RABINDRANAT TAGVoR (1861 – 1941)
Gagik Davtyani targmanutyamb
«BERQAHAVAQ» («ChVoYTALI») grqic – 1896
ANGIN E KYANQY
Gitem, kcndi i verjo kyanqi tesilqy hrashq,
Ev verjin quny kijni canracac koperis vra:
Sakayn, inchpes misht, gishern astghazard kga verstin,
Ev tiezerqum artnacogh aygy ir tchatchanchaphayl gahin knsti:
Ksharunakvi kenac xaghn eli ays astvacynca ashxarhin i ser,
Ev mardik mimyanc kturneri tak dardzyal kcncan, caver kkisen… Ayspes em aysor ashxarhin nayum, aysxokumnern en hmayum aha,
Ev tirakal e dardzel im hogun hetaqrqrutyan caravy anhag...
Vochinch voch mi tegh vochnchutyun che, – ev es zgaci, haskaca hankarc,
Vor tank e hoghi amen mi tizy, amen mi gughdzy ev ptghuncn angam,
Annkateli amen phoqrutyun, minchevisk kyanqy mijat-mrjyuni,
Minchevisk hogin anshoshapheli, vor mievnuynn e, ir giny chuni:
Angin e amenn, inch unecel em, inchi hetevic vazel: chem hasel,
Inchy merzhel em inch-or zhamanak, ev inchy tesnel chem karoghacel:
GETANC
Ororvum e lasty geti aliqnerum,
Mekin: tanum tnic, mekin tun e berum:
Erku canot gyughak: aphern i ver phrvac,
Holovum en kyanqy: hogseri mej xrvac...
Inch aghetner tesanq anhisheli hnuc, inch baxumner anmit,
Vor patmutyan phoshot pahocnern e qshel moracutyan qamin,
Vorqan voski, aryun u zrkanqner vorqan, hrabuxner voxi, –
Eraxnerum nranc qani phcun gaher dardzan hogh u moxir:
Heghheghuk en mardu hogum xlrtacogh tenchanqnery cacuk,
Vor xostanum en mez mek nektary qaghcr, mek tuyny mahacu...
De, isk aystegh aha, zuyg apherin geti –
Erku gyughak, voronc anunn astvac giti:
Ev ornibun lastn e loghum aliqnerum,
Mekin: tanum tnic, mekin tun e berum:
KINY
Hogheghen ches miayn, ev voch miayn astcu steghcacn es, o, kin,
Gegheciki tenchov versteghcum e qez tghamardu hogin:
Banasteghcnery qez mtqi shgharshov en zugum u zardarum,
Ev qo qghancqnerin metafori voske telikner en varum:
Nkarichnery qo zarmanali maqur vehutyuny verin
Anmahutyan aneghc shogherov en ocum irenc ktavnerin:
Inch zglxich buyrer, inch nerker en berum, vor du lines tovich, –
Vorqan voski: hoghic, vorqan margaritner: xorxoratic covi,
Vorqan bzezikner, vor aryunov nranc votnatatd nerkes,
Ev caghikner vorqan, vor varserid hyuses u nranc pes erges:
Ev cackelu hamar sharaguynd shqegh dimaqogh en hinel,
Vor har xorhrdavor, anmatcheli mnas u tenchali lines:
Bayc hrerum krqi urish phayl e ijnum qo kanaci tesqin, –
Du: havityan kes-kin u kes-cnorq es, kin:
ERAShT
Patmum en, te mi or, astvacnery, iroq,
Gorcern irenc toghel ev ijel en erkir: i ser knoj siro:
Da hnum e eghel: Aysor, boyshakh amsi ays anoghoq tapin,
Erb erashty dazhan choracrel getern u dashtern e xandzel,
Mi geghjkuhi chqnagh, demqi qoghy netac, cnkel geti aphin,
Aghioghorm dzaynov aghachum e.– «Andzrev, get mi katil andzrev» , –
Aghersum e huysov ev havatov unayn, achqy harac tchamphin
Astvacneri: Sakayn hmayqnery knoj nranc el chen huzum:
Ev andzrev chi galis: Xorshaki dzerqy char verjin cvenn ampi
Anhogoren depi ovkiannern e qshum: Aregaky lezun
Hanel ev ampiki toghac kapuyt hetqn e anhagoren lizum:
Qaliyuga darn e: mer erkate dary, ev astvacnern arden,
Avagh, ceracel en. voghj cereky: qnac, gisherov en artun:
Isk gisherov knoj dzayny hasnum e lok sirogh tghamardun:
------------------------------------
Boyshakh – nor bengalakan oracuyci erkrord amisy, hamapatasxanum e evropakan april-mayisin: Ayd amsin uzhegh shoger en linum, hatchaxaki phoshu photorikner en bardzranum:
Qaliyuga – yst hndkakan araspelabanutyan, zhamanaky parberabar krknvogh chors darashrjanneri: yuganeri cikl e: Qaliyugandrancic verjinn e, chari ev erkparakutyunneri dary: Entadrvum e, vor menq aprum enq Qaliyugayum:
«PhShRANQNER» («KVoNIKA») grqic – 1899
Cari katary glux er govum.
«Im otevany, te’s, hastatel em erknqi covum,
Isk du, vov armat, voch luys es tesnum ev voch el: qami»:
Vrdovvec armatn. «Vo¯v cicagheli, vo¯v datarkamit,
Izur es aydpes du gorozanum,
Che vor ayd es em qez erkinq hanum...»:
Srtneghutyunic vordy hayhoyec. «ՙStor es du, hogh»:
Ev banasteghcy sastec zayruytov.
