi angam es nkarich Armen Savayan anunov pharahegh tghan ir arvestakic ynkerneri het utel-xmelis en linum, mi kartchlik arvestaban nra akanjin shshnjum e. «Axr Armen jan, sranq vov en, e, qo tchkuytn el charzhen»: Es nkarich Armen Savayany sastum e nran. «Sus, ara, te che...»: Qich heto es kartchlik arvestabany noric e shshnjum. «Armen jan, du hantcharegh nkarich es, sranq «tch» klasi tught nerkogh en»: Armen Savayan anunov pharahegh tghan datark shishy bardzracnum e, vor es kartchlik qcnoghi glxin ta: «Ara, - asum e nkarichy, - glxi chynka, te hets inch katarvec: Hangist shishy seghanin dreci: Ara, mek el zgaci, vor ed shoghoqortutyuny indz dur e galis»: Ays e amboghj patmutyuny: Aynpes vor, amenqs el mi ereq orov Dilijani aroghjaranum od shnchelu kariq unenq, naxarari hramanov kam aranc hramani:
– Xosir, phoqriks, - erexayi mazery shoyelov asac kiny, vory anaghmuk haytnvel er nra koghqin:
– Tuyl ktaq artahaytvel, - mecerin vayel lrjutyamb asac erexan:
– Phoqriks, aydpes chi kareli, xosir, inchpes erexanern en xosum:
– Isk inchpes en xosum erexanery, - harcrec tghan:
– Barery chen yntrum, - asac kiny:
– Es aydpes chem karogh, - asac erexan, - hayriks argelel e:
– Du lav tgha es, ari miasin antar gnanq, - mtahog znnelov erexayin, asac kiny:
– Shnorhakal em, - asac erexan, - gnam hayrikic tuyltvutyun vercnem:
– Vov e hayrikd:
– Naxarary hayrikis Hakob Artashesi e asum:
– Naxarary, - zarmacav kiny, - inch naxarar:
– Hayriks amen or tesnum e naxararin:
– Mec ban... es el amen or car em tesnum:
– Carery shat en, isk naxararnery qich, - asac erexan:
– Qichn e lav, te shaty, - harcrec kiny:
– Chgitem, - asac erexan, - hayriks asum e: shatery cankanum en, bayc qcherin e hajoghvum: Heto carery xosel chgiten:
– Qez vov asac, vor carery xosel chgiten, hayrikid naxarary:
– Es naxararin chem tesel, isk hayrikn amen or tesnum e: Ete indz xeloq pahem, hayriks xostacel e naxararin cuyc tal:
– Naxarari mot e qez tanelu:
– Che, hervic e cuyc talu: Mi angam el mayrikin e cuyc tvel:
– Ev inch:
– Mayriky asum e: urish mard e erevum:
– Inchic e erevum, vor urish mard e:
– Amen inch giti, - asac erexan:
– Giti, te inch e mtacum ays cary:
– Cari masin hayriky vochinch chi asel:
– Isk qo hayriky giti cari masin, - harcrec kiny:
– Im hayriky minchev im cnvely grqer e tpel:
– Isk inchu qo cnveluc heto chi grum, - zarmacav kiny:
– Chgitem, - asac erexan, - na asum e, vor erb mecanam naxarar em darnalu:
– Isk du inch es mtacum:
– Inch hayriks e mtacum, ayn el es: Na asum e: ete naxarar darnam, havy aphis mej voske dzu kaci:
– Qo inchin e petq voske dzun:
– Hayrikn asum e: havery kchkchalov herti en kangnum, vor naxarari aphi mej voske dzu acen:
– Gna phoqriks, gna tuyltvutyun vercru hayrikic, heto harcru: ardyoq antar gnalu artonutyun shnorhel e iren naxarary:
– Artonutyunn inch e, - shrjvelov harcrec erexan:
– Erb veradarnas, kasem, - asac kiny:
– Lsum em, - asac erexan u hamachaph qaylerov gnac:
Ha, moraca asel: verjers hay-turqakan haraberutyunnery aroghjanalu mitum en grancel: Mer patmvacqin chi arnchvum, bayc hetaqrqir phast e: Hay ev turq naxararnery havasarneri pes nstel en dem dimac ev dardery irar patmel: Turq naxarary asel e, vor hognel e lseluc, hay naxararn el xostovanel e, vor xoseluc e hognel: Erku hognac harevanner mimyanc xostacel en : meky chxosel, myusn el: chlsel: Hantcharegh divanagitutyun, vori ardyunqum «lrutyuny voski e» zhoghovrdakan asacvacqy hay ev turq zhoghovurdneri orva hacn e dardzel: Vogevorvac ayd hajoghutyunic erku naxararnery, grete miazhamanak, voroshel en irenc entakaneri het anun hayranunov xosel: Turq naxarary ir entakayin dimum e Ali Mehmedoghli patvanunov, hay naxarary: (tchisht gushakeciq) Hakob Artashesi: Ays erkusy mimyanc het voch xosum en, voch lsum: Erkusn el havasarachaph od shnchelu kariq en zgum. meky: Dilijanum, myusy: (Astvac chani) Dilijanum: Groghnery agrav chen, bayc agravi pes krkral giten: Hamashxarhayin finansakan tchgnazhamy grogh Servantesi oracucayin xaghaliqn e ev groghy sirov ayn nvirum e hamayn ashxarhi nyutapashtnerin: Aynqan ban ka aselu, bayc mi moraceq, vor verjaban ka: Ete, iharke, aydpisi ban yndhanrapes ka:
– Bac togh erexayi dzerqy, - chor u anspaseli asac kiny, - ev mi huzvir:
– Duq indz tchanachum eq, - zarmacav tghamardy:
– Mi huzvir, qez vtang chi sparnum:
– Inch vtang, - vaxecac harcrec tghamardy ev shrjvec erexayi koghmy, vorn anhaghord akanji bltaki het er xaghum: - Tigranik, gna zbosnelu:
– Lsum em, - asac erexan:
– Inch vtang, - kmkmalov krknec tghamardy:
– Es vtang asaci, - ibr shphotahar asac kiny:
– Ayo, duq asaciq: vtang:
– Bernics trav: Uzum ei harcnel: ays inch e katarvum ashxarhum, stacvec: vtang:
– Ashxarhum... chgitem: Guce ev inch-or ban katarvum e, inch imanam, guce arden katarvel e:
– Erexayin hangist togh, lsum es, nra het gorc chunes:
– Aysinqn, inchpes te gorc chunem... Na im vordin e, - apshahar asac tghamardy:
– Tchisht aydpes, - hegnec kiny, - qo vordin e: Erb mecana nran kochelu en Tigran Hakobi:
– Duq giteq im anuny:
– Voch miayn... naev hayranuny gitem: Hakob Artashesi:
– Aydpes miayn naxararn e indz kochum, - vaxecac asac tghamardy, - duq...
– Asaci, che, dzez vtang chi sparnum:
– Inch vtang:
– Es vtang asaci, dardzyal bernics trav:
– Duq indz caghrum eq:
– Nayir antarin, heto nayir achqeris mej u ankeghcoren asa, du ayntegh caghr tesnum es:
– Chgitem, - kmkmac tghamardy, - hazar tari e urishi achqeri mej chem nayel:
– Inchu aydpes eghav: Che vor groghy kyanqi u mahvan aranqum teghavorvac mardy che:
– Inch imanam, - txur asac tghamardy, - inch imanam, te vortegh en aprum groghnery:
– Antari mej, - asac kiny:
– Na asac. «Hognac es erevum, Hakob Artashesi, ereq orov Dilijan gna, ugheghd togh shnchi ev nayec dahlitchin:
– Isk dahlitchy:
– Dahlitchy ardzaganqec: togh shnchi...
– Isk du:
– Es inch... anun hayranuns vorpes pargev xleci naxarari shurteric ev eraxtagitutyamb artabereci. «Shnorhakal em, paron naxarar»:
– Txur e, erb groghnery dahlitch en darnum, - asac kiny:
– «Txur e, erb groghnery dahlitch en darnum», - krknec tghamardy:
– Lsum eq, - harcrec kiny:
– Shneri klanchy...
– Qo vngstocn e, - asac kiny, - xnamakalid es korcrel, cavic vngstum es:
– Urishnerin xocely qez hatchuyq e pattcharum, - harcrec tghamardy:
– Urishi cavy indz balasan che, - asac kiny, - erexayin em xghtchum:
– Haskaca, - asac tghamardy, - du menak es:
– Vorteghic hnarecir, vor menak em, - borboqvec kiny, - isk ays antary, erkinqy...
– Gites, - asac tghamardy, - ayn zhamanak, erb es grogh ei, im makanuny «trchun» er:
– Geghecik kananc srtern ei ktcaharum:
– Tnic tun ei trchum, seghanic seghan, bazhakic bazhak, toghic togh, naev: hrapuyric hrapuyr:
– Hoyakap e, - asac kiny:
– Inchy:
– Ankaxutyuny, sirelis, ankaxutyuny:
– Yntriqi zhamn e, - asac tghamardy ev dzerqov vordun mot kanchec:
– Hayrik, vov er ayd kiny, - harcrec erexan:
– Voch mi kin el chkar, - asac hayry, - es ei, du ev mek el antary:
Aselu ban chmnac: Mnacacy kasen Sancho Pansan ev Don Qishoty, yuraqanchyury ir barapasharov: Hay ev turq naxararnery hamashxarhayin finansakan ev ayl tchgnazhameric durs galu elq, xoselov te lselov, havanabar, kgtnen: Groghneri ev chekistneri haverzhakan hakamartutyuny, vory mer kyanqi arancqn e, havanabar, ksharunakvi stanalov nor hncherangner ev yndgrkelov nor hartutyunner: Haghtoghner ev partvacner chen lini: amenqy kunenan nuyn anun hayranunnery, zororinak: Hakob Artashesi: Astvac erkar kyanq ta mer naxararnerin, isk mez: ereq or aranc naxarari aprelu baxtavorutyun:
___________________________________________________