«I ser Astyco, hayhoyanqd togh,
Cnvel es hoghic, aprum es hoghum,
Hoghn e qez snum, aperaxt soghun»:
Tesnelov astghi ankumy, kanteghn arhamarhanqov xndac u parec.
«Ynka¯v verjapes parcenkoty sin, te¯ghn e, togh varvi»:
Ev gishern asac. «ՙDe inch, cicaghir, qani ches marel,
Morace¯l es du, vor yughd shutov piti sparvi»:
Qity hrhrac akanji vra.
«Hotarutyun el chunes hasarak, groghy tani,
Miayn te ogher kax tan qezanic, urish inchi es, axr, pitani»:
Akanjy: qtin. «ՙGone mi angam unkndrel es du hordor u kochi,
Du gishern i luys xrmphacnel es imanum miayn ev urish vochinch»:
Ambartavan ays eghegin hapa nayeq.
Ltchin coghi mi katil e sa yncayel:
Sxalneri dem amenorya shrxkacrinq mer durn aha:
«Inchpes ners mtnem» , – shemin kangnac tchshmartutyunn e shphotahar:
Govqn u phnovqy banasteghci mot elan – gnacin.
«Vov e mezanic tshnamin ev vov: barekamy qo – gaghtniqd bacir»:
Banasteghcn asac. «Voch mi gaghtniq el, tchishtn asac, chka,
Duq erkusov el tshnami eq indz ev indz barekam»:
Erazy asac. «ՙIrakanutyun, es azat em har
Ev kaxum chunem erbeq vochnchic» ;
Ev i patasxan erazy lsec.
«Aha te inchu xabkanq es chnchin» ;
Erazy asac. «Irakanutyun, kashkandvac es du
Kaperov bazum: qnac, te artun»:
Ev i patasxan erazy lsec. «Aha te inchu
Indz anvanum en irakanutyun»:
Aregaky gangat arec: hognac lutanq – anecqneric.
«Inchpes anem, vor bolorin linem hatcho, – asaceq indz»
Astvac lsec u darnutyamb xorhurd tvec. «Togh erkinqy u qez hamar
Mi gorc gtir phoqr u harmar»:
Uzum es phoxel amen inch – janqerd ptugh chen talu,
Amen inch nuynn e mnalu, inchpes vor erek, ancyalum,
Vshterd xortakes tekuz, imacir, vov im sireli,
Cncali orerd ancac vshtov en lcvelu eli:
Sparnaliq kardac mahy. «Tes, zavakid karevangem»:
Sparnaliq kardac goghy. «Grpannerd kdatarkem»:
Anughgheli takanqn apa indz ah tvec, te pativs piti eghci:
Vov karogh e xlel sakayn cncutyuny banasteghci:
Andzrevic bekvac hasmiky tnqac. «Mernum em, mardik,
Ax, inch-or meki charutyuny kuyr indz tunot netov xocec tmardi»:
Coghum e ashxarhn ir xonavutyamb andzrevn ararich,
Bayc mekin anaph bariq e berum u mekin: chariq:
Tchakatagrin harc tvi mi or. «ՙAyd du ches mite,
Vor angtoren mtrakum es indz – qshum desuden»:
Ev na indz vra qmcicaghelov, ir xrpot dzaynov shshnjac cacuk.
«Qo ancyaln e qez aydpes halacum»:
«AKNTART» («QHVoNIKA») grqic – 1900
MENQ APRUM ENQ NUYN GYUGhUM
Aprum enq getaphi nuyn gyughum – na ev es:
Aysqanov mer baxty berel e iskapes:
Erb kernexn e ergum nranc tan moterqum,
Krcqis mej im sirtn e kaqavum u ergum:
Amen or sirasun garnuknern ir erku
Aracum en mer cer urenu shvaqum,
Es nranc cnkneris em arnum, erb dyutvac nvagic
Srngis, chaphari aranqic mtnum en mer aygin:
Mer gyughi anunn e Qhonjona,
Mer gety kochvum e Onjona,
Im anuny gyughum amenqin e haytni,
Isk nran kochum en parzapes Ronjona:
Mer tnic nranc tun ynkac e caghkavet mi arot,
Aphis chaph mi arot, vor ancnel chem karogh:
Meghunery nranc gtel en tchanaparhy banuk, –
Nektary ornibun mer ayguc en tanum:
Vardery, vor ayntegh aghotqov Tirojn en xostanum, –
Netelov geti mej, vor ocven orhnvac jrerum, –
Aliqnery nranc ghatic mer ghatn en berum:
Qchphchan aghjikner en galis aynteghic mer shukan, –
Caghikner caxelu, – nranc mej na chka u chka:
Mer gyughi anunn e Qhonjona,
Mer gety kochvum e Onjona,
Im anuny gyughum amenqin e haytni,
Isk nran kochum en parzapes Ronjona:
Gyughn ajic ezerum en phartam purakner mangoyi,
Isk dzaxic depi getn en dzgvum dashtery caravac:
Garnany, erb nranc ktavaty der nor e clum,
Mer dashtum kanephy hasnum e im boyin:
Mer bakum zephyurn e shnkshnkum harava,
Erb nranc tan glxin astghern en colclum:
Erb ayntegh hoghmakoc hegheghn e kataghum,
Zglxich kadamban e caghkum mer taghum:
Mer gyughi anunn e Qhonjona,
Mer gety kochvum e Onjona,
Im anuny gyughum amenqin e haytni,
Isk nran kochum en parzapes Ronjona:
---------------------------------------------------------------
Ghat – aphic getn ijnogh qare sandughqner
Kadamba – narnjaguyn caghiknerov bardzr, mshtadalar car
KRIShNVoKVoLIN
Krishnokolin: gyughi verin taghamasic,
Ases vit e vayri, achqeri mej: hrer:
Um harcynes: vov e, Txuhin e, kasi:
Es anuny nra Tux caghik em drel:
Mi or tesa nran aranc glxashori,
Erb brndzi dashtn er elnum motik dzoric:
Txamashk er: Guce: Miayn mi pah tesa:
Lok achqery tesa: Achqerum ah tesa:
Erkinqn ampec dandagh, mrayladem dardzav,
Barachecin erku sevabghet kover,
Tux caghiky vazec, vazec: mazern ardzak,
Hasav, shoyec nranc, nayec erkinqn i ver,
Caskot ir honqeri agheghnery larec,
Ev vornacin xocvac ampery kapare:
Txamashk er: Guce: Miayn mi pah tesa:
Lok achqery tesa: Achqerum ah tesa:
Heto vazec, ekav hoghmy arevelyan,
Ev brndzi dashtum hoghmavari parec:
Amayacav shurjs: Es mnaci miayn:
Na ampropic araj tun er atchaparel:
Meznic baci vovqer, kam inch imanayin,
Te erb koghqovs ancav, inchpes nayec na indz:
Txamashk er: Guce: Miayn mi pah tesa:
Lok achqery tesa: Achqerum ah tesa:
Garnann aydpes ampern irenc sevmur cocic
Andzrevner en heghum, arcunqi pes istak:
Aydpes stvernern en xaghum pahmtoci
Ev gisherov antarn arnum phesheri tak:
Aydpes anaknkal mussonnery tamuk
Srteri mej papak cncutyun en qamum:
Txamashk er: Guce: Miayn mi pah tesa:
Lok achqery tesa: Achqerum ah tesa:
Es anuny nra Tux caghik em drel,
Gyughaciq togh kochen, inchpes kkamenan:
Tagnapahar viti ayn achqery hre
Tesa taghtuk mi or, erb dashti mej: menak,
Glxashory netel, agheghnery larel
Ev nshan er brnel amperin kapare:
Txamashk er: Guce: Miayn mi pah tesa:
Lok achqery tesa: Achqerum ah tesa:
«GRER» («LEQXVoN») grqic – 1927
Tphutneri pes – tchamphezrin atchac –
Caghkataphvum en akntartoren im grery xeghtch:
Amen mi ancord hayacq e netum nranc anpattchar
Ev teghnuteghy shprtum anphuyt moracutyan mej:
Titerniki shat petqn e, vor tarinery hashvi mek-mek,
Zhamanaky nra hamar tank e aynqan, vor aknapish
Vayrkyannern e hashvum na misht:
Navy beran nerqo orva darducavi
Piti suzver – korcher kyanqi xorxoratum,
Ergs tetevatev tevec – ijav navin,
Ev na hima hangist aliqnern e hatum:
Garunn ir caghkunqy ev terevnern amen, ax, qamun e talis,
Vor aghmkum aygum, ev parum e aygum, ahavasik...
Anphuyt, anhog garun, moracel es galiq
Ptughnerid masin:
Astvac uzum e tatcharn ir tesnel
karucvac siruc u karekcanqic,
Isk mardik, aha, xonarhvum Astcun,
qarov en sharum patery vanqi:
Garun: Tatchari baky: lecun
Mankanc aghmukov, caph-cicaghov:
Moracac dzaynern aghotqneri,
Astvac tarvel e nranc xaghov:
Hatchuyqner e phntrum
Amperi mej lery,
Axr, na inch giti,
Te inch ban e sery:
Leran votqern ynkac
Harachum e gety
Ev chi gtnum leran
Srti arahety:
Nstac em menak: Marecin shoghern arevamuti:
Shgharshneri mej phatatvac – muti –
Sharvum en shemin im hogu dran
Tchamphordner bazum – parz u miamit:
Chirakanacac huysern en dranq,
Vor tun en darnum iriknazhamin:
Es Astycuc eghel em misht gnahatvac,
Erb im gorcn em arel andul u anvrdov,
Sirel e indz sakayn Astvac,
Erb ergel em amboghj srtov:
Inchpes erevum e, molorvel es, garun, korcrel es ughid,
Ev indz mot es ekel anzhamanak aynqan,
Bayc ekel es, garun, ev togh im hin tchyughin
Ir tertery baci caghikn anmahakan:
Qnkot tavutum terevy caghkin gaghtnoren asac,
Vor krqot sirov siraharvac e stvery luysin,
Ev imanalov ayd anpatasxan siro patmutyunn akanjin hasac,
Tes, zhptum e na vagh arshaluysic:
Arkaycelov palati mej astgheri,
Ev astgheri shshuknerin ansalov,
Mez berel e Astco shshuky veric
Lusattikn ancavor:
Voghormutyan hamar Astvac – tchgnavori shoreri mej –
Aha ev qo durn e ekel.
Chparcenas, da qo antchar imastutyan oreri mej
Qo zorutyan lurn e ekel:
O, voch mi ban mez chi berum aynqan chariq,
Vorqan lucy hezahambuyr, anshahadet barerari:
O, ser, ete du anarganqy char
nerum es iroq, – noren u noren, –
Apa patzhum es du dazhanoren:
O, gegheckuhi, ete tanum es
harvacnern amen, – hnazand u lur, –
Sarsaphum em es qo patzhic anlur:
Vorqan bardzr enq gnahatum sutn u phuty,
Tanjali e darnum aynqan mer kartch kyanqi mayramuty:
«NVoRIC» («PUNVoShChVo») grqic – 1932
MARDU VoRDIN
Ayn oreric i ver, erb Hisusy mahvan skahakum, –
Hanun aghmkagoch ankochneri, –
Drec anmahutyunn ir halacvac hogu,
Arden tariner en ancel haryuravor:
Na ir haverzhakan kacaranic aysor
Mi kartch zhamanakov ijav ashxarhn unayn
Ev verstin tesav molucqy hnamya, vor xocel er iren.