Vrezh ISRAYELYAN. Tonapet



Mi or xmelov ynka u kyanqic het mnaci: Het ynkacneri xazhamuzhi mej inch tesaki mard ases kar: Meky philisopha er u pndum er, vor kyanqy (mardkayin kyanqy nkati uner) Astco erazi mtagnac drvagn e: Ete Astvac uzena hishel ir erazy, kapikneric ays koghm eghacy kmorana: Inch mi hishelu ban e, vor chmorana: Mek urishy parusuyc er, inqy cher parum, bayc bolorin stipum er, vor paren: Asum er. «Parum es, uremn: aprum es»: Mi charatchtchi erexa kyanqic het er ynkel mankapartezi varichi dem brnutyun gorcadrelu ev aynuhetev hravirvac vostikanutyan ashxatakicnerin qashqshelu hamar: Ardyunqum erexayin heracrel ein elitar mankapartezic: Xist hamakreli mi mard el heraditakn achqerin drac ditum er: Harcnum ein: inch es phntrum: Asum er: apaga: Parzvec: turq er: Voch el parzvec: inqn asac: Mekn el kar: tohmacari arevtrov er zbaghvum: Patviratui tramadrac tvyalneric, ir erevakayutyan shnorhiv, aynpisi tohmacar er horinum, vor qefd galis er: Trchum er paterazmneri vrayov, davatchanutyan u kotoracneri vrayov, aryun kul talov u anecq artashnchelov, amotic mernelu phoxaren hpartanalov, tchyughic tchyugh trchelov, chqavori userin arqayakan tiknoc gcelov, hascnum er armatin: «Du arqayakan tohmic es», - asum er ev tohmacary meknum patviratuin: Hatkanshakan e, vor kyanqin hamyntac qaylogh haryur hayastancuc innsuniny dzerq berec ayd tohmacareric: Aysor hayoc arqayakan tohmeric servac hayordinery, ashxarhi qunj u putchaxnern ynkac, anteghyak u miamit mardkutyann irenc aznvazarmutyunn en qarozum: Harganq nranc veh araqelutyany:
Mi mard el kar: mek bar giter. «Sut e»: Philisophayin lsum, lsum er u asum. «Sut e»: Parusuycin asum er. «Sut e»: Tohmacareri oligarxin asum er. «Sut e»: Harcnum ein. «Anund inch e» ։ Patasxanum er. «Sut e»: Vorqan haskacaq, es kyanqic het ynkacneri mej mnalu cankutyun chunei: Shat janq tapheci ayd taracutyuny lcnelu hamar. patmvacqner greci: meky mekic lav, desic-denic qar, avaz u xitch haytayteci u mi phoqrik, bayc hiasqanch tun karuceci cnndavayrums, erku erexayi hayr dardza: meky mekic gerogh, mekin Charenci «Mahvan tesily» angir anel tveci, myusin: Varuzhani «Dardzy», chognec: Aveli hantcharegh mitq hghaca. mi qani srtakegheq patker gta hayi u turqi mglotac tshnamutyan hushadaranic, tchareci patarikner byuzandacineric u parsikneric aparikov tag stacac mer tagavorneri pharahegh kensagrutyunic, ed ameny cogheci «Sasunci Davit» eposi chpatmvac ararneri ham u hotov, Ararati shnchov u Araqsi harachov ev mi anzugakan tchar hyuseci mernogh ev harnogh Hayreniqi masin: Xosqy mer mej, lav stacvec. hayin lacacnum er, turqin: vaxecnum: Sphyurqahayery vor lsein, kcndein: Usis tphtphacrin, asin: mexel es, hzor e: Miayn aysqany: Aydpes Hromi tirakalnern ein qajalerum gladiator struknerin: Aysinqn: du qo teghn imacir, menq mery gitenq: Kyanqi u im mijev ynkac ayd taracutyunn achqi kam votqi tchampha cher, voch el cnndyan ev mahvan oreri mijev heravorutyun: Da mi sarsapheli zgacoghutyun er: sary, otaroti, xabusik, tyurimacabar kananc baghniqum haytnvac yotanasnamya tghamardu taranch:
Aveli gorcnakan ev ardyunavet ban dzernarkeci: haga zinvorakani hamazgest, usadirneris astghery shatacri-qchacri, kurcqs shqanshannerov u medalnerov lcri ev dziov shax haytarareci: Tchisht hashvark cher, dzis zinvorov keran, ev ayd charabastik taracutyuny mnac anphophox: «Ete amen inch nuynn e, tuny chi ognum, patmvacqy chi ognum, tcharn u shqanshannery chen ognum, inchu petq e Tonapetin chdimem», - mtaceci:
Minchev Tonapetin dimely inqs indz asaci: ari mi hat el xmelov ynknem: Ha, naxoroq asem, vor Tonapety papis papn e: Kerac-xmacs anush lini:
Aravot kanux erku aph jur cayeci demqis ev durs ela mtagnac ugheghs vaghordyan paghov lvalu, maqur odum ancac orva aghot drvagnery parzelu mtadrutyamb: Eghanakn zgalu, aravel evs nra masin datelu mi ptghunc cankutyun el chunem: Enqan em btacel, vor chem hishum, te inch petq e harcnei Tonapetin: Durs ela-chela, inch tesnem. amboghj qaghaqy vazum e: cer, erexa, kin, hastlik u nihar, saphrvac u chsaphrvac, kokvac u chkokvac: Vazum en mayterov, ertevekeli phoghocov, mi masy: hyusis, myusy: harav, arevelqic arevmutq, arevmutqic arevelq: Hastat erkrasharzh cher, voch el paterazm, vorovhetev mardkanc demqerin tagnap chkar, vax u haray-hroc chkar: Tchisht hakaraky: vazum ein hamachaph, votqeri ev dzerqeri sharzhumnery hamadzaynecnelov: Karceci: spitak tendi mej em: Gluxs cnceci: Sa im qitn e: Akanjners teghum en: Achqers bacum-phakum em: mutulusy ka: Tonapeti kensagrutyuny, tchisht e, chem hishum, bayc anuny ho hishum em: Hishum em, vor hay em: Ete dashnakcakan linei, arajinn ayd paragan khishei: Hishum em, vor tany liqy shqanshanner u medalner unem ev mi anavart patmvacq Tonapeti masin: aranc kensagrutyan: Hishum em, vor ays tarva skzbin er, te verjin, liqy andzrevner ekan: Naev mi storagrahavaqi masin em hishum, bayc chem hishum: inqs storagreci, te voch:
-Es inch ban e, - harcnum em mekin ev hety vazum, vor patasxany lsem:
-Inchy, - harcin harcov patasxanum e na:
-Es ur e vazum hay zhoghovurdy:
-Es ashxarhic ches, - arhamarhakan asum e na:
-Sasunci em, - asum em:
-Ha…, - hegnum e na:
-Inchu asacir: ha…, - sut barkacac em xaghum:
-Vorovhetev sasunciq es ashxarhic chen, - asum e:
-Marsic en, - sharunakum em:
-Che, Sasna ashxarhic en: Bostonum cnvum-mernum en, bayc erevakayum en, te cnvel-merel en Sasunum:
-Sasuny: Sasun, - asum em, - bayc inchu eq vazum:
-Ches lsel:
-Inchy:
-Naxagahi xosqy: hay zhoghovrdin hghvac:
-Xmelov em ynkel, - asaci։ -Chnayac, erb xmelov chem ynknum, eli naxagahneri xosqy chem lsum:
-Ba um xosqn es lsum:
-Es indz hamar xosum ev indz hamar lsum em, - asum em ev zgum, vor shunchs ktrvum e:
-Aroghj aprelakerp, - asum e na, - amen aravot vazelu enq:
-Ba heto, - asum em, - heto inchov eq zbaghvelu:
- «Ashxatenq miasin», ches lsel, - asum e na: - Ashxatelu enq, erekoyan el car enq tnkelu:
-Asenq: tnkeciq, jreciq, - asum em, - ba heto inch eq anelu:
-Kyanqic het es ynkel, sasunci eghbayr, - asum e na: - Heto el Aragaci storotin shurjpar enq brnelu:
-Ha, tchisht es asum, shunchs ktrvec:
Xostaca Tonapetic xosel, bayc ynka ays mghdzavanji mej: Lav ban e, erb du mi azgi nerkayacucich es, vori innsuniny tokosy tagavorakan ceghic e: Inqs el phordzeci shrjancel Tonapetin ev haytnvel voreve arquniqum: Chstacvec: Mer tohmacari armatnery aparazh qarin dem aran:
Tonapet anunov ays mardy, vori azganuny patmutyuny harmar chgtav pahpanelu, chqavorneri chqavorn e eghel: Bayc qani vor sasunci er ev inqn iren shat mot er aprum, voroshec ir chqavorutyunn yntaniqic ev cnndavayric heru taqcnel: Men-menak gnac hasav Amerika, ur mardu ancyali hetevic chen ynknum, ur chqavor hayin u harust turqin nuyn ashxatanqn en hramcnum: nuyn ashxatavardzov: Ayd erkiry Tonapetin chharcrec, te inch npatakov e Sasuni nman hrashq erkiry toghel: Ete harcner, havataceq, papis papy mi aynpisi patasxan er talu, vor AMN-i aysorva naxagahn ir hajord naxyntrakan tchari mej ogtagorcelu er:
Ashxatanq ev ashxatavardz. sa er ayd erkri eghac-cheghacy. ayn, inch petq er im papi papin: «E, Amerika, Amerika... Astvac qez aynqan xelq chtvec, vor nran qo erakneri mej arneir: Ete aydpes varveir, aysor hamashxarhayin ahabekchutyan tirax cheir darna, ev amerikyan groghakan yntaniqn ays pahin kunenar mekin, vov sasunci Tonapeti baroyakanutyan turmy katil ar katil knerarker qo inqnagoh hasarakutyan tchahtchacogh aryan mej» ։ Sa hatvac er Tonapeti masin im grac kisat patmvacqic: Chgitem, te vonc em avartelu ays patmvacqy: Kam el kisat ktoghnem: Minchev esor sasuncu masin grvac voch mi avartun patmvacq chem kardacel: Ete hogus meghq anem u sharunakem, mi lav ban ashxarhum vat kavartvi: Uremn im Tonapety chmtav Amerikayi erakneri mej, vorovhetev ir ashxatacn ireny cher hamarum ev vorovhetev arden isk voroshel er, te Sasun veradarnalis Amerikayi masin hayrenakicneri harcaxuyzin inch er patasxanelu: «Inch Amerika, inch pan: qrdu gom er»:
Amen inch lav kgnar, ev Tonapetn ir ereq tarva vastakn yntaniqin khascner, ete Amerikayi milionavor negreric meky nranic partq chxndrer: Mi chnchin gumar, asenq: mek voski: Sevamorty Tonapetin havastiacnum e, vor mek amsic kveradardzni: Ancnum e mek amis, erku, ereq, sevamorty chka u chka: Ay qez ban: Tonapety gnum e partqy stanalu, sevamorty chka: Asum en, vor na tuny caxel u Avstralia e meknel: Ete minchev hima Tonapetin lur u munj, hangist mard em nerkayacrel, sxalvel em: «Imal, – kataghum e na, – negr xabe zsasuncin»: Asum e, u ed aseln e... ereq tarva vastaky msxelov: hasnum e Avstralia, gtnum sevamortin ev ir mek voskin het stanum: Heto tanum es sevamortin mi erku vosku pativ e talis: Chgitem inch lezvov nran asum e. «Mi xabe zsasuncin, ham dun is meghq, ham inq»: Ays ashxarhum voch meky voch mekin aynqan lav chi haskanum, vorqan es im Tonapetin: Inchpes chqavor meknel er Sasunic, aynpes el veradarnum e: Voch meki harcin chi patasxanum: Mek voskin talis e knojy u asum. «Knik, mi caxse, im pativn e»:
Ays er amboghjy, inch gitem im papi papi masin: Mnacacy nra anvan mej e: Tonapet: Nra aryuny mi qani kotoracneri ev paterazmneri mijov hoselov: ekav hasav indz: Te mejs inchpes e na iren zgum, chgitem: Erbemn inch-or ban e xlrtum im mej, bayc chem jokum: sirts e, te Tonapety: Kisat patmvacqi mej naev grel ei. «Sevamorty mek tari mtacec, erku tari mtacec u merav»:
Greci u phoshmaneci: Inchu petq e sevamorty merner inch-or sasuncu xabelu hamar: Ete mi amerikyan cndac hogeban ays phasty znner, ankaskac, Tonapetin spanutyan meghadranq karajadrer: Heto el nran, varqic datelov, anmeghsunak ktchanacher: Xeghtch Tonapety vorqan el phordzer bacatrel, Sasuni lezvov, te Amerikayi, vor erbemn hazar voskov mi voski het berely xentutyun che, cher hajoghelu: Sasunn Amerikayum cher haskacvelu: Shat lav el glxi eq ynknum, vor xosqy sevamorti ev Amerikayi masin che: Ashxarhi achqic heru gyughum, ur es cnvel em, mi qani Tonapetneri aryun e mekteghvel: Erkrord ashxarhamarti tarinerin ayd mi qani Tonapetneri tornery irenc gyughi shurjy sksum en xramatner phorel: Harevan gyughacinery zarmacac hetaqrqrvum en: inchu:
«Imal, - asum en nranq, - fashisti demn e karninq»:
Paterazmi zhamanak cicaghely lav ban che, bayc ays patmutyan vra cicaghecin te komunistnery, te qogharkvac dashnaknery: Hima ayd xramatnery kan: Xramati tesq chunen, bayc kan: Zhamanak ar zhamanak, erb ashxarhic xrovac em linum, gnum em gyugh u parkum dranc mej: Hima vor asem, te inchn em amenashaty hishum, duq el indz vra kcicagheq: «Leniny shabatoryakum» : aydpisi nkar kar, naev: teqst: Mi canr geran usin drac: Ilyichn arajnordum e shabatoryaki elac dasakargin: Shat tchisht nkar er ev tchisht teqst: Aysor el es tesnum em ayd nkari vra patkervac mardkanc, naev Ilyichi shalakac gerani canrutyunn em zgum: Tonapetin harcnelu ban chunem: xramati patmutyuny kuzenayi patmel: Hastat cher cicaghi: xorutyunic kharcner, xramati ev gyughi heravorutyuny ktchshter, tshnamu hardzakman depqum teghasharzhvelu veraberyal xorhurdner ktar: «Ete Hayastany Tonapeti chaph xelq unenar, hazar voski kcaxser, vor ir mek voskin het berer», - sa kisat patmvacqi verjin naxadasutyunn e: Vonc ka, togh edpes el mna:
Vaghy, ete xmelov chynknem (mghdzavanjic phaxchelu im metodn e), gnalu em im mek vosku hetevic: I tarberutyun Tonapeti, es im sevamort xabebayin chem tchanachum: Chgitem: vortegh e na ays pahin: vazum e, car e tnkum, tchar e artasanum, te hay-turqakan haraberutyunneri masin ir hazarerord ashxatutyunn e kcum-kcmcum, shurjpari mej e, te ir tohmacari arqunakan tchampheqn e zardarum, guce ayn zinvorn e, vorn im dzin kerav: Vov el vor lini: tuns caxelu em u ed phoghov ashxarhy chaphchphem: Petq lini: Meghri, Arcax u Avstralia el khasnem: Nran chgta, gnalu em parkem mer gyughi xramatneri mej u amenqin lseli dzaynov goralu em. «Mi xabeq zsasunciq. ham duq iq meghq, ham uranq»:
________________________________________