Tesav dashuyny neng, tegy ambartavan
Ev ker yataghany tesav vayrag.
Cux u mxov lecun gorcaranner tesav hskayakan,
Ur cayrern en srum ev sayrery dranc,
Shurjy: kaycer sphrogh sraqarern andul u andadar:
Aphiberan mnac, votchragorci dzerqin shoghshoghacogh
Mi nor neti tesqic sahmrkeli,
Vori erkatakoph marmni vra qurmy
Ir anunn er qercel eghungnerov:
Aynzham Qristosy krcqin seghmec aphern u haskacav,
Vor pahery mahvan vaxtchan chunen,
Ev gitutyuny nor nizakner e krum,
Vor mxrtchvum en ir hoderi mej,
Ev ayn mardik, vovqer xach hanecin iren,
Tatchari mut u xul ankyunnerum andzayn cptvelov,
Shatacel en anchaph u bazmanum en der,
Ev tatchari bemic lseli e dzayny nranc aghotqneri:
Hghvac mardaxoshosh martiknerin.
«Spaneceq andul, spaneceq»:
Ev erknqum hnchec kanchy mardu vordu.
«Ardaradat astvac: Mardkanc astvac, asa,
Inchi hamar, inchu indz lqecir»:
«VERJIN OKTAVY» («ShESh ShVoPTVoK») grqic – 1935
Du yndhatelov zruycn arorya,
Inch-or zhpitov zmaylecucich
Alekocecir
Patanutyuny xrovyal srtis:
Qo demqi vra arkaycec hankarc
Mi arbecucich phaylatakutyun
U korav anhet:
Aydpes covn e ir alyac xagherov
Xorqic ver hanum margartahaty zarmanahrash –
Hazvadep mi ban: kenac anhamar erevuytnerum:
Ev ayd paherin, heru ezerqin
Tapharogh ergi ardzaganqi pes,
Im taxcogh hogu bac patuhanov
Kurcqs lcvum e
Areghcvacayin vayrkyani doghov:
Gaghtniqi matnern antesaneli
Srtis larerin
Artnacnum en hnchyunn anjatman:
Ev menutyan mej, aghmuki nerqo teghataraphi,
Antesaneli inch-or ban hankarc, – syuqi pes burogh, –
Phatatvum e indz tetev-taphancik tiknoci nman,
U mi pah chancac – slanum heru...
Ev hatchaxaki verhishum em es
Zmaylanqi ev taxci heravor ayn akntarty,
Te inchi hamar – inqs el chgitem:
Ashnan orerin verhishum em es,
Tesnelov vonc en tapharum molor
Kovery – hndzac arterum ama: Verhishum em es
Im miaynutyan mtnshaghi mej:
Lselov aphic arevamuti
Sgavor dzayny hamracac vini:
Es ayn zhamanak, der xak patani,
Inch hatchax ei erazneri mej erevakayum,
Ibr, hecyal em ansandz u antamb nzhuygov vayri,
Ev slanum em hrosakneri ayrac dashterov
Iriknazhamin:
Ev smbakneric mrrkvac phoshin erkinqn e patel:
Ev verjaluysi antes dzerqery taphaharelov:
Erkirn indz et e kanchum tagnapov:
Qnic artnacac astghn arajin
Phaylatakum e dashti ezerqin,
Ev inch-or meki tany heravor
Anqun mi tchrag indz e spasum:
Im hogu xorqum
Tevacum er ayn patranqn anorosh,
Vor heto piti ararkayanar,
Aydpes, erevi, kkvi vaghordyan kanchn e avetum
Arevagaly:
Indz hamar aynzham
Ashxarhy bac er kisov chaph miayn:
Im hogu anbic erknakamary
Voghoghel ein artasovori luysery paycar:
Siro tevacogh anurjneri mej
Irakananal karogh er angam anhnariny,
Patkerov siro dzulvum er hogus
Vsemutyuny ayn sxranqneri,
Voronq xamrum en hin-hin asqerum:
Bayc hima arden es shat ban gitem ashxarhi masin
Ev haskacel em, vor baghkacac e mi masn ashxarhi
Camcmvac, shrjik iskutyunneric,
Ev heqiatayin gaghtniqnern arden chen hrapurum:
Anhetacel en vaghuc im hogu ynkalumneric:
Ev chi hastatum im kensaphordzy,
Te ankarelin hnaravor e dardzynum sery,
Te sovorakan erevuytnerum xorhurdner kan shat,
Te heqiatayin inch-or mi ban ka asvac barerum:
Es moracel em, vor im sirelin, inchpes heqiatum,
Gegheckuhi e, vor qnac e yot coveric ayn koghm,
Ev artnacynel nran xor qnic hnaravor e
Mimiayn voskya dzoghov mogakan:
Nayum em es aysor ashnanayin luysov,
Ev aynpes e tvum, te arajin angam
Sksel em tesnel:
Aroryayic hognac hayacqis dem
Bacvec ayn ameny, inch chem tesel araj:
Indz aynpes e tvum,
Te uxtavor em mi
Galiq daric,
Vor hosanqi mijov anurjneris, –
Dyutvac, im erbemni uxtin havatarim, –
Navarkelov hatel sahmannery bolor
Ev xarisx em netel, ahavasik,
Hangrvanum mi ayl zhamanaki:
Ev chtesi nman es nayum em shurjs,
Ancanot em tvum angam es inqs indz, –
U ekvori nman mi ayl daric, –
Canotanum em indz
Ev haskanum em indz:
U meghratu bolor caghiknerin kpchogh ishameghvi nman
Hayacqs pharvum e amen inchin,
Inchin nayum em es:
U merkacac hogov suzvum em es
Hrasharar xorqern ays ashxarhi,
Mashvac hagust chka hogus vra aysor,
Qamahranqi aghtot qrjer chkan,
Keghtabcer chkan sin xosqeri, –
Azatvac e hogis:
Im merk hogu araj kyanqy sirtn e bacel:
Anhaytutyan xorqic anmekneli, –
Hamrutyuny, vor der lezu chuni, elel
Ev qar lrutyan mej
Antchareli luysn e heghel tiezerqi
Indz antchanach masi anezrutyan vra, –
Aydpes cegic araj ayn aharku mtan xorxoratic
Hnchel e kendani xosqn arajin:
Ancavoris hamar vaghuc sovorakan ays ashxarhum
Degerum em vorpes anotevan nzhdeh:
Andzayn paytyunnerum tesilqneri
Indz gaghtniqn e bacvel haverzhakan:
Iren xaruyki mej voghjakizogh ayrin, –
Mahvan hrakarmir varaguyri mijov, –
Havanabar aydpes
Tesnum e norovi parz u anah
Kyanqi eutyuny: i skzbane anmah:
Nayum em erkni
Anverj-ansahman anezrutyany,
Ur zhamanaki ev taracutyan miasnutyan mej
Zruyc en anum astghery daluk,
Ev xrovum e nranc shogheri arkaycumy lur:
Mtorumnery anapatakan maqur lrutyan:
Tnqum e hogis canr beran tak:
Ays dzandzracucich, manr hogseri unaynutyuny
Manratum e har taracutyuny anparagreli:
Aghmkum e har,
Andul, andadar:
Nranc zhxorum dzayns aghotum
Ev aseliqs xamrum, darnum e anymbrneli,
Ays amenorya, artnin kyanqum
Barers irenc arzheqy korcnum
U manrvum en drami nman,
Xosqs nvaghum
Ev nmanvum e mi maraxlapat
U taghtuk orva:
Dzayns xeghdvel e,
Ev im xeghtch hogin chi karoghanum,
Elnelov paycar aravoti pes, asel.
«Sirum em»:
Shvarel em es aghqatutyunic im xeghtch xosqeri:
Depi qez, o, car,
Aha galis em te aravotyan, te erekoyan,
Ev im xosqy parz uzum em gtnel qo stveri mej:
Ev tesnum em es, te inchpes kanach qo terevnerov
Du aranc janqi haghtaharel es
Xarnak tchyugherid bazmutyuny hoc
U qez anhrazhesht odi taracqy nvatchel aydpes,
Ev taracvum e qo shncharutyunn ankashkandoren
Depi vehutyunn
Arevacagi:
Dranic, o, car, ays haravayin qamu hosanqic
Mantran: aghotqy havitenutyan,
Ijnum qez vra u hamakum e sirty shiverid
Tiezerakan xosqy.
«Sirum em»:
O, berkrutyunn indz tanum e depi ansahmanutyun,
Ev bolor-bolor akntartnery
Tarralucum e haverzhutyuny:
Achqers karces urish ashxarhic,
Urish kyanqic en
Nayum indz vra:
Hrapurelov gitakcutyuns
Ar taracutyunn anskizb – anverj:
Ev volortneric anhasaneli trchum e indz mot
Steghcagorcutyan mshtnjenakan xosqy.
«Sirum em»:
Arevacagin ashxarhararman
Luysi banbery: tcharagaytn anbic,
Naxaskzbnakan ayd xosqy tarav
Tarphoghec bolor erkinqnerov mek:
Darakazmutyan arajin pahin
Kenac ovkiani anlur hegheghi alyac hordzanqum
Tarubervum er xosqn ayd Mantrayi:
Im vshtatrtum bazhanumneri erkinqneri mej,
Kenac ovkiani anapatayin apherum ama
Xosqn ayd orecor kertel e hamar
Voske phayli mej cankali kerpar:
U togh vor aysor, aghjamughji mej arevamuti,
Bolor mtqern im, bolor tanjanqnern u tagnapnery
Miaxarnven, xtanalov mi gitakcutyan mej,
Ev erekoyan miaynak astghi nman shoghshoghan
Berkranqov kenac xosqi.
«Sirum em»:
«TEREVNERI SKAHAK» («PVoTRVoPUT») grqic – 1936
Marmin im, vaghuc du qarsh es talis
Casman, charutyan ev ays avelord hogseri bery,
Atchyuny bolor qo tenchanqneri,
U tchshmartutyan demqy cackelov
Tchshmartanman dimakov txeghc,
Mahvan sev kavic ararum es qo nmanaky xeghtch,
Ev nshmarelov nra mej mahvan nshannern irav –
Taxcum darnoren;
Ev xaghum es du,
Phordzelov aydpes suzvel xorqery inqnamoracman,
Bayc xaghd xagh che, lav gites, marmin,
Vor erandagin patrastvum es du yncayvel Mahin:
Govestneri ev parsavanqneri phrphurneri mej
Tprtum es du xndalov – lalov,
Ev krcqid mijic erazanqnerid hrtirn e surum,
Sakayn erknqic moxir e maghvum
Ev du orecor moxrakuytern es kutakum andul:
O, aravotyan ashxarhn astycu kerparanqn uni,
U tarm e aynpes, maqur u anamp,
Inchpes ararman arajin ory:
Im eutyuny uzum em tesnel arevacagi nmanoghutyamb:
Ev tarineri, zham u paheri cancum xtchtchvac
Im gitakcutyan xorqic zatum em marmins,
Togh na herana ayntegh,
Vortegh vxtum en anqnutyunic trzac mtqers,
Ev ayn ameny, vor zur xzbzvac u pahpanvac en, –
Dranq kancher en imastakoruys
Ev anardzaganq...