Tughtugir
Shat xeloq kin e: asac u ynkaluchy drec... De ari u Qristosi xachelutyan azniv mtacmunqi phoxaren loliki tankacman u ayd pighc spanutyunneri mijev kap phntrir... Anhetetutyun e... Sksum em gitakcel, vor im ev knojs haraberutyunnery sarnarani nerqevi xcikum sarchogh tolmayi makardakin en ijel... Grogh em, te grogh chem: ayd masin partavor em mtacel... Ete Erevanum hayry vordun e spanum, Gorisum el vordin: hory, shukayum el loliki giny krknapatkvum e, uremn inch-or ban ayn che... Eresun-qarasun tari araj mi anekdot er tevacum (zarmanali e, vor aylevs chen patmum) ... Uremn, mi gyughacu gomic ereq kov en goghanum... Talanvac ereq eghbayrnery xelq xelqi en talis, vor goghin bacahayten... Mec eghbayrn asum e. «Ete goghony ereq kov e, goghy kartchahasak petq e lini» ... Mijnek eghbayrn asum e. «Ete goghy kartchahasak e, uremn mer gyughic e» ... Phoqr eghbayrn asum e. «Ete goghy mer gyughic e, uremn Serobn e» ... Haray-hrocov Serobin dataran en qarsh talis... Datavory harcnum e eghbayrnerin: inchpes vorosheciq, vor Serobn e goghy... Espes-espes, bacatrum en eghbayrnery... Datavory xndmndalov mi arkgh e berel talis... «Xndrum em nuyn tramabanutyamb bacahayteq, te inch e arkghi mej» ... «Ete arkghy qarakusi e, uremn mijiny klor e», - asum e mec eghbayry... «Ete mijiny klor e, uremn deghin guyni e», - asum e mijnek eghbayry... «Ete deghin guyni e, uremn narinj e», - asum e phoqr eghbayry... «Serob, - barkanum e datavory, - gna ev mardkanc kovery veradardzru» ... Vor inch-or ban ayn che, indznic araj kins e gitakcel... Kam el verjin patmvacqs nra qimqin chi nstel... Chi havanel anxightchn u voroshel e ir verabermunqy bazmimast aknarknerov hamemel... Im xelqn asa, vor grvacqners arajiny nra datin em handznum... Bzhshkuhi e, che, amen inchin nayum e vorpes hertakan hivandi... Jermachaphy xotum e patmvacqis antatakn u ir xorhurdnerov hogis hanum. «Es barn ir teghum che... es kerpary dzandzrali e... kisat e... vonc vor skizbn u verjy tarber mardik grac linen... tchahitch e... chi shnchum... toqaxtavor hivandi pes aryun e tqum...» ...Knojs lselis qich e mnum havatam, vor es kam patmvacqs datapartvac enq mahvan... Inch anem. i verjo yntercogh e: sephakan karciq unenalu iravunq uni... Votqers sarchum en, havanabar curt e... Erevi orn sksvel e... Bzhshkuhi jan, ete orn sksvel e u votqers sarchum en, inchu es zarmanum, vor shukayum loliki giny krknapatkvel e... Amen inch ir zhamanaki mej e ezhan... Ete Qristosn uzenar chxachvel, inch es karcum, xachvelu er... Inqy horinec ir tarapanqnery, vorpeszi menq: apaga qristonyaners, aprelu ev mtacelu ban unenanq... Aynpes vor, mtqovd chancni, te aysuhet mez hamar na kam mek urishy erkrord angam xachvelu e... Ays hasarak bany ete ches uzum haskanal, lolik mi ker, patmvacq mi karda ev qo sarac tolmayov el mez mi zarmacru... Unes-chunes mi amusin unes ev inqd: qez, gna pharq tur Astcun, vor mer zhamanaki mej enq aprum... Astvac chani: durs ganq mer zhamanakic: ho chenq tankanalu... Du meghq chunes, hivandnerd en qez eres tvel: vay, bzhshkuhi jan, du hreshtak es... es es, en es... Hivand en, che. inch-or mekin petq e karchen, vor aroghjanan... Isk es grogh em, te grogh chem: bayc ho gites, vor sasuncu tchut em (mi shat patkareli mardu bnoroshum e) ... Sasuncu tchuty, vor ashxarhy traqi el, knoj araj (en el sephakan) kakghelu sovorutyun chuni... Aynpes vor, bzhshkuhi jan, sarac tolmayov sirts ches shahi, isk loliki gni krknapatkman phasty achqs xoteluc araj mtacir, te inchu goriseci vordin: hory, erevanci hayry: vordun spanecin... Vov e asel, vor Qristosi xachelutyunn u ayl artaroc banery miayn groghneri erevakayutyuny snelu hamar en katarvum... Inch e, chgites, vor aroghj mardik, ayn el aryunakicner, mimyanc chen spanum... Aysor mitqs erevakayutyans arjevic ynkac vazum e... Uzum em amen inch haskanal... Nuynisk ayn mory, vory kashvic durs e galis: pashtpanelu hamar mecaharust paronin, vov ir erexayi het mankapghcutyamb e zbaghvel... Uzum em haskanal, te inchu e qaghaqakrtutyuny soghesogh motenum im erkrin ev inchu chi fshshacnum xayteluc araj... Uzum em haskanal ayn ergy, vory hnchelu e mimiayn taragir hayi shurteric, qanzi chka mi mard arar ashxarhum, vor «draxtavayr» kochi ayn erkiry, ur inqn aprum e... Sovorabar «draxtavayr» titghosin arzhananum en lqvac ev korsvac hayreniqnery... Erb aryuns mrsum e marmnis verjuytnerum, xutchapahar phaxchum-lcvum e glxis mej, ev xarnixurn mtacumners Qristosi xachelutyan nor drvagner en mtaberum... Astuco vordin iren xachoghnerin asum e. «Tshvarakanner, imaceq, vor duq im kamakatarnern eq» ... Kins im mtqery jokjkeluc u dasdaseluc heto, bnakanabar, hangelu e miak voghjamit ezrakacutyany. «Sparvum es, sirelis» ... Asenq, te sparvum em. arzhi tmbkaharel tchshmartutyuny... Mernogh hivandin mah gushakely, bzhshkuhi jan, meghm asac, lav zbaghmunq che... Erkrapah Afon asum e. «Mer gyughum henc meky tnqac, sksum en hoghy phorel... Dra hamar mer gyughaciq anaghmuk en mernum, vor mi qich erkar apren» ... «Sparvel es» . asum u mi koghm es qashvum... Uzum es mi gluxkotruk horinem u Nor ktakarani mej dnem. «Goriseci vordin, vor spanel e ir hory, ev erevanci hayry, vor spanel e ir vordun, haytnvum en nuyn bantaxcum... Tchshmarit ev sut margarener, karogh eq gushakel, te inch en xoselu mimyanc het» ... Togh margarenery glux kotren, araqyalnern el irenc patumnern ardiakanacnen, haziv te nranc meknutyunnery loliki gni tankacumy kanxen... Kuzes mi banasteghcutyun hyusem qez hamar. «Menq chenq uzum... chenq uzum aprel mi erkrum, ur patmvacqnern anter-antirakan mernum en zndannerum... Isk groghnern azatutyan mej dandagh sparvum en» ... Bzhshkuhi jan, ayn, vor du dandagh sparvogh groghi kin es u nra aratnery meknelu tulutyun unes, arden mec nvatchum e... Amenevin el patahakan cher, vor ynkaluchy koptoren kaxecir u loliki tankacumy: vorpes mtorelu humq, amusnud parzecir... Du qo glxin galiqy giteir... Pighc spanutyunneri kegheqich teman aysuhet pghtorelu e mer tan aroryan... Ete sxalves u kinonkar ditelu cankutyun haytnes, shurters havaqelu em qtis tak u hogus mej lcvac maghdzy guynzguyn bareri em veracelu (ov chi havatum, togh ga verevi, nerqevi ev drkic harevanneri bnakaranneric unkndri) ... -Hay qristonyaner, akanj areq. Gorisum vordin horn e spanel, Erevanum hayry: vordun, isk im kiny sirayin sharzhankari carav e zgum... Amot... amot... amot... -Ayn erkrum, ur groghnern aragoren sparvum en, isk shukayum loliki giny krknapatkvum e, aryunakicnery skselu en mimyanc spanel, - aselu es du... Aselu es ymbost kecvacqov, amusin vochnchacnogh hayacqov, patmvacq haskacoghi u dataphetoghi vstahutyamb... Es el, gites, sevin: spitak, spitakin sev asogh sasuncu tchut, ho hesht u hangist kul chem talu qo parsavanqnery... -Tshvarakan, du indz xachum es, vorovhetev es em aydpes uzum, - artasanelu em es... -Ete es qez xachel uzenayi, chorrord mexy lezvid kxphei, - aselu es du... -Ayn erkrum, ur hivandnery kyanq en aghersum, isk bzhishknery: phogh, cnvum ev bargavatchum en ahavasik ayspisi pndatchakat tantiruhiner... Astvac jan, nerir ashxarhi bolor sasuncinerin, vor amenqi hamar «zartir lao» ergecin, isk irenq qnov ynkan... -Inch