Es verhishum em aghotqy kerker
Ayn tchgnakencagh, mec banasteghci,
Vor mrmnjum er. «O, Arev ardar,
Taqcrel es du tchshmartutyuny anotum voske, –
Vercyru nra beranakaly»:
U es amen or, aravotneri zartonqi pahin,
Tarralucvelov tcharagaytnerum arevacagi,
Aghersum em qez. «Arev,
Marmins ugharkum em qez, hanir cackocy,
Che vor marminn ays manrik kayceric
Ararel e qo luysy kensatu,
Nranum bari qo eutyunn e pahvac, Aregak,
Hayacqs maqo¯ւr togh tesni nran»:
Im hogu anbic tchshmartutyuny
Hoghagndi het – der ankerparan,
Haphshtakvac er qezanov u qo mec tchshmartutyamb:
Hzor Neghosi avazutnerum,
Himalayneri lernashghtayi lanjerin tchermak
Ev Parsic coci apherin ama,
Inch-or akntart mardy tchanachec
Ir hrashagorc eutyuny xor, –
Ansharzh kentronum lusapsakid, –
Ev hpartacav.
«Menq vordinern enq havitenutyan,
Menq tesel enq, te inchpes xavaric
Cagec mardy Mec – aregaknadem»:
Ayn molegin u hin darum,
Erb ararichn, aypanelov, averec ir steghcacy,
Ayn ory, erb na korcrec sahmannery hamberutyan,
Qez, Afrika, aheghagoch ovkianosy ir taterov
Pokec yndmisht hoghi krcqic arevelyan:
Tav antard, pahazori pes achalurj,
Pashtpanum er xavaramac zndany qo:
Du menutyan mej anvrdov, –
Ambarelov gaghtniqnery anotnakox tavutnerid, –
Kardum eir grery surb hoghi, jri u erknqi,
Ev bnutyan kaxardanqy
Kuyr qo hogum mantraner er artnacnum:
Du cackelov xaghery qo dimaknerov zarhurazdu,
Cicaghecir zarhuranqi vra taqun,
Ev vorpeszi vanes vaxy srtic mardu, –
Averumi cisaparov, tmbukneri voroti tak
Borboqecir nra hogum cnorqnery vsemaguyn:
Stverashat: Qogheri mej stverneri du chtesar
Otarneri qamahrakan hayacqy mut:
Gelanqnerov, shghtanerov nerxuzhecin mardorsnery,
Um tchankery amur ein, qan: gayleri,
Um noghkali gorozutyunn aravel er xul u xavar,
Qan arevin anhas xorqy junglinerid:
Qaghaqayin handerdzanqov barbarosy spitakamort
Gazani pes merkacnum er agahutyuny lrbabar:
Antarnerid kacannerov logh er talis
Anardzaganq dzayny cavid,
Ev phoshin er lur klanum arcunqnern u aryuny qo:
Keghtagughdzery eghkeli: eluzaki birt krunkic,
Havityans mnacel en vorpes xaran anarganqi
Ejerin qo taregrutyan:
Isk coveric andin, nranc qaghaqnerum u gyugherum,
Kiraknorya ghoghanjnery zangakneri
Barebanum ein andul barutyuny vaghnjakan,
Noracinnern ein xaghum mor dzerqerin,
Ev geghecikn ein anverj poetnery pharabanum:
Sakayn aysor, erb erknqum mayramuti
Photoriknern en kokordic brnel xaghagh erekoyi,
Ev ayreric gazannern en durs soghoskel
U vornocov verjn en guzhum amen inchi,
Gone hima, ek, banasteghc, ancir sahmany dareri,
Ev anargvac, llkvac shemin motenalov,
Asa. «Nerir» -
Ev ayd maqur, kent mi barov
Togh avartvi qo zarancanqy, barbaros:
«EZRIN» («ՙPRANTIK») grqic – 1937
Ashxarhi patkery luseghen parurvec klanogh xavarov,
Ev hushik qaylerov ners mtav surhandaky mahvan,
Ev ninjis beran tak sksec ir cesy maqrutyan,
Tanjanqi qacaxov lvalov tesaciry kenac:
Erkric ver: pareri Arqayi bemezrin bardzracav
Varaguyry hankarc ev luysi cucamaty dipav
Xavarin aharku: Trtiry shogheri kaycaki pes cncec
Mahashunch im qni bekornery hska ev ninjs averec:
Hegheghi pary xent hosanqov ir anzusp xuzhelov
Cancaghac u tapic tochorvogh huni mej, choracac
Im kurcqy voghoghec: Xavari xoraxor eraknery meken
Arvi pes lcvecin shiterov lusaphayl: Ev luysy shaghaxvec
Xavarin, ev hogus erknqum sksvec anorosh mi payqar:
Handartvec payqary: Artnacav ugheghs mtagnac:
Zndanis pateri xul oghakn u mshushy meken
Chqacan: Ev zhptac verstin aravotn ankashkand,
Ev nor kyanqy cnvec shogheri mej paycar:
Patneshnern ancyali zhoghovac marmins, vor cackel er uzum
Indzanic galiqy heravor – carayel orerin ancavor –
Inqnagoh, lernacac zangvacov ir handerdz,
Ampiki pes tetev halvec im achqi dem:
Es gta inqs indz. ev ispar azatvac marmnakan kapanqic,
Depi luysn anvaxtchan yntacogh uxtavor mi vorpes,
Katn-ciry toghac etevum, lucveci erknqum im hogu:
----------------------------------------------------------
Pareri arqa – Shivan e, um pary, kronakan patkeracumneri hamadzayn, handisanum e ashxarhum katarvogh phophoxoutyunnerinaxapattchary:
Vov im ancyal, anhajoghak im ughekic, tapharum es du im hetqov:
Stverneri bazmutyuny: im anptugh erazneri otevanic,
Indz het en misht ev dzgum en, ev dzgum en indz depi et:
Qo sitari meghedinery hnchum en aynpes aghot u husahat,
Inchpes menak meghvi bzzocn antari mej caghkataphvac:
Im ancneliq tchanaparhin parkum es du stveri pes,
Inchpes lery mayramutin: anparagic luyseri mej
Anparzorosh u deghnanerk: Patarotir sardostayny
Cnorqneris ev azatir du im hogin, du, vor Mahic
Goghacel es almastnery tarapanqis ev ciacann im ankatar
Erazneri: Dranq hima du Mahvany et tur krkin:
Ashnanayin herahayac erknqi mej kaptavtchit
Hnchec sringy taxcali – da mi haverzh tapharakan
Tun e darnum aranc beri – nra hetqov es em gnum:
_____________________________________________________
Sitar – larayin matnanvag erazhshtakan gorciq
Amenakorcan qo arqayutyan banbery, vov Mah,
Haytnvec aynpes anspaseli: Indz qo aharku
Gavity berec – u es xavary tesa karkamac:
Mtan shertern u hordzanqy elman, im achqic taqun,
Cackecin luysy – tiezerakan psaky pharac –
Ev nersuzveci: stveris qoghov achqs xavarac:
Es kochvac ei, vor ynderqneric im gaghtnacacuk
Hncher hanapaz ergn imacutyan ev indz arncher
Amenapaycar erknolortnerin ays tiezerqi,
Vor kyanqi bemin zgam poezian Bardzryaln Astcu, –
Es ho izur chem aprel ergerov, carayel ergin:
Qo gavtum sakayn im viny hpart chdardzav gerin
Qo nor meghedu, chlcvec casmamb hamr ergeri,
Charaxndacogh Ahy daranac chkaroghacav soghoskel hogis...
Indz et dardzrir: Bayc tchampheqy mer kxachven krkin:
Kga ayd ory, ev inchpes hyutegh katuky caric, –
Cncutyamb lecun vinn im canracac, –
Kpokvi hankarc hognac im grkic,
Ev yncaneri zambyughy kynkni Atori araj Haverzhaphari, –
Ev kardarana aydpes i verjo, erkrayin antiv
Ays sahmanneri sahmanic andin
Im verjin tchamphan, im verjin ighdzy ev kanchd verjin:
Marum en hertov luysery bemi: Dahlitchy karces
Eraz e, voric chqvel en anhet tesilqnern amen –
Datarkutyun e: Xavari mijic maty lrutyan
Nshan e talis anararkeli: Handart e hogis: Bemahanderdzs,
Vor nerkayacman skzbic araj indz tvacel e kerpavorumis
Eutyuny bun, imastazrkvec dahlitchum datark:
Nerkerov pes-pes, phaylov xabusik ev amen tesak
Shqeghutyamb em zardarel es indz: amboxi achqin
Hatchoyanalov: Jnjvec amen inch akntartoren, u es apsheci
Im anerevuyt eutyan amboghj shraylutyunic:
Aydpes ashxarhi urvagcery avartin orva:
Arevamuti hugharkavorman cesi zhamanak
Aghotanalov dzulvum en irar, ev shrayloren erkinqn e bacvum,
Vtchit erkinqy: inqnazmaylvac astghabuyleri arkaycumnerum:
«VERJIN BANASTEGhCUTYUNNER» («ShESh LEQXA») grqic -1941
Haverzh hangsti ovkianosn e indz kanchum xavaric,
Heru e tchamphan, vov im ghekakal, navaks varir:
Im haverzhakan ughekicy ler, vov im navavar,
Girkd bac ara meknumis zhamin:
Dxruva-astghi lusapsakn u hamyntac qamin
Mez het klinen anverjanali mer tchanaparhin:
Ter azatynca, havitenakan degerumneris yntacqum charic
Indz qo toghutyamb, voghormacutyamb qo patsparir:
Togh lucven unayn ays ashxarhi het im kapern amen,
Vor suzvem girky tiezeramec,
Ev vor im hogin, tevelov tetev, ancni anvaran
Anhaytutyan mej, vor spasum e arjevum nran:
-------------------------------------------------------------------------
Tagory cankacel e, vor ays ergy ergvi ir mahvan ory: Minchev hima, yuraqanchyur tari, ogostosi 7-in, katarvum e mec banasteghci verjin ays cankutyuny:
Dxruva – beverayin astghy, vor handisanum e tchshmartasirutyan, tokunutyan, havatarmutyan xorhrdanishy:
Nor kyanqi hamar aha verstin mec mardn e cnvum,
Berkranqi dogh e srterum amen phoqri ev meci,
Amen xoti mej, vor ays erkrayin phoshov e snvum:
Ev astvacneri ashxarhum aha gvvum e xecin,
Ashxarhum mardkanc gosern en zarkum haghtakanoren, –
Mecn cnundi srbazan pahn e motenum noren:
Noralusinn e cncum – xavaric ir marty shahac,
Varum: mtutyan ynkac berdern en cxum shnchahat:
Arevagali leran gagatin
Hnchum e xroxt xosqy voghjerti.