sasunci, inch ban, - aselu es, - yndameny mi tchmrtvac tghtadram e: lolik vatcharogh geghjkuhu grpanum pah trvac... Hima koghqic lsoghy kam yntercoghy kmtaci, te dzeric gnacac yntaniq e. ir eghac-cheghacy durs e talis u ayloc lsoghutyuny brnabarum (miamit, xeghtch unkndirner u yntercoghner) ... Enqan ban ka, vor mnum e im ev knojs gaghtnarannerum... En, inch asum-xosum enq, drsi hamar e... Amenakarevor banery menq chenq artasanum... Ete erbeve im kam knojs mtqov ancner mimyanc spanel, vstah egheq: «Haykakan zhamanak» oratertn el tchishty chi imana... Asaci u krakn ynka... I ser Astco, aydpisi ban mer mtqov chi ancnum... Ete ancner, mek e, voch voq cher zarmana... Ete Erevanum hayry: vordun, isk Gorisum vordin horn e spanum, inchu petq e amusinnery ayd masin chmtacen: henc miayn ayn bani hamar, vor haytnven nuyn bantaxcum ev zndanum mernogh anter-antirakan patmvacqi gaghtniqnerin hasu darnan... Henc kins qnqshanum e, sksum e patmvacqners govel (cerunakan seqsi bazmativ dzeveric mekn e) ... Es el, haskanali e, hatchuyqic nvaghum em... -Miayn te, - asum e na, - mi togh, vor ed artaroc banery mtqid mej erkar apren... Mi togh, vor kyanqic hosogh arcunqy lcvi grvacqid mej... -Axr vonc chtoghnem, ete arcunqn im achqeric e hosum, - mtacum, bayc chem bardzradzaynum... -Spanelu hamar erevakayutyun petq che... Vov spanelu e: kspani... Du toqerid masin mtacir... Sovorir shnchel, nuynisk ete od chka...Astvac indz ayspisi kin e bazhin hanel. uzi: kochnchacni, uzi: kyanq kpargevi... -Sasunci axper, - asum e kins, - mi xeghtchacir, qez or en pargevel: aprir, ete, iharke, aprely chapreluc zatum es... Uzum e Tchaponia gnas, te Urugvay, mek e, qo taracqic durs ches galu... Tashkinakd hanir, taph tur odum u qo pary parir: qochari... qochari... erkus gna, mek: ari... -Ba el inchu eq glux patrum, - srtneghum es, - ete voch meki phuyty che, te vov, vortegh ev um e spanum... -Gna ev qavir goriseci vordu ev erevanci hor meghqy, - asum e kins... -Indz bantaxuc es ugharkum, tikin... -Inchu voch, ete duyzn-inch qez grogh es zgum... -Hets enpes es xosum, karces qo hertakan anbuzheli hivandn em, - asum em u dzerqs nra mazeri mej xrum... -Amenqs el anbuzheli hivand enq, - asum e u dzerqs ir mazeri mijic nrbankatoren durs hravirum... Surb girqn asum e: mi datir, vor chdatves... Ayd depqum inchu enq zarmanum, vor Pighatosy dzerqery lvac... -Bzhshkuhi jan, erek sarac tolman taqacreci u kera... Tchisht e, aghn er pakas u kaghamby: hum, bayc hamov er, - asum em sirasun knojs philisophayutyan tchiranneric phrkelu hamar... -Anush lini, - asum e kins... -Eraxtapart em, - asum em... -Kuzenayi, vor amusins indz erjankutyun pargever, heto nor: mah, - nvaghkot asum e kins, - erjankutyun... heto mah...-Ed qo asac deghic chunem u chem el unena, - asum em, - isk myus cankutyund kkatarem hatchuyqov... Qez qo hivandneri datin khandznem... Ay te patizh kstacvi... -Tchisht es, hivandners qeznic aveli anoghoq en... Ereq amis mi jahel kin ei buzhum... Deghorayqy im mijocnerov Germaniayic haytayteci, analiznery amerikyan amenaheghinakavor buzhhastatutyunneri qnnutyany ghrkeci, kyanqis mi masn el osharaki pes nran xmecri u mahvan tchankeric xleci... Durs grveluc araj gites inch asac... Asac. «Bzhshkuhi jan, mayrs eraz er tesel. erazum Gabriel hreshtakapetn er aycelel... Asel er: Mayranush (mors anunn e), anxightch, gna Xor virapi ekeghecum mom varir u ereq angam Astco anuny tur: der tun chhasac aghjikd karoghjana... Astvac indz phrkec» ... Enpes vor, - asac kins: bardzy im glxatakic iren qashelov, - henc neghy kynknes, Astco anuny ereq angam tur, im het gorc chunes... -Vonc vor te drsum qami e, - asum em, - inch-or meky erevi patuhani pheghky bac e toghel... -Inchu es shshukov xosum, - asum e kins...-Indz tvum e na mez lsum e... -Togh lsi, - asum e kins, - togh imana, vor drsum qami e... -Inch imanas, - asum em, - karogh e gaghtniqner em uzum haytnel... -Ete gaghtniq liner, vaghuc grac klineir, - asum e na... - Chem sirum, vor tghamardik shshukov en xosum... -Kuzes goram: zhoghovurd, drsum qami e... -Hima hivandanocum shnkshnkocn ynkel e, - asum e kins... -Hivandnerd kmrsen, charcharanqd jury kynkni, - asum em... -Qamin otar aghmuk u shunch e berum, meghq en hivandnery, - shshukov asum e... -Shat en vaxenum ankoch hyureric, shat... -Indz asum es shshukov mi xosir, bayc inqd shshnjum es... -Es shshnjum em, vorovhetev kin em, umic erjankutyuny eres e teqel... -Erjankutyuny amerikyan baregorcutyan vordnac lobi che, vor qaghcacnerin bazhanes, - asum em es... - Ayn ka kam chka... -Qarasun tarva amusin enq, bayc qeznic erbeve erjankutyun chem aknkalel... Aysor ayn aylevs indz petq che, ush e, shat ush e... Parzapes vaxenalu qami e ev hisheci, vor erjankutyuny indznic eres e teqel, - asac kins u qnec... Inch lav e, vor kanayq qnelu pahy tchisht en yntrum... -Qneluc araj amenqn el erjankutyan masin en mtacum, bayc voch voq chgite, te inch ban e, ayn, - asum em shshukov ev hastat gitem, vor kins aylevs indz chi lsum... Inqs el arden indz chem lsum, havanabar hetevel em knojs orinakin...Indz ev knojs erbeq qnac zhamanak chem ditel ev chem karogh pndel, vor geghecik patker e... Nranq, vovqer mek-erku oric mez haytnaberelu en mer amusnakan aragastum, apshelu en... Voch ayn pattcharov, vor aveli geghecik hangucyalneri erbeve chen handipel... Inch mi glux govelu ban e... Erevuytnery haskanalu molucqov tarapogh hasarakutyuny meky mekic tpavorich varkacner e qnnelu mer xorhrdavor mahvan kapakcutyamb... Tunavorman mijocov inqnaspanutyun gorcelu ererun varkacy diaznnumic anmijapes heto zhxtvelu e bzhishkneri koghmic... Hancaxuyz vostikannery manrakrkit znnumic heto bacarelu en brnutyan mijocov mekmeku mah pattcharelu varkacy (bnakanabar, naev otar mijamtutyunneri ardyunqum mahvan hascnelu tezy chi qnnarkvum) ... Inch anen xeghtch bzhishknery, brnum ev mahvan tertikneri mej grum en bzhshkutyan praktikayum grete chogtagorcvogh mi ezrakacutyun. «Miazhamanakya hankarcamahutyun» ... Vov vov, bayc «Haykakan zhamanak» oraterty chi yndunelu aratavor hasarakutyan patkan marminneri mogonac tarberaky, na araj e qashelu ir varkacy: hghum anelov romantik gitnakanneri zargacrac tesutyan tramabanutyuny... Ayd tesutyan arajamartik-gitnakany phordz arec sephakan kyanqi gnov apacucel ir tchshmartaciutyuny... «Haykakan zhamanak» oraterty canucec. «Erevanum artaroc depq e grancvel. grogh ev bzhshkuhi amusinnery phoxadardz hamadzaynutyamb, irakanacrel en erazi mijocov mah phoxadrvelu irenc mshakac fantastik cragiry» ... Vov inch kgri, karevor che... Naev eakan che, te vov e avartelu ays horinvacqy: na, vov sksec, te na, vov qamu mijic lsum er mer shshnjocnery... Phastn ayn e, vor es u kins anteri iragorcecinq mer hantcharegh mtahghacumy... Asel em arden, vor amenakarevor banery menq chenq artasanum... Xndrem: Nor ktakarani araqyalneri hamar Surb girqy nor erangnerov harstacnelu evs mek hnaravorutyun...Ete kins hrashqov achqery bacer, u es el hrashqov nran lselu karoghutyun unenayi, lselu ei. «Sasuncu tchut, ba vor asum ei... tesar, vor shukayum loliki giny erapatkvec» ...
«ANDIN» handes Mart 2013
___________________________________________________

Vrezh Israyelyan | Tankagin hyury


Der komunistneri tirakalutyan oreric halic ynknogh tan mej Hakon mi phoqrik ankyun uner, ur gnum er ibr xaratutyun anelu, sra-nra hamar srtchaghac, tur u tvanq, danak-manak norogelu ev ibr ayl baneri hamar, bayc irakanum ayn aveli mec npataki er carayum, hogseric phaxchelu, yntaniqi ev sephakan xeghtchutyuny chtesnelu, aprac-chapracy gcel-brnelu, ashxarhi banery kshrelu tegh er։ Ayn mtacvac er dzeghnaharkum, phordzaru tghamardkanc mtqi hantcharegh arkaycumov։ Kananc hetaqrqrasiratyunic sprdac mi ankyun, ur ays tan hin u nor tghamardik phntrel u, patahel e, gtel en mi ban, inchy ashxarhi xeloqnerin hnuc i ver chi hajoghvel: tchshmartutyuny։

Ashxarhi ayd ankyuny phtac taxtaknerov, metaghya titeghnerov ev hazar u mi antchanacheli nyuterov tqac– kpcrac patov bazhanvum er dzeghnaharkic։ Dury, vory kareli er tetev hpumov cakel-ancnel, koghpvac er mec koghpeqov, vori dern u nshanakutyunr parzelu hark amenevin el chka: Koghpeq er, ir gorcn er anum։ tchshmartutyan doghy tghamardkanc patum er henc ayn pahic, erb banalin mtcnum ein koghpeqi mej։ Ays tan banalin koghpeqi mesh pttogh ayreric voch voq voreve kusakcutyan chi davanel, nuynisk dashnakcutyany: Tchrnchalov dury bacvum er, ev achqd shoyum er zhangotvac u phoshekolol metaghya mi zangvac, vory dzhvar te tchshmartutyan het aghers unenar։ Miak keghtaceph, tdzev patuhanic luysy chuzelov ners er rnknum ev anhyurrnkal tiknoj arhamarhanqi pes sahum mtnoghi kerparanqov cac։ Chuluphalasov kololvac mi taxt, voric mglahot er phchum, mi ereracogh seghan, vorb zhamanakin patvov er dimakayel oghineri canrutyany, votuglux irar vra lcvac datark shsheri mi kuyt seghani tak. aha ayn katsan, ur inqn ir mej ephvum er Hakon: Aystegh ein ays tan tghamardik taphum irenc maghdzy ev mtacum darnaham baner, voronq tchshmartutyun asacic aynqan el heru chein։ Kareli er ev chnkaragrel ayd ankyuny ev toghnel, vor yntercoghn inqy kahavori ayn yst ir tchashaki ev ir tchshmartutyan։ Bayc aysor xosqy Hakoyi tchshmartutyan masin e, vory cnvec henc aystegh, ayn ankyunum, ur sksec norogel amenaarajin vorsordakan hracannery, voronq amen inch ayrecin ays erkri arzhanapatvutyuny phrkelu hamar ev lrecin u moracvecin irenc tereric shateri het։
Hakob Azatyany, Mrovi Arcivy, ir teghy chi gtnum kyanqum։ Sovorabar um petq e meghadres, erb inch-or meky ir teghy chi gtnum kyanqum: «Mrovi Arcivy Erevanum hav e dardzel», — aysor aravotyan asac kiny ev anpashtpan kangnec amusnu dimac։ Asac: xocelu hamar, marminy amusnun arec: patasxann stanalu patrastakamutyamb։ Knojy cecely mi mec ban che. mi erku hat hascnum es : ghzhghzhocy gcum e, sirty taphum ev noric skskum e qez sirel։ Ases naxoroq mshakvac gzhtutyan ays tesarany anhrazheshtutyan nman mi ban er dardzel ev zardarum er amusnakan kyanqi anhrapuyr yntacqy։
- Umic es pakas, vor erexeqid achqy orva hacin karot e mnum:
Henc spanvelu teghy galis e: Hakoyin hishum en:
- Dzend, – mraylvum er Hakon u mtqov trchum «spanvelu tegherr»:
Makanuny shahel er Arcaxyan paterazmum, Mrov leran tchakatamartum։ Martic heto hramanatary grkel er Hakoyin u sirty tulacrel. «Hako, kyanqid mernem, es inch arecinq։ Asa, du ho gites inch arecinq։ Hazar tarva mer xeghtchutyuny ays lern tak taghecinq: Hako, axpers, gites, vor du patmutyun es» ։ Hakon lsum er hramanatarin ev spanvac ynkerneri diakneri vrayov hayacqy sahecnelov: erdvum er Mrov sarin, aryan m՚ej gegheckacogh arevin, tgherqi surb hognutyany, vor Hakon chi aprelu aranc es mi hatik orva orhnanqi, knkany matov chi kpni, erexeqin chi siri, hac chi kisi։ Aranc Mrov Hakon Hako chi lini։ Paterazmic tun dardzav Mrovn ir mej: Paterazmn el shahec, Arciv makanunn el shahec u xaghaghutyany skuteghi vra berec u Gerazancik Meloyin handznec: Harevan Meliqy, ir dasynkery : Gerazancik Melon, paterazmn skselun pes clkel er Moskva: Hakon Moskvayum aneliq chuner, voch mi tegh aneliq chuner, gorcaran chuner, vor xaratutyun aner, phogh chuner, vor arevtur aner, tun pahogh cher, vor knoj sirty shaher, Hakon Hako er, u partadir es paterazmy inqy piti shaher։ Melon paterazmi el, xaghaghutyan el giny aveli lav giter: Moskvayic haghtanakac het ekav, skuteghy arzhanapatvoren yndunec, ev sksvec Hakoyi voghbergutyun, vory na hamaroren cher uzum gitakcel:
«Melon mer tnic amachum e, uzum e arnel, qandel ev ir tan shrjakayqy gegheckacnel», - asum er kiny, u Hakon lrum er։
«Melon patgamavor e yntrvel», – asum er kiny, u Hakon lrum er։
«Meloyi kiny arajarkec, vor irenc tany qocutyun anem։ Erexeqd meghq en, — asac», — asum er kiny, u Hakon lrum er։
«Melon martakan ariutyan hamar medal e stacel», – asum er kiny, u Hakon lrum er:
«Vaghy Meloyenc tun shat karevor mard e galu, phoghocn asfaltaum en, dasynkern es, asa togh mer mi tizn el asfalten», — asac kiny, u Hakon zgac taq asfalti buyry։ Tankagin hyurin arzhanavayel yndunelu hamar Melon vochinch cher xnayel: Mersedesneric arkghner ein ijecnum: Hagac kapac inch-or mardik shat karevor sharzhudzevov ners u durs ein anum: Melon patgamum er, cucumner er talis sran-nran։ Hakoyin nkatelis zhptac naxkin dasynkeroj gerazancik zhpitov, matov mot kanchec.
— Vaghy hyur unem, -bazmanshanak asac na:
Hakon camcmelov xndrec, vor irenc mi tizn el asfaltapaten, Melon chcamcmec, miangamic hrahangner tvec։
— El vor orva rnkern enq։
Hakon camcmelov shnorhakal eghav: Melon ynkerojn ognelu misht patrast: harazatutyun drsevorec: Hakon lur u shnorhakal shrjvec, vor tun mtni։
- Hako jan, – hetevic hasav Meloyi dzayny, – kneres, vor qez chem hravirelu: Na asac, vor avelord mardik chlinen:
«Avelord» bary Hakoyin cncec։ Viravoranqy kockelu hamar shut tun mtav։
- Lav mard e Melon, — asac kiny, – du es xozutyun anum:
Vov e meghavor, vor Mrovi Arcivy ir teghy chi gtnum kyanqum: Ay hima el ir teghum che։ Dimacic arevn enpes e xphum achqerin, ases tasy tarekan mi lakoti e dzerq gcel u hety lkstvum e։ Shur e galis: qamin e shshprum: Che, arevn u qamin estegh gorc chunen: Urish mi ban ka, vor anun chuni: Astvac Hakoyin Mrov sar er tvel, entegh el piti sksver u avartver nra kyanqy: Hakon tgherqic inochv er pakas: Aryunov lvacin es xaghaghutyunn u mardkanc tvin. are’q, shunshanordiner, kereq, xmeq, irar kokord krceq… Dolar arnem dramo’v, rusakan phoghov… mer erkri zhoghovrdavarutyuny vtangvac e… rntrutyanneri ardyunqnery keghcvac en, menq hamashxarhay~in azg enq… mijazgayin hanrutyuny voghjunum e…
Che, arevn u qamin estegh gorc chunen… Hakon urish ban e tesnum estegh… Xaghaghutyun asacy yurayinneri paterazmn e: aveli neng, aveli hreshavor… es paterazmum chen zohvum, ev arevy nranc aryan mej chi gegheckanum… es paterazmum vercanum en: meky myusin chtesnelov… chgites vov e tshnamin ev vov barekamy… es xaghaghutyan-paterazmy ayl makanunner e yncayum mardkanc։ Arcivnery, Bazenery, miayn gaylern u Arjery avartvecin, veracan:
«Mrovi Arcivy Erevanum hav e dardzel», - inchpes misht: kiny tchisht e: Meloyi havy: Gna, mek el tesar, Melon qez mi gorci drec… Tgherqy zohvecin, vorpeszi irenc erexeqy baregorcneri dzerqery hamburen։ To es tesak xaghaghutyan mery…
Che, Arciv Hakon charutyan buyn che, kyanqi vashxaru che, vor tvacn u arneliqy ksherqi nzharin dni։ Mrov sarn el aknkaliqneri dasht che: Hakon krvec ir krivy, erexeqin talu ban chuner: ir kensagrutyuny tvec, vor hyusel er Mrovi anhangist gisherneric u varodabuyr cerekneric, vor zardarel er mernogh ynkerneri verjin sharachov u mayr mtnogh arevi bosoraguyn nahanjov: Hakon ir krivy chi bacatrum։ Ete bacatri, kdarna Melo։ Aynpes, inchpes anbacatreli er Mrov sary ayn ory, erb tgherqy mekik– mekik ymboshxnum ein arevi verjin colqery։ Paterazmy, inchpes ev xaghaghutyuny, maqrvelu tegh uni։ Kgan Mrovi herosneri zharangnery u paterazmi el, xaghaghutyan el vrayic kqeren keghty ev kasen irenc hayrerin.
«Es inch areciq, tgherq։ Axr dzer aracr patmutyun e» ։
Hakon tetevacac veradardzav tun։ Qaylec tarm asfalti vrayov, govec Meloyi ashxatanqy։ Arden spasum ein tankagin hyuri galun։ Ankaskac hyury gnahatelu er Meloyi janqery։ Vov el liner ayd nshanavor mardy, barekargvac taghi zhoghovrdi hamar cankali er։ Melon inch-inch hangamanqneric drdvac, cher asum hyuri anuny։
Meloyi kiny janadrabar zardarvel er: Na vstah er, vor hyury kgnahati ir sev, voske tchatchanchnerov erkaraphesh shrjazgesty: Aravel caytun yndgcvac er tchermak, zardanaxsh zhanyaky: Xoshor atamnerov mi medalion pecpecum er nra krcqin: sheshtelov liqy krcqeri elevejnery։ Hakoyi tghamardkayin bnazdy shoyvec։ Darpasi dran mot Hasht u ynktchvac kangnac kiny vorsac amusnu tulanaly ev aveli xeghtchacav, nuynisk naxandzelun anyndunak dardzav։
Melon nuyn Melon er. inqnavstah, anphuyt: ibr tankagin hyur rndunely ir hamar iradardzutyun er։ Erku ancanot tgha gerzhamanakakic heraxos-rndunichnerov ankap baner ein xosum։ Amen inch parz er։ Cankali cher, vor hyury avelord mardkanc tesni, kam avelord mardik iren tesnen։ Melon hetaqrqraser taghecinerin heranalu hordor er anum։ Hakon knojn u achqery tchptchpacnogh ir erku gazaniknerin haskacrec, vor tun mtnen։ Inqr orinak carayec։ Kinn u erexeqy dirqer gravecin patuhani mot։
— Mard cheq tesel, – phntphntac Hakon։
— Mer tesacy mi Hako er, — arhamarhakan asac kiny, heto avelacrec, – yndameny։
Hakon chyndunec martahravery, mi qani angam het u araj arec senyakum u andzen-andzun gnac, vor maglci ir buyny։ Banalin pttec koghpeqi mej ev zgac, vor inch—or ban ir mej phoxvum e։ Keghc Hastatakamutyuny, vor ibr paterazmic er zharangel, cndec: Ners mtav, dzerqov heracrec eresin kpac sardostayny ev voch te nstec, ayl ynkav taxti vra. «Tesnes Meloyi Arpheny erbeve im demqin nayel e», – mtacec Hakon u sardostayni mej inqn iren bantac sardi janqery nmanecrec ir krqi mej galarvogh Arpheni tprtocin: Tiroj nstelu dzevvic arden taxty gushakec nra tramadrutyun ev uzhery larec, vor hnaravorin chaph qich aghmki: Ashxarhi miak patuhany tariner sharunak cher bacvel։ Ete bacver, Meloyenc patshgambi vra er bacvelu, ur gcvac er tankagin hyurin vayel seghany։ Hakon hetaqrqraser cher։ Nra hetaqrqrasirutyuny mek angam er brnel, en el: Mrovum:
Ugharkel ein hetaxuzutyan: Hakoyic inch hetaxuyz։ Shvshvacnelov gnacel er: Hakoyi baxtic maraxughi mej er ynkel։ Maraxughy bacvel er u inch tesni։ Mi jahel turq zinvor, tikunqy zhayrabekorin arac, zenqy koghqy drac, taphak qarin seghan e gcel u patrastvum e xnjuyqi։ Men֊menak, apahov, inqn e u ir suphren: Hajoghvelov, vor rnker chuni, goghuni motecel er u zenqn iren qashel: Xeghtch turqy, rntriqi hmayqnerov arbac, chi el zgacel ir glxin galiq phordzanqy: Heto Hakon patmum er ynkernerin. «Ashxarhy traqi, piti gnam tesnem, te inch xortikner en sirum turqery: Asi: salam aleykem, yoldash: Turqy sarsaphahar ver trav u indz e znnum: Mats shrtunqneris tara u avtomaty cuyc tveci: Amen inch haskacav։ Asi: menak qef es qashum, eli։ Pa-pandzvel er: Heto xashac havy halal erku kes areci ev nran mekneci: ker։ Demqin zhpit ekav, mtacec, te yurayin em, katak em anum: Heto, erevi, krcqis xachy tesav u dzerqy het qashec: Asi: ker, tev che… Himi vo~nc enq utum, el ttu drac varung, el horac panir, el… Chem el jokum: es em turqin hyurasiroghy, te turqy indz։ Keranq prcanq, turqy dardzav turq, es dardza hay u irar enq nayum: Axr es vov hnarec: turqin: turq, hayin: hay։ Mtacum em., Ete es ognem, u es turqy zohvi, Mrov sary ireny kmna. zohvacnery hogh chen zijume։ Heto el : vonc klini, irar het mi patar hac enq kisel։ Verjy asi: lav, tgherqin hyur tanem» ։
Heto hramanatary iren arandznacrec u asac. «Hako, es kerac-xmac turqin hima inch anenq» ։ Hakon kmkmac. «Hety hac em kisel»: «Lav, qez haskaca, Hako… togh patmutyun darna» ։

U ed turqin aylevs chtesav Hakon: Inch eghav… De, erevi, inchpes hramanatarn er asum: patmutyun dardzav։
Inshu hishec patmutyun dardzac turqin: Ha… hetaqrqrasirutyuny:
Hakoyi inchin er petq imanal, te inchpisin en linum tankagin hyurery։ But mati eghungov mi achqategh bacec patuhani apaku vra ev achqy motecrec: Vaxecac het qashvec։ «Hako, kyanqid mernem, es i~nch arecinq… Hako, axpers, gites, vor du patmatyun es»:
Che, Hakon sxalvum e: Noric motecav apakun: ir tesacy chtesnelu verjin paghatanqov։ Mrov sari arevn ashxarhy ktrec, ekav u lusamuti cerpic Hakoyi achqy xrvec։ Cavy nran het shprtec։ Taxty mecahogabar lrec։ Vot u glux irar vra lcvac shshery zngzngacin Hakoyi harvacneric: Voghbergutyuny ners mtav nerqin verjuytneric, sary dogherocqov soghoskec marminn i ver, lcvec marmni bolor cakucukery ev vayri molucqov tapalelov bolor argelaknery, xuzhec ugheghic ners:
- Hramanata՚r, axpers, es i~nch arecinq… ed es em avelordy…
Es ho patmutyun e, hramanatar, – cavic vornac Hakon, ev dzeoqy voronec, gtav taxti tak taqcrac avtomaty:

___________________________________________________

VREZh ISRAYELYAN | Es, musan ev andundy


Henc neghn em ynknum, musan durs takum e։ Musan hay che, aravel evs: turq։ Nuynisk chgitem: spitakamort e, te sevamort, mard e, te Astvac։ Dury koghpem: maqur odi tesqov patuhanic ksoghoski, phak gtav: banalu ancqic։ Enqan grogh gitem, vor musayi het qnum, nra het el zartnum e։ Nuynisk egin merdzenalis nra het e։ Im musan hogsic hogs e indz hishum։ Durs e galis, vor hogsic phaxchelu amenalav apastany, im paragayum, patmvacqn e։ Henc ays pahin knojs parsavanqneri tchamphan phakelu em musayi nvirac dzaynamekusichnerov։ Vorqan uzum e togh gora. «Du amusin ches… du hayr ches… du ator es… xot es…» ։ Ayn, inch kins e aselu, bar ar bar gitem, vorovhetev unkers shrjancelov miangamic lcvum e patmvacqi mej, vory xostacel em «Granish» amsagrin։ Vatsunamya groghi hamar amot e, vor antip patmvacq chuni։ Asel e te: hogs chuni։

Sovorabar inqs indz xabum em: knojs barkutyan sayry tequm petutyan koghmy, users anmegh-anmegh totvum u taqnvum patmvacqi mej։ Eghkeli pahvacq e, tghamardun voch vayel։ Cuyl gyughacu pes meghqy karkutin em veragrum։ Bayc amen angam karkuty meghqers chi qavi։ Hamalsarani rektori hern anicac, indz hamar kensagrutyun ei qerum, eskoghm-enkoghm ynkac aznvutyun xaghum u mi bazhak garejurs anatam beranov cvqum։ Unecac-chunecacs mi qnqush aghjik e, vorin, usman vardzy mek orva yntacqum chmucelu depqum, heracnelu en hamalsaranic։

Mi chnchin bani: dzerqi keghti pattcharov aghjiks kam atelu, kam xghtchalu e indz ev im kochumy։ Aghjkas atelutyamb kam xghtchaharutyamb coghvac patmvacqy, chem karcum, te «Granishi» qimqin nsti։ Ete aghjiks tgha liner, ir nvastacumic ymbostutyun kkerter: verjiverjo, Charencn inch meghq uni, vor ir dzerqi keghtn aysor avelin arzhe, qan inqy։ Kins im goyutyan dzhoxqum trcvel u poghpat e dardzel. ases hogs e phntrum, vor martnchelov mijic durs ga։ Aha, mi qani angam gnac-ekav, dzerqery konqerin kantec, plplan hataki hayelu mej phntrec-gtav tiraxn u asac.

– Inch e Hayastany։

Musayi toghtvutyamb ev hamadzaynutyamb lseci u patasxaneci.

– Hayreniq։

Izur anlrjaca, kins hima gerandin karni u khndzi, inch demn ynkav: Norin surb ocutyunic sksac minchev Talini ghrery։

– Hayreniq, – ir zarmanqn u zayruyty nuyn patyanic durs qashec kins։ Ynkel ei: piti qashei։

– Ayo, - asaci, – ches lsel: Tigran Mec… Sardarapat, covic cov u voghbergutyunic voghbergutyun… ev gerezmanner… meky mekic arzheqavor u patmamshakutayin։

– Paron grich, – asac kins, – photorik es uzum: kstanas։

– Tchars inch, – asaci, – kyanqs photorikneri u jrhegheghneri mej e ancel։

– Hayastany: im ev qo hayreniqy, 29 hazar uty haryur qarakusi kilometr e, mi qich avel kam pakas, aydpes che։ Mi chors hazar el: Arcaxy, ed ameny ete 10 dramov vatcharem, aghjkas usman vardzy ktam։

– Arden vatcharvac e, – bernics trcri u krakn ynka։ Asacs nuynisk musayi dury chekav։

– Bari, – asac kins, – ed depqum patmutyan haxic kgam: Tigran Mecic minchev verjin tagavory kvatcharem ev aghjkas usman vardzy ktam։

– Ayd chnchin gumarov mek amsva partqn el ches phaki։

– Tasnereq mayraqaghaq uneq, tasnereqn el rektori rexy klcnem, – asac։

– Patmutyuny ezhan apranq e, isk ayd qaghaqneri mec masn el ayl erkrneri qaghaqner en, – asaci, – paterazm ksksvi… mut u curt orer klinen, haghtoghy khaghti, partvoghy: kpartvi… zohvoghnery noric kzohven, ev ardyunqum: usman vardzy kavelana։

– Amusnus patmvacqnery mijazgayin atchurdi khanem, vorpes voskorner shneri vohmaki mej knetem, togh petutyunnern irar gzen…

Knojs verjin xosqeri vra tagavori vordin maty kcec։

Chi kareli tiraxy phoxel, erb arden dzgany qashel es։ Patmvacqners aveli dyurazgac durs ekan, qan es: erexayi pes prosh arecin qarasun tarva ynkeruhus ev gnacin irenc imacac tchanaparhov։

Vorqan janq petq e taphem ayd xrovkan erexaneri sirty shahelu hamar։

Erek che arajin ory musayi het gnacinq Davitasheni kamurjy ditelu։

«Tariqn arac grogh es, – asac, – bayc qo qaghaqi tesarzhan vayrery chgites» ։ Gnacinq-gnacinq, hasanq kentronin։ «Aysteghic andundn aveli tovich e», – asac musan։ «Geghecik e, – asaci, – bayc nra hamar, vov ir marmni ankumov e chaphum xorutyuny» ։ Erku koghmic meqenaner en surum: meky myusic aragavaz u shqegh։ Tnic, te tun en vazum, chem jokum։ Uzum em meknumeki demqy tesnel, harcuphordz anel. «Vonc es, vonc ches» ։ «Lav em, vochinch» ։ «El vonc es…» ։ «Manric aprum em, eli, axper» ։ «Tvir, arar, tarar–berir» ։ «Gnam-tesnem» ։ «Kgas, ches ga», «Kgam, chem ga» ։ Bolorn ancnogh dardzogh en, kamurji irakan tery es em։ Aghmukn el imn e, tagnapn el։ Hayacqs andundov cac em netum ev zgum, te inchpes e phshaqaghvum marmins։ Shrjvum em depi musan. «Cavd tanem, inchu aystegh berecir» ։ «Qo qaghaqn e, – asac, – ev qo andundy» ։ Arajin angamy che, vor andund em ditum։ Minchev ankaxutyuny sphyurqahay barekamis het Tatevi vanq gnacinq, mer patmutyan het areresman։ Henc ayntegh el mtaceci, vor mer patmakan kotoghnery misht andundi ezrin en cvarel, vorpeszi patmutyuny zhamanak ar zhamanak gahavizhelu tegh unena։ Tatevi etnamasic ditecinq ayn andundy, ur hay bolsheviknery netel ein hay dashnaknerin, heto el hay dashnaknern ein hay bolsheviknerin netel։ Bolshevikneri netac hay dashnaknern u dashnakneri netac hay bolsheviknery minchev aysor el andundi mej cvatum en mimyanc, ayd e pattchary, vor otar zbosashrjiknery andundic hececyunner en lsum u xachaknqum։

Davitasheni anduny, tchishty vor asem, hech andundi pes che։ Akanjd vor lares, jri mej catkogh gorti tchlmphocn el klses։ Mi datark krakvarich er grpans mnacel, chors koghms goghuni nayelov: cac neteci։ Erevi tegh hasav։ «Mardy aveli shut tegh khasni», – asac musan։ «Asacd inch e, – zayraca musayi vra, – es qnqush aghjik chem ev voch el: poet» ։

Sphyurqahay milionatiroj het handipumic mejs thatch zgacoghutyun er mnacel։ Gorcarqy, vor indz arajarkec, cak grpanov groghneric yuraqanchyurin xandavarutyunic erkinq khaner։

«Es adank ban chem sirer, – asac na, – shater ban my chyrac irenq zirenq kgovabanen. ban my chunem anonc dem։ Es baregorcutyamb kzbaghim։ Khasknas im mitqy։ Dramy che, vor inci ky hrapure, ayl hogu part unim Hayreniqis handep» ։

Inch gluxnerd cavacnem: na indz arajarkec ir masin girq grel: es el chemuchum areci։ Xostacav, vor lav kvtchari։ Urish inch es uzum, ay himar ceruk, ghsmaty ir votqov ekav u qamakd mtav։ Qnqush aghjkad usman vardzy kvtchares, knojd berany kphakes։ Grqi shnorhandesin milionatirojy hghac pharabanutyunneric mi erku qosot govest el qez bazhin khasni։ Tchox seghanic kutes-kxmes, graxosakanner ktevacen mamulum, mardik irar akanji kphsphsan. «Es taghandavor groghy vorteghic lusashxarh elav» ։ Mekmeku dzen talov: milionaterer khaytnven qo shurj, gin teladrogh kdarnas, kusakcutyunnery qez iraric kxlen, hambavd naxagahi akanjy kynkni, nra kam ir tiknoj bardzr hovanu nerqo grqerd ktpven, sirun knaniq i hayt kgan, mek el tesar: patgamavor yntrecin, kusht u kur cerutyan harc ka, nersudurs anelu harc ka, anter chmernelu harc ka…

«Gites, te inch gluxner en jnjxvel aystegh», – asac musan։ Baxti ban e, urishi musan cexic hanum u erknakamarin e hascnum tirojy, isk imy xnamqov andundi baremasnutyunnern e meknum։ Hishum em tmramolneri anekdotn u xndmndum։ «Axper, es andundov vor ynknem, tesnes: inchqan kynknem» ։ «Vonc asem, axper, mi tasy or kynknes, eli», – asum e myus tmramoly։ «Ara, axper, tesnes kmernem» ։ «Cavd tanem, tasy or: sovac-carav… ba vonc» ։

Anekdoti pochi vra mi meqena argelakec։ Mijic erku vostikan durs prcan։ Meky kapitan er, myusy: serzhant։ Musas clkec։ «Vaxkot, – asaci, – henc orenqin es dem arnum: takd trjum es» ։

– Kapitan Eranosyan, – nerkayacav vostikany։– Inchu es kangnel kamrji vra։

– Andundn em ditum, – asaci։

– Gna, dzer tan patshgambic Masisy vayelir, – asac vostikany։

– Mer tan patshgambic Araraty chi erevum։

– Gna, – chor asac na, – minchev tasy hashvem: kamurjn azatac lines։

– Inch e, kamurjn argelvac e, – asum em u zgum musayis tagnapy։

– Kamurjy gnal-galu hamar e, voch te andund ditelu։

– Mec mard es, – xosakcutyany xarnvec serzhanty, – kyanqicd dzer es qashel, gna dzer tan vannayi mej parkir, gol jury bac togh, eraknerd aceliov ktrir u vayelir vaxtchand։

– Sahmanadrutyan mej andundn argelelu veraberyal ket chka, – asaci։

– Sahmanadrutyun-mahmanadrutyun chgitem, – asac kapitany, – es andundy hskelu hamar es ashxatavardz em stanum։ En ory usman vardzy chmucelu hamar hamalsaranic heracvac mi aghjik er netvel, henc qo kangnac teghic։ Ashxatavardzis kesy pahecin։

– Ba en mi kesn inch arecir, – asaci։

«Picaki bun es qandum», – kshtambec musan։

– Shef, – asac serzhanty, – es mardy mez dzer e arnum, togh mi hat mrutin hascnem։

– Zspir kataghutyund, serzhant, – zayracav kapitany, – es mardy uzum e imanal, te inch areci ashxatavardzis myus kesy։ Myus kesy, qaghaqaci jan, aghjkas usman vardzin avelacri, vor na el chga Davitasheni kamrjic cac netvi։ Bavararvac es։

– Neroghutyun, – asaci u teev dra harky chkar: avelacri, – es el zoracrvac gndapet em։

– Arajin gndapetn em tesnum, vor andund ditelu cankutyun uni, – asac serzhanty։

– Paron gndapet, – asac vostikanutyan span, – ays kamurjy anicvac e, amis chka, vor meky cac chnetvi։

Teev dra harky chkar, bayc asaci.

– Kapitan jan, tchisht e, zoracrvac gndapet em, bayc grelu het ser unem։ Uzum em es andundi masin patmvacq grel։ «Granishn» e uzel։

– Inch mi grelu ban e, – txur asac kapitann u serzhantin hramayec, – gnacinq։

«Kecces, – asac musan, – orenqi het varvelu dzevery gites» ։

Tchisht zhamanakn e, vor musayi dzerqy brnac: erkorya ancyalic veradarnam u sirasun knojs sirty shahem։ Mi qich el vor dzgem, kins irakani u anirakani tchahitchi mej kxrvi u aynteghic nran durs qashelu hamar uzhs chi pati։ Tetevsoliki pes calclvelov: motenum em nran, usery grkum u ashxarhi amenalav amusnu qaghcr beranov asum.

– Sirun jan, sirtd mi tulacru, te che kntchirnerd demqd kapakanen։

Patuhand bac u nayir, en inch-or tesnum es, ed e։ Menq qnqush aghjik chunenq, vor tanenq andundin handznenq։ Mer unecacy mi gazan tgha e, vori votqeri tak getiny tchkvum e։ Heto el, qaj knik es u petq e imanas, vor mahn entegh e, vortegh menq enq։ En, inchy vor mer srti mej er u srtic durs, patmvacq er։ «Granish» amsagirn e meghavor: vatsunamya cerukic antip patmvacq e uzum։ Vorteghic tam, vor mejs aryun chi mnacel, hay u turq xaghacnelu chaph xoramankutyun chi mnacel, ambionnerin motenalu avyun chi mnacel, verevn u nerqevy zanazanelu hayacq chi mnacel։ Es el enqan amur chem, inchqan sracayr beghs e dzevacnum: gerandu xot em u qamaki ator. hamardzakutyun chuneca ays amenn aselu, brneci u mi vashxaru rektor horineci, vory usman vardzy chmucelu hamar qnqush aghjiknerin heracnum e hamalsaranic։ Qnqush aghjikneric amenaqnqushin el im u qo hamar aghjik hrchakeci, satanan el asac. «Tar u Davitasheni kamrjic cac netir» ։ Indznic lav gites, vor patmvacqi astvacy satanan e։ Es el mi erku or araj gnaci andundy ditelu, mi kargin chei ditel, mek el erku vostikan ekan u andund ditelu hamar indz anpatvecin։ Asaci, vor naxkin gndapet em, karavarakan pargevner unem ev gone andund ditelu chaph iravunq unem։ Nranq el pattcharabanecin, vor andundy hskelu hamar irenq ashxatavardz en stanum, ho chen toghnelu, vor arzhan u anarzhan gan u andundy netven։ Orenq ka, ban ka…

Sirun jan, ho Astvac qez voghb u kakan taphelu hamar chi cnel։

Im pes pharahegh amusin unes։ En snduky tesnum es, mejy liqy dzerqi keght e: dolar, evro, rusakan rubli… Uzem: datavor kkasharem kam el mi jahel, anban grogh kvardzem, vor nsti u im phoxaren patmvacq gri։

Che, aveli ardyunavet kcaxsem. eghac-cheghacy mi laraxaghaci ktam, togh Davitasheni kamrji andundi vra paran dzgi u ir hunary arar ashxarhin cuyc ta։ Amenqy togh tesnen, vor andundn aynqan el sarsapheli che, vorqan tvum e։ Verjiverjo, mer andundn e, mer kyanqn e. kareli e tchotchvel, tchotchvel u ayd tchotchqi mej mi aynpisi patmvacq hyusel, vorin tiranalu hamar petutyunnery sksen irar gzel։





Vrezh Saghateli Israyelyan, cnvel e 1949t. aprili 2-in Erevanum: Mahacel'2013t. hunisi 14-in: Hay ardzagir, dramaturg։ HGM Derenik Demirtchyani anvan mrcanaki daphnekir։

1971-in avartel e EPH banasirakan fakulteti zhurnalistikayi bazhiny։ 1971-78-in ashxatel e HXSH Naxararneri xorhrdi herustatesutyan ev radiohaghordumneri petakan komitei eritasardakan haghordumneri xmbagrutyunum vorpes xmbagir ev avag xmbagir։
1979-81-in grakan ashxatogh er «Hayreniqi dzayn» shabatatertum։ 1982-ic «Sovetakan Hayastan» amsagri sphyurqi bazhni varichn e։ 1993-99-in: HH PN «Hay zinvor» pashtonaterti xmbagir, 1999-ic eghel e PN lratvutyan ev qarozchutyan varchutyan pet։ Vrezh Israyelyani arajin patmvacqnery tpagrvel en «Garun» amsagrum։ 1978-in arzhanacel e HLKEM Kentkomi «Tarva lavaguyn steghcagorcutyan hamar» mrcanakin։
Nra «Miayn mi angam» patmvacqy tpagrvel e «Druzhba narodov» amsagri 1982-i hoktemberi hamarum։ 1986-i phetrvarin Erevani herustatesutyamb nerkayacvel e nra «Chnvatchvac ashxarhamas» piesy։ Heghinakel e Arcaxyan paterazmin nvirvac vaveragrakan kinoscenarner («Mahic araj ev heto», «Erkrapahy ev qaghaqakanutyuny», «Ayspes dardzanq erkrapah», «Mahapartner», «Qayl», «Arajin gic», «Andranik» ev ayln) ։

______________________________________
Vrezh Israyelyani masin


VREZh ISRAYELYAN . «ZhAMANAKY, VoRI MEJ APRUM ENQ» harcazruycic
Hayreniqy zut hogh u jur che, voch el naxnineri koghmic mez ktakac taracq. ayn azatutyan ev arzhanapatvutyan dasht e: Ayn taracqy, ur bacakayum en ays baghadramasery, hayreniq chi darnum: Mardy erkiry lqum e miayn ayn zhamanak, erb tesnum e, vor ayn dardzel e ir nvastacman terunakan teghekagiry: Menq hayreniq voronoghner enq: Mer patmutyuny, vor pateh-anpateh herosakan enq horjorjum, dardzrel enq gerezmanatun: Mer herosnerin meznic qshel u arel enq canr shirmaqareri tak: Phoxanak Sasunci Davtov, Nzhdehov u Charencov lcvenq, nranc voskorneri masunqnern enq phntrum, vor gerezmanneri mej phakenq: Mecarum enq u otaranum nrancic: Otaranum enq u hangist xghtchov strkanum sran-nran: Erbemn indz tvum e, te menq ays ashxarhi hognac bnakichneric enq…

ZSPVAC UZhY
Xachik Dashtencic u Mushegh Galshoyanic heto Sasun-Mushayin hayrenabaghdzutyan teman karces te sparvec: Araspeln arden patmvel er, cavi u korsti mijic ztvac u tghtin handznelu arzhani teqsty: vorpes donori aryun, teev derevs drdum, hrahrum er krkin u anverj andradardz, teev hetzhete nvazogh mnacordaci pahanjarky mnum er anphophox: Isk fidayakan ergern u martakan pareghanakneri ritmery sharunakum ein cax netel xaruyky, sakayn aknhayt er, vor inchpes bolor, aynpes el ays nrbin paragayum temayi sharunaku­tyuny, krknutyuny araspeli stuyg mahn ein hasunacnelu: Shatern akanjalur cheghan ahazangin, trvecin heshtagrutyan gaytakghutyany ev canot u tchanacheli arahetnerov gnacin-koran kam gnum-korchum en mer grakan voch aynqan xit antarnerum: Ancyaly nuynpes ceranal gite, ete nran toghnum es ir teghum, canrutyan kam darnutyan pattcharov ches berum nerka, ches mghum depi apaga, tuyl ches talis, vor shnchi norovi u veraimastavorvi: Zhamanaki yntacqi het du gnum es araj: na mnum e teghum, du phoxvum es: na mnum e anphophox, du aprum es: na sksum e mernel: Na veracvum e qaracac, ardzanacac bnordi, ev du, vrdzind arac, pttvum es chorsbolory: harmar ditankyun gtnelu: Chhaytnabervac ditankyun gtnelu: Apardyun janq. mernogh kam merac ancyalin harvac hayacqn yndameny mi ditankyun uni: hetadardz: Isk hetadardzy, inchpes haytni e, shat e entakayakan u zgacmunqayin, aysinqn: amboghjakan che:
Nshacs gaytakghutyany zhamanakin nuynpes turq tvogh Vrezh Israyelyany, havanabar, amenqic shut ev amenqic sur zgac vtangn u xohemabar kang arav, mtav yndhatak, heto naev xramatavorvec: Shatery karcecin, terevs naev aphsosanqov, te Vrezhn avartvec, mtacecin: vaghy na xramatic durs e galu generali usadirnerov ev kam mi ayl drsevorumov: grpanum unenalov, andznagri nman nerkayacvogh, ir phoxakerpman hargeli bacatrutyuny: De, paterazm er, grichy sur e darnum, tanaqy: aryun ev nman baner, u ays iravitchakum inch phuyt, te zhamanaki pahanjy karogh er ev krakel naev kochumid srtin: Ayninch parzvec: na xramat er mtel pahpanelu, gaytakghutyunic zerc pahelu ir taghandy: Ev vor amenaheta­qrqirn e: xramaty, yndhataky nra depqum phaxust cher gaytakghutyunic, ayl demardem handipman martahraver, vor, barebaxtabar, avartvec taghandi haghtanakov: Es chgitem, te inch kshaher Hayoc banaky: Vrezh Israyelyan evs mi general unenalov, bayc vor hay grakanutyuny ktuzher «Tonapety» chunenalov: hamozvac em:
Ayd girqy nor hayacqi argasiq er: Xachik Dashtenci, Mushegh Galshoyani steghcac mtnolortov snvac, bayc ayd mtnolortov aylevs chbavararvogh, ayl volortner taphancogh, ankashkand hayacq er, vor te depi durs er harvac ev te: depi ners: Bayc voch depi durs hayacqn e meghadrakan ev voch el depi nersy: dzaghkogh: Groghi hayacq e, vor vorsum e bnutyan, erevuytneri, mardkayin, azgamijyan phoxharaberutyunneri sev-spitakic andiny, guyneri u nrberangneri amboghjakan ashxarhy, vori nerdashnakutyany hasu darnalov: du aylevs voch shnorhakal piti lines hay cnvelud hamar, voch el piti phnoves tchakatagird: Sa ir dzevakerpumn e, inchpes ev sa. «Vorn e uzhy. ayn, vor gorcadrvum e, te ayn, vor zspvum e: Karcum em: grakanutyuny bareri mej zspvac uzhn e: Hakaraky aghetn e»:
Grakanutyan mej zspvac uzhi haskacutyuny, cavoq, kyanqum, mardkayin u azgamijyan phoxharaberutyunnerum derevs chi dardzel aprelakerpi skzbunq, orenq, hamakecutyan norm, ev, vov gite, meghavory guce henc tuyl, anzor, vtit barerov grakanutyan aratutyunn e, aratacumy:
Kyanqum, mardkayin phoxharaberutyunnerum zspvac uzhi marmnacum er Vrezhy: Es akanatesn em eghel nra ayn arcunqneri, vor inqnaberabar cnvel ein anteghi viravoranqin chhakadardzelu zspvacutyunic: Zspvac uzhy xnayum e shrjapaty, bayc voch erbeq uzhi tirojy:
Nra verjin ararqy, verjin qayly nuynpes zspvac uzhi artahaytutyun e: Qayln aneluc araj, terevs, hnaravor er barer gtnel tarhamozelu nran, bayc hima, erb zspvac uzhn anvrep xphel e tiroj qunqin, barern aylevs avelord en: Ev ankax ishxanutyan ev ekeghecu verabermunqic, mez mnum e gnahatel nra grakan u mardkayin dzerqberumnery: husalov, vor mer kyanqi armatakan barephoxman tchanaparhin inqn anverj nerka e linelu:

Ruben HVoVSEPhYAN
***

MER YNKER VREZhY

Ynkerner einq hamalsaranakan tarineric, 71 tvin Ghukas Sirunyany, es ev Vrezhy meknecinq Qutayis: masnakcelu XSHM eritasard banasteghcneri pharatonin: Vrezhy piti radioyi hamar nyut patraster. na ayn zhamanak lra­grogh er: Ayd oreric mnacin xent u xelar patmutyunner, voronc mej ir aruyci bazhinn uner Vrezhy: Hatchax einq hishum: «Garun» amsagrum ashxatelu yntacqum indz vorpes hrashali anaknkal en nerkayacel Vrezhi patmvacqnery: «Hayon» ev «Mekin gumarac meky»: Arajin isk grvacqneric na parzorosh dzevavorvac taghandavor ardzakagir er, ev ayduhet na voch te lragrogh, ayl ardzakagir Vrezhn er: Na anaseli sirum er Vilyam Saroyanin: Ayd masin grel e: Vrezhi grvacqnerum saroyanakan tetevutyun hishecnogh humori shert ka ev arandznapes ka cav, arhasarak na uner ir nersi cavy, vory cher phatatum voreve meki vzin ev cher toghnum: motenan nran: Vrezhi ardzakum cavy kayckltum u pspghum e astghi pes ev apaku phshranqi pes ktrogh e:
Verjin 25 tarin nra grvacqnerum elevejum, cncvum, trtrum e, nra giry srtxphoci zigzag e, voric lseli e Saroyani, Maharu, Dashtenci, Matevosyani ev Galshoyani phoxkanchy: Verjin «Tonapet» zhoghovacun, im karciqov, mer ardzaki mshtamna hatorneric e:
Jinj er nra kerpary, ev vortegh el vor ashxatec, carayec (angam stacav gndapeti kochum), mnac inqy: parz u jinj Vrezh Israyelyan, patanekan tarineric minch kyanqi hasun orery chphoxvec, mnac nuyn bnuyti, ynkerakan u cankali mardy:
Taphori arjevic tanum ein nra lusankary. Bitlisum: Saroyani papenakan tan mot nkarvac, demqy lusavor anoroshutyun er ambarel:
Na tuyl chtvec mahy catki ir vra, naxahardzak eghav: Ergric bervac hoghy xachi tesqov phrvec nra gerezmanin: Ayd pahin guce zhptac nra hogin: krvazan tchshmartutyan ter mardu anmegh zhpitov:
Nra verjin giry hatu er ev gndaki pes anvrep:
Vrezh jan, ete es mi or phordzem zangel 091 41 37 23, xndrum em, du patasxanes:

Edvard MILITVoNYAN
***

Vrezhin
Im srti teghy es chem moracel,
U der erkar e na mghktalu,
Es nra het em tchanaparh ancel,
U nra het e im aryan arun

Hosel ays kyanqi qarughinerum
U tchyughavorvel vtak ar vtak,
U hima el e na tchampha elnum,
U aydpes mi or menq irar gtanq –

Ayd maqur aryamb -
mer mijov hosogh,
Erb mer shurjn arden
sh kyanqn er lerdacel,
Aynqan uzhgin er bxumn
ayd bosor,
Vor arden kyanqi legend e dardzel։

Bayc hima du ayl ughi bacecir
Galiqy cncogh mi akntartum,
Ayd vayrkyany nuyn ughin e ancir,
Bayc arden hogu
tchanaparh hartogh…

Azatutyun qez, eghbayr harazat,
Togh haverzh lini slacqy hogud,
U togh hordabux hunerov ancac
Kyanqd xaghaghvi
lrutyan xorqum…

Hrachya TAMRAZYAN
***

BARI ARZhEQY NZhARVoGh MARD ER…

Nosranum en grakan mer serndi sharqery, nosranum en… Miayn verjin hing tarinerin arden eresuni e motenum mer korustneri tivy: Heranum en nranq, um het tchanaparh enq ancel, txrel ev uraxacel: Inqs el: dzhvar virahatutyan berumov, ayn ashxarhi matuycnerum dedeveci, bayc erevi zhamanaks der cher ekel…
Hima el Vrezhy, Vrezh Israyelyany: Erkrabanutyan mej ka mi hanqatesak, vor kochvum e lernayin byureghapaki: Haykakan anvanumy vanakn e: Vanaknic patrastum ein zarder, pashtamunqi ararkaner: Mijnadari haykakan dzeragrerum nshvum e, vor vanakni phoshin verqery buzhelu hatkutyun el uni: Hin Hromi gitnakanneri bnoroshmamb: lernayin byureghapakin cnvum e bardzr lernerum: xonavutyunic ev maqramaqur saruycic: Nran mardu dzerqn u hghkich gorciqy chen dipchum: Bnutyan steghcacn e, Astco qaracac arcunqy: vtchit, taphancik, bayc ev: karcr:
Ayspisin er Mard, Grogh ev Qaghaqaci Vrezh Israyelyany: cnyal fidayi: Ev ir voch erkaratev kyanqum vortegh el vor ashxatel e, hayrenapahpan e eghel u nviryal: grchov: Zhamanakashrjany havastec, vor nra xosqn u gorcy chen tarbervum, ev arden hogov u marmnov caracav Hayrenii pashtpanutyan dirqerum: Dra vkayu­tyunn en Arcaxyan paterazmin nvirvac phastavaveragrakan filmeri nra scenarnery… Ardzakagri nra grichn el: barutyamb shnchogh ev sirty taphancogh, miazhamanak xorunk e ev hatu: srazarki pes:
Bari arzheqy nzharogh mard er Vrezhy, qani vor nra xosqn arden tesnum eir achqeri mej: minchev hnchely: Tesaky zinvor er, erbeq chem tesel nran liatoq cicaghelis, ur mnac: vomanc pes hrhrar. azgi, zhoghovrdi cavn irenc inch, irenq «lav en» …
Hogekoruys mer zhamanaknerum Vrezh Israyelyany karoghacav Ernest Hemingueyi haytni xosqery shprtel mahvan eresin. «Du karogh es indz spanel, bayc haghtel ches karogh»:

Anahit PARSAMYAN

Nyuty hraparakvel e Mamuli xosnaki shrjanaknerum:
Kisvir ays nyutov:
Niderlandakan Oragir Grakan ej
18:40, 18.08.2021
6288 | 0
02:40, 11.05.2020
6912 | 0
01:54, 29.11.2019
12496 | 0
05:28, 08.01.2018
12438 | 0
03:29, 22.12.2017
13122 | 0
01:01, 08.12.2017
29994 | 0
16:32, 06.12.2017
11573 | 0
16:11, 06.12.2017
16407 | 0
02:42, 05.09.2017
17602 | 0
23:45, 27.08.2017
21773 | 0
depi ver