«Araj, on, araj depi kyanqy nor»:
Ev erkinqnern en dghrdum andul.
«Pharq, byur hazar pharq cnundin mardu»:
Im cnndyan orn ays im bazhanman ory piti darna:
Es uzum em, vor gan
Bolor barekamnern im iskakan,
Ev motenan mek-mek, dzerqern irenc hpen im dzerqerin sarac:
Vorpes sin ashxarhi hrazheshti ynca, vorpes siro nshan,
Es ktanem nranc orhnanqnery verjin, xosqy karekcanqi,
Barutyuny nranc, vor ughekic eghan im erkrayin kyanqin:
Tchanaparhic araj datarkel em es im maxaghn amboghjapes,
Bashxel ayn ameny, inch unecel em es:
U te i tritur aysor der inch-or ban hasnum e indz –
Tekuz mi qich nerum, u ser: tekuz mi qich,
Es kvercnem indz het verjin tchanaparhin im hoghmavar,
Verjin tonis hamar, verjin im lastakov
Navarkelov depi hamrutyuny xavar:
Im ays achqery
Rupnaran geti aphin em bacel
Ev haskacel em,
Vor ays ashxarhy eraz che unayn,
U te eraz e, hartmni e ayn:
Im kerparanqy – Astcuc phoxaryal –
Tesa grerum im karmir aryan:
Ev tchanacheci aydpes inqs indz:
Vor aprum em es – zgaci cavic,
Tarapanqneric zgaci miayn im mard – utyuny:
Che vor dazhan e tchshmartutyuny,
U es sireci dazhanutyuny nra anxna
Henc ayn pattcharov, vor ayn erbeve chi xabum bnav:
Ays kyanqy cavi carayutyun e – hanun tchshmarti –
Vor amen gnov tchanaches du ayn ev chvaxenas nra patkeric,
Vor hangches i Ter – aranc partqeri:
Tchanaparhnery araracnerid xtchoghel es du
Patchutchazardvac u qimqid hatcho
Cancov xabkanqi, –
Vov xabepatir:
Du keghc havati
Vorogaytner es hyusel hmtoren tchampheqin kyanqi,
Kanxoroshelov, vor menq patranqy pashtenq cnkachoq,
Ev minchev angam qo gisherayin mtan pheshi tak
Taqnvel gone mez chtoghecir:
Ayn ughin shitak,
Vor qo moloryal ays molorakn e cucanum mecin, –
srti tchamphan e nra havasti, –
Taphancik e ayn ev parz e havet,
Ev tcharagum e luysov havati:
Mshtnjenakan, anxortakeli u eranavet:
Togh vor ayn tesqic volor-molor e, bayc anshegh e ayn,
Ev dranum e hpartutyunn u uzhy mecutyan:
Anhajoghak en anvanum mecin, xabvac, ev sakayn
Tchshmartutyuny gtnum e na ir sephakan srtum:
Voghoghvac luysov ir anapakan:
Uremn el inchy karogh e nran matnel xabkanqi:
Che vor na verjin ir yncan angin
Berum e sirov:
Amphophac hogu ir gaghtnaranum,
Ev qo dzerqeric
Haverzh hangsti ir iravunqy na e stanum,
Vov yndunak e haghtaharelu ev chdarnalu xabkanqi gerin:
«KAYCER» («SPHULINGVo») grqic – 1945
Ampery grer en
nkarum erknqum,
Ev sakayn nranc tak
anunner chen knqum:
Ir gegheckutyan masin chgiti
ev voch mi caghik,
Ev ayn, inch hesht e dzerq berel kyanqum,
veradardzynel na chi hapaghi:
Gisherov astghern irar akanji
inch-or baner en shshnjum verum,
Nranc barery caghkum en heto
antarneri mej ev arotnerum:
Xrovyal hoginern apheri iraric bazhanvac anapat en erku,
Ev covy – mejteghum – anhatak caveri voghbergu:
Ayn paterazmy, ur eghbayrnern en tchakat – tchakati,
Tern anicum e hazarapatik:
Qamin harcyrec. «Vorn e, lotos,
eutyuny qo, gaghtniqn antes»:
Ev lotosn asac. «Da ayn e henc,
or indz hamar el gaghtniq em es»:
Mec gorcy inqn e ir userin
tanum canrumec ir bery misht,
Mec patuhasy inqn e ir mej
hezutyamb krum amen mi visht,
Manr gorceri bern e dazhan,
or halacum e mez anxna,
Azatum chka dzerqic nra,
chka phrkutyan voch mi hnar:
Erb yndvzeci,
Tern indz hargec,
Erb votqern ynka,
Indz anargec:
Mutqy ev elqy darpasov en nuyn,
el inch es nayum achqerov sarac,
Te elqi ughin phakvac e arden,
uremn mutqy phak e qo araj:
Mer handipman pahin
qo achqeric molor
Artasuqner ein
hosum glor-glor,
Isk bazhanman ory,
erb srtern en lalis,
Es verstin tesa
demqy qo zhptalis:
Lusastghy cagec, u taq zhpitic
cncutyamb lcvec voghj tiezerqy,
Ev verjin ejum mtan matyani
grvec lusaygi voghjuyni ergy: